FIDE LAWS OF CHESS FIDEren XAKEAREN LEGEAK

INTRODUCTION SARRERA

FIDE Laws of Chess cover over-the-board play. The Laws of Chess have two parts: 1. BasicRules of Play and 2. Competition Rules. The English text is the authentic version of theLaws of Chess (which was adopted at the 84th FIDE Congress at Tallinn (Estonia) coming intoforce on 1 July 2014. In these Laws the words ‘he’, ‘him’, and ‘his’shall be considered to include ‘she’ and ‘her’.

FIDEren Xakearen Legeak taula-gainekojokoari dagozkio. Xakearen Legeek bi zati dituzte: 1. JokoarenOinarrizko Arauak eta 2. Lehiaketako Arauak.Ingelesezko testua da Xakearen Legeenjatorrizko bertsioa (FIDEren 84. KongresuanTallinnen (Estonia) onartutakoa) eta 2014kouztailaren 1ean sartu da indarrean.

PREFACE HITZAURREA

The Laws of Chess cannot cover all possiblesituations that may arise during a game, nor canthey regulate all administrative questions.Where cases are not precisely regulated by anArticle of the Laws, it should be possible toreach a correct decision by studying analogoussituations which are regulated in the Laws. TheLaws assume that arbiters have the necessarycompetence, sound judgement and absoluteobjectivity. Too detailed a rule might deprivethe arbiter of his freedom of judgement and thusprevent him from finding a solution to aproblem dictated by fairness, logic and specialfactors. FIDE appeals to all chess players andfederations to accept this view.

A necessary condition for a game to be rated byFIDE is that it shall be played according to theFIDE Laws of Chess.

It is recommended that competitive games notrated by FIDE be played according to the FIDELaws of Chess.

Member federations may ask FIDE to give aruling on matters relating to the Laws of Chess.

Xakearen Legeek ezin dituzte partida batengerta daitezkeen egoera guztiak aurreikusi, etaezin dituzte administrazio-kontu guztiak arautuere. Gertatzen diren kasuak Legeen artikulurenbatek zehatz-mehatz arautzen ez baditu,Legeetan antzeko egoerak arautzen dituztenartikuluak aztertuz erabaki zuzena hartubeharko litzateke. Epaileek beharrezkogaitasun, zentzu-zuzen eta objektibitate osoadutela uste dute Legeok. Arau zehatzegiakepailea erabakitzeko askatasuna izatetikurrundu dezake eta beraz zuzentasun, logika etafaktore bereziak kontuan hartuta arazo batensoluzioa aurkitzetik urrundu. FIDEk xake-jokalari eta federazio guztiei dei egiten dieikusmolde hau onar dezaten.

FIDEk partida bat bere sailkapenean kontuanhar dezan FIDEren Xakearen Legeen araberajokatu beharko da.

FIDEk bere sailkapenerako kontuan hartzen ezduen gainontzeko lehiaketa-xakea ere FIDErenXakearen Legeen arabera jokatzeagomendatzen da.

Kide diren federazioek Xakearen Legeenaraberako erabakiak hartzeko eska diezaioketeFIDEri

BASIC RULES OF PLAY JOKOAREN OINARRIZKO ARAUAK

Article 1: The nature and objectives of thegame of chess

1. artikulua: Xake-jokoaren izaera etahelburuak

1.1 The game of chess is played between twoopponents who move their pieces on a squareboard called a ‘chessboard’. The player with the

1.1 Xake-jokoa euren piezak 'xake-taula'deritzon taula baten mugitzen dituzten biaurkariren artean jokatzen da. Pieza argiak

light-coloured pieces (White) makes the firstmove, then the players move alternately, withthe player with the dark-coloured pieces (Black)making the next move. A player is said to ‘havethe move’ when his opponent’s move has been‘made’.

dituen jokalariak (Zuriak) egiten du lehenengojokaldia, ondoren jokalariek txandaka mugitzendituzte piezak, pieza ilunak dituen jokalariak(Beltzak) hurrengo jokaldia egiten duelarik.Jokalari baten 'txanda' dela esaten da, bereaurkariak jokaldia 'egin' egin duenean.

1.2 The objective of each player is to place theopponent’s king ‘under attack’ in such a waythat the opponent has no legal move. The playerwho achieves this goal is said to have‘checkmated’ the opponent’s king and to havewon the game. Leaving one’s own kingunder attack, exposing one’s own king to attackand also ’capturing’ the opponent’s kingare not allowed. The opponent whose king hasbeen checkmated has lost the game.

1.2 Jokalari bakoitzaren helburua aurkariarenerregea legezko jokaldirik egin ezin duenposizio baten dagoela 'erasopean' jartzea da.Helburu hau lortu duen jokalariak aurkariarenerregeari 'xake mate' eman diola esaten da etapartida irabazi egiten du. Norbere erregeaerasopean uztea, norbere erregea aurkariarenerasopera mugitzea eta aurkariaren erregea'harrapatzea' ez daude baimenduta. Xake mateajaso duen erregearen jokalariak partida galduegin du.

1.3 If the position is such that neither player canpossibly checkmate the opponent’s king, thegame is drawn (see Article 5.2 b).

1.3 Jokalari biek elkarren aurkariaren erregearixake mate eman ezin dioteneko posizioa lortzenbada, partida berdinketan bukatzen da (ikusi 5.2b artikulua)

Article 2: The initial position of the pieces onthe chessboard

2. artikulua: xake-taulako piezen hasierakoposizioa

2.1 The chessboard is composed of an 8 x 8 gridof 64 equal squares alternately light (the ‘white’squares) and dark (the ‘black’ squares). The chessboard is placed between the players insuch a way that the near corner square to theright of the player is white.

2.1 Xake-taula 8 x 8ko sarean kokatutako 64lauki berdin eta txandaka argi (lauki 'zuriak') etailunez (lauki 'beltzak') osatuta dago.Xake-taula jokalarien artean kokatzen dajokalari bakoitzaren hurbilen dagoen aldeaneskuineren dagoen laukia zuria izan behardelarik.

2.2 At the beginning of the game White has 16light-coloured pieces (the ‘white’ pieces);Black has 16 dark-coloured pieces (the ‘black’pieces).

2.2 Partidaren hasieran Zuriak 16 pieza argi ditu(pieza 'zuriak'); Beltzak 16 pieza ilun ditu(pieza 'beltzak').

These pieces are as follows: Piezak honakoak dira:

A white king usually indicated by the symbol K Errege zuri bat, normalean ikur honekinadierazten dena: K

A white queen usually indicated by the symbolQ

Dama edo Andere zuri bat, normalean ikurhonekin adierazten dena:1 Q

Two white rooks usually indicated by thesymbol R

Bi gaztelu edo dorre zuri, normalean ikurhonekin adierazten direnak: R

Two white bishops usually indicated by thesymbol L

Bi alfil edo gudari zuri, normalean ikur honekinadierazten direnak: L

1 Euskarazko pieza izenak bi eratara erabiltzen dituzte jokalariek, ez dago forma arautu eta onarturik, beraz bi erak adieraztea erabaki dugu. Bi adierok ez dira nahasita erabili behar, hau da, bata edo bestea erabili beharko du jokalariak bere partida idazterako orduan. Ikusi C eranskina argibide gehiagorako.

Two white knights usually indicated by thesymbol N

Bi zaldi edo zaldun zuri, normalean normaleanikur honekin adierazten direnak: N

Eight white pawns usually indicated by thesymbol P

Zortzi peoi edo oinezko zuri, normalean ikurhonekin adierazten direnak: P

A black king usually indicated by the symbol k Errege beltz bat, normalean normalean ikurhonekin adierazten dena: k

A black queen usually indicated by the symbolq

Dama edo Andere beltz bat, normalean ikurhonekin adierazten dena: q

Two black rooks usually indicated by thesymbol r

Bi gaztelu edo dorre beltz, normalean ikurhonekin adierazten direnak: r

Two black bishops usually indicated by thesymbol l

Bi alfil edo gudari beltz, normalean ikurhonekin adierazten direnak: l

Two black knights usually indicated by thesymbol n

Bi zaldi edo zaldun beltz, normalean ikurhonekin adierazten direnak: n

Eight black pawns usually indicated by thesymbol p

Zortzi peoi edo oinezko beltz, normalean ikurhonekin adierazten direnak: p

2.3 The initial position of the pieces on thechessboard is as follows:

2.3 Piezek xake taulan duten hasierako posizioahonako hau da:

2.4 The eight vertical columns of squares arecalled ‘files’. The eight horizontal rows ofsquares are called ‘ranks’. A straight line ofsquares of the same colour, running from oneedge of the board to an adjacent edge, is called a‘diagonal’.

2.4 Laukien zortzi lerro bertikalei 'zutabe'deritze. Laukien zortzi lerro horizontalei'errenkada' deritze. Xake-taularen alde batetikbestera, aldamenean dauden kolore berekolaukien arteko lerro zuzenei 'diagonal' deritze.

Article 3: The moves of the pieces 3. artikulua: Piezen mugimenduak

3.1 It is not permitted to move a piece to asquare occupied by a piece of the same colour.If a piece moves to a square occupied by anopponent’s piece the latter is captured andremoved from the chessboard as part of thesame move. A piece is said to attack anopponent’s piece if the piece could make a

3.1 Ez da onartzen pieza bat kolore bereko bestepieza bat dagoen laukira mugitzea. Pieza bataurkariaren pieza bat dagoen laukira mugitzenbada, azken hau harrapatu egiten da eta xake-taulatik kentzen da jokaldi beraren zati bezala.Pieza batek aurkariaren pieza bat erasotzenduela esaten da lehenengo pieza horrek 3.2tik

capture on that square according to Articles 3.2to 3.8.

A piece is considered to attack a square even ifthis piece is constrained from moving to thatsquare because it would then leave or place theking of its own colour under attack.

3.8rako artikuluetan adierazi bezala harrapaketabat egin badezake bigarren piezaren laukian.

Pieza batek lauki bat erasotzen duela esaten danahiz eta pieza hori ezin den mugitu, horrelabalitz bere erregea erasopean utzi edo jarrikolukeelako.

3.2 The bishop may move to any square along adiagonal on which it stands.

3.2 Alfila edo Gudaria dagoen laukiarendiagonaletan zehar mugi daiteke.

3.3 The rook may move to any square along thefile or the rank on which it stands.

3.3 Gaztelua edo Dorrea dagoen laukiarenzutabe edo errenkadan zehar mugi daiteke.

3.4 The queen may move to any square alongthe file, the rank or a diagonal on which it stands.

3.4 Dama edo Anderea dagoen laukiarenzutabe, errenkada edo diagonaletan zehar mugidaiteke.

3.5 When making these moves, the bishop, rookor queen may not move over any interveningpieces.

3.5 Jokaldia egiterakoan, alfila edo gudaria,gaztelua edo dorrea; edo dama edo anderea ezindira beste pieza batzuen gainetik igaro.

3.6 The knight may move to one of the squaresnearest to that on which it stands but not on thesame rank, file or diagonal.

3.6 Zaldia edo Zalduna bera dagoen laukitikhurbilen baina errenkada, zutabe edo diagonalberean ez dagoen lauki batera mugitu daiteke.

3.7 3.7

a. The pawn may move forward to the squareimmediately in front of it on the same file,provided that this square is unoccupied, or

a. Peoia edo oinezkoa bere aurrean, zutabeberean dagoen laukira mugitu daiteke, betiere lauki hori libre badago, edo

b. on its first move the pawn may move as in3.7.a or alternatively it may advance twosquares along the same file, provided thatboth squares are unoccupied, or

b. bere lehenengo jokaldian peoia edooinezkoa 3.7.a-n bezala mugitu daiteke edozutabe berean bi lauki aurrerago mugitudaiteke, beti ere bi lauki horiek librebadaude, edo

c. the pawn may move to a square occupiedby an opponent’s piece diagonally in front ofit on an adjacent file, capturing that piece.

c. peoia edo oinezkoa, aurkariaren pieza batdagoen laukira mugitu daiteke lauki horiaurrerantz joanda diagonalean aldamenekozutabe baten badago, lauki horretan dagoenpieza harrapatuz

d. A pawn occupying a square on the samerank as and on an adjacent file to anopponent’s pawn which has just advancedtwo squares in one move from its originalsquare may capture this opponent’s pawn asthough the latter had been moved only onesquare. This capture is only legal on themove following this advance and is called an‘en passant’ capture.

d. Jokaldi bakarrean bi lauki aurreratu dituenpeoi edo oinezko baten ondoko zutabeandagoen aurkariaren peoi edo oinezko batek,lehenengo peoi edo oinezkoa harrapatudezake lauki bat mugitu izan balu gisa.Harrapaketa hau bi laukitako aurrerapenaegin den jokaldiaren jarraian da bakarriklegezkoa eta 'igarotzean harrapatzea' deritzo.

e. When a player, having the move, plays apawn to the rank furthest from its startingposition, he must exchange that pawn as partof the same move for a new queen, rook,bishop or knight of the same colour on theintended square of arrival. This is called thesquare of 'promotion'. The player's choice isnot restricted to pieces that have beencaptured previously. This exchange of apawn for another piece is called promotion,and the effect of the new piece is immediate.

e. Jokalari batek, bere txanda denean, peoiedo oinezkoa hasierako posiziotik abiatuzurrunen duen errenkadara mugitzen duenean,jokaldi beraren parte gisa peoi edo oinezkoakolore bereko dama edo andere; gaztelu edodorre, alfil edo gudari; edo zaldi edo zaldunbatengatik aldatu behar du helburu-laukihorretan bertan. Honi 'sustapen' laukiaderitzo. Jokalariaren aukera ez dago aurretikharrapatu diren piezetara mugatuta. Peoi edooinezkoa pieza batengatik aldatze honisustapena deritzo eta pieza berriaren eraginaberehalakoa da.

3.8 There are two different ways of moving theking:

3.8 Erregea mugitzeko bi era ezberdin daude:

a. by moving to an adjoining square a. aldamenean duen lauki batera mugituz

b. by ‘castling’. This is a move of the kingand either rook of the same colour along theplayer’s first rank, counting as a single moveof the king and executed as follows: the kingis transferred from its original square twosquares towards the rook on its originalsquare, then that rook is transferred to thesquare the king has just crossed.

b. 'endrokatuz'. Hau erregeak eta kolorebereko edozein gaztelu edo dorreren artekojokaldia da, jokalariaren lehenengoerrenkadan egin, erregearen jokalditzat hartueta honela egiten dena: erregea berejatorrizko laukitik bi lauki mugitzen da berejatorrizko laukian dagoen gaztelu edodorrerantz, ondoren gaztelua edo dorreaerregeak iragan berri duen laukira mugitzenda.

Before white kingside castlingBefore black queenside castling

After white kingside castling

Zuria erregearen aldean endrokatu aurretikBeltza dama edo anderearen aldeanendrokatu aurretik

Zuria erregearen aldean endrokatu ostean

After black queenside castling

Before white queenside castlingBefore black kingside castling

After white queenside castlingAfter black kingside castling

Beltza dama edo anderearen aldeanendrokatu ostean

Zuria dama edo anderearen aldean endrokatuaurretikBeltza erregearen aldean endrokatu aurretik

Zuria dama edo anderearen aldean endrokatuosteanBeltza erregearen aldean endrokatu ostean

(1) The right to castle has been lost: (1) Endrokatzeko eskubidea galdu egiten da:

[a] if the king has already moved, or [a] erregea aurrez mugitu baldin bada, edo

[b] with a rook that has already moved. [b] aurrez mugitu den gaztelu edo dorrebatekin.

(2) Castling is prevented temporarily: (2) Endrokea behin-behingoz ezin da egin:

[a] if the square on which the king stands, orthe square which it must cross, or the squarewhich it is to occupy, is attacked by one ormore of the opponent's pieces, or

[a] erregea dagoen laukia, edo iragan beharduen laukia, edo azkenean hartuko duenlaukia aurkariaren pieza bat edo gehiagokerasotzen badu, edo

[b] if there is any piece between the king andthe rook with which castling is to be effected.

[b] erregearen eta endrokea egin behar duengaztelu edo dorrearen artean piezaren batbadago.

3.9 The king is said to be 'in check' if it is 3.9 Erregea 'xake'-n dagoela esaten da

attacked by one or more of the opponent'spieces, even if such pieces are constrained frommoving to the square occupied by the kingbecause they would then leave or place theirown king in check. No piece can be moved thatwill either expose the king of the same colour tocheck or leave that king in check.

aurkariaren pieza bat edo gehiagok erasopeanbadute, nahiz eta pieza horiek ezin diren erregeadagoen laukira mugitu beren erregea erasopeanutzi edo jarriko luketelako. Pieza bat ezin damugitu mugituz gero bere koloreko erregeaerasopean utzi edo jartzen badu.

3.10 3.10

a. A move is legal when all the relevantrequirements of Articles 3.1 – 3.9 have beenfulfilled.

a. Jokaldi bat legezkoa da 3.1 – 3.9artikuluetako dagozkion betekizunak betedituenean.

b. A move is illegal when it fails to meet therelevant requirements of Articles 3.1 – 3.9

b. Jokaldi bat legez-kanpokoa da 3.1 – 3.9artikuluetako dagozkion betekizunakbetetzen ez dituenean.

c. A position is illegal when it cannot havebeen reached by any series of legal moves.

c. Posizio bat legez-kanpokoa da ezin deneanlegezko jokaldien segida batekin lortu.

Article 4: The act of moving the pieces 4. artikulua: Piezak mugitzea

4.1 Each move must be made with one handonly.

4.1 Jokaldi bakoitza esku bakarrarekin bakarrikegin behar da.

4.2 Provided that he first expresses his intention(for example by saying “j’adoube” or “Iadjust”), only the player having the move mayadjust one or more pieces on their squares.

4.2 Aurrez egitera doana esaten badu (adibidez“j'adoube”, “compongo” edo “konpondu”2

esanez), bere txanda duen jokalariak bere piezabat edo gehiago beren laukietan egokitu ditzake.

4.3 Except as provided in Article 4.2, if theplayer having the move touches on thechessboard, with the intention of moving orcapturing:

4.3 4.2 artikuluan zehazten dena alde baterautzita, jokalari batek xake-taulan, mugitzekoedo harrapatzeko asmoarekin:

a. one or more of his own pieces, he mustmove the first piece touched that can bemoved

a. bere pieza bat edo gehiago ukitzen badu,mugitu daitekeen eta ukitu duen lehenengopieza mugitu behar du.

b. one or more of his opponent’s pieces, hemust capture the first piece touched that canbe captured

b. aurkariaren pieza bat edo gehiago ukitzenbadu, harrapatu daitekeen eta ukitu duenlehenengo pieza harrapatu behar du.

c. one piece of each colour, he must capturethe opponent’s piece with his piece or, if thisis illegal, move or capture the first piecetouched that can be moved or captured. If itis unclear whether the player’s own piece orhis opponent’s was touched first, the player’sown piece shall be considered to have beentouched before his opponent’s.

c. kolore bakoitzeko pieza bat ukitzen badu,bere piezarekin aurkariarena harrapatu behardu, eta hau legez-kanpokoa bada, lehenengoukitu duen eta mugitu edo harrapatudaitekeen pieza mugitu edo harrapatu behardu. Bere edo aurkariaren pieza ukitu duenargi ez badago, aurkariarenaren aurretik berepieza ukitu duela ulertuko da.

4.4 If a player having the move: 4.4 Jokalari batek bere txanda denean:

a. touches his king and a rook he must castle a. bere erregea eta gaztelu edo dorre bat

2 “J'adoube” nazioartean onartzen den espresioa da eta frantsesez dago. “Compongo” gaztelaniaz erabiltzen den espresioa da

on that side if it is legal to do so ukitzen baditu, alde horretan endrokatu eginbeharko da legezkoa bada

b. deliberately touches a rook and then hisking he is not allowed to castle on that sideon that move and the situation shall begoverned by Article 4.3.a

b. nahita gaztelua edo dorrea eta ondorenerregea ukitzen baditu ezingo da endrokatueta egoera 4.3.a artikuluak arautuko du

c. intending to castle, touches the king andthen a rook, but castling with this rook isillegal, the player must make another legalmove with his king (which may includecastling with the other rook). If the king hasno legal move, the player is free to make anylegal move.

c. endrokatzeko asmoarekin, erregea etaondoren gaztelua edo dorrea ukitzen baditu,baina gaztelu edo dorre horrekin endrokatzealegez-kanpokoa bada, jokalariak legezkobeste jokaldi bat egin beharko du bereerregearekin (agian beste gaztelu edodorrearekin endrokatzea). Erregeak ez badulegezko jokaldirik, jokalariak beste edozeinlegezko jokaldi egin dezake.

d. promotes a pawn, the choice of the piece isfinalised when the piece has touched thesquare of promotion.

d. peoia edo oinezkoa sustatzen badu,piezaren aukera ezingo du aldatu piezaberriak sustatze-laukia ukitzen duenetikaurrera.

4.5 If none of the pieces touched in accordancewith Article 4.3 or Article 4.4 can be moved orcaptured, the player may make any legal move.

4.5 Ukitu den piezetako bat ere ezin denean 4.3edo 4.4 artikuluen arabera mugitu edoharrapatu, jokalariak beste edozein legezkojokaldi egin dezake.

4.6 The act of promotion may be performed invarious ways:

4.6 Sustapena hainbat eratan egin daiteke:

1. the pawn does not have to be placed on thesquare of arrival,

1. peoi edo oinezkoa ez dago zertan helburulaukian kokatu,

2. removing the pawn and putting the newpiece on the square of promotion may occurin any order.

2. peoi edo oinezkoa kendu eta pieza berriasustapen laukian kokatzea edozein ordenatangerta daiteke.

If an opponent’s piece stands on the squareof promotion, it must be captured.

Aurkariaren pieza bat sustapen laukianbadago, harrapatu egin behar da.

4.7 When, as a legal move or part of a legalmove, a piece has been released on a square, itcannot be moved to another square on thismove. The move is considered to have beenmade in the case of:

4.7 Legezko jokaldi baten edo bere zati batenondorioz pieza bat lauki baten askatu denean,jokaldi berean ezin da beste lauki bateramugitu. Jokaldia 'egin' egin dela esaten dahonako kasuetan:

a. a capture, when the captured piece hasbeen removed from the chessboard and theplayer, having placed his own piece on itsnew square, has released this capturing piecefrom his hand.

a. harrapaketa baten, harrapatutako piezaxake-taulatik kendu, jokalariak bere piezalauki horretan kokatu eta bere pieza horieskutik askatu duenean.

b. castling, when the player's hand hasreleased the rook on the square previouslycrossed by the king. When the player has

b. endrokatzean, jokalariaren eskuak aurrezerregeak iragan duen laukian gaztelua edodorrea askatu duenean. Jokalariak erregea

released the king from his hand, the move isnot yet made, but the player no longer hasthe right to make any move other thancastling on that side, if this is legal. Ifcastling on this side is illegal, the player mustmake another legal move with his king(which may include castling with the otherrook). If the king has no legal move, theplayer is free to make any legal move.

eskutik askatu duenean, jokaldia ez dagooraindik eginda baina jokalariak ezin du aldehorretako endrokea ez den jokaldirik egin,legezkoa bada behintzat. Alde horretanendrokatzea legez-kanpokoa bada, jokalariakbere erregearekin beste jokaldi bat eginbeharko du (agian beste gaztelu edodorrearekin endrokatzea). Erregeak ez badulegezko jokaldirik, jokalariak beste edozeinlegezko jokaldi egin dezake.

c. promotion, when the player's hand hasreleased the new piece on the square ofpromotion and the pawn has been removedfrom the board.

c. sustapenean, jokalariaren eskuak piezaberria sustapen laukian askatu eta peoi edooinezkoa xake-taulatik kendu denean.

4.8 A player forfeits his right to claim againsthis opponent’s violation of Articles 4.1 – 4.7once the player touches a piece with theintention of moving or capturing it.

4.8 Jokalariak, bere aurkariak 4.1 – 4.7artikuluak hautsi dituela erreklamatzekoeskubidea galdu egingo du pieza bat mugitzekoedo harrapatzeko asmoarekin ukitzen duenean.

4.9 If a player is unable to move the pieces, anassistant, who must be acceptable to the arbiter,may be provided by the player to perform thisoperation.

4.9 Jokalariak piezak mugitzeko gai ez bada,epaileak onartu beharko duen laguntzaile bataurkeztu dezake lan hori egiteko

Article 5: The completion of the game 5. artikulua: partida bukatzea

5.1 5.1

a. The game is won by the player who hascheckmated his opponent’s king. Thisimmediately ends the game, provided that themove producing the checkmate position wasin accordance with Article 3 and Articles 4.2– 4.7.

a. Partida, aurkariaren erregeari xake mateeman dion jokalariak irabazten du. Honekpartida berehala bukatzen du, xake matearenposizioa eragin duen jokaldia 3 eta 4.2 – 4.7artikuluekin bat badator.

b. The game is won by the player whoseopponent declares he resigns. Thisimmediately ends the game.

b. Partida, partida utzi edo etsitzen duenjokalariaren aurkariak irabazten du. Honekpartida berehala bukatzen du.

5.2 5.2

a. The game is drawn when the player tomove has no legal move and his king is notin check. The game is said to end in‘stalemate’. This immediately ends the game,provided that the move producing thestalemate position was in accordance withArticle 3 and Articles 4.2 – 4.7.

a. Partida berdinduta bukatzen da beretxanda den jokalariak ez badu legezkojokaldirik eta bere erregea xakean ez badago.Erregea 'itota' dagoela esaten da. Honekpartida berehala bukatzen du, errege itoarenposizioa eragin duen jokaldia 3 eta 4.2 – 4.7artikuluekin bat badator.

b. The game is drawn when a position hasarisen in which neither player can checkmatethe opponent’s king with any series of legalmoves. The game is said to end in a ‘deadposition’. This immediately ends the game,

b. Partida berdinduta bukatzen da, jokalaribatek ere edozein jokaldi segida erabilita,aurkariaren erregeari xake mate eman ezindionean. Partida 'posizio-hilean' bukatzendela esaten da. Honek partida berehala

provided that the move producing theposition was in accordance with Article 3 andArticles 4.2 – 4.7.

bukatzen du, posizioa eragin duen jokaldia 3eta 4.2 – 4.7 artikuluekin bat badator.

c. The game is drawn upon agreementbetween the two players during the game.This immediately ends the game.

c. Partida berdinduta bukatzen da, bijokalariek partidan zehar horrela erabakitzenbadute. Honek partida berehala bukatzen du.

d. The game may be drawn if an identicalposition is about to appear or has appearedon the chessboard at least three times (seeArticle 9.2).

d. Partida berdinduta buka daiteke, posizioberbera gutxienez hiru aldiz agertu bada edoagertzera badoa (ikusi 9.2 artikulua).

e. The game may be drawn if each player hasmade at least the last 50 moves without themovement of any pawn and without anycapture (see Article 9.3).

e. Partida berdinduta buka daiteke, jokalaribakoitzak gutxienez azkenengo 50 jokaldiakpeoi edo oinezkorik mugitu gabe etaharrapaketarik egin gabe egin baditu (ikusi9.3 artikulua).

COMPETITION RULES LEHIAKETAKO ARAUAK

Article 6: The chessclock 6. artikulua: Xake-erlojua

6.1 ‘Chessclock’ means a clock with two timedisplays, connected to each other in such a waythat only one of them can run at one time. ‘Clock’ in the Laws of Chess means one of thetwo time displays. Each time display has a‘flag’. ‘Flag-fall’ means the expiration of the allottedtime for a player.

6.1 'Xake-erlojua' elkarrekin lotutako bidenbora-erakusle dituen eta aldi-bereanerlojuetako bakarra martxan eduki dezakeenerlojua da.Xakearen Legeetan 'erlojua' denbora-erakusle bihorietako bat da. Denbora-erakusleetakobakoitzak 'bandera' bat du.'Bandera erortzea' jokalariak esleituta duendenbora agortzeari deritzo.

6.2 6.2

a. During the game each player, having madehis move on the chessboard, shall stop hisown clock and start his opponent’s clock(that is to say, he shall press his clock). This“completes” the move. A move is alsocompleted if:

(1) the move ends the game (see Articles5.1.a, 5.2.a, 5.2.b, 5.2.c, 9.6a, 9.6b and 9.7),or (2) the player has made his next move, incase his previous move was not completed. A player must be allowed to stop his clockafter making his move, even after theopponent has made his next move. The timebetween making the move on the chessboardand pressing the clock is regarded as part ofthe time allotted to the player.

a. Partidan zehar xake-taulan jokaldia eginostean, jokalari bakoitzak bere erlojuagelditu eta aurkariarena martxan jarriko du(hau da, bere erlojua sakatuko du). Honekjokaldia 'osatu' egiten du. Gainera, kasuhauetan ere jokaldia osatu egin dela esatenda:(1) jokaldiak partida bukatzen badu (ikusi5.1.a, 5.2.a, 5.2.b, 5.2.c, 9.6a, 9.6b eta 9.7cartikuluak), edo(2) jokalariak bere hurrengo jokaldia eginbadu, aurrekoa osatu gabe bazuen.Jokalari bati beti utzi behar zaio jokaldiaegin ostean bere erlojua gelditzen nahiz etajada aurkariak bere mugimendua egin duen.Jokaldia xake-taulan egin eta erlojua sakatuartean igarotzen den denbora, jokalariariesleitutako denboraren parte dela ulertzen da.

b. A player must press his clock with the b. Jokalariak jokaldia egin duen esku

same hand with which he made his move. It is forbidden for a player to keep his fingeron the clock or to ‘hover’ over it.

berberarekin sakatu behar du erlojua.Debekatuta dago jokalariak bere hatzakerlojuan edukitzea edo erlojuaren gainetikerabiltzea.

c. The players must handle the chessclockproperly. It is forbidden to press it forcibly, topick it up, to press the clock before movingor to knock it over. Improper clock handling shall be penalisedin accordance with Article 12.9.

c. Jokalariek xake-erlojua era egokian erabilibehar dute. Debekatuta dago indarrezsakatzea, hartzea, mugitu aurretik sakatzeaedo kolpeak ematea.Erlojua era ezegokian erabiltzea 12.9artikuluan ezarritakoarekin zigortuko da.

d. Only the player whose clock is running isallowed to adjust the pieces.

d. Bere erlojua martxan duen jokalariakbakarrik egokitu ditzake piezak.

e. If a player is unable to use the clock, anassistant, who must be acceptable to thearbiter, may be provided by the player toperform this operation. His clock shall beadjusted by the arbiter in an equitable way.This adjustment of the clock shall not applyto the clock of a player with a disability.

e. Jokalari batek ezin badu erlojua erabili,epaileak onartu beharreko laguntzaile bataurkeztu dezake lan hori egiteko. Bereerlojua behar bezala doituko du epaileak.Doiketa hau ez da egingo jokalariakezgaitasunen bat duenean.

6.3 6.3

a. When using a chessclock, each playermust complete a minimum number of movesor all moves in an allotted period of timeand/or may be allocated an additionalamount of time with each move. All thesemust be specified in advance.

a. Xake-erlojua erabiltzen denean, jokalaribakoitzak mugimendu kopuru bat edoguztiak ezarritako denbora baten egin beharditu eta/edo agian jokaldi bakoitzarekindenbora gehigarria lortuko du. Guzti hauaurrez ezarrita egon behar da.

b. The time saved by a player during oneperiod is added to his time available for thenext period, where applicable.

In the time-delay mode both players receivean allotted ‘main thinking time’.

Each player also receives a ‘fixed extra time’with every move. The countdown of the mainthinking time only commences after the fixedextra time has expired.

Provided the player presses his clock beforethe expiration of the fixed extra time, themain thinking time does not change,irrespective of the proportion of the fixedextra time used.

b. Partidaren aldi baten jokalariak erabili ezduen denbora, hurrengo aldian izango duendenborari gehituko zaio, hurrengo aldirikbalego.Denbora-atzerapen moduan jokalari biek'pentsatzeko denbora nagusi' bat jasotzendute. Gainera jokalari bakoitzak 'ezarritakodenbora gehigarria' ere jasotzen du jokaldibakoitzarekin. Pentsatzeko denbora nagusia,ezarritako denbora gehigarria agortzendenean bakarrik hasiko da kontatzen.Jokalariak bere erlojua ezarritako denboragehigarria agortu aurretik sakatzen badu,pentsatzeko denbora nagusia ez da aldatzen,berdin delarik zein den ezarritako denboragehigarritik erabilitako zatia.

6.4 Immediately after a flag falls, therequirements of Article 6.3 a. must be checked.

6.4 Bandera bat erori ostean, berehala, 6.3.aartikuluan esandakoa egiaztatu behar da.

6.5 Before the start of the game the arbiter shalldecide where the chessclock is placed.

6.5. Partida hasi aurretik epaileak erabakiko dunon kokatu xake-erlojua.

6.6 At the time determined for the start of thegame White’s clock is started.

6.6 Partida hasteko unea heltzen denean,Zuriaren erlojua jarriko da martxan.

6.7 6.7

a. The rules of a competition shall specify inadvance a default time. Any player whoarrives at the chessboard after the defaulttime shall lose the game unless the arbiterdecides otherwise.

a. Txapelketa baten arauek itxarote-denborabat ezarri beharko dute. Xake-taularaitxarote-denbora hori igarota heltzen denjokalari orok partida galdu egingo duepaileak besterik erabaki ezean.

b. If the rules of a competition specify thatthe default time is not zero and if neitherplayer is present initially, White shall lose allthe time that elapses until he arrives, unlessthe rules of the competition specify or thearbiter decides otherwise.

b. Txapelketa baten arauek itxarote-denborazero ez dela ezartzen badute eta hasieranjokalaririk ez badago, Zuriak galduko du,heltzen den arte, denbora guztia,txapelketaren arauek besterik agindu edoepaileak besterik erabaki ezean.

6.8 A flag is considered to have fallen when thearbiter observes the fact or when either playerhas made a valid claim to that effect.

6.8 Bandera bat epaileak ikusten duenean edojokalari batek erreklamazio zuzen bat egitenduenean erortzen da.

6.9 Except where one of Articles 5.1.a, 5.1.b,5.2.a, 5.2.b, 5.2.c applies, if a player does notcomplete the prescribed number of moves in theallotted time, the game is lost by that player.However, the game is drawn if the position issuch that the opponent cannot checkmate theplayer’s king by any possible series of legalmoves.

6.9 5.1.a, 5.1.b, 5.2.a, 5.2.b edo 5.2.cartikuluetako bat aplikatzen denean ezik,jokalari batek ez badu emandako denboranezarritako jokaldi kopurua egin, partida galduegingo du. Hala ere, partida berdinketanbukatuko da posizio horretatik abiatuz aurkariakezin badio jokalariaren erregeari xake mateeman edozein delarik egindako legezko jokaldi-segida.

6.10 6.10

a. Every indication given by the chessclockis considered to be conclusive in the absenceof any evident defect. A chessclock with anevident defect shall be replaced by thearbiter, who shall use his best judgementwhen determining the times to be shown onthe replacement chessclock.

a. Xake-erlojuak emandako argibideakeztabaidaezinak dira akats nabarmenikezean. Akats nabarmena duen xake-erlojuaepaileak aldatu egin beharko du, eta berakerabakiko du xake-erloju berrian agertubeharko den denbora zein den.

b. If during a game it is found that the settingof either or both clocks is incorrect, eitherplayer or the arbiter shall stop the chessclockimmediately. The arbiter shall install thecorrect setting and adjust the times andmove-counter, if necessary. He shall use hisbest judgement when determining the clocksettings.

b. Partidak dirauen artean erlojuren baten,edo bien, ezarpena zuzena ez dela ikustenbada, bi jokalarietako edozeinek edoepaileak erlojua berehala gelditu egingo du.Epaileak ezarpen zuzena jarriko du etadenbora eta jokaldi-kontagailua doituko ditubeharrezko balitz. Epaileak berak erabakikoditu ezarpen berriak.

6.11 If both flags have fallen and it isimpossible to establish which flag fell first then:

6.11 Bi banderak erortzen badira eta ezinezkoabada erabakitzea zein erori den lehenengo:

a. the game shall continue if this occurs inany period of the game except the last period.

a. partidak jarraitu egingo du azkenengoa ezden aldi baten gertatu bada.

b. the game is drawn if this occurs in theperiod of a game in which all remainingmoves must be completed.

b. partida berdinketan bukatuko da jokaldiguztiak ezarritako denbora baten bukatubehar diren aldi baten gertatzen bada.

6.12 6.12

a. If the game needs to be interrupted, thearbiter shall stop the chessclock.

a. Partida eten egin behar bada, epaileakxake-erlojua gelditu egingo du.

b. A player may stop the chessclock only inorder to seek the arbiter’s assistance, forexample when promotion has taken placeand the piece required is not available.

b. Jokalari batek epailearen laguntza lortzekobakarrik gelditu dezake xake-erlojua,adibidez sustapen bat gertatu denean eta nahiduen pieza eskura ez dagoenean.

c. The arbiter shall decide when the gamerestarts.

c. Epaileak erabakiko du noiz abiarazi berrizpartida.

d. If a player stops the chessclock in order toseek the arbiter’s assistance, the arbiter shalldetermine whether the player had any validreason for doing so. If the player had novalid reason for stopping the chessclock, theplayer shall be penalised in accordance withArticle 12.9.

d. Jokalari batek, epailearen laguntzalortzeko gelditzen badu erlojua, epaileakerabakiko du horretarako arrazoirik zuen alaez. Jokalariak xake-erlojua gelditzekoarrazoirik ez balu, 12.9 artikuluanezarritakoarekin zigortuko du epaileak.

6.13 Screens, monitors, or demonstration boardsshowing the current position on the chessboard,the moves and the number of movesmade/completed, and clocks which also showthe number of moves, are allowed in the playinghall. However, the player may not make a claimrelying only on information shown in thismanner.

6.13 Baimenduta dago partiden aretoanpartidaren uneko posizioa, jokaldiak,egin/osatutako jokaldi kopurua eta jokaldikopurua ere erakusten duten erlojuak dituztenpantailak, monitoreak edo partida erakustekotaulak egotea. Hala ere, jokalariek ezin duteerreklamaziorik aurkeztu era horretanaurkeztutako informazioan bakarrik oinarrituta.

Article 7: Irregularities 7. artikulua: Irregulartasunak

7.1 If an irregularity occurs and the pieces haveto be restored to a previous position, the arbitershall use his best judgement to determine thetimes to be shown on the chessclock. Thisincludes the right not to change the clock times.He shall also, if necessary, adjust the clock’smove-counter.

7.1 Irregulartasun bat gertatzen bada eta piezaklehenagoko posizio batera itzuli behar badira,epaileak erabakiko du zein izango den xake-erlojuan agertuko den denbora. Honek erlojuanadierazitako denbora ez aldatzea ere ekarridezake. Behar balitz, jokaldi-kontagailua eredoituko du.

7.2 7.2

a. If during a game it is found that the initialposition of the pieces was incorrect, thegame shall be cancelled and a new gameshall be played.

a. Partidan zehar, piezen hasierako posizioazuzena ez zela ikusten bada, partida bertanbehera utziko da eta beste bat jokatuko da.

b. If during a game it is found that thechessboard has been placed contrary toArticle 2.1, the game shall continue but theposition reached must be transferred to acorrectly placed chessboard.

b. Partidan zehar xake-taula 2.1 artikuluakdioen bezala kokatu ez dela ikusten bada,partidak jarraitu egingo du baina egundagoen posizioa ondo kokatutako xake-taulabaten jarrita.

7.3 If a game has begun with colours reversedthen it shall continue, unless the arbiter rulesotherwise.

7.3 Jokalariek partida koloreak trukatuta hasibadute, jarraitu egingo dute epaileak besterikerabaki ezean.

7.4 If a player displaces one or more pieces, heshall re-establish the correct position in his owntime. If necessary, either the player or hisopponent shall stop the chessclock and ask forthe arbiter’s assistance. The arbiter may penalisethe player who displaced the pieces.

7.4 Jokalari batek pieza bat edo gehiago beretokitik mugitzen baditu bere denbora erabilikodu posizio zuzena berrezartzeko. Beharrezkobalitz berak edo aurkariak erlojua geldituegingo du eta epailearen laguntza eskatuko du.Epaileak piezak bere tokitik mugitu dituenjokalaria zigortu egin dezake.

7.5 7.5

a. If during a game it is found that an illegalmove has been completed, the positionimmediately before the irregularity shall bereinstated. If the position immediately beforethe irregularity cannot be determined, thegame shall continue from the last identifiableposition prior to the irregularity. Articles 4.3and 4.7 apply to the move replacing theillegal move. The game shall then continuefrom this reinstated position.

If the player has moved a pawn to thefurthest distant rank, pressed the clock, butnot replaced the pawn with a new piece, themove is illegal. The pawn shall be replacedby a queen of the same colour as the pawn.

a. Partidan zehar legez-kanpoko jokaldi batosatu dela ikusten bada, irregulartasunarenaurreko posizioa berrezarriko da. Posiziohori zein den jakin ezin badaiteke,irregulartasunaren aurrekoa izandaidentifikagarria den azken posiziotik aurrerajarraituko du partidak. Legez-kanpokojokaldiaren ordezko jokaldiari 4.3 eta 4.7artikuluak aplikatuko zaizkio. Orduanpartidak posizio horretatik jarraituko du.

Jokalariak peoi edo oinezkoa hasierakoposiziotik urrunen dagoen errenkadaramugitu, erlojua sakatu eta peoi edo oinezkoapieza berri bategatik aldatu ez badu, jokaldialegez-kanpokoa da. Peoia edo oinezkoa,kolore bereko dama edo andere bategatikaldatuko da.

b. After the action taken under Article 7.5.a,for the first completed illegal move by aplayer the arbiter shall give two minutesextra time to his opponent; for the secondcompleted illegal move by the same playerthe arbiter shall declare the game lost by thisplayer. However, the game is drawn if theposition is such that the opponent cannotcheckmate the player’s king by any possibleseries of legal moves.

b. 7.5.a artikulua aplikatu ostean, jokalaribatek osatutako legez-kanpoko jokaldibategatik bi minutu emango dizkio epaileakaurkariari; jokalari berberak osatutakobigarren legez-kanpoko jokaldiaren ostean,partida galdutzat emango dio. Hala ere,partida berdinketan bukatuko da, posiziohorretatik abiatuz aurkariak ezin badiojokalariaren erregeari xake mate emanedozein delarik egindako legezko jokaldi-segida.

7.6 If, during a game, it is found that any piecehas been displaced from its correct square theposition before the irregularity shall bereinstated. If the position immediately beforethe irregularity cannot be determined, the gameshall continue from the last identifiable positionprior to the irregularity. The game shall thencontinue from this reinstated position.

7.6 Partidan zehar edozein pieza bere laukizuzenetik mugitu dela ikusten bada,irregulartasunaren aurreko posizioa berrezarrikoda. Posizioa zein den ezin bada jakin,irregulartasunaren aurrekoa izandaidentifikagarria den azken posiziotik aurrerajarraituko du partidak. Orduan partidak posiziohorretatik aurrera jarraituko du.

Article 8: The recording of the moves 8. artikulua: jokaldiak idaztea

8.1 8.1

a. In the course of play each player isrequired to record his own moves and thoseof his opponent in the correct manner, moveafter move, as clearly and legibly as possible,in the algebraic notation (Appendix C), onthe ‘scoresheet’ prescribed for thecompetition. It is forbidden to write themoves in advance, unless the player isclaiming a draw according to Article 9.2, or9.3 or adjourning a game according toAppendix E.1 a.

a. Partidan zehar jokalari bakoitzak bere etaaurkariaren jokaldiak era zuzenean, jokaldizjokaldi, ahalik eta argi eta irakurterrazenidatzi beharko ditu, idazkera algebraikoan (Ceranskina), txapelketarako ezarritako'idaztorrian'. Debekatuta dago jokaldiakaurrez idaztea jokalaria 9.2 edo 9.3artikuluen arabera berdinketa erreklamatzenedo partida E.1.a eranskinean dioen bezalagerorako uzten ari ez bada.

b. The scoresheet shall be used only forrecording the moves, the times of the clocks,offers of a draw, matters relating to a claimand other relevant data.

b. Idaztorria jokaldiak, erlojuetako denborak,berdinketa eskaerak, erreklamazio bateningurukoak eta beharrezko beste datu batzukidazteko bakarrik erabiliko da.

c. A player may reply to his opponent’s movebefore recording it, if he so wishes. He mustrecord his previous move before makinganother.

c. Jokalari batek, horrela nahi badu,aurkariaren jokaldiari hau idatzi aurretikmugituz erantzun diezaioke. Bere aurrekojokaldia idatzita izan behar du berri bat eginaurretik.

d. Both players must record the offer of adraw on the scoresheet with a symbol (=).

d. Bi jokalariek berdinketa eskaera idatzibeharko dute (=) ikurra erabiliz.

e. If a player is unable to keep score, anassistant, who must be acceptable to thearbiter, may be provided by the player towrite the moves. His clock shall be adjustedby the arbiter in an equitable way. Thisadjustment of the clock shall not apply to aplayer with a disability.

e. Jokalari batek ezin badu partida idatzi,epaileak onartu beharreko laguntzaile bataurkeztu dezake lan hori egiteko. Bereerlojua behar bezala doituko du epaileak.Doiketa hau ez da egingo jokalariakezgaitasunen bat duenean.

8.2 The scoresheet shall be visible to the arbiterthroughout the game.

8.2 Idaztorriak epaileak ikusteko moduanegongo dira partidak dirauen artean.

8.3 The scoresheets are the property of theorganiser of the competition.

8.3 Idaztorrien jabetza txapelketarenantolatzaileena da.

8.4 If a player has less than five minutes left onhis clock at some stage in a period and does nothave additional time of 30 seconds or moreadded with each move, then for the remainderof the period he is not obliged to meet therequirements of Article 8.1.

8.4 Jokalari batek aldi bateko edozein unetanbost minutu baino gutxiago baditu erlojuan etaez badu jokaldi bakoitzeko 30 segundo edogehiagoko denbora gehigarria, aldi horrigeratzen zaion denbora guztian ez du 8.1artikuluan ezarritakoa betetzekoderrigortasunik.

8.5 8.5

a. If neither player keeps score under Article8.4, the arbiter or an assistant should try to bepresent and keep score. In this case,immediately after a flag has fallen the arbitershall stop the chessclock. Then both playersshall update their scoresheets, using thearbiter’s or the opponent’s scoresheet.

a. Jokalari bat bera ere ez badago 8.4artikuluaren arabera partida idazten, epaileaedo laguntzaile bat egon beharko litzatekelan horretan. Kasu honetan, bandera bat eroriostean epaileak erlojua gelditu egingo du.Jarraian bi jokalariek euren idaztorriakeguneratuko dituzte epailearen edoaurkariaren idaztorriarekin.

b. If only one player has not kept score underArticle 8.4, he must, as soon as either flaghas fallen, update his scoresheet completelybefore moving a piece on the chessboard.Provided it is that player’s move, he may usehis opponent’s scoresheet, but must return itbefore making a move.

b. Jokalari batek bakarrik ez badu partidaidatzi 8.4 artikuluan bezala, bandera bat eroriostean eta xake-taulan pieza bat mugituaurretik, bere idaztorria guztiz eguneratubeharko du. Jokalariaren txanda bada bereaurkariaren idaztorria erabili dezake, bainaitzuli egin beharko dio jokaldi bat eginaurretik.

c. If no complete scoresheet is available, theplayers must reconstruct the game on asecond chessboard under the control of thearbiter or an assistant. He shall first recordthe actual game position, clock times, whoseclock was running and the number of movesmade/completed, if this information isavailable, before reconstruction takes place.

c. Osatutako idaztorririk ez badago,jokalariek bigarren xake-taula batenberreraiki beharko dute partida epailea edolaguntzaile baten kontrolpean. Honek,berreraiketa egin aurretik, uneko posizioa,erlojuaren denbora, noren erlojua zegoenmartxan eta zenbat jokaldi egin/osatu direnidatzi beharko du, informazio hori balegobehintzat.

8.6 If the scoresheets cannot be brought up todate showing that a player has overstepped theallotted time, the next move made shall beconsidered as the first of the following timeperiod, unless there is evidence that more moveshave been made or completed.

8.6 Idaztorriak ezin badira eguneratu jokalariakezarritako denbora agortu duela frogatzeraino,egindako hurrengo jokaldia hurrengo aldikolehenengo jokaldia dela ulertuko da, jokaldigehiago egin edo osatu diren froga argirik ezbadago behintzat.

8.7 At the conclusion of the game both playersshall sign both scoresheets, indicating the resultof the game. Even if incorrect, this result shallstand, unless the arbiter decides otherwise.

8.7 Partida bukatzen denean, bi jokalariek biidaztorriak sinatu egingo dituzte partidarenemaitza adieraziz. Nahiz eta okerra izan,emaitza horrek balioko du epaileak besterikerabaki ezean.

Article 9: The drawn game 9. artikulua: Partida berdintzea

9.1 9.1

a. The rules of a competition may specifythat players cannot agree to a draw, whetherin less than a specified number of moves orat all, without the consent of the arbiter.

a. Txapelketa baten arauek, epailearenbaimen gabe jokalariek berdinketa ezindutela adostu zehaztu dezakete, delaesandako jokaldi kopuru bat egin aurretikedo dela guztiz.

b. However, if the rules of a competitionallow a draw agreement the following shall

b. Hala ere, txapelketaren arauek berdinketaadostea baimentzen badute, hauxe aplikatuko

apply: da:

(1) A player wishing to offer a draw shalldo so after having made a move on thechessboard and before pressing his clock.An offer at any other time during play isstill valid but Article 11.5 must beconsidered. No conditions can be attachedto the offer. In both cases the offer cannotbe withdrawn and remains valid until theopponent accepts it, rejects it orally, rejectsit by touching a piece with the intention ofmoving or capturing it, or the game isconcluded in some other way.

(1) Berdinketa eskaini nahi duen jokalariak,xake-taulan mugimendua egin ostean etaerlojua sakatu aurretik egingo du. Besteedonoiz egindako eskaintzak legezkoakdira baina 11.5 artikulua aintzat hartubeharko da. Eskaintzari ezingo zaiobaldintzarik jarri. Edozein kasutaneskaintza ezingo da bertan behera utzi etabalioduna izango da aurkariak onartu, ahozbaztertu, mugitu edo harrapatzekoasmoarekin pieza bat ukituz baztertu, edopartida beste nolabait bukatu arte.

(2) The offer of a draw shall be noted byeach player on his scoresheet with thesymbol (=).

(2) Berdinketa eskaintza bi jokalariekidaztorrian (=) ikurrarekin idatzi beharkodute.

(3) A claim of a draw under Article 9.2 or9.3 shall be considered to be an offer of adraw.

(3) 9.2 edo 9.3 artikuluaren araberaegindako erreklamazio bat, berdinketaeskaintza gisa ulertuko da.

9.2 The game is drawn, upon a correct claim bya player having the move, when the sameposition for at least the third time (notnecessarily by a repetition of moves):

9.2 Partida berdinketan bukatzen da, txandaduen jokalariak zuzen erreklamatzen baduposizio berbera gutxienez hirugarren aldiz (ezderrigorrez jokaldiak errepikatu direlako):

a. is about to appear, if he first writes hismove, which cannot be changed, on hisscoresheet and declares to the arbiter hisintention to make this move, or

a. agertzera doala, berak lehenengo berejokaldia idaztorrian idazten badu, ezin dujokaldi aldatu, eta epaileari jokaldi horiegiteko asmoa adierazten badio, edo

b. has just appeared, and the player claimingthe draw has the move.

b. oraintxe agertu dela, eta erreklamazioaaurkeztu duen jokalariaren txanda bada.

Positions are considered the same if and onlyif the same player has the move, pieces of thesame kind and colour occupy the samesquares and the possible moves of all thepieces of both players are the same. Thuspositions are not the same if:

Posizioak berberak direla ulertzen da, baldineta soilik baldin, jokalari berberaren txandabada, eta era eta kolore bereko piezak laukiberberetan badaude eta pieza guztien jokaldiposible guztiak berberak badira. Berazposizioak ez dira berberak:

(1) at the start of the sequence a pawn couldhave been captured en passant.

(1) sekuentziaren hasieran peoi edo oinezkobat igarotzean harrapa bazitekeen.

(2) a king or rook had castling rights, butforfeited these after moving. The castlingrights are lost only after the king or rook ismoved.

(2) erregeak edo gaztelu edo dorreakendrokatzeko eskubidea bazuen, bainamugitu ostean galdu balu. Endrokatzekoeskubidea, erregea edo gaztelua edo dorreamugitu ostean galtzen da bakarrik.

9.3. The game is drawn, upon a correct claim bya player having the move, if:

9.3 Partida berdinketan bukatzen da, txandaduen jokalariak zuzen erreklamatzen badu eta:

a. he writes his move, which cannot be a. jokaldia idaztorrian idazten badu, ezin du

changed, on his scoresheet and declares tothe arbiter his intention to make this movewhich will result in the last 50 moves byeach player having been made without themovement of any pawn and without anycapture, or

jokaldia aldatu, eta epaileari jokaldi horiegiteko asmoa adierazten badio eta jokaldihorrekin jokalari bakoitzaren azken 50jokaldiak peoi edo oinezko bat mugitu gabeeta harrapaketarik egin gabe egin badira, edo

b. the last 50 moves by each player havebeen completed without the movement ofany pawn and without any capture.

b. azken 50 jokaldiak peoi edo oinezko batmugitu gabe eta harrapaketarik gabe eginbadira.

9.4 If the player touches a piece as in Article4.3, he loses the right to claim a draw underArticle 9.2 or 9.3 on that move.

9.4 Jokalariak pieza bat 4.3 artikuluan bezalaukitzen badu, jokaldi horretan 9.2 edo 9.3artikuluen arabera berdinketa erreklamatzekoaukera galdu egingo du.

9.5 If a player claims a draw under Article 9.2or 9.3, he or the arbiter shall stop the chessclock(see Article 6.12a or 6.12b). He is not allowedto withdraw his claim.

9.5 Jokalari batek 9.2 edo 9.3 artikuluarenarabera berdinketa erreklamatzen badu, berakedo epaileak erlojua geldituko du (ikusi 6.12.aedo 6.12b artikulua). Ezingo du erreklamazioakendu.

a. If the claim is found to be correct, thegame is immediately drawn.

a. Erreklamazioa zuzena bada, partidaberdinketan bukatzen da berehala.

b. If the claim is found to be incorrect, thearbiter shall add two minutes to theopponent’s remaining thinking time. Thenthe game shall continue. If the claim wasbased on an intended move, this move mustbe made in accordance with Articles 3 and 4.

b. Erreklamazioa zuzena ez bada, epaileakaurkariari bi minutu emango dizkio. Jarraianpartidak jarraitu egingo du. Erreklamazioa,egiteko zen jokaldi baten oinarritu bada,jokaldi hori egin beharko da 3 eta 4Artikuluek dioten bezala.

9.6 If one or both of the following occur(s) thenthe game is drawn:

9.6 Hauetako bat, edo biak, gertatzen badira,partida berdinketan bukatzen da:

a. the same position has appeared, as in 9.2b,for at least five consecutive alternate movesby each player.

a. posizio berbera, 9.2.b artikuluan bezala,gutxienez bost aldiz agertu bada jokalaribakoitzak jarraian egindako jokaldien ostean.

b. any consecutive series of 75 moves havebeen completed by each player without themovement of any pawn and without anycapture. If the last move resulted incheckmate, that shall take precedence.

b. jokalari bakoitzak 75 jokaldi osatu baditupeoi edo oinezkorik mugitu gabe etaharrapaketarik egin gabe. Azken jokaldiakxake-mate eman badu, honek balioko du.

9.7 The game is drawn when a position isreached from which a checkmate cannot occurby any possible series of legal moves. Thisimmediately ends the game, provided that themove producing this position was in accordancewith Article 3 and Articles 4.2 – 4.7.

9.7 Partida berdinketan bukatzen da, legezkoedozein jokaldi-segida eginez xake-matea gertaezin daitekeen posizio batera iristen bada.Honek partida berehala bukatzen du, posizioaeragin duen jokaldia 3 eta 4.2 – 4.7 artikuluekinbat badator.

Article 10: Points 10. artikulua: Puntuak

10.1 Unless the rules of a competition specifyotherwise, a player who wins his game, or wins

10.1 Txapelketa baten arauek besterik esaten ezbadute, partida irabazten duen jokalariak, edo

by forfeit, scores one point (1), a player wholoses his game, or forfeits, scores no points (0),and a player who draws his game scores a halfpoint (1/2).

aurkaria ez agertzeagatik irabazi duenak, puntubat (1) jasoko du, partida galtzen duenak, edopartidara agertzen ez denak, ez du punturikjasoko (0), eta partida berdintzen duenak puntuerdia (1/2) jasoko du.

Article 11: The conduct of the players 11. artikulua: Jokalarien portaera

11.1 The players shall take no action that willbring the game of chess into disrepute.

11.1 Jokalariak ez dira xake-jokoaren izenazikinduko duen eran arituko.

11.2 The ‘playing venue’ is defined as the‘playing area’, rest rooms, toilets, refreshmentarea, area set aside for smoking and other placesas designated by the arbiter. The playing area is defined as the place wherethe games of a competition are played. Only with the permission of the arbiter can

a. a player leave the playing venue. b. the player having the move be allowed toleave the playing area. c. A person who is neither a players norarbiter be allowed access to the playing area.

11.2 'Jokalekua'-ren barne daude 'jokatzekogunea', atseden gelak, komunak, erretzaileengela eta epaileak izendatutako beste tokiak.

Jokatzeko gunea txapelketako partidak jokatzendiren tokia da.Epailearen baimenarekin bakarrik:

a. utzi dezake jokalari batek jokalekua.b. utzi dezake txanda duen jokalariakjokatzeko gunea.c. izan dezake baimena jokatzeko gunerasartzeko jokalaria edo epailea ez denpertsona batek.

11.3 11.3

a. During play the players are forbidden touse any notes, sources of information oradvice, or analyse any game on anotherchessboard.

a. Partidak dirauen artean, jokalariek ezingodute oharrik edo informazio edo aholkuiturririk izan, eta ezingo dute partidarik bestexake-taula baten aztertu.

b. During play, a player is forbidden to havea mobile phone and/or other electronicmeans of communication in the playingvenue. If it is evident that a player broughtsuch a device into the playing venue, he shalllose the game. The opponent shall win. The rules of a competition may specify adifferent, less severe, penalty. The arbiter may require the player to allowhis clothes, bags or other items to beinspected, in private. The arbiter or a personauthorised by the arbiter shall inspect theplayer and shall be of the same gender as theplayer. If a player refuses to cooperate withthese obligations, the arbiter shall takemeasures in accordance with Article 12.9.

b. Partidak dirauen artean, jokalariek ezingodute eskuko telefonoa eta/edo beste edozeinkomunikazio gailu elektroniko jokalekuanizan. Jokalariak horrelako gailu bat ekarriduela jakingo balitz, partida galdu egingo du.Aurkariak irabazi egingo du.Txapelketa bateko arauek beste zigor arinagobat ezarri dezakete.Epaileak jokalari bati bere arropa, poltsa edobeste elementu batzuk pribatuan ikuskatzenuztea eska diezaioke. Epaileak, edo honekbaimendutako pertsona batek, beti erejokalariaren sexu berekoa denak, jokalariaikuskatu egingo du. Jokalariak betebeharhoni uko egiten badio, epaileak 12.9artikuluan ezarritakoarekin zigortuko du.

c. Smoking is permitted only in the section ofthe venue designated by the arbiter.

c. Epaileak ezarritako jokalekuko tokianbakarrik erre daiteke.

11.4 Players who have finished their gamesshall be considered to be spectators.

11.4 Partida bukatu duten jokalariak ikusletzathartuko dira.

11.5 It is forbidden to distract or annoy theopponent in any manner whatsoever. Thisincludes unreasonable claims, unreasonableoffers of a draw or the introduction of a sourceof noise into the playing area.

11.5 Debekatuta dago, modua edozein delarikere, aurkaria arreta galtzera bultzatzea edogogaitzea. Honek, arrazoitu gabekoerreklamazioak, arrazoi gabeko berdinketaeskaerak edo jokatzeko gunean zarata eragiteabarne hartzen ditu.

11.6 Infraction of any part of Articles 11.1 –11.5 shall lead to penalties in accordance withArticle 12.9.

11.6 11.1 – 11.5 Artikuluetan ezarritakoren batez betetzea 12.9 artikuluan ezarritakoarekinzigortuko da.

11.7 Persistent refusal by a player to complywith the Laws of Chess shall be penalised byloss of the game. The arbiter shall decide thescore of the opponent.

11.7 Jokalari batek Xakearen Legeak diotenabehin eta berriz betetzen ez badu, partidagaldutzat emango dio epaileak. Epaileakerabakiko du aurkariaren emaitza.

11.8 If both players are found guilty accordingto Article 11.7, the game shall be declared lostby both players.

11.8 Jokalari biak badira 11.7 Artikuluanezarritakoaren errudun, biek galduko luketepartida.

11.9 A player shall have the right to requestfrom the arbiter an explanation of particularpoints in the Laws of Chess

11.9 Jokalariek Xakearen Legeen edozeinpunturen inguruko azalpenak eskadiezazkiokete epaileari.

11.10 Unless the rules of the competitionspecify otherwise, a player may appeal againstany decision of the arbiter, even if the playerhas signed the scoresheet (see Article 8.7).

11.10 Txapelketa baten arauek besterik esatenez badute, jokalari batek epailearen edozeinerabakiren aurka helegitea aurkeztu dezake,nahiz eta jokalariak idaztorria sinatu (ikusi 8.7artikulua).

Article 12: The role of the Arbiter (seePreface)

12. artikulua: epailearen papera (ikusiHitzaurrea)

12.1 The arbiter shall see that the Laws of Chessare strictly observed.

12.1 Epaileak Xakearen Legeak zorrozkibetetzen direla bermatu beharko du.

12.2 The arbiter shall 12.2 Epaileak:

a. ensure fair play. a. jokoa garbia dela ziurtatuko du.

b. act in the best interest of the competition. b. txapelketaren interesa kontuan hartutajardungo du.

c. ensure that a good playing environment ismaintained.

c. jokatzeko giro ona mantentzeazarduratuko dira.

d. ensure that the players are not disturbed. d. jokalariei inork eta ezerk gogait egiten ezdiela ziurtatuko du

e. supervise the progress of the competition. e. txapelketaren jarduna gainbegiratuko du.

f. take special measures in the interests ofdisabled players and those who need medicalattention.

f. jokalari ezgaitu eta medikuen laguntzabehar duten jokalarien interesarekin batdatozen neurriak hartuko ditu

12.3 The arbiter shall observe the games,especially when the players are short of time,enforce decisions he has made, and imposepenalties on players where appropriate.

12.3 Epaileak partidak ikuskatu egingo ditu,batez ere jokalariek denbora gutxi dutenean,bere erabakiak betearazi eta zigorrak ezarrikoditu hala behar denean.

12.4 The arbiter may appoint assistants toobserve games, for example when severalplayers are short of time

12.4 Epaileak partidak ikuskatzekolaguntzaileak izendatu ditzake, adibidez jokalariaskok denbora gutxi dutenean.

12.5 The arbiter may award either or bothplayers additional time in the event of externaldisturbance of the game.

12.5 Epaileak jokalari bati edo biei denboragehigarria eman diezaieke jokotik kanpokoarazoren bat gertatuko balitz.

12.6 The arbiter must not intervene in a gameexcept in cases described by the Laws of Chess.He shall not indicate the number of movescompleted, except in applying Article 8.5 whenat least one flag has fallen. The arbiter shallrefrain from informing a player that hisopponent has completed a move or that theplayer has not pressed his clock.

12.6 Epaileak ezin du partidan zehar inola partehartu Xakearen Legeek ezarritako kasuetanezik. Ez du osatutako jokaldi kopuruaren berriemango, bandera bat erortzean 8.5 artikuluanezarritakoa betetzen denean ezik. Epaileak ezdie jokalariei ezer esango beren aurkariakjokaldi bat osatu duenean edo erlojua sakatuduenean.

12.7 If someone observes an irregularity, hemay inform only the arbiter. Players in othergames are not to speak about or otherwiseinterfere in a game. Spectators are not allowedto interfere in a game. The arbiter may expeloffenders from the playing venue.

12.7 Inork irregulartasun bat ikusiko balu,epaileari bakarrik esan diezaioke. Bestepartidetako jokalariek ezin dute partida batiburuz hitz egin edo beste era batera bertan partehartu. Ikusleek ezin dute partida baten partehartu. Errudunak jokalekutik kanporatu ditzakeepaileak.

12.8 Unless authorised by the arbiter, it isforbidden for anybody to use a mobile phone orany kind of communication device in theplaying venue or any contiguous areadesignated by the arbiter.

12.8 Epaileak baimentzen ez badu, guztiekdebekatuta dute eskuko telefono edo besteedozein komunikazio gailu erabiltzeajokalekuan edo epaileak izendatutako besteedozein lekutan.

12.9 Options available to the arbiter concerningpenalties:

12.9 Epaileak ezarri ditzakeen zigorrak:

a. warning a. ohartarazpena

b. increasing the remaining time of theopponent

b. aurkariari denbora gehitzea

c. reducing the remaining time of theoffending player

c. errudunari denbora kentzea

d. increasing the points scored in the gameby the opponent to the maximum availablefor that game

d. aurkariak partida baten lortutako puntuak,partida horretan lor daitekeen puntuaziomaximora handitzea.

e. reducing the points scored in the game bythe offending person

e. errudunari, partidan lortutako puntuazioajaistea

f. declaring the game to be lost by theoffending player (the arbiter shall also decidethe opponent’s score)

f. errudunari partida galdutzat ematea(epaileak aurkariaren puntuazio ereerabakiko du)

g. a fine announced in advance g. aurrez esandako kopuruko isuna

h. expulsion from the competition. h. txapelketatik kanporatzea

APPENDICES ERANSKINAK

Appendix A. Rapidplay A eranskina. Xake-joko aktiboa

A.1 A ‘Rapidplay’ game is one where either allthe moves must be completed in a fixed time ofmore than 10 minutes but less than 60 minutesfor each player; or the time allotted plus 60times any increment is of more than 10 minutesbut less than 60 minutes for each player.

A.1 'Xake-joko aktiboko' partida bat, jokalaribakoitzak partidako jokaldi guztiak 10 minutubaino gehiago eta 60 minutu baino gutxiagoanegin behar dituenean; edo emandako denboragehi 60 aldiz jokaldi bakoitzeko emandakodenbora gehigarria 10 minutu baino gehiago eta60 minutu baino gutxiago denean da.

A.2 Players do not need to record the moves. A.2 Jokalariek ez dute partida idaztekoderrigorrik.

A.3 The Competition Rules shall apply if A.3. Lehiaketako Arauak egongo dira indarrean,

a. one arbiter supervises at most three gamesand

a. epaile batek gehienez 3 partida ikuskatzenbaditu eta

b. each game is recorded by the arbiter or hisassistant and, if possible, by electronicmeans.

b. partida bakoitza epaile batek edolaguntzaile batek idazten badu eta, posiblebalitz, bitarteko elektronikoak erabilizgordetzen bada.

A.4 Otherwise the following apply: A.4 Bestela honako hau egongo da indarrean:

a. From the initial position, once ten moveshave been completed by each player,

a. Hasierako posiziotik jokalari bakoitzak 10jokaldi osatu dituenean,

(1) no change can be made to the clocksetting, unless the schedule of the eventwould be adversely affected.

(1) ezingo da erlojuaren ezarpenik aldatu,egin ezean txapelketaren egutegiari modukonponezinean eragingo ez badio.

(2) no claim can be made regardingincorrect set-up or orientation of thechessboard. In case of incorrect kingplacement, castling is not allowed. In caseof incorrect rook placement, castling withthis rook is not allowed.

(2) ezingo da xake-taularen hasierakokokapen edo posizio okerraren ingurukoerreklamaziorik egin. Erregea gaizkikokatuta badago, endrokerik ezingo daegin. Gaztelua edo dorrea gaizki kokatutabadago, ezingo da gaztelu edo dorrehorrekin endrokerik egin.

b. An illegal move is completed once theplayer has pressed his clock. If the arbiterobserves this he shall declare the game lostby the player, provided the opponent has notmade his next move. If the arbiter does notintervene, the opponent is entitled to claim awin, provided the opponent has not made hisnext move. However, the game is drawn if the position issuch that the opponent cannot checkmate theplayer’s king by any possible series of legalmoves. If the opponent does not claim andthe arbiter does not intervene, the illegalmove shall stand and the game shall

b. Legez kanpoko jokaldi bat jokalariakerlojua sakatzean osatuko da. Epaileakhorrelako bat ikusten badu, jokalariaripartida galdutzat emango dio, beti ereaurkariak bere hurrengo jokaldia egin ezbadu. Epaileak ez badu ezer esaten,aurkariak garaipena eskatu dezake, aurkariakbere hurrengo jokaldia egin ez badu.Hala ere, partida berdinketan bukatuko da,posizio horretatik abiatuz aurkariak ezinbadio jokalariaren erregeari xake mate emanedozein delarik egindako legezko jokaldi-segida. Aurkariak ez badu erreklamatzen etaepaileak ez badu ezer esaten, partidak

continue. Once the opponent has made hisnext move, an illegal move cannot becorrected unless this is agreed by the playerswithout intervention of the arbiter.

jarraitu egingo du. Aurkariak hurrengojokaldia egiten duenean, legez-kanpokojokaldia ezin da zuzendu bi jokalariek,epailearen parte-hartze gabe, ez badute halaerabakitzen behintzat.

c. To claim a win on time, the claimant muststop the chessclock and notify the arbiter. Forthe claim to be successful, the claimant musthave time remaining on his own clock afterthe chessclock has been stopped. However,the game is drawn if the position is such thatthe opponent cannot checkmate the player’sking by any possible series of legal moves.

c. Partida denboragatik irabazteko,erreklamazioa egiten duenak erlojua gelditueta epaileari jakinarazi beharko dio.Erreklamazioa onargarria izateko,erreklamazioa egin duenak denbora izanbehar du oraindik bere erlojuan erlojuagelditu ostean. Hala ere, partida berdinketanbukatuko da, posizio horretatik abiatuzaurkariak ezin badio jokalariaren erregearixake-mate eman edozein delarik egindakolegezko jokaldi-segida.

d. If the arbiter observes both kings are incheck, or a pawn on the rank furthest from itsstarting position, he shall wait until the nextmove is completed. Then, if the illegalposition is still on the board, he shall declarethe game drawn.

d. Epaileak bi erregeak xakean daudela edopeoi edo oinezko bat bere hasierakoposiziotik urrunen dagoen errenkadandagoela ikusten badu, hurrengo jokaldiaosatu arte itxarongo du. Orduan, legez-kanpoko posizioa oraindik xake-taulanbadago, partida berdinketarekinbukatuaraziko du.

A.5 The Rules for a competition shall specifywhether Article A.3 or Article A.4 shall apply for the entire event.

A.5 Txapelketa bateko arauek, txapelketaguztian zehar A.3 edo A.4 artikuluetako zeinegongo den indarrean adierazi beharko dute.

Appendix B. Blitz B Eranskina. Xake-joko azkarra

B.1 A ‘blitz’ game’ is one where all the movesmust be completed in a fixed time of 10minutes or less for each player; or the allottedtime plus 60 times any increment is 10minutes or less.

B.1. 'Partida azkar' bat jokalari bakoitzakpartidako jokaldi guztiak 10 minutu bainogutxiagoan egin behar dituenean; edo emandakodenbora gehi 60 aldiz jokaldi bakoitzekoemandako denbora gehigarria 10 minutu bainogutxiago denean da.

B.2 The penalties mentioned in Articles 7 and 9of the Competition Rules shall be one minuteinstead of two minutes.

B.2. Lehiaketako Arauen 7 eta 9 artikuluetanezarritako zigorrak minutu batekoak izango dirabi minutukoak beharrean.

B.3 The Competition Rules shall apply if B.3 Lehiaketako Arauak egongo dira indarrean,

a. one arbiter supervises one game and a. partida bat epaile batek ikuskatzen badueta

b. each game is recorded by the arbiter or hisassistant and, if possible, by electronic means.

b. partida bakoitza epaile batek edolaguntzaile batek idazten badu eta, posiblebalitz, bitarteko elektronikoak erabilizgordetzen bada.

B.4 Otherwise, play shall be governed by theRapidplay Laws as in Appendix A.4.

B.4 Bestela, partida Xake-joko Aktiboko legeekarautuko dute A.4 eranskinean bezala.

B.5 The Rules for a competition shall specifywhether Article B.3 or Article B.4 shall applyfor the entire event.

B.5 Txapelketa bateko arauek, txapelketaguztian zehar B.3 edo B.4 artikuluetako zeinegongo den indarrean adierazi beharko dute.

Appendix C. Algebraic notation C eranskina. Idazkera algebraikoa3

FIDE recognises for its own tournaments andmatches only one system of notation, theAlgebraic System, and recommends the use ofthis uniform chess notation also for chessliterature and periodicals. Scoresheets using anotation system other than algebraic may not beused as evidence in cases where normally thescoresheet of a player is used for that purpose.An arbiter who observes that a player is using anotation system other than the algebraic shouldwarn the player of this requirement.

FIDEk idazketa-sistema bakarra onartzen dubere lehiaketa eta match-etan, SistemaAlgebraikoa, alegia; eta xake idazketa-sistemauniforme hau erabiltzea gomendatzen du xakeliteraturan eta aldizkarietan ere. Algebraikoa ezden beste idazketa-sistema batez idatzitakoidaztorriak agian ez dira aintzat hartukohorretarako idaztorriak erabili behar direnkasuetan. Epaileak jokalari bat algebraikoa ezden beste idazketa-sistema bat erabiltzenikusten badu, betebehar hori ezinbestean betebehar duela jakinaraziko dio.

Description of the Algebraic System Sistema Algebraikoaren deskribapena

C.1 In this description, ‘piece’ means a pieceother than a pawn.

C.1 Azalpen honetan 'pieza' peoia edo oinezkoaez den pieza bat da.

C.2 Each piece is indicated by an abbreviation.In the English language it is the first letter, a capital letter, of its name. Example: K=king,Q=queen, R=rook, B=bishop, N=knight. (N is used for a knight, in order to avoidambiguity.)

C.2 Pieza bakoitza bere izenaren laburdurabatez, adierazi behar da. Adibidez, euskaraz,lehenengo letra larria da: E = Erregea, D =Dama, G = Gaztelua, A = Alfila, Z = Zaldia edoZalduna, edo E = Erregea, A = Anderea, D =Dorrea, G = Gudaria, Z = Zaldia edo Zalduna4.

C.3 For the abbreviation of the name of thepieces, each player is free to use the namewhich is commonly used in his country.Examples: F = fou (French for bishop), L =loper (Dutch for bishop). In printed periodicals,the use of figurines recommended.

Jokalariek, pieza izendatzeko, beren lurraldeanerabiltzen den izena erabili dezakete. Adibidez:F = Fou (Alfila frantsesez), Loper (Alfilanederlanderaz). Idatzizko argitalpenetan irudiakerabiltzea gomendatzen da.

C.4 Pawns are not indicated by their first letter,but are recognised by the absence of such a letter. Examples: the moves are written e5, d4,a5, not pe5, Pd4, pa5.

C.4 Peoiak edo oinezkoak ez dira adieraztenberen lehen letraren bidez; lehen letra hori ezadierazteak erakusten du peoiak direla.Adibidez: e5, d4, a5 eta ez pe5, Pd4 edo Oa5.

C.5 The eight files (from left to right for Whiteand from right to left for Black) are indicated bythe small letters, a, b, c, d, e, f, g and h,respectively.

C.5 Zortzi zutabeak (ezkerretik eskuineraZuriarentzat, eta eskuinetik ezkerreraBeltzarentzat) letra xehez adierazi behar dira: a,b, c, d, e, f, g eta h, hurrenez hurren.

C.6 The eight ranks (from bottom to top for C.6 Zortzi errenkadak (behetik gora

3 “Xake Zakurtzarrari” argitalpenean egindako lanean oinarrituta.4 Jokalari euskaldunek bi izendapen mota erabiltzen dituzte, eta biak adierazi ditugu hemen.

White and from top to bottom for Black) arenumbered 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, respectively.Consequently, in the initial position the whitepieces and pawns are placed on the first andsecond ranks; the black pieces and pawns on theeighth and seventh ranks.

Zuriarentzat eta goitik behera Beltzarentzat) 1,2, 3, 4, 5, 6, 7 eta 8 eran zenbatuta daude,hurrenez hurren. Ondorioz, hasierako posizioanpiezak eta peoi edo oinezko zuriak lehen etabigarren errenkadetan jarri ohi dira; pieza etapeoi edo oinezko beltzak, ostera, zortzigarreneta zazpigarren errenkadetan.

C.7 As a consequence of the previous rules,each of the sixty-four squares is invariablyindicated by a unique combination of a letterand a number.

C.7 Arestian aipatutako arauen ondorioz, 64laukietako bakoitza letra eta zenbaki konbinaziobakar batez adierazita egongo da beti.

C.8 Each move of a piece is indicated by a) theabbreviation of the name of the piece inquestion and b) the square of arrival. There is nohyphen between a) and b). Examples: Be5, Nf3,Rd1. In the case of pawns, only the square of arrivalis indicated. Examples: e5, d4, a5.

C.8 Pieza bakoitzaren mugimenduaadierazterakoan, (a) dagokigun piezarenizenaren laburdura eta (b) iristen deneko laukiaadierazi beharko dira. Ez da gidoirik idatzibehar (a) eta (b)-ren artean. Adibidez: Ae5/Ge5,Zf3, Gd1/Dd1. peoien kasuan, iristen direnekolaukia baino ez da adierazi behar. Adibidez: e5,d4, a5.

C.9 When a piece makes a capture, an x may beinserted between a) the abbreviation of thename of the piece in question and b) the squareof arrival. Examples: Bxe5, Nxf3, Rxd1, seealso C10. When a pawn makes a capture, the file ofdeparture must be indicated, then an x may beinserted, then the square of arrival. Examples:dxe5, gxf3, axb5. In the case of an ‘en passant’capture, ‘e.p.’ may be appended to the notation.Example: exd6 e.p.

C.9 Pieza batek harrapaketa egiten duenean, xbat tartekatu daiteke a) dagokion piezarenizenaren laburduraren eta b) iristen denlaukiaren artean. Adibidez: Axe5/Gxe5, Zxf3,Gxd1/Dxd1, ikusi baita ere C.10Peoi batek harrapaketa bat burutzen duenean,iristen den laukia adierazteaz gain, abiatzezutabea ere adierazi beharko da, jarraian x batizan dezakeelarik. Adibidez: dxe5, gxf3, axb5.'Igarotzean' harrapaketa bat eginez gero,bukaeran peoiak hartu duen laukia jarriko duguiritsi den laukitzat, eta idazketan “i.h.” jarridaiteke. Adibidez: exd6 i.h.

C.10 If two identical pieces can move to thesame square, the piece that is moved isindicated as follows:

1. If both pieces are on the same rank: by a) the

C.10 Bi pieza berdin lauki berera mugibadaitezke, mugitutako pieza honela adierazikoda:

1 Pieza biak errenkada berean badaude: a)

abbreviation of the name of the piece, b) the fileof departure, and c) the square of arrival.

2. If both pieces are on the same file: by a) theabbreviation of the name of the piece, b) the rank of the square of departure, and c) thesquare of arrival.

If the pieces are on different ranks and files,method 1 is preferred.

Examples: a. There are two knights, on the squares g1 ande1, and one of them moves to the square f3:either Ngf3 or Nef3, as the case may be. b. There are two knights, on the squares g5 andg1, and one of them moves to the square f3:either N5f3 or N1f3, as the case may be. c. There are two knights, on the squares h2 andd4, and one of them moves to the square f3:either Nhf3 or Ndf3, as the case may be.

d. If a capture takes place on the square f3, thenotation of the previous examples is stillapplicable, but an x may be inserted: 1) eitherNgxf3 or Nexf3, 2) either N5xf3 or N1xf3, 3) either Nhxf3 or Ndxf3, asthe case may be.

piezaren izenaren laburdura, b) abiatzelaukiaren zutabea eta, azkenik, c) heltze laukiaadierazi beharko dira.

2. Pieza biak zutabe berean badaude: a)piezaren izenaren laburdura, b) abiatzelaukiaren lerroa eta, azkenik, c) heltze laukiaadierazi beharko dira.

Piezak errenkada eta zutabe desberdinetanbadaude, hobe da 1 modua erabiltzea.

Adibideak:a. Bi zaldun edo zaldi daude g1 eta e1 laukietan,eta bietatik bat f3 laukira mugitu da: Zgf3 edoZef3 izan daiteke, bata ala bestea izan.b. Bi zaldun edo zaldi daude g5 eta g1laukietan, eta bietako bat f3 laukira mugitu da:Z5f3 edo Z1f3 izan daiteke, bata ala besteaizan.c. Bi zaldun edo zaldi daude h2 eta d4laukietan, eta bietako bat f3 laukira mugitu da:Zhf3 edi Zdf3 izan daiteke, bata ala bestea izan.d. f3 laukian harrapaketa bat egiten bada,arestiko adibideak dauden bezala balio dutebaina x bat sartu daiteke, hala nola: 1) Zgxf3edo Zexf3, 2) Z5xf3 edo Z1xf3, 3) Zhxf3 edoZdxf3, izan daitezke, kasuan kasu.

C.11 In the case of the promotion of a pawn, theactual pawn move is indicated, followedimmediately by the abbreviation of the newpiece. Examples: d8Q, exf8N, b1B, g1R.

C.11 Peoi edo oinezko bat sustatuz gero, peoiakedo oinezkoak burututako mugimendua adierazibeharko da, eta jarraian pieza berriaren lehenhizkia. Adibidez: d8D/d8A, f8Z, b1A/b1G,g1G/g1D.

C.12 The offer of a draw shall be marked as (=). C.12 Berdinketa eskaintza (=) ikurrarekinadieraziko da.

C.13 Abbreviations 0-0 = castling with rook h1 or rook h8 (kingsidecastling) 0-0-0 = castling with rook a1 or rook a8(queenside castling) x = captures + = check ++ or # = checkmate e.p. = captures ‘en passant’ The last four are optional.

C.13 Laburdurak0-0 = h1 edo h8-ko gazteluen endrokea (erregearen aldeko endrokea)5

0-0-0 = a1 edo a8-ko gazteluen endrokea (damaren aldeko endrokea)6

x = harrapaketa+ = xake++ edo # xake matei.h. Peoia edo oinezkoa igarotzean harrapatzea Azken laurak erabiltzea hautazkoa da.

Sample game: 1.e4 e5 2. Nf3 Nf6 3. d4 exd4 4. e5 Ne4 5.Qxd4 d5 6. exd6 e.p. Nxd6 7. Bg5 Nc6 8. Qe3+Be7 9. Nbd2 0-0 10. 0-0-0 Re8 11. Kb1 (=) Or: 1. e4 e5 2. Nf3 Nf6 3. d4 ed4 4. e5 Ne4 5.Qd4 d5 6. ed6 Nd6 7. Bg5 Nc6 8. Qe3 Be7 9 Nbd2 0-0 10. 0-0-0 Re8 11. Kb1 (=)

Partida baten adibidea: 1.e4 e5 2. Zf3 Zf6 3. d4 exd4 4. e5 Ze4 5. Dxd4d5 6. exd6 i.h. Zxd6 7. Ag5 Zc6 8. De3+ Ae7 9.Zbd2 0-0 10. 0-0-0 Ge8 11. Eb1 (=) Edo: 1. e4 e5 2. Zf3 Zf6 3. d4 ed4 4. e5 Ze4 5.Ad4 d5 6. ed6 Zd6 7. Gg5 Zc6 8. Ae3 Ge7 9 Zbd2 0-0 10. 0-0-0 De8 11. Eb1 (=)

Appendix D. Rules for play with blind andvisually disabled players

D eranskina: itsuekin eta ikusmen-urritasuna duten jokalariekin jokatzekoarauak

D.1 The organiser, after consulting the arbiter,shall have the power to adapt the followingrules according to local circumstances. Incompetitive chess between sighted and visuallydisabled (legally blind) players either playermay demand the use of two boards, the sightedplayer using a normal board, the visuallydisabled player using one specially constructed.This board must meet the followingrequirements:

a. measure at least 20 cm by 20 cm, b. have the black squares slightly raised, c. have a securing aperture in each square,

The requirements for the pieces are:

a. all are provided with a peg that fits into thesecuring aperture of the board, b. all are of Staunton design, the black piecesbeing specially marked.

D.1 Antolatzaileak, epailearekin hitz eginostean, arau hauek bere egoera zehatzeramoldatzeko aukera edukiko du. Ikusmena duteneta ez duten (legez itsuak diren) jokalarienarteko lehiaketa-xakean, bi jokalarietakoedozeinek bi xake-taula erabiltzea eska dezake:ikusmena duenak xake-taula arrunta erabilikodu eta ikusmen urritasuna duenak berezi bat.Xake-taula berezi honen ezaugarriak hauexekizan beharko dira:

a. gutxienez 20 cm x 20 cm-ko tamainaizateab. lauki beltzak zuriak baino altuagoak izateac. segurtasun zulo bat izatea lauki bakoitzeanPiezek honako ezaugarriak izan beharkodituzte:a. xake-taularen segurtasun zuloan sartzekoorratza izan beharko dute,b. guztiak Staunton diseinukoak izan behardira, pieza beltzak era berezian markatutadaudelarik.

D.2 The following regulations shall governplay:

D.2 Jokoa arau hauen arabera jokatuko da:

5 Endroke laburra ere deitzen zaio6 Endroke luzea ere deitzen zaio

1. The moves shall be announced clearly,repeated by the opponent and executed on hischessboard. When promoting a pawn, the playermust announce which piece is chosen. To makethe announcement as clear as possible, the useof the following names is suggested instead ofthe corresponding letters:

A - Anna B - Bella C - Cesar D - David E - Eva F - Felix G - Gustav H - Hector

1. Jokaldiak ahalik eta garbien iragarriko dira,aurkariak errepikatu egingo ditu eta xake-taulanegin jarraian. Peoi edo oinezkoa sustatzean,jokalariak hautatzen duen pieza iragarri eginbeharko du. Iragarpena ahalik eta argienegiteko, dagozkion hizkiak beharrean honakohitzak erabiltzea gomendatzen da:

A - Anna B - Bella C - Cesar D - David E - Eva F - Felix G - Gustav H - Hector

Unless the arbiter decides otherwise, ranks fromWhite to Black shall be given the Germannumbers

1 - eins 2 - zwei 3 - drei 4 - vier 5 - fuenf 6 - sechs 7 - sieben 8 - acht

Epaileak besterik erabaki ezean, ZuriengandikBeltzengana doazen errenkadek alemanierazkozenbakien izenak izango dituzte:

1 – eins 2 – zwei3 – drei4 – vier 5 – fuenf 6 – sechs 7 – sieben 8 – acht

Castling is announced “Lange Rochade”(German for long castling) and “KurzeRochade” (German for short castling). The pieces bear the names: Koenig, Dame,Turm, Laeufer, Springer, Bauer.

Endrokea “Lange Rochade” (“Endroke luzea”alemanieraz) eta “Kurze Rochade” (“Endrokemotza” alemanieraz) bezala iragarriko da.Piezen izenak ere alemanierazkoak izango dira:Koenig, Dame, Turm, Lauefer, Springer, Bauer.

2. On the visually disabled player's board apiece shall be considered ‘touched’ when it hasbeen taken out of the securing aperture.

2. Ikusmen urritasuna duen jokalariaren xake-taulan pieza bat 'ukitu' dela ulertuko dasegurtasun zulotik atera bada.

3. A move shall be considered ‘made’ when: 3. Jokaldi bat 'egin' dela esango da:

a. in the case of a capture, the captured piecehas been removed from the board of theplayer whose turn it is to move

a. harrapaketaren kasuan, harrapatutakopieza txanda duen jokalariaren xake-taulatikkendu denean.

b. a piece has been placed into a differentsecuring aperture

b. pieza segurtasun zulo ezberdinean kokatudenean.

c. the move has been announced. c. jokaldia iragarri denean.

Only then shall the opponent's clock bestarted.

Orduan bakarrik jarriko da martxanaurkariaren erlojua.

4. As far as points 2 and 3 are concerned, thenormal rules are valid for the sighted player.

4. 2 eta 3 puntuei dagokienez, ikusmena duenjokalariarentzat ohiko arauak izango diraaplikagarri.

5. A specially constructed chessclock for thevisually disabled shall be admissible. It shallincorporate the following features:

5. Ikusmen urritasuna duenak xake-erloju berezibat erabili dezake. Ezaugarri hauek izanbeharko ditu:

a. a dial fitted with reinforced hands, withevery five minutes marked by one raised dot,and every 15 minutes by two raised dots, and

a. orratz indartuak dituen erakuslea, bostminuturo erliebedun puntu bat duena eta 15minuturo erliebedun bi puntu, eta

b. a flag which can be easily felt; care shouldbe taken that the flag is so arranged as toallow the player to feel the minute handduring the last 5 minutes of the full hour.

b. erraz uki daitekeen bandera, ordu batekoazken bost minutuetan minutuetako bakoitzanabarmentzeko aukera eskaintzen duena.

c. optionally, a means of announcing audiblyto the visually disabled player the number ofmoves.

c. aukeran, ikusmen urritasuna duenjokalariari jokaldi kopurua ahotsez esatekomodua.

6. The visually disabled player must keep scoreof the game in Braille or longhand, or record themoves on a recording device.

6. Ikusmen urritasuna duen jokalariak partidaBraille sisteman edo eskuz idatzi beharko du,edo ahots grabagailu baten grabatu.

7. A slip of the tongue in the announcement of amove must be corrected immediately and beforethe clock of the opponent is started.

7. Jokaldia iragartzerakoan egindako ahots-akats bat berehala zuzendu beharko da, betiereaurkariaren erlojua martxan jarri aurretik.

8. If during a game different positions shouldarise on the two boards, they must be correctedwith the assistance of the arbiter and byconsulting both players' game scores. If the twogame scores correspond with each other, theplayer who has written the correct move butmade the wrong one must adjust his position tocorrespond with the move on the game scores.When the game scores are found to differ, themoves shall be retraced to the point where thetwo scores agree, and the arbiter shall readjustthe clocks accordingly.

8. Partidan zehar bi xake-tauletan posizioezberdinak daudela ikusten bada, epailearenlaguntzarekin eta bi jokalarien idaztorriakerabiliz zuzendu beharko da. Bi idaztorriak batbadatoz, jokaldi zuzena idatzi baina xake-taulangaizki egin duenak zuzendu beharko du.Idaztorriak ezberdinak direnean, bi idaztorriakberdinak diren punturaino itzuliko da partida,eta epaileak erlojuak behar bezala doituko ditu.

9. The visually disabled player shall have theright to make use of an assistant who shall haveany or all of the following duties:

9. Ikusmen urritasuna duen jokalariaklaguntzaile bat izateko eskubidea du,laguntzaileak honako lan hauetako guztiak edobatzuk egin ditzake:

a. making either player's move on the boardof the opponent

a. aurkariaren xake-taulan jokalariarenjokaldiak egitea.

b. announcing the moves of both players b. bi jokalarien jokaldiak iragartzea.

c. keeping the game score of the visuallydisabled player and starting his opponent'sclock (keeping point 3.c in mind)

c. ikusmen urritasuna duen jokalariarenpartida idaztea eta aurkariaren erlojuamartxan jartzea (3.c puntua kontuan hartuz)

d. informing the visually disabled player,only at his request, of the number of movescompleted and the time used up by bothplayers

d. ikusmen urritasuna duen jokalariari, honekeskatzen duenean bakarrik, egindako jokaldikopurua eta jokalariek erabilitako denborazein den esatea.

e. claiming the game in cases where the timelimit has been exceeded and informing thearbiter when the sighted player has touchedone of his pieces

e. denbora muga gainditu dela erreklamatzeaeta epaileari esatea ikusmena duen jokalariakbere pieza bat ukitu duenean.

f. carrying out the necessary formalities incases where the game is adjourned.

f. partida gerorako utzi behar denean behardiren lanak egitea.

10. If the visually disabled player does not makeuse of an assistant, the sighted player may makeuse of one who shall carry out the dutiesmentioned in points 9.a and 9.b.

10. Ikusmen urritasuna duen jokalariaklaguntzailerik ez badu erabiltzen, ikusmenaduenak erabili ahal izango du 9.a eta 9.bpuntuetan azaldutakoa egiteko.

Appendix E. Adjourned games E eranskina: Gerorako utzitako partidak

E.1 E.1

a. If a game is not finished at the end of thetime prescribed for play, the arbiter shallrequire the player having the move to ‘seal’that move. The player must write his move inunambiguous notation on his scoresheet, puthis scoresheet and that of his opponent in anenvelope, seal the envelope and only thenstop the chessclock. Until he has stopped the chessclock theplayer retains the right to change his sealedmove. If, after being told by the arbiter toseal his move, the player makes a move onthe chessboard he must write that same moveon his scoresheet as his sealed move.

a. Jokatzeko emandako denboraren osteanpartida oraindik bukatu gabe badago, txandaduen jokalariari bere jokaldia 'zigilatzeko'eskatuko dio epaileak. Jokalariak era garbianidatzi beharko du bere jokaldia idaztorrian,idaztorri hori eta aurkariarena kartazal batensartu, kartazala zigilatu eta orduan erlojuagelditu.Erlojua gelditu arte, jokalariak zigilatutakojokaldia aldatzeko aukera dauka. Epaileakjokaldia zigilatzeko eskatu ostean, jokalariakjokaldia xake-taulan egiten badu, jokaldi horiidatzi beharko du idaztorrian zigilatutakojokaldi gisa.

b. A player having the move who adjournsthe game before the end of the playingsession shall be considered to have sealed atthe nominal time for the end of the session,and his remaining time shall so be recorded.

b. Emandako denbora bukatu baino lehenpartida gerorako uzten duen jokalariak,jokaldia emandako denbora bukatu denekoorduan zigilatu duela ulertuko da, etageratzen zaion denbora erregistratu beharkoda.

E.2 The following shall be indicated upon theenvelope:

E.2 Kartazalean honako hau idatzi beharko da:

a. the names of the players, a. jokalarien izenak,

b. the position immediately before the sealedmove,

b. zigilatutako jokaldiaren aurreko posizioa,

c. the time used by each player, c. jokalari bakoitzak erabilitako denbora,

d. the name of the player who has sealed themove,

d. jokaldia zigilatu duen jokalariaren izena,

e. the number of the sealed move, e. zigilatutako jokaldiaren zenbakia,

f. the offer of a draw, if the proposal iscurrent,

f. berdinketa eskaintza, indarrean badago,

g. the date, time and venue of resumption ofplay.

g. partida berriz jokatzen hasiko den eguna,ordua eta lekua.

E.3 The arbiter shall check the accuracy of theinformation on the envelope and is responsiblefor its safekeeping.

E.3 Kartazalean dagoen informazioa zuzenadela epaileak ziurtatu beharko du eta kartazalaera egokian gordetzeko ardura ere izango du.

E.4 If a player proposes a draw after hisopponent has sealed his move, the offer is validuntil the opponent has accepted it or rejected itas in Article 9.1.

E.4 Jokalari batek berdinketa eskaintzen badubere aurkariak jokaldia zigilatu ostean,eskaintza 9.1 Artikuluan ezarri bezala onartuedo baztertu arte balioduna izango da.

E.5 Before the game is to be resumed, theposition immediately before the sealed moveshall be set up on the chessboard, and the timesused by each player when the game wasadjourned shall be indicated on the clocks.

E.5 Partida berriz hasi aurretik, zigilatutakojokaldiaren aurreko posizioa jarriko da xake-taulan, eta jokalari bakoitzak erabilitakodenborak erlojuetan.

E.6 If prior to the resumption the game is agreeddrawn, or if one of the players notifies thearbiter that he resigns, the game is concluded.

E.6 Partida berriz hasi aurretik jokalariekberdinketa adosten badute, edo jokalarietakobatek partida etsi egiten duela jakinaraztenbadio epaileari, partida bukatu egingo da.

E.7 The envelope shall be opened only when theplayer who must reply to the sealed move ispresent.

E.7 Kartazala zigilatutako jokaldiari erantzunbeharko dion jokalaria aurrean dagoeneanbakarrik irekiko da.

E.8 Except in the cases mentioned in Articles 5,6.9 and 9.6, the game is lost by a player whoserecording of his sealed move:

E.8 5, 6.9 eta 9.6 Artikuluetako kasuetan ezik,partida galdu egingo du horrelako jokaldi batzigilatu duen jokalariak:

a. is ambiguous, or a. zalantzazkoa denean, edo

b. is recorded in such a way that its truesignificance is impossible to establish, or

b. bere esanahia ulertezina den eran idatzitadagoenean, edo

c. is illegal. c. legez-kanpokoa denean.

E.9 If, at the agreed resumption time: E.9 Partida berriz hasi behar den orduan:

a. the player having to reply to the sealedmove is present, the envelope is opened, thesealed move is made on the chessboard andhis clock is started.

a. zigilatutako jokaldiari erantzun behar dionjokalaria aurrean badago, kartazala ireki,zigilatutako jokaldia xake taulan egin etajokalariaren erlojua martxan jarriko da.

b. the player having to reply to the sealedmove is not present, his clock shall bestarted; on his arrival, he may stop his clockand summon the arbiter; the envelope is thenopened and the sealed move is made on thechessboard; his clock is then restarted.

b. zigilatutako jokaldiari erantzun behar dionjokalaria aurrean ez badago, bere erlojuamartxan jarriko da; etortzen denean bereerlojua gelditu dezake eta epaileari deitu;orduan kartazala ireki egingo da, jokaldiaxake-taulan egin eta bere erlojua berrizmartxan jarriko da.

c. the player who sealed the move is notpresent, his opponent has the right to recordhis reply on the scoresheet, seal hisscoresheet in a fresh envelope, stop his clockand start the absent player’s clock instead of

c. jokaldia zigilatu duen jokalaria ez badago,aurkariak bere jokaldia idaztorrian idatzi,hau beste kartazal baten zigilatu eta oraindiketorri ez den jokalariaren erlojua jokaldiaxake-taulan egin gabe martxan jartzeko

making his reply in the normal manner; if so,the envelope shall be handed to the arbiterfor safekeeping and opened on the absentplayer’s arrival.

eskubidea du; horrela bada, kartazalaepaileak hartuko du eta aurkaria datorreneanbakarrik irekiko da.

E.10 Any player who arrives at the chessboardafter the default time shall lose the game unlessthe arbiter decides otherwise. However, if thesealed move resulted in the conclusion of thegame, that conclusion shall still apply.

E.10 Xake-taulara adierazitako itxaron-denboraren ostean heltzen den jokalariakpartida galdu egingo du epaileak besterikerabakitzen ez badu. Hala ere, zigilatutakojokaldiak partida bukarazten badu, partidabukatu egingo da.

E.11 If the rules of a competition specify thatthe default time is not zero, the following shallapply: If neither player is present initially, theplayer who has to reply to the sealed move shalllose all the time that elapses until he arrives,unless the rules of the competition specify or thearbiter decides otherwise.

E.11 Txapelketa baten arauek itxaron-denborazero ez dela badiote, zera aplikatuko da:jokalari biak falta badira hasiera-orduan,zigilatutako jokaldia erantzun behar duenjokalariak galduko du heldu arteko denboraguztia, txapelketaren arauek besterik esan edoepaileak besterik erabaki ezean.

E.12 E.12

a. If the envelope containing the sealed moveis missing, the game shall continue from theadjourned position, with the clock timesrecorded at the time of adjournment. If thetime used by each player cannot be re-established, the arbiter shall set the clocks.The player who sealed the move shall makethe move he states he sealed on thechessboard.

a. Zigilatutako jokaldia duen kartazalagaltzen bada, partidak gerorako utzitakoposiziotik eta erlojuak orduan zutendenborekin jarraituko du. Jokalari bakoitzakerabilitako denbora ezin bada ezagutu,epaileak erabakiko du zein denbora jarri.Jokaldia zigilatu zuen jokalariak, zigilatuzuela dioen jokaldia egin beharko du xake-taulan.

b. If it is impossible to re-establish theposition, the game shall be annulled and anew game shall be played.

b. Ezinezkoa bada posizioa berrezartzea,partida bertan behera gelditu eta beste batjokatuko da.

E.13 If, upon resumption of the game, eitherplayer points out before making his first movethat the time used has been incorrectly indicatedon either clock, the error must be corrected. Ifthe error is not then established the game shallcontinue without correction unless the arbiterdecides otherwise.

E.13 Partida berriz hasteko orduan, jokalarirenbatek, bere lehen jokaldia egin aurretik,erlojuetan denbora gaizki jarrita dagoela esatenbadu, akatsa zuzendu egin beharko da. Orduanezer esaten ez bada, partidak jarraitu egingo duepaileak besterik erabaki ezean.

E.14 The duration of each resumption sessionshall be controlled by the arbiter’s timepiece.The starting time shall be announced inadvance.

E.14 Partida berriz hasteko saioaren hasieraepailearen erlojuarekin kontrolatuko da. Hasieraordua zein den aurretik iragarri beharko da.

Appendix F. Chess960 Rules F eranskina: 960Xakearen arauak7

F.1 Before a Chess960 game a starting positionis randomly set up, subject to certain rules.

F.1. 960Xake partida baten aurretik, posizioaausaz erabakitzen da arau batzuen arabera.

7 “Fischerren Ausazko Xakea” gisa ere ezaguna

After this, the game is played in the same wayas standard chess. In particular, pieces andpawns have their normal moves, and eachplayer's objective is to checkmate theopponent's king.

Honen ostean, partida ohiko arauei jarraikijokatzen da. Pieza eta peoi edo oinezkoek ohikojokaldiak egin ditzakete, eta jokalarien helburuaaurkariaren erregeari xake-mate ematea da.

F.2. Starting position requirements F.2 Hasierako posizioaren betebeharrak

The starting position for Chess960 must meetcertain rules. White pawns are placed on thesecond rank as in regular chess. All remainingwhite pieces are placed randomly on the firstrank, but with the following restrictions:

960Xakeko hasierako posizioak arau batzukbete behar ditu: peoi edo oinezko zuriakbigarren errenkadan jokatzen dira, gainontzekopieza guztiak lehenengo errenkadan ausazkokatuko dira honako murriztapen hauekin:

a. the king is placed somewhere between thetwo rooks, and

a. erregea bi gaztelu edo dorrean arteankokatu behar da.

b. the bishops are placed on opposite-coloured squares, and

b. bi alfil edo gudariak kolore ezberdinetakolaukietan egon behar dira, eta

c. the black pieces are placed opposite thewhite pieces.

c. pieza beltzak zurienak dauden zutabeberberetan jokatuko dira.

The starting position can be generated beforethe game either by a computer program orusing dice, coin, cards, etc.

Hasierako posizioa partidaren aurretik sortudaiteke ordenagailu-programa bat, dadoak,txanponak, kartak, ... erabilita

F.3 Chess960 castling rules F.3 960Xakean endrokatzeko arauak

a. Chess960 allows each player to castle onceper game, a move by potentially both theking and rook in a single move. However, afew interpretations of standard chess rulesare needed for castling, because the standardrules presume initial locations of the rookand king that are often not applicable inChess960.

a. 960Xakean jokalari bakoitzak partidanzehar behin bakarrik endrokatu daiteke,errege eta gaztelu edo dorrearen jokaldibakarrarekin. Hala ere, xake arruntekoarauen interpretazio bat egin behar da, hauekerrege eta gaztelu edo dorrearen hasierakoposizioaren ingurukoak ezartzen baitituzteeta posizio horiek askotan ez diraaplikagarriak 960Xakean.

b. How to castle In Chess960, depending on the pre-castlingposition of the castling king and rook, thecastling manoeuvre is performed by one ofthese four methods:

b. Nola endrokatu960Xakean, endrokatu aurreko errege etagaztelu edo dorrearen posizioaren arabera,endrokea honako lau modu hauetako batenegin beharko da:

1. double-move castling: by making a movewith the king and a move with the rook, or

1. bi mugimendutako endrokea:erregearekin mugimendua egin eta jarraiangaztelu edo dorrearekin, edo

2. transposition castling: by transposing theposition of the king and the rook, or

2. truke-bidezko endrokea: erregea etagaztelu edo dorrearen posizioak trukatuz,edo

3. king-move-only castling: by making onlya move with the king, or

3. erregea bakarrik mugituz, edo

4. rook-move-only castling: by making onlya move with the rook.

4. gaztelua edo dorrea bakarrik mugituz.

Recommendations Gomendioak

1. When castling on a physical board with ahuman player, it is recommended that theking be moved outside the playing surfacenext to his final position, the rook then bemoved from its starting position to its finalposition, and then the king be placed on hisfinal square.

1. Giza-jokalari batekin xake-taula fisikobaten endrokatzerakoan, erregea xake-taulatik atera, bere helburu-laukiarenondoan jarri, jarraian gaztelua edo dorreabukaera posiziora eraman, eta azkenikerregea bere bukaera-posizioan kokatzeagomendatzen da.

2. After castling, the rook and king's finalpositions should be exactly the samepositions as they would be in standardchess.

2. Endrokatu ostean, gaztelu edo dorreareneta erregearen bukaerako posizioak, xakearruntean endrokea egin ostean dutenposizio berberak izan behar dute.

Clarification Azalpena

Thus, after c-side castling (notated as 0-0-0and known as queen-side castling inorthodox chess), the king is on the c-square(c1 for white and c8 for black) and the rookis on the d-square (d1 for white and d8 forblack). After g-side castling (notated as 0-0and known as king-side castling inorthodox chess), the king is on the g-square(g1 for white and g8 for black) and the rookis on the f-square (f1 for white and f8 forblack).

Beraz, c aldean endrokatu ostean (0-0-0eran idazten dena eta damaren aldekoendroke bezala ezagutzen dena), erregea claukian egongo da (c1 zurientzat eta c8beltzentzat), eta gaztelua edo dorrea dlaukian egongo da (d1 zurientzat eta d8beltzentzat). G aldeko endrokearen ostean(0-0 eran idazten dena eta erregearenaldeko endroke bezala ezagutzen dena),erregea g laukian dago (g1 zurientzat eta g8beltzentzat) eta gaztelua edo dorrea flaukian (f1 zurientzat eta f8 beltzentzat).

Notes Oharrak

1. To avoid any misunderstanding, it maybe useful to state "I am about to castle"before castling.

1. Gaizki-ulertuak ekiditeko, erabilgarria da“Endrokatzera noa” esatea endrokatuaurretik.

2. In some starting positions, the king orrook (but not both) does not move duringcastling.

2. Hasierako posizio batzuetan erregea edogaztelua edo dorrea (baina ez biak), ez damugituko endrokatzerako orduan.

3. In some starting positions, castling cantake place as early as the first move.

3. Hasierako posizio batzuetan, endrokealehengo jokaldian egin daiteke.

4. All the squares between the king's initialand final squares (including the finalsquare) and all the squares between therook's initial and final squares (includingthe final square) must be vacant except forthe king and castling rook.

4. Erregearen hasierako eta bukaerakoposizioen arteko lauki guztiak (bukaerakoabarne) eta gaztelu edo dorrearen hasierakoeta bukaerako posizioen arteko laukiguztiak (bukaerakoa barne) libre egonbehar dira endrokea egiteko.

5. In some starting positions, some squarescan stay filled during castling that wouldhave to be vacant in standard chess. Forexample, after c-side castling 0-0-0, it ispossible to have a, b, and/or e still filled,and after g-side castling (0-0), it is possible

5. Hasierako posizio batzuetan, xakearruntean libre egon beharko liratekeenlauki batzuk okupatuta egin daitezkeendrokea egiteko orduan. Adibidez, caldeko 0-0-0ren ondoren, posible da a, beta/edo e laukiak piezekin egotea, eta g

to have e and/or h filled. aldekoaren ostean (0-0), berdina gertatzenda e eta/edo h-rekin ere.

Appendix G. Quickplay Finishes G eranskina: joko azkarreko bukaerak

G.1 A ‘quickplay finish’ is the phase of a gamewhen all the remaining moves must becompleted in a finite time.

G1. 'Joko azkarreko bukaera', gelditzen direnjokaldi guztiak denbora mugatu baten eginbehar direneko jokoaren aldia da.

G.2 Before the start of an event it shall beannounced whether this Appendix shall apply ornot.

G.2 Txapelketa hasi aurretik iragarri beharko daEranskin hau aplikatuko den ala ez.

G.3 This Appendix shall only apply to standardplay and rapidplay games without incrementand not to blitz games.

G.3 Eranskin hau xake-joko arrunt eta aktiboanaplikatuko da, betiere jokaldiko denboragehigarririk ez dagoenean, eta ez da xake-jokoazkarrean aplikatuko.

G.4 If the player having the move has less thantwo minutes left on his clock, he may requestthat a time delay or cumulative time of an extrafive seconds be introduced for both players, ifpossible. This constitutes the offer of a draw. Ifrefused, and the arbiter agrees to the request, theclocks shall then be set with the extra time; theopponent shall be awarded two extra minutesand the game shall continue.

G.4 Jokalari baten txanda denean eta bereerlojuan bi minutu baino gutxiago dituenean, bijokalarien erlojuetan bost segundoko atzerapenaedo denbora gehigarria jartzea eskatu dezake,posible bada. Honek berdinketa eskaintzarentrataera berdina izango du. Baztertuz gero, etaepaileak eskaera onartzen badu, erlojuakdenbora gehigarriarekin ezarriko dira, aurkariaribi minutu emango zaizkio eta partidak jarraituegingo du.

G.5 If Article G.4 does not apply and the playerhaving the move has less than two minutes lefton his clock, he may claim a draw before hisflag falls. He shall summon the arbiter and maystop the chessclock (see Article 6.12 b). He mayclaim on the basis that his opponent cannot winby normal means, and/or that his opponent hasbeen making no effort to win by normal means

G.5 G.4 artikulua ez bada aplikatzen, jokalaribaten txanda denean eta bere erlojuan 2 minutubaino gutxiago dituenean, bere bandera eroriaurretik berdinketa erreklamatu dezake.Epaileari deituko dio eta erlojua gelditu dezake(ikusi 6.12 b Artikulua). Erreklamazioarenoinarria bere aurkariak partida modu arrunteanirabazi ezin duela eta/edo bere aurkaria ez delapartida irabazteko behar adina esfortzu egitenari izango da.

a. If the arbiter agrees that the opponentcannot win by normal means, or that theopponent has been making no effort to winthe game by normal means, he shall declarethe game drawn. Otherwise he shall postponehis decision or reject the claim.

a. epailea jokalariarekin ados badago ezindela modu arruntean irabazi, edo aurkaria ezdagoela behar adina esfortzu egiten aripartida modu arruntean irabazteko, partidaberdinketan bukatu dela erabakiko du.Bestela bere erabakia atzeratu edoerreklamazioa baztertu egingo du.

b. If the arbiter postpones his decision, theopponent may be awarded two extra minutesand the game shall continue, if possible, inthe presence of an arbiter. The arbiter shalldeclare the final result later in the game or as

b. epaileak bere erabakia atzeratzen badu,aurkariari bi minutu gehiago emandiezazkioke eta partidak, ahal bada,epailearen aurrean jarraituko du. Epaileakemaitza partidan zehar, edo bandera bat erori

soon as possible after the flag of either playerhas fallen. He shall declare the game drawnif he agrees that the opponent of the playerwhose flag has fallen cannot win by normalmeans, or that he was not making sufficientattempts to win by normal means.

bezain laster jakinaraziko du. Berdinketanbukatu dela erabakiko du bandera erori zaionjokalariaren aurkariak partida moduarruntean irabazi ezin badu, edo moduarruntean irabazteko behar adina esfortzuegiten ari ez dela ikusten badu.

c. If the arbiter has rejected the claim, theopponent shall be awarded two extraminutes.

c. epaileak erreklamazioa baztertzen badu,aurkariari bi minutu emango dizkio.

G.6 The following shall apply when thecompetition is not supervised by an arbiter:

G.6 Hurrengo hau aplikatuko da txapelketanepailerik ez badago:

a. A player may claim a draw when he hasless than two minutes left on his clock andbefore his flag falls. This concludes thegame.

a. Jokalari batek berdinketa erreklamatudezake bere erlojuan bi minutu bainogutxiago dituenean eta bere bandera eroriaurretik. Honek partida bukatzen du.

He may claim on the basis: (1) that his opponent cannot win by normalmeans, and/or (2) that his opponent has been making noeffort to win by normal means.

In (1) the player must write down the finalposition and his opponent must verify it. In (2) the player must write down the finalposition and submit an up-to- datescoresheet. The opponent shall verify boththe scoresheet and the final position.

Honen arabera erreklamatu dezake:(1) bere aurkariak ezin duela moduarruntean irabazi, eta/edo(2) bere aurkaria ez dela ari partida moduarruntean irabazteko behar adina esfortzuegiten.(1) egoeran jokalariak posizioa idatzibeharko du eta aurkariak egiaztatu.(2) egoeran jokalariak posizioa idatzibeharko du eta eguneratutako idaztorri batbidali. Aurkariak idaztorria eta posizioaegiaztatu beharko ditu.

b. The claim shall be referred to thedesignated arbiter.

b. Erreklamazioa aurrez esandako epailearibidaliko zaio.

Itzulpen honetan erabilitako ingelesezko testua Nazioarteko Xake Federakuntzak (FIDEk), berehorretan argitaratutakoa da. Jatorrizko testu hori webgune honetan lortu daiteke:

https://www.fide.com/fide/handbook.html?id=171&view=article

Euskarazko itzulpena Mikel Larreategik prestatu du. Itzulpena, bere horretan, jabetza publikoanuzten dut edonork erabili, hobetu edo aldatu dezan.

Eibar (Gipuzkoa), 2015eko maiatza.

ALDAKETEN ERREGISTROA

1. BERTSIOAArgitaraketa: 2015-05-06

2. BERTSIOAArgitaraketa: 2015-05-06Piezen izenetan, errege zuriaren ikurra ez zen zuzena.

3. BERTSIOAArgitaraketa: 2015-09-08G eranskinean 'xake-joko aktiboa' eta 'xake-joko azkarra' terminoak zuzen erabili.