‘Mensenrechten’

Fiat Justitia

Juridische

Faculteitsvereniging

Rotterdam

Jaargang 18, nummer 1 | november 2005

‘Injustice anywhere is a threat to justice everywhere’ Martin Luther King

‘Freedom is when the people can speak. Democracy is when the government listens’ Alastair Farrugia

01-60_610420 101-60_610420 1 19-10-2005 16:40:0719-10-2005 16:40:07

01-60_610420 201-60_610420 2 19-10-2005 16:40:1319-10-2005 16:40:13

Inhoud

Fiat Justitia

8

14

23

34

44

52

Interview Prof. Egbert Myjer, pagina 8

Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg is het meest gezaghebbende orgaan op het gebied van de mensenrechten. De Nederlandse rechter in het Hof, Prof. Egbert Myjer, belicht de uitdagingen van het Hof, het belang van mensenrechten in de oorlog tegen het terrorisme en de nood-zaak tot erkenning van cultureel-historische verschillen in de rechtspraak betreffende mensenrechten.

Interview Prof. Afshin Ellian, pagina 14

In het Midden-Oosten zijn mensenrechtenschendingen aan de orde van de dag. Prof. Ellian verklaart waarom mensenrechten in deze cruciale regio nooit tot groei zijn gekomen. Wat zou Europa kunnen doen om bij te dragen aan de groei van mensenrechten in het Midden-Oosten? Kan het Westen mensenrechten aan landen in het Midden-Oosten opdringen?

Iets over de geschiedenis van de mensenrechten, pagina 18

Een artikel van Prof. Winkel, hoogleraar in de rechtsgeschiedenis aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Prof. Winkel beschrijft een aantal belangrijke momenten in de rechtshistorische ontwikkeling van onze mensenrechten.

Interview Harry van Bommel, pagina 23

Harry van Bommel, Tweede-Kamerlid voor de Socialistische Partij vertelt waarom hij een Euro-pese Grondwet vanuit mensenrechtelijk oogpunt niet van groot belang acht. Ook het standpunt van de SP over de toetreding van Turkije, het Nederlandse mensenrechtenbeleid en de buiten-landse politiek van President Bush worden besproken.

Het recht van de mens als verstandhouding, pagina 27

Een artikel van Dr. Blad. In dit artikel bespreekt Dr. Blad mensenrechtenschendingen niet als gevolg, maar als oorzaak van terrorisme. Dr. Blad doceert verscheidene vakken op het terrein van de strafrechtswetenschap aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Kantoorspecial Houthoff Buruma, pagina 31

Houthoff Buruma behoort tot de top van advocatenkantoren in Nederland. De redactie vroeg een medewerker en een advocaat-stagiar naar de organisatie, sfeer en werkwijze van het kantoor. “Wat bijzonder is aan Houthoff, is dat over alle secties bezien, iedereen zeer ambitieus is. Verder heerst er een buitengewoon aangename werksfeer waarin iedereen bereid is elkaar te helpen en te steunen.”

Syrië, pagina 34

In de zomer van 2005 vertrok Hans de Wit, rechtenstudent aan de Erasmus Universiteit, naar Syrië. In dit artikel plaatst hij zijn ervaringen in het kader van mensenrechten. “Ik vond het ver-bazingwekkend hoe opgewekt de mensen waren, ondanks de onderdrukking en de vele andere problemen die het leven in een totalitaire staat met zich meebrengt.”

Grondrechten zijn het zwakst als je ze het meest nodig hebt, pagina 41

Artikel van Prof. de Lange, hoogleraar staats - en bestuursrecht aan de Erasmus Unviversiteit Rotterdam. Prof. de Lange beschrijft de noodzaak tot het behoud van grondrechten bij de bestrij-ding van het terrorisme.

Interview Advocaten Zonder Grenzen, pagina 44

Advocaten Zonder Grenzen stuurt juristen naar alle uithoeken van de wereld om door middel van acties op het gebied van justitie bij te dragen aan een meer rechtvaardige en solidaire wereld. De redactie ging naar Brussel voor een gesprek met twee medewerkers.

En natuurlijk ook:

Redactioneel, pagina 5

Van de voorzitter, pagina 7

Juridisch dictee, pagina 38

Beleidsrede 43ste JFR Bestuur, pagina 48

Daniëlle Baan: Het voor en tegen van het oud-bestuurderschap, pagina 52

Disputenkatern, pagina 55

01-60_610420 301-60_610420 3 19-10-2005 16:40:1419-10-2005 16:40:14

01-60_610420 401-60_610420 4 19-10-2005 16:40:3319-10-2005 16:40:33

Fiat Justitia 5

Geachte lezer,Voor u ligt de eerste editie van de Fiat Justitia zoals samengesteld door de nieuwe redactie van het jaar 2005-2006. Gelijk het de ernst van de huidige internationale politiek betaamt, is deze editie gewijd aan het onderwerp ‘Mensenrechten.’

De begrippen ‘student’ en ‘mensenrechten’ zijn historisch niet eenvoudig van elkaar los te zien. Telkens wanneer er sprake was van onrecht, onderdrukking en armoede hebben studenten zich bereid getoond om daartegen de barricade op te gaan.Denk in dit kader aan het optreden van studenten tijdens de Fluwe-len Revolutie in Tsjecho-Slowakije, de opstand op het Tiananmen-plein in China, de massale demonstraties in de V.S. tegen de oorlog in Vietnam en de studentenrevolutie in Frankrijk eindjaren ’60.Gelet op de opmerkelijke en bewonderenswaardige moed van de studenten die deelnamen aan deze historische gebeurtenissen, is het wijden van een faculteitsblad aan het thema ‘mensenrechten’ dan ook het absolute minimum dat de redactie, namens de studen-ten van de Erasmus Universiteit Rotterdam, kan doen.

Mensenrechtenschendingen zijn helaas, zelfs in de 21ste eeuw, een veelvoorkomend verschijnsel. De afgelopen jaren vonden in Afghanistan en Irak twee grootschalige militaire interventies plaats. Miljoenen leven in dictatoriaal geregeerde landen. Terroristische aanslagen in onder andere Bali, Londen, Madrid en Bagdad leidden tot gevoelens van grote afschuw en leed. De internationale gemeen-schap heeft dan ook de oorlog verklaard aan het terrorisme. Maar het is van eminent belang dat de uitvoering van deze oorlog wordt begrensd door de rechten van de mens. Deze rechten bakenen een gebied van vrijheid af dat gerespecteerd moet worden. Daar is im-mers lang, door student en niet-student, voor gestreden.

Het thema ‘mensenrechten’ wordt in deze editie vanuit verschillende invalshoeken belicht. We bezien de problematiek vanuit de rechterlij-ke macht, de wetenschap, de politiek en vanuit de ervaringen van een rechtenstudent die zelf naar het met harde hand geregeerde Syrië ver-trok om het leven in een totalitaire staat van dichtbij mee te maken.Welke gebeurtenissen droegen bij tot de ontwikkeling van onze mensenrechten? Waarom zijn mensenrechten voornamelijk in het Westen tot bloei gekomen? Hoe verhouden mensenrechten zich tot het terrorisme en de terrorismebestrijding?Deze vraagstukken zullen onder andere worden behandeld en zij zullen hopelijk leiden tot meer inzicht in het rechtsgebied van de mensenrechten; Een rechtsgebied dat – zeker in deze tijd – alle aandacht verdient.

Met vriendelijke groet,

Sammy RezaiHoofdredacteur Fiat Justitia 2005-2006

Colofon

Fiat Justitia is het verenigingsblad van de Juridische Faculteitsvereniging Rotterdam en verschijnt vijfmaal per jaar.

Jaargang 18Nummer 1November 2005

Hoofdredacteur

Sammy Rezai

Redactie

Jeroen van DorpCaroline GanzeboomDaniëlle Baan

Eindredactie

Jeroen van DorpDoménique Voorhorst

Ontwerp en vormgeving

Hoonte Bosch & Keuning

Druk & Lithografie

Hoonte Bosch & Keuning

Oplage

3.750 exemplaren

Reacties kunt u opsturen naar:

Juridische Faculteitsvereniging RotterdamRedactie Fiat JustitiaPostbus 17383000 dr RotterdamTel: 010 - 408 17 94Internet: www.jfr.nlE-mail: hoofdredacteur@jfr.nl

43e Bestuur der Juridische

Faculteitsvereniging Rotterdam

Marjolein Voorn, voorzitter

Ian van Haaren, vice-voorzitter

Willemijn Lenders, secretaris

Doménique Voorhorst, penningmeester

Guda Teeuwen, commissaris

Interne Betrekkingen

Jeroen van Dorp, commissaris

Externe Betrekkingen

Sammy Rezai, hoofdredacteur

Fiat Justitia

01-60_610420 501-60_610420 5 19-10-2005 16:40:3619-10-2005 16:40:36

NautaDutilh is een kantoor met een prominente positie. Een

kantoor dat verschilt van andere. Wij zijn internationaal onaf-

hankelijk. En breed: onze praktijk bestrijkt een groot aantal

rechtsgebieden. We gaan respectvol met elkaar om en een

routinematige aanpak is ons vreemd. Bij ons word je

uitstekend opgeleid en krijg je de ruimte om dóór te denken

en die ene oplossing te vinden. En ook om je verder te ont-

wikkelen op een manier die past bij jouw talenten. Dat vraagt

om denkkracht, daadkracht, creativiteit en ondernemerschap.

De praktijkgroep Banking & Finance vormt een kernprak-

tijk van ons kantoor. Met een ijzersterke reputatie: volgens

de "lijstjes" behoren we tot de top. Binnen Banking &

Finance adviseren civiel-, bestuurs- en strafrechtelijk

georiënteerde juristen onder meer over financiële producten

en toezichtswetgeving, assisteren zij bij vele soorten

financieringstransacties en procederen zij op alle denkbare

onderdelen van het bank- en

effectenrecht. Onze praktijk

groeit sterk.

STUDENTSTAGIAIRES EN WERKSTUDENTEN BANKING & FINANCEStudeer je nog en wil je alvast kijken hoe de theorie aansluit

op de praktijk? Draai dan als student-stagiaire of werk-

student (studerend juridisch medewerker) een tijdje mee in

onze praktijkgroep. Ook een scriptiestage is bespreekbaar.

Voor meer informatie over stages en het werkstudentschap

kun je contact opnemen met recruiter Marieke van der

Breggen, 010 2240115.

ADVOCAAT-STAGIAIRES BANKING & FINANCE

Ben je net afgestudeerd of ga je dat binnenkort doen?

Welkom binnen onze praktijkgroep. Om een indruk te

krijgen hoe het is om bij ons te werken, kijk je op

www.loopbaangenerator.nl. Meer informatie over ons

kantoor vind je op www.nautadutilh.com. Stuur je brief

met c.v., studieresultaten, (beoogde) afstudeerdatum en stage-

beoordeling aan mr. Marieke

van der Breggen, Postbus 1110,

3000 BC Rotterdam.

Amsterdam • Brussel • Londen • Luxemburg • New York • Rotterdam

ADVOCATEN NOTARISSEN BELASTINGADVISEURS

01-60_610420 601-60_610420 6 19-10-2005 16:40:3919-10-2005 16:40:39

Fiat Justitia 7

Met dank aan:

Prof. E. Myjer; Prof. A. Ellian; Dhr. H. van Bommel; Prof. L.C. Winkel; Prof. R. de Lange; Dr. J. Blad;Dhr. H. de Wit; Advocaten Zonder Grenzen; de disputen der JFR; de onderverenigingen der JFR

Met dank aan de partners:

Houthoff BurumaLoyens & LoeffNautaDutilhStibbe

Met dank aan de sponsoren:

Freshfields Bruckhaus DeringerDe Brauw Blackstone WestbroekAllen & OveryDe Nederlandsche BankCMS Derks Star BusmannAcademie voor WetgevingDAS RechtsbijstandABN AMRO Bank N.V.ING NederlandPels Rijcken & Droogleever Fortuijn

Marktbereik

De Fiat Justitia wordt verspreid onder de leden van de Juridische Faculteitsver-eniging Rotterdam, studenten aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR), alsmede over de vakgroepen van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de EUR. Daarnaast vindt verspreiding plaats onder verscheidene advocatenkantoren.

Lidmaatschap of Abonnement

Het lidmaatschap van de JFR bedraagt 16,- euro per jaar en geldt tot schriftelijke wederopzegging (vóór de maand augus-tus van het nieuwe collegejaar). Bij dit be-drag is voor studenten een lidmaatschap van een dispuut naar keuze inbegrepen. Leden krijgen vijf keer per jaar de Fiat Justitia thuisgestuurd. Een abonnement staat ook open voor niet-studenten: door overmaking van 16,- euro op de bankre-kening 50.15.50.666 ten name van JFR, Burgemeester Oudlaan 50, 3062 PA in Rotterdam. U krijgt de Fiat Justitia dan een jaar lang thuisgestuurd.

ISSN 1566-7375

Niets uit deze opgave mag worden over-genomen en/of worden vermenigvul-digd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie.

Beste lezer,Maandag 12 juli aankomst in Zuid-Afrika, een land vol tegenstel-lingen. Tien jaar geleden is de apartheid opgeheven, als eerste stap in de goede richting. Als eerste stap naar erkenning van de rechten van de mens. Mensenrechten, het thema van deze Fiat Justitia. Ik ben zelf deze zomer drie weken in Zuid-Afrika geweest en heb van dichtbij gezien wat het betekent als er grote bevolkingsgroepen zijn waarvoor mensenrechten een inhoudloos begrip is

Als nieuw 43e JFR bestuur kijken we met veel plezier uit naar de eer-ste Fiat Justitia van ons bestuursjaar. Ten tijde van dit schrijven zijn de Hoofdredacteur en de Commissaris Externe Betrekkingen druk met de laatste advertenties en artikelen opzoeken en uitwerken.

De JFR is ondertussen natuurlijk ook druk bezig met de laatste com-missies vorm te geven. Commissies die onmisbaar zijn voor een schitterend JFR-jaar. De commissies zullen ook dit jaar weer garant staan voor verschillende activiteiten. Natuurlijk zullen daarin de Meesterweek en de Studiereis niet ontbreken.

De eerste activiteiten zijn al achter de rug. Het introductieweek-end was een geslaagd weekend en een mooi begin voor een aantal nieuwe (en belangrijker nog) actieve leden. Ook de boekenverkoop en het Juridisch Dictee hebben al de revue gepasseerd. Ik denk dat we als 43e JFR Bestuur op een spetterende start mogen terug kijken. En zoals vele zeggen: “Een goed begin is het halve werk!”

Met gepaste trots kan ik zeggen dat er dit jaar partners zijn verbon-den aan de Juridische Faculteitsvereniging Rotterdam. Het is een totaal nieuwe opzet van sponsoring en we zijn erg verheugd dat er bepaalde kantoren bereid waren een partnerschap met ons aan te gaan. Ik ben ervan overtuigd dat het voor beide partijen een groot succes zal zijn. Ik wil dan ook mijn dank uitspreken naar onze nieuwe partners:- Houthoff Buruma- Loyens & Loeff- NautaDutilh- Stibbe.

Ik wens u veel plezier met het lezen van de eerste Fiat Justitia van het jaar.

Met vriendelijke groet,

Marjolein VoornVoorzitter 43e Bestuur der

Juridische Faculteitsvereniging Rotterdam

01-60_610420 701-60_610420 7 19-10-2005 16:40:4019-10-2005 16:40:40

8 Fiat Justitia

Wat is uw achtergrond op het gebied van

mensenrechten?

“Na mijn studie ben ik eerst zeven jaar wetenschap-pelijk medewerker strafrecht geweest aan de Univer-siteit van Leiden. Vervolgens was ik twaalf jaar rech-ter, dertien jaar lid van het Openbaar Ministerie en de laatste vier jaar daarnaast ook bijzonder hoogleraar in de mensenrechten aan de Vrije Universiteit Amster-dam. Ook in de tijd dat ik wetenschapper was hield ik mij bezig met mensenrechten, namelijk als docent van de vakken strafrecht en mensenrechten. Dat was in de tijd dat de beroemde hoogleraar strafrecht Louk Hulsman en de dichter-wetenschapper Manual Kneepkens nog in dat vak in Rotterdam werkzaam waren. In 1975 heb ik meegeholpen aan de oprich-ting van het Nederlandse Juristen Comité voor de Mensenrechten. Verder heb ik ook het NJCM bulletin, hét blad voor mensenrechten in Nederland, helpen oprichten. Daar ben ik tot november 2004 redacteur gebleven. Ik heb in die tijd meer dan honderd anno-taties geschreven bij Straatsburgse uitspraken. Ook heb ik de afgelopen twintig jaar vrij veel inleidingen gehouden over mensenrechten. Ik gaf les aan mijn eigen collega’s binnen de Nederlandse rechterlijke macht, maar ook in het buitenland en dan met name in Oost-Europese landen.”

Prof. Egbert Myjer

Een gesprek met Prof. Egbert Myjer, voormalig

Hoofdadvocaat-Generaal bij het Ressortparket

Amsterdam en één van de topmensen van het

Openbaar Ministerie. Prof. Myjer is in november 2004

benoemd tot rechter bij het Europese Hof voor de

Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg. Bij dit

orgaan van de Raad van Europa kunnen individuen

en landen een klacht indienen tegen een lidstaat,

door een beroep te doen op het Europees Verdrag tot

Bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM). De

uitspraken van het Hof zijn definitief en bindend voor

de betrokken staten.

Wat heeft u eigenlijk bewogen om voor een loopbaan te

kiezen op het gebied van mensenrechten?

“Eigenlijk is dat het enige rechtsgebied dat echt leuk is. Daarvoor moet ik teruggaan tot de tijd van de studentenrevolutie in Nederland. Ik heb in Utrecht gestudeerd tussen 1966 en 1972. Ik had een hoogleraar strafrecht, Toon Peters, die behoorde tot de groep buitengewoon kritische hoogleraren van die tijd. Ik werd tot het strafrecht aangetrok-ken omdat de studentenrevolutie en de gedachte erachter een vertaling vond in de boodschap die Peters bracht in het strafrecht, namelijk: “Bevecht de overheid met de eigen wapens”. Als de overheid zich niet aan haar eigen regels houdt, dan moet je haar daarop wijzen. Vooral in het strafrecht is dat heel belangrijk. Daar is uiteindelijk in Nederland ook het leerstuk van het onrechtmatig verkregen bewijsmateriaal uit voortgekomen. En als men zich bezighoudt met het wijzen van de overheid op het afgesproken recht, dan komt men al heel gauw terecht bij zaken als basisrechten, grondrechten en mensenrechten.Na mijn afstuderen zei Peters vervolgens: “Jij zou moeten promoveren op strafrecht en mensenrech-ten.” Als jouw hoogleraar dat zo tegen je zegt, dan neem je dat toch wel een beetje serieus. Op dat

“Terrorisme is niet

Interview met prof. Egbert Myjer

01-60_610420 801-60_610420 8 19-10-2005 16:40:4219-10-2005 16:40:42

Fiat Justitia 9

moment viel er echter een vacature open als weten-schappelijk medewerker in Leiden en die functie heb ik aangenomen. Maar ik heb wel altijd ook de vakken strafrecht en mensenrechten gedoceerd.”

Hoe word je benoemd tot rechter bij het EHRM?

“Voor ieder land wordt er één rechter in het Hof benoemd. Het Hof bestaat uit evenveel rechters als er landen partij zijn bij het EVRM. In Nederland heeft gewoon geadverteerd gestaan: “Wie wil er rechter worden bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens?” Ik heb daarvoor gesolliciteerd en met mij 21 anderen. Je moet dan voor een zware commissie komen die was samengesteld uit de president van de Hoge Raad, de vice-president van de Raad van State en de Leidse oud-hoogleraar Tim Koopmans, die vroeger ook advocaat-generaal is geweest in Luxem-burg. Een behoorlijk zware club dus. Deze commis-sie heeft zeven van de 22 sollicitanten gehoord en vervolgens een lijst samengesteld met de drie meest geschikte kandidaten. Een land moet drie kandidaten voorstellen, waaruit vervolgens door de Parlemen-taire Vergadering van de Raad van Europa de nieuwe rechter van het EHRM gekozen zal worden. Ik ben dus gekozen uit één van de drie door de Nederlandse regering voorgestelde kandidaten.”

Het EHRM heeft te kampen met een enorme hoeveelheid

aan zaken. Amnesty International maakt zich zorgen

dat hervormingen ter vermindering van de werkdruk

zullen tornen aan de toegankelijkheid van het Hof voor

slachtoffers van mensenrechtenschendingen. Is dit een

terechte zorg?

“Niet helemaal. Alleen al het komende jaar ver-wachten wij in Straatsburg meer dan vijftigdui-zend nieuwe klachten. Als er geen hervormingen worden doorgevoerd, dan zijn wij over een paar jaar zo dichtgeslibd dat het gebouw volstaat met dossiers. Er moet dus wat gebeuren. Maar een echte oplossing is heel erg moeilijk te verzinnen. Meer rechters? We hebben er nu 45 en moeten met de grootste moeite proberen te voorkomen dat de rechtspraak binnen de verschillende kamers uit elkaar gaat lopen. Moeten we het Amerikaanse sy-steem invoeren? Dat systeem zegt dat de ‘Supreme Court’ alle zaken ontvangt en zelf kijkt wat het leuk vindt. Met de rest van de zaken wordt dan niets gedaan. In een dergelijk systeem staat slechts de interesse van het Hof centraal en is het individueel klachtrecht zoek.Voor het EHRM is nu gekozen voor een systeem waarbij het Hof in een klein aantal zaken kan zeggen: “dat zijn echt relatief onbenullige zaken, daar doen

begonnen op 9/11.” © c

ou

nc

il o

f eu

ro

pe r

ich

ard

ro

ger

s pa

rtn

ersh

ip

01-60_610420 901-60_610420 9 20-10-2005 10:29:3920-10-2005 10:29:39

10 Fiat Justitia

we niks mee; daar moet je echt over ophouden.” On-zinnige zaken doen we al niet; de relatief onbenullige zaken komen er dan bij.Als mooi voorbeeld van een onzinnige zaak kan dienen: een zaak waarbij een Italiaan meende in zijn recht op huwelijk te zijn geschonden omdat de Italiaanse regering niet had gezorgd voor een goede vrouw, liefst met blond haar.Een relatief onbenullige zaak is bijvoorbeeld dat er, in strijd met de nationale regels van een zaak, geen proces-verbaal is opgemaakt, zonder dat daaruit iets vervelends voortvloeide. Het nieuwe systeem, dat overigens nog door de betrokken landen geratificeerd moet worden, biedt dus de mogelijkheid een beetje aan de ontvankelijkheid te toetsen. Maar dat is wel een heel klein beetje.Als er een club is die een fantastisch alternatief weet te verzinnen waardoor we toch tot een uniforme, snelle en betaalbare rechtspraak kunnen komen, dan hoor ik dat graag!”

Als regionaal gerechtshof moet het EHRM rechtspreken

in geschillen betreffende verschillende landen en

culturen. Bepaalde waarden worden in verschillende

landen anders ingevuld en gehanteerd. Zo ligt

bijvoorbeeld in Turkije het secularisme veel gevoeliger

dan hier in Nederland. Houdt het Hof rekening met

cultuurverschillen bij het doen van uitspraken?

“Ja, maar je moet het op diverse lagen zien. Er zijn bepaalde issues, zoals euthanasie, waarover heel verschillend gedacht wordt in Europa. Van zo een issue zullen wij niet gauw zeggen dat het vanzelfsprekend een mensenrecht is. Maar de beginselen die het Hof toepast zijn voor alle landen gelijk. De landen bezitten echter wel een beoordelingsmarge, een margin of ap-preciation, hetgeen inhoudt dat het Hof accepteert dat sommige dingen beter door het land zelf kunnen wor-den beoordeeld. Er wordt tevens heel sterk rekening gehouden met basale waarden in een land. Een van de duidelijkste daarvan is inderdaad het secularisme van Turkije. Turkije heeft een duidelijke constitutie wat betreft de scheiding van kerk en staat. Sterker nog, er staat zelfs dat het seculiere karakter niet veranderd mag worden. Voor Turkije is – ongetwijfeld tot afgrij-zen van velen – een paar jaar geleden gezegd dat het verbod op een bepaalde fundamentalistische mos-limpartij inderdaad geen schending opleverde van het EVRM. Eén van de punten was bijvoorbeeld dat deze fundamentalistische partij over wilde gaan tot invoe-ring van de Sharia. Daarvan is door het Hof gezegd: “Dat is strijdig met de mensenrechten en tegen onze democratische waarden”. Dus als men een partij met

01-60_610420 1001-60_610420 10 19-10-2005 16:40:5319-10-2005 16:40:53

Fiat Justitia 11

“ ”een dergelijk programma wil verbieden, dan is dat voor het Hof geen schending van het EVRM. Dat valt binnen de marge die aan een land wordt gelaten.Op het ogenblik speelt een zaak, die thans voor de Grote Kamer van het Hof ligt, over het verbod om op Turkse universiteiten hoofddoeken te dragen (de zaak Sahin tegen Turkije). De Kamer van zeven rechters heeft al gezegd dat dit verbod niet strijdig is met de vrijheid van godsdienst, gelet op de zo uitdrukke-lijke scheiding tussen kerk en staat in Turkije. Als de Grote Kamer van zeventien rechters, die de zaak nu in een soort ‘hoger beroep’ beziet, oordeelt dat Turkije met dit verbod niet het EVRM schendt, dan betekent dat niet dat andere landen kunnen zeggen: “Als het in Turkije mag, dan mogen wij het ook gaan doen.” Dat komt doordat de specifieke omstandigheden in Turkije anders liggen.”

Het EVRM is in 1950 vastgesteld. In die tijd vormde

het terrorisme niet de dreiging die het vandaag de

dag vormt. Biedt het verdrag voldoende ruimte om

de rechten wat ruimer uit te leggen ten gunste van een

effectieve bestrijding van het terrorisme?

“Terrorisme is op dit moment natuurlijk een kwestie die de volle belangstelling heeft. Maar laten we niet vergeten, terrorisme is niet begonnen op 9/11. De

allereerste zaak die het Hof ooit heeft behandeld, was de zaak Lawless tegen Ierland over de IRA. Wij heb-ben zaken gehad aangaande de IRA, de ETA, de Rote Armee Fraktion enz.Het is duidelijk dat een staat binnen zijn eigen moge-lijkheden lijf en leven van de burgers moet bescher-men. Dat vloeit al voort uit het recht op leven, dat in artikel 2 van het Verdrag staat. Roosevelt noemde na de Tweede Wereldoorlog ook de ‘freedom from fear’ als een van de basis-vrijheden. Het recht om niet bang te hoeven zijn, dat is een heel interessant recht.

Wat kunnen wij nu bin-nen dat verdrag doen? Na 9/11 heeft de Raad van Europa een docu-ment geschreven met de naam ‘Guidelines on

human rights and the fight on terrorism’ (zie www.coe.int). Die ‘guidelines’ geven zeer helder aan welke rechten we zelfs in duistere tijden zullen moeten blijven eerbiedigen. Sommige van de ‘gewone’ men-senrechten mogen in een noodsituatie wat worden beperkt; aan sommige rechten mag nooit getornd worden. Wat we nooit accepteren zijn zaken als: aantasting van het recht op leven, tortuur en terug-werkende kracht van een strafbepaling. Art 15 van het EVRM bepaalt dat in het geval van een noodtoestand bepaalde rechten op een wat lager pitje kunnen wor-den gezet, maar nooit deze rechten.”

Wat vindt u van de verhouding tussen de Nederlandse

maatregelen aangaande terrorismebestrijding en

mensenrechten? Gaan die maatregelen te zeer ten koste

van de mensenrechten?

”Dat kan ik nooit zo in het algemeen zeggen. Maar als je bijvoorbeeld kijkt naar artikel 8 EVRM, over het recht op privacy, dan staat daar heel duidelijk dat die privacy mag worden ingeperkt als het uitdrukkelijk bij wet is bepaald. Die wet moet dan wel aan kwali-teitsnormen voldoen en voorzienbaar en toegankelijk zijn. De inperking moet tevens in een democratische samenleving noodzakelijk zijn en proportioneel ter bereiking van een legitiem doel. Dus als mensen be-ginnen te gillen: “De privacy wordt aangetast!”, dan zeg ik: “Ja, dat is jammer. Maar dat willen we blijk-baar samen zo.” Privacy is niet onbeperkt, privacy is precies zoveel als je met elkaar hebt afgesproken.”

Tony Blair heeft na de bomaanslagen in Londen

gedreigd delen van het EVRM op te zeggen als Europese

rechters de bestrijding van het terrorisme zullen

belemmeren. Is in het huidige klimaat de politieke en

maatschappelijke druk op rechters niet te groot om

in terrorismezaken met maatschappelijk gewenste

uitspraken te komen?

“Een rechter moet natuurlijk voldoende weet heb-ben van wat er in de maatschappij omgaat. Maar

Mensenrechten zijn niet

soft, maar juist keihard.

© c

ou

nc

il o

f eu

ro

pe r

ich

ard

ro

ger

s pa

rtn

ersh

ip

01-60_610420 1101-60_610420 11 20-10-2005 10:30:0620-10-2005 10:30:06

12 Fiat Justitia

de rechter heeft een constitutionele taak en die taak is heel simpel: het recht toepassen. Met het Europese Hof voor de Rechten van de Mens is die taak nog eens extra aangezet, omdat het hier gaat om de meest fundamentele rechten die toegepast moeten worden. We kunnen niet gaan zeggen: “Nu wordt het allemaal zo ernstig dat we de menselijke waardigheid op een laag pitje gaan zetten.” Er zal soms een – zeker in bepaalde media – gevoede druk zijn in de zin van: als je met terroristen te maken hebt, toon dan niet teveel juridisch begrip en doe niet te soft. Overigens, mensenrechten zijn niet soft, maar juist keihard: Daar moet je je aan houden! Er zal natuurlijk in een krant boos gereageerd worden als een rechter een verdachte terrorist vrijlaat, omdat er bijvoorbeeld in de bewijsvoering onvoldoende transparantie is betracht. Een rechter moet dan

weten wat zijn taak is, namelijk gewoon het recht toepassen. Kan een land dan zeggen: “Nou, dat is dan jam-mer, dan zeggen wij zo een mensenrechtenver-drag op?” Mijn inschat-ting is dat een land, dat het verdrag of delen van het verdrag opzegt, zich daarmee in een barbaars isolement plaatst. Het land behoort dan niet meer tot de beschaafde bevolking, met het is een barbaar geworden. Dat is in de geschiede-nis van het EVRM maar één keer voorgekomen,

namelijk toen Griekenland, na de staatsgreep van de Kolonels in 1967, de bui zag hangen en het lidmaat-schap van de Raad van Europa en het partij zijn bij het verdrag heeft opgezegd. Met die zet had Griekenland impliciet het verzoek ingediend om de paria van Europa te worden. Het eerste wat Griekenland heeft gedaan, nadat de Kolonels afgezet waren, is op de knieën terugkomen om weer partij te mogen worden. Je maakt jezelf een paria als je het verdrag opzegt.”

Engeland is partij bij het EVRM en het verdrag verbiedt

de uitlevering van verdachten aan landen waar ze

mogelijkerwijs aan martelingen kunnen worden

blootgesteld. Engeland wil toch, onder strikte afspraken

over het verbod op marteling, verdachten uitleveren aan

landen als Libanon en Jordanië. Zou het verdrag via

dergelijke afspraken kunnen worden omzeild?

“Onder omstandigheden kan een ‘diplomatic as-surance’ (dat er niet gemarteld zal worden), versterkt met maatregelen ter controle, wel voldoende zijn om

een uitlevering te doen plaatsvinden. Zo wordt een uitlevering aan Amerika tegenwoordig altijd verge-zeld met de ‘diplomatic assurance’ dat de doodstraf niet zal worden toegepast. Als Amerika zich hier niet aan houdt, dan betekent dat het einde van de uitleve-ringen. Maar als je van een land zeker weet dat daar wordt gemarteld, dan moet je niet uitleveren. Dus bij ieder land moet worden gekeken – op basis van alles wat men over dat land te pakken kan krijgen (dus ook op basis van rapporten van NGO’s als Amnesty International) – of het voldoende betrouwbaar is. In zoverre is een rechter niet aan het bestaan van een ‘diplomatic assurance’ gebonden.”

Wat vindt u ervan dat Europa economisch samenwerkt

met regimes zoals die in Iran, waar nog stenigingen

plaatsvinden. Is dat niet strijdig met Europese waarden

van mensenrechten, democratie en solidariteit?

“Dat is een hele lastige vraag waarop niet met een kort antwoord kan worden gereageerd. Als je werke-lijk gaat zeggen: “We doen geen handel met landen waar basale rechten worden geschonden”, dan moet je ook alle landen waar de doodstraf bestaat niet meer tot jouw maatjes rekenen. Daar vallen dan ook de V.S. en China onder. Maar ik denk wel dat een land dat werkelijk alles vertrapt aan mensenrechten wat maar denkbaar is, als paria behandeld moet worden. Hier-mee heb ik nog geen antwoord gegeven op de vraag, maar deze vraag is dan ook te gecompliceerd voor een eenvoudig antwoord.”

Met de Europese Grondwet is geprobeerd om ook in

het kader van de Europese Unie bindend een aantal

mensenrechten te codificeren. Zal het EVRM aan

betekenis inboeten als die poging uiteindelijk slaagt?

“Nee. De grondrechtenparagraaf in de constitutie is voornamelijk geschreven voor de handelingen van de Unie-organen, maar waarschijnlijk zal er ook een zekere reflexwerking vanuit gaan jegens de lidstaten. Individuele burgers kunnen zich echter alleen maar bij ons beroepen op grondrechten. De Unie gaat ver-der waarschijnlijk toetreden tot het EVRM. Daarin is in het 14de protocol van het EVRM apart voorzien.Dat is om te zorgen voor een uniforme uitleg van het Verdrag, want dat betekent dat er ook geklaagd zal kunnen worden tegen de Unie. Het laatste punt is de preambule van de grondrechtenparagraaf. Daarin staat heel duidelijk dat de jurisprudentie van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens leidend is voor de uitleg van de in die paragraaf opgenomen rechten.”

Jeroen van Dorp en Sammy Rezai

01-60_610420 1201-60_610420 12 19-10-2005 16:40:5619-10-2005 16:40:56

De meeste mensen zien een jurist.

Wij een veelzijdige manager.

ING is een internationaal, financieel concern dat

actief is in ruim zestig landen. Wereldwijd biedt

ING producten en diensten op het gebied van

bankieren, verzekeren en vermogensbeheer.

Altijd klantgericht en pro-actief in hun aanpak:

dat is wat onze 115.000 medewerkers wereldwijd

kenmerkt en dat is ook wat ING maakt tot een

uitstekende plek om een professionele toekomst

op te bouwen.

@#

ING Talent Programme

Als je Rechten studeert, ligt een juridische loop-baan meer voor de hand dan een carrière bijeen financiële dienstverlener. Toch is dat laatsteeen kleinere stap dan je denkt. Bij ING kijken wenamelijk anders naar studies en de ‘traditionele’

carrières die daarbij horen. Bij ons kan een juristbijvoorbeeld uitgroeien tot een bankier.Of tot een veelzijdige manager bij een van onzebedrijfsonderdelen.

Het ING Talent Programme is een traineeship vooracademici en kent maar liefst zes verschillendestartrichtingen. Het is een driejarig programmavoor studenten die zichzelf én hun talentenverder willen ontwikkelen.

Voor het ING Talent Programme zoeken weveelbelovende starters met hooguit twee jaarwerkervaring. Alle academische studierichtingen(master) zijn welkom. Ontdek je mogelijkheden op:

www.recruitment.ing.nl

01-60_610420 1301-60_610420 13 19-10-2005 16:40:5919-10-2005 16:40:59

14 Fiat Justitia

Welke persoon of gebeurtenis acht u van grote betekenis

voor de historische ontwikkeling van de mensenrechten?

“Ik kan heel veel namen noemen maar er zijn twee namen die er echt uitspringen, namelijk: Hitler en Stalin. Zij hebben door hun gruweldaden een enorme bijdrage geleverd aan de historische ontwikkeling van mensenrechten. De vervolging van de Joden en an-dersdenkenden in Europa heeft immers geleid tot het

“Strijden tegen terro tegen mensenrecht

Sinds hij in 1989 naar Nederland kwam, staat de academie centraal in het leven van Afshin

Ellian. Binnen vijf en een half jaar studeerde hij aan de Universiteit van Tilburg af in:

strafrecht, staatsrecht (internationaal recht) en filosofie. Prof. Ellian is thans hoogleraar

sociale cohesi, burgerschap en multiculturaliteit aan de universiteit van Leiden.

vaststellen van het Europees Verdrag voor de Rech-ten van de Mens. Daarnaast heeft ook een man als Roosevelt, met zijn befaamde formulering van de vier vrijheden na de Tweede Wereldoorlog, een grote bij-drage geleverd aan de ontwikkeling van mensenrech-ten. Maar ook Churchill zou in deze context genoemd kunnen worden. Deze mannen hebben het denken over mensenrechten echt nieuw leven ingeblazen.”

Interview met prof. Afshin Ellian

01-60_610420 1401-60_610420 14 19-10-2005 16:41:0019-10-2005 16:41:00

Fiat Justitia 15

Aan mensenrechten wordt vaak een universeel karakter

toegeschreven. Toch zijn mensenrechten voornamelijk in

het Westen echt tot bloei gekomen. Waarom denkt u dat

de rechten van de mens in het Midden-Oosten nooit echt

tot groei zijn gekomen?

“Mensenrechten moeten worden beschouwd als het product van een historisch proces. Men moet echter onderscheid maken tussen de inhoud en de plaats van mensenrechten. Met betrekking tot de plaats van mensenrechten zijn we verplicht terug te gaan tot de Franse Revolutie. Met de afkondiging en invoering van de rechten van de mens werd een soort seculiere samenleving tot stand gebracht. In de Middeleeuwen werd de rechtsorde afgebakend met het goddelijke. Het recht werd steeds gelegitimeerd met een verwij-zing naar het goddelijke. Dat werd beëindigd. De legitimatie van het recht werd vervolgens met een beroep op mensenrechten gezocht in de samenleving zelf. De invoering van mensenrechten schiep dus een klimaat waarin de macht werd geseculariseerd. Er werd een strikt onderscheid gemaakt tussen de poli-tiek, het recht en de religie. Religieuze leiders konden geen richting meer geven aan de machtsuitoefening.De inhoud van mensenrechten dicteert in feite de relatie tussen de burger en de overheid. De overheid kan niet meer ongelimiteerd macht uitoefenen, maar

moet rekening houden met de rechten van de mens.Men moet niet vergeten dat deze ontwikkeling, teweeg-gebracht door de invoering van mensenrechten, in direct verband staat met de vele strijden die op het Europese continent zijn gevoerd, bijvoorbeeld tussen Katholieken en Protestanten, over het begrip tolerantie en over de rol van de religie bij de staatsinrichting. Dit soort conflicten zijn nog steeds gaande in het Midden-Oosten. Een markant voorbeeld is het huidige Iran. Daar heeft Akbar Ganji, een filosoof en journalist die nu in de gevangenis zit, in zijn ‘Republikeinse Manifest’ de noodzakelijke ontwikkelingen uiteengezet voor de tot-standkoming van een democratische rechtstaat. Ganji trekt dan ook de conclusie, dat deze ontwikkelingen in Iran en het Midden-Oosten nog bezig zijn.

rorisme is strijden htenschendingen.”

Het is echter totaal onjuist te beweren dat Moslims niet in een democratische rechtstaat kunnen leven. Net als er een verschil is tussen Katholieken en het Katholicisme, is er ook een verschil tussen Moslims en Islam. Katholieken kunnen in een democratie le-ven, maar het Katholicisme is onverenigbaar met een democratische rechtsorde. Dat weet zelfs de Paus. Hetzelfde geldt voor Moslims en de Islam. Moslims kunnen heel goed leven in een democratie en doen dat ook. Maar de Islam zelf is onverenigbaar met een democratische rechtstaat. De opvatting die soms ge-uit wordt – dat moslims niet in een rechtstaat kunnen leven – is dan ook volstrekte onzin.”

Maar we zien in het huidige Irak dat een enorme

hoeveelheid mensen het woord van de religieuze leider,

Ayatollah Sistani, hoger plaatsen dan hetgeen in een

Constitutie zal worden opgenomen. Kan men dan niet

oordelen dat die groep mensen gewoon niet klaar is om

te leven in een pluriforme democratische rechtstaat?

“Dat is een belangrijke vraag. Het is moeilijk om die vraag op dit moment te beantwoorden aangezien de situatie in Irak van dag tot dag verandert. Het is uiteraard een grote belemmering voor de democra-tisering van Irak dat er velen zijn die minder waarde hechten aan het woord van door hen gekozen lei-

ders, dan aan de opvattingen van een niet gekozen leider als Sistani. In tegenstelling tot de flauwekul die Rumsfeld heeft verkondigd, zal Irak niet morgen democratiseren. De val van Saddam Hussein is pas het begin van een strijd om democratie in Irak. Het is een strijd die gestreden moet worden en die vele offers zal vergen.”

Wat vindt u van het proces van ‘Nationbuilding’ waar

de V.S. in Irak mee bezig is? Denkt u dat mensenrechten

überhaubt van buitenaf aan een volk kunnen worden

opgedrongen?

“Mensenrechten moeten vanuit de samenleving zelf groeien, dus in principe kan het niet.Maar het paradoxale is dat het wel met succes is

01-60_610420 1501-60_610420 15 19-10-2005 16:41:0219-10-2005 16:41:02

16 Fiat Justitia

“ ”

gebeurd. Japan is van buitenaf gedemocratiseerd. Ik hoef Nederlanders natuurlijk niet de wreedheden van de Japanners gedurende de Tweede Wereldoorlog uit te leggen. De Amerikanen hebben voor Japan, gedu-rende de bezetting, een constitutie geschreven waarin grondrechten werden vastgesteld. Japan is daar echt niet slechter van geworden.Ik noem als voorbeeld Japan en niet Duitsland, omdat Duitsland tot de Europese beschaving behoort. Duits-land heeft in de Tweede Wereldoorlog een aanslag gepleegd op zichzelf. De Amerikanen hoefden na de Tweede Wereldoorlog de Duitsers niet uit te leggen wat de rechten van de mens inhouden. Als onderdeel van Europa wist Duitsland dat wel, maar heeft die wetenschap even opgeschort.Japan moest echter van A tot Z onderwezen worden in het leerstuk van de mensenrechten. Het proces van de Japanse modernisering en de daarmee gepaard gaan-de problemen is overigens mooi in beeld gebracht in de film ‘The Last Samurai.’We zien ook dat Afghanistan mooi op koers ligt. Ook daar zal echt niet morgen een gezonde demo-cratie totstandkomen, maar langzamerhand gaat het de goede kant op. Vier miljoen kinderen gingen het afgelopen jaar naar school, de machthebbers worden democratisch gekozen en kranten kunnen vrij worden gepubliceerd. Er zijn zelfs kranten die de Amerikaanse regering bekritiseren. Dat zijn allemaal stappen in de goede richting, stappen waar wij oog voor moeten hebben.”

Is er in de geschiedenis van het Midden-Oosten ooit

sprake geweest van een democratisch bewind?

“Zeer kortstondig. Eind jaren veertig kwam de regering van Dr. Mossadegh aan de macht in Iran. Mossadegh was een echte democraat. In Iran heerste toen, gedurende een kleine vier jaar (relatief gezien) een democratische rechtsorde. Alle politieke vereni-gingen, zowel aan de linker als de rechter kant van het politieke spectrum konden vrijelijk opereren. Het was een interessante tijd. Aan zijn regering kwam echter in 1953 abrupt een einde door een staatsgreep van de Shah van Iran.Mischien is er ook in andere landen van de regio sprake geweest van een kortdurende democrati-sche regeringsperiode. Maar een echt langdurige democratische rechtsorde, waarin de mensenrech-ten worden gehonoreerd, waarin linkse partijen zo verstandig zijn om niet constant Sovjet-propoganda aan te hangen en rechts niet voortdurend Washington om advies vraagt, dat is voor het Midden-Oosten een vreemde zaak.”

De aantrekkingskracht van de Europese Unie heeft in

Turkije grote verbeteringen teweeggebracht. Denkt u dat

van een op ten duur succesvol mensenrechtenbeleid, een

reflexwerking zal uitgaan jegens andere Islamitische

landen?

“Ik denk het niet. Dat lijkt mij een vorm van ‘wishful thinking.’Ten eerste houden Arabieren niet echt van Turken. De Arabieren hebben vroeger zwaar geleden onder de Turkse Sultans. Ten tweede is Turkije al sinds

lange tijd lid van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens. Wat voor invloed heeft dat gehad op andere lan-den in het Midden-Oos-ten? In buurland Iran, is die invloed in ieder geval nihil. Bovendien wordt Turkije door Arabische

leiders helemaal niet geaccepteerd als een Islamitisch land. Dat is ook de tragiek van Turkije: Het wordt noch gerekend tot een lid van de Islamitische beschaving, noch tot een lid van de Europese beschaving.”

Terrorisme vindt vaak een voedingsbodem in landen

als Saudi-Arabië en Iran. Kunnen de grootschalige

mensenrechtenschendingen in die landen gerekend

worden tot de oorzaken van de groei van het terrorisme

daar?

“Ja, dat is de grootste oorzaak van het ontstaan van het terrorisme. Terrorisme is op de keper beschouwd niets anders dan de radicalisering van schendingen van de rechten van de mens. Strijden tegen het terro-risme betekent strijden tegen mensenrechtenschen-dingen. Als in Iran een democratisch bewind aan de macht zou zijn, dan zouden de leiders natuurlijk niet terroristische organisaties steunen. De leiders zouden dan, als ware democraten, juist terroristische organisaties uit de weg ruimen. Hetzelfde geldt voor Saudi-Arabië. Als daar een verlicht regime regeerde, dan zou er geen interesse zijn om in Nederland, zoals in de jaren tachtig, moskeeën te gaan bouwen waar allerlei radicale ideologieën werden gepredikt.Hoewel men begrijpelijkerwijs het Amerikaanse beleid met wantrouwen kan aanschouwen, moet het in Amerika gegroeide besef, dat de veiligheid van het Westen in direct verband staat met de situatie in het Midden-Oosten, worden gesteund.Mijn generatie heeft altijd de Amerikanen opgeroe-pen om de groei van democratie in het Midden-Oos-ten te steunen. In die zin hebben de aanslagen van 11 september een wonderbaarlijke verandering teweeg-gebracht. Amerikanen, en ik zeg het heel voorzichtig, beginnen nu immers in die termen te denken.”

Denkt u dat de recente gemeenteraadsverkiezingen in

Saudi-Arabië en de verkiezingen in Egypte oprechte

De mensenrechtensituatie

in Derde Wereld landen is

van groot belang voor de

veiligheid in Europa.

01-60_610420 1601-60_610420 16 19-10-2005 16:41:0419-10-2005 16:41:04

Fiat Justitia 17

“ ”

pogingen zijn om in die landen een begin van een

democratisch bestel in te voeren?

“Het woord ‘oprecht’ moet met betrekking tot het Midden-Oosten altijd tussen aanhalingstekens wor-den geplaatst. Oprechte mensen zitten in de gevan-genissen van Teheran en overige hoofdsteden van die regio. Deze ontwikkelingen in Saudi-Arabië en Egypte zijn tot stand gekomen onder druk vanuit de V.S. en Europa. Amerikanen en Europeanen geloven daadwerkelijk dat de participatie van de burgers in het Midden-Oosten moet worden vergroot.Echter men kan cynisch zijn, maar men kan het ook positief bekijken. Of het nu oprecht is of niet, men moet niet vergeten dat ontwikkelingen hun eigen dynamiek hebben. Ik weet niet waar het allemaal naar toe zal leiden, maar er is wel een positief proces op gang gekomen. We hebben nu verkiezin-gen gehad in Afghanistan, Saudi-Arabië, Egypte, Irak en in de Palestijnse gebie-den. Dat is in de Islamiti-sche wereld echt uniek.De verkiezingen in Iran heb ik er express niet bijge-noemd, want wat daar plaatsvond was te raar voor woorden. Alleen vooraf goedgekeurde kandidaten mochten deelnemen aan de verkiezingen. Zo kunnen geen verkiezingen worden gehouden. Dat was meer een keuze tussen Malaria en Aids.”

Hoe zou de Europese Unie zich moeten opstellen voor

een optimale bevordering van mensenrechten in Derde

Wereld landen?

“Europeanen moeten deze taak echt serieus nemen. De mensenrechtensituatie in Derde Wereld landen is van groot belang voor de veiligheid in Europa. Europa moet op dit vlak echt veel meer doen. Neem een land als Iran, waar ik zelf vandaan kom.

Duitsland en Frankrijk hebben in Iran contracten van miljarden dollars zitten. Het is niet voor niets dat Bondskanselier Schröder steeds waarschuwt tegen Amerikaanse plannen om Iran aan te vallen. Die waarschuwing is meer bedoeld als een gerust-stelling in de richting van de Duitse bedrijven. De economische belangen vormden ook de reden achter het Duitse verzet tegen de oorlog in Irak. Dit zijn geen paranoïde verhalen. Je kunt de cijfers opzoeken op het internet. Het zou mooier zijn als Schröder, niet Bush, maar de Iraanse leiders zou waarschuwen vanwege de mensenrechtenschen-dingen. Het Duitse beleid op dit punt is volkomen belachelijk te noemen. Wat mij betreft zouden de

Europese landen zich veel actiever moeten op-stellen ter bevordering van de democratie in Derde Wereldlanden.Europa zou bijvoorbeeld radio en tv zenders kun-nen opzetten in het Mid-den Oosten. Europa zou zich kunnen inzetten voor de vermindering

van het analfabetisme en de rechten van vrouwen. Europa kan echt veel meer doen.”

Wat vindt u van de uitspraak van de Nederlandse

rechter om de subsidies aan de SGP, wegens

discriminatie jegens vrouwen, stop te zetten?

“Dat was een heel goed vonnis. Ik vond het echt een van de meest achterlijke aspecten van de Nederlandse samenleving. Een democratische rechtsorde mag niet met belastinggeld mensenrechtenschendingen subsi-diëren. Dat is achterlijk en onaanvaardbaar. Ongeacht of het een politieke partij betreft, een moskee of een kerk. Dat kan echt niet.”

Jeroen van Dorp en Sammy Rezai

Terrorisme is niets anders

dan de radicalisering van de

schendingen van de rechten

van de mens.

01-60_610420 1701-60_610420 17 19-10-2005 16:41:0419-10-2005 16:41:04

geschiedenis van

Iets over de

01-60_610420 1801-60_610420 18 19-10-2005 16:41:0719-10-2005 16:41:07

Fiat Justitia 19

L.C. WinkelHoogleraar Rechtsgeschiedenis

Erasmus Universiteit Rotterdam

1.Een heel oppervlakkige oriëntatie in de geschiedenis van de mensenrechten brengt ons al onmiddellijk terug naar de Franse revolutie en naar de Déclaration des Droits de l’Homme et du Citoyen van 1789. Voor het eerst worden daarin rechtsbeginselen geformuleerd, die aan ieder individueel burger onvervreemdbare en universele rechten toekennen, zoals vrijheid, gelijkheid, veiligheid en onschendbare eigendom. Beperkingen van deze rechten die nooit dat recht helemaal mogen opheffen, moeten voorts gebaseerd zijn op een wet. Aldus de Déclaration van 1789. Deze rechtsbeginse-len kunnen uiteraard niet los worden gezien van de discussies in de 17e en 18e eeuw over de inhoud en de reikwijdte van het natuurrecht. Verschillende juristen uit die eeuwen hebben al eerder gepoogd de beginselen van het natuurrecht vast te leggen en een van de beste samenvattingen daarvan vinden we bij Hugo de Groot (1583–1645). In § 8 van de voorrede van zijn verhande-

ling over het recht van oorlog en vrede (Prolegomena § 8 van De iure belli ac pacis) lezen wij het volgende:

Haec vero quam rudi modo iam expressimus societatis custo-

dia humano intellectui conveniens, fons est eius iuris, quod

proprie tali nomine appellatur: quo pertinent

alieni abstinentia, et si quid alieni habeamus aut lucri inde

fecerimus restitutio, promissorum implendorum obligatio,

damni culpa dati reparatio, et poenae inter homines meritum.

Het handhaven van de maatschappelijke orde die wij ruw

hebben geschetst en die in overeenstemming is met het

menselijk verstand is in werkelijke zin de bron van alle recht.

En daaruit vloeien voort het zich onthouden van wat van

een ander is, het teruggeven van wat van een ander is of van

het voordeel dat wij van iets van een ander hebben gehad, de

verplichting om gedane beloftes na te komen, het goedmaken

van de schade die wij door onze schuld hebben veroorzaakt en

het verdiend zijn van straffen tussen mensen..

De hier genoemde rechtsbeginselen van Hugo de Groot hebben vooral betrekking op de verhouding tussen burgers onderling en zijn daardoor de meeste betekenis voor de ontwikkeling van een op axioma’s gebaseerd

privaatrecht. Deze rechtsbeginselen kregen echter in de loop van de 17e en de 18e eeuw hoe langer hoe meer betekenis ook in de discussies over het publiekrecht, tot dan toe een onderdeel van het recht dat in zijn conceptuele ontwikkeling verre bij het privaatrecht achterstond. Dit geldt bijvoorbeeld voor het denken over een maatschappelijk contract als basis voor de staat. Impliciet is in de tekst van Hugo de Groot al een tendens naar menselijke gelijkheid aanwezig. Dat is met name zichtbaar in de woorden conveniens humano intellectui (in overeenstemming met het menselijk verstand). Immers, een ieder menselijk wezen is begif-tigd met dit basale menselijke verstand. In zoverre zijn mensen aan elkaar gelijk. In de 18e eeuw, vooral in de Franse discussie over het natuurrecht, radicaliseerde deze opvatting en mondige burgers richtten zich vooral tegen de enorme bevoorrechting van de adel in het toen zeer absolutistisch geregeerde Frankrijk.

2.De Déclaration des Droits de l’Homme kan zon-der meer worden beschouwd als de rechtstreekse voorloper van de Declaration of Human Rights van

de Verenigde Naties van 1948 en van het Europese Verdrag van Rome van 1950 en het Verdrag van New York van 1966. Verder teruggaand in de tijd komen we bij de Amerikaanse Declaration of Independence en de Constitution van 1787, bij de Engelse Bill of Rights van 1689 en bij de Engelse Magna Charta van 1215. Deze documenten vormen even zovele stadia in de ontwikkeling van wat we in de Nederlandse rechtstaal rechtsstatelijkheid noemen en in het Engels “the rule of law”. Hiermee wordt aangeduid, dat de verhouding van de burgers tot hun staat is geregeld en begrensd door rechtsregels die niet zomaar opzij kunnen worden gezet. Zo werd in de Magna Charta het habeas corpus beginsel geïntroduceerd. Dat houdt in dat niemand van zijn vrijheid mag worden beroofd zonder dat er een rechter aan te pas komt. Het zal duidelijk zijn dat dit laatste, oudste en misschien wel meest fundamentele rechtsbeginsel of mensenrecht juist in de allerlaatste tijd onder druk staat, bijvoorbeeld in de gevangenis van Quantanamo Bay op Cuba en in de re-cente Engelse anti-terrorisme wetgeving. De geschie-denis van de laatste paar jaar na 11 september 2001 laat goed zien, dat de verhouding tussen de burger en zijn staat niet statisch, maar dynamisch is. Het is een van

de mensenrechten

01-60_610420 1901-60_610420 19 19-10-2005 16:41:1219-10-2005 16:41:12

“Je zult ’t misschien gek vinden, maar 99% betrouwbaarheid vinden wij echt niet genoeg; daar willen we 100% van maken.”

Supermensen zijn we niet, maar ons werk stelt wel ongewoon hoge eisen. Logisch, als je het toezicht hebt op financiële instellingen, zoals banken,

pensioenfondsen en verzekeraars. Als je moet zorgen voor de financiële stabiliteit in ons land. Als je de overheid adviseert over het economisch beleid. Het

gehele interbancaire betalingsverkeer door je computers ziet gaan. De Nederlandse deviezenreserves beheert en belegt. Medeverantwoordelijk bent voor het

beleid van de Europese Centrale Bank. Als je vóór moet blijven op de nieuwste financiële en monetaire ontwikkelingen. Een heel unieke positie, voor mensen

die verder heel gewoon zijn. Maar zich als professional nu juist voelen aangesproken door onze bijzondere werkomgeving. Aan de ene kant innovatief,

actueel en dynamisch. Aan de andere kant een eeuwenoude traditie van doordachtheid, betrouwbaarheid en stabiliteit. Werkomstandigheden en ontplooi-

ingsperspectieven waarin je als econoom, econometrist, actuaris, jurist, accountant of HEAO’er alles kwijt kunt: kennis, ervaring, talenten en ambities. Als

doener of als beleidsmaker, als starter of met werkervaring. In een sfeer die meer casual is dan krijtstreep. Kijk eens op www.dnb.nl en laat ons weten wat je zoekt.

SINDS 1 NOVEMBER 2004 IS DE FUSIE TUSSEN DE NEDERLANDSCHE BANK EN DE PENSIOEN- & VERZEKERINGSKAMER EEN FEIT. WE GAAN SAMEN VERDER ALS ‘DE NEDERLANDSCHE BANK’, WERKEND AAN FINANCIËLE STABILITEIT.

Verder zijn wij ook maar gewone mensen. De Nederlandsche Bank.

01-60_610420 2001-60_610420 20 19-10-2005 16:41:1519-10-2005 16:41:15

21

J. Gaudemet, Des “Droits de l’Homme” dans l’Antiquité?,

in: Collatio Iuris Romani, Amsterdam 1995, 105–115.G. Oestreich, Geschichte der Menschenrechte und

Grundfreiheiten im Umriss, 2Berlijn 1978G. Oestreich, Neostoicism and the Early Modern State, Cambridge 1982.E.J.H. Schrage, Libertas est facultas naturalis, dissertatie Leiden 1975.L.C. Winkel, Enige opmerkingen over de geschiedenis

van het gelijkheidsbeginsel in het recht, in: Gelijkheid en

recht [onder redactie van C.W. Maris], Arnhem 1988, 99-112.L.C. Winkel, Die stoische oikeiosis-Lehre und Ulpians

Definition der Gerechtigkeit, Zeitschrift der Savigny

Stiftung für Rechtsgeschichte, Romanistische Abtei-lung 105 (1988), 669-679.L.C. Winkel, Einige Bemerkungen über ius naturale und

ius gentium, in: “Ius est ars boni et aequi”, Festschrift für

Wolfgang Waldstein, Karlsruhe 1993, 443-449.

Enige literatuur

de meest dringende opgaven van de juristen van nu om dat dynamische spanningsveld zo te geleiden, dat de kern van de rechtsstatelijkheid blijft behouden.w

3.Kunnen wij nog verder teruggaan in de geschiedenis dan 1215, de Magna Charta? Deze vraag werd ook gesteld door de onlangs overleden bekende romanist Jean Gaudemet. Hij antwoordde op deze vraag beves-tigend en maakte aannemelijk, dat de gedachte van een aan ieder toekomend onvervreemdbaar mensen-recht zichtbaar was in het recht van sommige Griekse stadstaten en in de tijd van het Romeinse Principaat en tenslotte een krachtige inspiratiebron kreeg door het Christendom, dat zoals iedereen weet, in 380 de staatsgodsdienst in het Romeinse rijk is geworden.Toch zijn er ook belangrijke argumenten tegen een zo verre voorgeschiedenis van het concept van mensen-rechten aan te voeren. Een eerste argument tegen het bestaan van mensenrechten zijn in de Europese Middeleeuwen de horigheid en de stands- en machts-verschillen geïmpliceerd in het feodale stelsel. In de Oudheid bestond in alle periodes de slavernij, wel bij uitstek een vorm van menselijke ongelijkheid. En is menselijke gelijkheid niet een voorwaarde van elk concept van mensenrechten? In het Romeinse pri-vaatrecht wordt een slaaf meestal slechts als een ver-mogensobject beschouwd en niet anders is het in het recht van de Griekse stadstaten. Ook in de Atheense democratie, die in het algemeen als een bakermat van de gedachten aan menselijke gelijkheid beschouwd wordt, bestonden slaven en inwoners zonder burger-recht, die met volwaardige burgers op geen enkele manier op een lijn konden worden gesteld.Niettemin is dit ook weer niet het hele verhaal. De filosofie van Demokritos (5e eeuw v.Chr.) was nogal radicaal gebaseerd op menselijke gelijkheid, in de filosofie van de Stoa, die opkomt omstreeks 300 v. Chr., wordt benadrukt dat mensen zich van dieren onder-scheiden door hun rationele capaciteit (orthos logos) en in zoverre ook aan elkaar gelijk zijn. Verder vindt men in de natuur, bij planten, dieren en mensen een natuurlijke gemeenschapszin (oikeiosis), de basis van de natuur en van de samenleving. In zekere zin is deze Stoïsche filosofie, die in de verdere Oudheid van grote betekenis wordt als wegbereider van het Christendom, een bedreiging voor de maatschappelijke orde waarin immers de slavernij bestond, de ruggengraat van de antieke economie. Merkwaardig genoeg zijn sommige Romeinse juristen zich wel degelijk van deze span-ning tussen ideaal en maatschappelijke werkelijkheid bewust. Zo wordt door de jurist Florentinus de vrijheid beschouwd als een facultas naturalis, de mogelijkheid om te doen wat men wil (Digesten 1, 5, 4). Florentinus wees de slavernij alleen toe aan het bereik van een nogal

theoretisch natuurrecht (ius naturale), en niet aan het veel meer praktisch gerichte ius gentium (praktijkrecht voor alle volkeren). Het is mijns inziens zelfs zo, dat de bekende driedeling uit het Romeinse recht ius naturale – ius gentium – ius civile die we bijvoorbeeld bij de jurist Ulpianus vinden, in het leven geroepen is om de theorie van de menselijke gelijkheid te kunnen blijven combineren met het praktisch bestaan van de slavernij.De door de Stoa veronderstelde algemene menselijke rationaliteit komt in verschillende teksten van het Ro-meinse recht terug, onder andere aan het begin van de Instituten van Gaius (± 160 n. Chr.) en van Justinianus (533 n. Chr.). Daar ligt de naturalis ratio ten grondslag aan het ius gentium dat in deze inleidingen tot het recht een veel ruimere betekenis heeft dan in de Digestentek-sten van Florentinus en Ulpianus, namelijk die van een altijd geldend natuurrecht. Toen in de 16e eeuw in het humanisme van o.a. Justus Lipsius de filosofie van de Stoa weer in de belangstelling kwam te staan, fun-geerde dit proto-rationalisme van de Stoa als grondslag voor het veel meer consequente rationalisme dat bij Hugo de Groot en bij Descartes opgang maakt.Zo is de cirkel rond: de humanus intellectus van de geciteerde tekst van Hugo de Groot is een synoniem van de naturalis ratio van Stoïsche oorsprong in het Romeinse recht, dat niet voor niets in deze zelfde 16e en 17e eeuw vaak beschouwd werd als de ratio scripta. De Stoïsche oikeisosis levert verder de basis voor zeer veel theorievorming voor maatschappelijke contracten en verdragen in de vroeg-moderne tijd.Dit zijn in een wel heel vereenvoudigde vorm elemen-ten van de geschiedenis van onze huidige mensen-rechten.

Fiat Justitia

01-60_610420 2101-60_610420 21 19-10-2005 16:41:1819-10-2005 16:41:18

CMS Derks Star Busmann

...en doelgerichtheid.Vind jij een scherpe en doelgerichte aanpak van levensbelang? Zodat je jezelf kunt blijven ontwikkelen als mens? Dan passen wij bij jou,

want zaken leven bij CMS Derks Star Busmann. Kijk voor verdedigend én aanvallend teamwork op www.cms-dsb.com/vacatures.

Het is heel simpel, als keeper heb je

maar één doel: geen ballen om je

oren krijgen. Geen fouten maken,

daar komt het eigenlijk op neer.

Scherp zijn, de hele wedstrijd lang.

En je verdedigers bij de les houden.

Je moet je voortdurend kunnen

concentreren op dat ene doel. En

dan bliksemsnel reageren op die

ene bal. Want de nul houden, dat is

het enige dat telt.

01-60_610420 2201-60_610420 22 19-10-2005 16:41:2119-10-2005 16:41:21

Fiat Justitia 23

Welke persoon of gebeurtenis acht u van grote betekenis

voor de historische ontwikkeling van de mensenrechten?

“De jodenvervolging vind ik echt een markant punt in het denken over mensenrechten. Maar ook de val van de Muur kan in dit kader een groot historisch moment genoemd worden. De uitbreiding van de Europese Unie, dan vooral de uitbreiding in 2004 met de toetreding van de tien nieuwe lidstaten, kan ook gerekend worden tot de belangrijke ontwikkelingen op het gebied van de mensenrechten.”

Sinds mei 1998 is Harry van Bommel woordvoerder ‘Buitenlandse Zaken’ voor de

Socialistische Partij in de Tweede Kamer. Het optreden van de politicoloog in het debat

over de Europese Grondwet bracht de SP tot 23 zetels in de peilingen.

De hoogste tijd dus voor een gesprek met de politicus over mensenrechten, humanitaire

interventies en het beleid van de Nederlandse regering.

Naast de grondrechtenparagraaf werd in artikel 1.3

van de Europese Grondwet voor het eerst opgenomen,

dat de Unie zich niet alleen intern maar ook extern

moet inzetten voor de bevordering van waarden als

solidariteit en mensenrechten. Was de ‘Nee’-campagne

van de SP tegen de Grondwet vanuit mensenrechtelijk

oogpunt niet een slechte zaak?

“Nee. De Grondwet legde alleen maar vast wat Europa eigenlijk al deed. Europa heeft zich in het verleden, ook zonder Grondwet, bezig gehouden met

Interview met Harry van Bommel

01-60_610420 2301-60_610420 23 19-10-2005 16:41:2619-10-2005 16:41:26

24 Fiat Justitia

mensenrechten. Om te beginnen is er de ‘Raad van Europa’ die losstaat van de Europese Unie en scherp toezicht houdt op mensenrechten op een veel groter gebied dan de Unie thans rijk is. Dat de Europese Unie zich ook bezig houdt met mensenrechten is een goede zaak. Maar daar hadden we de Grondwet dus niet voor nodig, want het gebeurde al. Mensenrech-ten zijn ook een vast onderdeel bij het afsluiten van associatieverdragen. Als dergelijke verdragen worden gesloten met bijvoorbeeld landen in Noord-Afrika of met Israël, dan zit daar altijd een mensenrechtenpa-ragraaf bij. Dit betekent dat de handelsvoordelen die voor die landen uit het verdrag voortkomen afhanke-lijk worden gesteld van de eerbiediging van mensen-rechten.”

De SP was een grote tegenstander van de oorlog

in Kosovo. Is de SP principieel tegen ‘humanitaire

interventies’ in de zin van militair ingrijpen omwille

van de bescherming van mensenrechten?

“Nee, niet principieel. Maar het ingrijpen moet wel gebaseerd zijn op het internationale recht. Kosovo was de eerste keer dat men buiten de Veiligheids-raad om tot het gebruik van geweld overging. Wij hadden dat liever anders gezien. Maar het is niet zo

dat wij per definitie tegen humanitaire interventies zijn. Wij vinden dat schendingen van het internatio-nale recht, ik denk dan vooral aan genocide, aanlei-ding kunnen geven tot het uitvoeren van humanitai-re interventies. Daarbij geldt wel als voorwaarde dat de Veiligheidsraad het ingrijpen moet machtigen. Overigens moeten we ons bij Kosovo, zelfs vandaag nog, afvragen of het middel daar niet erger was dan de kwaal. Kosovo is een groot politiek probleem. De etnische tegenstellingen zijn na al die tijd nog steeds niet verdwenen.”

Zou de SP de humanitaire interventie in Kosovo wel

steunen als de oorlog door de VN was gemachtigd?

“Nee, in dat geval ook niet. Militair ingrijpen moet volgen het humanitair oorlogsrecht aan drie zaken voldoen: het moet berusten op een VN resolutie, het moet het meest effectieve middel zijn en het ingrijpen moet proportioneel zijn. Dat betekent dat je geen atoombom op een land mag gooien omdat er daar sprake is van een intern conflict. Je mag niet meer ge-weld gebruiken dan strikt noodzakelijk om het doel te bereiken. In Kosovo was er sprake van vele scher-mutselingen, waar vooral het Servische leger zich schuldig aan maakte. Maar het ingrijpen werd vooral

01-60_610420 2401-60_610420 24 19-10-2005 16:41:2919-10-2005 16:41:29

Fiat Justitia 25

“ ”

gemotiveerd door een op gang komende vluchtelin-genstroom. De grote vluchtelingenstroom is echter pas op gang gekomen nadat de bombardementen waren begonnen. Ik denk dan ook dat de interventie in Kosovo niet effectief was. Achteraf gezien is het politieke probleem niet door de bombardementen opgelost.Er is nog steeds sprake van een zelfstan-digheidsstreven van de Kosovaren. Dat streven heeft ook een uitzaaiing gehad naar de etnische Albane-zen in Macedonië. Achteraf zeggen mensen wel dat het ingrijpen ertoe heeft geleid dat Milosevic nu in Scheveningen zit. Maar ook dat komt niet door de bombardementen. Dat komt door de opstand van de Servische bevolking die een nieuwe politieke leiding aan de macht bracht. Deze nieuwe politieke leiders waren vervolgens bereid Milosevic uit te leveren.”

Vindt u dat de Europese Unie zich voldoende inzet ter

bevordering van mensenrechten in Derde Wereld landen?

“Die inzet kan veel beter. De Europese Unie kan veel strikter zijn in de handhaving van de mensenrech-tenparagrafen in de diverse associatieverdragen. Het is bijvoorbeeld evident dat Israël zich in de bezette Palestijnse gebieden schuldig heeft gemaakt aan mensenrechtenschendingen. Ik vind dat de Europese Unie in zo een geval de moed moet hebben om het as-sociatieverdrag met Israël op te schorten. Dat neemt dan de vorm aan van economische druk tegen Israël. Het mag niet zo zijn dat je op basis van een goede handelsrelatie een land maar niet meer aanspreekt op de mensenrechten. Datzelfde geldt ook ten aanzien van een land als Birma, het tegenwoordige Myanmar. Mensenrechtenschendingen zijn daar ook aan de orde van de dag. Toch treedt de Europese Unie niet op en staat het toe dat Frankrijk, via de oliegigant ‘Total’, het regime daar in het zadel houdt. Europa zou Frankrijk, ter bevordering van de mensenrechten, moeten veroordelen op dat punt. Europa kan dus veel meer doen.”

Maar acht u economische sancties wel een

effectief middel om een regime te dwingen de

mensenrechtensituatie te verbeteren? Velen stellen, met

een verwijzing naar Irak, dat ook de bevolking zelf

zwaar onder economische sancties kan lijden.

“Dat is absoluut waar. Irak werd geconfronteerd met het meest strenge sanctieregime dat de VN ooit gekend heeft. Volgens schattingen van de VN zelf hebben de sancties geleid tot ongeveer een half tot anderhalf miljoen doden. Men moet dus meer kijken naar ‘slimme’ sancties, die het regime zelf treffen. Men moet dan bijvoorbeeld denken aan het weigeren van inreisvisa in de Europese Unie of het bevriezen van tegoeden in het buitenland. Dictators en verderfelijke regimes hebben, bijna per definitie, geld ondergebracht in Zwitserland of Canada. Daar kan allemaal beslag op gelegd worden. Een ander

instrument dat uitkomst kan bieden is een wapen-boycot. Maar ook op dat punt laat Europa het af-weten. In delen van Indonesië vinden mensenrech-tenschendingen plaats, maar tegelijkertijd leveren diverse landen – waaronder Nederland – wapens aan Indonesië. Er zijn dus verschillende instrumenten inzetbaar en ik stel vast dat vaak het verkeerde mid-del wordt gehanteerd, met alle kwalijke gevolgen van dien. De VN heeft overigens ook zelf geconclu-deerd dat er veel fijnmaziger moet worden omge-gaan met economische sancties.”

De SP is een voorstander van de toetreding van Turkije

tot de Europese Unie. Is Turkije op dit moment, vanuit

het oogpunt van de eerbiediging van mensenrechten,

klaar voor toetreding?

“Nee. Het nationalistische vraagstuk speelt daar nog te veel. De Koerdische kwestie wordt, naar mijn stel-lige overtuiging, door de Turkse regering verkeerd aangepakt. Deze aanpak zal leiden tot een her-nieuwde radicalisering van de Koerden. We zien ook dat door de scheiding tussen kerk en staat in Turkije bepaalde groepe-ringen van de regering en het ambtelijke appa-raat worden uitgesloten. Tevens speelt het leger nog een te grote rol in de politieke arena. Turkije is op dit moment absoluut niet klaar voor toetreding tot de Europese Unie. Maar dat is ook niet erg, want we staan immers pas aan de vooravond van de toetre-dingsonderhandelingen. Ik vind overigens wel dat de onderhandelingen alleen mogen beginnen als Turkije bereid is Cyprus te erkennen. De onderhandelingen worden door Turkije immers gevoerd met de Unie als geheel en daar hoort Cyprus ook bij.”

Denkt u dat een succesvol mensenrechtenbeleid in Turkije

een positieve invloed zal hebben op de situatie in andere

Islamitische landen?

“Ja. Een verbeterde mensenrechtensituatie zal leiden tot een groei van instituties (zoals verenigingen, politieke partijen en vakbonden) die zich scherp durven uit te spreken over thema’s gerelateerd aan de rechten van de mens. Van dit soort organisaties, wanneer goed geworteld in de samenleving, zal zeker een positieve invloed uitgaan naar andere landen in het Midden Oosten. Dat is ook wel de ervaring die wij hebben met de uitstralingseffecten bij de val van de muur. Wanneer één land de grenzen opengooide en de politieke vrijheden verbeterde, konden andere landen niet meer achter blijven.”

Het mag niet zo

zijn dat je op basis

van een goede

handelsrelatie een

land maar niet

aanspreekt op de

mensenrechten.

01-60_610420 2501-60_610420 25 19-10-2005 16:41:3319-10-2005 16:41:33

26 Fiat Justitia

President Bush stelt zijn beleid zeer in het teken van het

verspreiden van de democratie en mensenrechten. Denkt

u dat in de VS. het oprechte besef is gegroeid, dat de

democratisering van het Midden-Oosten zal leiden tot

meer veiligheid in het Westen?

“Nee. Ik bestrijd ook de opvatting dat het beleid van de regering Bush is gericht op het verspreiden van democratie en mensenrechten. Voor Bush komen de mensenrechten alleen om de hoek kijken als er economische belangen op het spel staan. In het geval van de regering van Saddam Hussein is er lang sprake geweest van grote steun vanuit de VS. Ten aanzien van Irak werd er pas gesproken over mensenrechten nadat Saddam Hussein zich tegen de Amerikaanse belangen keerde. Dus de agenda van Bush is niet zozeer het verspreiden van democratie, maar het verwerven van invloed. In het Midden-Oosten zijn ook alleen regeringen aan de macht gebracht die de Amerikaanse belangen zullen steunen.”

U zegt dat de V.S. het regime van Saddam Hussein

lange tijd heeft gesteund. Maar we hebben in Servië,

Afghanistan en Irak gezien dat de V.S. totalitaire regimes

juist ten val brengt en uitsluitend meer democratisch gezinde regeringen aan de macht helpt. Hoe verklaart u dat indien u meent dat het beleid van Bush niet wordt ingegeven door de wens de democratie te verspreiden?“De Amerikaanse regering wil zoveel mogelijk regimes aan de macht hebben die het vertrouwen van de V.S. genieten. Omdat de V.S. vroeger een militaire

politiek voerde, waarbij op verschillende wijzen aan regeringen militaire steun werd gegeven, kon men zaken doen met dictators. Toen daar echter wereld-wijd kritiek op kwam, zag men zich genoodzaakt om het over een andere boeg te gooien. Men kwam vervolgens tot een politiek tegen de dictators. Er zijn vele voorbeelden te noemen van totalitaire leiders die verwijderd zijn om vervolgens Amerikaans gezinde leiders aan de macht brengen. In Afghanistan voert Premier Karzai thans puur de Amerikaanse agenda uit. De Amerikanen steunen repressieve regimes totdat ze hen niet meer kunnen gebruiken. Zo is bij-voorbeeld ook de Taliban lang gesteund door de V.S.”

Wat vindt u van het mensenrechtenbeleid van de

Nederlandse regering?

“Nederland probeert op dat punt goed werk te doen. Maar er zijn voorbeelden waarbij je toch ziet dat het fout gaat. Nederland zou bijvoorbeeld bij vredesonderhandelingen mensen meer de ruimte moeten bieden om naar Nederland te mogen ko-men zonder dat ze het risico lopen aan andere lan-den te worden uitgeleverd. Zo is onlangs de komst naar Nederland van een belangrijke onderhandelaar voor een Angolese vrijheidsbeweging, Antonio Bento Bembe, door de regering gefaciliteerd. Ver-volgens is hij echter door Justitie opgepakt omdat de V.S. om zijn uitlevering heeft verzocht. Men ziet ook dat Nederland toch vaak de handelsbelangen hoger op de agenda plaatst dan de mensenrechten. Zo wordt door de regering, vanwege de grote of Taiwan. Nederland kan dus wel meer doen.” han-delsbelangen met China, te weinig gehamerd op de mensenrechtensituatie in Tibet.

Onlangs is er een top geweest over mogelijke hervormingen

binnen de VN. De VN- mensenrechtencommissie is het

hoogste mensenrechtenorgaan van de Verenigde Naties.

Wordt de geloofwaardigheid van de commissie, door de

lidmaatschap van landen als Saudi-Arabië en Libië, niet

compleet uitgehold?

“De geloofwaardigheid wordt niet tot nul geredu-ceerd. Er zijn twee zaken mogelijk. Ten eerste; alle lidstaten mogen lid worden van de commissie. Het nadeel hiervan is duidelijk. Er kan immers sprake zijn van een land waarvan het lidmaatschap, gezien de mensenrechtensituatie, raar genoemd kan worden.Ten tweede; mensenrechtenschenders worden uitgesloten van het lidmaatschap. Maar welke lan-den mogen dan lid zijn? Wie gaat die veroordeling uitspreken? Men ziet bij de VN dat er vaak sprake is van koehandel. Landen steunen elkaar indien daar economische belang bij gemoeid is. Zo kunnen han-delsvoordelen er toch toe leiden dat bepaalde landen in de commissie zitten die daar, op basis van hun mensenrechtenbeleid, niet thuishoren. Mensenrech-ten zullen dan toch weer het onderspit delven.”

01-60_610420 2601-60_610420 26 19-10-2005 16:41:3419-10-2005 16:41:34

Fiat Justitia 27

Het recht van de mens als verstandhouding

Een depositiverende blik op kleine en grote terreur door Dr John Blad

Ik ben geen specialist op het gebied van mensenrechten en acht mij niet in staat een

sluitend betoog te houden over enig interessant juridisch dilemma of probleem op dat

gebied. Mij is gevraagd een bijdrage te leveren aan deze uitgave van FJ omdat ik in mijn

colleges over strafrechtelijke rechtshandhaving – geïnspireerd door A.C. ‘t Hart en J.F.

Glastra van Loon – regelmatig refereer aan het niet te overschatten belang van het ‘open

debat’ tussen mensen in ‘een open samenleving’. Kan het zijn dat de sluiting van het debat

en het ‘opsluiten’ van een samenleving bijdraagt aan het ontstaan van terroristische daden,

zoals we die de laatste jaren in toenemende frequentie gepleegd zien worden?

01-60_610420 2701-60_610420 27 19-10-2005 16:41:4019-10-2005 16:41:40

28 Fiat Justitia

“ ”

Evident is dat bij terreurdaden, zoals de aanslagen op het WTC te New York en op openbaar vervoer stelsels in Jeruzalem, Madrid en Londen, mensen worden gedood door schending van hun ‘mensenrecht’ op leven. Maar zouden die terreurdaden ook kunnen worden begrepen als de resultante van (eerder be-gane) mensenrechtenschendingen? Als een reactie op aangedaan en nooit hersteld onrecht? Deze gedachte – door de redactie aan mij voorgelegd – lijkt mij heel waarschijnlijk, maar hoe zit dat proces dan in elkaar en hoe hebben wij dan te handelen? In het kleine bestek van dit essay kan alleen maar een gedachte daarover worden geformuleerd, van morele, zo men wil sociaalfilosofische aard. En een oproep, om toch vooral zelf respect – in onze alledaagse ontmoetingen – op te brengen voor het recht van ieder mens om zich te ontwikkelen tot wie hij worden kan. Waarom zeg ik dat zo? Omdat naar mijn indruk de ‘grote ter-reur’ voorafgegaan wordt door vele daden van ‘kleine terreur’, die in de kern daarin bestaat dat ontwikke-lingskansen aan mensen worden ontnomen. Dat kan, denk ik, op ontelbare manieren plaatsvinden, bewust of onbewust en ook met de allerbeste bedoelingen.

Wat betekent dat respect voor de ander als mens in ontwikkeling? In een indrukwekkende beschouwing over (het recht en) de menselijke natuur stelt Glastra van Loon dat het ‘subject-zijn’ van de mens niet definieerbaar is, niet objectief bepaalbaar, niet theoretisch kan worden vastgesteld. Het ‘wezen’ van de mens is dat hij ‘subject’ is en als

zodanig niet objectief te kennen. Die onbepaalbaar-heid van de mens (voor ons kenvermogen) is niet een leegte, aldus Glastra van Loon, maar schept ruimte. Ruimte voor vrije ontplooiing. Enkel in die principië-le onbepaalbaarheid van de mens zijn wij als mensen aan elkaar gelijk en de erkenning hiervan biedt de grondslag voor een wederzijdse verdraagzaamheid. ‘Het subjectzijn van de mens manifesteert zich niet aan de observerende, objectiverende blik, maar in de samenspraak, in het samenhandelen’, aldus Glastra van Loon. In dit citaat wordt verwezen naar het samen spreken (de dialoog) en naar het samen handelen. Daarvoor is de ‘openheid’ nodig waar ik hier boven aan refereerde. Die betekent dat de uit-komst van de samenspraak en wat wij samen zullen gaan ondernemen niet door mij eenzijdig kan worden bepaald, maar ‘slechts’ in die samenspraak door mij – op gelijke voet met mijn gesprekspartner – kan worden meebepaald. Ik gebruik bewust het woordje

‘slechts’ tussen aanhalingstekens: wellicht denken we wel eens – in ons eigen ‘egologisch’ perspectief – dat we beter af zijn als we iets kunnen opleggen of afdwingen, maar dat is precies wat vaak de onge-wenste effecten heeft waardoor wij op den duur in een slechtere verstandhouding met onze medemens komen te verkeren. Met een integere dialoog bereiken we ongetwijfeld meer.J. Habermas’ uitwerking van de voorwaarden van een ‘machtsvrije communicatie’ is niet een louter analytische onderneming maar een ethische daad van erkenning van het recht van ieder mens om zich in de betrekkingen tot anderen te ontwerpen. Het recht van de mens is in de kern een verstandhouding van wederzijdse en gelijke mogelijkheden van vrije ont-wikkeling. Of, zoals mijn ‘eerste’ leermeester, J. ter Heide, mij aan deze faculteit leerde: ieder mens is een bron van legitieme wensen en verlangens en dient als persoon gelijkelijk te worden gerespecteerd.

Kleine terreur

De ‘kleine terreur’ waarover ik wil spreken ligt mijns inziens besloten in een reeds voltrokken – negatief – oordeel over onze medemens, voordat wij die spreken (een vooroordeel, dus), waardoor de woorden-uitwis-seling eigenlijk geen samenspraak meer kan worden (tenzij dat oordeel wordt blootgelegd en weerlegd, maar daartoe moet dan de ‘openheid’ ontstaan). A.C. ‘t Hart geeft er in zijn werk vele voorbeelden van, zoals het (geïnstitutionaliseerde) vooroordeel over ‘de vrouw’ in de (vroegere?) burgerlijke cultuur. In zijn essay over ‘totale instituties en het totalitaire’ wijst A.C. ‘t Hart er – in navolging van Van Doorn – op dat het ‘totalitaire’ kentheoretisch betekent, dat er absolute waarheidsclaims worden gelegd. Een totale institutie is een ‘gesloten en geblindeerd universum’, een star en onwrikbaar denkpatroon waarin alles vaststaat en niets kan worden betwijfeld, hetgeen elke dialoog – laat staan debat – uitsluit. Uit de aard der zaak is een (geheel of tendentieel) totalitaire cultuur opgebouwd uit stereotypen, omdat er geen werkelijkheidstoets meer kan zijn. En die stereotypen hebben een instrumentele waarde, omdat ze de medemens manipuleerbaar maken. A.C. ‘t Hart geeft het voorbeeld van de werkloze, of arbeids-ongeschikte, waarover in het publieke debat in een bepaalde periode alleen nog maar werd gesproken in termen van fraude en fraudebestrijding. Inderdaad een voorbeeld, zo zou ik menen, van ‘kleine terreur’. Als je chronisch ziek bent of al tijden vruchteloos sol-liciteert en je hoort een minister beweren dat werklo-zen allemaal lui zijn en liever ‘bij tante Truus’ zitten, dan is dat een onmetelijk diepe belediging. Het beeld van de uitkeringstrekkers als fraudeurs bevorderde vervolgens de effectieve verslechtering van hun fi-nanciële rechtspositie, om hen zogezegd te prikkelen tante Truus te verlaten.

Het mag niet zo

zijn dat je op basis

van een goede

handelsrelatie een

land maar niet

aanspreekt op de

mensenrechten.

01-60_610420 2801-60_610420 28 19-10-2005 16:41:4219-10-2005 16:41:42

Fiat Justitia 29

Ik zelf voel mij beledigd door het tegenwoordig vaak gedebiteerde vooroordeel, dat ‘de burgers’ geen ‘nor-men en waarden’ meer hebben. Heeft men het over mij en de mensen die ik ken? Dat stereotype heeft mijns inziens overigens ook, zoals elk stereotype, een politieke functie. In dit geval: de ontwikkeling van een steeds sterkere overheidsmacht, waarbij de rechtspositie van de burger tegenover die overheids-macht langzamerhand wordt gereduceerd.De ‘kleine terreur’ kunnen we typeren als het ge-confronteerd worden met vooroordelen, die jou als persoon reduceren tot een specifieke toegeschre-ven negatieve eigenschap, en met handelingen en structuren gebaseerd op die toeschrijving, die jouw ontwikkelingsmogelijkeden beperken of zelfs geheel onderdrukken.

Grote terreur

Wordt de kleine terreur op het niveau van onze al-ledaagse relaties uitgeoefend, inhoudelijk is zij vaak verbonden met een ‘grote’, stelselmatige terreur op het macro-niveau van de samenleving, die als geheel aan bepaalde bevolkingsgroepen het recht op een mede zelfbepaalde ontwikkeling ontnemen. En als die onderdrukte groep – geconfronteerd met een cultuur en een sociale structuur die hen uitsluit van gelijke kansen op ontwikkeling – zich daarvan be-wust wordt kan ook zij verstarde en gegeneraliseerde beelden ontwikkelen van hun ‘onderdrukkers’ en hun collaborateurs en ontwikkelt zich een spiraal van wederzijdse terreur. Het Zuid-Afrikaanse apartheidre-gime kan als één van de vele voorbeelden terzake die-nen. Verschrikkelijke misdrijven zijn gepleegd door functionarissen van dat regime en even verschrikke-lijke wandaden zijn door leden van de ANC gepleegd tegen hen die – terecht maar vaak ook onterecht – met dat regime werden vereenzelvigd.Al dan niet omvangrijke fracties van een samenle-ving houden elkaar dan ‘opgesloten’ in een verstard vijandbeeld dat, indien voldoende geradicaliseerd, ongelimiteerd geweld kan legitimeren. Als gevolg daarvan kunnen die fracties of kan die samenleving als geheel zich niet meer emanciperen uit de macht, waarom ze strijden en die in werkelijkheid hun on-macht is.Ook langs de weg van de ‘goede bedoelingen’ kun-nen we systemen van ‘opsluiting’ in een stereotype aantreffen. Toen ik mij voor het eerst in Tsjechië bevond leerde ik dat het wijdverbreide en schokkende racisme tegenover de Roma en Sinti, omvangrijke volksdelen in dat land, gevoed was door verzorgende en beschermende arrangementen die het commu-nistische regime had opgetrokken rond deze bevol-kingsgroepen, die in feite werden ‘voorgetrokken’ op grond van een stereotype van ‘achterlijkheid’ en ‘ongeschiktheid’ voor de samenleving. Een toegewe-zen woongebouw geheel uitwonen konden alleen zij

en dan kregen ze een ander toegewezen, aldus een academische informant.Zelf hadden de Sinti en Roma waarschijnlijk niets te zeggen en te willen, net zo min als ieder ander onder het communistische regime.In het intermenselijk verkeer brengt de ‘condition humaine’, de noodzaak tot nadere bepaling van wie je bent en wie je worden wilt, de morele plicht met zich mee altijd, in elke situatie, ruimte te scheppen voor die zelfbepaling en daaraan bij te dragen. Dit vereist vooral een zo vrij mogelijke communicatie tussen mensen over de zaken die zij belangrijk vinden, over de wensen die ze hebben, de moeilijkheden die ze tegen komen in hun streven naar zelfontwikkeling. Horizontale communicatie tussen burgers maar ook verticale, tussen de overheden en de burgers.Wat betekent deze gedachte voor het omgaan met het actuele probleem van het terrorisme? Mijns inziens had een Amerikaanse commentator – waarover ik ergens las en wiens naam ik niet meer weet – gelijk, toen hij zei: ‘Uiteindelijk zullen we met hen moeten praten’. Onverlet de strafwetten die we inzetten en de straffen die we op zullen leggen, denk ik dat alleen zó de uitweg kan worden gevonden.Maar ik vrees dat ‘de strijd’ tegen het terrorisme al zodanig opgevoerd en ideologisch ‘verhard’ is dat de fundamentele, morele logica van dit recept nauwe-lijks meer zal doordringen tot de strijdende partijen, zodat er – vrees ik – nog veel bloed zal vloeien voor-dat men om de tafel gaat zitten en het geweld inruilt voor het woord.Sterker nog, het is de vraag of in Nederland in de naaste toekomst de vraag, of terrorisme het resultaat zou kunnen zijn van voorafgaande, systematische mensenrechtenschendingen, zoals de redactie die aan mij voorlegde, nog mag worden gesteld. Er schijnt een wetswijziging op handen te zijn die ‘verheerlijking’ en/of ‘vergoelijking’ van terrorisme strafbaar zal maken. Daarin zit het aanmerkelijke maatschappelijke risico, dat het vrije democratische debat over de betekenissen van het terrorisme wordt onderdrukt, zodat wij van onze ervaringen met dit grote probleem niet meer vrijelijk kunnen leren en ons gezamenlijk vermogen om het probleem werkelijk op te los-sen zal afnemen.

Dr John BladDocent Strafrechtswetenschappen

Erasmus Universiteit Rotterdam

01-60_610420 2901-60_610420 29 19-10-2005 16:41:4219-10-2005 16:41:42

Onder hoogspanning ben jij op je best.

DOELGERICHTHoe onderhandel jij?Ga naar www.hetechtewerk.nl

Ahold dochter Deli XL wordt verkocht.28 partijen uit binnen- en buitenland tonen interesse.

Een miljoenendeal, onderhandeld op het scherp van de snede.Jouw cliënt komt als winnaar uit de bus.

HOBU138DG advertentie-a4RH.indd 1 26-09-2005 16:53:0201-60_610420 3001-60_610420 30 19-10-2005 16:41:4319-10-2005 16:41:43

Hoe zijn jullie bij Houthoff Buruma terechtgekomen?

Folkert Wilman, advocaat-stagiaire op de sectie Real Estate: “Ik zit inmiddels iets langer dan een jaar bij Houthoff Buruma. In 2002 ben ik in Groningen afgestudeerd. Na mijn studie wist ik nog niet goed welke koers ik wilde inslaan. Ik ben toen een aantal stages gaan lopen, waaronder een studentstage bij de Brusselse vestiging van Houthoff Buruma. Deze stage beviel mij uitstekend en zo kwam de advocatuur voor mij als beroepskeuze echt in beeld. Vervolgens heb ik na een Masteropleiding van een jaar aan het Europa College in Brugge besloten bij Houthoff Buruma te sollicite-

ren. Op 1 september 2004 ben ik hier als advocaat-stagiaire begonnen binnen de sectie Real Estate. Deze sectie is marktleider in Europa.”

Michiel Pannekoek, advocaat-medewerker op de sectie Corporate & Finance: “Na mijn rechtenstudie in Groningen ben ik zeven en een half jaar geleden de advocatuur ingegaan. Per 1 januari zal ik als partner aantreden bij Houthoff Buruma. Na mijn studie heb ik eerst bij een ander advocatenkantoor gewerkt. Ik had het daar naar mijn zin, maar toen Houthoff Buruma besloot zijn fusie – en overnamepraktijk uit te breiden, heb ik de over-stap naar Houthoff Buruma gemaakt.

Met meer dan 300 advocaten, notarissen en belastingadviseurs is Houthoff Buruma één van de

grootste en toonaangevende advocatenkantoren van Nederland. Een commercieel ‘full service’ kantoor

met vestigingen in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Brussel, Londen en een vertegenwoordiging in

Luxemburg. Houthoff Buruma heeft vrijwel alle rechtsgebieden in huis. Het kantoor kent vier secties:

Corporate & Finance, Commercial Insurance & Litigation, Real Estate en Labour & Pension.

Kantoorspecial

Houthoff Buruma

26-09-2005 16:53:02

Fiat Justitia 31

01-60_610420 3101-60_610420 31 19-10-2005 16:41:5019-10-2005 16:41:50

Fiat Justitia32

Sindsdien ben ik hier werkzaam binnen de sectie Corporate & Finance en houd ik mij voornamelijk bezig met overnames. Het werk bevalt mij prima en vooral de buitengewoon Rotterdamse uitstraling van het kantoor spreekt mij erg aan.”

Hoe kunnen studenten kennismaken met de sfeer en het

werk binnen Houthoff Buruma?

Folkert Wilman:“Daarvoor biedt het kantoor vele mogelijkheden. De belangrijkste is de studentstage van twee maanden. Je zit dan bij een medewerker of advocaat-stagiaire op de kamer en draait echt fulltime mee binnen een sec-tie. Wij bieden studenten stageplekken aan in onze vestigingen in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Brussel en Londen.

Naast de studentstage bieden we ook het ‘studerend juridisch medewerkerschap’ aan. Dat betekent dat je tegen een salaris wat naar verhouding gelijk is aan dat van een beginnend advocaat-stagiaire minimaal drie maanden lang en ten minste twee dagen in de week juridische werkzaamheden uitvoert op een sectie. De werkzaamheden zijn wat wetenschappelijker dan in een normale studentstage.Ook bieden we de mogelijkheid om hier op kantoor je scriptie te schrijven. Daarnaast organiseert Houthoff Buruma in de zomer jaarlijks de Zomerpraktijkdagen. Twintig studenten worden gedurende drie dagen uitge-daagd om te laten zien wat ze waard zijn, en tegelij-kertijd zijn de Zomerpraktijkdagen voor studenten de perfecte kans om de sociale kant van het kantoor te ervaren en de mensen van Houthoff Buruma te leren kennen. De volgende Masterclass zal in de zomer van

2006 plaatsvinden. Voor verdere informatie over de Zomerpraktijkdagen en stagemogelijkheden kun je na-tuurlijk altijd de site van Houthoff Buruma raadplegen: www.hetechtewerk.com of contact opnemen met onze recruiter Annette Bors: a.bors@houthoff.com

Michiel Pannekoek: Tijdens een studentstage leer je het onderscheid tussen tentamenvragen en vragen van cliënten. Ik denk dat er in de afgelopen honderd jaar nog nooit in de praktijk een vraag is gerezen die ook ooit in een tentamen is ge-steld. Geen enkele cliënt zit immers te wachten op een hele verhandeling over de toepassing van de redelijk-heid en billijkheid op zijn casus. Een cliënt wil slechts weten of hij linksom of rechtsom moet gaan en welke consequenties daaraan verbonden zijn.

Hoe ziet de sollicitatieprocedure bij Houthoff Buruma

eruit?

Michiel Pannekoek: De hele sollicitatieprocedure bij Houthoff Buruma is binnen twee weken afgelopen. Indien je sollicitatiebrief en C.V. door de selectiecom-missie positief worden bevonden, word je ingedeeld voor een gesprek in de vestiging die jouw voorkeur geniet. Dat gesprek heeft voornamelijk betrekking op jouw persoon, je C.V. en de keuzes die je hebt gemaakt. In het eerste gesprek wordt aangevoeld in hoeverre er een ‘match’ zit tussen jouw persoon en het kantoor. In het tweede gesprek wordt goed gekeken naar je juridische kwaliteiten en analytisch vermogen. Voorafgaand aan het gesprek krijg je gelegenheid om een casus voor te bereiden. Deze be-spreek je tijdens het gesprek met twee partners. Het is belangrijk dat je in het gesprek laat zien, dat je kunt schakelen en dat je op vragen, die een verandering in de casus veronderstellen, kunt reageren. Hoe sneller je in de stof kan schakelen, des te meer vertrouwen je wekt dat je over de nodige capaciteiten beschikt om in de praktijk, die immers volzit met dynamische problemen, effectief te functioneren. Na afloop van dit gesprek ga je vervolgens borrelen met twee leden van de selectieprocedure. De sollicitatieprocedure is best uitgebreid, maar dat komt doordat wij heel graag mensen voor een lange termijn aannemen.

Op welke wijze onderscheidt Houthoff Buruma zich

van de overige grote kantoren?

Michiel Pannekoek:Daar is heel lastig een antwoord op te geven. Want je onderscheid je namelijk in praktijkgebieden, in partners, in kwaliteit van dienstverlening, in clientèle enz.Wat misschien niet onderscheidend maar wel heel bijzonder is aan Houthoff Buruma, is dat iedereen

01-60_610420 3201-60_610420 32 19-10-2005 16:41:5519-10-2005 16:41:55

Fiat Justitia 33

juridisch zeer ambitieus is. Verder heerst er een buitengewoon aangename werksfeer waarin iedereen bereid is elkaar te helpen en te steunen. Wat Houthoff Buruma misschien wel onderscheidt van overige kantoren, is dat de enorme scala aan praktijkgebieden ertoe leidt dat het kantoor een grote diversiteit aan mensen rijk is. Even opvallend is wel, dat de mensen uit de verschillende secties het heel goed met elkaar kunnen vinden. Het is echt een divers kantoor. Wat verder opvalt is het jonge karakter van ons kantoor door het grote aantal stagiaires en medewerkers. Waaruit blijkt het internationale karakter van

Houthoff Buruma?

Folkert Wilman:Allereerst het type zaken dat wij behandelen. Bij-voorbeeld in de vastgoed-sectie van ons kantoor is de internationale dimensie prominent aanwezig. Met name bij grote vastgoedprojecten zijn vaak ook internationale partijen betrokken. Bij vrijwel al deze grote projecten zijn wij op de één of andere manier betrokken. Bovendien bestaat mijn werk voorname-lijk uit Europeesrechtelijke zaken, wat het werk ook een sterke internationale dimensie geeft.Verder kent Houthoff Buruma naast onze Nederland-se vestigingen ook vestigingen in Brussel en Londen. Het is voor enkele advocaat-stagiares mogelijk om, na afronding van het eerste deel van je beroepsop-leiding, naar Brussel te gaan. Zo zal ik zelf over een aantal maanden overstappen naar onze Brusselse vestiging. Voor een advocaat-stagiaire en voor medewerkers is het natuurlijk ook mogelijk om voor kortere of lan-gere tijd - bijvoorbeeld een paar maanden - naar ons kantoor in Londen te gaan. Daarnaast hebben wij ons recentelijk aangesloten bij het Lex Mundi netwerk. Dat is een internationaal net-werk van 146 onafhankelijke kantoren, die fungeren als onze eerste doorverwijskantoren.

Michiel Pannekoek : Wij zijn één van de weinige onafhankelijke kantoren van deze omvang.Als je kijkt naar de top tien van grote kantoren dan is een groot deel daarvan namelijk gelieerd aan Engelse kantoren en zitten er slechts enkele onafhankelijke kantoren tussen. Die onafhankelijkheid maakt Houthoff Buruma tot een buitengewoon aantrekkelijk verwijzingskantoor voor buitenlandse kantoren. Als er bijvoorbeeld in Londen bij een Engels kantoor een transactie bin-nenkomt met een Nederlandse dimensie erin, dan zal dat kantoor natuurlijk niet snel aankloppen bij een Engelse concurrent met een vestiging in Nederland, maar komt het liever hier bij ons. Er komt op deze

wijze dan ook een enorme stroom aan werk ons kan-toor binnen. Die stroom wordt nu behoorlijk vergroot door onze aansluiting bij het Lex Mundi netwerk.Ook de zaken binnen de sectie Corporate & Finance zijn vaak grensoverschrijdend van aard. Overigens wordt het merendeel van de stukken in deze praktijk in het Engels geschreven.

Hoe is het om hier te beginnen als advocaat-stagiaire?

Folkert Wilman:Wat ik zelf erg leuk vind, is de heersende Rotterdam-se geest van: ‘we moeten de klus klaren, geen gezeur maar gewoon aan de slag’. Als je hier als advocaat-stagiaire begint, worden je verantwoordelijkheden redelijk snel opgebouwd. Als advocaat-stagiaire ben je natuurlijk geen eindverant-

woordelijke in grote zaken, maar het komt wel vaak voor dat je in grote zaken voorbereidende stukken en concepten schrijft. Die worden door een partner nagekeken en gaan dan de deur uit. Maar de kleinere zaken zijn in principe al gauw zaken waarvoor de advocaat-stagiaire in de eerste plaats verantwoorde-lijk is. Vanwege de grotere verantwoordelijkheid die daarmee gepaard gaat, vind ik de kleinere zaken even leuk als de grote. Vooral het contact met cliënten dat daarmee samengaat vind ik leuk. Het geeft gewoon een goed gevoel als cliënten naar mijn advies vra-gen. Wel blijft de partner voor wie je werkt ook in de kleinere zaken altijd eindverantwoordelijk en zal deze ook vaak nog met je meekijken. De wetenschap dat het hele kantoor achter mij staat maakt het natuurlijk nog prettiger. Je kunt altijd bij iemand binnenlopen voor overleg.

01-60_610420 3301-60_610420 33 19-10-2005 16:41:5919-10-2005 16:41:59

34 Fiat Justitia

Geschiedenis van de Arabische Republiek Syrië

Syrië heeft een zeer rijke historie. De eerste bescha-vingen ter wereld hebben in Syrië hun sporen ach-tergelaten. De recente geschiedenis van Syrië wordt echter gekenmerkt door veel bloedvergieten. Tussen 1961 en 1970 werd het land geteisterd door geweld-dadige staatsgrepen. In 1970 neemt echter Hafez Al-Assad, de toenmalige Minister van Buitenlandse Zaken van de Ba’ath partij, de macht over en vestigt een militaire dictatuur. Assad wordt de onbetwiste leider van Syrië.

In 1982 manifesteerde het totalitaire karakter van Assad zich op bloedige wijze tijdens de beruchte opstand in de stad Hama. Na schermutselingen tussen oppositiebewegingen en het leger werd de stad gebombardeerd, ingenomen en meer dan acht duizend mensen werden door het leger willekeurig doodgeschoten.Sindsdien ontbeert de oppositie het aan lef om het tegen het regime van Assad op te nemen.

SyriëIeder jaar probeer ik in enkele weken een ander land te ontdekken. Syrië was dit jaar

mijn bestemming. Veel mensen vroegen mij waarom ik zo graag naar Syrië wilde. Mijn

antwoord was dan: “Het moet een mooi land zijn met een mooie historie.”

Ik heb echter gemerkt dat er in Syrië nog veel meer aan de hand is en dan met name op

het gebied van de mensenrechten.

Op 10 juni 2000 is Hafez Al-Assad overleden. Zijn zoon Bashir Al-Assad nam de macht over en belooft de Syri-ers, onder druk van het Westen, een grotere mate van vrijheid. Echter, de vrijheid is ondanks de beloften van Bashir Al-Assad nog steeds ver te zoeken en mensen-rechten worden op grote schaal geschonden.

Rol van het geloof

De Arabische Republiek Syrië is grotendeels Islami-tisch. Daarnaast leeft er een vrij grote Christelijke min-derheid. In tegenstelling tot vrijwel alle landen rondom Syrië, is de positie van de president niet gebaseerd op een afstamming van de profeet Mohammed. Assad is in tegenstelling tot de koningen van Marokko en Jordanië geen afstammeling van Mohammed.Tevens is er geen sprake van een zeer orthodoxe elite zoals in Iran en Saudi-Arabië.In dat opzicht wijkt het politieke systeem voor een groot deel af van Iran en andere Arabische landen. De positie van de president of koning wordt immers in het geheel niet gelegitimeerd vanuit het geloof.

01-60_610420 3401-60_610420 34 19-10-2005 16:42:0419-10-2005 16:42:04

Fiat Justitia 35

De legitimatie van de Syrische president zou echter te vinden zijn in de wil van het volk. Maar ondanks dat Syrië een republiek is, zijn er vooralsnog geen vrije verkiezingen gehouden. Na het overlijden van Hafez Al-Assad had het Syrische volk even de hoop dat de volgende leider gekozen zou kunnen worden, maar deze hoop vervloog al snel door het optreden van zijn zoon Bashir.

Vrijheid van meningsuiting

In beginsel garandeert de Syrische grondwet de vrijheid van meningsuiting, van vergadering en een eerlijke procesgang. Deze vrijheden worden echter beperkt door de presidentiële decreten die sinds de noodtoestand (die in 1963 werd uitgeroepen) op grote schaal worden uitgevaardigd.

De vrijheid van meningsuiting in Syrië is zeer beperkt. Het land wordt gecontroleerd door de Syri-sche geheime dienst, de Mukhabarat (‘intelligence’ in het Arabisch). De Mukhabarat zorgt ervoor dat elke vorm van kritiek op de president of op het politieke systeem in de kiem wordt gesmoord. Maar het bestaan van grote onvrede onder de bevolking ten aanzien van het politieke systeem staat vast. Dit heb ik ook zelf mogen ervaren in de gesprekken die ik met verschillende personen gevoerd heb. Het was voor mij interessant te leren dat veel jonge man-nen erg graag praten over problemen in de regio rondom Syrië, zoals de invasie in Irak. Onderwerpen

die het eigen land betreffen, worden echter liever niet in het openbaar besproken. Ik heb meerdere malen verhalen gehoord over verdwijningen van personen die zich kritisch hadden uitgelaten over de Syrische politiek.

Ook Amnesty International heeft in het kader van mensenrechten veel kritiek geuit op de politiek van Assad in Syrië. Een sprekend voorbeeld is het verhaal van de Syrische schrijver Muhammad Ghanem die middels vele artikelen het politieke systeem bekri-tiseerde. Kort daarop werd hij door een militaire escorte opgehaald en verdween voor lange tijd. Ook bronnen van het Nederlandse Ministerie van Buiten-landse Zaken geven vele voorbeelden van politici, advocaten en mensenrechtenactivisten die zonder vorm van proces zijn opgepakt en voor lange tijd werden vastgezet.

Tijdens mijn reis heb ik een soortgelijk verhaal gehoord. Ik sprak een Syrische man waarvan een familielid acht maanden eerder, met veel geweld, van zijn bed werd gelicht en werd afgevoerd. Sinds zijn gevangenschap in Homs, één van de meest beruchte gevangenissen van Syrië, had de familie al acht maan-den lang niets meer van hem vernomen. Bezoek was niet mogelijk. Ook hij had zich kritisch uitgelaten over het regime.

Persvrijheid

Net zoals vele andere zaken uit het dagelijks leven wordt ook de pers sterk gecontroleerd door de over-heid. Objectieve berichtgeving is in Syrië ondenkbaar. Desondanks is het voor veel Syriërs wel mogelijk om via de schotel buitenlands nieuws te volgen.Mijn ervaring is echter dat veel mensen de bericht-

01-60_610420 3501-60_610420 35 19-10-2005 16:42:1019-10-2005 16:42:10

36 Fiat Justitia

“ ”

geving vanuit het Westen niet geloven en vinden dat deze sterk gekleurd is.

Uiteraard gaat de berichtgeving voor een groot deel over de president en de activiteiten van de Ba’ath partij. Zeer veel aandacht wordt ook besteed aan bezoeken van staatshoofden en andere prominente buitenlandse gasten.Ik kreeg zelf sterk het idee dat de Syrische overheid hard bezig is de bevolking het idee te verkopen dat zij in de ogen van het buitenland (met name het Midden-Oosten) een belangrijke rol speelt.

De kranten zijn, voorzover ik dat zelf heb kunnen lezen, verre van objectief.Aangezien de Syrische kranten vrijwel allemaal in het Arabisch zijn, was het voor mij onmogelijk om deze te lezen. Ik heb hierover wel veel gesproken met een aantal Syriërs en vrijwel allen vertelden mij dat ze de kranten liever niet meer lazen omdat deze toch vol-

staan met propaganda.De Engelstalige Syrische krant, de Syrian Times, maakte het mij toch mo-gelijk om enigszins het nieuws te volgen. Wat mij opviel was dat bui-tengewoon veel artikelen betrekking hadden op de strijd van Syrië tegen het terrorisme.Het beeld van het Westen, dat Syrië een terroristenstaat is, wordt in iedere editie bestre-den. Er wordt zeer veel aandacht besteed aan de

pogingen van het Syrische leger om het terrorisme in het grensgebied met Irak te bestrijden.

Daarnaast wordt in de columns fel van leer getrok-ken tegen de V.S. en dan vooral het beeld dat de V.S. heeft van Syrië als een ‘schurkenstaat.’ Het beleid van de Amerikanen in het Midden-Oosten, en dan vooral de grootschalige steun aan Israël, wordt ook zwaar bekritiseerd.

De Koerdische kwestie

De Koerden, die zich voornamelijk in het Noordelijk deel van het land bevinden, vormen een grote min-derheid in Syrië. Gelijk aan de omringende landen, wordt het Koerdische volk ook in Syrië onderworpen aan discriminatie en onderdrukking.

De problemen ontstonden in de periode 1958-1961. Toen vormden Syrië en Egypte de Arabische Unie en ontstond het idee dat de grensgebieden met Turkije en

Irak door Arabieren bewoond zouden moeten worden. De Koerden verloren daarmee veel van hun invloed in de regio.Daarnaast werd er een volkstelling gehouden waarbij de Koerden werden ingedeeld naar nationaliteit. Om de Syrische nationaliteit te verkrijgen moesten Koerden kunnen aantonen vanaf 1945 in Syrië te hebben gewoond. Velen slaagden daar niet in en werden staatloos verklaard. Deze staatsloze Koerden (inmiddels zo’n 250.000) zijn ontdaan van bepaalde rechten; zij kunnen bijvoorbeeld geen eigen grond in eigendom hebben en mogen ook geen bestuurlijke functies bekleden.

Momenteel wonen er nog ongeveer één miljoen Koerden in Syrië. Zij wonen voor een groot deel op het platteland. Daarnaast zijn voornamelijk jonge Koerdische mannen naar de steden getrokken in de hoop daar werk te vinden. Maar het is voor hen vaak lastig om een redelijke baan te vinden. Ik heb zelf met een aantal Koerden gesproken en allen hadden een baan op zeer laag niveau en werden behoorlijk uitgeknepen door hun baas.

Culturele uitingen worden niet volledig beperkt door de Syrische overheid. Er mag, zij het niet op al te grote schaal, uiting worden gegeven aan de Koerdische identiteit. Er mag Koerdisch gesproken worden, maar de Koerdische taal mag niet worden onderwezen.De Koerdische identiteit wordt door de Syrische over-heid ook niet erkend.Kortom, ook op cultureel vlak kennen de Koerden weinig vrijheden.

Veel mensen vroegen mij achteraf hoe ik het ervaarde om door Syrië te reizen.Hierop antwoordde ik dat het land vooral erg mooi is, zeer veel historie kent en dat de mensen zo vriendelijk zijn. Ik heb dan ook met veel plezier door Syrië gereisd.Maar ik heb meer dan alleen maar plezier gehad. Ik heb door de gesprekken met de plaatselijke bevol-king erg veel geleerd over het leven in een land dat nog steeds met harde hand wordt geregeerd, weinig vrijheden kent en voor het buitenland als broeinest van het terrorisme te boek staat. Het lijkt mij niet makkelijk om in zo’n land te leven.Vooral de verhalen, die mij alleen in zeer besloten kring werden verteld, hebben mij erg geïntrigeerd. Ik vond het verbazingwekkend hoe opgewekt de mensen waren, ondanks de onderdrukking en de vele andere problemen die het leven in een totalitaire staat met zich meebrengt. Ik heb mij in ieder geval wel gereali-seerd dat we in Nederland in onze handen mogen knij-pen met de vrijheid die wij hier hebben en genieten.

Hans de WitRechtenstudent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam

Ik heb meerdere

malen verhalen

gehoord over

verdwijningen van

personen die zich

kritisch hadden

uitgelaten over de

Syrische politiek.

01-60_610420 3601-60_610420 36 19-10-2005 16:42:1219-10-2005 16:42:12

En jij?

Bij DAS kom je tot je recht DAS rechtsbijstand

Terecht leg je de lat heel hoog, vakmatig, privé. Je wilt niet alleen leven en groeien, maar ook iets worden, iets bereiken. Dat willen

wij ook. Wij werken graag met jonge juristen die weten waar ze naar toe willen. Want die weten van aanpakken. En willen een startbaan

zoals alleen wij die te bieden hebben. In de rechtshulp, temidden van de 400 juristen van Nederlands grootste juridisch bolwerk.

Met volop specialisatiekansen. Met enorm veel opleidingsfaciliteiten en groeimogelijkheden. Een meer dan marktconform salaris om

te beginnen. Met een eigentijds, flexibel pakket arbeidsvoorwaarden. Met hard werken en veel leren, van docenten, collega’s en

eigen praktijkzaken. In een prettige, informeel-professionele sfeer. Zo kunnen die belangrijke eerste rechtshulpjaren leiden naar een

succesvolle carrière, waarin je in elk opzicht het beste uit jezelf haalt. Zelfs als dat niet bij ons is. Nieuwsgierig naar ons idee over hoe

je je ambities optimaal tot hun recht laat komen? Ga naar www.DAS.nl/werken

AMSTERDAM ARNHEM ’S-HERTOGENBOSCH R IJSWIJK

Ik word minister van justitie.Ik begin bij DAS.

01-60_610420 3701-60_610420 37 19-10-2005 16:42:1419-10-2005 16:42:14

38 Fiat Justitia

Na ruim een uur vol onnavolgbare zinnen en een hoop woorden die je niet eens wil kunnen schrijven volgde het oordeel; en dat viel niet mee.De rode lantaarndrager (wiens naam ik beleefdheids-halve maar achterwege laat) maakte maar liefst 111 fouten. Het gemiddelde lag op 51 fouten. De beste deelnemers krijgen, zoals beloofd, een eervolle ver-melding in deze Fiat Justitia:1. Wesley van Drongelen, 19 fout2. Qiao Wei Chen, 22 fout3. Fabian Nagtegaal, 26 fout

Na de bejubeling van deze taalhelden werden, onder

26 September jongstleden heeft de Juridische Faculteitsvereniging voor de tweede

keer het Juridisch dictee georganiseerd. Onder leiding van Prof. Nuytinck hebben

50 studenten hun hersens overuren laten draaien met woorden als ge-sms’t, gerock-

’n- rold en als klap op de vuurpijl point d’intérêt, point d’action.

het genot van een drankje, de begane zonden nog eens overdacht: ‘Schrijf je zwartepiet aan elkaar?’ ‘Had ik echt 103 fouten?’ ‘Volgens mij had ik zo-even een black-out, of was het nou zoëven?’.

We kunnen terugkijken op een geslaagd evenement. Daarvoor willen wij, als JFR-bestuur, Prof. Nuytinck, alle deelnemers en de correctoren vriendelijk bedan-ken voor hun bijdrage. Voor de geïnteresseerde lezers staat het dictee hiernaast afgedrukt. Succes ermee als je overweegt om het zelf ook een keer te maken!

Jeroen van Dorp

Juridisch dictee 2005

01-60_610420 3801-60_610420 38 19-10-2005 16:42:1519-10-2005 16:42:15

Europa, quo vadis?Dit jaar zijn de in het Europese recht geverseerde juristen in het voordeel bij het toevertrouwen van allerhande gedachtespinsels aan het papier. Laten wij ons eens focussen op het debacle van 1 juni jongstle-den. Ik bedoel natuurlijk het consultatief referendum over de Europese Grondwet, dat uitliep op een com-pleet fiasco. Wat een echec voor onze minister-pre-sident, onze Minister van Buitenlandse Zaken, onze Staatssecretaris van Europese Zaken en al die andere bewindslieden met hun goedbedoelde stemadviezen vooraf ! En dan te bedenken dat dit plebisciet nog niet eens het deballoteren van Turkije als aspirant-lid van de Europese Unie regardeerde.

Ook op de Europese top van regeringsleiders in juni werd weinig eensgezindheid tentoongespreid. Neder-land werd uiteraard de zwartepiet toegespeeld. Waar-heen moet het nu met Europa? Niemand die het weet, maar feit is wel dat Balkenende met zijn recalcitrante opstelling met betrekking tot de comptabiliteits-problematiek vriend en vijand heeft verbaasd, zowel hier te lande als buitenslands. Hij weet zijn mannetje nochtans te staan tussen de groten der aarde, zoals Blair, Chirac en Schröder. Het is te hopen dat rebus sic stantibus de Nederlandse netto-afdracht aan Eu-ropa nog eens minutieus zal worden bediscussieerd. Als Zeeuws-Vlaming zou ik hieraan willen toevoegen dat wij geen cent te veel zullen betalen. Anders zullen wij de Europese Commissie in Brussel of liever het Hof van Justitie in Luxemburg adiëren.

Vooruitgang in Europees verband is een nastrevens-waardig goed, maar laten wij ervoor waken dat onze eigen taal en cultuur niet teloorgaan. In het bijzonder onze mooie Nederlandse taal heeft het heden ten dage zwaar te verduren, nu zij in significante mate is vergeven van de anglicismen. Tegenwoordig wordt men overstelpt met mededelingen als: ik heb hem zo-even nog geë-maild; had ik hem maar ge-sms’t; de gisteren gedownloade bestanden heb ik al gedeletet; hij fakete dat hij computeren leuk vond, maar volgens zijn accountmanager apprecieert hij barbecuen veel meer; vorige week heb ik nog gebungeejumpt in Staphorst en was ik bijna gecrasht boven de Neder-landse Hervormde Kerk aldaar, maar het kan ook de Christelijke Gereformeerde Kerk zijn geweest; dat maakt ook niet uit, want al die gebouwen zijn gerestyled en daarin wordt nu volop gehoust en gerock-’n- rold; ik heb lekker gerelaxt in die geleaste (geleasde) fitnessruimte.

Raakt u ook zo geïrriteerd door deze taalverloede-ring? Mensen ergeren zich in groten getale aan deze nieuwlichterij en dat zijn heus niet alleen degenen die in een midlifecrisis verkeren. Wij moeten ons te allen tijde blijven verzetten tegen exorbitante invloeden van buitenaf. Taal is weliswaar een evoluerend, sociaal symbolencomplex, opgebouwd uit gearticuleerde, intrinsiek variabele, arbitraire eenheden, waarmee en waarop de mens in en aan de periferie van sociaal verkeer reageert, maar dat betekent geenszins dat wij ons de tenondergang van onze taal moeten laten welgevallen. Wij willen geen faillissement, surseance of ondercuratelestelling van onze eigenheid. Geluk-kig hoeven wij nu ook weer niet al te desperaat te zijn, want het aantal germanismen en gallicismen is, althans in het recht, beperkt. In Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek komen wij de Schutznorm-theorie tegen, al zeggen het relativiteitsbeginsel en de ‘correctie-Langemeijer’ ons in dit verband wat meer. In het EVRM verschijnt het ‘vie familiale’ ten tonele en in het algemene vermogensrecht kunnen de franco- of gallofielen onder ons zich verheugen in ‘point d’intérêt, point d’action’, welk adagium wij aldus vertalen dat zonder voldoende belang niemand een rechtsvordering toekomt.

Het wordt tijd voor een conclusie. Er zijn tenslotte grenzen, ook aan een juridisch essay. Nederland is onder andere bekend om zijn hypertolerantie. Het heeft een smeltkroes van culturen gegenereerd en moet deze attitude niet ten langen leste ongedaan maken. De linguïstisch geschoolden onder ons zou ik echter willen oproepen tot een jihad tegen de voortschrijdende taalverloedering, die mij enigszins zorgen baart. Ook een moratorium ter zake van het Europese unificatieproces is ten enenmale begrijpe-lijk onder het huidige Europese gesternte.

Prof. mr. André Nuytinck26 september 2005

39Fiat Justitia

01-60_610420 3901-60_610420 39 19-10-2005 16:42:1819-10-2005 16:42:18

01-60_610420 4001-60_610420 40 19-10-2005 16:42:2019-10-2005 16:42:20

Fiat Justitia 41

Met deze woorden onderstreepte Lord Hoffman zijn standpunt over de vraag of het Verenigd Koninkrijk een beroep mocht doen op artikel 15 EVRM, dat het mogelijk maakt om tijdelijk van de normale standaar-den van het EVRM af te wijken. Artikel 15 staat dat toe in geval van oorlog of van een noodtoestand die het bestaan van het volk bedreigt (threatening the life of the nation, is de Engelse tekst). Is er sprake van zo’n toestand als het land getroffen dreigt te worden door terroristische aanslagen? En welke middelen zijn dan geoorloofd om die dreiging af te wenden? Welke beperkingen op grondrechten zijn in dat geval toelaatbaar? Lord Hoffman was hier zeer duidelijk over: natuurlijk zijn terroristische aanslagen ernstig, maar zelfs de vreselijke verwoesting van 11 september 2001, toen terroristen met drie vliegtuigen het hart van de Amerikaanse publieke instellingen troffen, heeft niet tot gevolg gehad dat de staatsinstellingen van de Verenigde Staten daarna niet meer naar beho-ren konden functioneren. Men moet, aldus Hoffman, niet al te snel aannemen dat er sprake is van zo’n uitzonderingstoestand. Dat daarover verschillend kan worden gedacht, is evident. Het blijkt ook in het Verenigd Koninkrijk zelf, waar de regering al enkele

Grondrechten zijn het zwakst als je ze het meest nodig hebt door Prof. de Lange

‘Of we Hitler zouden overleven was heel spannend, maar Al-Qaeda zullen we

zeker overleven’. Aldus Lord Hoffman in het arrest van het House of Lords over de

vreemdelingenbewaring van terrorisme-verdachten op 16 december 2004.

jaren geleden bij de Raad van Europa heeft gemeld dat men met het oog op de terroristische dreiging bijzondere maatregelen wilde nemen, waarbij niet altijd gegarandeerd kan zijn dat de maatstaven van het EVRM geheel in acht kunnen worden genomen. Weliswaar is een dergelijke uitzonderingstoestand – vrijwel per definitie – tijdelijk, maar zoals wij allen weten is tijdelijkheid een rekbaar begrip. En het zou niet de eerste keer zijn dat maatregelen die hun leven als ‘tijdelijk’ beginnen, uiteindelijk een lang en taai bestaan blijken te leiden.Tot de ‘tijdelijke’ maatregelen waarover zowel in het Verenigd Koninkrijk als in andere landen – waar-onder Nederland – wordt gedacht, hoort ook het strafbaar stellen van de ‘apologie du terrorisme’, een mooie Franse term voor een categorie menings-uitingen die kunnen worden geïnterpreteerd als goedpraten of verdedigen van terreurdaden. Een probleem met deze categorie uitingen is de vaagheid: het staat niet helemaal vast welke uitingen wel en niet als verdediging of goedpraten van terreur kunnen worden opgevat. Daarmee wordt al gauw het publieke debat belast, terwijl de deelnemers aan dat debat in onzekerheid verkeren over wat wel en niet gezegd

01-60_610420 4101-60_610420 41 19-10-2005 16:42:2219-10-2005 16:42:22

42 Fiat Justitia

“

”

mag worden. Het is enigszins te vergelijken met de situatie waarin schrijvers verkeerden na de Iraanse fatwah tegen Salman Rushdie, vanwege zijn boek De Duivelsverzen. Tegen Rushdie was door de Iraanse geestelijke leiding een doodvonnis uitgesproken – met een beloning voor elke trouwe moslim die dat vonnis zou voltrekken – in verband met passages uit zijn boek die als beledigend voor de Islam werden op-gevat. Rushdie zelf was zich van geen kwaad bewust, maar heeft jaren moeten onderduiken en is dankzij strenge beveiliging door de Britse geheime diensten er tot nu toe levend van afgekomen. De strafbaarstel-ling van Rushdies uitingen volgens Iraans Islamitisch recht voldeed niet erg aan het legaliteitsbeginsel,

en ook niet aan de eisen die in Neder-land gesteld plegen te worden aan strafbepa-lingen: duidelijkheid en voorzienbaarheid (het lex certa-beginsel, al dan niet in combinatie met artikel 7 EVRM). Datzelfde euvel doet zich voor bij de bepalingen in de Turkse strafwet waarin ‘belediging van de nationale identiteit’ wordt strafbaar gesteld. Volgens de NRC van 23 september 2005 bleek dit artikel door een rech-ter in Istanbul zelfs zo te kunnen worden opgevat dat een congres over de Turkse genocide op de

Armeniërs niet door kon gaan. Deze massa-slachting, die in 1915 aan ongeveer 1 miljoen Armeense burgers het leven kostte, is nog steeds in Turkije moeilijk bespreekbaar, zij wordt door veel Turken eenvoudig-weg ontkend, en die ontkenning en de krampachtige manier waarop met het verleden wordt omgegaan vormt ook een obstakel in de onderhandelingen tus-sen Turkije en de EU over toekomstige toetreding.Het algemene probleem met vage strafbaarstellingen van bepaalde uitingen is dat niet juridische precisie overheerst, maar een vijandbeeld. ‘Zij die er toch al niet bij horen’ kunnen extra getroffen worden door-dat het strafrecht een extra instrument in de politieke en ideologische strijd aanreikt: de strafbaarstelling van ‘apologie’. In tijden van politieke spanning en polarisatie – en dat zijn de tijden waarin wij leven – schuilt daar een gevaar voor de bescherming van de grondrechten. Vandaar de titel boven dit stuk: er is een risico dat grondrechten en de bescherming van grondrechten worden uitgehold juist in een situatie waarin we die grondrechten het meest nodig heb-

ben. Het NJCM, het Nederlands Juristencomité voor de Mensenrechten, hield eerder dit jaar een congres onder de titel: Terrorismebestrijding met mensen-rechten. Dat is een mooi motto, met een dubbele betekenis. Niet alleen moeten bij de bestrijding van terrorisme de fundamentele rechten in acht worden genomen, maar ook moet de trots op de mensenrech-ten als een belangrijk wapen worden beschouwd op het politieke en ideologische vlak. Juist door een ‘frei-heitlich-demokratische’ maatschappij uit te dragen en te beschermen, wordt aan terroristen (en degenen die dat willen worden) een belangrijk argument uit handen geslagen, namelijk dat ze onderdrukt wor-den. Zijn daarmee alle dilemma’s opgelost? Aller-minst, het zou naïef zijn dat te geloven. Om twee re-denen: in de eerste plaats omdat altijd aanvaard is dat terwille van het grote doel van de bescherming van de vrijheid kleine beperkingen aan de vrijheden van indi-viduen gesteld moeten kunnen worden; in de tweede plaats omdat niet goed voorstelbaar is dat tegen een organisatie als Al-Qaeda alleen praten zou helpen. In het dagblad Trouw werd die vraag overigens enige tijd geleden wel opgeworpen; onder de intrigerende kop ‘Praten met Al-Qaeda?’ werd daarin ingegaan op het belang om terreurbestrijding niet uitsluitend als een militaire strijd te zien. Het is moeilijk voorstelbaar hoe je met geharde vechters en mensen die bereid zijn tientallen onschuldigen mee de dood in te slepen bij een zelfmoordaanslag, een ‘goed gesprek’ zou moeten hebben. Zelfs met een betrekkelijke eenling als Mohammed B., die ‘de rechtsstaat niet erkent’ als hij berecht wordt voor de moord op Van Gogh, lijkt zo’n gesprek al behoorlijk lastig.Toch zou het voor het voortbestaan van onze libe-raal-democratische samenleving riskant zijn om dan alleen maar in te zetten op geweldsmiddelen. Uiteindelijk lopen we daarmee nog een veel groter risico. Een maatschappelijke dialoog over problemen over de oorzaken van terrorisme en politiek geweld, en de problemen die mensen aanleiding geven om gewelddadige oplossingen te kiezen, is nodig. Als die problemen-boven tafel moeten komen, betekent dat ook dat allerlei ‘onaangename’ uitingen naar voren zullen komen. Als we willen blijven zoeken naar op-lossingen zonder geweld en met woorden, zal dat er – helaas – bijhoren. Zonder dat is er geen echt maat-schappelijk debat. Het zou niet goed zijn om met een apologieverbod al bij voorbaat bepaalde bijdragen uit te sluiten. Een maatschappij die de grondrechten serieus neemt, moet – zoals Lord Hoffmann al aangaf – tegen een stootje kunnen.

Roel de LangeHoogleraar Staats- en bestuursrecht

Erasmus Universiteit Rotterdam

Een maatschappe-

lijke dialoog over

problemen over de

oorzaken van

terrorisme en poli-

tiek geweld, en de

problemen die men-

sen aanleiding geven

om gewelddadige

oplossingen te

kiezen, is nodig.

01-60_610420 4201-60_610420 42 20-10-2005 10:23:1920-10-2005 10:23:19

Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn is een groot advocaten- en notarissenkantoor in Den Haag.Op ons kantoor zijn ongeveer 350 advocaten, (kandidaat)notarissen,juridische- en niet-juridische medewerkers werkzaam. Wij adviseren, onderhandelen,begeleiden transacties en procederen. Kwaliteit, inhoud,gedrevenheid en een informele, prettige werksfeer staanhoog in het vaandel.

In de sectie Ondernemingsrecht adviseer je over vraag-stukken van rechtspersonenrecht en ondernemingsrecht,over handelscontracten en financieringscontracten. Ook deinsolventiepraktijk behoort tot het werkterrein van de sectie.Onze ‘corporate litigation’ praktijk groeit en biedt advocaat-stagiaires de mogelijkheid proceservaring op te doen. Naastde verplichte beroepsopleiding bieden wij tal van interne en externe opleidingsmogelijkheden. Kortom, werken in desectie Ondernemingsrecht betekent actief zijn in eengevarieerde, boeiende praktijk.

www.pelsrijcken.nl

Voor meer informatie kun je contact opnemen metmr. Martijn Jongmans of mr. Marlies James-Pater (beiden advocaat-stagiaireOndernemingsrecht) t 070 515 3000

Stuur je sollicitatiebrief met curriculum vitae en cijferlijstaan mr. Ellen Lette (recruiter)t 070 515 3000Postbus 117562502 at Den Haagof recruitment@pelsrijcken.nl

Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn advocaten en notarissen

Wij werventwee advocaat-stagiairesOndernemingsrecht

01-60_610420 4301-60_610420 43 19-10-2005 16:42:2519-10-2005 16:42:25

44 Fiat Justitia

Met welk doel is Advocaten Zonder Grenzen opgericht?

Luc Walleyn: “Begin 1992 dachten een aantal stafhouders en advocaten uit verschillende landen dat de tijd rijp was voor advocaten om hun steentje bij te dragen in de strijd voor een betere wereld. Geïnspireerd door wat dokters gedaan hadden met de oprichting van Artsen Zonder Grenzen, kwamen ze op het idee om Advocaten Zonder Grenzen op te richten met als basisdoelstelling het doen respec-teren van het recht op verdediging, waar ook ter wereld. De organisatie zou overal waar deze rechten in gedrang komen buitenlandse advocaten sturen om de lokale verdediging te versterken, net zoals Artsen Zonder Grenzen dit deed waar de nationale gezondheidszorg ontoereikend was. Uiteindelijk was het een kleine groep Belgische advocaten die de koe bij de horens vatte en overging tot de oprichting

In het hartje van Brussel zetelt het kantoor van Advocaten Zonder Grenzen, de

internationale non-gouvernementele organisatie die vecht voor meer rechtvaardigheid

en strijdt voor ieders recht op een eerlijk proces. Interview met Luc Waleyn, advocaat

in Brussel en bestuurslid van Advocaten Zonder Grenzen en Indra Van Gisbergen, Desk

Officer Burundi en DRCongo van Advocaten Zonder Grenzen.

van een vereniging zonder winstoogmerk met de naam ‘Advocaten Zonder Grenzen’.In het begin hield Advocaten Zonder Grenzen zich hoofdzakelijk bezig met tussenkomsten in gevoelige individuele dossiers van vervolgde buitenlandse advoca-ten of mensenrechtenactivisten die geen eerlijk proces dreigden te krijgen. Advocaten Zonder Grenzen vertrok dan naar het buitenland om processen te observeren en om confraters bij te staan en de cliënt in kwestie te verdedigen voor de rechtbank. De eerste jaren bleven de activiteiten beperkt tot een paar missies per jaar.De genocide in Rwanda van 1994 heeft een grote impact gehad op de ontwikkeling en de groei van de organisatie. Na de slachtpartijen die het leven kostten aan een half tot één miljoen mensen was nood aan gerechtigheid en het einde van straffeloosheid gigan-tisch groot. De Rwandese regering had echter niet de

Omdat Recht een

Interview met Advocaten Zonder Grenzen

01-60_610420 4401-60_610420 44 19-10-2005 16:42:2619-10-2005 16:42:26

Fiat Justitia 45

middelen om de duizenden daders die wachtten op hun proces in de overvolle gevangenissen te berech-ten, laat staan te verdedigen.Aangedaan door wat er in Rwanda gebeurd was en geconfronteerd met de dringende noodzaak om het Rwandese justitieapparaat te ondersteunen, besliste de organisatie het project “Gerechtigheid voor allen in Rwanda” (“Justice pour tous au Rwanda”) op te starten. De bedoeling van het project was om er voor te zorgen dat zowel de beklaagden als de overlevende slachtoffers van de genocide vertegenwoordigd en verdedigd werden door een advocaat voor de nationa-le gerechtshoven en rechtbanken. De Verenigde Na-ties had weliswaar een Internationaal Tribunaal voor Rwanda in het leven geroepen maar het was duidelijk dat dit Tribunaal slechts enkele tientallen beklaagden zou kunnen berechten. De meerderheid van de zaken zouden door de Rwandese jurisdicties zelf behandeld moeten worden. Uiteindelijk heeft Advocaten Zonder Grenzen over de tweehonderd buitenlandse advoca-ten uit Europa en ook uit veel Afrikaanse landen naar Rwanda gestuurd om verdachten en slachtoffers van de genocide te verdedigen.

In die jaren is de organisatie dan ook snel gegroeid en heeft zij de kans gegrepen om zich professioneler te organiseren en goed na te denken over haar mandaat. Vandaag heeft Advocaten Zonder Grenzen kantoren in Rwanda, Burundi, Democratische Republiek Congo en Oost-Timor en heeft zij activiteiten in het Midden-Oos-ten (Israel/Palestina) en Noord-Afrika (Tunesië).”Indra van Gisbergen: “De acties van Advocaten Zonder Grenzen beperken zich niet enkel tot rechtsbijstand. Strijden tegen onrechtvaardigheid is immers veel rui-mer. Naast de verdediging voor de rechtbank, houden wij ons ook bezig met het opzetten van wetswinkels waar gratis juridisch advies gegeven wordt. Tevens vormt het opleiden van advocaten, magistraten (zit-tende en staande magistraten), maar ook de gerechter-lijke politie, een belangrijk aspect van onze activiteiten in het buitenland. Advocaten Zonder Grenzen wil ook een rol spelen om het hoofd te bieden aan de negatieve uitlopers van de huidige “globalisering”. Met een nieuw project ‘Globalization of Justice’ wil Advocaten Zonder Grenzen actoren binnen de civiele maatschappij in binnen- en buitenland juridische bijstand verlenen bij hun strijd tegen onrecht. Zo kunnen bijvoorbeeld advocaten ingeschakeld worden om de ethische regels die multinationale bedrijven zouden moeten naleven te monitoren en hun afdwingbaarheid te toetsen.

Justitie vormt een essentiële pijlers binnen een demo-cratie. Voor landen die net uit een conflict komen en zich in een overgangssituatie bevinden is het cruciaal dat er geïnvesteerd wordt in justitie. De straffeloos-heid van verantwoordelijken voor oorlogsmisdaden kan anders aanleiding geven tot nieuwe conflicthaar-den. Advocaten Zonder Grenzen wil precies op dit scharniermoment in actie komen en ondersteuning bieden aan het justitieapparaat dat in heel wat landen verlamd werd door oorlog en geweld.”

Hoe zit het met de bevoegdheid van Advocaten Zonder

Grenzen om voor nationale rechtbanken in verschillende

landen op te treden?

Luc Walleyn: “Advocaten Zonder Grenzen werkt vol-gens het principe van complementariteit en subsidiari-teit en komt dus enkel tussen waar lokale krachten niet in de gelegenheid verkeren om gelijkaardige activitei-ten uit te voeren en waar haar tussenkomst toelaat om lokale actoren te versterken. Het spreekt dan ook voor zich dat we zoveel mogelijk lokale krachten (advoca-ten, trainers, etc.) inzetten om onze activiteiten uit te voeren. Lokale mensen die voor Advocaten Zonder Grenzen werken hebben dan meestal geen probleem om voor de plaatselijke hoven en rechtbanken op te treden. In sommige gevallen, zoals in Rwanda of in zeer gevoelige zaken, zijn we wel genoodzaakt om buitenlandse advocaten te sturen. Buitenlandse advocaten mogen hun beroep uitoefenen op grond van een akkoord dat gesloten wordt met het plaatselijke Ministerie van Justitie of met de lokale balie.”Indra van Gisbergen: “Advocaten Zonder Grenzen gaat niet illegaal te werk en respecteert de wetten en regels van het land in kwestie. Zo voorziet bij-voorbeeld de Congolese wetgeving de mogelijkheid dat rechtbanken zich verplaatsen om processen in uithoeken van het land te organiseren. Op basis van deze Congolese wetgeving heeft Advocaten Zonder Grenzen een project rond ‘mobiele rechtbanken’ opgezet. U moet zich even indenken dat in veel afgelegen gebieden in de Congo er jarenlang geen recht werd gesproken. Als gevolg hiervan wachten veel mensen, soms jaren, in de gevangenis op hun proces, ook al gaat het om kleinere misdrijven zoals een diefstal. Met het project van de ‘mobiele recht-banken’ zorgt Advocaten Zonder Grenzen ervoor dat de rechters, de griffiers, de advocaten, zich naar de afgelegen plek verplaatsen om dan een aantal weken aan één stuk door processen te organiseren. Dit soort acties worden ondernomen in samenwerking met de lokale overheden.”

In hoeverre kunnen jullie het werk vrij verrichten?

Worden de werkzaamheden niet tegengewerkt door de

plaatselijke autoriteiten?

Luc Walleyn: “Advocaten Zonder Grenzen is een in-ternationale niet gouvernementele organisatie die in

recht is

01-60_610420 4501-60_610420 45 19-10-2005 16:42:2819-10-2005 16:42:28

46 Fiat Justitia

volledige onafhankelijkheid werkt. In de landen waar wij permanente missies hebben kunnen we echter niet werken zonder de goedkeuring van de plaatse-lijke regering. Wij moeten immers kantoren kunnen openen en vervolgens mensen aanwerven.Naargelang de situatie zal Advocaten Zonder Gren-zen minder of meer bewegingsvrijheid hebben wat uiteraard haar acties beïnvloedt.In sommige landen kunnen buitenlandse advocaten zonder problemen optreden in delicate zaken. In een democratie bijvoorbeeld kan Advocaten Zonder Grenzen makkelijk werken maar daar zijn de noden beperkt. De noden wat het recht op verdediging in een dictatuur betreft zijn daarentegen zeer groot maar het is zelden evident om in een dergelijke con-text te werken. Vaak krijgen buitenlandse advocaten voor deze landen geen visum. Voor elke zaak zoeken we naar de beste manier om steun te geven.”

Indra van Gisbergen: “Het is zeker zo dat wij zonder afspraken met de lokale overheid niet in een land kunnen werken. Dit wil niet zeggen dat wij onze onafhankelijkheid of andere principes laten varen. Het respect voor universele mensenrechten is funda-menteel en een basisvoorwaarde voor een eerlijke en rechtvaardige samenleving.”

Wat is de meest opmerkelijke actie van Advocaten

Zonder Grenzen waar jullie bij betrokken waren?

Luc Walleyn: “Dat is een zeer moeilijke vraag, een keuze valt niet zo eenvoudig te maken. De tussen-komst van Advocaten Zonder Grenzen in de geno-cideprocessen in Rwanda is misschien de meest spectaculaire interventie geweest. De advocaten die gepleit hebben voor Rwandese rechtbanken (meer dan 200), hebben ongetwijfeld een enorme bijdrage geleverd aan het respect voor het recht op de verdedi-ging van duizenden Rwandezen.Bovendien is Advocaten Zonder Grenzen in Rwanda ook van start gegaan met het verzamelen van recht-spraak met betrekking tot de genocide en misdaden tegen de mensheid met de bedoeling het geheugen van de processen niet te verliezen. Deze rechtspraak

is immers een uitzonderlijk getuigenis van de gruwe-lijkheden die in Rwanda gebeurd zijn en maken deel uit van het nationale en internationale erfgoed.”Indra van Gisbergen: “Wat de toekomst betreft, is het vervullen van een betekenisvolle rol bij de verdediging van slachtoffers voor het internationaal strafhof in Den Haag een zeer grote uitdaging. Daar is voor ons een belangrijke bijdrage aan te leveren.”

Hoe is Advocaten Zonder Grenzen georganiseerd?

Indra van Gisbergen: “De organisatie is een ver-eniging zonder winstoogmerk die bestaat uit een bestuur en een secretariaat. Het in Brussel gevestigde secretariaat is verantwoordelijk voor het operationele management en de dagdagelijkse opvolging van de projecten in het veld, terwijl het bestuur het mandaat en de toepassing ervan bewaakt. De projecten worden geleid vanuit het secretariaat door een “desk officer”, die steeds in contact staat met het veld en die, waar nodig, ondersteuning geeft en contacten legt met geldschieters. Op dit moment werken permanente teams in Rwanda, Congo, Burundi en Oost-Timor aan projecten met betrekking tot rechtsbijstand, vor-ming, stabilisering en juridisch advies die steeds zijn gericht op de meest kwetsbare groepen binnen de samenleving zoals vrouwen en kinderen. In het veld werken er ongeveer 120 mensen voor Advocaten Zon-der Grenzen, de meeste zijn lokale medewerkers.”

Is het mogelijk om bij Advocaten Zonder Grenzen

stage te lopen?

Indra van Gisbergen: “Ja. Stagiares zijn bij ons wel-kom en we hebben ze ook hard nodig. Afgestudeerde rechtenstudenten met interesse in het internationaal recht kunnen bij ons ervaring opdoen. Er wordt dan eerst een sollicitatiegesprek gehouden en dan volgt er ook een schriftelijke test ter beoordeling van de redactionele vaardigheden. Hoewel wij juridisch toe-risme pogen te vermijden is het in een aantal gevallen ook voor studenten mogelijk om naar het buitenland te gaan en de missies bij te staan. Vacante stageplaat-sen worden steeds aangekondigd op onze website. Wie geïnteresseerd moet zeker maar eens een kijkje nemen.”

Hoe worden de werkzaamheden van Advocaten

Zonder Grenzen gefinancieerd?

Indra van Gisbergen: “Financiering komt hoofdza-kelijk van officiële instanties zoals de Europese Unie en een aantal donor-landen. Een deeltje van het werk betalen we ook met eigen fondsen die we krijgen van balies en individuele leden van Advocaten Zonder Grenzen. Elke bijdrage is van groot belang om het recht op recht van iedereen dichterbij te brengen.”

Voor meer informatie klik op www.adzg.beRekeningnummer: Triodos 523-0800469-03

01-60_610420 4601-60_610420 46 19-10-2005 16:42:2919-10-2005 16:42:29

01-60_610420 4701-60_610420 47 19-10-2005 16:42:3519-10-2005 16:42:35

48 Fiat Justitia

Ten tweede wil ik graag het 42e bestuur bedanken. Zij hebben het afgelopen jaar met veel enthousiasme en toewijding de JFR geleid. Zij hebben een succesvol jaar geleid en geïnspireerd door deze inzet zullen wij er een nog mooier jaar van maken.

In deze beleidsrede zal ik u vertellen wat wij als 43e bestuur dit jaar willen bereiken, wat onze doelen zul-len zijn en welke middelen we willen gebruiken.

In de statuten is ons doel eigenlijk in zijn kern ge-noemd:

“De vereniging heeft ten doel het behartigen van de belangen

van de studenten aan de Juridische Faculteit van de Erasmus

Universiteit gevestigd te Rotterdam.”

Naar onze mening is de Rotterdamse rechtenstu-dent zich te weinig bewust van dit streven. Belang-rijker nog, zij beseffen niet het belang van dit doel. Als rechtenstudent ben je namelijk niet meer uniek. In de loop der jaren is het aantal rechtenstudenten bijzonder hard gegroeid. Je bent een van de velen geworden.

Daarom heb je als taak om de studie die je gevolgd hebt uniek te maken. Het is van groot belang dat je je kunt onderscheiden van de massa overige rechtenstu-denten door vaardigheden op te doen, de toekomst te verkennen en contacten te leggen.Een C.V. met alleen een mooie cijferlijst is lang niet meer genoeg op de arbeidsmarkt. Bedrijven en kan-toren zijn op zoek naar studenten die meer naast hun studie hebben gedaan: Studenten die weten wat ze willen, praktijkervaring hebben opgedaan en der-halve bewuste keuzes kunnen maken.Dit alles kan de JFR de Rotterdamse rechtenstudent bieden. Helaas wordt hier te weinig gebruik van gemaakt.

Beleidsrede 2005-20Vanavond is het begin van een nieuw jaar voor de Juridische Faculteitsvereniging Rotter-

dam (JFR). Ik heb dan ook de eer en het genoegen om u de beleidsrede voor het komende

jaar te mogen presenteren. Allereerst wil ik namens het gehele 43e bestuur de Algemene

Ledenvergadering bedanken voor het vertrouwen dat zij zojuist in ons gesteld heeft. Wij

zullen ons uiterste best doen dit vertrouwen niet te beschamen en zodoende er een jaar

van te maken waar wij als bestuur en u als leden van de JFR trots op kunnen zijn.

Naar aanleiding van deze overwegingen hebben wij ons, als 43e JFR bestuur, het volgende doel gesteld:

‘Een bewustzijn creëren bij de Rotterdamse rechtenstudent dat

de JFR een onmisbaar ingrediënt voor je toekomst is. De JFR

geef jet de mogelijkheid om je te kunnen onderscheiden en je

talenten te ontwikkelen.’

Prof. Winkel vertelde ooit: “De universiteit is een braadpan. In de loop der jaren worden er steeds meer ingrediënten ingestopt om je helemaal klaar te sto-men voor de toekomst”. De Rotterdamse rechtenstu-dent moet zich ervan bewust worden dat de JFR ook een dergelijk ingrediënt is. Niet alleen om je boeken te kopen, maar om ervoor te zorgen dat je je, als indi-vidu, kunt onderscheiden van alle andere braadlapjes (studenten) die in de braadpan liggen.

Hoe gaan we dit doen?

Er zijn verschillende manieren waarop we ons doel willen realiseren dit jaar. Het bundelen van krachten heeft vaak een positieve uitwerking op de mogelijk-heden die je als faculteitsvereniging hebt. Wanneer je alleen iets probeert te bereiken moet je hard werken. Als je mensen om je heen verzamelt, die je kunnen ondersteunen en helpen bij het doel wat je voor ogen hebt, sta je sterker en zullen er meer deuren open gaan. Daarom hebben we gekeken naar samenwer-king tussen verschillende Faculteitsverenigingen, waar ik later in mijn rede nog op terug kom.

Daarnaast is het zeer belangrijk om de trend van professionalisering van de JFR door te zetten. Het is van belang dat de vereniging elk jaar weer groeit. Er moet elk jaar van de fouten geleerd worden en ver-nieuwingen moeten worden doorgevoerd. Daarmee behoud je de ondernemende geest in de vereniging en zul je, stap voor stap blijven doorgroeien. Ook dit jaar zullen er veranderingen plaatsvinden in het

01-60_610420 4801-60_610420 48 19-10-2005 16:42:3619-10-2005 16:42:36

Fiat Justitia 49

kader van de professionalisering, waar ik hieronder op terug kom.

Ik zal nu met u de grootste veranderingen doornemen waarmee wij ons doel proberen te bereiken.

Activiteiten

Symposium

In het kader van het bundelen van krachten was er vorig jaar een plan om samen met de MFVR een debatmiddag te organisere;. een middag die in het teken zou staan van het gezondheidsrecht. Helaas is de middag niet gerealiseerd. De contacten met de MFVR zijn echter weer aangehaald en er is nog steeds wederzijdse interesse.Door samen te werken kun je een groter publiek bereiken. Door een vergroting van je reikwijdte kun je vervolgens weer bekende en gezaghebbende sprekers en forumleden aantrekken. Dit heeft weer tot gevolg dat er meer mensen op af komen en zo kom je in een opwaartse lijn.

Boekenverkoop

Er zal dit jaar bij de boekenverkoop alleen met pin betaald worden. Ons streven is om zo min mogelijk kas verschil te hebben. Door met pin te betalen mini-maliseer je de kans op onnodige verliezen. Er zal een channel bericht en email verstuurd worden naar de leden om iedereen ervan op de hoogte te stellen.

Introductieweekend

In verhouding tot het aantal eerstejaars rechtenstu-denten was de opkomst voor het nieuwe ledenweek-end erg klein. Daar zijn een aantal redenen voor aan te wijzen.Het lijkt ons een leuk idee om meer eerstejaars stu-denten mee te krijgen naar het nieuwe ledenweekend. Daarom overwegen wij om het weekend op een ander

2006

moment te plannen. Bijvoorbeeld drie weken na de Eurekaweek, omdat de eerstejaars dan al een poosje bezig zijn en al bekend zijn met de JFR. Hierdoor kunnen wij ze ook makkelijker bereiken waardoor de opkomst hoger zal zijn. Ook heeft de JFR dan meer mogelijkheden om te vertellen wat de voordelen van een actief lidmaatschap is.

Ledenlijst, Contributie en Lidmaatschap

We zijn aan het onderzoeken wat de voor- en nadelen aan van een life-time lidmaatschap zijn. Dit zal in-houden dat de leden eenmalig contributie betalen en dan voor vijf jaar lid zijn. Verlenging zou kunnen op aanvraag en is dan bovendien gratis. Echter dit brengt wat statutaire moeilijkheden met zich mee die eerst moeten worden onderzocht.We willen dit jaar ook graag verder met de ledenlijst. Voorgaande jaren is er al veel aandacht besteed aan de ledenlijst en we denken dat deze aandacht zeker noodzakelijk is. We zullen proberen de lijst verder te perfectioneren, zodat er geen klachten meer zullen komen.

De Studiereis

Ook bij de reis zullen er wat kleine dingen veranderd worden. We willen een borg gaan stellen voor het inleveren van het verslag achteraf. Wanneer je terug komt zul je het verslag binnen een bepaalde periode moeten inleveren anders krijg je je borg niet terug. Dit is ook een eis die voortvloeit uit de sponsoring en de faculteit en is daarom noodzakelijk. Ook het pro-gramma zal verder vorm gegeven worden. Daarnaast willen we dit jaar ook een t-shirt laten drukken om de groepsband te vergroten.

De Meesterweek

Afgelopen jaar is de Meesterweek in een nieuwe vorm gegoten. Het bedrijvendiner in de Euromast, dat het afgelopen jaar een groot succes was, zal zeker weer

Voor: vlnr: Sammy Rezai,

Marjolein Voorn, Guda

Teeuwen, Doménique

Voorhorst, Willemijn Lenders

Achter: vlnr: Jeroen van Dorp

en Ian van Haaren.

01-60_610420 4901-60_610420 49 19-10-2005 16:42:3619-10-2005 16:42:36

50 Fiat Justitia

plaatsvinden. Het was een perfecte gelegenheid voor studenten om op een informele manier in gesprek te komen met recruiters. Dit jaar zal echter het accent liggen op de promotie. Op het aantrekken van meer enthousiaste deelnemers.

JFR internet site

Er wordt op dit moment ook gewerkt aan een nieuwe website. Een website die de leden meer mogelijkhe-den zal bieden om bijvoorbeeld hun adresgegevens te veranderen. De wijziging zal dan automatisch bij ons gesynchroniseerd worden.

Activiteitencommissie

De penningmeester zal dit jaar de begeleiding van de Activiteitencommissie op zich nemen. Wanneer de Studiereis in de buurt komt, heeft de Commis-saris Interne Betrekkingen namelijk een behoorlijke piek belasting. Daardoor is er soms weinig tijd over voor de Activiteitencommissie. Door deze commis-sie naar de penningmeester te schuiven zullen er op een constantere basis kleine activiteiten vanuit de JFR georganiseerd kunnen worden.

Feestcommissie

Omdat we een groepsgevoel willen oproepen bij de eerstejaars rechtenstudenten, zodat ze zich thuis gaan voelen bij de JFR, hebben we dit jaar een Feest-commissie in het leven geroepen. Dit om aan te geven dat we niet alleen heel stil bezig zijn met serieuze din-gen. Ook hier hebben we gekozen voor het bundelen van krachten.

Het leek ons een goed idee om samen met andere faculteitsverenigingen een groot feest te geven. Het feest kan natuurlijk groots worden aangepakt, waar-door je de JFR meteen op de kaart kan zetten.Ook zal er nog een gala georganiseerd worden, wat natuurlijk ook in een bijzonder jasje wordt gegoten. Het doel is om ook nog een eindfeest te geven.

Sponsorbeleid

Ook hier veel vernieuwingen in het kader van de professionalisering. Eerst zal het sponsoroverzicht in een nieuw jasje worden gegoten. De uitstraling naar bedrijven is erg belangrijk en met het sponsorover-zicht maak je de eerste indruk.

Daarnaast zal dhr. van Dorp dit jaar gaan proberen het sponsorbestand uit te breiden. JFR heeft als voordeel dat wij vaak exclusief de sponsoring hebben van advocatenkantoren en zonder de concurrentie van verenigingen als de EFR of STAR. Dat betekent niet dat je je horizon moet beperken en daarmee klaar bent. Verbreed je horizon waardoor je een groter bestand krijgt en daarmee een goed fundament voor je sponsoring kan leggen.

In dit kader is er gedacht aan partners. Het idee is om sommige bedrijven, die zich op het gebied van spon-soring willen binden aan de JFR, de mogelijkheid te bieden om partner te worden van de JFR. Doordat ze partner zijn komt hen een voorrangsrecht toe in bij-voorbeeld de Fiat Justitia of tijdens de meesterweek.

Ook wordt er dit jaar gewerkt aan een eigen JFR carrièreboek. Dit om de brug tussen studenten en be-drijven te verkleinen en vooral de studenten inzicht te geven in wat bedrijven en kantoren te bieden hebben. Daarnaast kunnen bedrijven en kantoren dit boek gebruiken om zichzelf aan de studenten te presente-ren en duidelijk te maken wat voor soort mensen er gezocht worden.

Fiat Justitia

Ook dit jaar zal de Fiat de professionaliteit, die zij altijd heeft uitgestraald, behouden. De eerste zal het thema ‘mensenrechten’ bestrijken. Natuurlijk zullen vervolgens de nationale maar ook internationale straf en civielrechtelijke onderwerpen de revue passeren.

Tot slot

Ik wil graag besluiten met de woorden die een vriend tegen mij zei:

“Als je alles zou kunnen realiseren wat je in je rede stopt ben je

niet ambitieus genoeg gewees!”

Dit is in een zin waar het op neer komt. Ambitie is de grote drijfveer voor het aangaan van uitdagingen, voor het ontwikkelen van nieuwe activiteiten, e grote drijfveer om de JFR naar een hoger plan te brengen. De grote truc is alleen jezelf uitdagen en daarmee de ambitie te ontwikkelen om de JFR te laten groeien!!

Wij, als 43e bestuur der Juridische Faculteitsvereni-ging Rotterdam, hebben deze ambitie en zullen met deze drijfveer het komende jaar de JFR op een hoger plan proberen te brengen.

Rest mij nog u een prettige avond te wensen en ik hoop u het komende jaar te mogen begroeten tijdens een van onze activiteiten.

Marjolein VoornVoorzitter van het 43e bestuur der Juridische

Faculteitsvereniging Rotterdam

01-60_610420 5001-60_610420 50 19-10-2005 16:42:4019-10-2005 16:42:40

51

01-60_610420 5101-60_610420 51 19-10-2005 16:42:5319-10-2005 16:42:53

52 Fiat Justitia

Beste lezer,

Gezien de vrij serieuze inhoud van deze Fiat Justi-tia heb ik van de hoofdredacteur de eer gekregen dit mooie blad op te luisteren met een persoonlijk verhaal.Ik zou natuurlijk kunnen schrijven over een boek dat ik pas gelezen heb, of een restaurant waar ik lyrisch over ben, maar voor zulk soort verhalen verwijs ik u naar de VIVA van deze maand. Ik ga het hebben over een bestuursjaar en vooral hoe het is om daarna je normale leven weer op te pakken.

Toen ik aan mijn bestuursjaar begon had ik er net een jaar studie opzitten. Ik was dus nog wat nat achter de oren. Als je dan in de wervelstorm van een bestuurs-jaar wordt gezogen komt er nogal wat op je af. Dit kunt u uiteraard lezen in de 13e JFR almanak en daar zal ik u dan ook niet mee vervelen.

Na zo’n bestuursjaar is het eigenlijk heel gek om je leven weer op te pakken. Voorheen kwam ik nooit op de uni, nu was ik gewend er van negen tot vijf te

Het voor en tegen voud-bestuurdersch

zijn. Geloof me als ik zeg dat dit nu langzaam weer normaal begint te worden en ik er dus echt niet meer iedere dag om negen uur ben. Ik zou toch even willen opmerken dat ik dit als enorm positief ervaar. Hoewel het goed is om in een ritme te leven is je studietijd toch wel de tijd bij uitstek om een gat in de dag te slapen. Zeker als het de avond ervoor erg laat (of vroeg) was.

Een wat minder positieve ontwikkeling is het afstaan van bepaalde privileges aan het nieuwe bestuur. Eerst liep je de JFR shop in en ging je achter je bureau zit-ten. Nu is het je bureau niet meer en mag je dus blij zijn als er ergens een computer vrij is. “En anders kun je altijd in het computerlokaal gaan zitten” is een zin die oud-bestuursleden vaak naar hun hoofd geslin-gerd krijgen. Ik heb er nog altijd moeite mee om de shop binnen te lopen en iemand anders op mijn plek te zien zitten. Maar ook hier wen je aan.

Gratis kopiëren kun je nu ook vergeten, je hebt im-mers de sleutel van de commissiekamer niet meer. Dus nu moet je opeens een kopieerkaart gaan kopen

01-60_610420 5201-60_610420 52 19-10-2005 16:43:2019-10-2005 16:43:20

Fiat Justitia 53

en tot de ontstellende ontdekking komen dat het tegoed heel snel opraakt.Je moet weer gaan betalen voor je drankjes. Ik zou haast willen zeggen dat het ontnuchterend werkt. Drankjes smaken veel lekkerder als ze gratis zijn. Want wat is er nou mooier dan drinken op de kosten van een (zuster) vereniging:dan Weinig! Mijn financi-ele situatie gaat er dus ook niet erg op vooruit.

En wat dacht je van de gratis kaartjes voor alle feesten die andere studieverenigingen organiseren. Als je nu ergens bij wil zijn, zul je gewoon moeten gaan betalen. Net als het gewone volk. Ik mis mijn plek op de gastenlijst! Het is gewoon niet eerlijk.En dan heb ik het nog niet eens over de feesten die zusterverenigingen in andere delen van het land orga-niseren. Waar je ook gratis heen kunt. Ik denk aan een uitermate mooi feestje in Nijmegen een paar maanden geleden.Ik weet niet of u recentelijk in Rotterdam uit bent geweest, maar het is werkelijk een drama. Als er niet ergens een leuk feest is, ben je gedoemd om te kiezen uit de volgende vier opties:

van het chap

1. Of je gaat gezellig de kroeg in. Niets mis mee, maar je kunt er niet dansen. En dat is in principe toch wel de bedoeling op donderdagavond. Wat mij betreft dan.

2. Of je gaat naar de Hollywood. Dit is alleen leuk als je al vrij veel gedronken hebt en met veel mensen bent. En vergeet je collegekaart niet anders moet je ook nog eens die belachelijke entreeprijs betalen.

3. Of je gaat naar de Skihut. Dit is ook alleen leuk als je nog veel meer op hebt, anders erger je je dood aan het volk wat deze tent frequenteert. Bereid je erop voor dat je mensen ziet die te dik zijn voor het soort kleding dat ze dragen (maar dat niet door schijnen te hebben) maar ook op piercings die tus-sen vetlagen uitkomen.

4. Of je gaat naar de Beurs. Dit is eigenlijk geen optie, tenzij je of twaalf of dertig jaar oud bent. Iedere keer lijkt het weer een goed idee. Denk aan de schitterende term: “Beursje pakken?” Maar het pakt altijd anders uit. Het is te druk, de mensen zijn schraal en de muziek is nog erger.

Kortom het leven na een bestuursjaar is maar zozo. Er zitten duidelijk voordelen aan, maar die wegen niet op tegen de nadelen. Mocht u dus geconfron-teerd worden met een naderend oud-bestuursschap onderneem dan stappen. Solliciteer voor de gewenste nieuwe functie en lobby bij uw bestuursgenoten om allemaal hetzelfde te doen. Je leeft maar een keer!

Daniëlle BaanOud bestuurder der JFR

01-60_610420 5301-60_610420 53 19-10-2005 16:43:2619-10-2005 16:43:26

Als je pas bent afgestudeerd, dan heb je bij ABN AMRO

een streepje voor. Want speciaal voor jou is er het

ABN AMRO Young Professional Pakket. Daarmee regel je

je bankzaken in één keer, inclusief advies van het Young

Professional Account Team. Bovendien krijg je een spaar-

rekening met de hoogste ABN AMRO rente. Loop binnen

bij één van onze vestigingen aan de Burg. Oudlaan 50,

Willem Ruyslaan 75 of Coolsingel 119 te Rotterdam.

01-60_610420 5401-60_610420 54 19-10-2005 16:43:3019-10-2005 16:43:30

Niet alleen de JFR is ondertussen gewisseld van bestuur, maar ook de disputen en onder-

verenigingen. In deze Fiat Justitia kunt u lezen waar de disputen en onderverenigingen

mee bezig zijn en wat hun eerste activiteiten zullen zijn. Wij als 43e Bestuur der Juridische

Faculteitsvereniging Rotterdam raden het ten zeerste aan om lid te worden bij een van de disputen

of onderverenigingen. Lidmaatschap bij één dispuut dan wel ondervereniging is gratis. Ben je zo

geïnteresseerd dat je er meerdere kiest dan zijn de meerkosten € 8,-. Wij wensen de disputen,

onderverenigingen en hun leden een succesvol en gezellig jaar toe.

Beste lezer,

Het nieuwe collegejaar is weer van start gegaan en ook CIA heeft weer een nieuw bestuur. Het bestuur bestaat dit jaar uit vijf personen. De hoofdredac-teur neemt dit jaar geen plaats in het bestuur. De namen van de mensen die de CIA-kar dit jaar gaan trekken zijn:

Kees van Dam (voorzitter)

Ellen Uenk (Vice voorzitter/secretaris)

Krista Huisman (Penningmeester)

Andrei Brodski (Commissaris Intern)

Willem Schaafsma (Commissaris Extern)

De hoofdredacteur is dit jaar Myriam Scheffer

Onze eerste activiteit zit er alweer op. Op 29 september vond er een debat plaats over voetbalvandalisme en hooliganisme. Onder leiding van Dr. W.H. Poppe werd er gedebatteerd door

Dr. H. Ferwerda (Criminoloog), Dhr. D. Schouten (Politie Rotterdam-Rijn-mond) en Dhr. G. Janssen (Onafhanke-lijk Platform voor Supportersbelangen) over de oorzaak van het verschijnsel en de effectiviteit van stadionverboden, politieoptreden en de nieuwe aanpak die, na onderzoek van Dr. Ferwerda, door Vitesse is gebruikt. Ook uit de zaal kwamen veel leuke vragen. Al met al was de openingsactiviteit geslaagd. De openingsactiviteit was dit jaar extra bijzonder door de presentatie van de allereerste Almanak van CIA. Een schit-terend boekwerk gevuld met leerzame en vermakelijke stukken, afgewisseld worden met prachtige collages. Elk lid kan het komen afhalen op de kamer.

Verder zal op 4 november onze inter-stedelijke dag plaatsvinden in Amster-dam. Het thema is ‘Global Organized Crime’. Ook zal er binnenkort een

bezoek aan de rechtbank plaatsvinden, een lezing worden gehouden door een medewerker van de kinderbescher-ming en eind oktober is het natuurlijk weer tijd voor het bindingenweekend voor alle actieve leden.

Wij hebben ontzettend veel zin in dit jaar en we hopen jullie vaak te zien bij activiteiten en borrels!

Met vriendelijke groet,Namens het vierde bestuur van Criminologie in ActieKees van Dam, Voorzitter ‘05/’06

Disputenkatern November 2005Maak kennis met alle Disputen en Onderverenigingen

55Fiat Justitia

v.l.n.r. Andrei Brodski, Ellen Uenk, Kees van Dam,

Krista Huisman en Willem Schaafsma.

CIA (Criminologie in Actie)

01-60_610420 5501-60_610420 55 19-10-2005 16:43:3119-10-2005 16:43:31

Waarde lezers,

Het collegejaar is al weer enige tijd geleden van start gegaan en bij een nieuw collegejaar hoort ook een nieuw bestuur. Daarom willen wij allereerst hierbij van de gelegenheid gebruik ma-ken om het nieuwe 21e bestuur van D.J. Veegens aan jullie voor te stellen. Het bestuur bestaat dit jaar uit Charlotte van Steenderen (voorzitter), Mariëlle Giraldo (secretaris) en Coen van der Mark (penningmeester). Wij danken het vorige bestuur voor hun tomeloze inzet en willen hen nogmaals felici-teren met het feit dat zij een geweldig jaar hebben neergezet!

Wat staat er allemaal op het program-ma van Veegens dit jaar? Dit najaar organiseren we voor de tweede maal de Masterclass voor de gemotiveerde

deelnemers van de Pleitcursus 2005. Tijdens de Masterclass zal iedereen een keer gaan pleiten en een keer in de rechtbank komen te zitten.

Daarnaast zal in het voorjaar natuurlijk weer een Pleitcursus georganiseerd worden. De Pleitcursus bestaat uit een aantal bezoeken aan de grote advo-catenkantoren van Nederland en een bezoek aan een rechtbank. Het doel van de Pleitcursus is studenten via een stapsgewijze cursus te introduceren in de wereld van het pleiten. Een inmid-dels bekend gezegde luidt immers: “maak je het pleiten meester, want pleiten maakt je meester!”Heb jij altijd al actiever met je studie willen omgaan en wil je je opgedane kennis in de praktijk brengen? Houd

dan de channelberichten in de gaten en meld je aan voor de Pleitcursus!

Heb je vragen, zoek je informatie of wil je lid worden, mail dan naar info@djveegens.nl.

We hopen jullie binnenkort te mogen begroeten bij één van onze activiteiten!

Met vriendelijke groeten,Het 21e D.J. Veegens-bestuur,

Charlotte van Steenderen, voorzitter

Mariëlle Giraldo, secretaris

Coen van der Mark, penningmeester

Beste lezer,

De kop is eraf! Het nieuwe collegejaar is inmiddels volop bezig en voor sommi-gen komen de eerste tentamens er zelfs al aan. Dat vormt direct een mooie aan-leiding om de activiteiten van In Duplo onder de aandacht te brengen, want het leed dat tentamens en (voor sommigen) studeren heet, dient verzacht te worden, wat ons betreft. Naast een reeds activitei-ten die al hebben plaatsgevonden op het moment dat deze Fiat Justitia uitkomt, zijn we van plan dit collegejaar te vul-len met nog meer mooie, uitdagende, ontspannende, leerzame, avontuurlijke en interessante activiteiten. In novem-ber organiseren we een bezoek aan de politierechter te Rotterdam. Daar zal in gerechtelijk sneltempo een diversiteit aan zaken worden behandeld, zodat je een goed beeld zult krijgen van de werk-zaamheden van deze tak van de gerech-

telijke macht. Een uitermate boeiende en interessante activiteit, die we met name de eerstejaars mr.drs.-studenten kunnen aanbevelen. We hopen de stof van Inlei-ding tot de Rechtswetenschap wat meer tot leven te laten komen.Naast het bezoek aan de politierechter bieden we onze leden de mogelijkheid om op 4 november mee te gaan naar de In House-dag van NautaDutilh in Rot-terdam, één van de grootste advocaten-kantoren van Nederland, met de meest uiteenlopende praktijkgroepen.Nog een tip voor studieontwijkend gedrag: breng eens een bezoek aan

onze site induplo.nl. Daar zul je een overzicht vinden van onze activiteiten, maar bijvoorbeeld ook meer informatie over het mr.drs.-programma. Of een forum waar je je mr.drs.-ei kwijt kan.

Rest mij je veel succes te wensen met je studie(s) en ik hoop je snel te mogen begroeten bij één van onze activiteiten.

Namens het Zevende Bestuur der In Duplo,

Fabian NagtegaalVoorzitter In Duplo 2005-2006

56 Fiat Justitia

v.l.n.r. Maarten,

Micha, Pauline, Fabian,

Gert-Jan, Olga

In Duplo

D.J. Veegens

01-60_610420 5601-60_610420 56 19-10-2005 16:43:3319-10-2005 16:43:33

Een nieuw jaar, een nieuw bestuur

en nieuwe activiteiten!

Ius Mobilé en het nieuwe bestuur staan klaar om leuke activiteiten voor leden en niet-leden te organiseren. Ius Mobilé is het Staats-, Bestuurs- en Internationaalrechtelijk dispuut van de JFR. Kenmerkend voor ons is dat wij een klein dispuut zijn zonder verplich-tingen. Laagdrempelig en gezellig dus!

Dit jaar zal het bestuur een mix van nieuwe en succesvolle oude activiteiten aanbieden, zodat er continuïteit en herkenning is naast nieuwe initiatie-ven. Activiteiten die voor dit jaar op de agenda staan zijn o.a.: een bezoek aan de Raad van State, de Eerste en Tweede Kamer, de Landsadvocaat, het Europees Parlement in Brussel en nog veel meer. Ook is er de traditionele

Staatsrechtelijke wandeling, uiteraard gevolgd door een borrel!Waar wij ook nog op willen wijzen, is de channel van Ius Mobilé die wij onlangs hebben opgestart. Op deze channel komen al onze activiteiten en allerlei andere informatie te staan.Zo kun je snel zien wat er allemaal georganiseerd wordt. Dus abonneer je op onze channel!Verder bestaat er ook de mogelijkheid om lid te worden van ons dispuut. Vol-staan kan worden met het sturen van een mailtje naar het onderstaand adres.

Wij hopen op een gezellig jaar vol leer-zame, maar vooral ook leuke activiteiten.

Met vriendelijke groet,Het Bestuur van Ius Mobilé 2005-2006.

Dennis Coelers (voorzitter)

Lucien van Daal (vice-voorzitter)

Ben den Tuinder (penningmeester)

Stephanie ter Borg (secretaris).

www.geocites.com/iusmobile;

iusmobile@hotmail.com

of iusmobile@frg.eur.nl

Wie zijn wij?

Wij zijn het ondernemingsrechtelijk dispuut van de J.F.R. en wij richten ons, de naam zegt het al, op ondernemings-rechtelijk georiënteerde studenten. Het O.R.D. bestaat uit een groep actieven (bestuur en reiscommissie) en meer dan honderd leden.

Wat doen wij?

Jaarlijks organiseert het O.R.D. een aantal kantoorbezoeken en onder meer een studiereis. Die reis heeft ons vorig jaar naar Milaan en Rome gevoerd waar wij het Parmalat-schan-daal hebben onderzocht. Waar de studiereis ons dit jaar brengt? Wie zal het zeggen ...

De eerste activiteit van dit jaar is een kantoorbezoek aan NautaDutilh, een gerenommeerd kantoor gevestigd in Rotterdam. Datum: 22 oktober!

Waarom jij?

Omdat het O.R.D. een goede moge-lijkheid biedt om het nuttige met het aangename te combineren.Je kan in contact komen met potentiële werkgevers, deelnemen aan interessan-te kantoorbezoeken (inclusief borrel) en op een leuke manier in aanraking komen met studiegenootjes.Bovendien kun je te zijner tijd sollicite-ren naar een van de deelnemersplaat-sen van de studiereis.

Wij?

Bestuur 2005-2006Mariëlle Hoeymans, voorzitter

Pieternel Verheijden, vice-voorzitter

Kamila Kotlewska, com. extern

Nynke Pastink, com. intern

Joep Vuijk, com. activiteiten

Reiscommissie 2005-2006Leon Kaiser, voorzitter

Lisette Stehouwer, penningmeester

Klaas op de Hoek, com. extern

Mieke Verhoeff, com. activiteiten

Wil jij meer weten over het O.R.D.

of ben je geinteresseerd in een van onze

activiteiten?

Stuur een email naar

bestuurord@hotmail.com.

Fiat Justitia 57

O.R.D.

Ius Mobilé

01-60_610420 5701-60_610420 57 19-10-2005 16:43:3619-10-2005 16:43:36

Beste (strafrecht)studenten,

Het Wichmann-dispuut heeft sinds het verschijnen van het vorige nummer van de Fiat Justitia niet stilgezeten. Op 30 september jl. zijn we met twintig leden te gast geweest op de rechtbank waar we een leerzame en leuke middag heb-ben beleefd en veel hebben gehoord over de RAIO-opleiding.Daarnaast heeft op donderdag 27 oktober het jaarlijkse Beroepenforum weer plaatsgevonden. In verband met de deadline voor dit stukje kan daar nu echter nog niets over worden vermeld. Daarvoor verwijzen wij naar het volgen-de nummer van de Fiat Justitia, maar wij vertrouwen erop dat het wederom een groot succes zal zijn geweest en dat jullie in grote getale aanwezig zullen zijn geweest.

Verder is het ons de afgelopen periode

Beste studenten,

Na een relatief lange periode van inactiviteit krijgt het privaatrechtelijk dispuut van de JFR Probus eindelijk nieuw leven ingeblazen. Vier enthousi-aste studenten zullen, met ondersteu-ning van een minstens zo enthousiaste sectie privaatrecht, deze uitdaging met beide handen aangrijpen.Als het nieuwste dispuut van de JFR hebben wij voor de geïnteresseerden binnen de grootste afstudeerrichting van de FRG een zeer uitgebreid scala aan activiteiten in de planning voor het studiejaar 2005/2006! Wij zullen het gehele privaatrechtelijke spectrum door een vergrootglas bekijken en inspringen op interessante en actuele thema’s door deze terug te koppelen naar de universitaire theorie.De nadruk zal met name liggen op

boeiende kantoorbezoeken, leerzame trainingen en interessante lezingen. Wij zijn tevens van plan, als een van de grootste en interessantste wapenfeiten dit jaar, een masterclass te organiseren waarbij wij boeiende facetten van zowel theorie als praktijk op een unieke manier zullen combineren. Partijen uit zowel de universitaire wereld als uit de dagelijkse privaatrechtelijke praktijk zullen hierbij hun opwachting maken.Absoluut de moeite waard voor elke student met interesse in het civiele recht. Hou de channelberichten in de loop van het jaar goed in de gaten en meld je snel aan!!!Wij hebben ons, als bestuur zijnde, het doel gesteld dit jaar het privaatrecht in al haar glorie op een leuke en vernieu-wende manier aan de man te brengen in een informele en ontspannen sfeer, zodat de afstand tussen het bestuur van

Probus en haar leden zo klein mogelijk zal zijn. Gezellige borrels zijn uiteraard een must om dit doel zo goed mogelijk te verwezenlijken.Mocht je vragen hebben of gewoon benieuwd zijn naar Probus en hetgeen wij dit jaar allemaal te bieden hebben voor de privaatrechtelijk georiënteerde student, dan kun je je als nieuw lid aanmelden op bestuurprobus@gmail.com en erachter komen!

Tot ziens op een van onze activiteiten of borrels!!

Martin Stevens (voorzitter)

Caroline Ganzeboom (vice-voorzitter)

Tommy Kreunen (penningmeester)

Vincent van den Bos (secretaris)

opgevallen dat er ook onder niet-le-den regelmatig belangstelling bestaat voor onze activiteiten. Omdat leden nu eenmaal voorrang krijgen en wij soms genoodzaakt zijn om niet-leden kosten in rekening te brengen, roepen wij iedereen die geïnteresseerd is in het strafrecht op om lid te worden. Je kunt, als je lid bent van de JFR, gratis lid worden van één dispuut! Wil je lid worden, stuur dan een email naar secwichmann@hotmail.com en ver-meld daarin je naam, adres, telefoon-nummer en studentnummer.

We hebben sinds kort ook een eigen channel op SIN-Online genaamd “Wichmann Dispuut”. We zullen hier in de toekomst berichten op zetten met betrekking tot onze activiteiten. Abon-neer je dus nu op onze channel!

Tot ziens bij onze activiteiten!

Fiat Justitia58

Wichmann

Probus

01-60_610420 5801-60_610420 58 19-10-2005 16:43:3919-10-2005 16:43:39

Waarom zijn de meeste advocaten zo gek op een mooi pak? Of op de juiste schoenen?

Wat denk je? Omdat het een ‘representatief’ vak is? Allicht, maar dat is een makkelijk

antwoord. Omdat dat van je verwacht wordt? Onze verwachtingen liggen op een heel

ander vlak. Wij (van Allen & Overy) denken eerder dat het zo zit: ieder detail telt.Goede advocaten hebben een aangeboren belangstelling voor details. Natuurlijk, de

grote lijnen. Het volledige landschap. The grand design. Allemaal belangrijk. Maar zoals

een Engelsman ooit zei: “The devil is in the details.”

ALLEN & OVERY

www.werkenbijallenovery.nl

Voor meer informatie:

Nienke Selen

T (020) 674 17 55

Alexandra van Rijckevorsel

T (020) 674 17 08

Apollolaan 15

1077 AB Amsterdam

Mark-Jan Arends, kandidaat-notaris Ondernemingsrecht

01-60_610420 5901-60_610420 59 19-10-2005 16:43:4619-10-2005 16:43:46

ADVOCATEN BELASTINGADVISEURS NOTARISSEN

Ze heeft haast. Hoe sneller de zaak weer

van de grond komt, hoe groter de kans op

succes. Maar die haast brengt risico’s met

zich mee. Het nieuwe bedrijf is alleen ge-

baat bij een juridische constructie die ook

op de lange termijn optimaal blijkt.

Als advo caat bij Loyens & Loeff N.V. ken je

het spanningsveld. Van de analyse van de

juri di sche bedrijfsrisico’s tot de onder han -

de lingen over de overname. Van de af wik ke -

ling van de schulden tot het ontwikkelen van

een solide constructie voor de toekomst.

De verwachtingen zijn altijd hoog gespan-

nen. Je bent bij alle onderdelen be trok ken,

stuurt specialisten aan en werkt vaak nauw

samen met de belastingadviseurs en no ta-

ris sen van Loyens & Loeff. Boeiend werk

voor boeiende opdrachtgevers. Zit je in de

eindfase van je studie civiel, fi scaal of nota-

rieel recht of fi scale economie (wo of heao)

en wil je meer weten over een carrière bij

Loyens & Loeff?

Stuur een mail naar Anne-Marie Dijkhorst:

anne-marie.dijkhorst@loyensloeff.com of

Lot van der Sluijs: charlotte.van.der.sluijs

@loyensloeff.com. Of kijk voor meer infor-

ma tie op www.loyensloeff.com.

Zij wil een razendsnelle doorstart.

Hij zorgt voor een juridische constructie voor de lange termijn.

01-60_610420 6001-60_610420 60 19-10-2005 16:43:4719-10-2005 16:43:47