ХӨНГӨН ҮЙЛДВЭРИЙН САЛБАР

2020.09.04

АГУУЛГА01 САЛБАРЫН НИЙГЭМ, ЭДИЙН ЗАСГИЙН ЕРӨНХИЙ ТӨЛӨВ

02 ХӨНГӨН ҮЙЛДВЭРИЙН САЛБАРЫН ХЭРЭГЖИЖ БУЙ БОДЛОГО

03 ХӨНГӨН ҮЙЛДВЭРИЙН САЛБАРЫН ҮНДЭСНИЙХӨТӨЛБӨРИЙН ХЭРЭГЖИЛТ

04 ХӨНГӨН ҮЙЛДВЭРИЙН САЛБАР ТУС БҮРИЙН МЭДЭЭЛЭЛ

САЛБАРЫН НИЙГЭМ, ЭДИЙН ЗАСГИЙН ЕРӨНХИЙ ТӨЛӨВ

ХАА эдэлбэр газар

73.5%

ДНБ

31.2%

орон нутгийн 85.0% ХАА-н үйлдвэрлэлд суурилсан

эдийн засагтай байна.

Ажиллах хүчний

53.8%

ХӨНГӨН ҮЙЛДВЭРИЙН САЛБАР /2019 оны жилийн эцсийн байдлаар/

Нийт үйлдвэрийн тоо 2827 гаруй үйлдвэр

Ажиллах хүчин 49125 гаруй хүн

Үйлдвэрлэлийн хэмжээ 2763.8 тэрбум төгрөг

Хөнгөн үйлдвэрийн салбарын нийт экспорт

472.3 сая ам.доллар

Салбар Үйлдвэр Ажиллах хүчин

Үйлдвэрлэл/Тэрбум төг/

Борлуулалт /Тэрбум төг/

Экспорт/Сая ам.доллар/

Ноос, ноолуур 670 21700 1,380.0 1,300.0 434.6

Арьс шир 150 4225 20.8 20.1 14.1

Оёдол 300 2000 516.4 43.2 21.3

Модон эдлэл, тавилга 450 6000 288.4 232.1 0.604

Барилгын материал 850 7000 248.3 261.2 -

Хэвлэл 300 4000 110.5 76.0 0.05

Сав баглаа боодол 50 2000 160.0 200.0 -

Дахин боловсруулах 27 2000 31.5 34.7 1.2

Гоо сайхан, ахуйн хими 30 200 8.0 4.0 0.5

Нийт 2827 49125 2763.9 2171.3 472.3

ХӨНГӨН ҮЙЛДВЭРИЙН САЛБАРЫН УРТ БОЛОН ДУНД ХУГАЦААНЫ БОДЛОГО

ТӨРӨӨС АЖ ҮЙЛДВЭРИЙН ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО/Монгол Улсын Их Хурлын 2015 оны 62 дугаар тогтоол/

2015 он 2030 он

"ҮЙЛДВЭРЖИЛТ 21:100" ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨР

/Засгийн газрын 2018 оны 36 дугаар тогтоол/

"НООЛУУР" ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨР

/Засгийн газрын 2018 оны 47 дугаар тогтоол/

АЛСЫН ХАРАА-2050/Монгол Улсын Их Хурлын 2020 оны 52 дугаар тогтоол/

2020 он 2050 он

МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН 2016-2020 ОНЫ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХӨТӨЛБӨР /Монгол Улсын Их Хурлын 2016 оны 45 дугаар тогтоол/

2016 он 2020 он

ТӨРӨӨС ХҮНС, ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО /Монгол Улсын Их Хурлын 2015 оны 104 дугаар тогтоол/

2015 он 2025 он

ГУРВАН ТУЛГУУРТ ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГО /Монгол Улсын Их Хурлын 2018 оны 42 дугаар тогтоол/

2018 он 2020 он

“МОНГОЛ УЛСЫН ТОГТОВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ҮЗЭЛ БАРИМТЛАЛ 2030”(Монгол Улсын Их Хурлын 2016 оны 19 дүгээр тогтоол)

Зорилт 1. Аж үйлдвэрийг дэвшилтэт техник, технологи, инновацид суурилан хөгжүүлж,бүтээмжийг нэмэгдүүлэх.

III ҮЕ ШАТ2025-2030 он

II ҮЕ ШАТ2020-2025 он

I ҮЕ ШАТ2015-2020 он

Нийт экспортод боловсруулахүйлдвэрлэлийн эзлэх хувийн жинг 15 хувьдхүргэж, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүнийбиржийн сүлжээг боловсронгуй болгож,дэвшилтэт технологид суурилсан экспортынчиглэлийн боловсруулах үйлдвэрлэлийнкластерыг хөгжүүлж, бүтээмжийгнэмэгдүүлж, арьс шир, ноос, ноолуур зэрэгтүүхий эдийн бүрэн боловсруулалтыг 60хувьд хүргэх.

Бүтээмжийг нэмэгдүүлэх, дэвшилтэттехнологи, инновацид суурилсанэкспортын баримжаатай боловсруулахүйлдвэрлэлийн кластерыг хөгжүүлэх,арьс шир, ноос, ноолуур зэрэг түүхийэдийн бүрэн боловсруулалтыг 80 хувьдхүргэх.

Нийт экспортод боловсруулахүйлдвэрлэлийн эзлэх хувийн жинг 25хувьд хүргэж, дэвшилтэт технологи,инновацид суурилсан экспортынбаримжаатай боловсруулахүйлдвэрлэлийн кластерыг хөгжүүлж,бүтээмжийг нэмэгдүүлж, арьс шир,ноос, ноолуур зэрэг түүхий эдийнбүрэн боловсруулалтыг 70 хувьдхүргэх.

“ТӨРӨӨС ХҮНС, ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО” /2015-2025 он/(Монгол Улсын Их Хурлын 2015 оны 104 дүгээр тогтоол)

Хүнс, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэл нь Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдлыг хангах чухал үүрэгтэй эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийнсуурь салбарын нэг мөн.

ХҮНС, ХӨДӨӨ АЖ АХУЙ САЛБАР

ӨРСӨЛДӨХ ЧАДВАРЫГ САЙЖРУУЛАХ

ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН БҮТЭЭМЖИЙГ НЭМЭГДҮҮЛЭХ

ХӨГЖЛИЙНЧИГЛЭЛ

Хүн амыг шим тэжээллэг, аюулгүй хүнсээр жигд хүртээмжтэй хангасан

байх;

Хүний нөөцийг тасралтгүй чадавхжуулсан байх;

Үйлдвэрлэл нь судалгаа ба хөгжилд тулгуурласан байх;

Хөрөнгө оруулалтыг хөхиүлэн дэмжиж, хамгаалсан байх;

Үйлдвэрлэлийг үнэ цэнийн сүлжээгээр хөгжүүлж, өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлсэн байх;

Эрсдлийг бууруулахад чиглэгдсэн байх.

ТӨРӨӨС САЛБАРЫГ ДЭМЖИХ ЗАРЧИМ

Мал аж ахуйн үйлдвэрлэл, түүхий эд, бүтээгдэхүүний бэлтгэн

нийлүүлэлт

Тариалангийн үйлдвэрлэл, түүхий эд, бүтээгдэхүүний бэлтгэн

нийлүүлэлт

Хүнсний аюулгүй байдал, боловсруулах үйлдвэрлэл

Судалгаа ба хөгжил

Хөрөнгө оруулалт, худалдаа

17 ЗОРИЛТ 13 ЗОРИЛТ 18 ЗОРИЛТ 6 ЗОРИЛТ 8 ЗОРИЛТ

“ТӨРӨӨС АЖ ҮЙЛДВЭРИЙН ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО” (Монгол Улсын Их Хурлын 2015 оны 62 дугаар тогтоол)

Зорилго: Дэвшилтэт техник, технологи, өндөр технологи, өрсөлдөх чадвар бүхий үйлдвэрлэл, үйлчилгээг бий болгож, аж үйлдвэрийн салбарыгМонгол Улсын тогтвортой хөгжлийг хангах тэргүүлэх салбар болгон хөгжүүлэхэд оршино.

Эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгож, үйлдвэрлэлэрхлэх таатай нөхцөлийг бүрдүүлэх;

Хөгжлийн бүсийг тодорхойлон "Монгол Улсын ажүйлдвэрийн нэгдсэн төлөвлөлт, зураглал"-ыгэкосистем, хүн амын нутагшил, суурьшил, түүхийэдийн нөөц, дэд бүтцийн бодлоготой уялдууланболовсруулах;

Тэргүүлэх чиглэлүүдийг тодорхойлж, үйлдвэрийнкластер, чөлөөт бүс, үйлдвэрлэл, технологийн парк,тээвэр логистикийн сүлжээг цогцоор төлөвлөнхэрэгжүүлэх;

Төр, шинжлэх ухаан, хувийн хэвшлийн үр ашигтайхамтын ажиллагааг дэмжих;

Дэвшилтэт техник, технологи, өндөр технологи,инновацид суурилсан, эдийн засаг, нийгмийн үр ашигбүхий боловсруулах, дахин боловсруулах, хөрөнгөоруулалт, санхүүгийн бодлогоор дэмжих;

Бүтээлч аж үйлдвэрлэлийг дэмжин хөгжүүлэх;

Хүний нөөцийг бэлтгэх, ур чадварыг дээшлүүлэхэддэмжлэг үзүүлэх;

Худалдаа, үйлчилгээний салбарын хөгжих таатайорчныг бүрдүүлэх, экспортыг төрөлжүүлэх.

Төрөөс аж үйлдвэрийн салбарыг хөгжүүлэхэд баримтлах зарчим

/2015-2030 он/

I ҮЕ ШАТ /2015-2020 ОН/

II ҮЕ ШАТ/2020-2025 ОН/ III үе шат

/2025-2030 он“Эхний үе шатны үйл ажиллагааны төлөвлөгөө” ХХААХҮ-ийн сайд,

УУХҮ-ийн сайдын хамтарсан 2018 оны А-79, А-93 дугаар тушаал.

“ГУРВАН ТУЛГУУРТ ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГО” /2018-2020 он/ (Засгийн газрын 2018 оны 42 дугаар тогтоол)

Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарт

Зорилго: Шударга ёс, сахилга хариуцлагатай, тогтвортой төрийн тогтолцоог бэхжүүлж, нэгдсэн бодлогоор эдийнзасгийн өрсөлдөх чадвараа дээшлүүлж, иргэдийнхээ амьдралын түвшинг сайжруулахад оршино.

Зорилт 1 Зорилт 2 Зорилт 3

Хөдөө аж ахуйн салбарыг эдийн засгийн тэргүүлэх салбар болгон хөгжүүлж, эрүүл, аюулгүй хүнсээр иргэдээ

хангах;

Хөдөө аж ахуйн боловсруулах үйлдвэрлэлийг олон улсын стандартад нийцүүлэн

хөгжүүлж, хүнс экспортлогч орон болох;

Аж үйлдвэржилтийн 4 дүгээр хувьсгалыг эхлүүлэх.

31 үйл ажиллагаа 11 үйл ажиллагаа 8 үйл ажиллагаа

Уламжлалт болон дэвшилтэт технологиор түүхий эдийг боловсруулж, аюулгүй байдлыг хангасан шим тэжээллэг, баталгаат хүнсээр хүн амыг тогтвортой хангах

Үйлдвэржилтийн 21:100 хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж,

импортыг орлох, экспортынчиглэлийн тэргүүлэх чиглэлийн

үйлдвэрүүдийг дэмжих

Ноос, ноолуур, арьс ширэн түүхийэдийн бэлтгэл тээвэрлэлт,

үндэсний үйлдвэрт тогтвортойнийлүүлэх тогтолцоог бүрдүүлж, түүхий эдийн санг бий болгоно.

Хөнгөн үйлдвэрийн парк байгуулж, салбарын үйлдвэрүүдийн хамтын ажиллагааг дэмжин, класстерийг

бүртгэлжүүлэн, бодлогоор дэмжинэ.

Хөдөө аж ахуйн биржээр арилжаалахбараа, түүхий эдийн нэр төрөл, тоо

хэмжээг нэмэгдүүлж, үйл ажиллагаагболовсронгуй болгоно.

Хөнгөн үйлдвэрлэлийн урт хугацааны бодлогын чиглэл:

Хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, мэдлэгт суурилсан тогтвортой хөгжлийн чиг баримжаатай хөгжүүлэх, инновацийг нэвтрүүлэх, бүтээмжийг нэмэгдүүлэх

Био, нано технологийн судалгаа ба хөгжилд гадаад түншлэлийн хөрөнгө

оруулалтыг чиглүүлэх

Ногоон үйлдвэрлэл, бизнес бүхий хөдөө аж ахуйн аялал жуулчлалыг

дэмжин хөгжүүлэх

Технологийн инкубатор, гарааны компани, загвар аж ахуйг дэмжин

хөгжүүлэх

Хүний нөөцийг тасралтгүй чадавхижуулах, олон улсын түвшний судалгааны арга зүйг эзэмшүүлэх үйл

ажиллагааг нэмэгдүүлэх.

ХХАА-н үйлдвэрлэлд технологийн ололт, инновацийг нэвтрүүлэх

тогтолцоог шинэчлэх

Салбарын судалгаа ба хөгжлийн урт хугацааны бодлогын чиглэл:

Үнэ цэнийн сүлжээний санхүүжилтийн цогц бүтцийг бий болгож, шаардлагатай

шатанд хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх

Хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг тогтворжуулахад даатгал, давхар даатгалын тогтолцоо, лизингийн

үйлчилгээг

Мал, амьтан, таримал ургамал, тэдгээрийн гаралтай түүхий эдийг

хөдөө аж ахуйн биржээр арилжаалах тогтолцоонд шилжүүлэх

Салбарын хөрөнгө оруулалт, худалдааны урт хугацааны бодлогын чиглэл:

Улс, орон нутгийн төсвөөс ХХАА-н салбарт зарцуулагдах хөрөнгийг

нэмэгдүүлэх

₮

Хөдөө аж ахуйн чөлөөт бүсийг байгуулан, алслагдсан бүс нутагт

экспортын баримжаатай үйлдвэрлэлийг дэмжих

ҮЙЛДВЭРЖИЛТ 21:100 ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨР

Засгийн газрын 2018 оны 36 дугаар тогтоол ХХААХҮ-ийнсайдын 2018 оны 129 дугаар тушаалаар хөтөлбөрийн хүрээнд 5зорилт 79 арга хэмжээг зохион байгуулахаар төлөвлөж, нийгэм,эдийн засгийн хөгжилд бодитой үр дүн, үр нөлөөг бий болгох ажүйлдвэрийг хөгжүүлэх бүтээн байгуулалтын томоохон ажлуудхийгдэж байна. ЖДҮХС-ийн 10,8 тэрбум төгрөг Хувийн хөрөнгө оруулалтаар 73 тэрбум төгрөг Улсын төсөв 20,6 тэрбум төгрөг Гадны хөрөнгө оруулалт 162 тэрбум төгрөг Хөгжлийн банк 21,6 тэрбум төгрөг Орон нутгийн хөгжлийн сангаас 1,2 тэрбум төгрөгийн нийт

289,2 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт тус тус хийгдсэн байна. Ашиглалтад орсон: 53 үйлдвэр Бүтээн байгуулалтын ажил хийгдэж буй: 19 үйлдвэр 2020 оны эхний улирлын байдлаар нийт 72 үйлдвэр Ажлын байр: 4000

21:100

“ҮЙЛДВЭРЖИЛТ 21:100 ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨР”-ИЙН ХҮРЭЭНД 2018-2019 ОНД 72 ҮЙЛДВЭР БАЙГУУЛАГДСАН. / ШИНЭЭР-47, ӨРГӨТГӨСӨН-25/

1.Мал төхөөрөх,мах боловсруулахүйлдвэр

1. Сүү, сүүнбүтээгдэхүүний үйлдвэр

1.Хуурай сүүний үйлдвэр2.Гутал, 3. Оёдол

1. Малын тэжээлийн үйлдвэр 2. Гутлын үйлдвэр3. Хатгамал

1.Борцны үйлдвэр2.Сүүний үйлдвэр3. Жимс, жимсгэнэ

1. Хуурай сүүний үйлдвэр2. Мах махан бүтээгдэхүүний

үйлдвэр3. Тэжээл

1.Хуурайсүүнийүйлдвэр

1. Оёмол бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл2. Цэвэр усны үйлдвэр3. Мах махан бүтээгдэхүүний үйлдвэр4. Малын тэжээлийн үйлдвэр

1. Мах, махан бүтээгдэхүүний үйлдвэр

1. Мах боловсруулах үйлдвэр2. Өндөр даралтаар тоосго үйлдвэрлэх үйлдвэр3 Оёдлын үйлдвэр4. Мах

1. Хуурай сүүнийүйлдвэр

2. Дайвар бүтээгдэхүүнболовсруулах үйлдвэр

1. Сав, баглаа боодлыннэхэх, оёх үйлдвэр, сүү,нэхий, сав баглаа

1. Сүү, сүүн бүтээгдэхүүний үйлдвэр2. Мах махан бүтээгдэхүүний үйлдвэр

1. Модон материалын үйлдвэр2. Дэл сүүл боловсруулах үйлдвэр3. Шингэн бордооны үйлдвэр4. Зөгийн балны үйлдвэр

1. Сүү, сүүнбүтээгдэхүүнйиүйдлдвэр

1. Ноос, ноолуур угаах самнах үйлдвэр2. Электроны

1. Арьс шир боловсруулахүйлдвэрийн цэвэрлэх байгууламжж

2. Мал төхөөрөх, мах боловсруулах үйлдвэр

1. Барилгын материалын үйлдвэр

1. "Протэйн" тэжээлийн уураг, малын гаралтай тосны үйлдвэр2. “Мон торгон дэл” ХХК адууны дэл, сүүл боловсруулах үйлдвэр3. Барилга, материал

ХӨНГӨН ҮЙЛДВЭР- 42ХҮНСНИЙ ҮЙЛДВЭР- 30

НООЛУУР ХӨТӨЛБӨРИЙН ХЭРЭГЖИЛТ

МУЗГын 2018 оны 47 дугаар тогтоолоор “Ноолуур” хөтөлбөр,ХХААХҮ-ийн сайдын 2018 оны А-07 дугаар тушаалаархэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөг тус тус батлуулан ХБ-ныэх үүсвэрээр ноолуурын үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд зээл олгууланажиллаж байна.2018 онд 182,9 тэрбум2019 онд 82.9 тэрбум2020 онд 300 тэрбум төгрөгийн эх үүсвэр шийдвэрлэсэн ба 8сарын байдлаар 103 тэрбум төгрөгийн зээлийг олгуулаад байна.2018 ОНД

Самнах үйлдвэрлэлийн хүчин чадал: 33.8%,Ээрэх үйлдвэрлэлийн хүчин чадал: 28.6%,Сүлжих үйлдвэрлэлийн хүчин чадал: 42.7% тус тус өссөнАжлын байр: 1570 нэмэгдсэн.2019 ОНДСамнах үйлдвэрлэлийн хүчин чадал: 700 тнЭэрэх үйлдвэрлэлийн хүчин чадал: 100 тн ээрмэл утас гаргаххүчин чадал бүхий тоног төхөөрөмжийг суурилууллаа.

Ноосны үйлдвэрлэлийн үр ашгийг дээшлүүлж түүхий эдийнбүрэн боловсруулалтыг 60 хувьд хүргэнэ.

• “Ноосны урамшууллын журам”-д блокчейн технологийгнэвтрүүлэх зохицуулалтыг тусгаж түүхий эд бэлтгэлийнтогтолцоог сайжруулна.

• Шинэ нэр төрлийн өндөр үр ашигтай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийгхөхиүлэн дэмжиж үйлдвэрүүдэд эргэлтийн болон хөрөнгөоруулалтын хөнгөлөлттэй зээлийг олгоно.

• Ноос бэлтгэлд цахилгаан агрегатаар технологийг нэвтрүүлнэ.• Ахарын ноос бэлтгэлийг дэмжиж органик бордооны

үйлдвэрлэлийг түүхий эдээр хангана.

Арга хэмжээ

Хүрэх үр дүн:

НООСНЫ ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН САЛБАР НООЛУУРЫН ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН САЛБАР

Ноолуур хөтөлбөрийн II үе шатыг хэрэгжүүлэн түүхийэдийн бүрэн боловсруулалтыг 60 хувьд хүргэнэ.

• Үйлдвэрүүдэд эргэлтийн болон хөрөнгө оруулалтынхөнгөлөлттэй зээлийг олгоно.

• Ээрэх үйлдвэрийн хүчин чадлыг хоёр дахин нэмэгдүүлж 1300 тн-д хүргэнэ.

• Сүлжих үйлдвэрлэлийн хүчин чадлыг 10 сая ширхэг бэлэнбүтээгдэхүүн-д хүргэнэ.

• Монголын Хаан ширхэгт брэндийг хөгжүүлнэ.• Мэргэжлийн инженер техникийн болон нарийн мэргэжлийн

хүний нөөцийг бэлтгэнэ.

Хүрэх үр дүн:

Шийдэл, арга зам:

• Мал эмнэлгийн үйлчилгээ, малын угаалга, туулгын арга хэмжээ,сургалт, сурталчилгааг орон даяар зохион байгуулан амьдынгэмтлийг 20% хувь бууруулна.

• Арьс ширний урамшууллыг блокчейн технологиор хэрэгжүүлэх,мал нядалгааг стандарт махны үйлдвэрт хийж нядалгааныгэмтлийг 20% хүртэл бууруулна.

• Нядалгааны дараах гэмтлийг 10% хүртэл бууруулна.

Арьс ширний гэмтлийгбууруулж, түүхий эдийнчанарыг сайжруулна.

Шийдэл, арга зам:

АРЬС ШИРНИЙ ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН САЛБАР

Хүрэх үр дүн:

Үйлдвэрлэлийн хүчинчадлыг нэмэгдүүлэн жилд15 сая арьс ширболовсруулна.

Хүрэх үр дүн:

• Дарханы арьс, ширний үйлдвэрийн цогцолборыг байгуулна.

• Хөрөнгө оруулалтын болон эргэлтийн хөрөнгийн зээлийгшийдвэрлэж олгоно.

• Эмээлтийн ҮТП-ийг байгуулна.

• Ховдын ҮТП-ийг байгуулна.

• Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн Судалгаа хөгжлийнтөв УТҮГ-ын чадавхийг сайжруулна.

Шийдэл, арга зам:

1300 ойн нөхөрлөл, 462 ААН, 25000 хүн, ойн сангийн 20 % эзэмшдэг

Ойн нийт нөөцийн 30 % буюу 420,0 сая м3 босоо хатсан болон унанги модны нөөцтэй байна.

•60000 м2 хавтан үйлдвэрлэж 300 гаруйтавилгын үйлдвэрийг үндсэн түүхийэдээр хангана.•30 сая $ импортыг орлоно.

Жилд 60000 тн цавчидас бэлтгэж 4.2 тэрбум ₮ борлуулалт

хийнэ.

• 25000 тн шахмал түлшүйлдвэрлэж дотоодынхэрэгцээнд болонэкспортод нийлүүлнэ.

•Ойг цэвэрлэснээр түймэр, хортон шавьжийнхөнөөлийн эрсдэл эрс буурна.• Ойн хаягдлыг эдийн засгийн эргэлтэнд оруулна.•ОМБ, Ойн нөхөрлөлүүд бэхжиж санхүүжилтийнэх үүсвэрээр хангагдана.•Салбарын үйлдвэрлэл 2 дахин өсөж, импортынхэмжээ буурна.•2500 ажлын байр шинээр бий болно.

ОЙ, МОДНЫ ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН САЛБАР

Арга хэмжээ 2: Ойн нөөц бүхий аймгуудын ашиглалтын бүсийн ойн санд ойн төв зам байгуулах, Төсөв: - Ойн замыг аж ахуйн тооцоонд тулгуурлан байгуулах - 7,7 тэрбум төг.Хүрэх үр дүн: Хөвсгөл аймагт 62км, Сэлэнгэ аймагт 70км ойн замыг аж ахуйн тооцоонд тулгуурлан байгуулна.

Арга хэмжээ 3: Түүхий эдийн нөөцөд түшиглэн ойн цогцолбор үйлдвэр Хөвсгөл, Сэлэнгэ аймагт байгуулна. Төсөв: 34 тэрбум төг. Хөнгөлөлттэй зээлХүрэх үр дүн: Ойг цэвэрлэж, шахмал хавтангийн дотоодын зах зээлийн 70 хувийг хангаж, нийт үйлдвэрлэлийн 37 хүртэлх хувийг экспортод нийлүүлж, 4 их наяд хүртэлх төгрөгийн борлуулалт хийнэ.

Арга хэмжээ 1: Зэвсэгт хүчний техник хэрэгсэл, хүний нөөцийг ашиглан салбарын үйлдвэрүүдийг түүхий эдээр хангах, Төсөв: - БНХАУ, БНБеларусь улсын буцалтгүй тусламж – 30.0 тэрбум төг.Хүрэх үр дүн: Мод бэлтгэх механикжсан 5 бригад ажиллаж, жилд 10 мянган га талбайгаас 300’000 м3 мод бэлтгэж, хавтангийн, зүсмэлийн болон био түлшний үйлдвэрүүдэд модон түүхий эд нийлүүлнэ.

ОЙ, МОДНЫ ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН САЛБАР /2020-2024/

Оёмол бүтээгдэхүүн, хувцас үйлдвэрлэлийн салбар

Зорилго: Нэмүү өртөг шингэсэн, импортыг орлох, экспортын бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч болох

• Дотоодын зах зээлийн 15 хувийг хангах• Үйлдвэрлэл, борлуулалтыг 20 хувиар нэмэгдүүлэх• Салбарын ажиллах хүчнийг 8000 хүргэх• Боловсруулах үйлдвэрийн салбарт эзлэх хувийг 15 хувьд хүргэх

Шийдэл, арга зам:

• Хөрөнгө оруулалтын болон эргэлтийн хөрөнгийн зээлээрүйлдвэрүүдийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх;

• Технологийн болон маркетингийн чадавхжуулах сургалт,арга хэмжээг зохион байгуулах;

• Монгол хүний биеийн хэмжээ тодорхойлох судалгаа хийжстандарт батлуулах;

• Эрдэм шинжилгээ, судалгаа шинжилгээний ажлыг дэмжинхөгжүүлэх, дижитал фэйшн төв байгуулах;

• Борлуулалтын шинэ аргуудыг нэвтрүүлж гадаад, дотоодынзах зээлд xудалдааны эргэлтийг нэмэгдүүлэх;

Хүрэх үр дүн

Оёмол бүтээгдэхүүн, хувцас үйлдвэрлэлийн салбар

НЭМҮҮ ӨРТӨГ ШИНГЭСЭН, ИМПОРТЫГ ОРЛОХ

ЭКСПОРТЫН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ҮЙЛДВЭРЛЭГЧ БОЛОХ

олон улсын чанар стандартад нийцсэн 2-3 үйлдвэр байгуулах

Инновацийн лабораторийг өргөтгөн дижитал фэйшн төв байгуулах

Шинэ ажлын байр бий болгох, хадгалснаар салбарын ажиллах хүчнийг 8000-д хүргэх

Чанар стандартын шаардлага хангасан тохирлын гэрчилээтэй бүтээгдэхүүнийг ерөнхий гэрээнд хамруулж, цахим дэлгүүрт байршуулах

Сурагчийн дүрэмт хувцасны үйлдвэрлэл, борлуулалтын оновчтой тогтолцоо бий болгох

Дотоодын үйлдвэрлэлийг худалдан авалтаар дэмжих арга хэмжээ зохион байгуулах, өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх

Хог хаягдлын дахинболовсруулалтын түвшинг 20 хувьдхүргэнэ.

Хүрэх үр дүн:

• Хог хаягдлыг дахин боловсруулах “Эко парк” байгуулна.

• Дахин боловсруулах үйлдвэрлэлийг тогтвортой санхүүжилт,хөнгөлөлттэй зээл, татварын бодлогоор дэмжих;

• Хог хаягдлыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах үйлдвэрлэгч,импортлогчийн хариуцлагын тогтолцоог бий болгох эрх зүйнорчныг бүрдүүлэх

• Дахин боловсруулсан, сэргээн ашигласан бүтээгдэхүүнхудалдан авах замаар ногоон худалдан авалтыг дэмжих;

Шийдэл, арга зам:

ДАХИН БОЛОВСРУУЛАХ ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН САЛБАР

2000

200тэрбум

50

САВ, БАГЛАА БООДЛЫН ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН САЛБАР

65% орчим

35% гаруй

Сав баглаа боодлын бүтээгдэхүүн

Импортын бүтээгдэхүүн Дотоодын бүтээгдэхүүн

90%

10%

Импортын бүтээгдэхүүн

БНХАУ ОХУ болон бусад улс

Дотоодын хэрэгцээ, шаардлага: 550 гаруй тэрбум төгрөгийн сав, баглаа боодлын бүтээгдэхүүн

Шийдвэрлэх арга зам: Үйлдвэрлэгчдийн өрсөлдөх чадварыг

дээшлүүлэх; Сав, баглаа боодлын үйлдвэрлэл эрхлэгчдийг

хөрөнгө оруулалт, зээлийн бодлогоор дэмжих, Уламжлалт сав, баглаа боодлыг хөгжүүлэх; Сав баглаа боодлын чанар, аюулгүй байдлыг

хянах лабораториудын чадавхийг сайжруулах; Салбарын хүний нөөц бэлтгэл

Хүрэх үр дүн:Сав, баглаа боодлынүйлдвэрлэлийн өрсөлдөхчадварыг дээшлүүлж,дотоодын зах зээлд эзлэххэмжээг 7 хувиарнэмэгдүүлнэ.

ХЭВЛЭЛИЙН ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН САЛБАР

80%

5% 10%5%

Үндсэн болон туслах түүхий эдийн импорт /100%/

БНХАУ

ОХУ болон бусад улс

ХБНГУ

Бусад

Шийдвэрлэх арга зам:Шийдвэрлэх арга зам:

Ажлын байрАжлын байр

Салбарын хүнийнөөц бэлтгэл

Дотоодын үйлдвэрлэлДотоодын үйлдвэрлэл

Хөрөнгө оруулалт,гааль, татварынбодлого

Хамтын ажиллагааХамтын ажиллагаа

Дотоодын худалданавалт, дотоод, гадаадүзэсгэлэн худалдаа

Хууль, эрх зүйХууль, эрх зүй

Чанар, стандарт

Дотоодын хэрэгцээг бүрэн хангаж, экспортод чиглэсэн хэвлэлийн үйлдвэрлэл, үйлчилгээ хөгжинө.

Дотоодын хэрэгцээг бүрэн хангаж, экспортод чиглэсэн хэвлэлийн үйлдвэрлэл, үйлчилгээ хөгжинө.

Хүрэх үр дүн:Хүрэх үр дүн:

• Эрдэм шинжилгээ, судалгаанылабораторийг байгуулах;

• Урт хугацаатай хөнгөлөлттэй зээлээр дэмжих.

• Экспортыг нэмэгдүүлэх

• Дотоодын худалдан авалтаар дэмжих

Салбарын хүчин чадлыгсайжруулан дотоодын зах зээлдэзлэх хувь хэмжээг 2 дахиннэмэгдүүлнэ.

Шийдэл, арга зам:

ГОО САЙХНЫ БҮТЭЭГДЭХҮҮН ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН САЛБАР

Хүрэх үр дүн:Гоо сайхны бүтээгдэхүүний

төрөл

Бараабүтээгдэхүүн

ий нэр

Экспортолсонзах зээл

“Халгай бренд” / Мон Крем ХХК /

Үс арчилгааны бүтээгдэхүүн

АНУ, Хятад, Япон, Солонгос

“Lhamour Brand”/Натурал Эссэншл ХХК /

Гоо сайхны бүтээгдэхүүн

Тайвань,Тайланд, Энэтхэг, Хонконг, АНУ, Канад, Австрали

“Биомон бренд”/Монос Косметикс ХХК /

Арьс, үс арчилгааны бүтээгдэхүүн

БНХАУ, Япон, Солонгос

“Dr.Baatarбренд”Од тан ХХК

Арьсарчилгааны

бүтээгдэхүүн, эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүн

Япон,Солонгос,ӨМӨЗО

“Иннарубренд”Инару Био медикал ХХК

Арьсарчилгааны бүтээгдэхүүн

БНХАУ

Экспортолж буй орнууд:Тайвань, Тайланд, Энэтхэг,Хонконг, АНУ, Канад, Австрали,Хятад, Япон, Солонгос.

БАЙРШИЛ Дархан-Уул аймаг

БҮТЭЭГДЭХҮҮН: Боловсруулсан савхи, шир, хиймэл шир

ХҮЧИН ЧАДАЛ: 10 сая арьс шир, 10,000тн завод болон уртын ноос, 1,000тн завод ноолуур.

АЖЛЫН БАЙР: 2300 хүн, шууд бус 7500, түүхий эд бэлтгэгч 16000

ЗОРИЛТОТ ЗАХ ЗЭЭЛ:

Экспорт

ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ:

490 тэрбум төгрөг /175 сая ам.доллар/

ЭХЛЭХ ХУГАЦАА: 2019 он

ҮНДЭСЛЭЛ: Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал-2030Үйлдвэржилт 21:100 Үндэсний хөтөлбөр2018 он. Улсын Их Хурлын 87 дугаар тогтоол2019 он. Улсын Их Хурлын Эдийн засгийн байнгын хорооны 4 дүгээр тогтооол2019 он. Монгол улсын засгийн газрын тогтоол

ДАРХАН АРЬС ШИРНИЙ ЦОГЦОЛБОР

Үйлдвэрийн ХО$194.2 сая

Дэд бүтэц$56.3 сая

Сүлжмэлийн үйлдвэр Оймс, бээлийний үйлдвэр Эсгийний үйлдвэр Гутал жижиг эдлэлийн үйлдвэр Бусад

Ноос, ноолуур угаах үйлдвэр Самнах үйлдвэр Арьс шир боловсруулах үйлдвэр Өлөн гэдэс боловсруулах үйлдвэр Нефт боловсруулах үйлдвэр Дулааны аргаар нүүрс боловсруулах

үйлдвэр Адууны дэл, сүүл боловсруулах

үйлдвэр

Боловсруулах үйлдвэрлэл

Бэлэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл Бүсийн хэмжээний үйлдвэрлэл технологийн парк байгуулах; Кластер үйлдвэрлэл хөгжүүлэх;

ХӨГЖҮҮЛЭХ ҮЙЛДВЭРЛЭЛ, ЧИГЛЭЛМАЛЫН ГАРАЛТАЙ ТҮҮХИЙ ЭД БОЛОВСРУУЛАХ ҮЙЛДВЭРИЙН ЦЭВЭРЛЭХ БАЙГУУЛАМЖ

ШИНЭ ХОВД ҮЙЛДВЭРЛЭЛ, ТЕХНОЛОГИЙН ПАРК

ХО нийт: 50 тэрбумДэд бүтэц: 12 тэрбум

Хөнгөн үйлдвэрийн салбарт тулгамдаж буй асуудал

Тулгамдсан асуудал Шийдвэрлэх арга зам

Хууль, эрх зүйн орчин дутмаг Салбарын эрх зүйн цогц тогтолцоо бүрдүүлэхэд анхаарах

Экспортын зах зээл хязгаарлагдмалЭрэлт өндөртэй зах зээлийг нээх чиглэлд хөрш орнууд болон 3 дагч зах зээлд нэвтрэх таатайорчинг бий болгох;

Түүхий эдийн чанар муудаж байнаМал амьтны эрүүл мэндийн тухай хууль, Малын генетик тухай хуулиудыг хэрэгжүүлж малэмнэлгийн үйл ажиллагааг сэргээх, малын чанарыг сайжруулах, ашиг шимийг нэмэгдүүлэх;

Түүхий эд бэлтгэлийн тогтолцоо сул, зоорь агуулахын хүрэлцээ муу

Түүхий эд бэлтгэл, тордолтын тогтолцоог бий болгох, сумдад түүхий эдийн ангилан ялгалт,тордолт хийх дэд бүтэц байгуулах, Загвар хоршоодоор дамжуулан малын гаралтай түүхийэдийг бэлтгэнэ;

Техник технологийн мэргэжилтэй ажилтан хангалтгүй, ажилчдын тогтвор суурьшил муу

Хөнгөн үйлдвэрийн салбарын нарийн мэргэжлийн боловсон хүчнээр хангах бодлогохэрэгжүүлэх, мэргэжлийн байгууллагатай хамтран ажиллах

Боловсруулах үйлдвэрлэлийн гүн боловсруулалтын бүтээгдэхүүний түвшин хангалтгүй, өрсөлдөх чадвар муу сул

Шинэ дэвшилтэт техник, технологи, ноу хау эзэмших зорилтот хөтөлбөр хэрэгжүүлжүйлдвэрлэлийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх, бүтээгдэхүүний өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх;

Санхүүгийн тогтвортой дэмжлэг дутагдалтай, хугацаа хангалтгүй

Шаардлагатай санхүүгийн дэмжлэг, зээлийн бодлогыг хэрэгжүүлэх, үйлдвэрлэлийг дэмжихзээлийн бүтээгдэхүүн бий болгох;

Үйлдвэрлэлийн дэд бүтэц. цэвэрлэх байгууламж хангалтгүй

Шинэ дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэх үйлдвэрийг дэмжих; Дархан, Ховд үйлдвэрлэл,технологийн парк байгуулах, УИХ-ын 2012 оны 74-р тогтоолын хэрэгжилтийг ханган ЭмээлтийнҮТП-ийг байгуулах ажлыг эрчимжүүлэх,

Импортын бүтээгдэхүүнийөрсөлдөөн их

Импортын барааг орлох дотоодын хэрэгцээг хангахуйц ижил төрлийн бараа бүтээгдэхүүнийгаалийн татварыг нэмэгдүүлэх: