FİLLERDE ÇATI
description
Transcript of FİLLERDE ÇATI
![Page 1: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/2.jpg)
Hazırlayan:
Gülsüm Gündoğdu
Türkçe Öğretmenliği (i.ö.) 2. Sınıf
1090320084
![Page 3: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/3.jpg)
Fillerde çatı ikiye ayrılır:
1) Nesnesine göre
2) Öznesine göre
Fiilde (Eylemlerde) Çatı
![Page 4: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/4.jpg)
1) Geçişli
2) Geçişsiz
3) Oldurgan
4) Ettirgen
Nesnesine Göre:
![Page 5: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/5.jpg)
Öznesine Göre:
1) Etken
2) Edilgen
3) Dönüşlü
4) İşteş
![Page 6: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/6.jpg)
Nesnesine Göre Çatı (Nesne -Yüklem İlişkisi):
Yüklemin nesne alıp almamasına göre değerlendirilir.
![Page 7: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/7.jpg)
Geçişli ve Geçişsiz Fiiller:
Nesne alabilen fiiller geçişlidir.
Nesne almayan fiiller geçişsizdir. Fiile “ neyi, kimi ” sorularını yönelterek bulabiliriz.
Cevap alabiliyorsak fiil geçişlidir
Cevap alamıyorsak geçişsizdir.
![Page 8: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/8.jpg)
Seni duyuyorum. ( “kimi duyuyorum?”)
Beni anladığını biliyorum. ( “neyi biliyorum?”)
Burası güzel kokuyor. (“neyi kokuyor?” )
Sonbaharda bitkiler ölür. (“neyi ölür?”)
(geçişli)
(geçişli)
(geçişsiz)
(geçişsiz)
![Page 9: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/9.jpg)
Not:
Bir fiilin geçişli olabilmesi için cümlede mutlaka nesne olması şart değildir.
Gördüm; ama söyleyemedim.
![Page 10: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/10.jpg)
Oldurgan ve Ettirgen Çatılı Fiiller:
Geçişsiz bir fiilin üzerine “ -r,-t,-tır ” eklerinden birinin getirilerek fiilin geçişli yapılmasına “oldurgan” çatılı fiil denir.
![Page 11: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/11.jpg)
Geçişli bir fiilin üzerine “ -r,-t, -tır ” eklerinden biri getirilerek fiil yeniden geçişli yapılıyorsa o fiil “ettirgen” çatılı bir fiildir.
![Page 12: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/12.jpg)
Bu durumda eylemin geçişlilik derecesi arttırılmış olur ve bir başkasına yaptırma, ettirme anlamı katar.
![Page 13: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/13.jpg)
Adam öldü. (geçişsiz) ---------------------------- Adamı öldürdü. (oldurgan)
Günler zor geçiyor. (geçişsiz) ----------- Günlerini zor geçiriyor. (oldurgan)
![Page 14: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/14.jpg)
Bu kitapları okudum (geçişli) -------------------Bu kitapları okuttum. (ettirgen)
Her şeyi kırdım (geçişli) -------------------------Her şeyi kırdırdım. (ettirgen)
![Page 15: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/15.jpg)
Öznesine Göre Çatı (Özne -Yüklem İlişkisi):
Öznenin yüklemle olan ilişkisine göre belirlenir.
![Page 16: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/16.jpg)
Etken ve Edilgen Fiiller:
Yüklem durumundaki fiilin gösterdiği işi doğrudan doğruya öznenin kendisi yapıyorsa fiil etken çatılı demektir.
Yani fiilin gerçek öznesi varsa ve “ -l,-n ” çatı ekini almamışsa fiil etkendir.
![Page 17: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/17.jpg)
Bir fiil “ -l,-n ” çatı ekini almışsa ve eylemin kim tarafından yapıldığı belli değilse o fiil edilgen’dir.
Edilgen fiillere “ kim tarafından ” sorusunu yönelttiğimizde cevap alamayız.
![Page 18: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/18.jpg)
Evi güzelce temizledi. (evi temizleyen kim? “o”, gerçek öznesi var, o halde etken’dir.)
Ev temizlendi. (ev kim tarafından temizlendi? cevap alamıyoruz, eylemi yapan belli değil o halde edilgen’dir.)
![Page 19: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/19.jpg)
Dönüşlü Fiiller:
Fiil kök ya da gövdelerine “ -n, -l ” çatı ekleri getirilerek yapılır.
Dönüşlü eylemlerde özne işi bizzat kendisi yapar ve yaptığı işten de bizzat kendisi etkilenir
![Page 20: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/20.jpg)
Not:
Edilgen fiillerle dönüşlü fiiller birbiriyle karıştırılmamalıdır.
İkisi de “ -l,-n ” çatı eki alır.
Edilgen fiillerin gerçek öznesi yokken dönüşlü fiillerin gerçek öznesi vardır.
Dönüşlü fiillerde “ kendi kendine ” anlamı vardır.
![Page 21: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/21.jpg)
Annem geleceğimi öğrenince çocuklar gibi sevindi.
Kız aynanın karşısında saatlerce süsleniyor.
Yüzmek için hemen soyundu.
Çocuklar havuzda yıkandı.
![Page 22: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/22.jpg)
İşteş Çatılı Fiiller :
Fiil, kök ya da gövdelerine “ -ş, -leş ” çatı ekleri getirilerek yapılır. İşin birden fazla özne tarafından karşılıklı ya da birlikte yapıldığını bildirir.
![Page 23: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/23.jpg)
Sen sahilde üzgün beklerken öpüşür ay ile sular.(k)
Görünmez dallarda kuşlar ötüşür. (b)
Kuru güz yaprakları uçuşuyor rüzgarda.( b)
Onunla bir süre öylece bakıştık. (k)
k: karşılıklı b: beraber
![Page 24: FİLLERDE ÇATI](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022081504/568148f7550346895db61b44/html5/thumbnails/24.jpg)
Bazı fiiller çatı eki almadan da işteşlik özelliği gösterebilir.
Türk -Yunan ordusu Sakarya’da savaştı.
Pehlivanlar er meydanında güreştiler.
Onunla istemeye istemeye barıştım.
Sonunda ona kavuştum.
Not: