Filozofia szczęścia wg Wł. Tatarkiewicza "O szczęściu"
description
Transcript of Filozofia szczęścia wg Wł. Tatarkiewicza "O szczęściu"
Szczęście jest emocją,
spowodowaną doświadczeniami ocenianymi przez
podmiot jako pozytywne.
Rodzaje szczęścia:
1. szczęście jako „wybitnie dodatnie wydarzenia” – jak sama nazwa wskazuje są
to jakieś wydarzenia, które pozytywnie wpłynęły na bieg życia jednostki powodując
stan szczęścia.
2. szczęście jako „wybitnie dodatnie przeżycia” – tutaj zahaczamy o sferę przeżyć
wewnętrznych jednostki, które mogą być wartościowane dodatnio i mają wpływ na bieg
życia danej jednostki
3. szczęście jako „posiadanie największej miary dóbr dostępnej
człowiekowi” – można tutaj wyróżnić dwa rodzaje dóbr; mianowicie dobra materialne, które podnoszą status życia jednostki, lub
dobra psychiczne takie jak np.: cnota.
4. szczęście jako zadowolenie z życia – tutaj główną rolę odgrywa
całościowy bilans szczęścia w życiu danej jednostki; jeśli jest on dodatni to można
powiedzieć, że życie takiej jednostki było szczęśliwe
Odmiany szczęścia:
1. „szczęście w znaczeniu konkretnym i abstrakcyjnym” – to wszystkie cechy wspólne
żywotom szczęśliwym
2. „szczęście w znaczeniu podmiotowym i przedmiotowym” – podmiotowość szczęścia to
przychylność zdarzeń, gdzie do szczęścia nie potrzeba świadomości iż jest się szczęśliwym.
Szczęście w znaczeniu przedmiotowym to „intensywna radość”, gdzie świadomość szczęścia
jest warunkiem koniecznym.
3. „szczęście jako moment i jako stan trwały” – tutaj autor czyni rozróżnienie między chwilowymi
stanami szczęścia, a całością życia szczęśliwego.
4. „szczęście realne i szczęście idealne” – szczęście realne to życie, w którym przeważają
elementy dodatnie, ale istnieją też elementy ujemne. Natomiast szczęście idealne nie dopuszcza istnienia ujemnych elementów. Słusznie autor idzie za myślą
Epikura, który twierdził, że szczęście realne to „szczęście ludzi”, a szczęście idealne to „szczęście
bogów”.
5. „szczęście odpowiadające wszystkim potrzebom i szczęście odpowiadające potrzebom
materialnym” – szczęście, które odpowiada wszystkim potrzebom jest niczym innym jak życiem,
które zaspokaja wszelkie potrzeby człowieka. Natomiast szczęście odpowiadające potrzebom materialnym jest takim życiem, które zaspokaja
wszelkie potrzeby materialne.
6. „szczęście polegające na zwykłym i głębszym zadowoleniu” – zwykłym zadowoleniem można nazwać zaspokojenie potrzeb powierzchownych (podstawowych), a głębszym zadowoleniem jest takie, które sięga w głąb ludzkiej świadomości.
7. „szczęście, które przychodzi samo i szczęście wymagające wysiłku” – szczęście, które przychodzi samo to
tzw. „szczęśliwy traf”, „uśmiech losu”; to zespół warunków, które składają się na pomyślne zdarzenia. Natomiast szczęście, które wymaga wysiłku to głębszy stopień
szczęśliwości. Możemy go dosięgnąć tylko wtedy gdy wyrzekniemy się powierzchownych przyjemności. Receptą na
takie szczęście jest praca nad samym sobą.
8. „szczęście w spokoju i beztrosce” – szczęśliwym jest życie beztroskie i spokojne, jednak autor stara się wykazać, że
wielu filozofów przed nim nie identyfikowało szczęścia ze spokojem i beztroską.
Analiza dziejowa pojęcia szczęścia:
Starożytna Grecja i Rzym - szczęście określane było mianem „eudajmoni” czyli „dobrego losu” bądź „przyjemności”.
Sokrates i Platon wysunęli nowy pogląd, że szczęśliwym jest ten, kto w swoim życiu posiada dobra rozumiane jako cnoty. Dobra były rozumiane
przez nich jako „rzeczy dobre i piękne”, więc były to dobra nie tylko materialne, ale i duchowe.
Arystoteles przejął po części poglądy Platona, ale szczęściem nazywał posiadanie tego co najcenniejsze. Kryterium oceny cenności” był sam człowiek. Jeśli najcenniejsza była dla niego wiedza, to szczęśliwym był
ten człowiek, który ją posiadał.
Arystoteles nie wyróżnił najwyższego dobra. Twierdził bowiem, że o szczęściu decydują różnorodne dobra zawarte w człowieku.
Stoicy za najwyższe dobro potrzebne do szczęścia uważali cnotę.
Okres chrześcijaństwa wprowadził nieco nowości do poglądów na możliwość pozyskania szczęścia. Szczęściem
najwyższym było obcowanie z Bogiem w Królestwie Niebieskim. Człowiek mógł być szczęśliwy za życia jeśli tylko żył zgodnie z
nakazami Boga, ale prawdziwego i największego szczęścia doznać mógł
wówczas gdy trafił do nieba.
Filozofia scholastyczna wypracowała nieco odmienne pojęcie szczęścia ziemskiego.
Szczęśliwym jest ten, kto posiada wszystkie dobra religijne. Rozum i cnota były
potrzebne do osiągnięcia szczęścia, ale warunkiem koniecznym była łaska boża. Jak widzimy pogląd ten jest skrajne odmienny od poglądów starożytnych myślicieli. Człowiek traci swoją autonomiczność w decydowaniu
o swoim szczęściu. Nie jest w stanie osiągnąć szczęścia bez łaski zesłanej przez
Boga.
XVII w. wysunął pogląd, że szczęście to doskonałość i posiadanie największych
dóbr.
Zwolennikami tego poglądu byli min.
Kartezjusz,
Spinoza i Leibniz.
W czasach nowożytnych nastąpiła duża zmiana w stosunku do samego pojęcia
szczęścia. Zaczęto określać je jako zadowolenie z życia. Przestały być istotne posiadane dobra. Kryterium
szczęśliwości stało się zadowolenie ze swojego życia danego człowieka. Jeśli ktoś był zadowolony ze swego życia, to
był człowiekiem szczęśliwym.
Wiek XIX widział szczęście jako „dodatni bilans życia”. Jeśli tylko w
danym życiu przeważały zdarzenia i odczucia pozytywne, to życie to było
szczęśliwe.
Wiek XX wyróżnia cztery rodzaje szczęścia:
- szczęście jako zadowolenie z całości życia
- szczęście jako trwałe zadowolenie
- szczęście zależące od jakości zadowolenia
- szczęście jako słuszna radość z życia
Rodzaje przeszkód w szczęściu:
1. przeszkody zewnętrzne:
Przeszkody zewnętrzne to „wydarzenia zewnętrzne”. Przeszkodom zewnętrznym (biologicznym i społecznym)
wspólne są pewne własności:
- przeszkody te nie są przeszkodami dla wszystkich ludzi w równym stopniu
- przeszkody mogą działać przez dłuższy czas, a nie tylko wtedy gdy się pojawiają
- przeszkody można odczuwać na wiele sposobów
- przeszkody nie muszą dotyczyć tylko nas, ale mogą dotyczyć innych osób z powodu których robi nam się przykro
2. przeszkody wewnętrzne
Przeszkody wewnętrzne to wszystko co dzieje się w nas i stoi na drodze do szczęścia.
Przeszkodami wewnętrznymi mogą być (według Russella) :
- życie bierne
- życie nazbyt czynne
- nuda
- zmęczenie
- zazdrość
- poczucie grzeszności
- mania prześladowcza- lęk przed opinią.
3. śmierć:
To czy dana rzecz jest dla nas przyczyną szczęścia czy nieszczęścia zależy od tego w jaki sposób ją interpretujemy. Dla jednych śmierć jest
cierpieniem, dla innych wyzwoleniem od ciała i jego cierpień.
Jesteśmy w stanie usuwać przeszkody, które stają nam na drodze do szczęścia poprzez
przeciwstawianie im pomyślnych zdarzeń. Wszystko zależy od naszych stanów psychicznych i od tego czy posiadamy odpowiednie środki aby
poradzić sobie z owymi przeszkodami.
Podziały charakterów:
1. Kretschmer:
a) cyklotomicy – otwarci na świat i zainteresowani nim, okazują to co odczuwają
na zewnątrz, ciągną do ludzi
b). schizotymicy – cechuje ich skrytość i powściągliwość, zamykają się w sobie i są
podatni na kompleksy, stronią od ludzi
Według autora cyklotomicy mają ułatwioną drogę do szczęścia.
2. kolejny podział na:
a) ekstrawertyków – cechuje ich zainteresowanie światem i ludźmi, zwróceni
są na zewnątrz
b) introwertyków – cechuje ich zamknięcie w sobie i zwróceni są do wewnątrz
3. Podział Floriana Zanieckiego:
- typ „ludzi dobrze wychowanych” – to osoby, które w młodości były pod wpływem osób dorosłych. Osoby
takie czują się dobrze gdy są oceniane dodatnio. Szczęśliwi są wtedy, gdy spotyka ich uznanie i ktoś
sprawuje nad nimi opiekę (np.: państwo).
- typ „ludzi zabawy” – to osoby, które w młodości były pod wpływem rówieśników i towarzyszy zabawy.
Podchodzą do stawianych sobie zadań jak do zabawy. Jeśli im się nie powiedzie jedno zadanie
podejmują się drugiego. Wszelkie reguły są dla nich umowne.
„Doskonałym byłby ten, kto by posiadał nie tylko jakieś
pojedyncze dobra lecz komplet dóbr. A tak samo
szczęśliwym ten, kto by doznał w życiu nie tylko takich czy
innych zadowoleń lecz był z życia w pełnie, kompletnie
zadowolony. Tak rozumiane szczęście – tak samo jak
doskonałość – jest ideałem; ale tym ideałem mierzy się
rzeczywiste życie; i życiu, które się do tego ideału zbliża,
daje się tę samą nazwę szczęścia”.
Szczęście jest tuż obok nas -W zwyczajnym dniu, w zapachu domu,
Wśród chmur, w ciszy traw -Jest blisko nas, blisko tak...
Anna Maria Jopek
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ…