PAGBASA NG BIBLIYA:(KASABIHAN 3: 35)

Nilay-Karunungan:Ang mga taong mabubuti at marurunong ay magkakaroon ng mabuting gantimpala at ang mga taong masasama ay mamanahin ang kahihiyan

Talambuhay ni Dr. Jose P. Rizal

Ang buong pangalan ni Jose Rizal ay Dr. Jose Protacio Rizal Mercado y Alonso

Realonda

Kahulugan ng mga Pangalan ni Jose Rizal

Dr. – nagmula sa kanyang pagtatapos ng kursong medisina sa Universidad Central de MadridJose – pinili ng kanyang ina na isang deboto ni Saint Joseph (San Jose)

Kahulugan ng mga Pangalan ni Jose Rizal

Protacio – nagmula kay Gervacio P. na galing sa isang kristiyanong kalendaryoMercado – inadopt ng paternal great-great-grandfather ni Jose Rizal ni Domingo Lamco. Ang Mercado ay hango sa salitang Ingles na market.

Kahulugan ng mga Pangalan ni Jose Rizal

Rizal – hango sa salitang ricial na ang ibig sabihin ay luntian na bukirinAlonzo – dating apelyido ng kanyang inaRealonda – ginamit ni Donya Teodora na nagmula sa kanyang lola

Siya ay pinanganak noong Hunyo 19, 1861 sa Calamba Laguna, at namatay noong Disyembre 30,

1896 sa Bagumbayan (ngayon ay Luneta)

Ginamit ni Rizal at ng kanyang pamilya ang apelyidong Rizal at Realonda dahil

sa isang kautusan mula kay Gobernador-Heneral Narciso Claveria na kailangang gumamit ng mga Pilipino ng mga apelyidong Espanyol para sa

layuning pan-census.

Ang Pamilya ni Dr. Jose P. Rizal

Ang Pamilya ni Dr. Jose P. Rizal

(Batay sa bloodline ng kanyang ama)

Domingo Lamco• Siya ay ang great-great-grandfather ni Jose

P. Rizal• Siya ay isang tsino na mula sa Fuijian, China

at lumipat sa Binan, Laguna noong 1690• Siya ay nagpabinyag bilang katoliko noong

1697 sa Binondo, Maynila

Ines Dela Rosa• Siya ay ang great-great-grandmother ni

Jose P. Rizal at asawa ni Domingo Lamco• Siya ay anak ng isang negosyanteng

mag-asawa sa Binondo, Maynila

Francisco Mercado• Siya ay ang great-grandfather ni Jose P.

Rizal• Anak ni Domingo Lamco at Ines Dela Rosa• Nahalal bilang gobernadorcillo noong 1783

sa Binan, Laguna

Cirila Bernacha• Siya ay ang great-grandmother ni Jose

P. Rizal• Asawa ni Francisco Mercado

Juan Mercado• Siya ay ang lolo ni Jose P. Rizal• Anak nina Francisco Mercado at Cirila

Bernancha• Naging gobernadorcillo ng Binan,

Laguna noong 1808, 1813 at 1823

Cirila Alejandro-Mercado

• Siya ay ang lola ni Jose P. Rizal• Naging asawa ni Juan Mercado

Ang Pamilya ni Dr. Jose P. Rizal

(Batay sa bloodline ng kanyang ina)

Eugenio Ursua• Siya ay ang great-great-grandfather ni

Jose P. Rizal• Nagmula sa lahi ng mga Hapones

Benigna Ursua• Siya ay ang great-great-grandmother ni

Jose P. Rizal• Asawa ni Eugenio Ursua

Regina Ursua• Siya ay ang great-grandmother ni Jose

P. Rizal• Anak nina Eugenio at Benigna Ursua

Manuel de Quintos• Siya ay ang great-grandfather ni Jose P. Rizal• Naging asawa ni Regina Ursua• Pinanganak sa Lingayen, Pangasinan• Naging kapitan ng isang bayan sa

Pangasinan

Brigida de Quintos• Siya ay ang lola ni Jose P. Rizal• Anak nina Regina Ursua at Manuel de

Quintos• Ina ni Teodora Alonzo at ng kanyang 4

pang kapatid

Lorenzo Alberto-Alonzo

• Siya ay ang lolo ni Jose P. Rizal• Anak nina Cipriano Alonzo at Maria Florentina• Asawa ni Brigida de Quintos• Ama ni Teodora Alonzo at ng kanyang 4 pang

kapatid

Ang Pamilya ni Dr. Jose P. Rizal

(Ang ama at ina ni Jose Rizal)

Francisco Engracio Rizal Mercado

• Siya ay ang ama ni Jose Rizal• Bunso sa labintatlong magkakapatid• Pinanganak noong Mayo 11,1818 sa Binan,

Laguna• Nag-aral siya ng pilosopiya at wikang Latin sa

Colegio de San Jose sa Maynila• Namatay noong Enero 5, 1898

Teodora Alonzo Mercado Realonda de Rizal y

Quintos• Siya ay ang ina ni Jose Rizal• Ikalawang anak ni Lorenzo Alonzo at Brigida de

Quintos• Pinanganak noong Nobyembre 9,1827 sa Tondo,

Maynila• Nag-aral sa Colegio de San Jose sa Maynila• Namatay noong Agosto 16, 1911

Ang Pamilya ni Dr. Jose P. Rizal

(Ang mga kapatid ni Jose Rizal)

1. Saturnina Rizal-Mercado• Siya ay ang panganay na anak nina

Francisco Mercado at Teodora Alonzo• Neneng – palayaw• Manuel Timoteo Hidalgo – naging

asawa ni Saturnina na taga-Batangas

2. Paciano Rizal-Mercado• Siya ay ang ikalawang anak nina Francisco

Mercado at Teodora Alonzo• Naging guro at kaibigan ni Padre Jose

Burgos• Nakisali sa kilusang propaganda,

Katipunan, at Digmaang Pilipino-Amerikano

3. Narcisa Rizal-Mercado• Siya ay ang ikatlong anak nina Francisco

Mercado at Teodora Alonzo• Sisa – palayaw • Nagsanla at nagbenta ng mga alahas para may

pondo si Rizal sa kanyang pag-aaral sa Europa• Antonino Lopez – asawa ni Narcisa Rizal

4. Olympia Rizal• Siya ay ang ikaapat na anak nina Francisco

Mercado at Teodora Alonzo• Silvestre Ubaldo – asawa ni Olympia Rizal• Namatay noong Agosto 1887 dahil sa

komplikasyon sa pagbubuntis niya sa ikatlong anak nila ni Silvestre Ubaldo

5. Lucia Rizal• Siya ay ang ikalimang anak nina

Francisco Mercado at Teodora Alonzo• Mariano Herbos – asawa ni Lucia Rizal• Pinagbintangan ng mga Espanyol na

sinulsulan ang mga kanilang kababayan na hindi magbayad ng upa

6. Maria Rizal-Mercado• Siya ay ang ikaanim na anak nina Francisco

Mercado at Teodora Alonzo• Daniel Faustino Cruz – asawa ni Maria Rizal• Kinausap ni Jose Rizal noong gusto niyang

pakasalan si Josephine Bracken• Namatay siya noong 1945

7. Dr. Jose P. Rizal• Siya ay ang ikapitong anak nina

Francisco Mercado at Teodora Alonzo• Tinaguriang bilang Pambansang Bayani

ng Pilipinas

8. Concepcion Rizal• Siya ay ang ikawalong anak nina

Francisco Mercado at Teodora Alonzo• Paboritong kapatid ni Jose Rizal• Namatay noong tatlong taong gulang

9. Josefa Rizal-Mercado• Siya ay ang ikasiyam na anak nina

Francisco Mercado at Teodora Alonzo• Panggoy – palayaw • Nagkaroon ng sakit na epilepsy• Sumapi sa sektor ng kababaihan ng

Katipunan, kasama si Gregoria de Jesus

10. Trinidad Rizal-Mercado• Siya ay ang ikasampung anak nina

Francisco Mercado at Teodora Alonzo• Trining – palayaw • Katulad ni Josefa Rizal, sumapi rin siya

sa Katipunan

11. Soledad Rizal-Mercado• Siya ay ang bunsong anak nina

Francisco Mercado at Teodora Alonzo• Choleng – palayaw • Isang guro at pinaka-edukado sa

magkakapatid

Ang Edukasyon ni Dr. Jose P. Rizal

Teodora Alonzo Mercado-Rizal• Ina ni Rizal• Nagsilbing unang

guro ni Rizal• Tinuruan siya

magsulat, magbasa at magdasal

Noong apat na taong gulang si Rizal, nakamit niya ang pormal na

edukasyon sa pamamagitan ng gurong binayaran ng kanyang ama na si Leon Monrog, na nagturo sa

kanya ng Latin

Si Maestro Celestino ang kauna-unahang pribadong

tagapagturo ni Jose Rizal na kinuha ng kanyang mga

magulang

Ipinagpatuloy ni Rizal ang kanyang pag-aaral sa Binan noong 1870 sa pangunguna ng guro niya na si Justinian

Aquino Cruz.

Sa pag-aaral niya sa paaralan ni Justinian Aquino Cruz, nakipag-wrestling si

Rizal sa anak ni Aquino na si Pedro Aquino Cruz.

Pinasukan din ni Rizal ang libreng pag-aaral ng painting sa ilalim ng pagtuturo ni Old

Juancho o Matandang Juancho

Noong Disyembre 17, 1870, umalis sa Binan si Rizal at

bumalik sa Calamba na sakay ng Talim, isang bapor

Pagbalik ni Rizal sa Calamba ay nag-aral siya sa ilalim ni Maestro

Lucas Padua. Pagkatapos ng isang taon, pumunta si Rizal sa

Maynila at nag-aral sa Colegio de San Juan de Letran

Kumuha si Rizal ng entrance exam sa Ateneo de Manila University noong Hunyo 10,

1872 at siya ay tuluyang nakapasok sa unibersidad na ito

Si Padre Jose Bech ang unang propesor ni Rizal sa Ateneo. Si Rizal ay napunta sa dibisyon Carthaginians

at sa loob ng isang buwan, siya ay naging emperor o ang pinakamataas

na rango sa klase.

Noong ikalawang taon niya ng pag-aaral, nahiligan na ni Rizal na

magbasa. Ang kanyang unang minahal na nobela ay ang The

Count of Monte Cristo by Alexander Dumas.

Noong Marso 23, 1877, nakapagtapos si Rizal at

nakamit ang sobresaliente sa Bachelor of Arts.

Extra-Curricular Activities ni Rizal:• Sekretarya ng Marian Congregation• Miyembro ng Academy of Spanish Literature

at ng Academy of Natural Sciences• Sumali sa gymnastics at fencing• Nag-aral ng painting sa ilalim ng tanyag na

pintor na Espanyol na si Agustin Saez

Noong Hunyo 1877, nag-enrol si Rizal sa Unibersidad ng Santo Tomas sa kursong

Pilosopiya at Panitikan

Noong unang taon niya sa UST, nag-aral si Rizal ng mga

asignaturang Cosmology, Metaphysics, Theodicy at Kasaysayan ng Pilosopiya

Kinuha ni Rizal ang kursong medisina sa UST na pinag-

aralan niya mula 1877 hanggang 1879.

Habang nag-aaral si Rizal sa UST, natapos ni Rizal ang

kursong Surveying Course sa Ateneo noong 1878

Noong 1880, nagtatag si Rizal ng isang sikretong grupong tinatawag na

Companeros, na lahat ng miyembro ay mga Pilipino.

Naglaon, hindi na rin nagustuhan ni Rizal ang pamamaraan ng

pagtuturo at pagtrato sa kanya ng mga propesor at ng kapwa niya

estudyante, kaya napag-desisyunan niyang pumunta sa ibang bansa

Noong 1882, umalis sa bansa si Rizal patungong Madrid,

Espanya para doon ipagpatuloy ang pag-aaral ng

kursong medisina

Pumasok siya Universidad Central de Madrid at kinuha

ang mga kursong medisina at filosofia y Letras

Dahil sa kursong medisina, kinuha ni Rizal ang mga asignaturang Medical at Surgical Clinic at Legal

Medicine

Nong 1883, bumisita si Rizal sa Ospital ng Lariboisiere sa Paris, France kung saan pinag-aralan niya ang eksaminasyon ng mga

sakit ng mga kababaihan

Natamo niya ang titulong Degree of Licentiate of Medicine noong 1884 at

Degree of Philosophy and Letters noong 1885

Noong 1887, pumasok si Rizal sa Unibersidad de

Paris para pagtuloy mag-aral ng medisina.

Pagkatapos pumunta sa Paris ay pumunta naman siya

sa Heidelberg, Germany para pagpatuloy ang kanyang

pag-aaral

Sa Unibersidad ng Heidelberg, nag-aral si Rizal sa ilalim ni

Otto Becker, isang Aleman na opthalmologo o espesyalista

sa mata

Natapos ni Rizal ang kursong opthalmolohiya sa tulong ng

kanyang guro na si Otto Becker.

Ang Paglalakbay ni Dr. Jose P. Rizal

Pagkatapos matapos ni Rizal ang kanyang pag-aaral sa

Unibersidad ng Santo Tomas, naisipan niyang pumunta sa

Espanya

1. Singapore• Mayo 3, 1882 – umalis si Rizal patungo sa

Singapore na sakay ng Salvadora, isang Spanish na barko• Mayo 9, 1882 – dumaong ang Salvadora sa

Singapore• Hotel de La Paz – dito nanirahan si Rizal habang

siya ay nasa Singapore sa loob ng dalawang araw

2. Colombo (Sri Lanka)• Mayo 11, 1882 – sumakay si Rizal ng

barkong Pranses na Djemnah na patungong Europa• Mayo 17, 1882 – dumaong ang Djemnah

sa Point Galle, Colombo• Namangha si Rizal sa ganda ng lugar

3. Aden• Sakay ng barkong Djemnah, narating ni

Rizal ang Aden (na matatagpuan sa kasalukuyang bansa na Yemen) noong Mayo 26, 1882

4. Naples at Marseilles• Hunyo 11, 1882 – narating ni Rizal ang Naples

sakay ng barkong Djemnah• Hunyo 12, 1882 – dumaong ang barkong

Djemnah sa Marseilles• Bumisita si Rizal sa Chateau d If, kung saan

kinulong ang bayani ng The Count of Monte Cristo na si Dantes

5. Barcelona• Hunyo 16, 1882 – narating ni Rizal ang

Barcelona, Espanya sa pamamagitan ng pagsakay ng tren• Sinulat ni Jose Rizal sa Barcelona ang Amor

Patrio (Love of Country) na inilimbag sa Diariong Tagalog noong Agosto 20, 1882

6. Madrid, Spain• Nobyembre 3, 1882 – nag-enrol sa

Unibersidad Central de Madrid• Antigua Café de Levante – dito

umiinom ng kape si Rizal kasama ang iba pang estudyante mula sa iba pang bansa

7. Paris, France• Hunyo 17 hanggang Agosto 20, 1883 –

panahon ni Rizal sa Paris• Marso 1883 – sumali si Rizal sa

grupong Freemasonry. Sumali siya para masuportahan siya sa laban niya sa Espanyol

7. Paris, France• Pagbalik niya sa Espanya, noong ika-24

niyang kaarawan, nakamtan ni Rizal ang digri ng Licentiate in Philosophy and Letters ng Universidad Central de Madrid na may rating na sobresaliente

7. Paris, France• Nakilala ni Rizal dito si Maximo Viola,

isang estudyante ng medisina na taga-Bulacan• Tinulungan ni Rizal si Juan Luna sa

pagpinta niya ng kanyang obra maestra na Blood Compact.

8. Heidelberg, Germany• Pebrero 3, 1886 – dumating si Rizal sa

makasaysayang lugar ng Heidelberg, Germany• Dr. Karl Ullmer – isang mabait na

Protestanteng pastor na nagpatuloy kay Rizal sa kanyang tirahan

9. Leipzig at Dresden, Germany• Agosto 14, 1886 – narating ni Rizal ang

lungsod ng Leipzig, Germany• Naging kaibigan niya si Professor

Friedrich Ratzel, na isang tanyag na German na historyador

9. Leipzig at Dresden, Germany• Oktubre 29, 1886 – lumisan si Rizal sa

Leipzig at tumungo sa Dresden• Nakilala niya si Dr. Adolph B. Meyer,

direktor ng Anthropological at Ethnological Museum

10. Berlin, Germany• Nobyembre 1, 1886 – dumating si Rizal sa Berlin• Namangha si Rizal sa kapaligiran ng Berlin• Nakilala niya si Dr. Feodor Jagor, isang Aleman

na siyentista-manlalakbay na nagsulat ng Travels in the Philippines, na sobrang gusto ni Rizal habang siya pa ay nasa Manila.

10. Berlin, Germany• Pinakilala ni Dr. Jagor si Rizal kay

Rudolf Virchow, ang tinaguriang Ama ng Patolohiya at may malaking kontribusyon sa Cell Theory.

10. Berlin, Germany• Naging miyembro siya ng miyembro ng

Anthropological Society, the Ethnological Society at Geographical Society

10. Berlin, Germany• Dito natapos ni Rizal ang pagsulat niya

sa kanyang akda na Noli Me Tangere• Berliner Buchdruckrei-Action-

Gesselschaft – printing-press na naglabas ng 2,000 kopya ng Noli Me Tangere

11. Leitmeritz, Bohemia• Mayo 11, 1887 – lumisan si Rizal kasama

si Maximo Viola para maglakbay sa Europa• Mayo 13, 1887 – dumating sina Rizal at

Viola sa Leitmeritz, Bohemia• Tumagal sila doon ng tatlong araw

11. Leitmeritz, Bohemia• Nakilala nila si Dr. Carlos Czepelak na

isang siyentista sa Europa

12. Vienna, Austria• Mayo 20, 1887 – dumating si Rizal at

Viola sa Vienna, kapital ng Austria-Hungary• Hotel Metropole – hotel na

pinagtuluyan nina Rizal at Viola sa Vienna

12. Vienna, Austria• Mayo 24, 1887 – umalis sina Rizal at

Viola sa Vienna patungo sa Lintz, Austria sa pamamagitan ng barko na dumaan sa Ilog Danube• Nagandahan si Rizal sa Ilog Danube at

sa kapaligiran nito

Ilog Danube

13. Munich at Nuremberg, Germany• Munich, Germany – dito huminto sina Rizal

at Viola para malasahan ang tanyag na Alak ng Munich (Munich beer)• Bumisita rin sila sa Nuremberg, isa sa mga

pinakamatandang lungsod sa Germany

13. Munich at Nuremberg, Germany• Binisita din nina Rizal at Viola ang Ulm

Cathedral, ang pinakamalaking katedral sa Alemanya

14. Switzerland• Hunyo 2-3, 1887 – nanirahan sa

Schaffhausen, Switzerland• Hunyo 6, 1887 – nakarating sa Geneva,

Switzerland• Doon nag-celebrate si Rizal ng ika-26

niyang kaarawan

14. Switzerland• Ito na rin ang huling pagsasama ni Rizal

at Viola• Papunta si Rizal sa Italya habang si

Viola ay papunta ng Barcelona sa Espanya

15. Rome, Italy• Hunyo 27, 1887 – narating ni Rizal ang

Roma, kapitolyo ng Italya• Hunyo 29, 1887 – pista nina St. Peter at

St. Paul; nabisita ni Rizal ang Vatican

16. Pagbalik ni Rizal sa Maynila sa Unang Pagkakataon• Djemnah – ito ang barkong nasakyan ni

Rizal pabalik nang Maynila (ito rin ang nasakyan ni Rizal papuntang Espanya)• Hulyo 30, 1887 – lumipat si Rizal sa

barkong Haiphong, na papuntang Maynila

16. Pagbalik ni Rizal sa Maynila sa Unang Pagkakataon• Agosto 5, 1887 – narating ni Rizal ang

Maynila• Agosto 8, 1887 – pumunta si Rizal sa

kanyang pinanggalingang-bayan, ang Calamba, Laguna, at doon nagtayo ng isang maliit na medikal klinik

17. Hong kong• Pebrero 3, 1888 – sumakay si Rizal sa

barkong Zafiro na papuntang Hong Kong• Pebrero 8, 1888 – dumating si Rizal sa

Hong Kong

17. Hong kong• Nanirahan siya sa Victoria Hotel, kung

saan tinanggap siya ng malugod ng mga Pilipinong residente doon, katulad nina Jose Maria Basa at Balbino Mauricio

18. Macao• Pebrero 18, 1888 – umalis sina Rizal at

Maria Basa papunta sa Hong Kong sakay ng isang ferry steamer na ang tawag ay Kiu-Kiang patungong Macao

18. Macao• Nanirahan sila sa bahay ni Don Juan

Francisco Lecaros, isang Pilipino• Pebrero 20, 1888 – bumalik sina Rizal

at Basa sa Hong Kong, sakay muli ng Kiu-Kiang

19. Japan• Pebrero 22, 1888 – sumakay si Rizal sa

isang American Steamer, Oceanic, papuntang Japan• Pebrero 28, 1888 – dumating si Rizal sa

Yokohama, Japan

19. Japan• Tokyo Hotel – dito nanirahan si Rizal

mula Marso 2 hanggang Marso 7• Umalis na rin si Rizal sakay ng barkong

Belgic, isang English steamer, patungong Amerika

20. Amerika• Abril 28, 1888 – dumaong ang Belgic sa

San Francisco, California• Palace Hotel – dito nanirahan si Rizal sa

loob ng dalawang araw• Mayo 6, 1888 – pumunta si Rizal papunta

Oakland, California

20. Amerika• Mayo 13, 1888 – dumating si Rizal sa

New York City• Mayo 16, 1888 – sumakay si Rizal sa

barkong City of Rome, na inilarawan ni Rizal na pangalawa sa pinakmalaking barko sa mundo (noong panahong iyon)

20. Amerika• Ang isang masamang impresyon ni

Rizal sa Amerika ay ang kakulangan sa racial equality

21. Inglatera (England)• Mayo 24, 1888 – dumating si Rizal sa

Liverpool, England• Kinabukasan, umalis si Rizal patungo sa

London, England• Nanirahan siya sa bahay ni Dr. Antonio

Maria Regidor

21. Inglatera (England)• Setyembre 1888 – binisita ni Rizal ang

Paris, France ng isang linggo para maghanap ng mga historikal na materyales• Nagkita sila ni Juan Luna at ang

kanyang pamilya sa French metropolis

21. Inglatera (England)• Disyembre 24, 1888 – bumalik si Rizal

sa Inglatera, para doon mag-Pasko at mag-Bagong Taon

22. Brussels, Belgium• Enero 28, 1890 – umalis si Rizal mula

Paris papuntang Brussels, kabisera ng Belgium• Sinamahan siya ni Jose Albert noong

dumating siya sa Brussels

23. Madrid, Spain• Agosto 1890 – dumating si Rizal sa

Madrid, Spain• Dito hinamon ni Antonio Luna si Jose

Rizal sa isang duelo sa kadahilanan na nabigo siyang makuha ang gusto niyang babae

24. Ghent, Belgium• Hulyo 5, 1891 – umalis si Rizal

patungong Ghent, Belgium• Dito nailimbag ang mga kopya ng

kanyang nobelang El Filibusterismo

25. Pagbalik ni Rizal sa Maynila sa Ikalawang Pagkakataon• Mayo 1892 – napagdesisyunan ni Rizal

na bumalik sa Maynila• Hunyo 26, 1892 – dumating sina Rizal

at ang kanyang kapatid na si Lucia sa Maynila

Ang Buhay Pag-ibig ni Dr. Jose P.

Rizal

1, Julia• Nagkita sila ni Rizal sa Ilog Dampalit, sa

Los Banos, Laguna• Panandalian lamang ang paghanga ni

Rizal sa kanya

2, Segunda Katigbak• Tinaguriang unang pag-ibig ni Jose Rizal• Nagmula sa Lipa, Batangas• Noong una sila nagkita, pumayag si

Segunda na iguhit ang kanyang larawan ni Rizal

2, Segunda Katigbak• Natigil lamang ang pagsuyo ni Rizal kay

Segunda, noong nagpakasal na si Segunda sa isang binata na ang pangalan ay Manuel Luz

3, Vicenta Ybardaloza• Tinatawag din na Binibining L, na isang guro• Laging binibisita ni Rizal si Vicenta sa

kanyang tirahan sa Pakil, Laguna• Nahinto lamang ang kanyang pagbisita dahil

pinagbawalan siya ng kanyang ama

4. Leonor Valenzuela• Nagkilala sila noong ikalawang taon ni Rizal sa

Unibersidad ng Santo Tomas• Sila ay nagpapalitan ng sulat, at ang gamit na

tinta ay yari sa asin at tubig• Hindi nagtagal ang kanilang pagmamahalan,

pero nagkasundo sila na sila lamang ay magkaibigan lamang

5. Leonor Rivera• Pinsan ni Jose Rizal• Mula Camiling, Tarlac• Nagsimula ang kanilang pagmamahalan

ng masugatan si Rizal sa isang pag-aaway at ang kanyang mga sugat ay ginamot ni Leonor

5. Leonor Rivera• Matagal nagkahiwalay ang dalawa dahil

pumunta si Rizal sa Madrid• Pinagkasundo ng ina ni Leonor kay

Henry Kipping at sila ay kinasal noong Hunyo 17, 1891

6. Consuelo Ortega y Perez• Anak ni Don Pablo Ortega y Rey, na

alkade ng Maynila noon• Ayaw ni Rizal na magkaroon ng

relasyon kay Consuelo dahil may kasunduan na sila ni Leonor Rivera

6. Consuelo Ortega y Perez• Nag-compose si Rizal ng isang tula na

alay kay Consuelo na may pamagat na A la Senorita C.O.y.P na nagsasalaysay ng paghanga ni Rizal sa kanya

7. Seiko Usui• Tinatawag din siya ni Rizal na O-Sei-

San• Anak ng isang samurai• Nagkilala si Rizal at O-Sei-San noong

1888 sa Azabu, Distrito ng Tokyo

7. Seiko Usui• Tinulungan niyang makilala ang kulturang

Hapones• Tinuruan din niyang bumasa at sumulat si Rizal

ng Wikang Nihongo• Pagkatapos ng mahigit isang buwan ng kanilang

pagsasama, umalis si Rizal patungong Amerika

8. Gertrude Beckett• Siya ang pinakamatanda sa tatlong

magkakapatid• Anak ni Charles Beckett, isang organist

sa St. Paul Church sa London• Tinawag ni Rizal si Beckett bilang Gettie

9. Suzanne Jacoby• Noong pumunta si Rizal sa Brussels, tumira

siya sa bahay ni Suzanne Jacoby• At habang lumipas ang panahon, si Rizal at si

Suzanne ay nag-ibigan• Hindi nagtagal at umalis na si Rizal sa Brussels

para ipagpatuloy ang kanyang paglalakbay

10. Nellie Boustead• Bunsong anak ni Eduardo Boustead,

isang mangangalakal na Briton• Sumulat si Rizal sa kanyang mga

kaibigan, na gusto niyang magpakasal kay Nellie

10. Nellie Boustead• Subalit may isang kondisyon si Nellie,

kailangang magpalit ng relihiyon si Rizal bilang isang Protestante, pero umayaw siya dito at hiniwalayan si Nellie

11. Josephine Bracken• Anak nina James Bracken, isang korporal at

Elizabeth Jane MacBride• Nagustuhan nila ang isa’t isa sa una nilang

pagkikita• Noong unang bahagi ng 1896, nagdadalang

tao na si Josephine Bracken ng walong buwan

11. Josephine Bracken• Niloko ni Rizal si Josephine Bracken

kaya napaaga ang labas ng kanilang anak, na si Francisco, pero binawian din siya ng buhay sa loob ng 3 oras

MGA KATANUNGAN:• Sino ang pinakaunang-guro ni Jose

Rizal? Ano ang itinuturing niyang pinakamahalagang bagay na dapat matutuhan ni Jose?

MGA KATANUNGAN:• Bakit madalas umalis ng bansa si Jose

Rizal? Ano-ano ang kanyang mga dahilan ng pangingibang-bayan?