სახელმძღვანელოს/სერიის ... · 2020. 6. 20. · damavali,...

სახელმძღვანელოს/სერიის ვებგვერდი: www.stavlani.ge

ქართული ენა და ლიტერატურა

VIII

მასწავლებლის წიგნი

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebis, mecnierebis, kulturisa da sportis

saministros mier 2020 wels

ავტორები: ვახტანგ როდონაია, ნინო ნაკუდაშვილი, ავთანდილ არაბული, მარინე ხუციშვილი,

Tbilisi − 2020

qarTuli ena da literatura

VIII klasis maswavleblis wigni

avtor-Semdgenlebi: vaxtang rodonaia nino nakudaSvili avTandil arabuli marine xuciSvili

kompiuteruli

uzrunvelyofa: qeTevan gogava

© Sps `sagamomcemlo saxli `swavlani~, 2020 weli. pirveli gamocema

gamomcemloba `swavlani~misamarTi: Tbilisi, s. cincaZis 39 tel.: 2 36 91 85

www.stavlani.ge

ISBN 978-9941-9417-9-5

V. Rodonaia, N. Nakudashvili, A. Arabuli, M. Khucishvili

GEORGIAN LANGUAGE AND LITERATURE 8

Teacher’s book

First Edition, 2020

Published by STSAVLANI Publishing

3

S i n a a r s i

1. Sesavali ............................................................................................................. 5

2. qarTuli ena da literatura.

sabazo safexuris standarti ................................................................ 8

3. saxelmZRvanelos Sesatyvisoba erovnul saswavlo

gegmasTan ........................................................................................................ 30

a) Tematuri sakiTxebi da maTi kavSiri saswavlo miznebTan;

b) Temis/Tematuri blokis SEesabamisi sakvanZo kiTxvebi,

g) Temis/Tematuri blokis SeEsabamisi cnebebi, d) mkvidri

warmodgenebi

4. enis saxelmZRvaneloSi mocemuli savarjiSoebis

pasuxebi ............................................................................................................ 80

5. maswavleblisTvis saWiro resursebi ............................................. 95

5

Sesavali

VIII klasis qarTuli enisa da literaturis saxelmZRvanelos kompleqti agebulia axali erovnuli saswavlo gegmis mixedviT da qarTuli enisa da lite raturis sagnis swavlebisTvisaa gankuTvnili.

kompleqti oTxi erTeulisagan Sedgeba. esenia: qarTuli literatura _ I nawili; qarTuli literatura _ II nawili; qarTuli ena da qarTuli ena da literatura _ maswavleblis wigni.

literaturis saxelmZRvaneloSi warmodgenili sakiTxavi masala SerCeulia da dayofilia TavebADAad (Tematur erTeulebad) qarTuli enisa da literaturis erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvruli Tematuri blokebis mixedviT. TiToeuli Tavi (Tema), Tavis mxriv, iyofa paragrafebad (qveTemebad), rac Temis ufro farTo konteqstSi warmodgenis saSualebas iZleva da uzrunvelyofs Temis farglebSi standartiT dagegmili yvela Sedegis gaTvaliswinebas.

sakiTxav masalad SemoTavazebul TiTqmis yvela teqsts Tan axlavs enobrivi savarjiSoebi, romelSic gaSuqebulia is leqsikuri, gramatikuli da stilisturi sakiTxebi (marTlweris sakiTxebTan erTad), ris TvalsaCino maga liTebsac warmogvidgens Sesaswavli teqsti. es sakiTxebi meordeba paragrafidan paragrafSi da enobrivi savarjiSoebis Sesrulebisa da teqstebis damuDSavebis kvaldakval moswavles uviTarebs enis grZnobas, swori, gamarTuli zepiri da weriTi metyvelebis unars. es aris enis aTvisebis bunebrivi gza. saxelmZRvanelo gvTavazobs enis praqtikul Seswavlas enobrivi savarjiSoebis Sesrulebis gziT.

saxelmZRvanelo interaqtiuri swavlebis principzea agebuli. masSi didi yuradReba eTmoba moswavleTa motivacias. TiToeuli paragrafis struqtura xels uwyobs moswavleTa codnamde miyvanas aRmoCenis gziT. paragrafebi saswavlo procesis specifikis gaTvaliswinebiT sam araTanabar nawilad iyofa. pirveli nawilis funqcia erTgvarad Semamzadebelia da mas pirobiTad SeiZleba vuwodoT: `teqstis wakiTxvamde~ (es nawili moicavs: paragrafis mizans, samotivacio kiTxvarsa da leqsikons). paragrafis mizani maswavlebelma xmamaRla unda waikiTxos klasSi, SEemdeg dasvas samotivacio kiTxvebi. kiTxvebze pasuxis gacemis Semdeg moswavleebi iwyeben leqsikonze muSaobas. kerZod, maT eZlevaT davaleba, gadaikiTxon sityvaTa ganmartebebi, saxlSi ki (specialurad gankuTvnil rveulSi) amoiweron is sityvebi, romlebic pirvelad gaiges. ase SeeCvevian moswavleebi leqsikis gamdidrebaze muSaobas da wlis bolos soliduri leqsikuri maragi daugrovdebaT.

amis Semdeg iwyeba teqstis kiTxva. rTuli teqstebi (magaliTad, publicisturi teqstebi) da poeturi nawarmoebebi, sasurvelia, maswavlebelma dasawyisSi Tavad waikiTxos xmamaRla. SedarebiT ioli teqstebi ki moswavleebma unda waikiTxon Cumad (individualurad an wyvilebSi). maswavlebeli am dros akvirdeba moswavleTa CarTulobis xarisxs kiTxvis procesSi.

teqstis wakiTxvis Semdeg maswavlebeli amowmebs teqstis gagebas Tand

6

arTuli kiTxvaris meSveobiT. aqedan iwyeba paragrafis mesame nawili: `teqstis wakiTxvis Semdeg~. teqstis gagebaze orientirebul kiTxvars mosdevs savarjiSoebi da rubrikebi: `es sainteresoa!~, `daimaxsovreT!~; CarCoSia Casmuli cnebaTa ganmartebebi da sxvadasxva saxis informacia.

enobrivi savarjiSoebi warmodgenilia Semdegi rubrikebiT: `leqsika da frazeologia~, `gramatika~, `sintaqsi~, `punqtuacia~, `marTlwera~.

paragrafs agvirgvinebs ZiriTadad saSinao davalebad gankuTvnili weriTi samuSao, romelsac zogjer sakmaod vrceli instruqcia axlavs. am instruqciis daniSnulebaa, gauadvilos moswavles saSinao davalebis Sesruleba da misces instrumenti TviTrefleqsiisaTvis. maswavlebels ki SeuZlia am instruqciaze dayrdnobiT SeimuSaos saSinao davalebis Sefasebis kriteriumebi.

garda amisa, saxelmZRvanelos kompleqtSi Sedis qarTuli enis calke gamoyofili saxelmZRvanelo, romelic enis struqturis (gramatikis) sistemur kurss warmogvidgens. am saxelmZRvaneloSi gamTlianebuli, sistemuri saxiTaa gadmocemuli is, rac moswavleebma mexuTe da meeqvse klasis saxelmZRvaneloebidan ukve ician da amjerad es yvelaferi gacnobierebuli da ufro CaRrmavebuli dakvirvebis sagnad unda aqcion. kerZod, am saxelmZRvaneloSi gaSuqebulia da sistemaSia moyvanili zmnasTan da zmnis formawarmoebasTan dakavSirebuli sakiTxebi (arsebiT saxelTan, zedsarTav sax-elTan, ricxviT saxelTan da nacvalsaxelebTan dakavSirebuli sakiTxebi VII klasis saxelmZRvaneloSi iyo ganxiluli, IX klasSi ki moswavleebi sintaqsis sistemur kurss gaecnobian).

enis saxelmZRvaneloc interaqtiuri swavlebis principzea agebuli da iTvaliswinebs iseTi mniSvnelovani saazrovno unarebis ganviTarebas, rogoricaa varaudebis gamoTqma, dakvirveba, daskvnis gamotana. amitom umorCilesad vTxovT maswavleblebs, gverdi ar auaron interaqtivs da ar wavidnen mxolod wesebis daswavlisa da savarjiSoebis Sesrulebis gziT. Tumca dasaswavli wesebi saxelmZRvaneloSi naklebadaa mocemuli, moswavleebs Tavad moeTxovebaT magaliTebsa da TvalsaCino sqemebze dayrdnobiT gansazRvron Sesabamisi wesebi an Tavadve Seqmnan samaxsovro TvalsaCinoebebi.

literaturis saxelmZRvaneloSi mocemuli paragrafebi maTi specifikis gamo didi moculobisaa da maTi `gakveTa~, anu gakveTilebad dayofa, maswavleblebisaTvis migvindvia , enis saxelmRvaneloSi warmodgenili paragrafebi ki ZiriTadad or 45wuTian gakveTilzea gaTvlili.

VIII klasis literaturis saxelmZRvaneloSi warmodgenilia sabazo sko lis safexurze erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli savaldebulo teq stebis (qarTuli literaturis nimuSebis) garkveuli nawili, danarCeni VII da IX klasebSia gadanawilebuli.

rac Seexeba saaTebis ganawilebas, Cveni varaudiT, 180 saaTidan saorientaciod 50 saaTi undaAAA DAEdaeTmos enis saxelmZRvaneloSi mocemul masalas, 107 saaTi ki literaturis saxelmZRvaneloSi warmodgenili masalis Seswavlas. rCeba 23 saaTi, romelic maswavlebelma SeiZleba sakontroloebisa da Semajamebeli samuSaoebisaTvis gamoiyenos.

7

aucilebeli ganmarteba enis saxelmZRvaneloSi warmodgenili masalis Taobaze

VIII klasis qarTuli enisa da literaturis saxelmZRvanelos kompleqtis erTerT Semadgenel nawilad moazrebuli qarTuli enis saxelmZRvanelo arsebiTad srulad moicavs im ZiriTad sakiTxebs, romlebic qarTuli zmnis rTuli sistemis analizsa da mniSvnelobas ukavSirdeba. amave dros, aq maqsimalurad aris gaTvaliswinebuli yvela is siaxle, romelTa safuZvelzec bevrad ufro misawvdomi da aRsaqmeli xdeba calkeuli zmnuri kategoriebi da formaluri struqturebi.

obieqtur garemoebaTa gamo Cveni pedagogiuri sazogadoeba naklebad adevnebda Tvals im siaxleebs, ramac qarTuli enis gramatikuli agebulebis SeswavlaSi iCina Tavi da ramac bevrad ufro naTlad warmoaCina am sferos rTuli ubnebi. araerT calkeul gamokvlevasTan erTad, 2016 wels calke tomeulebad gamovida akademiuri kursi `Tanamedrove qarTuli ena~, romlis II tomi qarTuli zmnis sistemur analizs daeTmo. es tomebi specialistebisTvisac ki nakleb xelmisawvdomia imis gamo, rom dRevandeli tiraJebi metad SezRudulia (samiode aseuli egz.) da gamocemac lokalur akademiur sivrces moicavs.

amitomac xazgasasmelia, rom yvela is pozitiuri monapovari, rac zmnis kategoriebis Seswavlisa da maTi mniSvnelobis ukeT aRqmisaTvis SeiZleba iyos sasargeblo, winamdebare saxelmZRvaneloSi aris gamoyenebuli. aseTebia, magaliTad: gardamavlobisa da gvareobrivi klasifikaciis mimarTeba; uRlebis tipebad dayofa; vnebiTi gvaris formaTa Sinaarsis problema; e.w. ugvaro zmnaTa nakluli formawarmoeba; qcevis kategorizacia subieqturobieqtur mimarTebaTa TvalsazrisiYT; mimReobaTa morfosemantikuri klasifikacia da misT.

gvaris kategoriis gagebasTan dakavSirebiT

sruliad aSkaraa, rom codnis nebismier sferoSi droTa ganmavlobaSi sakiTxebis gageba icvleba; mecnierebis ganviTarebas Semoaqvs axali meTodebi da midgomebi, rac iwvevs aRsaweri sagnisa Tu movlenis sxvagvari kuTxiT danaxvis SesaZleblobas. axali Teoriuli monapovrebi ki bunebrivad ganapirobebs cvlilebebs Sesabamisi sagnis aRweris, Seswavlisa da swavlebis sferoebSi. asea es humanitarul sferoebSic, maT Soris, literaturaTmcodneobisa da gramatikis dargebSi. magaliTad, sanam saxismetyvelebis cneba Semovidoda, sakmaod didma drom ganvlo da im dros agiografiasac ki mxatvruli asaxvis realisturi kategoriebiT xsnidnen da aswavlidnen. sanam akaki SaniZe mwkrivis kategorias ar SemoiRebda, aravin icoda, rom zmnis kategoriebi uRlebisa da warmoqmnis kategoriebad iyofoda da sxv.

aseTi cvlilebebi mudmivad Semodis gramatikis sferoSi. isini xSirad naklebad SesamCnevia, radgan periferiul movlenas asaxavs, zogjer metad Cans. magaliTad, aRaravis axsovs, rodis da rogor Semoitana leo kvaWaZem sintaqsSi saurTierTo marTvis gageba, romelic arn. Ciqobavas koordinaciis axali TeoriiT iyo ganpirobebuli.

8

amjerad SevexebiT zmnis gvaris kategoriisa da, kerZod, e.w. saSuali gvaris gagebis sakiTxs.

jer zogadad:gramatikuli kategoriis arsebobisaTvis aucilebelia movlenis sistem

uri aRwera, anu erTi rigis enobriv monacemTa Soris unda arsebobdes, erTi mxriv, formaluri (morfologiuri) sistemuri mimarTeba, xolo meore mxriv Sinaarsobrivi gansxvaveba. es mimarTebebi didad gansxvavdeba sxvadasxva enebSi da, amitomac, gramatikuli kategoriebis mixedviT es enebi sruliad sxvadasxvagvarad gamoiyureba. magaliTisaTvis, „saSual„ cnebis gamoyenebis gansxvavebuli SemTxveva rom gaviTvaliswinoT, aviRoT sqesis kategoriis gageba sxvadasxva enaSi. Tu daukvirdebiT, misi gageba didad gansxvavdeba sxvadasxva jgufis enebSi. mag., indoevropul enaTagan germanulsa da rusuls sqesis samwevrovani sistema aqvs (mamrobiTi, mdedrobiTi da saSualo), frangulsa da italiurs orwevrovani (mamr. da mdedr.), xolo kavkasiur enebs, maT Soris qarTvelurs, saerTod ara aqvs sqesis kategoria. ratom xdeba ase? imitom rom pervel SemTxvevaSi sqesis samgvari formaluri gamoxatva arsebobs germanuliSi artikliT, rusulSi saxelis daboloebebiT, rac zmnaSic aisaxeba; meore SemTxvevaSi aseTi formaluri opozicia binarulia mxolod mamrobiTi da mdedrobiTi. rac Seexeba kavkasiur enebs, aq rom sqesis kategoria ar aris gamoyofili, es imas xom ar niSnavs, rom kavkasielebs sqesis gageba ara aqvT? ara, ra Tqma unda. es imas niSnavs, rom am enebSi sqesis gramatikuli, formaluri gamoxatva ar xdeba.

asevea gvaris kategoriis gageba sxvadasxva enaSi. aris enebi, romlTa gramatikuli aRwerisas gvaris kategorias ver naxavT. enebis umetesobaSi gvari orwevrovania (aqtivi da pasivi); aris enebi, romlebSic gvaris mesame wevric Semodis mediumi. aris enebi, romelTa gvaris kategorias ukuqceviTi da urTierTobiTi gvaric emateba da a.S.

qarTul enaSi gvaris samwevrovani kategoria SemoiRo akaki SaniZem, jer es aisaxa 1930 wlis gramatikaSi, sabolood ki damkvidrda 1953 wlis „qarTuli enis gramatikis safuZvlebiT“. rodesac mecnierma gvaris sistemaSi saSuali gvaris cneba CarTo, aseTi komentari gaukeTa: „zogi niSnis mixedviT es zmna moqmedebiTs hgavs, zogiT ki vnebiTs: forma umetesad moqmedebiTisa aqvs, funqcia vnebiTisa. amis gamo mas s a S u a l s (mediums) veZaxiT“ (& 369). rogorc vxedavT, am kategorias ara aqvs Tavisi damoukidebeli gramatikuli niSani da misi gamoyofa pirobiTia (da sxva enebis gramatikebis gavlenas warmoadgens).

amitomac qarTuli zmnis sistemuri aRwerisas imTaviTve gvaris orwevrovan sistemas warmoadgendnen. magaliTad, 1950 wels gamovida „qarTuli enis ganmartebiTi leqsikonis“ pirveli tomi, romelsac uZRvis meore didi enaTmecnieris arnold Ciqobavas „qarTuli enis zogadi daxasiaTeba“ da masSi qarTuli enis damaxasiaTebel Tvisebad mxolod moqmedebiTivnebiTi gvaris dapirispirebaa miCneuli (& 40).

am droidan mokidebuli yvela umaRles saswavlebelSi, sadac momaval pedagogebs aswavlidnen, gvaris gagebis am gansxvavevebas aucileblad uTiTebdnen da pedagogebic e.w. saSuali gvaris gamoyofis pirobiTobas yovelTvis aRniSnavdnen.

9

1975 wels gamovida b. jorbenaZis soliduri monografia „zmnis gvaris formaTa warmoebisa da funqciis sakiTxebi qarTulSi“, romlis mniSvnelovani nawili swored e.w. saSuali gvaris gamoyofis Seusabamobas eZRvneba qarTuli enis bunebasTan.

gasuli saukunis 70iani wlebidan mokidebuli, yvela momavali pedagogi ganiswavleboda im codniTa da SegnebiT, rom qarTulSi gvari orwevrovani sistemaa da „saSuali“ termini am sferoSi stereotipebis Znelad daZlevis magaliTad rCeboda.

ufro gvian iseTi Teoriac iqna SemoRebuli, romelmac gvaris kategoria saerTod gamoricxa qarTuli zmnis gramatikuli aRweridan da mas miusadaga diaTezis kompleqsuri kategoria (d. meliqiSvili).

xuTiode wlis win gamovida qarTuli enis morfologiis akademiuri kursi, romlis me2 tomi qarTul zmnas eZRvneba. am tomSi, cxadia, asaxulia is Teoriuli aspeqtebi, romelTa Sesaxebac zemoT gvqonda saubari da rac gvaris kategoriis orwevrovan opozicias gulisxmobs: moqmedebiTi (aqtivi) da vnebiTi (pasivi).

marTlac, gardamavali zmnebi da gardauvali zmnebis didi nawili ise upirispirdeba erTmaneTs, rom maT Soris uSualo sistemuri kavSiri aSkaraa: gardamavali, anu moqmedebiTi gvaris zmnaTagan konversiis gziT uSualod miiReba Sesabamisi vnebiTi gvaris zmna (konversia gulisxmobs moqmedebiTi gvaris subieqtis dakargvas da pirdapiri obieqtis gadaqcevas subieqtad (xatavs igi suraTs > ixateba suraTi). vnebiTs am „Sebrunebul“ SinaarsTan erTad aqvs formaluri gamoxatulebac rogorc mogexsenebaT, yvela tipis vnebiTis awmyos saerTo daboloebaa ebi (eba me3 pirSi). marTalia, vnebiTi gvaris formebi xSirad gamoxataven ara „pasiur“, aramed aqtiur Sinaarss (magaliTad, rodesac vnebiTis subieqti sulieri arsebaa: Sdr.: iwereba werili; magram: Svili ucxoeTidan iwereba), magram amiT konversiis formaluri mxare ar icvleba.

amdenad, gvari qarTulSi orwevrovani sistemaa: moqmedebiTi da vnebiTi. rac Seexeba im sakmaod mravalricxovan zmnebs, romelTac e.w. saSuali gvaris zmnebis kategoriaSi aqcevdnen, rogorc mogexsenebaT, maT arc formalurad da arc Sinaarsobrivad araferi aqvT saerTo (gardauvalobis garda); am zmnaTagan erTni (e.w. medioaqtiurni) aqtiur Sinaarss, dinamikas gamoxataven (TamaSobs, omobs...), meoreni statikas (dgas, wevs...), mesameni ki saerTod calke jgufis statikuri zmnebis (vnebiTebis) saxeliT arian cnobili (agia, upyria...).

amitomac gramatikuladac (Teoriuladac) sworia da pedagogiuradac gamarTlebulia, Tuki gvaris orwevrovani sistemis gareT darCenil mravalnair Tavisebur zmnebs vaswavliT calke, ramdenime formalur jgufad, raTa maTi Tavisebureba ukeT iqnes warmoCenili. amave dros, Cven saxelmZRvaneloSi vtovebT miniSnebas imaze, rom Tavisebur zmnaTa es kategoria asaxavs Zveli samwevrovani sistemis „saSualis“ saxeliT cnobil zmnebs. anu: akaki SaniZis Teoriis safuZvelze ganswavlulT ar gauWirdebaT adaptireba im mcire cvlilebasTan, rac gvaris kategoriis am koreqtirebul sistemas ukavSirdeba.

10

ქართული ენა და ლიტერატურა საბაზო საფეხურის სტანდარტი

შესავალისაბაზო საფეხურის ქართული ენისა და ლიტერატურის სტანდარტი შედგება

შემდეგი ნაწილებისაგან:ა) საგნის სწავლა-სწავლების მიზნები;ბ) სტანდარტის შედეგები და შინაარსი; გ) მეთოდიკური ორიენტირები;დ) შეფასება;ე) დანართი.

საბაზო საფეხურზე ქართულ ენასა და ლიტერატურაში მოსწავლეები შეისწავ-ლიან სხვადასხვა ტიპისა და ჟანრის ტექსტებს (ქართველ კლასიკოსთა თხზულებებს, თანამედროვე მხატვრულ ლიტერატურას, არამხატვრულ ლიტერატურას და სხვ.). სწავლა-სწავლების პროცესში აქცენტები კეთდება ისეთ მასალაზე, რომელიც შეიცავს პრობლემას (პრობლემებს), განსხვავებულ თვალსაზრისებს და მოითხოვს ამ პრობლემების გადაჭრის ალტერნატიული გზების ძიებას, თვალსაზრისების შეჯერებასა და საკუთარი დამოკიდებულების გამოხატვას.

საგნის სწავლა-სწავლებისას მოსწავლე ჩართული იქნება აქტივობებში, რომლებიც მას შეძენილი ცოდნის პრაქტიკაში გამოყენების საშუალებას მისცემს.

ა) საგნის სწავლა-სწავლების მიზნებისაბაზო საფეხურზე ქართული ენისა და ლიტერატურის სწავლა-სწავლება მიზ-

ნად ისახავს: • მოსწავლეს განუვითაროს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის

ზეპირ და წერილობით ტექსტებზე დამოუკიდებლად მუშაობის, მათი გაგება-გაანალიზების, ინტერპრეტირებისა და არგუმენტირების უნარები;

• მოსწავლეს განუვითაროს ენობრივი უნარები, გაუმდიდროს ლექსიკური მარაგი;

• მოსწავლეს განუვითაროს მხატვრულ-ესთეტიკური გემოვნება;• მოსწავლეს განუვითაროს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის

ტექსტების (მათ შორის თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით შექმნილი ტექსტების) შექმნისა და წარდგენა-გაზიარების უნარები;

• მოსწავლეს გამოუმუშავოს პატივისცემისა და პასუხისმგებლობის გრძნობა მშობლიური ენისა და ლიტერატურის, ზოგადად, ქართული კულტურის მიმართ;

• ხელი შეუწყოს მოსწავლის, როგორც სხვა კულტურების პატივისმცემელი პიროვნების ფორმირებას;

• ხელი შეუწყოს მოსწავლის, როგორც ჰუმანურ ღირებულებებზე ორიენტირებული, შემოქმედებითი და მაძიებელი პიროვნების ფორმირებას.

ბ) სტანდარტის შედეგები და შინაარსისტანდარტის შედეგები საგნის ცნებებზე დაფუძნებით განსაზღვრავს მიზნობრივ

ორიენტირებს და პასუხობს შეკითხვას, რა უნდა შეეძლოს საბაზო საფეხურის მოსწავლეს საგან „ქართული ენისა და ლიტერატურის“ ფარგლებში?

სტანდარტის შედეგები ჯგუფდება ოთხი მიმართულების მიხედვით:ტექსტის გაგება-გაანალიზება – გულისხმობს სტანდარტით განსაზღვრული

სხვადასხვა ტიპის ტექსტებში მოცემული ექსპლიციტური და იმპლიციტური ინფორმაციის გაგებას და მრავალმხრივად გააზრებას (სასწავლო გეგმაში ტერმინი

11

„ტექსტი“. გამოიყენება ფართო მნიშვნელობით და გულისხმობს როგორც ბეჭდურ, ისე აუდიოვიზუალურ/მულტიმედიურ, აუდიო- და ვიდეოფორმატის ტექსტებს).

ცოდნისა და იდეების გაზიარება – ფოკუსირებულია მოსწავლის პროდუცირების უნარებზე. ეს გულისხმობს, რომ მოსწავლემ, წერილობითი ან ზეპირი ტექსტების სახით, უნდა წარმოადგინოს და გააზიაროს თავისი დამოკიდებულება ტექსტის მიმართ, არგუმენტირებულად იმსჯელოს ნაცნობ თემებზე, საკითხებზე/პრობლემებზე; წარმოაჩინოს ცოდნა, იდეები ან/და ტექსტის გაცნობის შედეგად მიღებული საკუთარი უნიკალური გამოცდილება, ტექსტის მისეული ინტერპრეტაცია, დამოუკიდებლად ჩატარებული სამუშაოს შედეგები.

ენობრივი და სტრუქტურული მახასიათებლების გამოყენება – გულისხმობს სხვადასხვა საკომუნიკაციო სიტუაციაში (ზეპირმეტყველების, კითხვის, წერის დროს) ენობრივი საშუალებებისა და ტექსტის სტრუქტურულ-კომპოზიციური ელემენტების ფუნქციურად გამოყენების უნარების განვითარებას.

სტრატეგიების გამოყენება – სწავლა-სწავლებისას გრძელდება მუშაობა იმ მიმართულებით, რომ მოსწავლეებს განუვითარდეთ სხვადასხვა საკომუნიკაციო სიტუაციაში (ლაპარაკის, მოსმენის, კითხვისა თუ წერის დროს) კოგნიტური და მეტაკოგნიტური სტრატეგიების შერჩევისა და გააზრებულად გამოყენების უნარი კონკრეტული სასწავლო ამოცანების შესაბამისად, რაც ხელს შეუწყობს დამოუკიდებლად სწავლის უნარების განვითარებას.

სტანდარტის შინაარსი განსაზღვრავს, რა უნდა იცოდეს მოსწავლემ. შინაარსი აღიწერება სავალდებულო ცნებების, თემატური ბლოკებისა და საგნობრივი საკითხების სახით.

საკითხავი ლიტერატურა შეთავაზებულია 3 ძირითადი თემატური ბლოკის სახით. თემატური ბლოკები შემოსაზღვრავს ზოგად შინაარსობრივ კონტექსტებს და საფუძველს ქმნის სტანდარტის შედეგების მიღწევისთვის. თითოეული თემატური ბლოკი მოიცავს შესაბამის სასწავლო თემებს, განსაზღვრულს ლიტერატურის უნივერსალური მოტივების (/თემების) გათვალისწინებით. აქვეა წარმოდგენილი ჩამონათვალი სავალდებულო ნაწარმოებებისა, რომლებიც დამუშავდება შეთავაზებული თემატური ბლოკების ფარგლებში. საბაზო საფეხურის თითოეულ კლასში მოსწავლეებს უნდა შევთავაზოთ სამივე თემატური ბლოკის შესაბამისი მასალა.

სწავლა-სწავლების პროცესში სტანდარტით განსაზღვრული შედეგები, ცნებები და საკითხები ინტეგრირებულად დამუშავდება ყველა კონკრეტულ სასწავლო თემაში.

cnebebis saxiT gansazRvrulia is codna, romelsac moswavle sagnis farglebSi unda daeuflos. cnebebi SedegebTan erTad unda damuSavdes moswavlisTvis nacnob konteqstSi. es konteqstebi zemoaRniSnuli savaldebulo Tematuri blokebis saxiTaa warmodgenili.

mkvidri warmodgenebi _ TiToeul cnebas axlavs mkvidri warmodgenebi, romlebic SemosazRvravs cnebis moculobas da azustebs, ra unda hqondes gacnobierebuli moswavles am cnebasTan mimarTebiT safexuris bolos.

TiToeul Tematur bloks axlavs Sefasebis indikatorebi. isini gansazRvravs, Tu ra unda Sefasdes swavlaswavlebis procesSi (TiToeul indikators axlavs Sesabamisi Sedegis indeqsis nomeri, romelic gansazRvravs, Tu romeli Sedegidan/Sedegebidan gamomdinareobs igi).

swavlaswavlebis procesSi standartiT gansazRvruli Sedegebi, cnebebi da sakiTxebi integrirebulad damuSavdeba yvela konkretul saswavlo TemaSi.

12

ინდექსების განმარტება

საბაზო საფეხურზე სტანდარტში გაწერილ თითოეულ შედეგს წინ უძღვის ინდექსი, რომელიც მიუთითებს საგანს, სწავლების საფეხურსა და სტანდარტის შედეგის ნომერს, მაგ., ქართ. საბ. 1.

„ქართ.~ - აღნიშნავს საგანს „ქართული ენა და ლიტერატურა“.„საბ~ - მიუთითებს საბაზო საფეხურს; „1~ - მიუთითებს საგნობრივი სტანდარტის შედეგის ნომერს.

ქართული ენისა და ლიტერატურის სტანდარტის შედეგები (VII-IX კლასები)

შედეგების ინდექსი

მიმართულება: ტექსტის გაგება-გაანალიზება

samizne cnebebi da cnebebTan dakavSirebuli mkvidri

warmodgenebi

მოსწავლემ უნდა შეძლოს: teqstis tipi da Janri (Sedegebi 1,2,3,5,6,8,9,10,11,12)

• mxatvruli tipis teqstebi warmoadgens gamonagons da Seqmnilia warmosaxvis, fantaziis ZaliT, anda asaxavs avtoris Sinagan samyaros: grZnobebs, damokidebulebebs, TvalTaxedvas. aramxatvruli tipis teqstebi dafuZnebulia faqtebze.

• mxatvruli literatura moicavs sxvadasxva mxatvrul Janrs, aramxatvruli literatura _ sxvadasxva aramxatvrul Janrs.

• erTi Janris teqstebs aqvT saerTo maxasiaTeblebi (enobrivstiluri, struqturulorganizaciuli da sxva msgavsebebi).

ქართ.საბ.1. ტექსტში მოცემული ფაქტობრივი და კონცეპტუალური ინფორმაციის ამოცნობა-გააზრება;

ქართ.საბ.2. ტექსტის ცალკეულ ნაწილებს შორის არსებული მიმართებების გაანალიზება და სათანადო დასკვნების გამოტანა;

ქართ.საბ.3. ტექსტის კომპოზიციური ელემენტების გააზრება მთლიანი ტექსტის ფარგლებში;

ქართ.საბ.4. ტექსტის კრიტიკული გააზრება კონტექსტური ფაქტორების გათვალისწინებით.

მიმართულება: ცოდნისა და იდეების გაზიარება

• avtorebi irCeven garkveul Janrs konkretuli miznis Sesabamisad.

მოსწავლემ უნდა შეძლოს: • Janrobrivi maxasiaTeblebis codna mexmareba teqstis siRrmiseulad gagebagaazrebaSi.

ქართ.საბ.5. ტექსტის ინტერპრეტაცია პირად ან/და ლიტერატურულ გამოცდილებაზე დაყრდნობით (მაგ. ხედვის პერსპექტივის შეცვლით, დროსა თუ სივრცეში გადანაცვლებით);

• Janrobrivi maxasiaTeblebis codnis gamoyeneba mexmareba konkretuli mizniT teqstebis SedgenagaziarebaSi.

13

ქართ.საბ.6. ერთსა და იმავე თემაზე შექმნილი ტექსტების შედარება და მსჯელობა მათ მსგავსება-განსხვავებებზე;

kompozicia/Sinaarsobrivi mxare (Sedegebi 1,2,3,5,6,7,8,11,12)

teqstis mTlianobas ganapirobebs misi kompozicia/Sinaarsobrivi mxare. kompozicias/Sinaarsobriv mxares qmnis erToblioba:

ქართ.საბ.7. საკუთარ გამოცდილებაზე დაყრდნობით ტექსტის შეფასება, ტექსტის მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა-დასაბუთება;

• leqsSi _ Temis, ideis, mxatvruli saSualebebis, metris, riTmis;

• poemaSi _ Temis, ideis, fabulis, siuJetis, moqmedebis droisa da adgilis, personaJTa saxeebis, xedvis kuTxis, CanarTi epizodebis, mxatvruli saSualebebis, metrisa da riTmis.

ქართ.საბ.8. სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების შედგენა-გაზიარება საკომუნიკაციო სიტუაციის გათვალისწინებით (ზეპირი ან/და წერითი მეტყველების დროს).

• mxatvrul prozaul nawarmoebSi _ Temis, ideis, fabulis, siuJetis, personaJTa saxeebis, moqmedebis droisa da adgilis, xedvis kuTxis, CanarTi epizodebis, mxatvruli saSualebebis.

მიმართულება: ენობრივი და სტრუქტურული მახასიათებლების გამოყენება

• aramxatvrul teqstebSi _ ideebis/sakiTxebis, xedvis kuTxis.

• teqstis mTlianobis ganmsazRvreli elementebi gavlenas axdens teqstis mniSvnelobaze/faseulobaze.

ქართ.საბ.9.

მოსწავლემ უნდა შეძლოს:

ენობრივ-გამომსახველობითი საშუალებებისა და გრამატიკის საკითხების ცოდნის ფუნქციურად გამოყენება კონკრეტული მიზნით (ზეპირი ან/და წერითი მეტყველების დროს);

• teqstis mTlianobis ganmsazRvreli elementebis codnis gamoyeneba damexmareba teqstebis siRrmiseulad gaazrebaSi, efeqtiani teqstebis SedgenaSi.

teqstis struqtura, organizeba (Sedegebi 1,8,9,10,11,12)

• yvela teqsts aqvs garkveuli struqtura. struqturis Semadgeneli elementebi SEeiZleba iyos rogorc sityvieri (mag., saTauri, qvesaTauri, rubrika, abzaci), ise arasityvieri (mag., ilustracia, logo, sqema).

14

ქართ.საბ.10. სტრუქტურული და ორგანიზაციული ელემენტების ცოდნის ფუნქციურად გამოყენება კონკრეტული მიზნით (ზეპირი ან/და წერითი მეტყველების დროს).

• avtorebi iyeneben struqturul elementebs ideebisa da informaciis organizebisTvis. teqstis calkeuli epizodebis/mniSvnelovani nawilebis gamokveTisTvis.

• aramxatvrul teqstebs SesaZlebelia hqondes sxvadasxva organizaciuli yalibi (mag., qronologiuri, mizeziSedegi, problemaproblemis gadaWra, msgavsebagansxvaveba, yvelaze mniSvnelovaninaklebad mniSvnelovani).

• struqturuli elementebis an/da organizaciuli yalibis codnis gamoyeneba mexmareba teqstis Sinaarsis ukeT gaazrebaSi, miznis Sesabamisi teqstebis SedgenaSi.

მიმართულება: სტრატეგიების გამოყენება

მოსწავლემ უნდა შეძლოს:

enobriv-gamomsaxvelobiTi saSualebebi (SEedegebi: 1,2,3,8,9,10,11)

• mwerlebi gviziareben TavianT grZnobebs, gamocdilebas, damokidebulebebsa da mosazrebebs ostaturad SerCeuli sityvebis, frazebis, stilisa da formatis gamoyenebiT.



ზეპირმეტყველების, კითხვის, წერის სტრატეგიების მიზნის შესაბამისად შერჩევა და ადეკვატურად გამოყენება;

სწავლის პროცესში გამოყენებული სტრატეგიების გაცნობიერება, გაანალიზება და შეფასება მიზანშეწონილობისა და ეფექტურობის თვალსაზრისით.

• teqstSi gamoyenebuli enobrivgamomsaxvelobiTi saSualebebi gavlenas axdens teqstis mniSvnelobaze, faseulobaze.

• mwerlebi iyeneben sxvadasxva enobriv saSualebas imisaTvis, rom moaxdinon STabeWdileba mkiTxvelze, daarwmunon mkiTxveli, Seuqmnan garkveuli ganwyoba.

• enobrivgamomsaxvelobiTi saSualebebis codnis gamoyeneba damexmareba teqstebis ukeT gaazrebaSi, miznis Sesabamisi teqstebis SedgenaSi.

Kkonteqsti (Sedegebi: 1.2.3.4.11.12)

• yvela Txzulebas aqvs Tavisi konteqsti _ foni an garemo, romelSic Seiqmna esa Tu is nawarmoebi.

15

• konteqsts SeiZleba gansazRvravdes sxvadasxva faqtori, mag., avtoris cxovrebiseuli gamocdileba, socialuri wre, Sexedulebebi; adgili, epoqa an kultura, romelSic Txzuleba Seiqmna.

• konteqsti SeiZleba iyos sazogadoebrivi, politikuri, istoriuli, kulturuli.

• konteqstis codna damexmareba teqstis ukeT gagebaSi, misi mniSvnelobis, aqtualobis gaazrebaSi.

mimarTebebi teqstebs Soris (interteqstualoba) (Sedegebi: 1,2,3,6,11,12)• interteqstobrivi mimarTebebi

gulisxmobs, rom erT romelime teqstSi SeiZleba moxmobili an gamoyenebuli iyos sxva konkretuli teqsti/teqstebi.

• interteqstobrivi mimarTebebi gamokveTs mWidro kavSirs teqstebs Soris da warmoaCens, ra zegavlena moaxdina erTma teqstma meoreze.

• erTi teqstis meoreze zegavlena SeiZleba gamoixatebodes:

– konkretuli teqstis enis/enobrivi formulebis gamoyenebas meore teqstSi;

– konkretuli teqstidan moxmobili citatebis CarTvas meore teqstSi;

– konkretuli teqstis realiebis _ siuJetis, personaJebis _ `gamoyenebas~ meore teqstSi.

• interteqstobrivi mimarTebebis gamokvleva warmoaCens axal konteqstebs, rac damexmareba teqstis mniSvnelobis, ideebis, Temebis, perspeqtivebis ufro Rrmad/mravalmxrivad gaazrebaSi, Sesaswavli teqstis axlebur interpretirebaSi.

16

teqstis situaciuri maxasiaTeblebi(sakomunikacio situacia) (Sedegebi: 8,11,12)

• komunikacia gulisxmobs informaciis gacvlas informaciis gamcemsa da mimRebs Soris.

• sakomunikacio situacia gulisxmobs sxvadasxva situaciur faqtors: komunikaciis mizans, adgilsa da dros, komunikaciis minawileebs (adresants, adresats).

• situaciuri faqtorebi zegavlenas axdens komunikaciis formasa da Sinaarsze.

• situaciuri maxasiaTeblebis gaTvaliswineba damexmareba warmatebuli da efeqturi komunikaciis damyarebaSi.

interpretacia, sakuTari damokidebulebis gamoxatva (Sedegebi: 1,2,3,7,8,11,12)

• interpretacia gulisxmobs teqstis mniSvnelobis axsnas, anda mis warMOmoCenas axali saxiT, formiT/kuTxiT.

• interpretaciis dros unda daveyrdno teqstSi mocemul miniSnebebs, davixmaro piradi gamocdileba, naswavli/nacnobi teqstebis, cnebebisa da sakiTxebis codna.

• interpretaciis Sedegad SemiZlia Cavwvde avtoris azrebs, ufro siRrmiseulad gavigo teqsti.

• piradi damokidebulebis gamoxatva mexmareba daskvnis gamotanaSi, teqstis realur cxovrebasTan dakavSirebaSi.

Ggramatika (Sedegebi: 1,2,4,8,9,11,12)

• gramatikis normebis codnis gamoyeneba mexmareba teqstis ukeT gagebaSi, warmatebuli komunikaciis damyarebaSi (zepirad da werilobiT).

17

• morfologiis codna mexmareba sityvebis formebisa da maTi cvalebadobis gagebaSi, sintaqsis codna _ sityvebis winadadebebad SewyobaSekavSirebaSi.

strategiebi (Sedegebi: 11,12)

• mosmena, laparaki, kiTxva da wera sxvadasxva etaps moicavs.

• mosmenis, laparakis, kiTxvisa da weris miznis misaRwevad unda SevarCio da gamoviyeno TiToeuli maTganis calkeuli etapis Sesabamisi xerxebi, anu strategiebi.

• swavlis procesze dakvirveba, gamoyenebuli strategiebis gacnobiereba damexmareba siZneleebis gadalaxvasa da winsvlaSi.

ცნებები და საკითხები

ტექსტი

◊ ტიპები – მხატვრული, არამხატვრული

◊ ჟანრები

• მხატვრული: მოთხრობა, ნოველა, იგავი, მითი, ზღაპარი, ლეგენდა, ლექსი, პოემა.

• არამხატვრული: საინფორმაციო-შემეცნებითი ტექსტი; ისტორიული წყარო; ესე; პუბლიცისტური წერილი, მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებში გამოქვეყნებული მასალა (მაგ., საინფორმაციო ქრონიკა, ინტერვიუ, რეპორტაჟი, სტატია, რეკლამა); მემუარული პროზა; ბიოგრაფიული/ ავტობიოგრაფიული ტექსტი; პირადი/არაფორმალური წერილი; საჯარო გამოსვლა, ინსტრუქცია; ოფიციალურ-საქმიანი სტილის ტექსტები (მაგ., განცხადება, რეზიუმე/CV, ავტობიოგრაფია, ფორმალური წერილი).

◊ კომპოზიციური ელემენტები – თემა, ქვეთემა, იდეა; მოქმედების დრო და ადგილი; თხრობა, აღწერა; პერსონაჟები; დიალოგი; ავტორისეული დახასიათება; პეიზაჟი; პორტრეტი; ხედვის კუთხე/პერსპექტივა (ავტორის, მთხრობელის, პერსონაჟის); ლირიკული გადახვევა; მორალი/შეგონება (იგავის); სიუჟეტი და მისი განვითარების საფეხურები; კონფლიქტი; რითმა, მეტრი, სტროფი, ტაეპი.

◊ სტრუქტურული და ორგანიზაციული ელემენტები – სათაური; თავი; რუბრიკა; აბზაცი; მიმართვა; ხელმოწერა; არავერბალური ელემენტები (ილუსტრაცია, ლოგო, სქემა, შრიფტის სახესხვაობა და ზომა).

18

კონტექსტი – ტექსტის შექმნის ეპოქა, ადგილი; ეპოქის ზოგადი კონტექსტი (მაგ., რეალიები, ფასეულობები, ცოდნის დონე); ავტორის ცხოვრებისეული და სულიერი გამოცდილება (მაგ., შეხედულებები, დამოკიდებულებები).

მიმართებები ტექსტებს შორის (ინტერტექსტუალობა) – ალუზია; ციტირება.

ტექსტის სიტუაციური მახასიათებლები (საკომუნიკაციო სიტუაცია) – კომუნიკაციის ადგილი; კომუნიკაციის მიზანი; ავტორი; აუდიტორია, მკითხველი; მონაწილეები (დისკუსიის, დებატების); არავერბალური მეტყველება (მაგ., სხეულის ენა, ხმის ძალა, ინტონაცია).

interpretacia _ Janri; Tema, qveTema, idea; moqmedebis dro da adgili; siuJeti; xedvis kuTxe/perspeqtiva.

ენობრივ-გამომსახველობითი საშუალებები (ლექსიკა, სტილი, მხატვრული ხერხები, რიტორიკული ხერხები)

• ლექსიკა, სტილი – ომონიმი, დიალექტიზმი, ბარბარიზმი, ჟარგონი, არქაიზმი, ნეოლოგიზმი; ფრაზეოლოგიზმი; აფორიზმი; სიტყვაწარმოება; სიტყვის პირდაპირი და გადატანითი მნიშვნელობა; სტილისტური ხარვეზი (ტავტოლოგია, კალკი, პარონიმები); სხვადასხვა ფუნქციური სტილი (სასაუბრო, მხატვრული, პუბლიცისტური, ოფიციალურ-საქმიანი, სამეცნიერო);

• მხატვრული სტილის ენობრივი ფიგურები – ტროპები (ეპითეტი, შედარება, ჰიპერბოლა, მეტაფორა, ალიტერაცია, ალეგორია, ირონია).

• რიტორიკის ელემენტები – თეზისი, არგუმენტი; რიტორიკული შეკითხვა, რიტორიკული მიმართვა, განმეორება; რიტორიკული სტილის ძირითადი მახასიათებლები (სარწმუნოობა, ლოგიკა, ემოცია).

სტრატეგიები• ზეპირმეტყველების (ლაპარაკის, მოსმენის) სტრატეგიები (მაგ., კომუნიკაციის

სიტუაციური მახასიათებლების განსაზღვრა, წინარე ცოდნის მობილიზება, რეპეტიციის გავლა, პარაფრაზირება; წინასწარი ვარაუდების გამოთქმა, დამაზუსტებელი კითხვების დასმა, ჩანაწერების კეთება).

• კითხვის სტრატეგიები (მაგ., წინარე ცოდნის გააქტიურება, დაკავშირება, ვარაუდების გამოთქმა, წაკითხულის ვიზუალიზაცია, შეჯამება, შეკითხვების დასმა, ხელახლა წაკითხვა, დაჯგუფება- დახარისხება, კონტექსტზე დაყრდნობით/ლექსიკონის გამოყენებით სიტყვის მნიშვნელობის ამოცნობა-დადგენა).

• წერის სტრატეგიები (მაგ., კომუნიკაციის სიტუაციური მახასიათებლების განსაზღვრა; იდეების გენერირება; იდეების დაჯგუფება; ცოდნის მობილიზება; გეგმის შედგენა; პირველადი ვარიანტის შედგენა; პირველადი ვარიანტის გაუმჯობესება; ნაწერის გაფორმება და წარდგენა-გაზიარება).

• მეტაკოგნიტური სტრატეგიები (მაგ., აქტივობის/დავალების ღირებულების გააზრება; დაფიქრება სწავლის პროცესზე, წინსვლა-განვითარების

19

შემაფერხებელი და ხელშემწყობი ფაქტორების გაცნობიერება, სწავლის პროცესის დაგეგმვა).

მეტყველების ფუნქციური ტიპები: თხრობა, აღწერა, მსჯელობა.

ქართული ენის ისტორია: მსოფლიოს ენათა ოჯახები; ქართული ენა, ქართულის მონათესავე ენები, ქართული ენის დიალექტები; ქართული სალიტერატურო ენა, ქართული დამწერლობა (ანბანი).

qarTuli mwerlobis dargebi: saero da sasuliero literatura.

გრამატიკის საკითხები

მორფოლოგია

ფორმაცვალებადი მეტყველების ნაწილები:

• სახელები (არსებითი, ზედსართავი, რიცხვითი, ნაცვალსახელი): სახელთა ჯგუფები შინაარსის მიხედვით; სახელთა ბრუნება; სახელთა წარმოქმნა; კომპოზიცია.

• ზმნა: ძირითადი ზმნური კატეგორიები; გარდამავლობა; ზმნისწინი; ზმნის უღლება; თავისებური ზმნები.

• სახელზმნები (საწყისი და მიმღეობა).

ფორმაუცვლელი მეტყველების ნაწილები:• ზმნიზედა (ადგილის, დროის, ვითარების, მიზეზისა და მიზნის); • თანდებული (ცალკე მდგომი და შერწყმული); • კავშირი და მისი ჯგუფები;• ნაწილაკი და მისი ჯგუფები; • შორისდებული და მისი ჯგუფები.

სინტაქსი• სიტყვათა შორის სინტაქსური ურთიერთობის სახეები – შეთანხმება, მართვა,

მირთვა; • წინადადების წევრები: მთავარი და არამთავარი წევრები; • წინადადება: წინადადება მოდალობის მიხედვით; წინადადება აგებულების

მიხედვით; მარტივი წინადადება და მისი სახეები; შერწყმული წინადადება; რთული წინადადების სახეები; წინადადებათა შეერთების საშუალებები; დამოკიდებული წინადადების სახეები რთულ ქვეწყობილ წინადადებაში.

• განკერძოებული სიტყვები და გამოთქმები; • პირდაპირი და ირიბი ნათქვამი.

აღნიშნულ ენობრივ-გრამატიკულ საკითხებთან დაკავშირებული სალიტერატურო ენის ნორმები, მართლწერა, პუნქტუაცია.

20

საკითხავი ლიტერატურა

საბაზო საფეხურის მოსწავლეთა საკითხავი ლიტერატურის ძირითად ბირთვს წარმოადგენს ქართული მწერლობა. მათგან ცალკე ჯგუფს ქმნის სავალდებულო ნაწარმოებები – ქართული მწერლობის კლასიკოსთა დროში გამოცდილი თხზულებები, რომლებმაც მყარად დაიმკვიდრეს ადგილი ქართული ლიტერატურის ისტორიაში და წარმოადგენენ საყრდენ ტექსტებს ცალკეული თემების შესწავლის დროს (სავალდებულო ნაწარმოებების ჩამონათვალი იხ. თემატური ბლოკების ქვემოთ).

სწავლა-სწავლების პროცესში, ამა თუ იმ თემატური ბლოკის ან/და სასწავლო თემის ფარგლებში, სავალდებულო ნაწარმოებებთან ერთად მოსწავლეებს უნდა შევთავაზოთ არასავალდებულო ლიტერატურაც – მხატვრული და არამხატვრული ტექსტები, რომლებიც შეესაბამება მოსწავლეთა ასაკობრივ ინტერესებს და დაეხმარება მათ სტანდარტით განსაზღვრული საგნობრივი ცნებებისა და საკითხების ათვისებაში, უნივერსალური ლიტერატურული მოტივების (/თემების) წვდომა-გააზრებაში.

I Tematuri blokiAadamiani da misi cxovreba

II Tematuri blokisamyaros Secnoba, axlis Zieba

III Tematuri blokimaradiuli Ziebebi

Sefasebis indikatorebi

Mmoswavlem unda SeZlos:

tipi da Janri

konkretuli Janrobrivi maxasiaTeblebis codnis miznis Sesabamisad gamoyeneba (Sedegebi: 1,2,3,6,8,11,12);sxvadasxva tipis/Janris tetstebSi erTi da imave Temis/sakiTxis, problemis warmosaCenad gamoyenebuli gansxvavebuli midgomebis amocnoba (Sedegebi: 1,2,3,6,11,12);

kompozicia

kompoziciis elementebis gansazRvragaanalizeba, maT Soris arsebuli mimarTebebis gaazreba teqstis ukeT gagebis mizniT (Sedegebi: 1,2,3,11,12);teqstebis Sedgenisas kompoziciis elementebis codnis gamoyeneba konkretuli mizniT (Sedegebi: 1,2,3,8,11,12).

struqtura, organizeba

struqturis Semadgeneli sityvieri (mag., saTauris, qvesaTauris, rubrikis, ab zacis) da arasityvieri (mag., ilustraciis, sqemis) elementebis funqciis amocnoba, maTi urTierTmimarTebis gaazreba (Sedegebi: 1,2,3,10,11,12);teqstis struqturul da organizaciul elementebs Soris arsebuli mimarTebebis amocnoba, maTi gaazreba mTliani teqstis farglebSi (mag., saTauri, teqsti, wamyvani abzaci, damxmare abzacebi) (Sedegebi: 1,2,3,10,11,12);

21

interpretacia, sakuTari damokidebulebis gamoxatva

Txzulebis (/calkeuli adgilis, epizodis, fragmentis) mniSvnelobis axsna (Sedegebi: 1,2,3,5,8,11,12);Txzulebis (/calkeuli adgilis, epizidis, fragmentis) warmodgena gansxvavebuli saxiT/formiT/kuTxiT (Sedegebi: 1,2,3,5,8,11,12);imis gaazreba, Tu ramdenad/rogor Seicvleba nawarmoebi sxvadasxva faqtoris (mag., droiTi, sivrculi, mTxrobelis) cvlilebis Sedegad (Sedegebi: 5,8,9,10,11,12);teqstis sxvagvarad interpretirebis SesaZleblobis gaazreba (Sedegebi: 1,2,3,5,7,8,9,10,11,12);sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT teqstSi asaxuli gansxvavebuli Tvalsazrisebis Sefaseba (Sedegebi: 1,2,3,7,8,9,10,11,12);teqstis Sefaseba Tanamedroveobis poziciidan (Sedegebi: 4,6,7,8,11,12);teqstSi wamoWrili problemis gadaWris alternatiuli variantis wamoyeneba (Sedegebi: 1,2,3,5,8,11,12);sakuTari damokidebulebis gamoxatva teqstSi asaxuli Temis, ideis, problemis mimarT (Sedegebi: 1,2,3,5,8,11,12).

Kkonteqsti

specifikuri drosivrculi maxasiaTeblebis amocnoba, maTi gaazreba mTliani teqstis farglebSi (Sedegebi: 1,2,3);teqstsa da konteqsts Soris arsebuli mimarTebebis gaazreba; msjeloba imaze, Tu ra gavlenas axdens konkretuli konteqsturi faqtori teqstze (Sedegebi: 1,2,3,4,11,12).

interteqstobrivi mimarTebebi

ZiriaTadi da moxmobili teqstebis Sinaarsis, ideebisa da mosazrebebis Sedareba da imis amocnoba, TuU riT avsebs an riT ewinaaRmdegeba es teqstebi erTmaneTs (Sedegebi: 1,2,3,6,11,12);saubari imaze, Tu ramdenad Seicvala ZiriTad teqstze misi warmodgena interteqstis gacnobiT da ratom, ra axali detalebiT Seivso misi codna da a.S. (Sedegebi: 1,2,3,6,11,12).

Eena, gramatika

EenobrivgamomsaxvelobiTi saSualebebis codnis gamoyeneba konkretuli mizniT (Sedegebi: 1,2,8,9,11,12);Ggramatikuli formebisa da sintaqsuri konstruqciebis codnis adekvaturad gamoyeneba sxvadasxva mizniT (mag., wakiTxulis gaanalizebis, sakuTari damokidebulebis gamoxatvis (Sedegebi: 1,2,4,8,9,11,12);Mmetyvelebis tipebis codnis funqciurad gamoyeneba konkretuli mizniT (Sedegebi: 1,2,8,9,11,12).

strategiebi

zepirmetyvelebis, kiTxvis, weris, aseve swavlis swavlis nacnobi strategiebis adekvaturad SerCevagamoyeneba standartiT gansazRvruli tipisa da Janris teqstebis gacnobis da Sedgenagaazrebis dros (mag., analizis Sedegebis warmoCenis, TviTgamoxatvis, informaciis mowodebis, sakuTari poziciis gamoxatvis, gamocdilebis gaziarebis) (SeEdegebi: 8,11,12).

22

ძირითადი თემატური ბლოკები და სასწავლო თემები

I თემატური ბლოკი – ადამიანი და მისი ცხოვრება

ადამიანის ცხოვრების გზა (მაგ., ადამიანის ყოფა-ცხოვრება, საქმიანობა, ურთიერთობა სხვა ადამიანთან), ადამიანის შინაგანი სამყარო (მაგ., ემოციები, გრძნობები, განცდები, ოცნებები; წარმოსახვა-ფანტაზია);

საზოგადოებაში თანაცხოვრება (მაგ., ადამიანის ადგილი საზოგადოებაში, საზო გადოების ზეგავლენა ადამიანზე, ადამიანის ზეგავლენა საზოგადოებაზე).

II თემატური ბლოკი – სამყაროს შეცნობა, ახლის ძიება

მშობლიური სამყარო (მაგ., მშობლიური ქვეყნის წარსული, აწმყო, მომავალი; ენა, კულტურა, ტრადიციები; მშობლიური ქვეყნის მრავალფეროვნება);

ბუნებასთან ურთიერთობა (მაგ., ბუნების მშვენიერება, ჰარმონიულობა; წონასწორობა/ბალანსი ადამიანსა და ბუნებას შორის, კონფლიქტი ბუნებასთან და მისი შედეგები; ზრუნვა ბუნებაზე/გარემოზე თანამედროვე ეპოქაში);

ახალი სამყაროს აღმოჩენა-შემეცნება (მაგ., ახლის/სიახლის აღმოჩენის გზები, ახლის ნახვით/აღმოჩენით მიღებული ცოდნა და გამოცდილება, ურთიერთმიმართება ახალსა და ნაცნობს/ჩვეულს შორის).

III თემატური ბლოკი – მარადიული ძიებები

სიკეთე და ბოროტება (მაგ., სიკეთისა და ბოროტების ურთიერთმიმართება, ადამიანის ნების როლი სიკეთისა და ბოროტების დაპირისპირებაში);

ცხოვრების საზრისი (მაგ., ადამიანის არსებობის მიზანი, ადამიანური პოტენციალის რეალიზების გზების ძიება-გააზრება).

სავალდებულო ნაწარმოებები

1. იაკობ ცურტაველი – „შუშანიკის წამება“;2. ლეონტი მროველი – „ცხორებაi და მოქალაქობაi ღირსისა და მოციქულთა

სწორისა ნეტარის ნინოსი“. მირიანის ნადირობა და მზის დაბნელება (ადაპტირებული სახით);

3. შოთა რუსთველი – „ვეფხისტყაოსანი“: dasawyisidan `tarielis TaTbiris~ CaTvliT; dasasruli;

4. სულხან-საბა ორბელიანი – „წიგნი სიბრძნე-სიცრუისა“. ცალკეული იგავები, შერჩეული სამი ძირითადი თემატური ბლოკის გათვალისწინებით (ადაპტირებული სახით);

5. დავით გურამიშვილი – „დავითიანი“. 3 თავი (ლეკთაგან დატყვევება; სიზმარი ტყვეობასა შინა; ტყვეობიდან გაპარვა) (მითითებული სახით);

6. ნიკოლოზ ბარათაშვილი – „ბედი ქართლისა“. „ფიქრნი მტკვრის პირას“;7. ილია ჭავჭავაძე – „ბაზალეთის ტბა“. „სარჩობელაზედ“. „რა გითხრათ?

რით გაგახაროთ?“ (მითითებული სახით), „სიტყვა წინამძღვრიანთკარის სამეურნეო სკოლის გახსნაზე“ (მითითებული სახით);

8. აკაკი წერეთელი – „განთიადი“. „თორნიკე ერისთავი“. „ბაში-აჩუკი“.9. ვაჟა-ფშაველა – „ჩემი ვედრება“. „კაი ყმა“. „ხმელი წიფელი“.10. მიხეილ ჯავახიშვილი – „ეშმაკის ქვა“.

23

11. გალაკტიონ ტაბიძე – „ქარი ქრის“. „გაგონდება თუ არა“. „წამყე ბეთანიისაკენ“. „მამული“.

12. კონსტანტინე გამსახურდია – „მთვარის მოტაცება“. ფრაგმენტი (მითითებული სახით);

13. კოლაუ ნადირაძე – „25 თებერვალი“.14. ანა კალანდაძე – „ვაჟაო, დილის მზის სხივო...“.15. ჭაბუა ამირეჯიბი – „დათა თუთაშხია“. მოსე ზამთარაძის ნაამბობი.

საფეხურებრივი საკვანძო შეკითხვები:საფეხურებრივი საკვანძო შეკითხვები სტანდარტის ცნებებსა და საკითხებს

აკავშირებს შედეგებთან: • რა მიზნით ვკითხულობ? რა შეიძლება გავაკეთო იმისთვის, რომ უკეთ

გავიგო/გავიაზრო ტექსტი? (/როგორ მოქმედებენ კარგი მკითხველები, როდესაც არ ესმით ტექსტი?)

• ratomaa mniSvnelovani teqstis tipis da Janris gansazRvra? ratom aris es teqsti moTxroba (/poema, igavi, piradi werili da a.S.)? rogor gamoviyeno Janrobrivi maxasiaTeblebis codna teqstebis kiTxvisa da Sedgenis dros?

• რატომ/რა მიზნით იყენებს ავტორი ამა თუ იმ ენობრივ-გრამატიკულ ფორმებსა და ლექსიკურ საშუალებებს, მხატვრულ და სტილურ ხერხებს?

• rogor warmovaCino teqstis Temisa da mTavari ideis gageba?• rogor warmovaCino teqstis sxvadasxva nawils, teqstsa da teqsts

Soris arsebuli mimarTebebis gageba?• ramdenad da rogor axasiaTebs personaJs misi sityvebi, azrebi,

damokidebulebebi, urTierToba sxva personaJebTan? ramdenad da rogor axasiaTebs personaJs sxva personaJis mosazrebebi mis SEesaxeb, damokidebulebebi mis mimarT? ramdenad da rogor axasiaTebs personaJs avtoris mier mowodebuli informacia (mag., personaJis garegnobis, sacxovreblis aRwera, avtoriseuli daxasiaTeba)?

• რამდენად და როგორ მეხმარება ნაწარმოების სტრუქტურა ტექსტის გაგება-გააზრებაში?

• როგორ/რა საშუალებებით ცდილობს ავტორი მკითხველზე ზემოქმედებას, აზრის გამოხატვას, პოზიციის დასაბუთებას? რამდენად ეფექტურია მისი მცდელობები?

• ramdenad da rogor mexmareba Cemi winare codna da gamocdileba teqstis gagebaSi, mis interpretaciaSefasebaSi?

• ratomaa mniSvnelovani teqstis konteqstis codna?/ ramdenad mexmareba konteqstis codna nawarmeobis ukeT gagebaSi (/ras ambobs nawarmoebi konkretul epoqaze, avtorze)?

• rogor gamoviyeno teqstSi mocemuli masala/informacia interpretaciis, sakuTari damokidebulebis gamoxatvis an/da Sefasebis mizniT?

• რითია ეს ტექსტი გამორჩეული, უნიკალური (/რით გამოირჩევა ეს ტექსტი

24

ratomaa mniSvnelovani interteqstobrivi mimarTebebis gansazRvra? rogor SevZleb maT gansazRvras?

• რამდენად/როგორ დამეხმარება ეს ტექსტი რეალური სამყაროს გაცნობაში, საკუთარი თავის შემეცნებაში, სხვა ტექსტის (წიგნის, ფილმის) გაგებაში? / რამდენად და რითია ეს ტექსტი საინტერესო პირადად ჩემთვის, თანამედროვე ადამიანებისთვის?

• ramdenADAad da rogor mexmareba enobrivgramatikuli normebis codna kiTxvis, weris, mosmenisa da laparakis dros?

• ratomaa mniSvnelovani leqsikis maragis gamdidreba?• rogor davamyaro warmatebuli komunikacia? (/ra gansazRvravs

komunikaciis warmatebawarumateblobas)?

გ) მეთოდიკური ორიენტირებისაგნის სწავლა-სწავლება უნდა წარიმართოს შემდეგი პრინციპების დაცვით: ა) სწავლა-სწავლება ხელს უნდა უწყობდეს მოსწავლეთა შინაგანი ძალების

გააქტიურებას; ბ) სწავლა-სწავლება ხელს უნდა უწყობდეს ცოდნის ეტაპობრივად კონსტრუირებას

წინარე ცოდნაზე დაფუძნებით;გ) სწავლა-სწავლება ხელს უნდა უწყობდეს ცოდნათა ურთიერთდაკავშირებასა

და ორგანიზებას; დ) სწავლა-სწავლება უნდა უზრუნველყოფდეს სწავლის სტრატეგიების

დაუფლებას (სწავლის სწავლას); ე) სწავლა-სწავლება უნდა მოიცავდეს ცოდნის სამივე კატეგორიას: დეკ-

ლარატიულს, პროცედურულსა და პირობისეულს. საგნობრივი შედეგების გარდა, ეროვნული სასწავლო გეგმის მიზნებიდან

სწავლა-სწავლებისა და შეფასების სამიზნედ ასევე უნდა იქცეს შემდეგი გამჭოლი უნარები და ღირებულებები:

pasuxismgebloba • saskolo saqmianobaSi (saskolo cxovrebaSi) nakisri valdebulebis Sesruleba;

• samuSaos dadgenil vadebSi dasruleba da Cabareba;• sakuTari qcevis marTva, sakuTar qcevebze,

socialur aqtivobebze pasuxismgeblobis aReba.

TanamSromloba • samuSaos Tanasworad ganawileba da Sesruleba jgufuri/gunduri muSaobis dros;

• mzaoba jgufSi/gundSi sxvadasxva funqciis Sesasruleblad (mag., lideris);

• gansxvavebuli ideebis, SEexedulebebis konstruqciulad ganxilva;

• resursebis, mosazrebebis, codnis gaziareba problemaTa erToblivad gadaWris, gadawyvetilebaTa erToblivad miRebis mizniT.

25

Ddrosa da sivrceSi orientireba

• Tanamedrove realobis sivrculdroiT WrilSi gaazreba da interpretireba;

• multiperspeqtiuli xedva droiTi da sivrculi faqtorebis gaTvaliswinebiT.

eTika • eTikuri normebis dacva;• solidarobis gancda;• empaTia;• gansxvavebulobis mimRebloba;• sakuTar aqtivobaze pasuxismgeblobis gaazreba.

informaciuli da sakomunikacio teqnologiebis gamoyeneba

• qseluri Zieba;• sxvadasxva tipisa da formatis eleqtronuli

teqstebis SEeqmna (mag., slaidSous, pauerpointis prezentaciis);

• eleqtronuli teqstebis damuSaveba, eleqtronuli wignebisa da audiowignebis gamoyeneba;

• personaJis feisbuqi/feisbuqprofili;• mkiTxvelis forumi, wignis/nawarmoebis blogi.

kvleva • kvleviTi amocanis, kvlevis procedurebis, monacemebis mopovebis gzebisa da aRricxvis formebis gansazRvra; saTanado resursebis SerCeva;

• kvlevis Catareba, monacemebis aRricxva da sxvadasxva formiT warmodgena/organizeba;

• monacemebis analizi, argumentirebuli msjelobis safuZvelze daskvnebis gamotana; kvlevis Sedegebis Sefaseba;

• kvleviTi samuSaoebis Catarebis dros eTikisa da usafrTxoebis normebis dacva.

SemoqmedebiTiazrovneba

• Canafiqris SemoqmedebiTad ganxorcieleba;• originaluri ideebis gamovlena da xorcSesxma;

axlis Seqmna;• dasmuli problemis gadasaWrelad

arastandartuli gzebis moZieba.

წლიური პროგრამისა და სასწავლო თემის აგების პრინციპები

წლიური პროგრამა სტანდარტზე დაყრდნობით იგეგმება და გვიჩვენებს სტანდარტის მოთხოვნათა რეალიზების გზებს. წლიური პროგრამა სარეკომენდაციო ხასიათისაა. სკოლას შეუძლია გამოიყენოს რეკომენდაციის სახით შეთავაზებული წლიური პროგრამა ან თავად დასახოს სტანდარტის მიღწევის გზები. წლიური პროგრამები უნდა დაიგეგმოს სასწავლო თემების საშუალებით (შედეგი არ წარმოადგენს დამოუკიდებელ სასწავლო ერთეულს – თემას).

26

სასწავლო თემის დასაგეგმად გამოიყენება შემდეგი კომპონენტები:

სასწავლო თემა სასწავლო თემა წარმოადგენს ფუნქციურ კონტექსტს, რომელიც სტანდარტის შედეგების, ცნებებისა თუ კონკრეტული საკითხების ინტეგრირებულად და ურთიერთდაკავშირებულად სწავლების საშუალებას იძლევა. თითოეული თემის ფარგლებში, შეძლებისდაგვარად, უნდა დამუშავდეს სტანდარტის ყველა შედეგი.

ცნებები, ტექსტები, საკითხებიტექსტებისა და საკითხების მეშვეობით მოსწავლე გაიაზრებს ცნების შინაარსს, ამუშავებს საკვანძო შეკითხვებს, ასრულებს კომპლექსურ დავალებებს.

საკვანძო შეკითხვები თემატური საკვანძო შეკითხვები გამომდინარეობს საფეხურებრივი საკვანძო შეკითხვებიდან და დაისმის თემის კონკრეტულ კონტექსტში. მათი ფუნქციაა:• მოსწავლის წინარე ცოდნის გააქტიურება, ცნობისმოყვარეობის გაღვივება,

პროვოცირება ახალი ცოდნის შესაძენად;• სასწავლო თემის შედეგზე ორიენტირებულად სწავლა-სწავლების უზრუნველყოფა; • თემის სწავლა-სწავლების პროცესში შუალედური ბიჯების/ეტაპების განსაზღვრა.

საკვანძო შეკითხვა წარმოადგენს მაორგანიზებელ ელემენტს, რომელიც სასწავლო თემის ფარგლებში ასრულებს გაკვეთილ(ებ)ის მიზნის როლს.

აქტივობებიმიმდინარე დავალებების ტიპების/ნიმუშების ჩამონათვალი, რომლებიც შეიძლება იყოს გამოყენებული გაგება-გააზრების პროცესების ხელშესაწყობად, ასევე ცოდნის ათვისების, განმტკიცებისა თუ შეჯამების მიზნით.კომპლექსურ/პროექტულ დავალებათა იდეების ჩამონათვალიკომპლექსური/პროექტული დავალებები წარმოადგენს იმგვარ აქტივობებს, რომელთა შესრულება მოითხოვს სხვადასხვა ცოდნათა ინტეგრირებულად გამოყენებას ფუნქციურ კონტექსტებში.

შეფასების ინდიკატორებიშეფასების ინდიკატორები სტანდარტის შედეგებიდან გამომდინარეობს და აჩვენებს, რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ კონკრეტული თემის ფარგლებში. სხვა სიტყვებით, ინდიკატორები წარმოადგენს კონკრეტულ თემაში რეალიზებულ შედეგებს. ინდიკატორებში დაკონკრეტებულია ცოდნის ის სავალდებულო მინიმუმი, რომელსაც მოსწავლე თემის ფარგლებში უნდა დაეუფლოს. შეფასების ინდიკატორებზე დაყრდნობით ყალიბდება კრიტერიუმები შეფასების რუბრიკებისთვის.

მკვიდრი წარმოდგენები მკვიდრი წარმოდგენები განისაზღვრება სტანდარტის შედეგებზე დაყრდნობით. ეს არის ზოგადი წარმოდგენები, რომლებიც თემის შესწავლისას უნდა ჩამოყალიბდეს მოსწავლის ხანგრძლივ მეხსიერებაში მის (მოსწავლის) წინარე წარმოდგენებზე დაყრდნობით, რათა მას თემის ფარგლებში დასახული მიზნების მიღწევა გაუადვილდეს. მკვიდრი წარმოდგენები აზროვნების საყრდენია გაგების აქტების განსახორციელებლად.

როგორ აიგება სასწავლო თემა?სასწავლო თემის ასაგებად უმთავრესი ორიენტირებია სტანდარტის შედეგები.

ისინი სტანდარტში სავალდებულო სახითაა განსაზღვრული. სტანდარტის ცნებებსა და შედეგებზე დაყრდნობით განისაზღვრება საკვანძო შეკითხვები და შეფასების

27

ინდიკატორები, შეირჩევა ტექსტები, შემუშავდება იდეები შემაჯამებელი კომპლექსური დავალებებისთვის. ამის შემდეგ განისაზღვრება საგნობრივი საკითხები, რესურსები, დავალებათა ტიპები/ნიმუშები. თითოეულ თემაზე მუშაობის პროცესი მოემსახურება ზოგადი მკვიდრი წარმოდგენების ჩამოყალიბებას.

ქვემოთ თემის ასაგებად გადასადგმელი ნაბიჯები წარმოდგენილია სქემატურად, ცხრილის სახით.

ცხრილი. სასწავლო თემის აგების პროცესი

ნაბიჯი 1. მკვიდრი წარმოდგენების განსაზღვრა

ნაბიჯი 2. თემატური საკვანძო შეკითხვების დასმა

ნაბიჯი 3. შეფასების ინდიკატორების განსაზღვრა

ნაბიჯი 4. თემის ტექსტების/რესურსების შერჩევა

ნაბიჯი 5. შემაჯამებელი კომპლექსური დავალებების იდეების შემუშავება

ნაბიჯი 6. საკითხების განსაზღვრა

ნაბიჯი 7. მიმდინარე აქტივობებისა და დავალებების განსაზღვრა-დაგეგმვა

თემატური ერთეულების დაგეგმვისას გასათვალისწინებელია შემდეგი: • შერჩეული მასალა უნდა შეესატყვისებოდეს მოსწავლეთა ასაკობრივ ინტერესებსა

და შესაძლებლობებს;• ქართული მწერლობის კლასიკოსთა თხზულებების გარდა, მოსწავლეებს უნდა

შევთავაზოთ მაღალი ხარისხის თანამედროვე ლიტერატურა, რომელიც ასახავს მათთვის ნაცნობ რეალიებს, პრობლემატიკას; თანამედროვე ადა მიანის შინაგან სამყაროს, ფიქრებს, დამოკიდებულებებს, ოცნებებსა და მისწრაფებებს. ეს დაეხმარება მოსწავლეებს იმაში, რომ უკეთ გაიაზრონ თანამედროვე სამყარო, იპოვონ პასუხები მათთვის აქტუალურ და არსებით შეკითხვებზე, დასახონ პრობლემების გადაჭრის გზები, შეიმეცნონ საკუთარი თავი და დაიმკვიდრონ ადგილი თანამედროვე საზოგადოებაში. სხვადასხვა ეპოქაში შექმნილ ტექსტებს შორის მსგავსება-განსხვავებების აღმოჩენა კი ნოყიერ ნიადაგს შექმნის მსჯელობისთვის და დაეხმარება მოსწავლეებს იმაში, რომ სიღრმისეულად გაიაზრონ საგნობრივი ცნებები და საკითხები შეთავაზებული კონტექსტების (თემების) ფარგლებში.

• ქართული ლიტერატურის გარდა, მოსწავლეებს შესაძლებელია შევთავაზოთ უცხოური ლიტერატურის ნიმუშებიც, რაც დაეხმარება მათ, გაიაზრონ მშობლიური ლიტერატურა მსოფლიო ლიტერატურის კონტექსტში (სხვადასხვა კულტურის ტექსტებს შორის მსგავსება-განსხვავებების აღმოჩენის გზით). ეს გააფართოებს მოსწავლეთა კულტურულ ჰორიზონტს და ხელს შეუწყობს მათ განვითარებას ინტერკულტურული კუთხით.

• ენობრივ-გრამატიკული ცნებებისა და საკითხების სწავლება არ გულისხმობს

28

გრამატიკული ცოდნის თვითმიზნურ დაგროვებას. სწავლა-სწავლების პროცესი უნდა წარიმართოს ისე, რომ მოსწავლემ შეძლოს ნასწავლის სინთეზირება და ფუნქციურად გამოყენება სხვადასხვა საკომუნიკაციო სიტუაციაში (ზეპირმეტყველების, კითხვის, წერის დროს). ამდენად, მოსწავლეებს უნდა მივცეთ შესაძლებლობა, გამოიყენონ ენობრივი ცოდნა განსხვავებულ კონტექსტებში სხვადასხვა ტიპისა და ჟანრის ტექსტების შედგენის გზით.

• საკითხავი მასალის რაოდენობა უნდა შეირჩეს იმგვარად, რომ მოსწავლეებს ჰქონდეთ საკმარისი დრო მისი (მასალის) საფუძვლიანად დამუშავებისა და გააზრებისათვის.

სწავლის უნარების გასაუმჯობესებლად მნიშვნელოვანია ზრუნვა მეტაკოგნიციის უნარების განვითარებაზე, რისთვისაც მასწავლებელმა პერიოდულად სამი ტიპის აქტივობა უნდა ჩაატაროს. ეს აქტივობებია:

სტრატეგიების მოდელირება: მასწავლებელი მოსწავლეებთან ერთად ასრულებს დავალებას და მისი შესრულებისას „ხმამაღლა ფიქრობს“ იმაზე, თუ როგორ შეასრულოს ეს აქტივობა (მაგ., კარგად გავეცნოთ პირობას და დავაკვირდეთ, რას მოითხოვს იგი; აქვს თუ არა პირობას თანხმლები მასალა, მაგ., სურათები? სანამ ტექსტს წავიკითხავთ, ხომ არ სჯობს, ჯერ სურათებს გავეცნოთ და ვნახოთ, რა ინფორმაციის შემცველია ეს სურათები? და მისთ).

წინმსწრები მეტაკოგნიტური პაუზა, ანუ დავალების შესრულებამდე დაფიქრება და მსჯელობა გადასადგმელ ნაბიჯებზე – მას შემდეგ, რაც მოსწავლეები გაეცნობიან დავალების პირობას, შევასრულებინებთ მეტაკოგნიტური ხასიათის ამგვარ აქტივობას: მათ ჯგუფურად უნდა განსაზღვრონ ის გზა, რომლითაც დავალებას შეასრულებენ, სახელდობრ: დეტალურად აღწერონ დავალების შესრულების ეტაპები (რას შეასრულებენ რის შემდეგ და სხვ.) და სტრატეგიები, რომლებსაც გამოიყენებენ თითოეულ ეტაპზე. ჯგუფებმა უნდა წარმოადგინონ თავიანთი ნამუშევრები და იმსჯელონ შერჩეული გზებისა თუ სტრატეგიების მიზანშეწონილობაზე.

შემდგომი მეტაკოგნიტური პაუზა, ანუ დავალების შესრულების შემდეგ დაფიქრება და მსჯელობა გადადგმულ ნაბიჯებზე – მას შემდეგ, რაც მოსწავლეები შეასრულებენ კონკრეტულ დავალებას, მათ უნდა გაიხსენონ და აღწერონ განვლილი გზა: რა გააკეთეს რის შემდეგ? რა ხერხები გამოიყენეს მუშაობისას? რა გაუჭირდათ ან რა გაუადვილდათ? შესრულებული მოქმედებების აღწერის შედეგად მოსწავლეები გააცნობიერებენ იმ ფაქტს, რომ მიზნის მისაღწევად არსებობს სხვადასხვა გზა და ხერხი, რომლებზეც დავალების შესრულებამდე უნდა დაფიქრდნენ (ოპტიმალური გადაწყვეტილების მისაღებად). მეტაკოგნიტური პაუზა მოსწავლეებს განუვითარებს სწავლის უნარებსა და ქმედობაუნარიანობას.

დ) შეფასებასაკლასო შეფასება უნდა შეესაბამებოდეს ეროვნული სასწავლო გეგმის პირველი

კარის მე-7 თავში განსაზღვრულ შეფასების პრინციპებს, მიზნებსა და ამოცანებს. სწავლის ხარისხის გაუმჯობესების ხელშესაწყობად უპირატესობა უნდა მიენიჭოს

განმავითარებელ შეფასებას, რომელიც აფასებს მოსწავლეს თავის წინარე შედეგებთან მიმართებით, ზომავს ინდივიდუალურ წინსვლას და, ამდენად, აძლევს მოსწავლეს ცოდნის ეტაპობრივად აგების (კონსტრუირების) საშუალებას.

29

მნიშვნელოვანია, მოსწავლე თავად იყოს ჩართული განმავითარებელ შეფასებაში. სწავლის პროცესის შეფასება მოსწავლეს გამოუმუშავებს დამოუკიდებლად სწავლის უნარ-ჩვევებს, დაეხმარება სწავლის სტრატეგიების ათვისებაში, საშუალებას მისცემს, გაცნობიერებულად შეუწყოს ხელი საკუთარ წინსვლასა და წარმატებას. შეფასებაში ჩართვის ძირითადი მიზანია მოსწავლის გათვითცნობიერება სწავლის პროცესებში, რაც მას შეასწავლის ამ პროცესების გააზრებულად და დამოუკიდებლად მართვას.

შემაჯამებელი (განმავითარებელი და განმსაზღვრელი) შეფასება

შემაჯამებელი შეფასებისთვის გამოიყენება კომპლექსური, კონტექსტის მქონე დავალებები, რომელთა შესრულება მოითხოვს სტანდარტით განსაზღვრული ცოდნისა და უნარების ინტეგრირებულად და ფუნქციურად გამოყენებას. ამ დავალებათა შესაფასებლად გამოიყენება შეფასების რუბრიკები, ანუ კრიტერიუმების ბადე.

მოსწავლეს თითოეული სასწავლო თემის დამუშავების შემდეგ ევალება შემაჯამებელი დავალების წარმოდგენა. შემაჯამებელი დავალებების მინიმალური რაოდენობა წლის განმავლობაში სასწავლო თემების რაოდენობას ემთხვევა.

განმსაზღვრელი შემაჯამებელი დავალება ინტეგრირებულად ამოწმებს/აფასებს ენისა და ლიტერატურის სწავლა-სწავლებისას შეძენილ ცოდნასა თუ უნარებს.

ტიპობრივი დავალებები შემაჯამებელი შეფასებისათვის

სტანდარტში შემოთავაზებულია ტიპობრივ დავალებათა ფართო არჩევანი. შემაჯამებელი შეფასებისათვის მასწავლებელი და/ან მოსწავლე შეარჩევს დავალების სასურველ ტიპს/ტიპებს.

შემაჯამებელი დავალებების სახით, მოსწავლეებს უნდა შევთავაზოთ კომპლექსური სახის აქტივობები. ყოველი სასწავლო თემის ფარგლებში მოსწავლეებმა უნდა შეასრულონ, სულ მცირე, ერთი შემაჯამებელი კომპლექსური დავალება.

კომპლექსურ დავალებებს მიეკუთვნება: • დისკუსია;• დებატები;• ლიტერატურული სამსჯავრო, ლიტერატურული სალონი;• პრეზენტაცია, ზეპირი მოხსენება/ზეპირი გამოსვლა;• პრობლემური საკითხის წარმოდგენა იმიტირებული სიტუაციის (მინისპექტაკლის,

როლური თამაშის და სხვ.) საშუალებით;• ნაწარმოების ინსცენირება;• ანალიტიკური წერითი ნამუშევრები (მაგ., ტექსტის ანალიზი; ორი ტექსტის

შედარებითი ანალიზი, პერსონაჟის დახასიათება, პერსონაჟების შედარებითი დახასიათება);

• თხრობითი ტექსტის შედგენა (რეალურ ან/და წარმოსახვით გამოცდილებაზე); • დამარწმუნებელი ტექსტების შედგენა (არგუმენტირებული ესე, სარეკლამო,

სარეკლამო-საინფორმაციო ტექსტი, წერილი რედაქციას, რედაქტორს);• ახსნა-განმარტებითი/საინფორმაციო ტექსტის შედგენა;

30

• პროექტი / კვლევა (თემაზე, ტექსტის იდეაზე, კონკრეტულ პრობლემაზე/ საკითხზე);

• წერილობითი რეზიუმეს შედგენა (ნაცნობი ტექსტის); • ტექსტის შეცვლა: გავრცობა-შევსება, ახალი პერსონაჟ(ებ)ის შემოყვანა,

დასასრულის შეცვლა, თხრობის გაგრძელება, წინარე ისტორიის აღდგენა, ტექსტის გადაწერა სხვა ჟანრში;

• წერილი ავტორს, პერსონაჟს; ერთი პერსონაჟის წერილი მეორის მიმართ; • წარმოსახვითი ინტერვიუ ავტორთან, პერსონაჟთან;• ანოტაციის, რეკომენდაციის შედგენა (მაგ., წიგნის, ფილმის); • წერილობითი ტექსტების შედგენა თვითგამოხატვის მიზნით (მაგ., ჩანახატი,

ნოველა, პირადი გამოხმაურება/შთაბეჭდილება);• ალტერნატიული ფორმის ტექსტების შედგენა თვითგამოხატვისთვის, პირადი

დამოკიდებულების წარმოჩენისთვის (მაგ., ნახატი, პოსტერი, კოლაჟი, გრაფიკა, ვიდეორგოლი, მუსიკალური კლიპი შესწავლილი ტექსტების საფუძველზე) და მისთ.

მოთხოვნები, რომლებსაც უნდა აკმაყოფილებდეს შემაჯამებელი განმსაზღვრელი შეფასებისათვის განკუთვნილი დავალება

• დავალების თითოეულ ტიპს უნდა ახლდეს შეფასების ზოგადი რუბრიკა;• დავალების შეფასების რუბრიკის შედგენისას გამოიყენება: თემის შეფასების

ინდიკატორები, კრიტერიუმები, ეროვნული სასწავლო გეგმის გამჭოლი პრიორიტეტები (იხ. ცხრილი);

• ზოგადი რუბრიკა უნდა დაზუსტდეს კონკრეტული დავალების პირობისა და განვლილი მასალის გათვალისწინებით;

• 10 ქულა უნდა გადანაწილდეს რუბრიკაში შემავალ კრიტერიუმებზე.

ნიმუში. შემაჯამებელი დავალება ზეპირმეტყველებაშიდავალების პირობა: გაეცანით მოცემულ თვალსაზრისს და მოამზადეთ ზეპირი გამოსვლა, რომელშიც:ა) წარმოადგენთ თქვენს მოსაზრებას ამ თვალსაზრისთან დაკავშირებით; ბ) მოიყვანთ არგუმენტებსა და მაგალითებს თქვენი მოსაზრების დასამტკიცებლად; გ) გამოიტანთ დასკვნას/დასკვნებს. ზეპირი გამოსვლის მაქსიმალური დროა 5 წუთი.

ქულა კომენტარი

პირობასთან შესაბამისობა

იცავს დროის ლიმიტს 0 – 1

იცავს პირობის შინაარსობრივ მოთხოვნებს (მოსაზრება, არგუმენტები, დასკვნა)

0 – 0, 5 – 1

კომუნიკაციური უნარ-ჩვევები

31

გასაგებად აყალიბებს მოსაზრებას და თანამიმდევრულად ავითარებს მას

0 – 1- 2

მოჰყავს ადეკვატური არგუმენტები და მაგალითები 0 – 1- 2

გამოაქვს ადეკვატური დასკვნა 0 – 1

ენობრივი უნარ-ჩვევები

ადეკვატურად იყენებს ზეპირი მსჯელობისათვის დამახასიათებელ არავერბალურ საშუალებებს (მაგ., ჟესტიკულაციას, ინტერვალს საუბარში, ხმის სხვადასხვა დონეს და ა.შ.)

0-1

იყენებს მსჯელობითი ტექსტისათვის დამახასიათებელ ენობრივ-გრამატიკულ ფორმებსა და ენობრივ კონსტრუქციებს (მაგ. განკერძოებულ სიტყვებს, გამოთქმებს, ჩართულს, პირობით-შედეგობით კონსტრუქციას და ა.შ.)

0 – 1

შემოქმედებითი უნარ-ჩვევები

აქვს საინტერესო მოსაზრებები, მოჰყავს ორიგინალური არგუმენტები, მაგალითები

0 – 1

ქულათა მაქსიმალური რაოდენობაა 10 (ქულები მრგვალდება მთელის სიზუსტით)

32

saxelmZRvanelos Sesatyvisoba erovnul saswavlo gegmasTan

saxelmZRvanelos TiToeuli Tavi aris Tematuri erTeuli, romelic Seesabameba qarTuli enisa da literaturis sabazo safexuris standartiT gaTvaliswinebul ama Tu im saswavlo Temas erT-erTi Tematuri blokidan. saxelmZERvanelos Tavebi,

anu igive Tematuri erTeulebi, dagegmilia da agebulia erovnuli saswavlo gegmis moTxovnaTa gaTvaliswinebiT.

I nawiliI Tema

Tematuri erTeulis saxelwodeba: adamiani sakuTari arsis ZiebaSi (saxelmZRvanelos I Tavi).Tema: adamianis arsebobis mizani, adamianuri potencialis realizebis gzebis Zieba-gaazreba.(Tematuri bloki: III Tematuri bloki. maradiuli Ziebebi)saaTebis savaraudo raodenoba _ 15 saaTi

Tematuri sakvanZo SekiTxvebi:• ras efuZneba TiToeuli adamianis faseuloba da Rirseba?• ras niSnavs adamianad yofna? ra gamoarCevs adamians cocxali bunebis sxva warmomad-

genlebisagan?• ratom aris mniSvnelovani adamianis faseulobasa da Rirsebaze, mis mier sakuTari ar-

sis gaazrebaze Seqmnili literaturis gacnoba?

Temis farglebSi dasamuSavebeli qvecnebebi/sakiTxebi:

teqstis ena: axali leqsika.

teqstis tipi da Janri: mxatvruli teqsti _ TxrobiTi teqsti (moTxroba); lirikuli leqsi. aramxatvruli teqsti _ biografiuli teqsti, avtobiografiuli teqsti (mogone-ba), sainformacio teqsti, dRiuri, disputi.

Kkompozicia/Sinaarsobrivi mxare: nawarmoebis dedaazri, dro da sivrce, lirikuli gmiri, xedvis kuTxe, personaJi da misi Sinagani samyaro, damokidebuleba sxva personaJebTan.

teqstis struqtura: Tavfurceli, saTauri, epigrafi, citata, ilustracia; taepi, mon-akveTi; biografiuli teqstis organizeba, dRiuris organizeba.

Eenobriv-gamomsaxvelobiTi saSualebebi: simbolo, kuTxuri formebi mxatvrul nawar-moebSi.

Kkonteqsti: avtoris cxovrebiseuli gamocdileba, socialuri foni, cxovrebiseuli faqti poeturi nawarmoebis STagonebis wyaro.

mimarTebebi teqstebs Soris: poeturi nawarmoebis savaraudo interteqsti, mimarTeba or teqsts Soris.

teqstis sakomunikacio maxasiaTeblebi: mizani da auditoria.

Ggramatika: viTarebiTi brunvis daboloeba; winadadebebis SeerTeba; dialogis marTebu-li Cawera; sxvaTa sityvis marTlwera; kuTxuri formebi mxatvrul nawarmoebSi; sakuTar saxelTa wodebiTi brunva; mizezi da mizani: `Tvis~ Tu `gamo~? `Txovna~ da `moTxovna~; `TandaTan~, magram `bolos da bolos~.

strategiebi: mizanmimarTuli kiTxvis strategia (kiTxvebis dasma da pasuxebis Zieba te-qstSi), kiTxvis strategia (saleqso taepis parafrazi).

33

I etapis Sualeduri miznebi

ZiriTadi resursi/teqsti:

VIII klasis qarTuli enisa da literaturis saxelmZRvanelo, I nawili

I Tavi: adamiani sakuTari arsis ZiebaSi

I etapi

§1. me var adamiani

teqsti:Nniko lorTqifaniZe, `dadianis asuli da maTxovari~.

II etapi

§2. ras niSnavs adamianad yofna?

teqsti:vaJa-fSavela, `ram SEemqmna adamianad~.

III etapi

§3. risTvis iwereba dRiuri?

teqsti:Nnargiza mgelaZe, `ucnobi biWis dRiuri~.

Qqvecneba/qvecnebebi, sakiTx(eb)i

axali leqsika; mxatvruli TxrobiTi teqsti, aramxatvru-li teqsti (biografiuli teqsti); dedaazri, saTauri, dro da sivrce, person-aJi; biografiuli teqstis organizeba; viTarebiTi brunvis daboloeba, winadadebebis SeerTeba, dialogis marTe-buli Cawera; kiTxvis strategiebi.

cneb(eb)is sakvanZo SekiTxva/SekiTxvebi

• ra unda gavakeTo imisaTvis, rom ukeT gavigo/gaviazro wakiTxuli teqsti?

• rogor unda ganvasxvavo erTmaneTisagan mxatvruli da aramxatvruli teqstebi?

• rogor unda amovicno mxatvruli nawar-moebis dedaazri, mTavari saTqmeli?

• ramdenad da rogor damexmara mxatvru-li nawarmoebis saTauri mTavari saTqme-lis amocnobaSi?

• rogor axasiaTebs moTxrobis person-aJebs maTi sityvebi, azrebi, damokide-bulebebi, urTierToba sxva person-aJebTan?

• ramdenad damexmara mwerlis mier gamoy-enebuli leqsika nawarmoebSi asaxuli garemos warmodgenaSi?

• ramdenad damexmara mwerlis biografia nawarmoebis saTqmelis ukeT gaazrebaSi?

• ra Taviseburebebi axasiaTebs niko lorTqifaniZis enas am moTxrobis mixedviT?

samizne cnebebi da maTTan dakavSirebuli mkvidri

warmodgenebi

ixileT `qarTuli enisa da lite-raturis standatrtis Sedege-bi~, gv. 10-15

34

Aaqtivobebi:

Aaqtivoba 1. Temis gacnoba.

waikiTxeT Tavis (Tematuri erTeulis) saTauri, waikiTxEeT epigrafad moyvanili citatebi, imsjeleT, rogor gesmiT am citatebis Sinaarsi. gaecaniT ilustracias da TandarTul teqsts. gadaxedeT YTavis sarCevs.

Aaqtivoba 2. paragrafis saTaurisa da miznis gacnoba. sastarto aqtivobebi.

gaecaniT paragrafis saTaursa da mizans. upasuxeT kiTxvebs. daakvirdiT ogiust rodenis qandakebis ilustracias da upa-suxeT kiTxvebs. gaecaniT informacias blez paskalis Sesaxeb (es sainteresoa!), mis citatas da imsjeleT, riT hgavs erTmaneTs blez paskalisa da ogiust rodenis Sexed-ulebebi adamianze.

Aaqtivoba 3. teqstis wakiTxva.

waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gaecaniT informacias nawarmoebis dedaazrisa da dro-sivrcis Sesaxeb. gamoTqviT varaudebi nawarmoebis saTaursa da qvesaTaurze, win darTul le-qsikonze dayrdnobiT da ganmarteT Tqveni varaudebi.

kiTxvis dros _ axali leqsikis damuSaveba (mniSvnelobis gansazRvra konteqstze dayrdnobiT an TandarTuli leqsikonis gamoyenebiT). teqstTan dakavSirebuli kiTxvebis dasma.

wakiTxvis Semdeg _ saubari imaze, gamarTlda Tu ara winaswari varaudebi. interaqcia teqstze (darTuli kiTxvaris damuSaveba).

Aaqtivoba 4. teqstis struqturuli el-ementebis amocnoba.

imuSaveT wyvilebSi. gaecaniT struqtu-ruli elementebis CamonaTvals da gamoya-viT moTxrobisa da biografiuli teqstis struqturuli elementebi.

Kkompleqsuri davaleba/davalebebi

davaleba 1. prezentaciis momzadeba moZiebul informaciaze dayrdnobiT.Ddavalebis instruqcia ixileT saxelmZR-vaneloSi, gv.38, davaleba 1.

Sefasebis kriteriumebi.

Mmoswavlem unda SeZlos: • teqstSi mocemuli faqtobrivi da kon-

ceptualuri informaciis amocnoba-gaazreba;

• werilobiT teqstSi mocemuli infor-maciis zepir saprezentacio moxsenebis teqstad gardaqmna;

• informaciis gasagebad da amomwuravad miwodeba auditoriisaTvis;

• Sesabamisi kontaqtis damyareba audi-toriasTan.

Ddavaleba 2. teqstis gagrZeleba.

Ddavalebis instruqcia ixileT saxelmZR-vaneloSi, gv. 38, davaleba 2.



• teqstis interpretacia literaturul gamocdilebaze dayrdnobiT (misi mTa-vari saTqmelis gansazRvra);

• teqstis gagrZeleba mocemul miniSne-bebze dayrdnobiT;

• personaJTa xasiaTis amocnoba, maTi Semdgomi qcevis Taobaze varaudebis gamoTqmiT;

• avtorisaTvis damaxasiaTebeli eno-briv-stiluri saSualebebis gansaz-Rvra maTi imitaciis saSualebiT.

35

gansazRvreT, romel organizaciul struq-turas efuZneba mocemuli biografiuli teqstebi (detaluri instruqcia da te-qstebi ix. saxelmZRvaneloSi, I nawili, gv. 34).

Aaqtivoba 5. TamaSi: `miswere werili~!

miswereT werili Tqven gverdiT mjdom

Tanaklasels, romelSic mis gansakuTrebu-

lobaze isaubrebT (instruqcia ix. saxelmZ-

RvaneloSi, gv. 36).

Aaqtivoba 6. mwerlis leqsikaze dakvirveba.

teqstSi Zvirfasi Tvlebis ferebis dasax-

elebis dros raRac Secdomaa daSvebuli,

moZebneT es adgili da `gaasworeT~.

Aaqtivoba 7. mwerlis enaze dakvirveba.

daakvirdiT, ra Tavisebureba axasiaTebs mw-

erlis enas viTarebiTi brunvis gamoyenebis

TvalsazrisiT. Tqveni dakvirvebis Sedegebi

warmoadgineT saxelmZRvaneloSi mocemuli

cxrilis saxiT da moamzadeT mini-prezen-

tacia: `viTarebiTi brunvis daboloeba n.

lorTqifaniZis moTxrobaSi~ (saxelmZR-

vanelo, gv.36).

aqtivoba 8. mwerlis stilze dakvirveba.

saxelmZRvanelos 37-e gv-ze mocemul

savarjiSoebze dayrdnobiT, isaubreT, ra

Tavisebureba axasiaTebs niko lorTqi-

faniZis Txrobis maneras? (rogor winadade-

bebs iyenebs, ra funqciiT tvirTavs sasven

niSans dialogis dros?).

davaleba 3. xedvis kuTxis Secvla

TxrobiT nawarmoebSi.davalebis instruqcia ixileT saxelmZR-vaneloSi, gv. 38, davaleba 3.


Mmoswavlem unda SeZlos:• teqstis interpretacia literaturul

gamocdilebaze dayrdnobiT (mTxrobe-lis poziciis, anu xedvis kuTxis gansaz-Rvra);

• teqstis mTavari saTqmelis gansazRvra;• teqstis siuJetur-kompoziciuri sqemis

dalageba (dasawyisi, Sua nawili, dasas-ruli);

• miznisa da auditoriis gansazRvra.

davaleba 4. weriTi namuSevari.

davalebis instruqcia ixileT saxelmZR-vaneloSi, gv. 38, davaleba 4.



• teqstebSi mocemuli faqtobrivi da konceptualuri informaciis amocnoba-gaazreba;

• werilobiTi teqstis Seqmna mocemul gegmaze dayrdnobiT;

• enobriv-gamomsaxvelobiTi saSuale-bebisa da gramatikis codnis funqciuri gamoyeneba;

• teqstis struqturuli da organizaci-uli elementebis codnis funqciuri gamoyeneba.

resursebi : VIII klasis qarTuli enisa da literaturis saxelmZRvanelo, I nawili

36

II etapis Sualeduri miznebi


axali leqsika;mxatvruli teqsti _ lirika; aramxatvruli teqsti _ biografiuli te-qsti, avtobiografiuli teqsti;Tema, lirikuli gmiri, taepi; Esimbolo;poeturi nawarmoebis STagonebis wyaro; poeturi nawarmoebis savaraudo interte-qsti, mimarTeba or teqsts Soris; mizani da auditoria; sxvaTa sityvis marTlwera; kuTxuri forme-bi mxatvrul nawarmoebSi; sakuTar saxelTa wodebiTi brunva; mizezi da mizani: `Tvis~ Tu `gamo~?kiTxvis strategia (saleqso taepis parafrazi).


• ra unda gavakeTo, roca leqsis calkeu-li taepebidan azris gamotana miWirs?

• ramdenad damexmara mwerlis mier gamoy-enebuli leqsika nawarmoebSi asaxuli garemos warmodgenaSi?

• rogor unda gavmijno erTmaneTisagan biografiuli da avtobiografiuli teqsti?

• ra Taviseburebebi axasiaTebs vaJa-fSavelAas enas am nawarmoebis mixedviT?

• ramdenad da rogor damexmara lirikuli teqstis maxasiaTeblebis codna leqsis ukeT gaazrebaSi?

• ramdenad damexmara ori teqstis urT-ierTmimarTebebis gaazreba nawarmoebis mTavari saTqmelis amocnobaSi?

• rogor unda amovicnoT, sityva simbol-uri mniSvnelobiTaa teqstSi gamoyeneb-uli Tu ara?

teqstebi:vaJa-fSavela, `ram Semqmna adamianad~;

gulqan razikaSvili, wignidan: `mamama RmerTs Camahyara saxeli~ (nawyveti);

osa zurabiSvili, wignidan; `kai yma~ (nawyveti).

Aaqtivobebi:

Aaqtivoba 1. paragrafis saTaurisa da miz-nis gacnoba. sastarto aqtivobebi.

gaecaniT paragrafis saTaursa da mizans. upasuxeT kiTxvebs. gaecaniT kiTxvis strategias (ra saWiroa perifrazi?) da SeasruleT Sesabamisi davaleba.


davaleba. weriTi namuSevari.davalebis instruqcia ixileT saxelmZR-vaneloSi, gv. 50.



Aaqtivoba 2. teqstebis wakiTxva (`gulqan razikaSvilis naambobi~ da `ram Semqmna ada-mianad~).

waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gamoTqviT varaudebi nawar-moebis saTaursa da ilustraciaze dayrd-nobiT da ganmarteT Tqveni varaudebi.kiTxvis dros _ axali leqsikis damuSaveba (mniSvnelobis gansazRvra konteqstze dayrdnobiT an TandarTuli leqsikonis

• teqstSi mocemuli faqtobrivi dakonceptualuri informaciis amocnoba-gaazreba;

• werilobiTi teqstis Seqmna mocemul instruqciaze dayrdnobiT;



37

gamoyenebiT). teqstTan dakavSirebuli kiTxvebis dasma.

wakiTxvis Semdeg _ saubari imaze, gamarTlda Tu ara winaswari varaudebi. interaqcia teqstze (darTuli kiTxvaris damuSaveba). saubari ori teqstis urTierT-kavSirze.

aqtivoba 3. gamoiyeneT perifrazirebis xerxi vaJas leqsis calkeuli, TqvenTvis bundovani taepebis ukeT gasagebad (sax-elmZRvanelo, gv.43).

aqtivoba 4. lirika da lirikuli `me~.

imuSaveT mewyvilesTan erTad. waikiTxeT Teoriuli statia: `lirika da lirikuli me~ da upasuxeT kiTxvebs.

(saxelmZRvanelo, gv.45-46).

aqtivoba 5.saxaliso davaleba.

waikiTxeT teqsti mkiTxvelisa da liriku-li mes warmosaxviTi Sexvedra-gasaubrebis Sesaxeb da gaarkvieT, ra `daaSava~ mkiTx-velma? (saxelmZRvanelo, gv.46).

aqtivoba 6. teqstebis enaze dakvirveba.

a) daakvirdiT, sworad iyenebs Tu ara gul-qan razikaSvili sxvaTa sityvis nawilakebs da gaasworeT mcdari formebi.

b) moiZieT da gaasworeT gulqan razikaSvi-lis naambobSi sityvaTa kuTxuri formebi.

g) sworad gamoiyeneba Tu ara osa zurabiS-vilis naambobSi sakuTar saxelTa wodebiTi brunva?

SeajameT Tqveni dakvirvebis Sedegebi da isaubreT, ra Taviseburebebi axasiaTebs am teqstebis mixedviT fSaur dialeqts.

aqtivoba 7. gadawyviteT, rogor dai-wereba calkeuli sityvebi rTul sityvad SeerTebis SemTxvevAAAaSi (saxelmZRvanelo, gv.49).

resursebi : VIII klasis qarTuli enisa da literaturis saxelmZRvanelo

38

III etapis Sualeduri miznebi


axali leqsika;mxatvruli teqsti _ TxrobiTi teqsti; aramxatvruli teqsti _ dRiuri;disputi da diskusia; msjeloba. ETezisi (ZiriTadi debuleba), daskvna.Ggramatika: `Txovna~ da `moTxovna~; `Tan-daTan~, magram `bolos da bolos~.kiTxvis strategiebi.


• ramdenad damexmara dRiuris damaxasi-aTebeli niSnebis codna dRiuris for-miT warmodgenili mxatvruli teqstis ukeT gagebaSi?

• rogor unda gavmijno erTmaneTisagan sadikusio da disputisaTvis gamosadegi Temebi?

• rogor unda warvmarTo msjeloba da davasabuTo sakuTari azri?

• ramdenad damexmara informacia kamaTis kulturis Sesaxeb kamaTSi monawileobi-sas?

• Ddamexmara Tu ara mTavari personaJis problemebze dafiqreba sakuTari prob-lemebis gacnobierebaSi?

• Ddamexmara Tu ara dRiuris tipis teqs-tis Seqmna werilobiTi teqstis orga-nizaciuli struqturis ukeT gaazre-baSi?

teqstebi:nargiza mgelaZe, `ucnobi biWis dRiuri~.

Aaqtivobebi:

Aaqtivoba 1. paragrafis saTaurisa da miz-nis gacnoba. sastarto aqtivobebi.gaecaniT paragrafis saTaursa da mizans. upasuxeT kiTxvebs.

Aaqtivoba 2. teqstis wakiTxva.waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gamoTqviT varaudebi

kompleqsuri davaleba/davalebebi

davaleba. weriTi namuSevari.davalebis instruqcia ixileT saxelmZR-vaneloSi, gv. 67.



nawarmoebis saTaursa da ilustraciebze

dayrdnobiT da ganmarteT Tqveni varaude-

bi.

kiTxvis dros _ axali leqsikis damuSaveba

(mniSvnelobis gansazRvra konteqstze

dayrdnobiT an TandarTuli leqsikonis

gamoyenebiT). teqstTan dakavSirebuli

kiTxvebis dasma.

wakiTxvis Semdeg _ saubari imaze,

gamarTlda Tu ara winaswari varaudebi.

• dRiuris tipis teqstis struqturis gageba-gaazreba;




39

interaqcia teqstTan (darTuli kiTxvaris

damuSaveba).

aqtivoba 3. SeajameT yvelaferi, razec

isaubreT da gansazRvreT, sworad mixvdiT

Tu ara dRiuris daniSnulebas da ra aris

dRiuris, rogorc teqstis, damaxasiaTe-

beli niSnebi. Semdeg gadaamowmeT Tqveni

varaudi saxelmZRvaneloSi mocemul in-

formaciaze dayrdnobiT (gv.62).

aqtivoba 4. gavmijnoT disputi da diskusia

(ix. saxelmZRvanelo, gv.63-64).

aqtivoba 5. jgufuri aqtivoba. disputis

gamarTva saintereso Temaze (instruqcia

ixileT saxelmZRvaneloSi, gv. 64).

aqtivoba 6. konkursi-TamaSi: `viswavloT

sakuTari azris dasabuTeba~ (instruqcia

ix. saxelmZRvaneloSi, gv.64).

aqtivoba 7. leqsikis, stilis da marTlwer-

is sakiTxebTan dakavSirebuli savarjiSoe-

bis Sesruleba (saxelmZRvanelo, gv.65-67).

Tematuri mkvidri warmodgenebi:

• adamianis sicocxlis faseulobasa da Rirsebaze, mis mier sakuTari arsis Semecne-

baze Seqmnili literatura damexmareba sakuTari da sxva adamianebis sicocxlis

unikalurobisa da faseulobis gaazrebaSi;

• mwerlebi iyeneben teqstis elementebs, enobriv saSualebebs, raTa gamoxaton Tavian-

Ti azri adamianis sicocxlis faseulobaze, mis REirsebaze, moaxdinon STabeWdileba

mkiTxvelze, daarwmunon isini;

• adamianis sicocxlis faseulobasa da Rirsebaze, mis mier sakuTari arsis gaazrebaze

Seqmnili literaturis ukeT gasagebad SemiZlia gamoviyeno piradi gamocdileba,

teqstis elementebis, enobrivi saSualebebisa da kiTxvis strategiebis codna;

• imisaTvis, rom gamovxato Cemi mosazrebebi adamianis sicocxlis faseulobaze,

SemiZlia gamoviyeno piradi gamocdileba, naswavli/nacnobi literaturis, cnebebisa

da sakiTxebis codna.

40

II Tema

Tematuri erTeulis saxelwodeba: adamianuri Tanagancdis silamaze (saxelmZRvanelos II Tavi).

Tema: adamianis yofa-cxovreba, urTierToba sxva adamianTan. adamianis emociebi, grZnobebi, gancdebi.

(Tematuri bloki: I Tematuri bloki. adamiani da misi cxovreba.)

saaTebis savaraudo raodenoba _ 10 saaTi

Tematuri sakvanZo SekiTxvebi:

• rodis imsWvaleba adamiani sxva adamianis mimarT TanagancdiT?• adamianuri Tanagancda mxolod adamians unda miemarTebodes Tu sxva cocxal arse-

bebsac unda moicavdes?• ratom mimarTavs sxvadasxva epoqis xelovneba adamianuri Tanagancdis, TanagrZnobis

Temas, riT aris is mniSvnelovani?



teqstis tipi da Janri: mxatvruli teqsti _ leqsad gadmocemuli ambavi (xalxuri bala-da), TxrobiTi teqsti (moTxroba); aramxatvruli teqsti _ samecniero statia, sainfor-macio teqsti; multimediuri teqsti _ mxatvruli filmi. prezentacia.

Kkompozicia/Sinaarsobrivi mxare: folkloruli teqstis Taviseburebani, xalxuri rwmena-warmodgenebi folklorul teqstSi; siuJeti, mxatvruli konfliqti, personaJi, stereotipuli warmodgenebis gavlena personaJis qcevasa da damokidebulebaze sxva personaJebTan.

teqstis struqtura: Tavfurceli, saTauri, epigrafi, citata, ilustracia; baladis struqtura, samecniero teqstis Taviseburebani.

Eenobriv-gamomsaxvelobiTi saSualebebi: dialeqturi leqsika, iumori, iumoristuli Txrobis xerxebi; kinoenis Taviseburebani (Cveneba Txrobis nacvlad).

Kkonteqsti: istoriuli konteqstis asaxva baladis teqstSi; socialuri foni da stereo-tipuli rwmena-warmodgenebi.

mimarTebebi teqstebs Soris: mimarTebebi xalxuri baladis sxvadasxva variantebs So-ris; moTxroba da misi kinoversia.


Ggramatika: dialeqturi leqsika, Zveleburi mravlobiTis SeTanxmeba sxva sityvebTan, urTierTsapirispiro damokidebulebis gamomxatveli zmnebi, mTqmelis damokideb-ulebis gamoxatva teqstSi, sxvaTa sityvis nawilakebi.

strategiebi: mizanmimarTuli kiTxvis strategia (kiTxvebis dasma da pasuxebis Zieba teqstSi), konkretuli tipis teqstis kiTxvis strategia (ra gvexmareba xalxuri si-tyvierebis nimuSebis ukeT gagebaSi). werisa da zepirmetyvelebis strategiebi.

41



VIII klasis qarTuli enisa da literaturis saxelmZRvanelo

II Tavi: adamianuri Tanagancdis silamaze

I etapi

§1. rogor iqmneba xalxuri sityvierebis nimuSebi

teqstebi:

`leqsi vefxisa da moymisa~ _ xalxuri;

Ggiorgi jafariZe, `vefxisa da moymis~ miTosuri samyaro~;

SoTa arabuli, `iareboda dedai~.

II etapi

§2. rac mtrobas daungrevia

teqsti:

nodar dumbaZe, `boSebi~.


axali leqsika, xalxuri sityvierebis nimu-Si, sainformacio teqsti, samecniero sta-tia;

xalxuri sityvierebis nimuSis kiTxvis stra-tegia;

Tavfurceli, saTauri, epigrafi, citata, ilustracia;

baladis struqtura, samecniero teqstis arsebiTi niSani;

Distoriuli konteqsti da baladis teqsti, mimarTebebi baladis sxvadasxva variantebs Soris;

dialeqturi leqsika, Zveleburi mravlobi-Tis SeTanxmeba sxva sityvebTan;

mizanmimarTuli kiTxvis strategia (kiTx-vebis dasma da pasuxebis Zieba teqstSi), wer-isa da zepirmetyvelebis strategiebi.


• ra unda gavakeTo imisaTvis, rom ukeT gavigo xalxuri sityvierebis nimuSebi?

• rogor unda ganvasxvavo erTmaneTisa-gan folkloruli da literaturuli teqstebi?

• rogor unda gamovarCio sainformacio teqstebidan samecniero teqsti?

• rogor unda amovicno nawarmoebis dedaazri, mTavari saTqmeli?

• rogor mexmareba nawarmoebis saTauri misi dedaazris amocnobaSi?

• ra parametrebis mixedviT unda Sevad-aro erTmaneTs folkloruli teqstis sxvadasxva variantebi?

• rogor unda ganvasxvavo erTmaneTisa-gan kuTxuri leqsika da zogadqarTuli sityvebis kuTxuri gamoyenebis SemTx-vevebi?


warmodgenebi


42

Aaqtivobebi:


waikiTxeT Tavis (Tematuri erTeulis)

saTauri, waikiTxEeT epigrafad moyvanili

citatebi, imsjeleT, rogor gesmiT am

citatebis Sinaarsi. gaecaniT ilustracias

da TandarTul teqsts. gadaxedeT YTavis

sarCevs.


davaleba 1. weriTi namuSevari.davalebis instruqcia ixileT saxelmZR-vaneloSi, gv. 83.



• teqstebSi mocemuli faqtobrivi da konceptualuri informaciis amocno-ba-gaazreba;

Aaqtivoba 2. paragrafis saTaurisa da miznis

gacnoba. sastarto aqtivobebi.

gaecaniT paragrafis saTaursa da mizans.

upasuxeT kiTxvebs.

• werilobiTi teqstis Seqmna mocemul gegmaze dayrdnobiT;

• enobriv-gamomsaxvelobiTi saSualebe-bisa da gramatikis codnis funqciuri gamoyeneba;

aqtivoba 3. teqstis wakiTxva.

waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gaecaniT xalxuri si-

tyvierebis nimuSebis kiTxvis strategias.

gamoTqviT varaudebi nawarmoebis saTaur-

sa da ilustraciebze, KkiTxvis strategiis

rubrikaSi mocemul informaciaze dayrd-

nobiT da ganmarteT Tqveni varaudebi.





kiTxvebis dasma.




damuSaveba).


davaleba 2. Pkvleva. jgufuri samuSao.

Ddavalebis instruqcia ixileT saxelmZR-

vaneloSi, gv.83-84.



• erTi da imave teqstis sxvadasxva

variantebis Sedareba da msjeloba maT

msgavseba-gansxvavebaze;

• jgufuri muSaobis unar-Cvevis gamov-

lena;

• enobriv-gamomsaxvelobiTi saSuale-

bebisa da gramatikis, agreTve struq-

turuli da organizaciuli element-

ebis codnis funqciurad gamoyeneba

konkretuli mizniT;

Aaqtivoba 4. imuSaveT wyvilebSi. interte-

qsti. teqstebs Soris kavSiris Zieba. akaki

SaniZis mier Cawerili Tqmulebis teqstisa

da baladis teqstis Sedareba.

Tqmulebis teqsti da detaluri instruq-

cia ixileT saxelmZRvaneloSi, gv.75.

• zepirmetyvelebis (mosmenisa da zepiri gamosvlis) da weris strategiebis miz-nis Sesabamisad SerCeva da gamoyeneba.

43

Aaqtivoba 5. imuSaveT wyvilebSi. moiSve-

lieT samecniero teqsti baladis Sinaarsis

ukeT gasagebad.

samecniero teqsti da detaluri instruq-

cia ix. saxelmZRvaneloSi, gv. 76-78.

Aaqtivoba 6. teqstis dedaazris amocnoba.

waikiTxeT dokumenturi moTxrobis te-

qsti da SeecadeT ganmartoT, ratom aris

is dasaTaurebuli amgvarad, anu ra aris am

teqstis mTavari saTqmeli da rogor ukav-

Sirdeba is mis saTaurs.

ix. saxelmZRvanelo,gv.77-81.

Aaqtivoba 7. sityvaTa kuTxuri da saerTo

mniSvnelobebis Sedareba. ix. gv.81.

aqtivoba 8. kuTxur formebsa da Zveleburi

mravlobiTis formebze dakvirveba ( sax.

gv.82). msjeloba imaze, Tu ra Tavisebureba

axsiaTebs kuTxur metyvelebas.




axali leqsika;

mxatvruli teqsti _moTxroba;

aramxatvruli teqsti _ sainformacio

teqsti; multimediuri teqsti _ mxatvru-

li filmi;

personaJi, stereotipuli warmodgenebis

gavlena personaJis qcevaze da damokideb-

ulebaze sxva personaJebTan;

dialeqturi leqsika, iumori, iumoristu-

li Txrobis xerxebi;

kinoenis Taviseburebani (Cveneba Txrobis

nacvlad).


• ra SeiZleba gavakeTo sainformacio teqstis ukeT gasagebad?

• rogor unda amovicno iumoristuli teqsti?

• ra gavlenas axdens stereotipuli warmodgenebi personaJis qcevasa da damokidebulebaze sxva personaJebis mimarT?

• ra aris saWiro stereotipuli warmod-genebisagan gasaTavisufleblad?

• risTvis sWirdeba mwerals dialeqturi

leqsikis gamoyeneba nawarmoebSi?

44

socialuri foni da stereotipuli rwmena-warmodgenebi;

moTxroba da misi kinoversia.

• ramdenad da rogor damexmara moTxro-bis kinoversiis gacnoba wakiTxulis ukeT gagebaSi?

teqsti:

nodar dumbaZe, `boSebi~.

Aaqtivobebi:

Aaqtivoba 1. paragrafis saTaurisa da miz-

nis gacnoba. sastarto aqtivobebi.

gaecaniT paragrafis saTaursa da mizans.

upasuxeT kiTxvebs. gaecaniT sainformacio

teqsts (`iumori~).


waikiTxeT teqsti.

davaleba 1. prezentacia saxelmZRvaneloSi mocemul da internetSi moZiebul wyaroebze dayrdnobiT.gaecaniT saxelmZRvaneloSi mocemul informacias boSebis Sesaxeb (gv.97-98); moiZieT miTiTebuli wyaroebi internetSi (sax. gv.98) da moamzadeT prezentacia Temaze: `boSebi saqarTveloSi~ (detaluri instruqcia ix. gv.98).

wakiTxvamde _ gaecaniT leqsikons. gamoTq-

viT varaudebi nawarmoebis saTaursa da

ilustraciaze dayrdnobiT da ganmarteT

Tqveni varaudebi.





kiTxvebis dasma.




damuSaveba).

aqtivoba 3. davakvirdeT iumoristuli

Txrobis xerxebs da Sedegebi warmovadgi-

noT sqemis saxiT.

jgufuri samuSao. instruqcia ixileT sax-

elmZRvaneloSi, gv.96.

aqtivoba 4. wavikiTxoT sainformacio te-

qsti: `ra aris stereotipi~ da vimsjeloT,

ra gavlenas axdens stereotipuli warmod-

genebi adamianTa qcevaze. gv.96.



• miTiTebili wyaroebis moZieba da maTSi gadmocemuli faqtobrivi da konceptu-aluri informaciis amocnoba-gaazreba;

• zepiri gamosvlis momzadeba arsebul informaciaze dayrdnobiT da am in-formaciis gadmocema auditoriisaTvis gasageb enaze;

• problemis aqtualobisa da problemis-admi sakuTari damokidebulebis warmo-Cena;

• problemis gadaWris savaraudo gzebis SemoTavazeba.

davaleba 2. weriTi davaleba: dawereT iumoristuli moTxroba.instruqcia ix. saxelmZRvaneloSi, gv.100-101.




• iumoristuli Txrobis xerxebis funqci-uri gamoyeneba;


45

aqtivoba 5. urTierTsapirispiro

damokidebulebis gamomxatvel zmnebze

dakvirveba.

instruqcia ix. sax.gv.98-99, rubrikaSi: `le-

qsika da frazeologia~.

aqtivoba 6. sxvaTa sityvis nawilakis gamoy-

enebis dialeqturi formis Canacvleba

literaturuli formiT. saxelmZRvanelo,

gv.99-100;

aqtivoba 7. CarTulis funqciis ganmarteba

moZiebul winadadebebSi, sax. gv.100;

aqtivoba 8. guruli kilos nimuSebze dak-

virveba, gv.100.


davaleba 3. moTxrobisa da misi kinoversiis Sedareba. Sedegebis warmodgena prezentaciis saxiT.

davalebis instruqcia ixileT saxelmZR-

vaneloSi, gv. 101.



• TxrobiTi da multimediuri teqstebis

Sedareba mocemul instruqciaze

dayrdnobiT;

• Aam teqstebis struqturuli da orga-

nizaciuli elementebis codnis war-

moCena (funqciuri gamoyeneba) maTi

analizisa da msjelobis dros;

• reJisoris interpretaciis Sefaseba

sakuTari damokidebulebis warmoCena

moTxrobis kinoversiis mimarT.



• adamianuri TanagrZnobisa da Tanagancdis Temaze Seqmnili literatura damexmareba

rogorc sxva adamianebis, ise yvela sulieris mimarT humanuri damokidebulebis fa-

seulobis gaazrebaSi;

• mwerlebi iyeneben teqstis elementebs, enobriv saSualebebs, raTa gamoxaton Tavi-

anTi azri adamianisa da yoveli sulieris mimarT humanuri damokidebulebis aucile-

blobis Taobaze, moaxdinon STabeWdileba mkiTxvelze, daarwmunon isini;

• adamianisa da yoveli sulieris mimarT humanuri damokidebulebis Temaze Seqmnili

literaturis ukeT gasagebad SemiZlia gamoviyeno piradi gamocdileba, teqstis el-

ementebis, enobrivi saSualebebisa da kiTxvis strategiebis codna;

• imisaTvis, rom gamovxato Cemi mosazrebebi adamianisa da yoveli sulieris mimarT hu-

manuri mopyrobis Taobaze, SemiZlia gamoviyeno piradi gamocdileba, naswavli/nac-

nobi literaturis, cnebebisa da sakiTxebis codna.

46

III Tema

Tematuri erTeulis saxelwodeba: adamiani cxovrebis sazrisis ZiebaSi

(saxelmZRvanelos III Tavi).

Tema: cxovrebis sazrisi (adamianis arsebobis mizani, adamianuri potencialis reali-zebis gzebis Zieba-gaazreba).

(Tematuri bloki: III Tematuri bloki. maradiuli Ziebebi.)



• ratom aris mniSvnelovani adamianisaTvis imis gaazreba, risTvis cxovrobs am qveynad,

ra mizani aqvs mis arsebobas?

• vis an ras mimarTaven xolme umetesad cxovrebis sazrisis Ziebis dros adamianebi?

• ra pasuxs iZlevian am kiTxvaze qarTuli literaturis klasikosebi?



teqstis tipi da Janri: mxatvruli teqsti _ leqsi, igavi; ferweruli namuSevari; ar-amxatvruli teqsti _ese, publicisturi statia, sainformacio teqsti; multimediuri teqsti _ sabaleto speqtakli.

Kkompozicia/Sinaarsobrivi mxare: eses kompozicia; lirikuli leqsis kompozicia; iga-vis kompozicia.

teqstis struqtura: Tavfurceli, saTauri, epigrafi, citata, ilustracia; eses struq-tura, leqsis struqtura, publicisturi teqstis struqtura.

Eenobriv-gamomsaxvelobiTi saSualebebi: poezia da arqaizmebi, metafora, alegoria.

Kkonteqsti: istoriuli realobis asaxva mxatvrul nawarmoebSi.

mimarTebebi teqstebs Soris: mimarTebebi n. baraTaSvilisa da vaxtang VI-is leqsebs, il-iasa da akakis, aseve Tanamedrove poetYTa erT Temaze Seqmnil leqsebs Soris; mimarTebebi bibliur igavebsa da am igavTa sxvadasxva epoqaSi Seqmnil ilustraciebs Soris; mimarTe-bebi bibliur igavebs, maT ilustraciebsa da bibliuri igavis motivebze Seqmnil sabale-to speqtakls Soris.


Ggramatika: arqauli leqsika, obieqturi piris niSanTa marTlwera iliasa da akakis leq-sebis mixedviT, sityvaTa ucnauri warmoeba _ tmesi, zmnis Zveli formebi.

strategiebi: mizanmimarTuli kiTxvis strategia (kiTxvebis dasma da pasuxebis Zieba te-qstSi), werisa da zepirmetyvelebis strategiebi.

47



VIII klasis qarTuli enisa da literaturis saxelmZRvanelo...

III Tavi: adamiani cxovrebis sazrisis ZiebaSi

I etapi§1. ratom unda vikiTxoT klasikosebi?

teqsti: N henri devid Toro, `kiTxva~.

II etapi§2. klasikosis pasuxi marad Tanamedrove kiTxvaze

teqstebi:

nikoloz baraTaSvili, `fiqrni mtkvris piras~,

vaxtang VUI , `Segoneba~.

III etapi§3. poeziis daniSnulebis Sesaxeb

teqstebi:

ilia WavWavaZe, `poeti~, `Cemo kalamo~, `saqarTvelos moambezed~ (nawyveti);

akaki wereTeli, `xatis win~, `raodenime sityva `Canguris~ Sesaxeb.

IV etapi

§4. sibrZnis gakveTilebi

teqstebi:

saxarebis igavebi _ `damarxuli talanti~, `uZRebi Zis igavi~


axali leqsika;

aramxatvruli teqsti _ ese, sainformacio teqsti;

eses kompozicia, eses struqtura;

Tavfurceli, citata, epigrafi, saTauri ilustracia;

Mmizani da auditoria;

mizanmimarTuli kiTxvis strategia (kiT- xvebis dasma da pasuxebis Zieba teqstSi), werisa da zepirmetyvelebis strategiebi.


• rogor gamovarCev eses sxva tipis te-qstebisagan?

• rogor unda ganvasxvavo erTmaneTisa-gan damarwmunebeli da informaciuli teqstebi?

• rogor unda amovicno ̀ darwmunebis te-qnika~?

• rogor unda amovicno eses dedaazri, mTavari saTqmeli?



warmodgenebi


48

• rogor unda SEvqmna damarwmunebeli te-

qsti?

Aaqtivobebi:


waikiTxeT Tavis (Tematuri erTeulis) sa-Tauri, waikiTxEeT epigrafad moyvanili citatebi, imsjeleT, rogor gesmiT am ci-tatebis Sinaarsi. gaecaniT ilustracias da TandarTul teqsts. gadaxedeT YTavis sarCevs.


gaecaniT paragrafis saTaursa da mizans. upasuxeT kiTxvebs.


waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gaecaniT leqsikons. gamoTq-viT varaudebi nawarmoebis saTaursa da il-ustraciaze dayrdnobiT.

kiTxvis dros _ axali leqsikis damuSave-ba (mniSvnelobis gansazRvra konteqstze dayrdnobiT an TandarTuli leqsikonis gamoyenebiT). teqstTan dakavSirebuli kiTxvebis dasma.

wakiTxvis Semdeg _ saubari imaze, gamarTl-da Tu ara winaswari varaudebi. interaqcia teqstTan (darTuli kiTxvaris damuSaveba).

Aaqtivoba 4. imuSaveT wyvilebSi. waikiTxeT sainformacio teqsti `ra aris ese?~ da SEe-asruleT mocemuli davaleba ( ix. saxel. gv.108).

Aaqtivoba 5. waikiTxeT rubrika: `es sain-teresoa~ da ganmarteT klasika da kla-sikosebi (gv.109).


davaleba 1. weriTi namuSevari. dawe

reT ese.

davalebis instruqcia ixileT saxel-

mZRvaneloSi, gv. 110.



• werilobiTi teqstis Seqmna mocemul

instruqciaze dayrdnobiT;

• weris strategiebis miznis Sesabamisad

SerCeva da gamoyeneba;


bebisa da gramatikis codnis funqci-

uri gamoyeneba;

• teqstis struqturuli da orga-

nizaciuli elementebis codnis fun-

qciuri gamoyeneba.

davaleba 2. PweriTi namuSevari.

Ddavalebis instruqcia ixileT saxel-

mZRvaneloSi, gv.110.









uri gamoyeneba;



qciuri gamoyeneba.

teqsti: N henri devid Toro, `kiTxva~.

49



axali leqsika;

mxatvruli teqsti _leqsi;

aramxatvruli teqsti _ sainformacio te-qsti;

lirikuli leqsis kompozicia: lirikuli dasawyisi, ZiriTadi nawili, daskvna;

ratom icvleba zmnis dro?

poezia da arqaizmebi;



• ra SeiZleba gavakeTo poeturi teqstis

ukeT gasagebad?

• rogor unda amovicno leqsis kompozi-

ciaSi Temis logikuri ganviTareba?

• ra unda gaviTvaliswino ori poeturi

nawarmoebis Sedarebisas?

• risTvis sWirdeba poeziis enas arqa-

izmebi?

• ramdenad da rogor damexmara calkeu-

li taepebis parafrazi wakiTxulis

ukeT gagebaSi?

teqstebi:

nikoloz baraTaSvili, `fiqrni mtkvris piras~,

vaxtang VI , `Segoneba~.

Aaqtivobebi:




waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gaecaniT leqsikons. gamoTq-viT varaudebi nawarmoebis saTaurze dayrd-nobiT da ganmarteT Tqveni varaudebi.




davaleba. PweriTi namuSevari.


vaneloSi, gv.110.









uri gamoyeneba;

• teqstis struqturuli da organizaci-

uli elementebis codnis funqciuri

gamoyeneba.

50

aqtivoba 3. waikiTxeT sainformacio teqs-ti: ̀ ra aris kompozicia~ da daasabuTeT, rom nikoloz baraTaSvilis leqsis kompozicia Temis logikur ganviTarebas efuZneba (ix. saxelmZRvanelo, gv.115-116).

aqtivoba 4. waikiTxeT vaxtang VI-is leqsi da imsjeleT, ra msgavseba-gansxvavebas xedavT am ori leqsiT gamoxatul saTqmels Soris (gv.116-117).

aqtivoba 5. SeasruleT rubrikaSi: `grama-tika~ mocemuli davaleba (gv.117).

aqtivoba 6. SeasaruleT rubrikaSi: `stili~ mocemuli davaleba (gv.117).

aqtivoba 7. SeasaruleT rubrikaSi: `mar-Tlwera~ mocemuli davaleba (gv.117-118).




axali leqsika;

mxatvruli teqsti _ leqsi, aramxatvruli teqsti _ sainformacio teqsti, publicis-turi werili;

publicisturi teqstis struqtura;


Mmetafora;

mimarTebebi erT Temaze Seqmnil teqstebs Soris;

obieqturi piris niSanTa marTlwera;

mizanmimarTuli kiTxvis strategia (kiTx-vebis dasma da pasuxebis Zieba teqstSi), werisa da zepirmetyvelebis strategiebi.

cneb(eb)is sakvanZo SekiTxva/

SekiTxvebi

• rogor gamovarCev publicistur wer-

ils sxva tipis teqstebisagan?

• rogor unda amovicno publicisturi

teqstis struqtura?

• rogor unda SeEvqmna publicisturi

teqsti?

• rogor unda amovicno poeturi nawar-

moebis mTavari saTqmeli?

• rogor unda Sevadaro erTmaneTs ori

poeturi teqsti?

• rogor mexmareba nawarmoebis saTauri

misi dedaazris amocnobaSi?

• rogor unda amovicno metafora?

51

Aaqtivobebi: A

aqtivoba 1. paragrafis saTaurisa da miznis gacnoba. sastarto aqtivobebi.


aqtivoba 2. gaecaniT sainformacio teqsts: `ra aris publicistika?~ (gv.119).

Aaqtivoba 3. teqstebis wakiTxva.

waikiTxeT leqsebi: ilia WavWavaZis `poeti~ da `Cemo kalamo~

wakiTxvamde _gamoTqviT varaudebi le-qsebis saTaurebze dayrdnobiT.


wakiTxvis Semdeg _ saubari imaze, gamarTl-da Tu ara winaswari varaudebi. interaq-cia teqstebTan (darTuli kiTxvarebis da-muSaveba).

Aaqtivoba 4. waikiTxeT ilia WavWavaZis pub-licisturi werili `saqarTvelos moambe-zed~ da imsjeleT, ra akavSirebs am werils ilias leqsebTan (gv.122).

Aaqtivoba 5. jgufuri samuSao. gaiTvaliswi-neT publicistikisaTvis damaxasiaTebeli niSnebi da daasabuTeT, rom ilia WavWava-Zis werili publicisturi Txzulebaa (de-taluri instruqcia ix. saxelmZRvaneloSi, gv.124).

aqtivoba 6. gamoyaviT publicisturi teqs-tis struqturuli elementebi da SeavseT Sesabamisi sqema (detaluri instruqcia ix. saxelmZRvaneloSi, gv.124).

aqtivoba 7. waikiTxeT akaki wereTlis leqsi da nawyveti publicisturi werilidan da im-sjeleT, iziarebs Tu ara akaki ilias mosaz-rebas poetisa da poeziis Sesaxeb.


davaleba 1. Pteqstologiuri eqskursi

davalebis instruqcia ixileT saxelmZR-

vaneloSi, gv.130.

DSefasebis kriteriumebi.


• erTi da imave teqstis gansxvavebuli

versiebis Sedareba da msjeloba maT


• teqstis calkeul nawilebs Soris

arsebuli mimarTebebis gaanalizeba da

saTanado daskvnebis gamotana;

• teqstis kritikuli gaazreba konteqs-

turi faqtorebis gaTvaliswinebiT;

• sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT

teqstis Sefaseba, teqstis mimarT

piradi damokidebulebis gamoxatva da

axsna-dasabuTeba



vaneloSi, gv.131.



• erTsa da imave Temaze Seqmnili te-

qstebis Sedareba da msjeloba maT






uri gamoyeneba;

52

aqtivoba 8. gamoyaviT akakis werilSi publi-cisturi teqstisTvis damaxasiaTebeli el-ementebi da SeavseT Sesabamisi sqema (gv.128).

aqtivoba 9. gansxvavebuli azri (ix. saxelmZ-Rvanelo, gv.128-129).

aqtivoba 10. daakvirdiT obieqturi piris niSanTa marTlweras iliasa da akakis le-qsebSi (instruqcia ix. gv.130).



qciuri gamoyeneba.

teqstebi:

ilia WavWavaZe, `poeti~, `Cemo kalamo~, `saqarTvelos moambezed~ (nawyveti);

akaki wereTeli, `xatis win~, `raodenime sityva `Canguris~ Sesaxeb~.

IV etapis Sualeduri miznebi

qvecneba/qvecnebebi, sakiTx(eb)i

axali leqsika;

mxatvruli teqsti _igavi;


multimediuri teqstebi: ferweruli namu-Sevari da sabaleto speqtakli;

alegoria;

mimarTebebi bibliur igavebsa da am igavTa sxvadasxva epoqaSi Seqmnil ilustraciebs Soris; mimarTebebi bibliur igavebs, maT ilustraciebsa da bibliuri igavis motive-bze Seqmnil sabaleto speqtakls Soris;

sityvaTa ucnauri warmoeba _ tmesi, zmnis Zveli formebi.


cneb(eb)is sakvanZo SekiTxva/

SekiTxvebi

• rogor unda amovicno igavis teqsti misi ZiriTadi maxasiaTeblebis mixed-viT?

• rogor unda amovicno igavis mTavari saTqmeli?

• rogor da ramdenad mexmareba ilus-tracia igavis mTavari saTqmelis amoc-nobaSi?

• ra SemiZlia ilustraciis mixedviT vTqva imis Taobaze, Tu rogor gaiazra mxatvarma igavis mTavari saTqmeli?

• ramdenad da rogor damexmara calkeu-li taepebis parafrazi wakiTxulis ukeT gagebaSi?

• ramdenad da rogor damexmara igavis teqstis, ilustraciebisa da sabaleto interpretaciis erTmaneTTan Sedareba igavis mTavari saTqmelis ukeT gaazre-baSi?

teqstebi: ` damarxuli talanti~ , `uZRebi Zis igavi~.

Mmultimediuri teqsti: jorj balanCinis baleti saxarebis igavis

motivebze.

53

Aaqtivobebi:




waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gaecaniT statias: `saxarebi-seuli igavebi~. miaqcieT yuradReba SeniS-vnas. gamoTqviT varaudebi nawarmoebis sa-Taursa da ilustraciebze dayrdnobiT da ganmarteT Tqveni varaudebi.



aqtivoba 3. gaecaniT rubrikas: es saintere-soa! da ilustraciebis mixedviT imsjeleT, rogor gaiazres mxatvrebma igavis mTavari saTqmeli (gv.135).

aqtivoba 4. igavis rTulad gasagebi wina-dadebebidan azris gamosatanad gamoiy-eneT parafrazirebis xerxi da SeavseT sqema (gv.136).

aqtivoba 5. waikiTxeT kidev erTi saxa-rebiseuli igavi da upasuxeT kiYTxvebs (gv.137-138).

aqtivoba 6. gaecaniT rubrikas: `es sain-teresoa!~ da upasuxeT kiTxvebs (gv.139).

aqtivoba 7. moiZieT jorj balanCinis sa-baleto dadgmis Tanamedrove versiis vide-oCanaweri miTiTebul misamarTze, naxeT dadgma da upasuxeT kiTxvebs (gv.141).

aqtivoba 8. SeasruleT rubrikaSi: `grama-tika~ miTiTebuli aqtivobebi (gv.142).


davaleba 1. mcire narkvevis dawera.

davalebis instruqcia ixileT saxelmZR-vaneloSi, gv.141.



• teqstSi mocemuli faqtobrivi da kon-ceptualuri informaciis amocnoba-gaazreba;

• teqstis kritikuli gaazreba konteqs-turi faqtorebis gaTvaliswinebiT;


• enobriv-gamomsaxvelobiTi saSuale-bebisa da gramatikis codnis funqci-uri gamoyeneba;


Ddavalebis instruqcia ixileT saxelmZR-vaneloSi, gv.142.



• teqstis interpretacia pirad an li-teraturul gamocdilebaze dayrdno-biT;



• Sesabamisi teqstis (am SemTxvevaSi igavis) struqturuli da organizaci-uli elementebis codnis funqciuri gamoyeneba.


54


• cxovrebis sazrisis, sicocxlis azris Ziebis Temaze Seqmnili literatura damex-mareba imis gagebaSi, ramdenad mniSvnelovania adamianma gaiazros, risTvis cxovrobs da ra mizani aqvs mis arsebobas;

• mwerlebi iyeneben teqstis elementebs, enobriv saSualebebs, raTa gamoxaton Tavi-anTi Sexeduleba adamianis cxovrebis sazrisis, sicocxlis azris Taobaze;

• cxovrebis sazrisisa da sicocxlis azris Ziebis Temaze Seqmnili literaturis ukeT gasagebad SemiZlia gamoviyeno piradi gamocdileba, teqstis elementebis, enobrivi saSualebebisa da kiTxvis strategiebis codna;

• imisaTvis, rom gamovxato Cemi mosazrebebi cxovrebis sazrisisa da adamianis sicocx-lis azris Taobaze, SemiZlia gamoviyeno piradi gamocdileba, naswavli/nacnobi lit-eraturis, cnebebisa da sakiTxebis codna.

55

IV Tema

Tematuri erTeulis saxelwodeba: adamiani adamianis pirispir

(saxelmZRvanelos IV Tavi).

Tema: adamianis urTierToba sxva adamianTan.

(Tematuri bloki: I Tematuri bloki. adamianis cxovrebis gza ( yofa-cxovreba, saqmi-anoba, urTierToba sxva adamianTan.)



• ra udevs safuZvlad adamianTa urTierTdapirispirebas, ris niadagze warmoiqmneba maT Soris konfliqti?

• ratom aris es konfliqti gamanadgurebeli orive, rogorc damarcxebuli, ise gamar-jvebuli mxarisaTvis?

• ra SemTxvevaSia SesaZlebeli urTierTdapirispirebis Tavidan acileba?



teqstis tipi da Janri: mxatvruli teqsti _ novela; novelis Janruli maxasiaTeblebi; aramxatvruli teqsti _sainformacio teqsti; dokumenturi proza.

Kkompozicia/Sinaarsobrivi mxare: CarCo-kompozicia; fabula da siuJeti; avtori da mTxrobeli; personaJTa saxeebi da maTi warmoCenis xerxebi.

teqstis struqtura: Tavfurceli, saTauri, epigrafi, citata, ilustracia.

Eenobriv-gamomsaxvelobiTi saSualebebi: wina viTarebis saxelebi, mTxrobelis komen-tariT gawyvetili sxvaTa sityva; epiTeti.


mimarTebebi teqstebs Soris: mimarTebebi novelis teqstsa da namdvil ambavs Soris, ro-melic novelis fabulas daedo safuZvlad.


Ggramatika: wina viTarebis saxelebi, o xmovnis Semcveli fuZeebi, orze met komponentiani rTuli sityvebi, zedsarTav saxelTa mxatvruli daniSnuleba, wodebis gamomxatveli saxe lis bruneba msazRvrelis saxiT.


56



VIII klasis qarTuli enisa da literaturis saxelmZ-Rvanelo...

IV Tavi: adamiani adamianis pirispir

I etapi

§1. mtrebi

teqsti:

revaz inaniSvili, `wigni~.

II etapi§2. rogor iqca namdvili ambavi novelis siu-Jetad

teqstebi:

revaz inaniSvili, `frTxebian yvavebi dambaCis xmaze?~;

emzar kvitaiSvili, `sikeTis Suqi~ (nawyveti).


axali leqsika;

mxatvruli teqsti _ novela; novelis Jan-ruli maxasiaTeblebi.

aramxatvruli teqsti _ sainformacio teqsti;

CarCo-kompozicia; avtori da mTxrobeli;

istoriuli konteqsti;

Tavfurceli, citata, epigrafi, saTauri, ilustracia;

wina viTarebis saxelebi; o xmovnis Sem-cveli fuZeebi; mTxrobelis komentariT gawyvetili sxvaTa sityva;

mizani da auditoria;

mizanmimarTuli kiTxvis strategia (kiTx-vebis dasma da pasuxebis Zieba teqstSi), werisa da zepirmetyvelebis strategiebi.


• rogor gamovarCev novelas moTxro-bisagan?

• rogor unda amovicno teqstSi CarCo-kompozicia?

• rogor unda ganvasxvavo erTmaneTisa-gan avtori, mTxrobeli da personaJi?

• rogor unda amovicno nawarmoebSi is-toriuli konteqsti?

• rogor unda amovicno nawarmoebis mTa-vari saTqmeli?

• rogor mexmareba nawarmoebis saTauri da ilustraciebi misi dedaazris amoc-nobaSi?

• ras meubneba wina viTarebis saxelebis arseboba teqstsa da realur garemoSi?

• ra Tavisebureba axasiaTebs sxvaTa si-tyvis gamoyenebas mxatvrul prozaSi da saidan iRebs is saTaves?

• Mramdenad mexmareba mwerlis enaze da-kvirveba swori enobrivi normebis da-maxsovrebaSi?


warmodgenebi


57

aqtivobebi:




gaecaniT paragrafis saTaursa da mizans. upasuxeT kiTxvebs. gaecaniT rubrikas: `is-toriuli faqti~.


waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gadaxedeT leqsikons. gamoTqviT varaudebi nawarmoebis saTaursa da ilustraciebze dayrdnobiT.



Aaqtivoba 4. imuSaveT wyvilebSi. waikiTxeT sainformacio teqsti `ra aris novela?~ da SEeasruleT mocemuli davaleba ( ix. saxel. gv.153).

Aaqtivoba 5. waikiTxeT rubrika: `CarCo-kom-pozicia~ da upasuxeT kiTxvas (gv.153).

Aaqtivoba 6. SeasruleT rubrikaSi `sintaq-si~ mocemuli davaleba (gv.154).

aqtivoba 7. SeasruleT rubrikaSi `marTl-wera~ mocemuli davaleba (gv.154-155).


davaleba 1. weriTi namuSevari. dawereT novela.

davalebis instruqcia ixileT saxelmZR-vaneloSi, gv. 155.




• weris strategiebis miznis Sesabamisad SerCeva da gamoyeneba;



davaleba 2. PkvleviTi samuSao. moiZieT wina viTarebis aRmniSvneli saxelebi Tqvens irgvliv garemoSi da ganmarteT.

Ddavalebis detaluri instruqcia ixileT saxelmZRvaneloSi, gv.154.



• informaciis moZieba da misi kritiku-li gaazreba konteqsturi faqtorebis gaTvaliswinebiT;

• sityvis calkeul elementebs Soris arsebuli mimarTebebis gaanalizeba da saTanado daskvnebis gamotana;

• zepirmetyvelebis strategiebis miznis Sesabamisad SerCeva da gamoyeneba (anu daskvnis Sedegebis auditoriis winaSe saTanado warmoCena);


58



axali leqsika;

mxatvruli teqsti _ novela;

personaJis warmoCenis xerxebi; epiTeti.

aramxatvruli teqsti _ sainformacio te-qsti; dokumenturi proza _ avtobiografi-uli teqsti;

saTauri, epigrafi, citata, ilustracia;

fabula da siuJeti;

mimarTebebi novelis teqstsa da namdvil am-bavs Soris, romelic novelis fabulas dae-do safuZvlad.

orze met komponentiani rTuli sityvebi, zedsarTav saxelTa mxatvruli daniSnule-ba, wodebis gamomxatveli saxelis bruneba msazRvrelis saxiT.



• ra unda gavakeTo personaJis xasiaTis amosacnobad da imis gasarkvevad, ra-tom Semoiyvana avtorma es personaJi nawarmoebSi?

• rogor unda amovicno avtoris an mTxrobelis damokidebuleba persona-Jisadmi?

• ras unda davakvirde nawarmoebis dedaazris, mTavari saTqmelis amosac-nobaDd?

• ramdenad mexmareba im ambis codna, ro-melic safuZvlad daedo nawarmoebs, misi dedaazris amocnobaSi?

• ramdenad da rogor damexmara nawar-moebis bolo fraza misi dedaazris amocnobaSi?

• ramdenad damexmara mwerlis enaze dak-virveba rTuli sityvebis swori dawer-ilobis gaanalizebaSi?

• ramdenad damexmara novelis teqstze dakvirveba zedsarTav saxelTa mxat-vruli funqciis gacnobierebaSi?

teqstebi:

revaz inaniSvili, `frTxebian yvavebi dambaCis xmaze?~,

emzar kvitaiSvili , `sikeTis Suqi~ (nawyveti).

aqtivobebi:




waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gaecaniT leqsikons. gamoTq-viT varaudebi nawarmoebis saTaurze, epi-grafsa da ilustraciebze dayrdnobiT da ganmarteT Tqveni varaudebi.


Ddavalebis instruqcia ixileT saxelmZR-vaneloSi, gv.168-169.





enobriv-gamomsaxvelobiTi saSuale-bebisa da gramatikis codnis funqci-uri gamoyeneba;

59



aqtivoba 3. waikiTxeT emzar kvitaiSvilis mogonebis teqsti da upasuxeT kiTxvebs (gv.163-164).

aqtivoba 4. gadaxazeT cxrili rveulSi da SeavseT (gv.165).

aqtivoba 5. SeasruleT rubrikaSi: ̀ leqsika~ mocemuli davaleba: `roca rTuli sityva orze met komponents Seicavs~ (gv. 165-166).

aqtivoba 6. SeasaruleT rubrikaSi: `le-qsika~ mocemuli davaleba: `wodebis gamom-xatveli saxelis bruneba msazRvrelis sa-xiT~ (gv.167).

teqstis struqturuli da organizaci-uli elementebis codnis funqciuri gamoyeneba.

davaleba 2. PzedsarTav saxelTa mxatvruli daniSnulebis kvleva.

Ddavalebis detaluri instruqcia ixileT saxelmZRvaneloSi, gv.167.




• teqstis calkeul nawilebs Soris ar-sebuli mimarTebebis gaanalizeba da saTanado daskvnebis gamotana;

• teqstis interpretacia pirad an lit-eraturul gamocdilebaze dayrdno-biT;

• sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT teqstis Sefaseba, teqstis mimarT pi-radi damokidebulebis gamoxatva da axsna-dasabuTeba.



• adamianTa urTierTdapirispirebasa da konfliqtis Temaze Seqmnili literatura damexmareba imis gagebaSi, ratom upirispirdebian adamianebi erTmaneTs, ra udevs safuZvlad maT urTierTdapirispirebas da rogor SeiZleba amis Tavidan acileba;

• mwerlebi iyeneben teqstis elementebs, enobriv saSualebebs, raTa gamoxaton Tavi-anTi Sexeduleba adamianTa urTierTdapirispirebis, adamianuri konfliqtebis mize-zebis Taobaze;

• adamianTa urTierTdapirispirebisa da adamianuri konfliqtebis mizezTa Ziebis Te-maze Seqmnili literaturis ukeT gasagebad SemiZlia gamoviyeno piradi gamocdile-ba, teqstis elementebis, enobrivi saSualebebisa da kiTxvis strategiebis codna;

• imisaTvis, rom gamovxato Cemi mosazrebebi adamianTa urTierTdapirispirebisa da adamianuri konfliqtebis gamomwvevi mizezebisa da am Temaze Seqmnili literaturis Sesaxeb, SemiZlia gamoviyeno piradi gamocdileba, naswavli/nacnobi literaturis, cnebebisa da sakiTxebis codna.

60

V Tema

Tematuri erTeulis saxelwodeba: adamiani sazogadoebis pirispir (saxelmZR-vanelos V Tavi).

Tema: sazogadoebis zegavlena adamianze, adamianis zegavlena sazogadoebaze. saaTebis savaraudo raodenoba _ 10 saaTi(Tematuri bloki: I Tematuri bloki. adamiani da misi cxovreba, sazogadoebaSi Tanacxovreba ( sazogadoebis zegavlena adamianze, adamianis zegavlena sazogadoebaze).


• ra udevs safuZvlad adamianisa da sazogadoebis dapirispirebas, ris niadagze war-moiqmneba maT Soris konfliqti?

• ra rols TamaSobs lideri am konfliqtSi?• ra zegavlenas axdens sazogadoeba pirovnebaze da ra SemTxvevaSia SesaZlebeli am ze-

gavlenisaTvis Tavis arideba?



teqstis tipi da Janri: mxatvruli teqsti _ moTxroba; aramxatvruli teqsti _sain-formacio teqsti; avtobiografiuli proza; multimediuri teqsti _ moTxrobis kino-versia.

Kkompozicia/Sinaarsobrivi mxare: nawarmoebis Tema da idea; avtori da mTxrobeli; per-sonaJTa saxeebi da maTi warmoCenis xerxebi.

teqstis struqtura: Tavfurceli, saTauri, epigrafi, citata, ilustracia; lirikuli gadaxveva.

Eenobriv-gamomsaxvelobiTi saSualebebi: sityvieri portreti, moulodneli poeturi Sesityvebani, epiTeti.


mimarTebebi teqstebs Soris: mimarTebebi erT Temaze Seqmnil teqstebs Soris; mimarTe-ba teqstsa da mis kinoversias Soris.


Ggramatika: rTul sityvaTa Taviseburi warmoeba mwerlis enaSi, sad metia da sad naklebi piris niSani, rogori unda iyos brunvis forma `da~ kavSiris win.


61



VIII klasis qarTuli enisa da literaturis saxelmZRvanelo...

V Tavi: adamiani sazogadoebisis pirispir

I etapi

§1. saidan modis silamaze?

teqsti:

giorgi leoniZe, `marita~.

II etapi

§2. rogor iqmneba mxatvruli nawarmoebi

teqstebi:

mixeil javaxiSvili, `eSmakis qva~;

mixeil javaxiSvili, `rogor vmuSaob~ (nawyveti).


axali leqsika;

mxatvruli teqsti _ moTxroba; moTxrobis kinoversia.


lirikuli gadaxveva; avtori da mTxrobeli;

personaJTa saxeebi da maTi warmoCenis xe-rxebi.

istoriuli konteqsti;


sityvieri portreti, moulodneli poetu-ri Sesityvebani, epiTeti.

mimarTeba teqstsa da mis kinoversias Soris.

rTul sityvaTa Taviseburi warmoeba mwer-lis enaSi, sad metia da sad naklebi piris niSani,


mizanmimarTuli kiTxvis strategia (kiT-xvebis dasma da pasuxebis Zieba teqstSi), we-risa da zepirmetyvelebis strategiebi.


• rogor unda amovicno, vin aris mTxro-beli teqstSi, avtori Tu personaJi?

• rogor unda amovicno nawarmoebSi is-toriuli konteqsti?

• rogor unda amovicno nawarmoebis te-qstSi lirikuli gadaxveva?

• rogor mexmareba nawarmoebis saTauri da ilustraciebi misi dedaazris amoc-nobaSi?

• rogor mexmareba avtoriseuli daxa-siaTeba personaJis saxis ukeT gaazre-baSi?

• ratom mimarTavs mwerali rTul sity-vaTa Tavisebur warmoebas da moulod-nel poetur Sesityvebebs?


• ramdenad da rogor damexmara nawarmoe-bis kinoversiis gacnoba misi dedaazris ukeT gagebaSi? ra SesZina reJisoris in-terpretaciam Cemeul xedvas?


warmodgenebi


62

aqtivobebi:




gaecaniT paragrafis saTaursa da mizans. upasuxeT kiTxvebs. .


waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gadaxedeT leqsikons. gamoTqviT varaudebi nawarmoebis saTaursa da ilustraciebze dayrdnobiT.



Aaqtivoba 4. imuSaveT wyvilebSi. waikiTx-eT piroba da SEeasruleT rubrikaSi `leqsika~mocemuli davaleba ( ix. saxel. gv.190).

Aaqtivoba 5. SeqmeniT maritas sityvieri por-treti, gamoiyeneT mocemuli sqema (gv.191).

Aaqtivoba 6. SeasruleT rubrikaSi `sintaq-si~ mocemuli davaleba (gv.191-192.

aqtivoba 7. SeasruleT rubrikaSi `marTl-wera~ mocemuli davaleba (gv.192-193).


davaleba 1. weriTi namuSevari. SeqmeniT aRweris tipis teqsti.

davalebis instruqcia ixileT saxelmZR-vaneloSi, gv. 193.







davaleba 2. PmoTxrobisa da misi kinoversiis Sedareba.

Ddavalebis detaluri instruqcia ixileT saxelmZRvaneloSi, gv.103-194.



• teqstis kompoziciuri elementebis gaazreba mTliani teqstis farglebSi;

• teqstis interpretacia pirad an lit-eraturul gamocdilebaze dayrdno-biT;

• erTsa da imave Temaze, problematikaze Seqmnili sxvadasxvca Janris teqstebis Sedareba da msjeloba maT msgavseba-gansxvavebaze;

• sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT teqstis Sefaseba, teqstis mimarT pi-radi damokidebulebis gamoxatva da axsna-dasabuTeba.


63



axali leqsika;


aramxatvruli teqsti _ sainformacio te-qsti; dokumenturi proza _ avtobiografi-uli teqsti;

saTauri, epigrafi, citata, ilustracia;

avtori da mTxrobeli; personaJTa saxeebi da maTi warmoCenis xerxebi

Canafiqridan teqstamde (rogor iqmneba te-qsti);

weris procesi;

istoriuli realobis asaxva mxatvrul nawarmoebSi.

erT Temaze Seqmnili sxvadasxva Janris te-qstebis Sedareba;

rogori unda iyos brunvis forma `da~ kav-Siris win.



• ramdenad da rogor mexmareba avtobio-grafiuli Canawerebi mwerlis Semoq-medebis ukeT gacnobierebaSi?



• ra rols asrulebs CarCo-kompozicia da rogor unda amovicno is?

• ramdenad da rogor damexmara mwerlis avtobiografiuli Canaweri weris pro-cesis ukeT gacnobierebaSi?

• ramdenad damexmara erT Temaze Seqm-nili sxvadasxva Janris nawarmoebTa (moTxroba, igavi, ferweruli namuSe-vari) Sedareba maTi mTavari saTqmelis ukeT gaazrebaSi?

• ramdenad da rogor damexmara weris procesis ukeT gacnobiereba sakuTari weriTi namuSevris SeqmnaSi?

teqstebi:mixeil javaxiSvili, `eSmakis qva~,

mixeil javaxiSvili , `rogor vmuSaob~ (nawyveti).

aqtivobebi:




waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gaecaniT leqsikons. gamoTq-viT varaudebi nawarmoebis saTaursa da ilustraciebze dayrdnobiT da ganmarteT Tqveni varaudebi.


davaleba. PweriTi namuSevari.

Ddavalebis instruqcia ixileT saxelmZR-vaneloSi, gv.213-215.





64



aqtivoba 3. waikiTxeT mixeil javaxiSvilis mogonebis teqsti da SeasruleT mocemuli davaleba (gv. 207).

aqtivoba 4. waikiTxeT aucilebeli ganmar-

teba da upasuxeT kiTxvebs (gv. 208-209).

aqtivoba 5. waikiTxeT igavis teqsti, gaeca-niT nikola pusenis ferwurul namuSevars da upasuxeT kiTxvebs(gv. 209-210).

aqtivoba 6. SeasruleT saxelmZRvanelos 210-e gv-ze mocemuli davaleba.

aqtivoba 7. SeasruleT `gramatikis~ rubri-kaSi mocemuli davaleba (gv. 212).

aqtivoba 8. SeasruleT `marTlweris~ ru-brikaSi mocemuli davaleba (gv. 212).





• adamianisa da sazogadoebis dapirispirebis Temaze Seqmnili literatura damexmare-ba imis gagebaSi, ra udevs safuZvlad am dapirispirebas da ris niadagze warmoiqmneba es konfliqti;

• mwerlebi iyeneben teqstis elementebs, enobriv saSualebebs, raTa gamoxaton Tavi-anTi Sexeduleba adamianisa da sazogadoebis dapirispirebis, maT Soris warmoqmnili konfliqtis mizezebis Taobaze;

• adamianisa da sazogadoebis dapirispirebisa da maT Soris warmoqmnili konfliqtebis mizezTa Ziebis Temaze Seqmnili literaturis ukeT gasagebad SemiZlia gamoviyeno pi-radi gamocdileba, teqstis elementebis, enobrivi saSualebebisa da kiTxvis strat-egiebis codna;

• imisaTvis, rom gamovxato Cemi mosazrebebi adamianisa da sazogadoebis dapirisp-irebisa da maT Soris warmoqmnili konfliqtebis gamomwvevi mizezebisa da am Temaze Seqmnili literaturis Sesaxeb, SemiZlia gamoviyeno piradi gamocdileba, naswavli/nacnobi literaturis, cnebebisa da sakiTxebis codna.

65

VI Tema

Tematuri erTeulis saxelwodeba: adamiani da garemo (saxelmZRvanelos II nawilis I Tavi).Tema: mSobliuri qveynis mravalferovneba, bunebis mSveniereba, harmoniuloba; zrunva bunebaze. (Tematuri bloki: II Tematuri bloki. samyaros Secnoba, axlis Zieba ( mSobliuri samya-ro, bunebasTan urTierToba).saaTebis savaraudo raodenoba _ 10 saaTi


• riT aris mniSvnelovani mSobliuri garemo adamianisaTvis?• ra rols TamaSobs adamiani im wonasworobis, harmoniulobis SenarCunebaSi,

romelic bunebisTvis aris damaxasiaTebeli?• ra Sedegebi SeiZleba mohHyves bunebasTan konfliqts?



teqstis tipi da Janri: mxatvruli teqsti _ lirikuli leqsi, moTxroba; aramxatvruli teqsti _sainformacio teqsti; multimediuri teqsti _ animaciuri filmi.

Kkompozicia/Sinaarsobrivi mxare: nawarmoebis Tema da idea (mTavari saTqmeli); mTxro-beli, avtori, personaJi; taepi, strofi, saleqso sazomi, aluzia, peizaJi.

teqstis struqtura: Tavfurceli, saTauri, epigrafi, citata, ilustracia;

Eenobriv-gamomsaxvelobiTi saSualebebi: intonacia, ritmi, tempi, pauza, epiTeti, mra-valwertili; geografiul saxelTa poezia; neologizmebi anu rogor iyenebs mwerali qa-rTuli zmnis moqnilobas.

Kkonteqsti: istoriuli realiebis asaxva mxatvrul nawarmoebSi.

mimarTebebi teqstebs Soris: mimarTebebi erT Temaze Seqmnil teqstebs Soris.


Ggramatika: sityvis orazrovneba, gadmosacemi Sinaarsi da zmnis dro, Sesityveba _ ori sityvis kavSiri; istoria geografiul saxelebSi.

strategiebi: mizanmimarTuli kiTxvis strategia (kiTxvebis dasma da pasuxebis Zieba teq stSi), werisa da zepirmetyvelebis strategiebi.

66



VIII klasis qarTuli enisa da literaturis saxelmZ-Rvanelo, II nawili

I Tavi: adamiani da garemo

I etapi§1. nacnobi adgilebi

teqstebi:

manana CitiSvili, `qarTli~,

SoTa niSnianiZe, `afxazuri kantata~,

Aana kalandaZe, `lahilze isev...~, `aragvs zemoT, aragvs qvemoT~,

Ggalaktion tabiZe, `wamye beTaniisaken~,

arCil sulakauri, `mamuli~,

lado asaTiani, `rusTvelis prospeqti~.

II etapi

§2. adamiani, romelic wyaroebs eZebda

teqsti: levan goTua, `Cemi ustarauli~.


axali leqsika;

mxatvruli teqsti _ leqsi.

aramxatvruli teqsti _ sainformacio teq-sti;

nawarmoebis Tema da idea (mTavari saTqmeli)


• rogor unda amovicno, poeturi nawar-moebis intonacia?

• ramdenad mexmareba poeturi nawarmo-ebis intonaciis gansazRvra gamome-tyvelebiTi kiTxvisaTvis momzadebaSi?

taepi, strofi, saleqso sazomi, aluzia, pe-izaJi;


intonacia, ritmi, tempi, pauza, epiTeti, mravalwertili;

mimarTeba erT Temaze Seqmnil teqstebs Soris;

istoriuli realiebis asaxva mxatvrul na-

warmoebSi;

sityvis orazrovneba, gadmosacemi Sinaarsi da zmnis dro, Sesityveba _ ori sityvis ka-vSiri;

• rogor unda amovicno poetur nawar-moebSi istoriuli konteqsti?

• rogor unda amovicno poeturi nawar-moebis mTavari saTqmeli?


• ramdenad da rogor mexmareba erT Te-maze Seqmnili poeturi nawarmoebebis Sedareba maTi dedaazris ukeT gage-baSi?

• ramdenad mexmareba moulodnel Sesi-tyvebebze dakvirveba poeturi nawar-moebis intonaciisa da mTavari saTqme-lis amocnobaSi?


warmodgenebi


67



• Mramdenad mexmareba mwerlis enaze da-kvirveba swori enobrivi normebis dam-axsovrebaSi?

Aaqtivobebi:






waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gaecaniT sainformacio statiebs: `ra aris intonacia da rogor gamoixateba igi?~; `aluziebi poeziaSi~. gadaxedeT leqsikons. gamoTqviT varaudebi nawarmoebis saTaurze dayrdnobiT.



Aaqtivoba 4. imuSaveT wyvilebSi. moemzadeT leqsis gamometyvelebiT wakiTxvisaTvis. instruqcia ix. saxelmZRvanelo, II naw. gv.14.

Aaqtivoba 5. waikiTxeT SoTa niSnianiZis leq-si da SeasruleT miTiTebuli aqtivobebi: upasuxeT kiTxvebs, moemzadeT leqsis gamom-etyvelebiTi kiTxvisTvis (gv.15-17).

Aaqtivoba 6. waikiTxeT ana kalandaZis le-qsebi da SeasruleT miTiTebuli aqtivobebi (gv.18-20).


davaleba 1. PscadeT moiZioT Tqvens siaxloves iseT adgilTa saxelebi, romlebsac TavianTi istoria aqvT da mokled aRweroT is istoriuli faqti an movlena, romelic am saxelebs ukavSirdeba.

Ddavalebis detaluri instruqcia ixileT saxelmZRvaneloSi, naw.II. gv.25 (geografi-ul saxelTa poezia).








davalebis instruqcia ixileT saxel-mZRvaneloSi,naw. II, gv. 27.






68

aqtivoba 7. waikiTxeT galaktion tabiZis leqsi da SeasruleT Sesabamisi aqtivobebi (gv. 21).

aqtivoba 8. waikiTxeT arCil sulakauris leqsi da SeasruleT Sesabamisi aqtivobebi (gv. 22).

aqtivoba 9. waikiTxeT lado asaTianis leqsi da SeasruleT Sesabamisi aqtivobebi (gv.23-24).

aqtivoba 10. SeasruleT gramatikis rubri-kaSi miTiTebuli aqtivoba (gv.25-26).

aqtivoba 11. SeasruleT sintaqsis rubri-kaSi miTiTebuli aqtivoba (gv. 26).

aqtivoba 12. waikiTxeT marTlweris rubri-kaSi mocemuli informacia (gv. 27).





axali leqsika;



multimediuri teqsti _ animaciuri filmi.

saTauri, ilustracia;

avtori, mTxrobeli, personaJi;

neologizmebi, anu rogor iyenebs mwerali qarTuli zmnis moqnilobas;

istoria geografiul saxelebSi;

erT Temaze Seqmnili sxvadasxva Janris te-qstebis Sedareba;



• rogor unda gavmijno erTmaneTisagan nawarmoebis avtori, mTxrobeli da personaJi? ra xdeba, roca samive maT-gani erTi da igive piria?



• ra rols asrulebs CarCo-kompozicia da rogor unda amovicno is?

• ramdenad damexmara erT Temaze Seqm-nili sxvadasxva Janris nawarmoebTa (moTxroba, animaciuri filmi) Sedar-eba maTi mTavari saTqmelis ukeT gaaz-rebaSi?

• ramdenad da rogor damexmara mwerlis enaze dakvirveba enobrivi formebis ukeT gaazrebaSi?

69

teqsti:

levan goTua, `Cemi ustarauli~

Aaqtivobebi:




waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gaecaniT leqsikons. gamoTq-viT varaudebi nawarmoebis saTaursa da ilustraciebze dayrdnobiT da ganmarteT Tqveni varaudebi.



aqtivoba 3. imsjeleT, ra daemarTeboda am ekosistemas, ustarauli rom damSraliyo (gv.39).

aqtivoba 4. gaecaniT miTiTebul animaciur films da imsjeleT, ra gavlena moaxdina martoxela mwyemsis sAQaqmianobam garemoze (gv.39).

aqtivoba 5. SeasruleT leqsikis rubrikaSi mocemuli davaleba (gv.40).

aqtivoba 6. SeasruleT gramatikis rubri-kasi mocemuli davalebebi (gv.40-41).



davalebis instruqcia ixileT saxelmZRva-neloSi,naw. II, gv. 41.







davaleba 2. proeqti. SeiswavleT Tqven igvliv arsebuli garemo. gaarkvieT, ra ekologiuri problemebia da gansazRvreT problemis gadaWris gzebi.





• problemis gansazRvra da misi gadaW-ris savaraudo gzebis dasaxva;

• sakuTari mosazrebis wardgena audi-toriisaTvis da misi dasabuTeba.


70


• adamianisa da mSobliuri garemos, adamianisa da bunebis urTierTobis Temaze Seqm-nili literatura damexmareba imis gagebaSi, ra SeiZleba mohyves bunebaSi arsebuli wonasworobis darRvevas, adamiansa da garemos Soris warmoqmnil konfliqts;

• mwerlebi iyeneben teqstis elementebs, enobriv saSualebebs, raTa gamoxaton Tavi-anTi Sexeduleba adamianisa da mSobliuri garemos, adamianisa da bunebis urTierTo-baze, bunebaSi arsebuli harmoniisa da wonasworobis SenarCunebis aucileblobaze;

• adamianisa da mSobliuri garemos, adamianisa da bunebis harmoniuli urTierTobis Temaze Seqmnili literaturis ukeT gasagebad SemiZlia gamoviyeno piradi gamoc-dileba, teqstis elementebis, enobrivi saSualebebisa da kiTxvis strategiebis cod-na;

• imisaTvis, rom gamovxato Cemi mosazrebebi adamianisa da mSobliuri garemos, adami-anisa da bunebis harmoniul urTierTobasa da am Temaze Seqmnili literaturis Ses-axeb, SemiZlia gamoviyeno piradi gamocdileba, naswavli/nacnobi literaturis, cne-bebisa da sakiTxebis codna.

71

VII Tema

Tematuri erTeulis saxelwodeba: samyaros Semecnebis gzebi (saxelmZRvanelos II nawilis II Tavi).Tema: samyaros Semecneba, siaxlis aRmoCenis gzebi, aRmoCeniT miRebuli codna da ga-mocdileba.(Tematuri bloki: II Tematuri bloki. samyaros Secnoba, axlis Zieba ( samyaros aRmoCena-Semecneba).saaTebis savaraudo raodenoba _ 15 saaTi


• ra mniSvneloba aqvs adamianisaTvis samyaros Semecnebas, ratom mieswrafvis is gamud-

mebiT axlis Ziebas?

• codnis miRebisa da siaxlis aRmoCenis ra gzebi arsebobs? romelia, Tqveni azriT,

maTgan upiratesi?

• ra ufro mniSvnelovania, bevri informaciis mopoveba da xanmokle gansja, Tu mcires

SemCneva da xangrZlivi fiqri am mcireze?



teqstis tipi da Janri: mxatvruli teqsti _ moTxroba; deteqtivi, inscenireba; aram-xatvruli teqsti _sainformacio-samecniero teqsti ; multimediuri teqsti _ radio-piesa.

Kkompozicia/Sinaarsobrivi mxare: avtori, saTauri, qvesaTauri, personaJi; detali.

teqstis struqtura: Tavfurceli, saTauri, Tavi, epigrafi, citata, ilustracia;

Eenobriv-gamomsaxvelobiTi saSualebebi: dialogi, monologi, ironia, dialeqtizmebi, CarTuli samecniero xasiaTis teqstSi, sakvanZo fraza.

Kkonteqsti: istoriuli realiebis asaxva mxatvrul nawarmoebSi (vin iyvnen aznaurebi? Cailuris wylis daleva).

mimarTebebi teqstebs Soris: mimarTebebi mOTxrobasa da amave moTxrobis mixedviT Seq-mnil radiopiesas Soris.


Ggramatika: dialeqturi leqsika da gramatikuli formebi, fuZemonacvle zmnebi, spe-cialuri leqsika, mimarTvis formebi, ucxo warmomavlobis sakuTari saxelebis marTl-wera.

strategiebi: mizanmimarTuli kiTxvis strategia (kiTxvebis dasma da pasuxebis Zieba teq stSi), werisa da zepirmetyvelebis strategiebi.

72



VIII klasis qarTuli enisa da literaturis saxelmZ-Rvanelo, II nawili

II Tavi: samyaros Semecnebis gzebi

I etapi

§1. dialogi da monologi

teqsti:

N daviT kldiaSvili, `soloman morbelaZe~

II etapi

§2. naweri rCeba ukunisamde

teqsti:

zurab WumburiZe, `qarTuli xelnawerebis kvalda-kval~ (nawyvetebi).

III etapi

§3. viswavloT detalebze dakvirveba

Aartur konan doili, `mocekvave kacunebi~.


axali leqsika;

mxatvruli teqsti _ moTxroba, inscenire-ba, radiopiesa.

aramxatvruli teqsti _ sainformacio teq-sti;

personaJi, personaJis metyveleba, dialogi da monologi;

ironia (sityvieri da situaciuri), dialeq-tizmebi.


mimarTeba moTxrobasa da radiopiesas So-ris.

istoriuli realiebis asaxva mxatvrul na-warmoebSi

dialeqturi leqsika da gramatikuli for-mebi, fuZemonacvle zmnebi



• rogor unda amovicno personaJis xasi-aTi mis metyvelebaze dayrdnobiT?

• rogor unda amovicno nawarmoebSi sit-yvieri ironia?

• rogor unda amovicno nawarmoebSi situaciuri ironia?

• rogor unda amovicno nawarmoebis mTa-vari saTqmeli personaJze dayrdnobiT?

• rogor mexmareba istoriuli konteqs-ti nawarmoebis ukeT gagebaSi?

• ramdenad da rogor mexmareba moTxro-bisa da am moTxrobis mixedviT Seqmni-li radiopiesis Sedareba nawarmoebis dedaazris ukeT gagebaSi?



warmodgenebi


73


• ramdenad damexmara personaJis xasi-aTis amocnobis strategiis codna per-sonaJis xasiaTis gaanalizebaSi?

Aaqtivobebi:






waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gaecaniT sainformacio te-qstebs: `personaJTa metyveleba anu dia-logi da monologi~; `rogor amovicnoT personaJis xasiaTi~. gadaxedeT leqsikons. gamoTqviT varaudebi nawarmoebis saTaursa da ilustraciebze dayrdnobiT.



aqtivoba 4. gaecaniT rubrikebSi: `es sain-teresoa!~ da `leqsika da frazeologia~ mo-cemul informacias (gv.68-69).

Aaqtivoba 5. SeasruleT gramatikis rubri-kaSi miTiTebuli aqtivoba (gv. 69-70).

aqtivoba 6. SeasruleT stilis rubrikaSi miTiTebuli aqtivoba (gv. 69).

aqtivoba 7. SeasruleT marTlweris rubri-kaSi miTiTebuli aqtivoba (gv. 70-71).


davaleba 1. weriTi namuSevari. gadaakeTeT nawarmoebi scenaze dasadgmelad.

davalebis instruqcia ixileT saxelmZRva-neloSi,naw. II, gv. 71-72.



• teqstis interpretacia literatu-rul gamocdilebaze dayrdnobiT;



• teqstis struqturuli da organizaci-uli elementebis codnis funqciuri gamoyeneba

davaleba 2. teqstebis Sedareba.

davalebis instruqcia ixileT saxelmZRva-neloSi,naw. II, gv. 71-72.



• teqstis kompoziciuri elementebis gaazreba mTliani teqstis farglebSi;

• teqstis interpretacia literaturul gamocdilebaze dayrdnobiT;

• teqstebis Sedareba da msjeloba maT msgavseba-gansxvavebaze;

• teqstis Sefaseba, teqstis mimarT pi-radi damokidebulebis gamoxatva da axsna-dasabuTeba;


74



axali leqsika;

aramxatvruli teqsti _ sainformacio-samecniero teqsti;

saTauri, qvesaTauri, detali;

CarTuli samecniero xasiaTis teqstSi, sakvanZo fraza;

mMizani da auditoria;



• rogor unda amovicno sainformacio-samecniero teqsti, ra aris misi arse-biTi maxasiaTebeli?

• rogor unda moviqce, roca sainforma-cio-samecniero teqsti informaciiT gadatvirTulia da romelime monakve-Tis Sinaarsi CemTvis gaugebaria?

• rogor unda amovicno CarTulis funq-cia samecniero teqstSi?

• rogor unda amovicno sakvanZo fra-za an winadadeba samecniero teqstis abzacSi?

teqsti: zurab WumburiZe, `qarTuli xelnawerebis kvaldakval~ (nawyvetebi)

aqtivobebi:




waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gaecaniT kiTxvis strate-gias, gadaxedeT leqsikons. gamoTqviT varaudebi nawarmoebis saTaursa da ilus-traciebze dayrdnobiT da ganmarteT Tqve-ni varaudebi.



aqtivoba 3. SeasruleT 78-e gv-ze miTiTe-buli aqtivoba.


davaleba 1. weriTi namuSevari. mokled gadmoeciT erTerTi Satberduli xelnaweris Tavgadasavali.

davalebis instruqcia ixileT saxelmZRvaneloSi,naw. II, gv. 41.






• teqstis struqturuli da orga-nizaciuli elementebis codnis fun-qciuri gamoyeneba.

75

aqtivoba 4. gaecaniT aucilebel ganmarte-bas da informacias rubrikaSi: `es saintere-soa!~ (gv.87-88, 90).

aqtivoba 5. SeasruleT gramatikis rubri-kaSi mocemuli davaleba (gv.90).

aqtivoba 6. SeasruleT teqstis rubrikaSi mocemuli davaleba (gv.91).

aqtivoba 7. SeasruleT punqtuaciis rubri-kaSi mocemuli davaleba (gv.91-92).




axali leqsika;

mxatvruli teqsti _ moTxroba;

aramxatvruli teqsti _ sainformacio-teqsti;

deteqtivi, rogor vikiTxoT deteqtivi;

saTauri, qvesaTauri, detali;

specialuri leqsika, mimarTvis formebi, ucxo warmomavlobis sakuTari saxelebis marTlwera;




• rogor unda amovicno deteqtiuri Jan-ris nawarmoebi?

• rogor unda moviqce deteqtivis kiTx-visas?

• rogor da ramdenad damexmara deteq-tivis wakiTxviT miRebuli gamocdile-ba saidumlo damwerlobis gaSifrvisA Ddros?

• rogor da ramdenad damexmara deta-lebze dakvirveba mocemuli teqstebis mTavari saTqmelis amosacnobad?

• rogor da ramdenad damexmara mizan-mimarTuli kiTxvis strategia nawar-moebis ukeT gagebaSi?

teqsti: artur konan doili, `mocekvave kacunebi~

Aaqtivobebi:




waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gaecaniT sainformacio sta-tias: `ra aris deteqtivi?~ da kiTxvis stra-


davaleba 1. weriTi namuSevari. miswereT baraTebi erTmaneTs saidumlo Sifris gamoyenebiT.




76

tegias, gadaxedeT leqsikons. gamoTqviT varaudebi nawarmoebis saTaursa da ilus-traciebze dayrdnobiT da ganmarteT Tqve-ni varaudebi.



aqtivoba 3. SeasruleT 103-e gv-ze miTiTe-buli aqtivoba.

aqtivoba 4. gaecaniT informacias rubri-kaSi: `es sainteresoa!~ da sainformacio statias: `ra aris detali?~ waikiTxeT mo-cemuli teqstebi da upasuxeT kiTxvebs (gv. 104-106).

aqtivoba 5. SeasruleT 106-e gv-ze mocemu-li `saxaliso davaleba~.

aqtivoba 6. SeasruleT leqsikis rubrikaSi mocemuli davaleba (gv.107).

aqtivoba 7. SeasruleT gramatikis rubri-kaSi mocemuli davaleba (gv.107-108).

aqtivoba 8. SeasruleT sintaqsis rubrikaSi mocemuli davaleba (gv.108).

aqtivoba 9. SeasruleT marTlweris rubri-kaSi mocemuli davaleba (gv.108-109).

• Kkvlevisa da detalebze dakvirvebis un-ar-Cvevis warmoCena;

• MteqstSi mocemuli faqtobrivi da kon-ceptualuri informaciis amocnoba-gaazreba;





• samyaros Semecnebis, siaxlis aRmoCenis gzebis, aRmoCeniT miRebuli codnisa da ga-mocdilebis Temaze Seqmnili literatura damexmareba imis gagebaSi, ramdenad mniS-vnelovania adamianisaTvis es yvelaferi;

• mwerlebi iyeneben teqstis elementebs, enobriv saSualebebs, raTa gamoxaton Tavi-anTi Sexeduleba samyaros Semecnebis, siaxlis aRmoCenis gzebis, aRmoCeniT miRebuli codnisa da gamocdilebis mniSvnelobaze adamianisaTvis;

• samyaros Semecnebis, siaxlis aRmoCenis gzebis, aRmoCeniT miRebuli codnisa da ga-mocdilebis mniSvnelobis Temaze Seqmnili literaturis ukeT gasagebad SemiZlia gamoviyeno piradi gamocdileba, teqstis elementebis, enobrivi saSualebebisa da kiTxvis strategiebis codna;

• imisaTvis, rom gamovxato Cemi mosazrebebi samyaros Semecnebis, siaxlis aRmoCenis gzebis, aRmoCeniT miRebuli codnisa da gamocdilebis Taobaze da am Temaze Seqmnili literaturis Sesaxeb, SemiZlia gamoviyeno piradi gamocdileba, naswavli/nacnobi literaturis, cnebebisa da sakiTxebis codna

77

VIII Tema

Tematuri erTeulis saxelwodeba: siyvarulis da gmirobis ambavi (saxelmZR-vanelos II nawilis III Tavi).Tema: siyvaruli da gmiroba. (Tematuri bloki: I Tematuri bloki. adamianis cxovrebis gza, misi Sinagani samyaro, emo-ciebi, adamianis adgili sazogadoebaSi).saaTebis savaraudo raodenoba _ 20 saaTi


• ratom ukavSirdeba xolme sxvadasxva epoqis literaturasa da xelovnebaSi siyvaru-

lisa da gmirobis Tema erTmaneTs?

• am ori Temis gverdiT arcTu iSviaTad mesame Temac Cndeba, romelia es Tema?

• rogor warmogidgeniaT gmiri Tanamedrove cxovrebasa da literaturaSi?



teqstis tipi da Janri: mxatvruli teqsti _ poema; istoriuli moTxroba; aramxatvru-li teqsti _sainformacio teqsti ; multimediuri teqsti _ mxatvruli filmi.

Kkompozicia/Sinaarsobrivi mxare: avtori, saTauri, personaJi, lirikuli gmiri, de-tali;

siuJeti: istoriuli sinamdvile da mxatvruli gamonagoni, zRapruli motivebi moTxro-baSi, saidumloebaTa kvanZi.

teqstis struqtura: Tavfurceli, saTauri, Tavi, epigrafi, citata, epizodi, ilustra-cia;

Eenobriv-gamomsaxvelobiTi saSualebebi: poeturi licencia, epiTeti, monologi.

Kkonteqsti: istoriuli realiebis asaxva mxatvrul nawarmoebSi.

mimarTebebi teqstebs Soris: mimarTebebi teqstsa da am teqstis mixedviT Seqmnil ilus-tracias, teqstsa da am teqstis mixedviT Seqmnil kinofilms Soris..


Ggramatika: rTuli warmoebis sityvebi, arqauli mravlobiTis formebi, statikuri zmna, sasven niSanTa `sibrZne~.


78



VIII klasis qarTuli enisa da literaturis saxelmZRvanelo, II nawili

III Tavi: samyaros Semecnebis gzebi

I etapi

§1. siyvarulisa da gmirobis ambavi

teqsti:

N SoTa rusTaveli, `vefxistyaosani~ (nawyvetebi);

irakli abaSiZe, `xma katamonTan~

II etapi§2. istoriuli moTxroba

teqsti: akaki wereTeli, `baSi-aCuki~


axali leqsika;

mxatvruli teqsti _ poema, leqsi.

aramxatvruli teqsti _ sainformacio te-qsti Tavfurceli, citata, epigrafi, saTau-ri, ilustracia;

Pdetali, poeturi licencia;

mimarTeba teqstsa da ilustracias Soris.

istoriuli realiebis asaxva mxatvrul na-warmoebSi, rTuli sityvebi `vefxistyaos-nis~ teqstSi; arqauli mravlobiTis forme-bi, statikuri zmna;




• rogor unda ganvasxvavo erTmaneTisa-gan leqsi da poema?

• ramdenad mexmareba ilustraciaze dakvirveba teqstSi CaRrmavebasa da calkeuli detalebis ukeT gaazrebaSi?

• rogor unda amovicno nawarmoebSi po-eturi licencia?

• ramdenad mexmareba istoriuli konte-qsti nawarmoebis ukeT gagebaSi?

• Mramdenad mexmareba mwerlis enaze dak-virveba swori enobrivi normebis gac-nobierebaSi?

• ramdenad damexmara mizanmimarTuli kiTxvis strategia teqstis ukeT gage-baSi?

aqtivobebi:




davaleba 1. moiZieT `vefxistyaosnis~ moyvanil strofebSi rTul sityvaTa gamoyenebis SemTxvevebi, gaaanalizeT isini da SeafaseT warmoqmnis bunebriobis TvalsazrisiT.

davalebis instruqcia ixileT saxelmZRva-neloSi, naw. II, gv. 129.



warmodgenebi


79

aqtivoba 2. paragrafis saTaurisa da miznis gacnoba. sastarto aqtivobebi.



waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ waikiTxeT instruqcia, gadaxedeT leqsikons. gamoTqviT varaudebi nawarmoebis saTaursa da ilustraciebze dayrdnobiT.



Aaqtivoba 4. gaecaniT rubrikaSi: `es sain-teresoa!~ mocemul informacias da Seasru-leT davaleba (gv. 123)).

Aaqtivoba 5. gaecaniT informacias: `SoTa rusTaveli da jvaris monasteri~, waikiTx-eT irakli abaSiZis leqsi da upasuxeT kiTx-vebs (gv.124-129).

aqtivoba 6. SeasruleT gramatikis rubri-kaSi miTiTebuli aqtivobebi (gv. 129-130).

aqtivoba 7. SeasruleT punqtuaciis rubri-kaSi miTiTebuli aqtivoba (gv. 130-131).

moswavlem unda SeZlos:

• teqstSi mocemuli informaciis (rTu-li sityvebis) amocnoba-gaazreba;

• teqstis (am SemTxvevaSi sityvis) calkeul nawilebs Soris arsebuli mimarTebebis gaanalizeba da saTanado daskvnebis gamotana;

• teqstis kompoziciuri elementis (am SemTxvevaSi sityvis) gaazreba mTliani teqstis farglebSi;

• teqstis ( am SemTxvevaSi rTuli sity-vis) Sefaseba, piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna-dasabuTeba.

davaleba 2. weriTi namuSevari. miswereT werili mxatvars da dausviT kiTxvebi.

davalebis instruqcia ixileT saxelmZRvaneloSi,naw. II, gv. 131.



• teqstis interpretacia literatu-rul gamocdilebaze dayrdnobiT;


• enobriv-gamomsaxvelobiTi saSualebe-bisa da gramatikis codnis funqciuri gamoyeneba;



80



axali leqsika;

mxatvruli teqsti _ istoriuli moTxroba;

aramxatvruli teqsti _ sainformacio teq sti;

multimediuri teqsti _ mxatvruli filmi;

saTauri, qvesaTauri, Tavi, epizodi;

personaJi, siuJeti: istoriuli sinamdvile da mxatvruli gamonagoni, zRapruli mo-tivebi moTxrobaSi, saidumloebaTa kvanZi;

istoriuli realiebis asaxva mxatvrul nawarmoebSi;

teqstsa da am teqstis mixedviT Seqmnil kinofilms Soris;



• rogor unda amovicno istoriuli moTxroba?

• rogor da ramdenad damexmara nawar-moebis saTauri da qvesaTauri nawar-moebis Janris amocnobaSi?

• rogor da ramdenad damexmara nawar-moebis Tavebad dayofa misi siuJetis ukeT gagebasa da damaxsovrebaSi?

• ramdenad damexmara personaJebis nawarmoebSi Semoyvanis avtoriseuli xerxebi maTi Semdgomi rolis winas-warganWvretaSi?

• rogor unda amovicno istoriuli re-aliebi da zRapruli motivebi nawar-moebSi?

• ramdenad damexmara moOTxrobis teq-stisa da mxatvruli filmis SEedareba nawarmoebis calkeuli detalebis ukeT gaazrebaSi?

teqsti:akaki wereTeli, `baSi-aCuki~.

aqtivobebi:


gaecaniT paragrafis saTaursa da mizans. upa suxeT kiTxvebs.


waikiTxeT teqsti.

wakiTxvamde _ gaecaniT istoriul cnobas. gamoTqviT varaudebi nawarmoebis saTaursa da ilustraciebze dayrdnobiT da ganmar-teT Tqveni varaudebi.

kiTxvis dros _ axali leqsikis damuSaveba (mniSvnelobis gansazRvra konteqstze day-rdnobiT an TandarTuli leqsikonis gamoy-enebiT). teqstTan dakavSirebuli kiT xvebis dasma.


davaleba 1. teqsti da misi kinoversia.

davalebis instruqcia da Sefasebis krite-riumebi ixileT saxelmZRvaneloSi,naw. II, gv. 190.

davaleba 2. weriTi namuSevari. miswereT werili mxatvars da dausviT kiTxvebi.




81


teqstis interpretacia literaturul ga-mocdilebaze dayrdnobiT;

werilobiTi teqstis Seqmna mocemul in-struqciaze dayrdnobiT;

aqtivoba 3. SeasruleT 187 gv-ze miTiTe-buli aqtivoba (`istoriuli sinamdvile da mxatvruli gamonagoni).

aqtivoba 4. SeasruleT 188-e gv-ze miTiTe-buli aqtivoba (zRapruli motivebi).

aqtivoba 5. SeasruleT 188-e gv-ze miTiTe-buli aqtivoba (saidumloebaTa kvanZi).




QTematuri mkvidri warmodgenebi:

• siyvarulisa da gmirobis Temaze Seqmnili literatura damexmareba adamianis Sina-gani samyaros, misi emociebisa da qcevis motivaciis, aseve sazogadoebaSi adamianis rolis ukeT gacnobierebaSi;

• mwerlebi iyeneben teqstis elementebs, enobriv saSualebebs, raTa gamoxaton Tavian-Ti Sexeduleba siyvarulisa da gmirobis, adamianis Sinagani samyaros, misi emociebisa da qcevis motivaciis, aseve sazogadoebaSi adamianis rolis Taobaze;

• siyvarulisa da gmirobis, adamianis Sinagani samyaros, misi emociebisa da qcevis mo-tivaciis, aseve sazogadoebaSi adamianis rolis Temaze Seqmnili literaturis ukeT gasagebad SemiZlia gamoviyeno piradi gamocdileba, teqstis elementebis, enobrivi saSualebebisa da kiTxvis strategiebis codna;

• imisaTvis, rom gamovxato Cemi mosazrebebi siyvarulisa da gmirobis, adamianis Sina-gani samyaros, misi emociebis da qcevis motivaciis, aseve sazogadoebaSi misi rolis Taobaze da am Temaze Seqmnili literaturis Sesaxeb, SemiZlia gamoviyeno piradi ga-mocdileba, naswavli/nacnobi literaturis, cnebebisa da sakiTxebis codna.

82

enis saxelmZRvaneloSi mocemuli savarjiSoebis pasuxebi

§ 1.1.

zmna sawyisi

moqmedebis mdgomareobis

mofrindigadaweuliyoexebodauTrTodafendaexveodaabjendimiTqvamsmeTqvavfiqrobdiSeiwuxebdieZebdagavidamiSvelebodnengaitandagavidesmiuqcevia

maxsovsiyoefina edvascemdaedgahqondaijeqmoCandagqondagijdagecvaiyavienanebavicodiwarmomedginauWirda

mixra-moxragaWirvebadafasebagasvlawivil-kivili

§ 1.2.

1. krefa; 2. keravs; 3. waiqceva; 4. dadgma; 5. Secvlis; 6. ganaTeba; 7. Serxeva; 8. Targmnis; 9. dasxma; 10. moargebs; 11. aaSenebs; 12. CaTvlema; 13. dabaravs; 14. Semokleba; 15. dargva; 16. arevs; 17. Seaxamebs; 18. aRmarTva; 19. Seqmnis; 20. wayvana.

§ 2. 1.

1. Seegueba (is mas); 2. gaamxnevebs (is mas); 3. warudgens (is mas mas); 4. gaiSala (is); 5. darCeba (is); 6. Sexvda (is mas); 7. dausxlteba (is mas); 8. daSala (man is); 9. gaaxvevs (is mas); 10. SeuWama (man Mmas is); 11. gaTenda (is); 12. dagartyams (is Sen mas); 13. Seux-vevs (is mas mas); 14. auxsna (man mas is).

§ 2.2.

gaaZRo (is OO man S); farTxalebs (is S); aawyobs (is S mas OO); dauxatavs (is S mas O mas OO); moartyams (is S mas O mas OO); momitane (Sen S me O is O); vizam (me S mas OO); axria-lebs (is S mas O); mohkveTs (is S mas O mas OO); gaaswrebs (mas O is S); dagikref (me S Sen O masO); miujdeba(is S mas OO); gadaagdo (man S is O); aWames (maT S mas O is O); angrevs (is S mas OO); uSrobs (is S mas O mas O); SeafaseT (Tqven S is O); gamoaRviZa (is O man S); momakareb (Sen S me O mas O); CamoarTmevs(is S mas O mas OO); gagakvirveb (Sen O me S); Camisxi (Sen S me O is O).

83

§ 2.3.

daugvianebia (mas is misTvis); dajda (is masTan); SeeTavazebina (mas is misTvis); wamosula (is Sengan); gamogigzavnia (Sen is CemTvis); gaemarTebi (Sen misken); dav-emalebi (me mas SenTan); Seaxvie (Sen is masSi); aSenebs (is mas misTvis); Wedavs (is mas); exveva (is mas miT); xatavs (is mas miT); waiyvan (Sen mas Cemgan); moigeb (Sen mas); daubruneb (Sen mas mas); gaamrudeb (Sen mas misTvis); gaigeb (Sen mas Cemgan); Semxvdebi (Sen me masTan); gaiwvdi (Sen mas misken); gamoCndebi (Sen masTan).

§ 2.4.

magondeba me is (S1 O3); daiRupa is (S3); naxa man is (S3 O3); damiTmo man me is ( S3 O1 O3); miTxra man me is (S3 O1 O3); gaswi Sen (S2); uSvele Sen mas (S2 O3); gaqvT Tqven is ( S2 O3); mivimalebi me (S1); gadasdva man is (S3 O3); hqondaT maT is (S3 O3); cdilobdnen isini (S3); SeeCerebiaT maT is (S3 O3); gaxvidodi Sen (S2); Semomijeq Sen me (S2 O1); mibrZane SEen me is (S2 O1 O3); daminaxe Sen me (S2 O1); vbedavdi me mas (S1 O3); mibrZane Sen me is (S2 O1 O3); Sevjeqi me (S1); gadaagde Sen is (S2 O3); miuSvi Sen is (S2 O3); daikarga is (S3); vfiqrobdi me (S1); momiSorebs is me (S3 O1); meubnebodi Sen me mas (S2 O1 O3); momxvie Sen me is (S2 O1 O3); gadavarde Sen (S2); geSinia Sen (S2); gavediT Cven (S1).

§ 3.1.

aaSena man S is O(cv.); daeloda is S mas O(ucv.); Txara man S is O(cv.); mihyva is S mas O(ucv.); waarTva man S mas O is O(cv.); daimaxsovra man S is O(cv.); gaugzavna man S mas O (ucv.) is O (cv.); auria man S is O(cv.); gaamaxvila man S is O(cv.); auxsna man S mas O(ucv.) is O (cv.); daemsgavsa is S mas O(ucv.); aiTvisa man S is O(cv.).

§ 3.2.

daagdo man S is O(cv.); mohkveTa man S mas O(ucv.) is O(cv); esaubra is S mas O(ucv.); wauTala man S mas O(ucv.) is O(cv.); gaaxmo man S is O(cv.); SesZina man S mas OO(ucv.) is O (cv); aqebs is S mas O(cv.); daewia is S mas O(ucv.); daeloda is S mas O(ucv.); miswvda is S mas O(ucv.); Seexo is S mas O(ucv.); Sehpirda is S mas O(ucv.) mas O(ucv.); Seaxma is S mas O(ucv.); dargo man S is O(cv.); gaTxara man S is O(cv.); aago man S is O(cv.); gahyva is S mas O(ucv.); waaqcia man S is O(cv.); sTxovs is S mas O(ucv.) mas O(cv.); darTo man S mas O(ucv.) is S(cv.); Seaba man S is O(cv.); miekra is S mas O(ucv.); gaebuta is S mas O (ucv.); moswyvita man S mas O (ucv.) is O (cv.); Cargo man S is O(cv); moeSva is S mas O(ucv.); dayris is S maT O (cv.).

§ 4.1.

1. sTavazobs _ SesTavaza (man mas is), gardam.; 2. ekiTxeba _ SeekiTxa (is mas mas), gardauv.; 3. mohparavs _ mohpara (man mas is), gardam.; 4. mieweva _ miewia (is mas), gardauv.; 5. moaklebs _ moaklo (man mas is), gardam.; 6. swerda _ miswera (man mas is), gardam.; 7. gaaxvevs _ gaaxvia (man is), gardam.; 8. Semoexveva _ Semoexvia (is mas), gardauv.; 9. dagmobs _ dagmo (man is), gardamav.

84

§ 5.1.

1. vwyvet, wyvet, wyvets; 2. vfqvav, fqvav, fqvavs; 3. vmalav, malav, malavs; 4. va-groveb, agroveb, agrovebs; 5. vixilav, ixilav, ixilavs; 6. varRvev; arRvev, arRvevs; 7. vmgzavrob, mgzavrob, mgzavrobs; 8. vmaRldebi, maRldebi, maRldeba; 9. vaSene, aSene, aSena.

§ 5.2.

gaamxiaruleb Sen mas; Cauniskarteb-s is mas; ga-v-aqilikeb me mas; ga-v-cveT me

mas; da-v-amcireb me mas; ayrueb-s is mas; ga-v-amwvaveb me mas; anadgureb-s is mas;

a-v-aorTqleb me mas; aqiraveb-s is mas; amwnileb-s is mas; miemgzavrebi Sen;

v-awkapuneb me mas; awvrileb-s is mas; v-inadireb me; gaaR-o man is; ga-v-Wylet me mas;

aWarbeb Sen; v-aRiareb me mas; amdableb-s is mas; v-amjobineb me; anazRaureb-s is mas;

darg-o man is; mi-v-exmarebi me mas; wkmutuneb-s is; ga-v-zarde me is; daawyob-s is mas.

§ 6.1.

1. v-banaob-T, b-anaob-T, banaob-en; 2. v-Tvli-T, Tvli-T; Tvli-an; 3. v-Tama Sob-T, TamaSob-T, TamaSob-en; 4. v-eqomagebi-T, eqomagebi-T, eqomagebi-an; 5. v-exmare bi-T, exmarebi-T, exmarebi-an; 6. v-aTxoveb-T, aTxoveb-T, aTxoveb-en; 7. v-iyivleb-T, iy-ivleb-T, iyivleb-en; 8. v-gzavni-T, gzavni-T, gzavni-an; 9. v-uSvele-T, uSvele-T, uSvele-es.

§ 6.2.

1. Svelian isini mas _ Sveli-an; 2. vamravlebT Cven mas _ v-amravleb-T; 3. ax-veven isini mas _ axvev-en; 4. sinjes maT is _ sinj-es; 5. asuleleben isini mas _ asuleleb-en; 6. dadges maT is _ dadg-es; 7. vcvlidiT Cven mas _ v-cvlidi-T; 8. qmniT Tqven mas _ qmni-T; 9. vaskvniT Cven mas _ v-askvni-T; 10. beWdavdnen isini mas _ beWdavd-nen; 11. davisxamT Cven mas _ da-v-isxam-T; 12. ustvenen isini _ ustve-nen.

§ 7.1.

1. m-abarebs, g-abarebs, abarebs; 2. m-kbens, g-kbens, h-kbens; 3. m-wvavs, g-wvavs, s-wvavs; 4. m-aTeTrebs, g-aTeTrebs, aTeTrebs; 5. m-arqmevs, g-arqmevs, arqmevs; 6. m-iy-urebs, g-iyurebs, uyurebs; 7. m-svams, g-svams, svams; 8. m-sinjavs, g-sinjavs, sinjavs.

85

§ 7.2.

1. gulisxmob-s is mas; 2. m-malav-s is me; 3. g-exeb-a is Sen; 4. g-axlav-s is Sen;

5. m-ekiTxeb-a is me; 6. g-erideb-a is Sen; 7. m-axvev-s is me mas;

8. m-elodeb-a is me; 9 s-Txov-s is mas, mas; 10. s-wvdeb-a is mas;

11. g-farav-s is Sen; 12. h-gav-s is mas; 13. m-dev-s is me; 14. spob-s is mas;

15. h-fxan-s is mas mas; 16. g-qvi-a is Sen; 17. g-pirdeb-a is Sen mas;

18. marcvlav-s is mas; 19. g-iaxlovdeb-a is Sen.

§ 8.1.

1. gv-exveweba, g-exveweba-T, exveweba; 2. gv-akravs, g-akrav-T, akravs; 3. gv-eqaCeba, g-eqaCeba-T, eqaCeba; 4. gv-gzavnis, g-gzavni-T, gzavnis; 5. gv-gavs, g-gavT, h-gavs; 6.gv-wydeba, g-wydeba-T, s-wydeb-a; 7. gv-exmareba, g-exmareba-T, exmareba; 8. gv-iTvlis, g-iTvli-T, uTvlis; 9. gv-xiblavs, g-xiblav-T, xiblavs; 10. gv-wixlav-s, g-wixlav-T, wixlavs; 11. gv-yavs, g-yav-T, h-yavs; 12. gv-malavs, g-malav-T, malavs; 13. gv-awvalebs, g-awvaleb-T, awvalebs; 14. gv-itevs, g-itev-T, utevs; 15. gv-svris, g-svri-T, svris.

§ 8.2.

1. gv-matebs is Cven; 2. g-svam-T is Tqven; 3. gv-gvris is Cven; 4. g-saxav-T is Tqven; 5. g-iguleb-T is Tqven; 6. gv-imarglavs is Cven mas; 7. g-eweva-T is Tqven; 8. gv-wevs is Cven; 9. gv-Wirs is Cven; 10. g-cvli-T is Tqven; 11. gv-devs is Cven; 12. g-exveva-T is Tqven; 13. gv-etyoba is Cven; 14. g-aWri-T Tqven mas; 15. g-exmareba-T is Tqven; 16. gv-iyurebs is Cven; 17. g-artyia-T is Tqven; 18. gv-iqmnis is Cven mas; 19. gv-saxavs is Cven.

§ 9.1.

1. vuaxlovdebodi; 2. mommarTa; 3. Sevvardi; 4. moggvares; 5. mohpares; 6. dam-muqrebia; 7. gavucxovdiT; 8. voxrav; 9. vvarjiSobT; 10. warggzavnes; 11. vuZRvni.

§ 9.2.

1. dammarTnoda; 2. daggrZeleboda; 3. davuxvdiT; 4. +; 5. vuyureb; 6. Semmates; 7. gahkvirveboda; 8. gadahyolixar; 9. wagglijes; 10. dagvvarcxnes; 11. vorWofob; 12. vofliandebi; 13. gammsWvalavs; 14. davojaxdebi; 15. vukadrisob.

§ 10.1.

inversiulia: 1. suraTi jer ar damixatavs; 2. aq Cavlili aravin daminaxavs; 3. wyali jer ar amiduRebia; 4. jer yvavilebisTvis wyali ar damisxams; 5. sad dagid-gams yvavilis qoTani?

86

§ 10. 2. O S S O O S S O1. Se-m-eZl-o me is; 5. da-m-iRli-a me is;

O S S O O S S O2. m-Surd-a me is; 6. gamo-m-izrdi-a me is;

O S S O O S S O3. m-ind-a me is; 7. m-iwevi-a me is;

O S S O O S S O4. Ca-m-iklav-s me is; 8. ga-m-iwevi-a me is.

§ 11.1.

1. Camovarda; 2. gamovida; 3. wamoiyvans; 4. gadaaqvs; 5. moerekeba; 6. gadmoiRo; 7. SemoiWra; 8. CaeSva; 9. aafrina; 10. gaiara; 11. gadmoaxta; 12. amoaqvs; 13. SEvarda; 14. miiCqaris; 15. aisrola; 16. gadaiwia.

§ 11.2.

1. ga-Txris, gamo-Txris; 2. gada-Wris, gadmo-Wris; 3. gada-Rvris, gadmo-Rvris; 4. Ca-yris, Camo-yris; 5. ga-gzavnis, gamo-gzavnis; 6. ga-tyorcnis, gamo-tyorcnis; 7. gada-alagebs, gadmo-alagebs.

§ 11.3.

1. gzavnis; 2. acxadebs; 3. anTebs; 4. asaxierebs; 5. aviTarebs; 6. asxams; 7. ekvreba; 8. itacebs; 9. asxvavebs; 10. acvifrebs; 11. avsebs; 12. awesebs; 13. ixilavs.

§ 11.4.

1. aRvniSne; 2. vacvifrebdi; 3. aRvzardoT; 4. aRasrulebs; 5. gangimartes; 6. aRvmarTeT; 7. ezrdeba; 8. asaxierebs; 9. adgendnen; 10. wiraven.

§ 12.1.

1. xatavs _ daxatavs 2. keravs _ Sekeravs xatavda _ daxatavda keravda _ Sekeravda xatavdes _ daxatavdes keravdes _ Sekeravdes xata _ daxata kera _ Sekera xatos _ daxatos keros _ Sekeros uxatavs _ dauxatavs ukeravs _ Seukeravs exata _ daexata ekera _ Seekera exatos _ daexatos ekeros _ Seekeros

87

3. lewavs _ dalewavs 4. fantavs _ gafantavs lewavda _ dalewavda fantavda _ gafantavda lewavdes _ dalewavdes fantavdes _ gafantavdes lewa _ dalewa fanta _ gafanta lewos _ dalewos fantos _ gafantos ulewavs _ daulewavs ufantavs _ gaufantavs elewa _ daelewa efanta _ gaefanta elewos _ daelewos efantos _ gaefantos

5. asxams _ daasxams 6. artyams _ daartyams asxamda _ daasxamda artyamda _ daartyamda asxamdes _ daasxamdes artyamdes _ daartyamdes asxa _ daasxa artya _ daartya asxas _ daasxas artyas _ daartyas usxams _ dausxams urtyams _ daurtyams esxa _ daesxa ertya _ daertya esxas _ daesxas ertyas _ daertyas

§ 12.2.

1. davxatav davxatavT 2. vlewav vlewavT daxatav daxatavT lewav lewavT daxatavs daxataven lewavs lewaven

3. vkeravdi vkeravdiT 4. davfante davfanteYT keravdi keravdiT dafante dafanteT keravda keravdnen dafanta dafantes

5. damisxams dagvisxams 6. davartyamdi davartyamdiT dagisxams dagisxamT daartyamdi daartyamdiT dausxams dausxamT daartyamda daartyamdnen

§ 13.1.

1. ras vSvrebodi? _ uwyveteli; 2. ra miqnia? _ I TurmeobiTi; 3. ra vqeni? _ wyvetili;

4. ras vSvrebi? _ awmyo; 5. ras vSvrebi? _ awmyo; 6. ras vSvrebodi? _ uwyveteli; 7. ras vSvrebodi? _ uwyveteli; 8. ras vizamdi? _ myofadis xolmeobiTi; 9. ra miq-nia? _ I TurmeobiTi; 10. ra vqeni? _ wyvetili; 11. ra vqna? _ II kavSirebiTi; 12. ra vqeni? _ wyvetili; 13. ras vSvrebodi? _ uwyveteli; 14. ra meqna? _ II TurmeobiTi; 15. ra miqnia? _ I TurmeobiTi; 16. ra meqna? _ II TurmeobiTi; 17. ras vizamde? _ uwyvetlis kavSirebiTi; 18. ra meqna? _ II TurmeobiTi.

88

§ 14.1.

1. aSen-eb-di 2. Se-kazm-av 3. da-fqv-av a-aSen-e kazm-av-di da-fqv-i aSen-o Se-kazm-e fqv-av-s kazm-o da-g-i-fqv-av-s v- kazm-av

§ 14.2.

1. Txz-av-da 2. apir-eb-en 3. ga-a-xm-ob-s 4. da-e-rg-o Se-v-Txz-e da-apir-a ga-v-a-xm-e rg-av-s

5. i-vs-eb-od-a 6. mo-u-Wri-a 7. v-a-lag-eb-d-i-T ga-i-vs-o mo-Wr-a da-a-lag-a

§ 14.3.

1. v-Txri -T 2. v-abnevdi -T 3. v-elodebodi -T Txri- -T abnevdi -T elodebodi -T Txri-s -an abnevd-a -nen elodebod-a -nen

4. v-atareb -T 5. v-arkvevdi -T 6. v-ixumre -T atareb -T arkvevdi -T ixumre -T atareb-s -en arkvevd-a -nen ixumr-a -es

14.4.

da dg am s

da dg a s

da dg am d a

da dg am d e s

da e dg a

da u dg am s

da dg a

dg am s

dg am d e s

da e dg a s

xerx av d a

da u xerx av s

da xerx o s

da xerx av s

da xerx av d a

xerx av d e s

da e xerx o s

da xerx a

da e xerx a

xerx av s

a camtver eb s

ga u camtver eb i a

ga e camtver eb in a

a camtver eb d a

ga e camtver eb in o s

a camtver eb d e s

ga a camtver eb s

ga a camtver a

ga a camtver eb d e s

ga a camtver o s

ga e xm o

ga a xm ob s

ga u xm i a

ga a xm o s

ga a xm ob d a

a xm ob s

ga e xm o s

a xm ob d a

ga a xm ob d e s

ga a xm o

89

§ 15.1.

amosavali forma

pirebi `ra qna?~ forma

pirebi gardamavloba

exeba is mas Seexo is mas gardauv.

aryevs is mas Searyia man is gardam.

eweva is mas daewia is mas gardauv.

amsxvrevs is mas daamsxvria man is gardam.

urCevs is mas mas urCia man mas is gardam.

tkepnis is mas datkepna man is gardam.

imeorebs is mas gaimeora man is gardam.

arTmevs is mas mas waarTva man mas is gardam.

elodeba is mas daeloda is mas gardauv.

agebs is mas daago man is gardam.

iTvisebs is mas aiTvisa man is gardam.

iCemebs is mas daiCema man is gardam.

icvams is mas Caicva man is gardam.

axarebs is mas gaaxara man is gardam.

§ 15.2.

moqmedebiTi pirebi vnebiTi pirebi

axvevs is mas ixveva is

arbevs is mas irbeva is

Tibavs is mas iTibeba is

aSavebs is mas Savdeba is

aferadebs is mas feraddeba is

arTmevs is mas mas erTmeva is mas

ucvlis is mas mas ecvleba is mas

iTvlis is mas iTvleba is

Txris is mas iTxreba is

alurjebs is mas lurjdeba is

aCvevs is mas mas eCveva is mas

aSrobs is mas Sreba is

cveTs is mas cvdeba is

avrcelebs is mas vrceldeba is

laxavs is mas ilaxeba is

ketavs is mas iketeba is

akuTvnebs is mas mas ekuTvneba is

wyvets is mas wydeba is

aqvavebs is mas qvavdeba is

90

§ 15.3.

1. gadmoxta (is) _ gardauv., vneb.; 2. miqadis (is me mas) _ grdam., moqm.; 3. Camomi-tan (Sen me mas) _ gardam., moqm,; 4. rCeba (is) _ grdauv., vneb.; 5. mibrZaneb (Sen me mas) _ grdam., moqm.; 6. dagaviwyda (Sen is) _ gardauv., vneb.; 7. aiyrida (is mas) _ gardam., moqm.; 8. iqneba (is) _ gardauv., vneb.; 9. daWknebian (isini) _ gardauv., vneb. 10. Camo-vitande (me mas) _ gardauv., vneb.; 11. miuTiTa (man mas is) _ gardam., moqm.; 12. momeci (Sen me is) _ gardam., moqm.; 13. waiRe (Sen is) _ gardam., moqm.; 14. daiWira (man is) _ gardam., moqm.; 15. mimixvdi (Sen me) _ gardauv., vneb.; 16. moviyvan (me mas) _ gardam., moqm.; 18. moidrika (man is) _ gardam., moqm.' 19. geamborebi (me Sen) _ gardauv., vneb.; 20. daukra (man mas is) _ gardam., moqm.; 21. moaxta (is mas) _ gardauv., vneb.; 22. Cnde-bodnen (isini) _ gardauv., vneb.; 23. imalebodnen (isini) _ gardauv., vneb.

gardauvali aravnebiTebi:midixar, aris, sjobia, maqvs, iqnes, gmadlob, gahyurebda.

§ 16. 1.

TxrobiTi: TamaSobs, maCnia, yioda, gausxlavs, Sekveca, gayo.kavSirebiTi: mRerodes, vnergavde, sxlavdes, daagdos, aerios.

§ 16.2.

TxrobiTi kavSirebiTi

EeTayvaneba eTayvanebodes

mowamlavs mowamlavdes

daxvavda daxvavdes

asmevs asmevdes

daarwyula daarwyulos

Seqmna Seqmnas

§ 17.1.

namyo awmyo myofadi

kafavda kafavs gakafavs

xvdeboda xvdeba Sexvdeba

rCeboda rCeba darCeba

axarebda axarebs gaaxarebs

gaacno acnobs gaacnobs

Sexvda xvdeba Sexvdeba

ganaaxla aaxlebs ganaaxlebs

SeamCnia amCnevs SeamCnevs

afrqvevda afrqvevs daafrqvevs

gabera beravs gaberavs

91

daartya artyams daartyams

§ 18.1.

sawyisi uwyveteli wyvet. usr. wyvet. sr. I Tur. usr. I Tur. sr.

Zerwva Zerwavda Zerwa gamoZerwa uZerwavs gamouZerwavs

xvna xnavda xna moxna uxnavs mouxnavs

Zvra Zravda Zra daZra uZravs dauZravs

datoveba tovebda tova datova utovebia dautovebia

Seneleba anelebda anela Seanela unelebia Seunelebia

Seqmna qmnida qmna Seqmna uqmnia Seuqmnia

Senaxva inaxavda inaxa Seinaxa unaxavs Seunaxavs

warTmeva arTmevda arTva waarTva urTmevia waurTmevia

mipatiJeba hpatiJebda hpatiJa dahpatiJa upatiJebia daupatiJebia

daxvedra xvdeboda xvda daxvda xvedria daxvedria

Sejaxeba ejaxeboda ejaxa daejaxa sjaxebia dasjaxebia

gamoTla Tlida Tala gamoTala uTlia gamouTlia

wagleja hglejda hglija wahglija uglejia wauglejia

§ 18. 2.

1. alagebs, alagebda, alagebdes, daalagebs, daalagebda, daalagebdes, daalaga, daalagos, daulagebia, daelagebina, daelagebinos.

2. afarebs, afarebda, afarebdes, daafarebs, daafarebda, daafarebdes, daaf-ara, daafaros, daufarebia, daefarebina, daefarebinos.

3. rozgavs, rozgavda, rozgavdes, garozgavda, garozgavdes, garozga, garo-zgos, gaurozgavs, gaerozga, gaerozgos.

4. beravs, bervda, beravdes, gaberavs, gaberavda, gaberavdes, gabera, gaberos, gauberavs, gaebera, gaeberos.

5. aZalebs, aZalebda, aZalebes, daaZalebs, daaZalebda, daaZalebdes, daaZala, daaZalos, dauZalebia, daeZalebina, daeZalebinos.

6.abarebs, abarebda, abarebdes, daabarebs, daabarebda, daabarebdes, daabara, daabaros, daubarebia, daebarebina, daebarebinos.

7. lewavs, lewavda, lewavdes, galewavs, galewavda, galewavdes, galewa, gale-wos, gaulewavs, gaelewa, gaelewos.

8. fantavs, fantavda, fantavdes, gafantavs, gafantavda, gafantavdes, gafanta, gafantos, gaufantavs, gaefanta, gaefantos.

9. xerxavs, xerxavda, xerxavdes, daxerxavs, daxerxavda, daxerxavdes, daxerxa, daxerxos, dauxerxavs, daexerxa, daexerxos.

92

§ 19.1.

1. Sreba, Sreboda, Srebodes, gaSreba, gaSreboda, gaSrebodes, gaSra, gaSres, gam-Srala, gamSraliyo, gamSraliyos.

2. TeTrdeba, TeTrdeboda, TeTrdebodes, gaTeTrdeba, gaTeTrdeboda, ga-TeTrdebodes, gaTeTrda, gaTeTrdes, gaTeTrebula, gaTeTrebukiyo, gaTeTrebu-liyos.

3. uSavdeba, uSavdeboda, uSavdebodes, gauSavdeba, gauSavdeboda, gauSavde-bodes, gauSavda, gauSavdes, gaSavebia, gaSaveboda, gaSavebodes.

4. emaleba, emaleboda, emalebodes, daemaleba, daemaleboda, daemalebodes, daemala, daemalos, damalvia, damalvoda, damalvodes.

5. exveva, exveoda, exveodes, moexveva, moexveoda, moexveodes, moexvia, moexvios, moxvevia, moxveoda, moxveodes.

6. uxmeba, uxmeboda, uxmebodes, gauxmeba, gauxmeboda, gauxmebodes, gauxma, gaux-mes, gaxmobia, gaxmoboda, gaxmobodes.

7. akldeba, akldeboda, akldebodes, daakldeba, daakldeboda, daakldebodes, daaklda, daakldes, dahklebia, dahkleboda, dahklebodes.

8. qreba, qreboda, qrebodes, gaqreba, gaqreboda, gaqrebodes, gaqra, gaqres, gamqrala, gamqraliyo, gamqraliyos.

9. irxeva, irxeoda, irxeodes, Seirxeva, Seirxeoda, Seirxeodes, Seirxa, Seirxes, Serxeula, Serxeuliyo, Serxeuliyos.

10. swydeba, swydeboda, swydebodes, moswydeba, moswydeboda, moswydebodes, mo-swyda, moswydes, moswyvetia, moswyvetoda, moswyvetodes.

11. wydeba, wydeboda, wydebodes, mowydeba, mowydeboda, mowydebodes, mowyda, mowydes, mowyvetila, mowyvetiliyo, mowyvetiliyos.

§ 19.2.

1. I TurmeobiTi: davwolilvar, dawolilxar, dawolila; II TurmeobiTi: davwo-liliyavi, dawoliliyavi, dawoliliyo; III kavSirebiTi: davwoliliyo, dawolili-yo, dawoliliyos.

2. I Turm.: gavmSralvar, gamSralxar, gamSrala; II Turm.; gavmSraliyavi, gamS-raliyavi, gamSraliyo; III kavS.: gavmSraliyo, gamSraliyo, gamSraliyos.

3. I Turm.; davmdnarvar, damdnarxar, damdnara; II Turm.; davmdnariyavi, damd-nariyavi, damdnariyo; III kavS.: davmdnariyo, damdnariyo, damdnariyos.

4. I Turm.; gavxveulvar, gaxveulxar, gaxveula; II Turm.; gavxveuliyavi, gaxveu-liyavi, gaxveuliyo; III kavS.: gavxveuliyo, gaxveuliyo, gaxveuliyos.

5. I Turm.; Sevryeulvar, Seryeulxar, Seryeula; II Turm.; Sevryeuliyavi, Sery-euliyavi, Seryeuliyo; III kavS.: Sevryeuliyo, SEeryeuliyo, SeEryeuliyos.

93

§ 20.1.

a) 1. vzivar b) 1. vSvrebi g) 1. movdivar

2. ------- 2. vSvrebodi 2. movdiodi

3. ------- 3. vSvrebode 3. movdiode

4. vijdebi 4. vizam 4. moval

5. vijdebodi 5. vizamdi 5. movidodi

6. vijdebode 6. vizamde 6. movidode

7. vijeqi 7. vqeni 7. movedi

8. vijde 8. vqna 8. movide

9. vmjdarvar 9. miqnia 9. movsulvar

10. vmjdariyavi 10. meqna 10. movsuliyavi

11. vmjdariyOo 11. meqnas 11. movsuliyo

d) 1. vambob e) 1. mimaqvs

2. vambobdi 2. mimqonda

3. vambobde 3. mimqondes

4. vityvi 4. mivitan

5. vityodi 5. mivitandi

6. vityode 6. mivitande

7. vTqvi 7. mivitane

8. vTqva 8. mivitano

9. miTqvams 9. mimitania

10. meTqva 10. mimetana

11. meTqvas 11. mimetanos

§ 20.2.

mxolobiTi mravlobiTi

1. v-zivar v-sxedvar-T

2. zixar sxedxar-T

3. zi-s sxed-an


1. mi-v-vardebi mi-v-cvivdebi-T

2. mi-vardebi mi-cvivdebi-T

3. mi-vardeb-a mi-cvivdebi-an


1. da-v-agdeb da-v-yri

2. da-agdeb da-yri

3. da-agdeb-s da-yri-s

94


1. v-svam v-sxam

2. svam sxam

3. svam-s sxam-s


1. v-jdebi v-sxdebi-T

2. jdebi sxdebi-T

3. jdeb-a sxdebi-an


1. v-vardebi v-cvivdebi-T

2. vardebi cvivdebi-T

3. vardeb-a cvivdebi-an

§ 21.1.

1. gahkideboda; 2. miscvivdnen; 3. eCvenebina; 4. icvamdnen; 5. waisvamda; 6. davis-vam; 7. gamoesxa; 8. Sehfenoda; 9. cvioda.

§ 21.2.

1. gamohqceoda; 2. dahyrdnoboda; 3. moeSorebina; 4. davTanxmebodi; 5. svams; 6. gahqceoda; 7. dahkargvoda; 8. daeuTovebina.

§ 21.3.

1. dafqvavs; 2. SeZravs; 3. Sehpireboda; 4. miusxdnen; 5. gaenawilebina; 6. Caucvams; 7. SesCerebodnen; 8. ginaxavs; 9. acvamen; 10. dascemoda; 11. dausaxavs; 12. daesabuTe-bina; 13. ahkvroda; 14. Sevguebivar; 15. misdgomoda.

§ 22.1.

neitraluri sasubieqto saobieqto

Wris iWris uWris

asxams isxams usxams

bertyavs ibertyavs ubertyavs

Txris iTxris uTxris

wyvets iwyvets uwyvets

malavs imalavs umalavs

Tvlis iTvlis uTvlis

95

wers iwers uwers

wewavs iwewavs uwewavs

agrobevs igrovebs ugrovebs

grexs igrexs ugrexs

§ 22.2.

1. uremontebs; 2. giqsovs; 3. uTlis; 4. giRebavs; 5. ilagebs; 6. miwers; 7. uTxris; 8. uTelavs; 9. urCevs.

§ 22.3.

sasub. sasub. sasub. saob.

1. viTvli 1. visxam 1. viglej 1. miTvlis

2. iTvli 2. isxam 2. iglej 2. giTvlis

3. iTvlis 3. isxams 3. iglejs 3. uTvlis

saob. saob. sasub. saob.

1. miadvilebs 1. mimReris 1. vikreW 1. mirevs

2. giadvilebs 2. gimReris 2. ikreW 2. girevs

3. uadvilebs 3. umReris 3. ikreWs 3. urevs

sasub. saob. saob. saob.

1. virev 1. migrexs 1. micvlis 1. mibrwyinavs

2. irev 2. gigrexs 2. gicvlis 2. gibrwyinavs

3. irevs 3. ugrexs 3. ucvlis 3. ubrwyinavs

§ 23.1.

1. alesvinebs; 2. awyobinebs; 3. axerxvinebs; 4. miaRwevina; 5. afantvinebs; 6. daarxevina; 7. adgmevinebs; 8. moarTvevinebs; 9. gaaxmobina; 10. daargvevina; 11. Searyevinebs; 12. alokvinebs; 13. aaduRebina; 14. aSrobinebs; 15. daaxvevina; 16. afeninebs; 17. gaaxmobinebs; 18. vavrcelebineb; 19. vamtvrevineb; 20. avarCevine.

§ 23.2.

1. xerxavs, axerxvinebs; 2. Cadgams, Caadgmevinebs; 3. Caacvams, Caacmevinebs; 4. gaaparebs, gaaparebinebs; 5. gaacinebs, gaacinebinebs; 6. gahkravs, gaakvrevinebs; 7. aamtverebs, aamtverebinebs; 8. daagdebs, daagdebinebs; 9. aaduRebs, aaduRebinebs; 10. aavsebs, aavsebinebs.

§ 23.3.

1. gamagebineT; 2. SevacvlevinoT; 3. moakvlevino; 4. daaxazvine; 5. movawvevineT, gavaSlevineT; 6. dagvaTlevinos; 7. gavaCarxvineT; 8. gaavlebineT; 9. valokvineb; 10. davamJavebinoT.

96

§ 24.1.

1. alokva; 2. dalageba; 3. gaSroba; 4. gacineba; 5. darTva; 6. atana; 7. waReba; 8. darqmeva; 9. gavleba; 10. gaReba; 11. waxdena; 12. dasaCuqreba; 13. tirili; 14. dayeneba; 15. TrTola; 16. dasaxiCreba; 17. gaCena; 18. dalewva; 19. xSoba; 20. dagmoba; 21. SemCneva; 22. brZola; 23. gamoxma; 24. dabreca; 25. gaxeva; 26. Sepyroba; 27. damalva; 28. areva.

&24.2.

1. garkveva; 2. dasxma; 3. galewva; 4. gatexa; 5. sirbili; 6. sicili; 7.wasma; 8. gadafurcvla; 9. mokvla; 10.gasxvla; 11. dagleja; 12. brZola; 13. xtoma.

§ 25.1.

zmna sasubieqto saobieqto(momavlis)

saobieqto(warsulis)

uaryofiTi

Aaqezebsxerxavsalagebs Slis randavs Txris Aaxalisebs Aacxelebs kreWs Tibavs

gamqezebeli Ddamxerxavi Ddamlagebeli wamSleli gamrandavi mTxreli gamxalisebeli gamcxelebeli gamkreWi mTibavi

Ggasaqezebeli Ddasaxerxavi Ddasalagebeli wasaSleli gasarandavi saTxreli gasaxalisebeli gasacxelebeli gasakreWi gasaTibi

Ggaqezebuli Ddaxerxili Ddalagebuli waSlili garanduli gaTxrili gaxalisebuli gacxadebuli gakreWili gaTibuli

Ggauqezebeli Ddauxerxavi Ddaulagebeli wauSleli gaurandavi gauTxreli gauxalisebeli gaucxelebeli gaukreWi gauTibavi

§ 25.2.

1. lesavs, m-; 2. aadvilebs, sa_el; 3. SeaTeTrebs, -ul; 4. gaaxunebs, u_ul; 5. Sematebs, sa_el; 6. motexs, na-; 7. gamoawrTobs, sa-; 8. gazrdis, u_el; 9. mouvlis, m_el; 10. atarebs, sa_el; 11. daapirebs, na-; 12. gaixarebs, Uu_el; 13. gaaxamebs, -ul; 14. daalagebs, u_el; 15. dagmobs, sa-; 16. Seegueba, -ul; 17. daRlis, m-el; 18. gamoanaTebs, -ul.

§ 25.3.

1. daRlili _ saobieqto, warsuli drois; daRl-il-i;2. gaWedili _ saobieqto, warsuli drois; gaWed-il-i;3. dakerebuli _ saobieqto, warsuli drois; dakereb-ul-i;4. dauxazavi _ saobieqto, uaryofiTi; da-u-xazav-i;5. naambobi _ saobieqto, warsuli drois; na-ambob-i;6. daSretili _ saobieqto, warsuli drois; daSret-il-i;7. sanaxavi _ saobieqto, momavali drois; sa-naxav-i;8. dasaTmobi _ saobieqto, momavali drois; da-sa-Tmob-i;9. dasabrunebeli _ saobieqto, momavali drois; da-sa-bruneb-el-i;10. gaxarebuli _ saobieqto, warsuli drois; gaxareb-ul-i;11. Cavardnili, damdnari, mileuli _ saobieqto, warsuli drois; Cavardn-il-i,

da-m-dn-ari, mile-ul-i.

97

maswavleblisTvis saWiro resursebi

1. ganviTarebisa da swavlis Teoriebi; Tbilisi, 2008.

2. swavleba da Sefaseba; Tbilisi, 2008.

3. saswavlo da profesiuli garemo; Tbilisi, 2008.

4. didi wignebis erToblivi kiTxva; http://www.tpdc.ge/index.php?option=com_content&view=article&id=8115&Itemid=71&lang=ka

5. ganmartebiTi leqsikoni ganaTlebis specialis tebisaTvis; 2007.

6. testuri davalebebis Seqmnis xelovneba; 2009.

7. rogor vaswavloT azrovneba; 2008.

8. problemaze dafuZnebuli swavla; 2008.

9. robert j. marzano da sxv., efeqturi swavleba skolaSi; 2009.

10. maswavleblis wigni _ interaqtiuri meTodebi praqtikaSi, maia firCxaZe, maia jaliaSvili, manana ratiani, nino lomiZe, nino WiaberaSvili, rusudan TedoraZe, sofiko lobJaniZe, 2017. mastsavle-beli.ge/?cat=34&paged=2.

11. maswavleblis wigni _ ganaTlebis dawyebiTi safexuris maswavle-blebisaTvis, ana janeliZe, violeta kvirikaSvili, nino labartyava, qeTevan qobalia, 2015. mastsavlebeli.ge/?cat=34&paged=2.

12. kiTxvis efeqturi meTodebi 2 (saswavlo meToduri filmi da misi gzamkvlevi), 2015. mastsavlebeli.ge/?cat=34&paged=2.

13. maswavleblis wigni _ Sefaseba: moswavle, gAAKakveTili, Sida saskolo, giorgi nozaZe, TamTa kobaxiZe, maia inasariZe, manana boWoriSvili, 2017. mastsavlebeli.ge/?cat=34.

14. maswavleblis wigni _ gamWoli kompetenciebi, Tamar mosiaSvili, maia bliaZe, manana ratiani, manana sexniaSvili, nato ingoroyva, cira barbaqaZe, 2017. mastsavlebeli.ge/?cat=34.

15. rogor vaswavloT kiTxva, dawyebiTi klasebis pedagogebisaTvis, naTe-la imedaZe, dali farjanaZe, mariam mirianaSvili, 2010. gamocdebis erovnuli centri.

16. dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi, 2010. mas-wavlebelTa profesiuli ganviTarebis centri.

17. qarTuli ena da literatura, I-IV klasebi, gzamkvlevi maswavleblebi-saTvis, Tamar jayeli, irina samsonia, nino doborjginiZe, TinaTin ceraZe, qeTevan TofaZe, maia inasariZe, maia lorTqifaniZe, 2011. erovnuli saswavlo gegmebis centri.

18. MEDmediawigniereba skolaSi, Tamar mosiaSvili, simon janaSia, irina sam-sonia, ekaterine korZaZe, manana boWoriSvili, buba oCiauri, 2015. samoqalaqo ganviTarebis instituti.

სახელმძღვანელოს/სერიის ვებგვერდი: www.stavlani.ge

სახელმძღვანელოს/სერიის ... · 2020. 6. 20. · damavali,...

Documents

Transcript of სახელმძღვანელოს/სერიის ... · 2020. 6. 20. · damavali,...