მოსწავლეთა · Web viewჩემ მიერ ჩატარებული...

1

მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის განვითარების პერსპექტივები და საჭიროების ანალიზი აკადემიკოს ილია ვეკუას სახელობის ფიზიკა-მათემატიკის

ქ. თბილისის N42 საჯარო სკოლის გეოგრაფიის მასწავლებლის ნინო მთიულიშვილის პედაგოგიური საქმიანობის კვლევის ანგარიში

საკვლევი თემა: 9/5 კლასის მოსწავლეთა ცნობიერების ამაღლება ტოლერანტული

და მულტიკულტურული გარემოს მიმართ

თბილისი 2019 წ

2

სარჩევი

აბსტრაქტი................................................................................................................................. 6

წინასიტყვაობა ........................................................................................................................................

კვლევის ჩატარების წინაპირობა.........................................................................................................

1. კვლევის ამოსავალი პუნქტის განსაზღვრა /საკვლევი თემის შერჩევა და კვლევის მიზნის ჩამოყალიბება ...........................................................................................................................................7

1.1.საკვლევი საკითხი

1.2კვლევის მიზანი /პრობლემა

1.3.საკვლევი კითხვები

2. მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის განვითარების პერსპექტივები და საჭიროების

ანალიზი.......................................................................................................................................... 10

2.1 ლიტერატურის მიმოხილვა .(სახელმძრვანელოების „დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციები“ - თანაცხოვრება კულტურულად მრავალფეროვან დემოკრატიულ საზოგადოებაში“ -მოკლე მომოხილვა.)

2.2. კვლევის კითხვები, ამოცანები და რეკომენდაციები

3.თემის : „მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის განვითარების პერსპექტივები და

საჭიროების

ანალიზი.

“კვლევა...................................................................................... 16

3.1. დიაგნოსტიკის პირველი ეტაპის შედეგები

3

3.2 დიაგნოსტიკის მეორე ეტაპის შედეგები

3.3. დასკვნა: საკვლევი თემის დაკონკრეტება

4. საკვლევი თემა -9/5 კლასის მოსწავლეთა მზაობა მულტიკულტურული და ტოლერენტული საზოგადოების ჩამოყალიბის პროცესში.............................................. 20

4.1. შესავალი: თემის აქტუალობა და პრობლემების გამომწვევი სავარაუდო მიზეზები

4.2. კვლევის არსი (ზოგადიდან კინკრეტულისკენ)

4.3. კვლევის მიზანი და ამოცანები

4.4..საკვლევი კითხვები

4.5. კვლევის ფაზები

5კვლევის დიაგნოსტიკა.................................................................................................. 28

5.1.კვლევის მეთოდები(ანკეტური,რაოდენობრივი,თვისობრივი)

5.2.ანკეტირების მეთოდით გამოკითხვის შედეგები

5.3.რაოდენოვრივი მეთოდით გამოკითხვის შედეგები

5.4.თვისობრივი მეთოდით გამოკითხვის შედეგები

6. ინტერვენცია..................................................................................................................... 36

6.1. ინტერვენციისთვის მოსამზადებელი საქმიანობა:-სწავლების თეორიები.

6.2.ინტერვენციის ამოცანები და მიზნები

6.3. ინტერვენციები

6. 3.1. ინტერვენციის შედეგები

6.3.2 .ინტერვენციის შედეგების ანალიზი:

4

7. დასკვნები და რეკომენდაციები .......................................................................................46

7.1. რეკომენდაციები მოსწავლეებისთვის

7.2.რეკომენდაციები მასწავლებლებისთვის

7.3.დასკვნა

8. რეფლექსია ............................................................................................................................49

9.ბიბლიოგრაფია.................................................................................................................. 51

10. დანართები................................................................................................................................... 53

დანართი N 1. საწყისი კვლევა „„მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის განვითარების

პერსპექტივები და საჭიროების ანალიზი“.

დანართი N 2 კითხვარი- თემა:ტოლერანტობა მრავალეთნიკურ საქართველოში

დანართიN 3. კითხვარი -მულტიკულტურული გარემო

დანართი N 4 კითხვარი -ინტერვენციების შედეგების პრეტესტი

დანართი N 5 გაკვეთილი1. გლობალური ეთნიკური, რასობრივი და რელიგიური პრობლემები.დანართი N 6 გაკვეთილი 2 . ტოლერანტობა მრავალეროვნულ საქართველოშიდანართი N 7 გაკვეთილი 3 .კაცობრიობის ისტორიის სამარცხვინო ფურცლები

დანართი: N 8 შემაჯამებილი -დასკვნითი კვლევა -9/5 კლასის მოსწავლეთა ცნობიერების ამაღლება ტოლერანტული და მულტიკულტურული გარემოს მიმართ.

5

აბსტრაქტი:

კვლევა ჩატარდა აკადემიკოს ილია ვეკუას სახელობის ფიზიკა-მათემატიკის

ქ. თბილისის N42 საჯარო სკოლის საბაზო სფეხურის მოსწავლეებში. იგი ჩატარდა ევროსაბჭოს მხარდაჭერით, თემაზე „მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის

განვითარების პერსპექტივები და საჭიროების ანალიზი“. აღნიშნული კვლევის ფარგლებში, დიაგნოსტიკის ეტაპზე, დისკრიპტორების საშუალებით გამოიკვეთა პრობლემები, რომლებიც საფუძვლად დაედო ჩემ მიერ ჩატარებულ კვლევას. საკვლევი თემა ეძღვნება მოზარდებში 9/5კლასში მულტიკულტურული და ტოლერანტული დამოკიდებულების ფორმირებას. ასევე კონკრეტული საქმიანობით, იმ უნარების განვითარებას, რომლებიც დემოკრატიულ ღირებულებების შესაბამისად, ქვეყნისათვის მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობით გამსჭვალული პიროვნების ჩამოყალიბებას შეუწყობს ხელს.ეთნოშორისი ტოლერანტობა და მულტიკულტურული გარემო კვლევაში განხილულია, როგორც ადამიანის მახასიათებელი,რომლისთვისაც სხვა ადამიანებთან ურთიერთობის ფორმირებისთვის პრიორიტეტულია უკონფლიქტო, კეთილგანწყობილი დამოკიდებულება, მიუხედავად მისი რელიგიური, რასობრივი და თუ სხვა თავისებურებებისა.

6

ილიას უნივერსიტეტისა და ჩვენი სკოლის მიერ თემაზე- „მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის განვითარების პერსპექტივები და საჭიროების ანალიზი „ ჩატარებული კვლევის შემდეგად გამოიკვეთა ახალ საკვლევი თემა: „საქართველოს მულტიკულტურული და ტოლერანტული განწყობების საჭიროებები 9/5 კლასის მოსწავლეებში“.კვლევის საჭიროებიდან გამომდინარე მიზნის მისაღწევად და ღირებულებების განსავითარებლად პირველ ეტაპზე ჩავატარე დიაგნოსტიკური გამოკითხვა, რომელშიც მთელი კლასი იღებდა მონაწილეობას. (დანართი2) გამოკითხვის შედეგად გამოიკვეთა მეორე გამოკითხვის აუცილებლობა (დანართი 3), ასევე ინტერვიუ კოლეგებთან, რომელიც თვისობრივ მაჩვენებელს გამოავლენდა. შედეგების ანალიზმა მაჩვენა თანმიმდევრობა, რომლის მიხედვითაც მიზნის მისაღწევად უნდა ჩამეტარებინა ინტერვენციები. ინტერვენციები გეგმის შესაბამისად სხვადასხვა სასკოლო აქტივობებით განხორციელდა.

ანკეტირების მეტოდით ჩატარებულმა გამოკითხვამ გამოკვეთა, რომ მოსწავლეები (უმეტესობა) ადეკვატურად ვერ ხსნიდნენ ტერმინებს, რომლითაც შემდგომში შეძლებდნენ მასალის მოძიებას და მათ გაგებას. ასევე არ იცნობდნენ საქართველოში მცხოვრები ეროვნული უმცირესობების კულტურასა და ტრადიციებს და ტოლერანტულები არ იყვნენ ადამიანთა გარკვეული ჯგუფების მიმართ.

ამიტომ ინტერვენციების განხორციელების პირველ ეტაპზე მოსწავლეებს ვასწავლე და გავაანალიზებინე ტერმინები. შემდეგ ინტერვენციებში საქართველოში მცხოვრები სხვადასხვა ეთნიკური და რელიგიური ჯგუფების და უმცირესობების ტრადიციების,თავისებურებების, კუთვნილებების, განსახლების არეალების შესწავლის მიზნით ჩავატარე გაკვეთილი. მომდევნო გაკვეთილი დავუთმე ნეგატიური, კაცობრიობისთვის კატასტროფული შედეგების მომტანი კონფლიქტების მაგალითების განხილვასა და ანალიზს,რომელიც არატოლერანტულმა, აგრესიულმა განწყობებმა მოუტანა სამყაროს. მოსწავლეებს ვაჩვენე დოკუმენტური ფილმი და გავაცანი მარტინ ლუთერ კინგის სიტყვა-„ მე მაქვს ოცნება“. ბოლოს დამატებით აქტივობის სახით

7

გაკვეთილების შემდეგ მოსწავლეებს მოვასმენინე (ვნახეთ და განვიხილეთ ვიდეო ლექცია) ლექციები თემებზე:

ქრისტიანობა და ტოლერანტობა „ტოლერანტობის თეორიები“(ტოლერანტობის და მრავალფეროვნების

ინსტიტუტი) . ბექა მინდიაშვილი: https://www.youtube.com/watch?v=foVSj_4aNBg

განვლილი სამუშაოს შეჯამების შემდეგ, ბოლოს, გავაკეთე დასკვენები, და წარმოვადგინე რეკომენდაციები, როგორ უნდა მივაღწიოთ მოსწავლეებში მულტიკულტურული გარემოს პოზიტიურად აღქმას და ტოლერანტული ღირებულებების გაცნობიერებას, როგორია მასწავლებლის და მოსწავლეების როლი ამ მიზნის მიღწევის საქმეში.კოლეგებს გავაცანი ნამუშევარი.

საკვანძო ტერმინები: ტოლერანტობა, მულტიკულტურული გარემო, ეთნოკონფლიქტები,სეპარატიზმი, სეგრეგაცია, რასიზმი, ქსენოფობია.

1. კვლევის დაწყების წინაპირობა.

ევროპის მასშტაბით ევროპის საბჭოსა და ევროკავშირის ერთობლივი თანამშრომლობის ფარგლებში არაერთი პროექტი და აქტივობა ტარდება, რომლის მიზანია კულტურული მრავალეფეროვნებისა და კეთილგანწყობილი, დემოკრატიული პრინციპებით გამსჭვალული მომავალი თაობების აღზრდა. ამ მიზნით ევროსაბჭოს მიერ საქართველოში რეკომენდებული იყო კვლევის განხორციელება თემაზე „მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის განვითარების პერსპექტივები და საჭიროების ანალიზი.“ კვლევას ჩატარებას სათავეში ჩაუდგა ილიას უნივერსიტეტის განათლების სკოლა, რომლის წარმომადგენელმა, მაგისტრანტმა სულხან ჩარგეიშვილმა 42-ე სკოლის მასწავლებლებს გაგვაცნო ეს პროექტი, კვლევის მიზნები და ამოცანები და შემოგვთავაზა მასში მონაწილეობა.

კვლევაში მონაწილეობის მსურველი მასწავლებლები იყვნენ :

8

1.ნინო მთიულიშვილი-გეოგრაფიის მასწავლებელი 2.ანა სალაყაია -ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი 3 . ნანა ირემაშვილი-ისტორიის მასწავლებელი;4.მაკა ბიბილაშვილი -სამოქალაქო განათლების 5. ეკა ონაშვილი- მათემატიკის მასწავლებელი; (რომელმაც სამუშაო ჯგუფი დატოვა გარკვეული მიზეზების გამო). დავგეგმეთ სამუშაო შეხვედრები, შევადგინეთ მოქმედების გეგმა, ვიკრიბებოდით სისტემატურად, თითქმის ერთთვიანი ერთობლივი მუშაობის შემდეგ ჩამოვყალიბდით და ჩავატარეთ კვლევა.მე, ამავე სკოლის გეოგრაფიის მასწავლებელი,ნინო მთიულიშვილი, ჩართული ვიყავი მასწავლებლის პროფესიული განვითარების სქემაში. გეგმაში მქონდა პრაქტიკის კვლევის ჩატარება. აღნიშნულმა შემოთავაზებამ დამაინტერესა. მით უფრო, რომ, მოსწავლეებს ვასწავლი გლობალური პრობლემების გეოგრაფიას და ამ საკითხების სიმწვავეს საგაკვეთილო პროცესში ხშირად ვაწყდები ხოლმე, ამიტომ ჩავთვალე, რომ თანამედროვე გლობალური პროცესებიდან და დღევანდელი საქართველოს რეალობიდან გამომდინარე თემა აქტუალურიც იყო, საჭიროც და დროულიც. აღნიშნული კვლევის განსახორციელებლად და რეკომენდაციების გასაცნობად ევროსაბჭომ საქართველოს შესთავაზა სახელმძღვანელოები, რომლის მიზანი იყო დახმარება და რეკომენდაცია გაეწია საქართველოში მოღვაწე მასწავლებლებისთვის, რა მიმართულებით, როგორ და რომელი დისკრიპტორების საშუალებით გამოეკვლიათ აღნიშნული საკითხები. ასევე როგორ დაეგეგმათ და რაზე გაემახვილებინათ ყურადღება კვლევის, დიაგნოსტიკის, ინტერვენციის პროცესში და ბევრ სხვა აქტუალურ საკითხზე.

სახელმძღვანელოების შესაძენად მივმართეთ მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრს, რომელმაც გამოთქვა მზადყოფნა, მხარი დაგვიჭირა პროეტის განხორციელებაში და ყველა მასწავლებელი უზრუნველგვყო ლიტერატურით(თითოეულ პედაგოგს გადმოგვეცა 4- სახელმძღვანელო).

1.1.საკვლევი საკითხი

2018 წელს აკადემიკოს ილია ვეკუას სახელობის ფიზიკა-მათემატიკის ქ. თბილისის N42 საჯარო სკოლაში პედაგოგთა თანამშრომლობით ჩატარდა

9

ერთობლივი კვლევა ზემოთაღნიშნუილი თემაზე: „მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის განვითარების პერსპექტივები და საჭიროების ანალიზი“.

კვლევა ჩატარდა მოსწავლეთა გამოკითხვის, ანკეტირებისა და სადიაგნოსტიკო ტესტების გამოყენებით. მოსწავლეთათვის შედგენილი და დარიგებული კითხვარები მიზნად ისახავდა, გამოგვერკვია „მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის განვითარების პერსპექტივებს და საჭირო.

1.2. კვლევის მიზანი /პრობლემა

კვლევის მიზანია, რომ მომავალში

დაეხმაროს სკოლას, რომ შეიმუშავოს და განავითაროს ისეთი მიდგომები, რომლებიც მოსწავლეებში დემოკრატიული და აქტიური მოქალაქეობის, მშვიდობიანი თანაცხოვრობის და არაძალადობრივი კომუნიკაციისთვის საჭირო კომპეტენციების განვითარებას შეუწყობს ხელს.

მასწავლებელმა და სკოლამ გააა ნალიზოს დემოკრატიული კულტურის

განვითარების საჭიროება მოსწავლეებში და მხარი დაუჭიროს ილია ვეკუას

. - #42 სახელობის ქ თბილისის ფიზიკა მათემატიკის საჯარო სკოლის

( ) შემდგომში სკოლას მოსწავლეებში დემოკრატიული კულტურის

.კომპეტენციების განვითარებისკენ მიმართულ საქმიანობაში 1.3. საკვლევი კითხვები:

არის თუ არა სკოლაში მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის განვითარების

პერსპექტივები და საჭიროება?

აქვთ თუ არა მოსწავლეებს ასაკის შესაბამისად განვითარებული კრიტიკული, ანალიტიკური, დამოუკიდებელი მუშაობის, ტოლერანტობის, მულტიკულტურულ გარემოში მშვიდობიანი თანაცხოვრების და სხვა უნარები?

კვლევა ჩატარდა დემოკრატიული კულტურის სარეკომენდაციო ჩარჩოს საფუძველზე, რომელიც, როგორც აღვნიშნეთ ევროსაბჭოს მიერ იქნა

10

შემუშავებული და შემოთავაზებული, ხოლო საქართველოს მხრიდან ნათარგმნი და ადაპტირებული.

აღნიშნული ჩარჩო მოიცავს 20 კომპეტენციას, რომლებიც სფეროების მიხედვით გადანაწილებულია 4 ჯგუფში: ღირებულებები, დამოკიდებულებები, უნარები და ცოდნა და კრიტიკული გააზრება. თითოეულ კომპეტენციას აქვს თავისი მიზნები და შედეგები.ე.წ.დისკრიპტორები. ამ დისკრიპტორებით მასწავლებელს ეძლევა საშუალება დააკვირდეს, გამოავლინოს და განსაზღვროს მოსწავლის უნარები, მისი მზაობა და მიმღეობა სხვადასხვა საკითხის მიმართ. დისკრიპტორების გამოყენებით მასწავლებელს შეუძლია გააკეთოს დასკვნები, დაეხმაროს მოსწავლეებს დემოკრატიული, პიროვნული, სოციალური და სააზროვნო უნარების განვითარებაში. დღევანდელი გლობალური პრობლემების ეპოქაში აღზარდოს მულტიკულტურული და ტოლერანტული თვითშეგნების, საზოგადოებისა და ქვეყნისათვის მზრუნველი, მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობის მქონე თაობა. საჭიროების შემთხვევაში დაეხმაროს მათ სხვადასხვა უნარის განვითარებაში, ხელი შეუწყოს მათ მზაობას სამყაროს მდგრადი განვითარების მიზნების განხორციელების საქმეში.

2. მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის განვითარების პერსპექტივები და

საჭიროების ანალიზი.

2.1. ლიტერატურის მომოხილვა(სახელმძრვანელოების „დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციები“ - თანაცხოვრება კულტურულად მრავალფეროვან დემოკრატიულ საზოგადოებაში“ -მოკლე მომოხილვა.)

მოსამზადებელ ეტაპზე, კვლევის დაწყებამდე, გავეცანით სახელმძღვანელოების კომპლექტს:

„დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციები- თანაცხოვრება კულტურულად მრავალფეროვან დემოკრატიულ საზოგადოებაში“

„დემოკრარიული კულტურის კომპეტენციების სარეკომენდაციო ჩარჩო“ ტომი1-კონტექსტი, ცნებები და მოდელი

11

ტომი 2-დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციების დიკრიპტორები, ტომი 3 -გზამკვლევი დანერგვისათვის.

წინამდებარე დოკუმენტებში აღწერილ მოდელში იგულისხმება, რომ, კულტუ- რულად მრავალფეროვან საზოგადოებებში, ინტერკულტურული დიალოგიდემოკრატიული პროცესების ქვაკუთხედს წარმოადგენს.ჩემი კვლევის პროცესში ვხელმძრვანელობდი იმ პრინციპებით, დებულებებითა და განმარტებებით ,რომლებიც ზემოთხსენებულ სახელმძღვანელოებში იყო მოცემული.

სახელმძღვანელოების მოკლე მომოხილვა.„სახელმძღვანელო გამოცემულია ევროკავშირის ფინანსური მხარდაჭერით.

ქართული გამოცემა მომზადდა ევროპის საბჭოს თანხმობით, ევროპის საბჭოსა და

ევროკავშირის ერთობლივი პროექტის ევროპის სახელმწიფოები, აღნიშნული

კონვენციის ფარგლებში, შეთანხმდნენ, რომ ერთიანობის უზრუნველსაყოფად,

ხელს შეუწყობდნენ ერთმანეთის ენების, ისტორიისა და კულტურის შესწავლას, იმ

იდეალებისა და პრინციპების დაცვისა და რეალიზების მიზნით, რომლებიც "ჩვენს

საერთო მემკვიდრეობას წარმოადგენს“.

კვლევას წინასიტყვაობის სახით თან ახლავს ტურბიორნ იაგლანდის ევროპის საბჭოს გენერალური მდივანის სიტყვა, რომელიც კვლევას დაედო საფუძვლად.

(მოკლე ამონარიდები ტურბიორნ იაგლანდის სიტყვიდან)

„ევროპაში წარმოქმნილ კონფლიქტურ სიტუაციათა უმრავლესობის შემთხვევაში, ევროპის საბჭო წამყვან

როლს თამაშობდა, განათლების საშუალებით ნდობისა და ურთიერთგაგების აღდგენის საქმეში. განათლების

მეშვეობით, ჩვენ, ასევე, შევძელით დემოკრატიის მშენებლობაში დავხმარებოდით ბევრ ახალ წევრ ქვეყანას.

დემოკრატია, რა თქმა უნდა, ინსტიტუტებსა და კანონებზეა დაფუbნებული, თუმცა მისი შენარაჩუნება

მოქალაქეების ქმედებებისა და ქცევის საშუალებით არის შესაbლებელი. შესაბამისად, არ უნდა შეწყდეს

დემოკრატიული კულტურის სწავლება და ხელშეწყობა“.

...“.დღესდღეისობით, ევროპის სახელმწიფოები ახალი გამოწვევის წინაშე დგანან, რაც ჩვენს მობილიზებასა

და ჩვენს ჩართულობას საჭიროებს, რომელიც საკლასო ოთახებიდან უნდა დავიწყოთ“.

....“ზემოთ აღნიშნულის გამო, ევროპის საბჭომ საკუთარ თავზე აიღო, ევროპის მასშტაბით, განათლებაზე

პასუხისმგებელ პირთა აღჭურვა იმ უმნიშვნელოვანესი კომპეტენციებით, რომელთა საშუალებითაც ისინი

შეbლებენ, თავიანთ მოსწავლეებს ასწავლონ, როგორ იცხოვრონ ერთად, მრავალფეროვან საზოგადოებებში,

12

როგორც დემოკრატიულ პრინციპებზე აღზრდილმა მოქალაქეებმა. იმის გათვალისწინებით, რომ aვენი ერები

უფრო და უფრო შერეული ხდება, მსგავსი ცოდნა და უნარები დღეს კიდევ უფრო აქტუალურია, ვიდრე ოდესმე

ყოფილა. მიზანს წარმოადგენს არა ის, რომ მოსწავლეებს ვასწავლოთ, რაზე იფიქრონ, არამედ ის, თუ როგორ

იაზროვნონ, რათა თავისუფლად და უპრობლემოდ იცხოვრონ იმ მსოფლიოში, სადაც მათ აზრს ყველა არ

იზიარებს, მაგრამ ყველა aვენგანს აქვს ერთი მოვალეობა და ეს მოვალეობა იმ დემოკრატიული პრინციპების

დაცვაში მდგომარეობს, რომლებიც ყველა კულტურის მშვიდობიანი თანაარსებობის წინაპირობას წარმოადგენს“.

ტურბიორნ იაგლანდი

ევროპის საბჭოს გენერალური მდივანი

2.2. კვლევის კითხვები, ამოცანები და რეკომენდაციები

( ტომი 3, გზამკვლევი დანერგვისთვის. საკითხის მოკლე შინაარსი)

რა კითხვები და ამოცანები დგას მკვლევრების წინაშე დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციების სარეკომენდაციო ჩარჩოს მიხედვით?

რა უნდა გავითვალისწინოთ მკვევრებმა კვლევის დაგეგმვის ფაზაში?მკვლევრებმა პასუხი უნდა გავცეთ კითხვებზე, რა ელით ჩვენს შვილებს და მომავალ თაობას , როგორ საზოგადოებაში იცხოვრებენ ისინი, ვაძლევთ მათ ისეთ განათლებას, რომელიც მათ შესძენ უნარებს, რომ მომავალში ჩამოაყალიბონ ისეთი მსოფლიო, როგორსაც დემოკრატიული საზოგადოება მოიწონებდა?აღნიშნული გზამკვლევი მიგვითითებს:

მკვლევრებმა უნდა გაითავისონ, რომ დემოკრატიული საზოგადოების ჩამოყალიბებისთვის მნიშვნელოვანია თვითონ ახალგაზრდებმა შექმნან თავიანთი აქტიური მონაწილეობით ასეთი საზოგადოება. თანასწორობისა და ურთიერთპატივისცემის პრინციპების დამცველი მოქალაქის მაგალითზე აღზრდილები, მომავალში თვითონვე (მოსწავლეები) უნდა გახდნენ ამ სულისკვეთების მატარებელი პასუხისმგებელი პირები.

13

დემოკრატიული საზოგადოების და პასუხისმგებლობის მქონე , ქვეყნისთვის მზრუნველი მოქალაქის აღზრდაში გადამწყვეტი როლი ეკუთვნის სკოლასა და უმაღლეს სასწავლებლებს.

„დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციების მოდელით სარგებლობისას,

საჭიროა მოცემული სარეკომენდაციო ჩარჩოს მიზნების დაკავშირება განათლების არსებული სისტემის მიზნებთან, განსაკუთრებით, კონკრეტული საგანმანათლებლო დაწესებულებისა და ამ დაწესებულების ფარგლებში ჩართული საგნების სწავლებისა და სწავლის მიზნებთან“.

დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციების სარეკომენდაციო ჩარჩო რეკომენდაციებს აძლევს მასწავლებლებს:

გამოვლინდეს:

რა დონეზე, სად, როდის და როგორ ხდება მოსწავლეების მიერ დემოკრატიული კომპეტენსიების ჩამოყალიბება.

ესადაგება თუ არა დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციები, უნარები და ცოდნა საგნობრივ კომპეტენციებს? არის თუ არა მათ შორის კავშირი მყარი და გამჭვირველე?

რა პრინციპები უნდა იყოს დაცული დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციების განსავითარებლად ?

რეკომენდაციები მასწავლებლებისთვის (მოკლე შინაარსი)

სასურველია დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციები, უნარები და ცოდნა საგნობრივ კომპეტენციებს ესადაგებოდეს და მათი ნაზავი იყოს.

საგნის კომპეტენციებსა და დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციების მოდელიდან შეჩეულ კომპეტენციებს შორის კავშირი უნდა იყოს გამჭვირვალე.

მნიშვნელოვანია, მოსწავლეებმა კარგად გაიგონ, რა არის, რაში დასჭირდება მას ამ ცოდნისა და უნარების განვითარება.

14

მასწავლებელმა კომპეტენციების ჩემოყალიბების პროცესში ხელი უნდა შეუწყოს იმას, რომ მოსწავლემ რეალურად დაინახოს პრობლემა და მონახოს მისი გადაჭრის გზები.

კვლევის და სწავლების პროცესი, სენსიტიურობიდან გამომდინარე, ხშირად კონფლიქტების განვითარების მაპროვოცირებელია,ამიტომ მნიშვნელოვანია,რომ მასწავლებელმა უზრუნველყოს განხილვებისა და დებატებისთვის მშვიდი და უსაფრთხო გარემოს არსებობა.

სასურველია შეირჩეს მასალა, რომელიც გამყარებული იქნება სწავლების თეორიებით და მეთოდოლოგია,რომელიც უზრუნველყოფს დემოკრატიული ღირებულებების განვითარებას.

საჭიროა მოსწავლეთა ჩართვა სასწავლო პროცესში, მათთვის დამოუკიდებლობლობის მიცემა, ხელშეწყობა, გააქტიურება და წახალისება.

ეს გაააქტიურებს მათ საქმიანობას და განუვითარებს უნარებსა და დამოკიდებულებებს,დამოუკიდებელს გახდის გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში.

სწავლების პროცესში გამოყენებული იქნეს ზუსტი და სათანადო ლექსიკა, გამოირიცხოს არაკორექტულობა, გაურკვევლობა და ორაზროვნება.

როგორია განმარტებები აღნიშნულ დოკუმენტებში :

(ამონარიდები)

ტერმინ „დემოკრატიის“ ნაცვლად, გამოყენებულია სიტყვათა შეთანხმება

„დემოკრატიის კულტურა“

„კულტურის განმარტება. ნებისმიერი კულტურა თავისთავად მრავალფეროვანი,

წინააღმდეგობრივი, დინამიკური და მუდმივად განვითარებადია. ყველა ერი

თავის თავში მოიცავს მრავალ კულტურას, რომელიც კომპლექსურად

ურთიერთქმედებს. ამ თავში, ასევე, განხილულია ინტერკულტურულობის<

კონცეფცია. გამოთქმულია აზრი იმის თაობაზე, რომ ინტერკულტურული ვითარება

თავს იaენს მაშინ, როცა, ინდივიდის აღქმით, მეორე ადამიანი ან ადამიანთა eგუფი

მისგან კულტურულად განსხვავებულია.“

15

კულტურული მრავალფეროვნების დაფასება--‘ აღნიშნული ღირებულება

ეფუძნება ზოგად რწმენას იმის თაობაზე, რომ სხვა კულტურისადმი კუთვნილება,

კულტურული განსხვავებულობა და მრავალფეროვნება, პერსპექტივების,

შეხედულებებისა და პრაქტიკის მრავალფეროვნება უნდა აღიქმებოდეს

პოზიტიურად, სათანადოდ უნდა იქნეს დაფასებული და სათუთად მოპყრობის

საგანს უნდა წარმოადგენდეს.“

კულტურული განსხვავებულობისა და სხვა რწმენისადმი, მსოფლმხედველობების, შეხედულებების და პრაქტიკისადმი შემწყნარებლური დამოკიდებულებეისადმი მზაობა. „აღნიშნული

დამოკიდებულება გულისხმობს შემწყნარებლურ დამოკიდებულებას იმ

ადამიანების მიმართ, რომლებიც სხვა კულტურის გვერდი 17 წარმომადგენლებად

აღიქმებიან, ან საკუთარისაგან განსხვავებული რწმენის, შეხედულებებისა და

პრაქტიკის მიმართ. აღნიშნული, ასევე, გულისხმობს სხვა ადამიანებისა და

განსხვავებული ხედვების მიმართ გულისხმიერებას, ცნობისმოყვარეობასა და

სხვა ადამიანებთან საერთო ენის გამონახვის სურვილსა და განსხვავებული

ხედვებით დაინტერესებას.“

პატივისცემა: „პატივისცემა მოიცავს ვინმეს ან რაიმეს მიმართ დადებით

დამოკიდებულებასა და მათ დაფასებას, იმ დასკვნის საფუbველზე, რომ ისინი

არიან მათთვის ნიშანდობლივი მახასიათებლების მატარებლები და გააaნიათ

ნიშანდობლივი ღირსება და ღირებულება. ქმედითი ინტერკულტურული

დიალოგისა და დემოკრატიული კულტურისათვის სასიცოცხლო მნიშვნელობა

აქვს პატივისცემას სხვა ადამიანების მიმართ, რომლებიც განსხვავებულ

კულტურას განეკუთვნებიან ან განსხვავებული რწმენისა და შეხედულებების

მატარებლები არიან და განსხვევებული ჩვეულებები აქვთ.“

16

3. თემის - „მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის განვითარების პერსპექტივები და საჭიროების ანალიზი“ კვლევა 3.1. დიაგნოსტიკის პირველი ეტაპის შედეგები

სახელმძღვანელოების დამუშავების შემდეგ ერთობლივი შეთანხმებით კვლევის ჯგუფის წევრებმა ავირჩიეთ 3 კომპეტენცია: ღირებულებები, დამოკიდებულებები, უნარები. ჩამოვაყალიბეთ კითხვარი და ჩავატარეთ გამოკითხვა ანკეტირების საშუალებით. ანკეტირების ჩასატარებლად შევარჩიეთ სკოლის საბაზო საფეხურის 5 კლასი: 7-1, 8-3, 8-6, 9-2, 9-5 კლასები. კვლევაში ჩართული იყო 140 მოსწავლე. გამოკითხვა იყო ანონიმური, მიმდინარეობდა მოსწავლეებისთვის მშვიდ, უსაფრთხო გარემოში.თითოეულ მათგანს საშუალება ჰქონდა სრულიად დამოუკიდებლად დაეფიქსირებინა საკუთარი აზრი. გამოკითხვაში ჩართული იყვნენ მე- 7,8,9 კლასის მოსწავლეები. გამოკითხვა მიმდინარეობდა კითხვარის მიხედვით, რომელშიც დასმული იყო 105 კითხვა დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციებთან დაკავშირებით (იხ.დანართი1). მის პირველ გვერდზე მოცემული იყო ძალიან მარტივად გასაგები ინსტრუქციები, რომელიც მოსწავლეებს უხსნიდა გამოკითხვის მიზანს და გულწრფელობისკენ მოუწოდებდა.

გამოკითხვის შედეგების დამუშავება გადაწყდა კლასების მიხედვით. მე შემხვდა მე 9/5 კლასი. კითხვარების შევსების შემდეგ მონაცემები შევიყვანე ცხრილში, შემდეგ მონაცემების საფუძველზე ჩატარდა შედეგების კვლევა. კვლევამ აჩვენა სხვადასხვა კომპეტენციების მიხედვით არჩეული პასუხების სიხშირე. უარყოფითი პასუხებად მივიჩნიეთ პასუხი 1-კატეგორიულად არ ვეთანხმები და 2. არ ვეთანხმები.

მონაცემთა ანალიზის შედეგად კვლევამ გამოავლინა შედეგები დესკრიპტორების და კომპეტენციების მიხედვით: მოხდა მონაცემების დამუშევება, აღწერა და დიაგნოსტირების შედეგად ყველაზე ნაკლებად განვითარებული/სუსტი დემოკრატიული კომპეტენციების გამოვლენა, როგორც საკლასო ასევე მთლიანად საბაზო საფეხურზე.

17

3.2 დიაგნოსტიკის მეორე ეტაპის შედეგები რაოდენობრივი კვლევის უარყოფითი შედეგები 9/5 კლასში

წინამდებარე დასკვნითი სტატისტიკური მონაცემების საშუალებით

გამოიკვეთა, რომ მე-9/5 კლასში განსაკუთრებით ბევრ უარყოფით პასუხებს მოიცავდა კითხვები,რომელიც ეხებოდა ინტერკულტურულ და ტოლერანტულ დამოკიდებულებებს.

მე-9/5 კლასის კვლევის შედეგების ცხრილი

N დისკრიპტორის დასახელება

შეკითხვის /დისკრიპ-ტორისნომერი

უარყოფითი პასუხების საერთო რაოდენობა

ღირებულებები

1კულტურული მრავალფეროვნების დაფასება

8,9,10,11, 27

დამოკიდებულებები

1 კულტურული განსხვავებულობის მიღებისადმი მზაობა

21,23,25,26,

53

2 პატივისცემა 29,31,32 213 მოქალაქეობრივი

აზროვნება33,3537,38,

19

4 პასუხისმგებლობ 40,43 12

18

5.

გაურკვევლობისადმი ნშემწყნარებლური დამოკიდებულება

50,5253,55,57

54

უნარები

1 დამოუკიდებლად სწავლის უნარ-ჩვევები

58,59,60,61,62,63

108

2 ანალიტიკური და კრიტიკული აზროვნების უნარ-ჩვევები

64,65,66,67,68,69,70,71,73,74,75

23

3 ემპათია 76,77,78,79,80

4 მოქნილობა და შეგუების უნარი

82,83,84,85,86,

37

5 ენობრივი კომუნიკაციური და მრავალენობრივი უნარები

88,89,90,91,92,93

39

6 თანამშრომლობის უნარ-ჩვევები

94,95,97,99

30

7 კონფლიქტების მოგვარების უნარ ჩვევები

102,103,104,105

39

კითხვები,რომელიც ეხებოდა ინტერკულტურულ და ტოლერანტულ დამოკიდებულებებს

8,9,10,11,21,24,25,26,29,31,50,80,86,92,93.

128

19

როგორც წარმოდგენილი ცხრილიდან ჩანს, შედეგებმა ცხადყო, რომ განსაკუთრებით საყურადღებოა მოსწავლეთა უარყოფითი დამოკიდებულება ინტერკულტურული გარემოსა და ტოლერანტობის განვითარების საკითხებთან მიმართებაში. ამ საკითხს შეეხებოდა დისკრიპტორები: 8,9,10,11,21,24,25,26,29,31,50,80,86,92,93. ჯამში უარყოფითი პასუხების რაოდენობა იყო 128.

ზემოაღნიშნული თემაზე გეოგრაფიის საგნის ესგ- მიზნებში პირდაპირ არის მითითებული, მოსწავლემ „უნდა გააცნობიეროს საკუთარი პასუხისმგებლობები და

უფლებები დემოკრატიული საზოგადოებისა და კანონის უზენაესობის წინაშე; უნდა

იცნობდეს ადამიანის უფლებათა დაცვის საერთაშორისო ჩარჩოებს, ადამიანის

უფლებათა დაცვის მექანიზმებსა და საშუალებებს საქართველოში.

საქართველოში მცხოვრები მოსახლეობის ტოლერანტობის, ეთნიკური და რელიგიური შემადგენლობის შესახებ ინფორმაცია ნაცნობი იყო მოსწავლეებისთვის. მათ მე-8 და მე-9 კლასებში ნასწავლი აქვთ თემები: მე-8 კლასში-რელიგიები, რასები, ეთნიკური ჯგუფები, მე-9 კლასში ეთნიკური გეოგრაფია: ეროვნული უმცირესობები, რელიგიების გეოგრაფია. გარდა ამ პარაგრაფებისა, ეს საკითხები განიხილება მიგრაციების,ურბანიზაციის, საერთაშორისო ურთიერთობების და სხვა თემების ფარგლებშიც.

მიუხედავად ამისა, სამწუხაროდ, კვლევაში ტოლერანტული და მულტიკულტურული გარემოსადმი კეთილგანწყობილი დამოკიდებულება არ დაფიქსირდა, რასაც ინტერესის მიღმა ვერ დატოვებდა მკვლევართა ჯგუფი.

ასევე ხაზგასასმელია ისიც, რომ. ჩემი როგორც პიროვნების, საქართველოს მოქალაქის, მასაწავლებლის და თუ გნებავთ, როგორც მსოფლიოს მოქალაქის „კრედო“ და ადამიანური „კონსტიტუცია“ არის, ყოველთვის და ყველგან ხელი შევუწყო ადამიანური და ჰუმანური ღირებულებების აღზრდას. ღრმად მწამს, რომ დევიზი „არ დაჩაგრო სხვა“ ყველა ადამიანის ღირსების საქმეა!

ამიტომ გადავწყვიტე, რომ, საკვლევ თემად ამერჩია- 9/5 კლასის მოსწავლეთა მზაობა მულტიკულტურული და ტოლერენტული საზოგადოების ჩამოყალიბის პროცესში.

20

3.3. დასკვნა: საკვლევი თემის დაკონკრეტება

დიაგნოსტიკის მეორე ეტაპზე, ჩემი საკვლევი თემა დაკონკრეტდა და არჩეულ იქნა ასეთი ფორმულირებით: „9/5 კლასის მოსწავლეთა მზაობა მულტიკულტურული და ტოლერენტული საზოგადოების ჩამოყალიბის პროცესში“.

4. საკვლევითემა - 9/5 კლასის მოსწავლეთა მზაობა მულტიკულტურული და ტოლერენტული საზოგადოების ჩამოყალიბის პროცესში.

4.1. შესავალი: თემის აქტუალობა და პრობლემების გამომწვევი სავარაუდო მიზეზები.

ნებისმიერ სუვერენულ, მრავალეთნიკურ სახელმწიფოში ეთნიკური ჰარმონიის უზრუნველსაყოფად ერთ-ერთი გზაა მულტიკულტურული განათლება და აღზრდა. მულტიკულტურული განათლება დაკავშირებულია დემოკრატიული პროცესების განვითარებასთან, ადამიანის უფლებების დაცვასა და ცნობიერების ამაღლებასთან. თითოეულმა ადამიანმა უნდა გააცნობიეროს რომ თავისუფლებისა და თვითრეალიზაციის გარეშე დემოკრატიის ხარისხის მიღწევა სრულიად წარმოუდგენელია და ამ საქმისათვის მუდმივი ბრძოლაა საჭირო. ტოლერანტული და მულტიკულტურული საზოგადოების ჩამოყალიბების მხარდაჭერა, თანამედროვე ეპოქაში ყველა პროგრესულად მოაზროვნე და თავისი ქვეყნისთვის გულშემატკივარი ადამიანის მოქალაქეობრივი ვალია.

მულტიკულტურული განათლება მიზნად ისახავს ნებისმიერ ქვეყანაში კულტურული რეალობების შენარჩუნებას და განვითარებას. ეს უნდა აისახოს ყველა დემოკრატიული სახელმწიფოს განვითარების პროგრამაში, განათლების დოქტრინაში და სხვა დოკუმენტებში. განათლების სისტემის განვითარების

21

პერსპექტივები დაკავშირებულია მულტიკულტურული განათლების ძირითად იდეებთან. რომლის მთავარი მიმართულება და პრიორიტეტებია: ხალხთა შორის ეთნიკური მშვიდობისა და თანამშრომლობის განმტკიცება, ტოლერანტობის ფსიქოლოგიის ჩამოყალიბება და ამავე დროს ეთნიკური უმცირესობების კულტურული საჭიროებების დაკმაყოფილება.

ჩვენი ქვეყანა ოდითგანვე ცნობილი იყო თავისი ტოლერანტობით. დღეს ყველამ იცის და უნახავს, რომ თბილისში ერთ მოედანზე, დგას მეჩეთი, სინაგოგა და მართლმადიდებლური ტაძარი. ქართველებს აქვთ სიმღერა, რომლის ტექსტშიც იკითხება-„ოღონდ კაცი იყავი და სადაც გინდა იქ ილოცე“, და უამრავი მაგალითის მოყვანაა შესაძლებელი, რომელიც ზემოთქმული არგუმენტის გასამყარებლად ადექვატურად შეიძლება გამოვიყენოთ. ეთნიკური კულტურების შენარჩუნებისა და განვითარების ხელშეწყობის მიზნით საჭიროა, ყველა ეთნიკური ჯგუფისათვის თანაბარი შესაძლებლობების მიცემა, როგორც განათლების, კულტურის, სოციალური, ეკონომიკური თუ სხვა მიმართულებასა და სფეროებში. განათლების სისტემა ხელს უნდა უწყობდეს მათ კულტურულ საჭიროებებს. საზოგადოების "მულტიკულტურული მოდელი“ ფოკუსირებული უნდა იყოს ეროვნული უმცირესობების და მცირე ეთნიკური ჯგუფების, მცირე კულტურის შესწავლის, მშობლიური ენასა და დიალექტებზე წიგნების გამოცემაზე, კულტურული იდენტობის და ღირებულების შენარჩუნებისა და განვითარების ხელშეწყობაზე.

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ახალგაზრდების ხელშეწყობა იმაში, რომ მათ უკეთ გაიცნონ ერთმანეთის გარემო, ადათ-წესები, გაითავისონ განსხვავებების მიმართ კეთილგანწყობის მნიშვნელობა და ის საფრთხე, რამაც შეიძლება სხავაგვარი, აგრესიული დამოკიდებულობის შემთხვევაში საფრთხე მოუტანოს ქვეყანას ან რეგიონს, როგორც ადგილობრივ, ლოკალურ დონეზე ასევე მსოფლიო დონეზეც კი. ამის ნათელი მაგალითი იყო, ის რომ 2015 წლის 7

იანვარს ფრანგულ ყოველკვირეულ სატირულ ჟურნალს „შარლი ებდოს“ თავს

დაესხნენ შეიარაღებული პირები ,რაც მის მიერ გამოქვეყნებულ მუჰამედის

კარიკატურებს უკავშირდებოდა. ამის გამო ფრანგული გამოცემის კარიკატურებს

რასისტულიც კი უწოდეს.(გიორგი ცხადაია, იანვარი 10, 2015 „რადიო თავისუფლება“)

22

აღნიშნულ შემთხვევას მოყვა აგრესიული ქმედებები ისლამურ სამყაროს მხრიდან, რამაც მოგვიანებით მთელი მსოფლიო მოიცვა. აქ ცხადად ჩანს, რა როლი ითამაშა ლოკალურმა შეცდომამ მსოფლიო მნიშვნელობის კონფლიქტის გაღვივებაში.

საქართველოში დღევანდელ სკოლის სახელმძღვანელოების მიხედვით ბავშვები სწავლობენ თავიანთი ქვეყნის კულტურას, ტრადიციებსა და ყოფას, ასევე ,საქართველიში მცხოვრები სხვა ხალხების და ეროვნებების ტრადიციებს და განსახლების არეალების გეოგრაფიას, თუმცა ამას მინიმალურად ცოტა დრო ეთმობა და არ იძლევა მყარი და საფუძვლიანი წარმოდგენების ფორმირების საშუალებებს.

საბჭოთა კავშირის დაშლამდე საქართველოში ქართველების ხვედრითი წილი იყო 70,1 % . არაქართველების უმრავლესობა ადაპტირებული იყო გარემოსთან, კომფორტულად გრძნობდა თავს და ინტეგრირებული იყო ყველა სოციალურ და საზოგადიებრივ დონეზე. ამაზე მიუთითებს მათი რიცხვის აღმავალი ზრდის მაჩვენელები. თუმცა სსრკ-ს დაშლის შემდეგ ეკონომიკური კრიზისის პირობებში არაქართველთა ხვედრითი წილი შემცირდა და შესაბამისად გაიზარდა ქართველების პროცენტული მაჩვენებელი და გახდა 83,8% . ამ ცვლელებებმა ერთი თავისებურება განაპირობა: მანამდე არაქართველი მოსახლეობის შვილები ცხოვრობდნენ და იზრდებოდნენ ,სწავლობდნენ და მეგობრობდნენ, ქართველ ბავშვებთან ერთად, ჩაბმულები იყვნენ სხვადასხვა საგანმანათლებლო თუ სპორტულ აქტივობაში. ამან გავლენა იქონია და დაახლოვა ქართველი და არაქართველი მოსახლეობა ერთმანეთთან. ისინი სრულიად ბუნებრივად ეცნობოდნენ ერთმანეთის ღირებულებებსა და ტრადიციებს, სწავლობდნენ ერთმანეთის კულტურას, რაც მათ კეთილგანწყობასა და ეთმანეთთან ტოლერენტულ დამოკიდებულებას ამყარებდა. ისიც აღსანიშნავია,რომ საქართველოში მცხოვრებთა უმრავლესობა კავკასიური წარმომავლობისა და ტრადიციების მატარებლები იყვნენ და ამდენად სრულიად ნაცნობი ფსიქოტიპის შეგუება ბევრად უფრო აადვიულებდა საქმეს. არანაკლები პატივისცემა იგრძნობოდა რუსული,უკრაინული და სხვა სსრკ-ში შემავალი რესპუბლიკის ხალხების მიმართ.ეს ყველაფერი პროპაგანდის,

23

კეთილგანწყობისკენ მიმართული ნარატივების და ღონისძიებების წყალობით გახდა შესაძლებელი.

დღევანდელ საქართველოში ,თანამედროვე გლობალური პროცესების შესაბამისად ბევრი სხვადასხვა, ქართველებისთვის შედარებით უცხო ეროვნებების,რასების და რელიგიების ადამიანების მიგრაციები ფიქსირდება და ურთიერთობებიც სხვა მოთხოვნების წინაშე აყენებს სახელმწიფოსა და საზოგადოებას. ამას დაემატა ბევრი სხვადასხვა რელიგიური კომფესიების და მოსახლეობის უმცირესობების რაოდენობის ზრდა, რამაც ახელი რეალობის წინაშე დააყენა საზოგადოება. წარმოიშვა შეგუების და სიახლეების გათავისების პრობლემა. ამისთვის სასურველია, მზად იყოს ქვეყნის საზოგადოება, თუ მას დემოკრატიის მაღალ ხარისხზე აქვს პრეტენზია და თავისი განვითარების მთავარ ღირებულებად ლიბერალურ ურთიერთობებს ანიჭებს უპირატესობას. ამიტომ ვთვლით,დემოკრატიის მიზნის მისაღწევად:

უნდა გაძლიერდეს ინტერკულტურული სწავლება, რაც ღირებულებების დამკვიდრებასა და ფასეულობების გაცნობისკენ იქნება მიმართული.

მოსწავლეებმა უნდა შეიმეცნონ უცხო კულტურები და გადახედონ თავიანთ დამოკიდებულებებს მათ მიმართ.

საზღვარგარეთ მცხოვრები ემიგრანტების -საკუთარი ახლობლების, მეგობრების, ნათესავების პოზიციებიდან გადმოხედონ და გააანალიზონ, როგორი იქნებოდა მათი ყოფა იმ შემთხვევაში, თუ მიმღები ქვეყანა და საზოგადიება ტოლერანტული არ იქნებოდა მათ მიმართ.

სახელმძღვანელოებში უფრო ღრმად უნდა იქნეს შესწავლილი სხვა ეროვნებების, რასებისა და რელიგიების ამსახველი მასალა. ასევე ის კრიზისები და მათი შედეგები, რომელიც არატოლერენტული განწყობების შედეგად წარმოიშვა სხვადასხვა ქვეყნებში.

4.2. კვლევის არსი (ზოგადიდან კინკრეტულისკენ)

24

პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევა სკოლაში, არის პროცესი, რომელიც საშუალებას იძლევა პრაქტიკოსმა მასწავლებლებმა გააანალიზონ, ასახონ და გამოკვეთონ სკოლაში პრობლემები. აღსანიშნავია ისიც, რომ კვლევის მიზანი მარტო პრობლემის გადაჭრა კი არაა,არამედ შედეგების გაუმჯობესება,ინოვაციური მიგნებების ძებნა და სიახლის დანერგავა.

პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევა არსებითად მიმართულია საგანმანათლებლო სივრცის დახვეწისა და განათლების ხარისხის გაუმჯობესებისკენ კონკრეტულ სკოლასა და ქვეყანაში. ამ პროცესში მასწავლებლის ჩართულობა თვითრეფლექსიას, საკუთარი პრაქტიკის სიღრმისეული გაგებას და შემდგომში გაუმჯობესებას უწყობს ხელს. კვლევის მონაწილეთა ძალისხმევა და მათი ქმედება, მიზნად ისახავს სასწავლო გეგმის მოდერნიზებას, არსებული პრაქტიკის გადახედვას და დახვეწას, სასწავლო პროცესში პრობლემების იდენტიფიცირებას, მონაცემთა შეგროვების და მათი ანალიზის საფუძველზე პრაქტიკული ქმედებების განხორციელებას. მათ აღმოსაფხვრელად მნიშვნელოვანია, რომ პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევა ხელს უწყობს განათლების,მოსწავლეების,მასწავლებლების და ხშირ შემთხვევაში მშობლების ჩართულობას სასკოლო ცხოვრებაში, ქვეყანაში პასუხისმგებლობით სავსე ახალგაზრდა თაობის აღზრდას.

განიხილავენ კვლევის რამდენიმე ტიპს:

ტექნიკური კვლევა, რომლის მიზანია შედეგების კონტროლი;

პრაქტიკული კვლევა რომლის საფუძველზე პრაქტიკოსი მკველევარი ცდილობს განახორციელოს რაციონალური და გონივრული ქმედებები რაიმეს გასაუმჯობესებლად;

კრიტიკული კვლევა, რომლის ფარგლებშიც მკვლევრის მიზანია, დაგეგმილი აქტივობებით ააცილოს და დაიცვას ადამიანთა ჯგუფები, ან კონკრეტული სუბიექტები, ირაციონალური, არაკორექტური ქმედებებისგან.

25

სკოლაში ჩატარებული პედაგოგიური კვლევა სამივე მიზნის განსახორციელებლად შეიძლება გამოვიყენოთ, დავხვეწოთ და მოვარგოთ მიზანს(მიზნებს), რომლის შედეგზე(შედეგებზე) გასასვლელად კონკრეტული საქმიანობის ჩატარება უწევს პედაგოგს კვლევის ფარგლებში.

ჩემ მიერ განხორციელებული პედაგოგიურ კვლევა კრიტიკული კვლევის კატეგორიას მოეკუთვნება, რადგანაც მიზნად ისახავს მოსწავლეებში ტოლერანტობის და ინტერკულტურული დამოკიდებულების გაჯანსაღებას და მოსწავლეთა აგრესიული ქმედებების პრევენციას.

4.3. კვლევის მიზანი და ამოცანები

შემწყნარებლობისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის ეროვნული კონცეფციის

რამდენიმე მუხლში საქართველოს კანონმდებლობით მოთხოვნილია:

(ამონარიდი)

„საჭიროა ტოლერანტობის სულისკვეთების მხარდაჭერა, კულტურათაშორისი დიალოგისა და კავშირების ხელშეწყობა;

საქართველოს კულტურულ ცხოვრებაში ეროვნული უმცირესობების მონაწილეობის ხელშეწყობა;

ეროვნული უმცირესობების კულტურის, ისტორიის, ენისა და რელიგიის შესახებ საზოგადოების ცოდნის გაღრმავება და ქვეყნის კულტურულ ღირებულებებად მათი წარმოჩენა.“

წინამდებარე დებულებიდან და მოცემული პირველი კვლევის შედეგებიდან გამომდინარე მეორე კვლევის --„9/5 კლასის მოსწავლეთა მზაობა მულტიკულტურული და ტოლერენტული საზოგადოების ჩამოყალიბის პროცესში“ მიზნებია:

26

ინფორმაციის მიწოდება, რომელიც მოზარდებს ხალხთა სხვადასხვა ეთნიკური და სოციალურ-კულტურული თემების, ტრადიციებისა და მახასიათებლების გაცნობაში დაეხმარება.

მოზარდებში ექსტრემისტული გამოვლინებების პრევენცია. უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბება, რომელიც განაპირობებს სხვადასხვა

ეროვნული უმცირესობების კულტურის, ისტორიის, ენისა და რელიგიის ნეგატიური სოციალური გავლენის წინააღმდეგ მოზარდთა მდგრადობას.

მოზარდების ემოციური განვითარება , რომელიც ხელს შეუწყობს ადეკვატური თვითშეფასების და სხვების შეფასების უნარის დამკვიდრებას და ჩამოყალიბებას;

უნარების ჩამოყალიბება, რომელიც მოზარდებს დაეხმარება გარემოსთან ადაპტაციასა და თვითრეალიზაციაში. ასევე მრავალეთნიკურ და სხვადასხვა ნიშნით განსხვავებულ საზოგადოებაში მშვიდობიანი და უკონფლიქტო ურთიერთობის ჩამოყალიბებაში.

4.4..საკვლევი კითხვები

როგორია 9/5 კლასის მოსწავლეთა მზაობა მულტიკულტურული და ტოლერენტული საზოგადოების ჩამოყალიბის პროცესში?

რა ხარვეზები შეიმჩნევა მათი ტოლერენტობის გამოვლენის დროს? შეუძლიათ თუ არა მოსწავლეებს მულტიკულტურული გარემოს დადებითი

და უარყოფითი მხარეების ანალიზი? გრძნობენ თუ არა მოსწავლეები თანამედროვე გლობალიზაციის ერაში

მრავალკულტურული და ტოლერენტული საზოგადოების უცილებლობას,როგორც სამყაროს მშვიდობიანი განვითარების და მშვიდობიანი თანაცხოვრების აუციელბელ პირობას?

რა უნდა გააკეთოს მასწავლებელმა, სკოლამ, რომ ხელი შეუწყოს მოსწავლეების ემოციურ და მენტალურ განვითარებას,რომელიც შემდგომში მათ ექსტრემისტურ გამოვლინებებს ააცილებს თავიდან ?

4.5.კვლევის ფაზები:

27

კვლევა ორიენტირებული იყო არა მარტო პრობლემის აღმოჩენაზე, არამედ მისი გადაჭრის გზების ძიებაზე.

ჩემი პრაქტიკის კვლევა ოთხი ფაზისგან შედგებოდა.

პირველი ფაზა . დიაგნოსტიკის ეტეპი. შევიმუშავე საკვლევი საკითხები და მივიღე გადაწყვეტილება გამომეკვლია წარმოქმნილი პრობლემა.

მეორე ფაზაში განვსაზღვრე ,რა მეთოდებით უნდა ჩამეტარებინა კვლევა- ჩავატარე დიაგნოსტიკური კვლევა, კიდევ უფრო ჩამოვყალიბდი და მოვახდინე პრობლემის იდენტიფიცირება, ასევე რა თანმიმდევრობით უნდა მეწარმოებინა კვლევა.

მესამე ფაზაში მოვიძიე საგანმანათლებლო თეორიები, მათი დახმარებით და დაგეგმილი აქტივობებით განვახორციელე ინტერვენციები .

მეოთხე ფაზა. გავაანლიზე მისი შედეგები, გავაკეთე დასკვნები, ჩამოვაყალიბე რეკომენდაციები, რომელშიც შეძლებისდაგვარად აღვწერე, რა როლი ეკისრებათ მასწავლებლებს და მოსწავლეებს დემოკრატიული კულტურის განვითარებასთან დაკავშირებით, მოსწავლეთა თვითშეგნების ამაღლებისა და პრობლემის მოგვარების საქმეში.

5. კვლევის დიაგნოსტიკა

5.1. კვლევის მეთოდები

1.ანკეტირების 2.რაოდენობრივი 3. თვისობრივი

ჩემ მიერ ჩატარებული კვლევა წარმოადგენს პრაქტიკის კვლევას. კვლევას ჰყავდა ორი მხარე, მე9/5 კლასის 30 მოსწავლე და მასწავლებელი ნინო მთიულიშვილი. მოსწავლეებმა იცოდნენ კვლევის მიზნები და ჩართულები იყვნენ კვლევითი საქმიანობის წარმართვაში.(ასეთ შემთხვევაში მოსწავლეები უფრო მეტად ითავისებენ კვლევის მნიშვნელობას და პასუხისმგებლობას). ისინი

28

გრძნობდნენ, რომ საკითხი მწვავეა და აქტუალური, აინტერესებდათ შედეგები და მოუწოდებედნენ თანაკლასელებს და თვითონაც გამოირჩეოდნენ გულწრფელობით.

5.2. ანკეტირების მეთოდის შედეგების ანალიზი .

კითხვარი. პირველი თემა: ტოლერანტობა მრავალეთნიკურ საქართველოში.

(დანართი N2.)

კვლევის დიაგნოსტიკის ეტაპზე გამოვიყენე ანკეტირების მეთოდი, შევადგინე კითხვარი, რომელიც მომცემდა საშუალებას უფრო ღრმად გამომეკვეთა ზოგადი პრობლემა და დავრწმუნებულიყავი საწყისი კვლევის შედეგებში.

კითხვარში აღნიშნულია, რომ კვლევის მიზანია გაანალიზოს დემოკრატიული კულტურის განვითარების საჭიროება 9/5 კლასის მოსწავლეებში.

კითხვარის შედგენის შემდეგ ჩავატარე პილოტირება, კითხვები შევათანხმე საწყისი კვლევის ჯგუფის მასწავლებლებთან. გამოიკვეთა,რომ ზოგიერთი კითხვა დაზუსტებას მოითხოვდა და ჩამოვაყალიბე ისინი. ახალი კითხვარი შედგებოდა 20 კითხვისგან და მიზნად ისახავდა პრობლემის გამოკვეთას.

უნდა აღვნიშნო, რომ, ყველა ონლაინგამოკითხვა ჩავატარე ე.წ. „მომავლის კაბინეტში“, სადაც მოსწავლეები ერთად დავსვი. სანდოობის მიზნით შევსებას ჩემთან ერთად დაესწრო ჩვენი სკოლის მასწავლებელი კვლევის ჯგუფის წევრი ქ-ნი ნანა ირემაშვილი.

როგორც დანართიდან ჩანს გამოიკვეთა პრობლემა, რომ მოსწავლეთა დიდმა ნაწილმა, საშუალოდ 60 % იცის ტერმინები- ტოლერანტიზმი ,ინტერკულტურული გარემო, მაგრამ მხოლოდ ზედაპირულად. არ იციან რა არის ეთნოთშორისი ინტეგრაცია, ქსენოფობია, სეპარატიზმი. 70 % ზე მეტი კარგად არ იცნობს საქართველოში მცხოვრები მოსახლეობის ეთნიკურ ჯგუფებს, რომლებიც საუკუნეების განმავლობაში ერთად ცხოვრობენ საქართველოში.

29

მაგალითები დანართიდან:

(სხვა კითხვები იხილეთ დ

ანართში N3 )

30

ანკეტირების მეთოდის შედეგების ანალიზი . მეორე კითხვარი (დანართი N3)

მთავარი კითხვა : ტოლერანტულები ხართ თუ არა საქართველოში მცხოვრები სხვადასხვა ნიშნით განსხვავებული ადამიანების მიმართ?

ინტერკულტურული და ტოლერანტული გარემოს გათავისების დროს მნიშვნელოვანია, კონკრეტიზაცია,რადგან ზოგად პასუხში, მაგალითად მოსწავლეთა პასუხში, რომ ისინი არ არიან ადამიანთა ზოგიერთი ჯგუფის მიმართ ტოლერანტული, არ ჩანს კონკრეტული მახასიათებელი, კეძოდ,

31

ადამიანთა კონკრეტულად, რომელი ჯგუფების ან რომელი ღირებულებების მიმართ არ ავლენენ მოსწავლეები ტოლერენტულ დამოკიდებულებებს. კონკრეტიზაციის მიზნით ჩავატარე რაოდენობრივი კვლევა,რომელშიც ყველა მოსწავლე იღებდა მონაწილეობას.

პასუხების მაგალითები: (სხვა პასუხები მოცემულია დანართში N 3).

32

5.3. რაოდენობრივი მეთოდით გამოკითხვის შედეგების ანალიზი

1. რომ საშუალოდ მოსწავლეების 50% მხოლოდ ზოგიერთის (სხვადასხვა ნიშნით ადამიანთა ერთობის) მიმართ არის ტოლერენტული ხოლო, დაახლოებით 15 % საერთოდ არ ავლენს ტოლერენტობის უნარებს.

2. რომ მოსწავლეებში სხვადასხვა ნიშნით ადამიანთა ჯგუფის მიმართ ტოლერანტობის პროცენტული რაოდენობა ასეთია: (დანართი N 3)

დასმული კითხვის ფორმულირება: ხართ თუ არა ტოლერენტულები?

ადამიანების ჯგუფები სხვადასხვა ნიშნით

ზოგიერთის მიმართ ვარ ტოლერანტული(%)

არ ვარ ტოლერანტული(%)

სხვა დასხვა ნიშნით განსხვავებული ადამიანების მიმართ

77 3,7

სხვა რელიგიური ჯგუფების

55 7,4

არამართლმადიდებელი ქრისტიენების

33,3 18,5

33

მიმართმუსულმანების მიმართ 63,1 14

ბუდისტების 40,7 29,6

სხვა რასების მიმართ 57,3 11,1სხვა ეთნოსების მიმართ

29.6 14,8

შ.შ.მ.მოსახლეობის მიმართ

25,9 7,4

ლტოლვილების მიმართ

29,6 18.5

უსახლკაროების მიმართ

55,6 3,7

მდიდარი სოც.ჯგუფის მიმართ

66,7 11,1

ღარიბი სოც.ჯგუფის მიმართ

51,9 3,7

ლგბტ საზოგადოების მიმართ

26,9 53,8

ქალების მიმართ 37 7,4კაცების მიმართ 44,4 7,4

5.4. თვისობრივი მეთოდის შედეგების ანალიზი.

ანკეტირების და რაოდენობრივი კვლევის შედეგების შემდეგ გავესაუბრე 9/5 კლასის ლიტერატურის მასწავლებელს ირინა კირვალიძეს და ისტორიის მასწავლებელს - ნანა ირემაშვილს. მათ დეტალურად ავუხსენი , რომ ჩემი მიზანი იყო, რომ მათი დახმარებით გამომეკვლია, როგორია მოსწავლეებში ტოლერანტობის და მულტიკულტურული დამოკიდებულებისადმი მზაობა და მიმღეობა? როგორ დამოკიდებულებებს ამჯღავნებენ მოსწავლეები ლიტერატურის და ისტორიის შესწავლისას, მოცემულ თემებთან დაკავშირებით.?

34

კითხვაზე პასუხის გასაცემად ლიტერატურის მასწავლებელმა მოსწავლეებს ჩაუტარა დიკუსია თემაზე: „ტოლერანტობა ღირსება თუ ნაკლი“.

ისტორიის მასწავლებელმა გაკვეთილში- „1660 წლის ბახტრიონის აჯანყება“, კლასში გამართა დისკუსია და განიხილა აჯანყების მიზეზები.(მიზეზი იყო ირანის მიერ კახეთში ჩამოსახლებული ელთა ტომის განდევნა.) საკითხი დადგა ასე: უნდა მოეთმინათ თუ არა ქართველებს ელთა ტომების ჩამოსახლება შემწყნარებლობის პრინციპიდან გამომდინარე. მოსწავლეების აბსოლუტური უმრავლესობის პასუხი იყო უარყოფითი (მართებულიც და არგუმენტირებულიც). როდესაც მსგავსი კითხვა დაუსვა მასწავლებელმა: გლობალიზაციის პროცესებიდან გამომდინარე, უნდა მოვითმონოთ თუ არა, და ვიყოთ შემწყნარებლები სხვა ეროვნებების მიმართ, რომლებიც ჩამოდიან საცხოვრებლად საქართველოში? პასუხი მკვეთრად უარყოფითი აღმოჩნდა. შედეგები გამოჩნდა პლაკატზე, რომელიც გაკვეთილის ბოლოს გააფორმეს მოსწავლეებმა. მათ დააფიქსირეს ის უარყოფითი შედეგები,რასაც მათი აზრით, საქართველოში უცხო ადამიანების შემოსვლა გამოიწვევს.

ორივე შემთხვევაში (ქართულის და ისტორიის გაკვეთილებზე), დისკუსიის შემდეგ მოსწავლეებმა ფერად ბარათებზე დაიტანეს პასუხები კითხვაზე „ტოლერანტობა ღირსება თუ ნაკლი“? მიუხედავად იმისა , რომ დისკუსია მწვავედ წარიმართა , ბევრი მოსწავლე ავლენდა პოზიტიურ დამოკიდებულებას აღნიშნულ თემებთან დაკავშირებით, პასუხების 30 % მაინც უარყოფითი იყო.(ზოგჯერ საგანგაშოც). მოსწავლეები წერდნენ, მაგალითად: „ არ არის საჭირო ტოლერანტობა, ეს დააქუცმაცებს სახელმწიფოს“, „ამდენი უცხოელი პრობლემას შეუქმნის ქვეყანას“, “ დაიკარგება ტრადიციები“, „ჯობს, არ ვიყოთ კეთილგანწყობილი, რომ სხვასაც არ გაუჩნდეს ჩვენს ქვეყანაში ქართველების ჩაგვრის სურვილი“, “ჩვენი მიწები იყიდება და კარგს არ მოგვიტანს მულტიკულტურული გარემო“ და სხვ.

ქ-ნი ირინა კირვალიძის და ნანა ირემაშვილის რეკომენდაციით, დისკუსიის შედეგებმა ცხადყო, რომ მოსწავლეებში არის დემოკრატიული კულტურის ძირითადი ღირებულებების შესწავლის და კრიტიკულად გაანალიზების საჭიროება.

35

შესაბამისად, ჩემი ონლაინ გამოკითხვების შედეგებმა და მასწავლებლების მიერ ჩატარებული ზემოთხსენებული გაკვეთილის შედეგების ანალიზმაც დამანახა, რომ გამოიკვეთა პრობლემა: 9/5 კლასში მულტიკულტურული და ტოლერენტული დამოკიდებულების არარსებობა. შესაბამისად დაიგეგმა ინტერვენციის აუცილებლობა და თანმიმდევრობა.

6. ინტერვენცია.

6.1. ინტერვენციისთვის მოსამზადებელი საქმიანობასწავლების თეორიები ინტერვენციის დაწყებამდე გავეცანი სწავლების თეორიებს და მითითებებს, რომელიც გამოვიყენე და გავითვალისწინე ინტერვენციის წარმატებით განსახორციელებლად და დასაგეგმად. ა.ბანდურა. სოციალური დაწავლის თეორია.

სწავლა შინაგანი პროცესია,რომელმაც შეიძლება გამოიწვიოს ან არ გამოიწვიოს ქცევის და აზოვნების ცვლილება. ზოგიერთი რამ, რასაც ადამიანები სწავლობენ, დაუყოვნებლივ აისახება მათ ქცევაზე,ზოგიც მხოლოდ გარკვეული პერიოდის განმავლობაში იწვევს ცვლილებას.

ადამიანები სწავლობენ სხვა ადამიანებზე, ანუ მოდელებზე დაკვირვების საშუალებით.

ადამიანები და მათი გარემო ორმხრივად ახდენენ გავლენას ერთმანეთზე. ბიჰევიორიზმი ძირითად აქცენტს აკეთებს იმაზე, თუ რა გავლენას ახდენს გარემო ადამიანის ქცევაზე.

ადამიანის ქმედება და ქცევა ზრდასთან ერთად თანდათან უფრო თვითრეგულირებული ხდება.

სიმბოლური მოდელები სხვა ადამიანის ქცევები,კინოფილომები მაგალითები გავლენას ახდენენ ადამიანის აზროვნების ფორმირებაზე.

ჯ.ბრუნერი . კონსტრუქცივიზმი. მოსწავლეებმა თვითონ უნდა ააგონ ცოდნა სამყაროს შესახებ.

36

ცოდნის აგება სოციალური პროცესია და ის მოსწვლეების ცოდნისკენ და ქცევის რეგულირებისკენ უნდა უბიძგებდეს.

მოსწავლეები კოგნიტური პროცესების(აზრების და შეხედულებების ) მიხედვით ავლენენ საპასუხო ქცევას.

გამოიყენეთ ანალოგიები,იმისთვის რომ მოსწავლეებს დაეხმაროთ ახალი, მართებული ცნებების იდეების და სოციალური უნარების ჩამოყალიბებეში.

პიაჯე და ვიგოდსკი .კოგნიტური დასწავლის თეორიები.

პიაჟე და ვიგოდსკი თვლიდნენ რომ, კოგნიტურ ცვლილებას მხოლოდ მაშინ აქვს ადგილი, როცა მოზარდი დისექვილიებრუმის პროცესს გაივლის ახალი ინფორმაციის საფუძველზე.

პიაჟე სოცილური ინფორმაციის გადამუშავება-მოიცავს იმ გონებრივ პროცესებს, რომლებსაც ბავშვები იყენებენ სოციალური მოვლენის ან პროცესის გასაგებად, ასახსნელად და სამოქმედოდ, სხვა ადამიანების მოქმედების მიყურადებას და მისი მნიშვნელობის ახსნას.

ვიგოდსკი. გარკვეული შეხედულებები და ვარაუდები საზოგადოებაში თაობიდან თაობას გადაეცემა სხვადასხვა კულტურაში ყოველდღიური კომუნიკაციის საშუალებით.

მოზრდილის მსოფლმხედველობა გავლენას ახდენს ბავშვებზე .ისინი განსხვავებულ ვარაუდებს გადასცემენ მათ.

ერიკ-ერიქსონი. ფსიქო სოციალური განვითარების თეორია. ადამიანთა შეხედულებები საკუთარი თავის, სხვა ადამიანების და

დამოკიდებულრბრბის მიმართ მთელი ცხოვრების მანძილზე იცვლება. პიროვნული იდენტობის აღქმა უმჯობესია მოზარდეობის ასაკში, რაც საკუთარ

როლთან დაკავშირებული გაურკვევლობის გრძნობის წინააღმდეგ გადადგმული ნაბიჯია.

37

კარლ როჯერსი. ჰუმანისტური თეორია. სოციალიზაციის და საკოლო ცხოვრების პროცესი მოსწავლეს ეხმარება

მოერგონ საზოგადოებას, გამოიმუშაონ საზოგადოებასთან ადაპტირების უნარი. „მე“ს ადაპტირების პროცესი თავდაპირველად გარეგანი ზემოქმედების (მათ

შორის სხვა ადამიანების) გავლენით იქმნება , მაგრამ დროთა განმავლობაში ადამიანის შეხედულების ნაწილი ხდება.

როცა ადამიანები იღებენ და აფასებენ , ისინი საკუთარი თავისადმი და სხვის მიმართ მზრუნველები ხდებიან.

იმისთვის, რომ ადამიანი პიროვნებად გაიზარდოს შემდეგი სამი რამ არის მნიშვნელოვანი გულწრფელობა, კეთილგანწყობილი დამოკიდებულებები და ემპატია,რომელიც წარმოადგენა ადამიანის წყალს,მზეს და საკვებს

კოლბერგი. მორალური განვითარების თეორია. ბავშვთა შეხედულებები და მორალური პრინციპები მათი ქცევის

განმსაზღვრელია.ზემოთ მოცემული თეორიების და რჩევების მიხედვით კარგად ჩანს რომ მოზარდის ჯერ კიდევ ჩამოუყალიბებელ ფსიქოლოგიაზე გავლენის მოხდენა შეუძლია გარემოს,ადამიანებს. მისი თვიშეგნება განსაზღვრავს მისივე საქციელს, აგრესიის ხარისხს და ემპათიას. საჭიროა სწორი მიმართულების, მაგალითის მიცემა,სხვა სიტუაციების განხილვით, სხვათა სამაგალითო ქცევებით, გარემოს ადექვატური აღქმის საშუალებით იმ უნარების განვითარება, რომელიც მას დადებით, საზოგადოებისთვის მისაღებ, ჰუმანურ ადამიანად ჩამოაყალიბებს.

საკვლევ თემასთან ეს დასკვენები დავაკავშირე შემდეგნაირად, აღნიშნული კლასის მოსწვლეები შესაძლებელია ასაკის ან სხვების მიერ(მშობლის,მეზობლის, ახლობლის და ა.შ) დამკვიდრებული შეხედულებების და ცრუ რწმენების გავლენის გამო, არ არიან ტოლერანტულები. მათ არ აქვთ ცოდნა და გამოცდილება დამოუკიდებლად შეაფასონ მულტიკულტურული გარემოს და ტოლერენტული დამოკიდებულებების პოზიტიური და ნეგატიური

38

მხარეები, და ის საფრთხეები, რაც ამ ყველაფრის არქონის შემთხვევაში შეიძლება გაჩნდეს მათ ქვეყანაში. საჭიროა აღმზდელობითი აქტივობების განხორციელება მათ მიმართ,რათა უკეთ ჩაიხედონ მოცემულ საკითხებში.

6.2. ინტერვენციის ამოცანები და მიზნები

განათლების თეორიასა და პრაქტიკაში რეკომენდებულია მულტიკულტურული კომუნიკაციის პრობლემების გადასაჭრელად, ახალგაზრდებმა გაიცნონ სხვა ქვეყნების და ხალხების კულტურული და მორალური ღირებულებები.

მოსწავლეებმა უნდა დაინახონ სხვა კულტურების და ტრადიციების მდიდარი მემკვიდრეობა და მათი მიღწევები, რათა განიმსჭვალონ პატივისცემით მათ მიმართ. ამან შესაძლებელია გამოიღოს შემდეგი შედეგები:

მოსწავლეები გაეცნობიან და დაინახავენ სხვა კულტურებს შორის განსხვავებებს.

ეროვნებათშორისი ურთიერთობის დადებითი და უარყოფითი მხარეების გაცნობით ისინი გააანალიზებენ პოზიტიურ და ნეგატიურ შედეგებს.

გაეცნობიან მისთვის უცნობი არაევროპული საზოგადოების ღირებულებებსა და თავისებურებებს.

გაეცნობიან და აღიარებენ სხვა რასების და რელიგიების პატივისცემას. ასევე გააცნობიერებენ იმ შედეგებს, რაც არატაოლერენტულმა და მტრულმა განწყობებმა მოუტანა მსოფლიოს.

გაეცნობიან და გაემიჯნებიან არაეთნიკურ და რასობრივ წინასწარგანწყობებს და ცრურწმენებს.

გაიაზრებენ სხვადასხვა კულტურის მიმართ კომუნიკაციის სიძნელეებს და შესაძლო დაბრკოლებებს, გაგებით შეხვდებიან გართულებულ ურთიერთობებს, მონახავენ სიძნელეების გადაჭრის გზებს.

ისწავლიან,რომ კულტურათა (სხვა ადამიანებთან)დიალოგის პროცესში სხვასთან თანასწორად უნდა იგრძნონ თავი და ასევე აგრძნობინონ სხვას.

39

ყველაფერი ზემოთქმულიდან გამომდინარე კვლევის შედეგების გაანალიზების შემდეგ, ინტერვენციის განსახორციელებლად დავგეგმე შემდეგი აქტივობები:

1. ჩავატარებ გაკვეთილს,ჯიქსოუს მეთოდით, რომლის მიზანი იქნება მოსწავლეებს გავაცნო ზოგადი შეხედულებები და ტერმინები აღნიშნულ თემებზე, რასაც გამოიყენებენ შემდეგი გაკვეთილისთვის მოძიებული მასალის ადეკვეტურად გასაგებად და იმისთვის, რომ მათთვის უცხო არ იყოს ტერმინები, რომელიც შესაძლებელია მათ შეხვდეთ კვლევის პროცესში.

2. მეორე გაკვეტილის ჩასატარებლად მოსწავლეებს წინასწარ დავურიგებ თემებს და მივცემ დავალებას, საქართველოში მცხოვრები ეროვნული უმცირესობების გაცნობის მიზნით მოიძიონ მათ შესახებ ინფორმაცია და გააცნონ თანაკლასელებს მათი წარმომავლობა, განსახლების არეალები, ტრადიციები (ნათლობა, ქორწილი, დაგრძალვის ტრადიციები, მნიშვნელოვანი დღესასწაულები, ღირებულებები, საქართველოსთან ურთიერთობის ისტორია, საქმიანობა, მნიშვნელოვანი ადამიანები მსახიობები, მომღერლები, სპორცმენები და სხვა მათთვის საინტერესო ინფორმაცია და წარუდგინონ თანაკლასელებს მათთვის სასურველი ფორმით (ვიდეოკოლაჟი, დოკუმეტური ფილმების ნაწყვეტები, სლაიდშოუ, სტატია და ა.შ)

3. ჩევატარებ გაკვეთილს „კაცობრიობის ისტორიის სამარცხვინო ფურცლები,“ ,რომელშიც მოსწავლეებს ვამუშავებ მათ მიერ მოძიებული წყაროებზე. მოსწავლეები წარმოადგენენ მასალას, რომლითაც ერთმანეთს გააცნობენ, რა მოუტანა სამყაროს აგრესიულმა ნაციონალურმა, არატოლერანტულმა განწყობებმა: ჰოლოკოსტი, ფაშიზმი, აპარტერიდი. ბოლოს, დასკვნის სახით მოსწავლეებს ვაჩვენებ დოკუმენტურ ფილმს და გავაცნობ მარტინ ლუტერ კინგის სიტყვას-„მე მაქვს ოცნება“ისინი გააანლიაებენ მასალას, მივლენ დასკვენამდე და გააცნობიერებენ, რომ დღევანდელი გლობალური სამყაროს მოთხოვნაა უსაფრთხო, ინტერკულტურული და ტოლერენტული განწყობების დამკვიდრება დემოკრატიულ ქვეყნებში.

4.ბოლოს, მეოთხე აქტივობაზე მოვასმენინებ ბავშვებს ლექციებს თემებზე:

ქრისტიანობა და ტოლერანტობა

40

ტოლერანტობის ძველი და თანამედროვე კონცეფციები(ტოლერანტობის და მრავალფეროვნების ინსტიტუტი -ბექა მინდიაშვილი)

6.3. ინტერვენციები(დანართი N 5) გაკვეთილი1. გლობალური ეთნიკური, რასობრივი და რელიგიური პრობლემები.

(დანართი N 6) გაკვეთილი 2 . ტოლერანტობა მრავალეროვნულ საქართველოში

(დანართი N 7.) გაკვეთილი 3 .კაცობრიობის ისტორიის სამარცხვინო ფურცლები

ინტერვენციის ბოლო ეტაპი-ლექციები

მეოთხე აქტივობა დავუთმე ლექციებს. გაკვეთილების შემდეგ მოსწავლეებს მოვასმენინე და ვაჩვენე ვიდეოლექცია თემებზე:

ქრისტიანობა და ტოლერანტობა https://www.youtube.com/watch?v=ldaEvHZAawA

ტოლერანტობის ძველი და თანამედროვე კონცეფციები. (ტოლერანტობის და მრავალფეროვნების ინსტიტუტი . ბექა მინდიაშვილი)

http://tdi.ge/ge/multimedia/beka-mindiashvili-tolerantobis-zveli-da-tanamedrove-

koncepciebi

ლექციის შემდეგ გაიმართა მინი დისკუსია.მოსწავლეები კმაყოფილი დარჩნენ მოსმენილით.შედეგების გასაზომად ჩავატარე ონლაინგამოკითხვა-ინტერვენციების შედეგების გასაზომი პრეტესტი. (დანართიN5)

6. 5. ინტერვენციის შედეგები

1.პირველი გაკვეთილის შედეგი იყო ის, რომ მოსწავლეებმა გაკვეთილის ბოლოს იცოდნენ ტერმინები და განმარტებები, რაც გამოჩნდა ჩატარებული ტესტირებიდან. მასწავლეთ 95 % სწორად ჰქონდა კითხვებზე გაცემული პასუხები. ისინი მზად იყვნენ შემდეგი გაკვეთილების მოსამზადებლად მოეძიებინათ და ადექვატურად გაეგოთ საჭირო მასალა.

http://tdi.ge/ge/multimedia/beka-mindiashvili-tolerantobis-zveli-da-tanamedrove-koncepciebi


https://www.youtube.com/watch?v=ldaEvHZAawA

41

2.მეორე გაკვეთილის შედეგი- მოსწავლეებმა შექმნეს სლაიდშოუები (ატვირთულია ჩემ ბლოგზე geocodna.wordpress.com .) მისი საშუალებით ერთმანეთს გააეცნეს საქართველოში მცხოვრები ეთნიკური ჯგუფების ყოფა და ტრადიციები. ემოციურად შეხვდნენ ამ ყველაფერს და აღნიშნეს, რომ ბევრი რამ უცნობი იყო მათთვის და სასიამოვნო იყო სიახლეების გაცნობა. „გასასვლელმა ბილეთებმა “, მომცა საშუალება სწორად გამეზომა გაკვეთილის შედეგები.

მნიშვნელოვანი იყო თხზულებებში გამოთქმული მოსაზრებები, რომლის მიხედვითაც მოსწავლეებს სურდათ , ქართველების მიმართ კარგი დამოკიდებულება ჰქონოდათ უცხოეთში. ამით მათ კარგად გააცნობიერეს და პარალელი გაავლეს, რომ იგივეს მოითხოვენ ჩვენგან საქართველოში მცოვრები ჩამოსული სტუმრებიც.

(იხილეთ მოსწავლეების მიერ შექმნილი სლაიდშოუები.)(ბერძნები, ქურთები, ებრაელები, ოსები, სომხები, ასურელები, ქისტები, ლეკები.) <iframe src="https://docs.google.com/presentation/d/e/2PACX-

1vT4fY9F4D6fNqhWO8Q48ePTM3nOd4B2KCBpfiOF8E6Y1BWvwqXCsdZ4Rdw6Y7aPTjbQQ7fx46Oq5ad

f/embed?start=false&loop=false&delayms=3000" frameborder="0" width="960" height="749"

allowfullscreen="true" mozallowfullscreen="true" webkitallowfullscreen="true"></iframe>

ჩინელები საქართველოში <iframe src="https://docs.google.com/presentation/d/e/2PACX-1vTDhjbMRCLm6GEjXpXlQZ8_IgxX4qy3-dy8iDQtRlyKkYgMjoSNf5XHdM4-1haPO19PIFwCsaimvgOc/embed?start=false&loop=false&delayms=3000" frameborder="0" width="1280" height="749" allowfullscreen="true" mozallowfullscreen="true" webkitallowfullscreen="true"></iframe>

3. მესამე გაკვეთილმა ერთგვარი დაძაბულობა გამოიწვია, ემოციურად ძალიან დამთრგუნველი აღმოჩნდა მოსწავლეებისთვის, რადგან ბევრი ნეგატიური ემოცია ახლდა ჰოლოკოსტის, ფაშიზმის, აპარტეიდის გაცნობას. თუმცა ზუსტად ამან გამოიღო შედეგი. ბავშვებმა გააცნობიერეს და ღრმად ჩაწვდნენ, რატომ იყო ეს მოვლენები „კაცობრიობის ისტორიის სამარცხვინო

42

ფურცლები“. (უნდა აღინიშნოს,რომ ფაშიზმის შესახებ მეტნაკლებად ყველამ იცოდა პროცესები. გაფორმდა პლაკატები რომელზეც იკითხებოდა ბავშვების ემოციები- „რა საშინელებაა“, „სადიზმია“, „რა შეუბრალებლობაა“, „საცოდავები“, „ არაადამიანები’ და ა.შ. )

4. მეოთხე აქტივობა - ლექციები თემებზე:

ქრისტიანობა და ტოლერანტობა ტოლერანტობის ძველი და თანამედროვე კონცეფციები(ტოლერანტობის და

მრავალფეროვნების ინსტიტუტი - ბექა მინდიაშვილი) მეოთხე აქტივობის შედეგი იყო ის, რომ მოხდა აქამდე ჩატარებული გაკვეთილების და განხილული თემების შეჯამება- შეფასება. ლექციის ბოლოს მოსწავლეები ადეკვატურად აფასებდნენ თემასთან დაკავშირებულ საკითხებს და ავლენდნენ ტოლერენტული და მულტიკულტურული გარემოს დადებითი და უარყოფითი მახასიათებლების შეფასების უნარებს. ლექციის შედეგები აჩვენა გამოკითხვამ ანკეტირების მეთოდით. (დანართი 8)

6.6 .ინტერვენციის შედეგების ანალიზი:

(დანართი N 4) ინტერვენციების შედეგების პრეტესტი.

ინტერვენციების შედეგების გასაზომად საბოლოო დასკვნითი გამოკითხვამდე ჩავატარე პრეტესტი, მოსწავლეებს შევავსებინე კითხვარი (ანონიმურობის და სანდოობის დაცვით), რომელშიც გადავამოწმე, რამდენად კარგად ახსოვდათ გავლილი საკითხები, გაიაზრეს და გააანალიზეს თუ არა ინტერვენციების თემები, რამდენად გააცნობიერეს როგორი მნიშვნელოვანია ადამიანის მშვიდობიანი და ჰარმონიული ცხოვრებისთვის მშვიდი, კეთილგანწყობილი გარემო და ვინ უნდა იზრუნოს მასზე.

პრეტესტის ჩატარებამ მოსწავლეთა ემოციური დამოკიდებულება გამოავლინა. კითხვაზე, რას ურჩევდით თანატოლებს აღნიშნულ თემასთან დაკავშირებით, მოსწავლეთა 95 % პასუხობდა- „იყავით ტოლერანტულები“, „მშვიდობიან გარემოზე ზრუნვა ყველა ადამიანის ვალია! ცხადი იყო, რომ მოსწავლეების

43

დამოკიდებულება მრავალკულტურული და ტოლერანტული საკითხების მიმართ მკვეთრად შეიცვალა.

(დანართი N 8) შემაჯამებელი დასკვნითი კვლევა

საბოლოო, შემაჯამებელი გამოკითხვა: 9/5კლასში ინტერვენციების შედეგების გამოსავლენად მოსწავლეებს ჩაუტარდათ გამოკითხვა, სადაც დასმული იყო კითხვები, რომლებიც ჩატარებული კვლევის - "მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის განვითარების პერსპექტივები და საჭიროების ანალიზი" ფარგლებში იქნა გამოყენებული, რომლის საფუძველზეც გამოიკვეთა კვლევის საჭიროება მე-9/5 კლასში და დაიწყო კვლევა .

შედეგების გასაანალიზირებლად ციფრები გამოვიყენე, რომელიც შედარების საშუალებას მომცემდა და ნათლად დამანახვებდა საბოლოო შედეგს.(იხილეთ ცხრილი) ცხრილში შეტანილია დისკრიპტორები, რომლებზეც უარყოფითი პასუხებია დაფიქსირებული. ცალკე გამოყოფილია დისკრიპტორების უარყოფითი პასუხების რაოდენობა პირველ ეტაპზე - ინტერვენციების დაწყებამდე (ჯამში 128 ), შემდეგ სტროფში დაფიქსირებულია პასუხების რაოდენობა ინტერვენციების შემდეგ (ჯამში16). როგორც ცხრილიდან ჩანს მოსწავლეების დამოკიდებულება ინტერკულტურულ და ტოლერანტული საკითხების მიმართ მკვეთრად შეცვლილია. ამაზე ის ემოციები და დამოკიდებულებებიც მეტყველებს, რომელსაც ყოველი ინტერვენციის შემდეგ ავლენდნენ მოსწავლეები (რომელზეც ინტერვენციების შედეგებში ზემოთ უკვე ვისაუბრე)

44

იხილეთ ცხრილი.

მე-9/5 კლასის დასკვნითი კვლევის შედეგების ცხრილი

N დისკრიპტორის დასახელება

შეკითხვის/დისკრიპ-ტორის ნომერი

უარყო-ფითი პასუხების საერთო რაოდე-ნობა

შეკითხვის/დისკრიპტორის ნომერირომელიც ეხებოდა ინტერკულტურულ და ტოლერანტულ დამოკიდებულებებს

უარყოფითიპასუხებიმოცემულ თემაზე(საწყოსი კვლევის შედეგები)

უარყოფითიპასუხებიმოცემულ თემაზე(საბოლოო კვლევის შედეგები)

ღირებულებები

1კულტურული მრავალფეროვნების დაფასება

8,9,10,11, 27 8,9,10,11 27 0

დამოკიდებულებები

1 კულტურული განსხვავებულობის მიღებისადმი მზაობა

21, 24,23,25,26,

53 21,24,25,26 40 10

2 პატივისცემა 29,31,32 21 29,31 13 03 მოქალაქეობრივი

აზროვნება33,3537,38, 19 --- --- --

4 პასუხისმგებლობ 40,43 12 -- -- --5.

გაურკვევლობისადმი ნშემწყნარებლური დამოკიდებულება

50,52,

53,55,57

54 50 14 1

უნარები

1 დამოუკიდებლად სწავლის უნარ-ჩვევები

58,59,60,61,62,63

108 -- -- --

2 ანალიტიკური და კრიტიკული აზროვნების უნარ-ჩვევები

64,65,66,67,68,69,70, 71, 73,74,75

23 -- -- --

3 ემპათია 76,77,78,79,80

80 9 0

4 მოქნილობა და შეგუების უნარი

82,83,84,85,86,

37 86 15 2

5 ენობრივი კომუნიკაციური და მრავალენობრივი უნარები

88,89,90,91,92,93

39 92, 93 10 3

6 თანამშრომლობის უნარ-ჩვევები

94,95,97,99 30

7 კონფლიქტების მოგვარების უნარ ჩვევები

102,103,104,105

39

კითხვები,რომელიც ეხებოდა ინტერკულტურულ და ტოლერანტულ დამოკიდებულებებს

8,9,10,11,21,24,25,26,29,31,50,80,86,92,93.

128 128 16

45

7. დასკვნები და რეკომენდაციები

7.1. რეკომენდაციები მოსწავლეებისთვის

როგორ აღვზარდოთ და განვავითაროთ ტოლერანტობის გრძნობა მოსწავლეებში (გამოსავლის ძიების გზები).

ინტერვენციის შედეგების მიუხედავად მაინც დარჩა მცირედი პრობლემა, იმ თვალსაზრისით, რომ მოსწავლეთა 3-4% ისევ საჭიროებს ტოლერანტული გრძნობების განვითარებას. ასევე საფიქრალია, რომ მოსწავლის მენტალიტეტის ჩამოყალიბება დინამიური პროცესია და მისი შეხედულებები უმოკლეს დროშიც შეიძლება შეიცვალოს. ამიტომ, საჭიროა ამ თემებზე მუდმივი აქცენტირება, ყოველდღიური ზრუნვა მათი ფსიქოლოგიური პორტრეტის ფირმირების პრიცესში, რათა ვინმეს გავლენის ქვეშ არ მოექცნენ და შემდგომში პრობლემის წინაშე არ დადგნენ მოსწავლეები.

განხილულ თემასთან დაკავშირებული პრობლემის წარმატების მოგვარებისთვის სასურველია მოსწავლეებმა და მასწავლებელებმა გაითავისონ შემდეგი:

მოსწავლეების მულტიკულტურული გარემოს, საკუთარი და სხვა ეთნიკური , რელიგიური და რასობრივი ჯგუფების კულტურის შესწავლას და გაღმავებას ხელს უწყობს პრაქტიკული, კლასგარეშე დამატებითი სასწავლო-

საგანმანათლებლო და სასკოლო საქმიანობები და ღონისძიებები:

46

• ეროვნული (მათ შორის, რელიგიური და სულიერი) დღესასწაულები;

• ისტორიული მნიშვნელობის საიუბილეო თარიღების, ეროვნული და სულიერი კულტურის, ლიტერატურის, მეცნიერების და ხალხური გმირების, გამოჩენილი მოღვაწეების საქმიანობების გაცნობა;

• ოლიმპიადები, ეროვნული კულტურის, ეროვნულ სპორტულ თამაშები,გამოფენები;

• ხალხური კონცერტები ეროვნული და სხვა ეთნიკური ჯგუფების სიმღერებისა და ცეკვების შესრულებით;

• ეროვნული კერძებისა და ნაციონალური, მხატვრული და გამოყენებითი მხატვრობის, კოსტიუმების საუკეთესო მომზადებისთვის შეჯიბრებები.

• მშობლებთან ერთად სოციალურად სასარგებლო, კონსტრუქციული და კეთილგანწყობით ჩატარებული ერთობლივი ღონისძიებები, ექსკურსიები.

• რეგიონის ხალხთა ხელოვნებისა და ხალხური რეწვის შესწავლა ,მუზეუმების დათვალიერება.

ფილმების ჩვენება, კულტურის მოღვაწეების (მომღერლების, მასახიობების, სპორცმენების, მწერლების) გაცნობა და საუბარი.

გეოგრაფიის, ხელოვნების,ისტორიის გაკვეთილებზე ქვეყნების და მათი კულტურის შესწავლისას ამ თემებზე ყურადღების გამახვილება.

7.2.რეკომენდაციები მასწავლებლებისთვის

47

მასწავლებელის ფუნქცია და როლი

სკოლაში ეთნიკური შემწყნარებლობის ფორმირებისას საქმიანობის დაგეგმვისვის, ასევე მოსწავლეებს შორის ტოლერანტობის ეფექტური განვითარებისთვის

საჭიროა:

მზადყოფნა და სურვილი, მოსწავლეების პრობლემების მოსაგვარებლად და ტოლერანტობის სულისკვეთებით მოსწავლეთა აღზრდა;

რეგიონის ეთნიკური ჯგუფების კულტურული მოღვაწეობის შესწავლისას მოსწავლეების ასაკობრივი მახასიათებლების გათვალისწინება, რაც ხელს უწყობს შიდა ეთნიკური შემწყნარებლობის ჩამოყალიბებას

მშობლიური ლიტერატურის შესწავლისას საკუთარი კულტურის ელემენტების სოციალური და ფსიქოლოგიური თავისებურებზე ყურადღების გამახვილება-მაგალითად „ვეფხვი და მოყმე“;

სასწავლო პროცესში მოსწავლეებისთვის იმის ახსნა,რომ მათი ასაკიდან გამომდინარე არ დაეყრდნონ ცრუ ნეგატიურ წინასწარგანწყობებსა და ცრუ რწმენებს .

საკლასო აქტივობების დროს (ინდივიდუალური, ჯგუფური) გუნდის წევრების ტოლერანტული ნიშნით დაკომპლექტება, ემოციურად შემწყნარებელ ატმოსფეროს შექმნა სხვადასხვა აკადემიური მოსრების მოსწავლეთა შორის.

ტრენინგების გამოყენება, სწავლისა და აღზრდის სწავლების ფორმებისა და მეთოდების შესასწავლად მოსწავლეთა სხვადასხვა ჯგუფებისა და ეროვნების ბავშვების კომუნიკაციისთვის.

მშობლებთან და ოჯახთან მჭიდრო კავშირების უზრუნველყოფა, რაც საშუალებას იძლევა, ტოლერანტობის პრინციპზე ააგონ საკოლო გარემოს მიღმა, მათი ცხოვრების სტილი.

7.3. დასკვნა

საბოლოოდ შემიძლია დავასკვნა:

48

მრავალრიცხოვანი ეთნიკური საზოგადოების მშვიდობიან კულტურათაშორის და ეთნიკურ ურთიერობებში პოზიტიური დამოკიდებულებების ჩამოყალიბება სავსებით შესაძლებელია (თუმცა მოსალოდნელია ხარვეზებიც).

საგანმანათლებლო გარემოში შიდა ეთნიკური კომუნიკაციის კულტურის ჩამოყალიბება არის საგანმანათლებლო პროცესი, რომელიც ეფუძნება განათლების სპეციფიკურ შინაარსსა და ტექნოლოგიას. ეს ტექნოლოგიები და დამოკიდებულებები კი განაპირობებს ღირებულებების, ცოდნის, ნორმებისა და უნარ-ჩვევების შეძენას, რომელიც თავის მხრივ დემოკრატიული საზოგადოების განვითარებას უწყობს ხელს.

8. რეფლექსია

კვლევის დამთავრების შემდეგ მკველევართა ჯგუფის წევრები შევხვდით და ერთმანეთს გავაცანით კვლევის შედეგები, რეკომენდაციები მოსწავლეებისთვის, მასწავლებლებისთვის, პრევენციული ზომები მოსწავლეთა აგრესიის ფაქტების აღმოსაფხვერელად.

საზოგადოებრივი მეცნიერების კათედრაზე კათედრის თავჯდომარეს მივმართე თხოვნით, რომ მოეწვია კათედრის სხდომა, სადაც მოწვეულები იყვნენ კათედრის წარმომადგენლები, მე-9/5 კლასში შემავალი და სხვა დაინტერესებული მასწავლებლები აგრეთვე კვლევის ჯგუფის წევრები. მათ გავაცანით ჩვენი კვლევის მიზნები, საკვანძო საკითხები და რეკომენდაციები. (რომელიც განსაკუთრებით საინტერესო გამოდგა მათთვის.) ვაჩვენეთ მოსწავლეების მიერ ჩატარებული აქტივობის ამსახველი სურათები და მათი კვლევის პროდუქტი, სლაიდშოუები, მოძიებული მასალა.

წინამდებერე კვლევა და მოსწავლეთა ნამუშევარი დასრულების შემდეგ აიტვირთება ჩემ ბლოგზე geocodna.wordpress.com რომელშიც ამ დროისთვის 519 333 შემოსვლაა დაფიქსირებული. მის ნახვას შეძლებენ არა მარტო ჩვენი, არამედ სხვა სკოლის მოსწავლეები და მასწავლებლებიც. ისინი საჭიროების შემთხვევაში ჩვენს ნამუშევარს გააცნობენ თავიანთ მოსწავლეებს, გამოიყენებენ რეკომენდაციებს.

49

განსაკუთრებით სასიამოვნო იყო ყველასთვის, მოსწავლეთა დიდი შრომის ნაყოფის ნახვა და ინტერვენციების შედეგები- პროგრესი მოსწავლეთა მენტალიტეტში, რაც დადასტურდა ჩატარებული გამოკითხვით.

კვლევის ნაკლოვანი მხარეები. კვლევის ბოლოს გავაანალიზე, რომ კარგი იქნებოდა მშობლების ფოკუს ჯგუფიც გამომეკითხა და გამომეკვლია, იქნებ მშობლების ზეგავლენით იყვნენ მოსწავლეები აგრესიულად განწყობილი აღნიშნული თემების მიმართ.

ეფექტური იყო ლოზუნგები,რომელიც მოსწავლეებმა გამოფინეს სკოლასა და საკლასო ოთახებში. მასზე ესწრა:

იყავი ტოლერენტული სხვების მიმართ! არ დაჩაგრო ადამიანი! გაუფრთხილდი და იყავი კეთილგანწყობილი მულტიკულტურულ

გარემოს მიმართ!

9. ბიბლიოგრაფია- გამოყენებული ლიტერატურა

კუხიანიძე ა.(2014 ) ფაშიზმი („ჩემი სამყარო“ N4-, ჟურნალი ახალგაზრდებისთვის)

50

ლობჟანიძე გ. (2014) იუდაიზმი(„ჩემი სამყარო“ N4- ჟურნალი ახალგაზრდებისთვის)

ქიქოძე ა .(2014) მრავალფეროვანი საქართველო.) („ჩემი სამყარო“ N4 - ჟურნალი ახალგაზრდებისთვის)

ანდრონიკაშვილი ზაალ . (2015) სეკულარიზაცია.(„ჩემი სამყარო“ N9 თბილისი.- ჟურნალი ახალგაზრდებისთვის)

წერეთელი მიხეილ . (2018) გერმანელები საქართველოში- („ ჩემი სამყარო“ N18. თბილისი. ჟურნალი ახალგაზრდებისთვის )

შარაშენიზე თორნიკე . (2011). როგორ გაჩნდა ნაციზმი საქართველოში(„ჩემი სამყარო“ N20. თბილისი. ჟურნალი ახალგაზრდებისთვის)

ინტერკულტურული დიალოგი ისტორიის სწავლებაში“. (ჟურნალი „ისტორიკოსი“ N1 – თბილისი)

ნოდარ სარჯველაძე, ნინო შუშანია, ლია მელიქიშვილი, მარინა ბალიაშვილი. „ტოლერანტობა მრავალეთნიკურ საქართველოში“, (თბ. ადამიანის რესურსების

განვითარების ფონდი 2009) „დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციები - თანაცხოვრება კულტურულად

მრავალფეროვან დემოკრატიულ საზოგადოებაში“ (ევროპის საბჭო,2018) „დემოკრარიული კულტურის კომპეტენციების სარეკომენდაციო

ჩარჩო“(ევროპის საბჭო,2018) ტომი1-კონტექსტი, ცნებები და მოდელი;(ევროპის საბჭო,2018) ტომი 2-დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციების დიკრიპტორები; (ევროპის

საბჭო,2018) ტომი 3 -გზამკვლევი დანერგვისათვის.(ევროპის საბჭო,2018) განვითარების და სწავლების თეორიები -დამხმარე სახელმძრვანელო-

განათლების და მეცნიერების სამინისტრო.

ონლაინრესურსები 2. ლობჟანიძე ს. პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევა;

http://videochannel.iliauni.edu.ge/7-1-7/

51

ლობჟანიძე ს., როგორ წარვმართოთ პედაგოგიური კვლევები, ინტერნეტგაზეთი ,,მასწავლებელი’’http://mastsavlebeli.ge/?p=281

მასლოუ აბრაჰამ https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%9B_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A3

პედაგოგიური კვლევის მეთოდები http://education.ge/index.php?do=definition/view&id=1308 geocodna.wordpress.com პრეზენტაციები თემაზე მრავალეთნიკური

საქართველო.

უფროსი და წამყვანი მასწავლებლების დამატებითი აქტივობები შეფასება https://www.youtube.com/watch?v=chS8Q77BUow

ქრისტიანობა და ტოლერანტობა https://www.youtube.com/watch?v=ldaEvHZAawA

ტოლერანტობის ძველი და თანამედროვე კონცეფციები (ტოლერანტობის და მრავალფეროვნების ინსტიტუტი . ბექა მინდიაშვილი)


დავით ბარბაქაძე . ჰოლოკოსტის დღე

http://www.tolerantoba.ge/index.php?id=1281619861&kat=347

ეთნიკურ რელიგიური მიღწევები საქართველოშიhttp://tolerantoba.ge/index.php?id=1281619861&kat=323

ჰოლოკოსტის დღეhttp://tolerantoba.ge/index.php?id=1281619861&kat=316

მარტინ ლუთერ კინგის სიტყვა“მე მაქვს ოცნება“ დოკუმენტური ფილმი https://www.myvideo.ge/v/3563387

https://www.myvideo.ge/v/3515351



http://tolerantoba.ge/index.php?id=1281619861&kat=316




https://www.youtube.com/watch?v=ldaEvHZAawA

http://education.ge/index.php?do=definition/view&id=1308

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%9B_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A3



52

http:// tolerantoba.ge/index.php?id=1281619861&kat=324

დანართები

დანართი N 1. პირველი/საწყისი კვლევა „მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის

განვითარების პერსპექტივები და საჭიროების ანალიზი”

დანართი N 2 . კვლევის შედეგები (ექსელის ფაილი)

დანართი N 3 კითხვარი- თემა:ტოლერანტობა მრავალეთნიკურ საქართველოში

დანართიN 4. კითხვარი -მულტიკულტურული გარემო

დანართი N 5 კითხვარი -ინტერვენციების შედეგების პრეტესტი

(დანართი N 6) გაკვეთილი1. გლობალური ეთნიკური, რასობრივი და რელიგიური

პრობლემები.

(დანართი N 7) გაკვეთილი 2 . ტოლერანტობა მრავალეროვნულ საქართველოში(დანართი N 8.) გაკვეთილი 3 . კაცობრიობის ისტორიის სამარცხვინო ფურცლები

(დანართი: N 9) შემაჯამებილი -დასკვნითი კვლევა - 9/5ლასის მოსწავლეთა ცნობიერების ამაღლება ტოლერანტული და მულტიკულტურული გარემოს მიმართ.

დანართი N 1

53

მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციების შეფასების კითხვარი ილია ვეკუას სახელობის ფიზიკა-მათემატიკის ქ.თბილისის #42 საჯარო

სკოლის მოსწავლეთათვის

ინსტრუქცია

1. მოგესალმებით. პირველ რიგში, მადლობას გიხდით, რომ დაგვთანმხდით კვლევაში მონაწილეობაზე. გვინდა გაგაცნოთ რამდენიმე ფაქტი კვლევის შესახებ.

2. კვლევა ტარდება ჩვენი სკოლის პედაგოგთა და ილიას უნივერსიტეტის განათლების სკოლას შორის თანამშრომლობით.

3. მისი მიზანია დაეხმაროს სკოლას განავითაროს ისეთი მიდგომები, რაც მოსწავლეებში დემოკრატიული და აქტიური მოქალაქეობისთვის, მშვიდობიანი თანაცხოვრობისთვის და არაძალადობრივი კომუნიკაციისთვის საჭირო კომპეტენციებს განავითარებს.

4. ამ კითხვარში თქვენ არ დაგჭირდებათ სახელი და გვარის მითითება. შესაბამისად კითხვარის მეშვეობით მიღებული ინფორმაცია სრულიად ანონიმიურია და იგი გამოყენებული იქნება მხოლოდ განზოგადებული ფორმით. მონაცემების დამუშავების პროცესში მონაცემებზე წვდომა ექნება მხოლოდ მკველვართა ჯგუფს.

5. კვლევაში მონაწილეობით თქვენ წვლილს შეიტანთ მოსწავლეზე უფრო მეტად ორიენტირებული სკოლის ჩამოყალიბებაში.

6. იმისათვის, რომ შედეგები სანდო იყოს მნიშვნელოვანია კითხვებზე მაქსიმალურად გულწრფელი პასუხები გასცეთ.

7. იმ შემთხვევაში, თუ რომელიმე ტერმინი ან საკითხი თქვენთვის გაურკვეველი იქნება, გთხოვთ მიმართოთ კვლევის ორგანიზატორს და ის დაგეხმარებათ საკითხში გარკვევაში.

8. კითხვარი სულ 113 კითხვისგან შედგება. ის ორ ნაწილადაა დაყოფილი. პირველ ნაწილი ზოგადი ინფორმაციას ეთმობა, ხოლო მეორე ნაწილში მოცემულია თემატური შეკითხვები, რომელიც ქვეთავებადაა ჩაშლილი. ყველა შეკითხვა დახურული ტიპისაა და ხუთი შესაძლო პასუხი. მნიშვნელოვანია ყველა კითხვას გასცეთ პასუხი. თითოეულ კითხვაზე შესაძლებელია მხოლოდ ერთი პასუხის შემოხაზვა.

9. გისურვებთ წარმატებებს და მადლობას გიხდით თანამშრომლობისათვის.

I ნაწილი - ზოგადი ინფორმაცია

კოდი -------------------------

54

ტექნიკური ინფორმაციაG.1

1 კლასი (მაგალითად: 12/1 )

2 ასაკი

3 სქესი 1. მამრობითი 2. მდედრობითი

G.2 ფაქტობრივი ინფორმაცია

1 ჩემი საცხოვრებელი ადგილი მდებარეობს

1. ქალაქის ცენტრში (სოლოლაკი, ვერა, ვაკე, საბურთალო, მთაწმინდა, ძველი თბილისი)

2. ქალაქის გარე უბანში (სხვა დანარჩენი)

3. ქალაქ გარეთ (კიკეთი, ოქროყანა, წყნეთი, ა.შ.0

2რომელი კლასიდან სწავლობთ ქ.თბილისის ვეკუას სახელობის 42-ე საჯარო სკოლაში?

1. VII2. VIII3. IX

3რა სიხშირით რჩებით სკოლაში გაკვეთილების შემდეგ სხვადასხვა საქმიანობაში ჩასართავად (საოლიმპიადო წრეები, მოსწავლეთა პროექტები და ა.შ.) ?

1. ძალიან ხშირად2. ხშირად 3. იშვიათად4. არასდროს

4 რამდენი წევრია თქვენს ოჯახში?

5თქვენი აზრით, რამდენია თქვენი ოჯახის ყოველთვიური შემოსავალი ?

1. 800 ლარამდე 2. 800-დან 2000 ლარამდე3. 2000-დან 5000 ლარამდე

55

4. 5000 ლარზე მეტი

II ნაწილი - თემატური შეკითხვები

თქვენს წინაშეა დებულებები. გთხოვთ, შემოხაზეთ თითოეული დებულების გასწვრივ მხოლოდ ერთი პასუხი, რომელიც ყველაზე ზუსტად გამოხატავს თქვენს დამოკიდებულებას. მადლობას გიხდით გულწრფელობისთვის.

თავი 1

1 ადამიანის უფლებები მუდმივად უნდა იყოს დაცული და ყველა მუდმივად უნდა სცემდეს მათ პატივს

1. კატეგორიულად არ ვეთანხმები2. არ ვეთანხმები3. ნაწილობრივ ვეთანხმები4. ვეთანხმები5. სრულიად ვეთანხმები

2 საზოგადოება პატივს უნდა სცემდეს და იცავდეს ბავშვთა განსაკუთრებულ უფლებებს


3 არავის წინააღმდეგ არ შეიძლება განხორციელდეს წამება ან არაადამიანური ან ღირსების შემლახველი მოპყრობა ან ამგვარი ელემენტების შემცველი სადამსჯელო ღონისძიებები

1. კატეგორიულად არ ვეთანხმები2. არ ვეთანხმები3. ნაწილობრივ ვეთანხმები

56

4. ვეთანხმები5. სრულიად ვეთანხმები

4 ყველა საჯარო დაწესებულება პატივს უნდა სცემდეს, იცავდეს და ნერგავდეს ადამიანის უფლებებს


5 როდესაც ადამიანი საპყრობილეში იმყოფება, მიუხედავად იმისა, რომ მასზე ვრცელდება აღმკვეთი ღონისძიებები, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ის ვინმესთან შედარებით ნაკლებ პატივისცემასა და ნაკლებად ღირსეულ მოპყ-რობას იმსახურებს


6 ყველა კანონი უნდა შეესაბამებოდეს ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო ნორმებსა და სტანდარტებს


7 ყველა ჩვენგანმა შემწყნარებლობა უნდა გამოიჩინოს განსხვავებული შეხედულების მიმართ, რომელსაც გამოხატავს საზოგადოების რომელიმე წევრი

1. კატეგორიულად არ ვეთანხმები

57

2. არ ვეთანხმები3. ნაწილობრივ ვეთანხმები4. ვეთანხმები5. სრულიად ვეთანხმები

8 ყველა ადამიანი ნებისმიერ დროს უნდა ცდილობდეს იმ ხალხთა და ადამიანების ჯგუფებს შორის ურთიერთგაგების მიღწევასა და შედეგიანი დიალოგის წარმოებას, რომლებიც ერთმანეთისაგან განსხვავებულად არიან მიჩნეულნი


9 ერთი საზოგადოების შიგნით არსებული კულტურული მრავალფეროვნება დადებითად უნდა ფასდებოდეს და სათანადო აღიარებით სარგებლობდეს


10 სწორია, რომ ინტერკულტურული დიალოგი გამოყენებულ იქნეს ჩვენი განსხვავებული იდენტობისა და კულტურული კუთვნილების გაცნობიერებისა და აღიარების მიზნით


11 სწორია, რომ ინტერკულტურული დიალოგი გამოყენებულ იქნეს პატივისცემის გარემოს შექმნისა და ე.წ. „თანაცხოვრების“ კულტურის ჩამოყალიბების მიზნით

58


12 სწორია, რომ სკოლებში მოსწავლეებს ასწავლიდნენ დემოკრატიის შესახებ და იმის შესახებ, თუ რას ნიშნავს, იყო დემოკრატიული მოქალაქე


13 კანონი თანაბრად და მიუკერძოებლად უნდა ვრცელდებოდეს ყველა მოქალაქეზე


14 სწორია, რომ კანონის გამოყენება და გატარება ყოველთვის უნდა ხდებოდეს სამართლიანად


15 სწორია, რომ დემოკრატიული არჩევნები ყოველთვის იმართებოდეს თავისუფალ და სამართლიან გარემოში, საერთაშორისო სტანდარტებისა და ეროვნული კანონმდებლობის შესაბამისად და ნებისმიერი სახის გაყალბების გარეშე

59


16 როდესაც საჯარო მოხელე ახორციელებს თავის ძალაუფლებას, მან ბოროტად არ უნდა გამოიყენოს იგი და მისი ქმედე-ბა არ უნდა გასცდეს სამართლებრივი უფლებამოსილების საზღვრებს


17 მხარდასაჭერია ის აზრი, რომ სასამართლო ხელმისაწვდომი უნდა იყოს ყველასათვის, რომ ხალხს არ ჩამოერთვას შესაძლებლობა, მიმართოს სასამართლოს საქმის განხილვის თხოვნით და ხელი არ შეეშალოს იმის გამო, რომ საჭირო პროცედურები დიდ ხარჯთან არის დაკავშირებული, პრობლემური და რთულია


18 მხარდასაჭერია, ის თვალსაზრისი, რომ ისინი, ვისაც ხალხმა საკანონმდებლო ხელისუფლება (პარლამენტი) ანდო და ჩააბარა, უნდა ექვემდებარებოდნენ კანონს და მათზე უნდა ხორციელდებოდეს შესაბამისი საკონსტიტუციო ზედამხედველობა


60

19 საზოგადოებას ხელი უნდა მიუწვდებოდეს საჯარო პოლიტიკისა და მისი გატარების შესახებ ინფორმაციაზე


20 სწორია, რომ საჭიროა, არსებობდეს ეფექტური ბერკეტები, რომლებიც არ მისცემს საშუალებას საჯარო ხელისუფლების წარმომადგენლებს, დაარღვიონ სამოქალაქო უფლებები


თავი 2

21 ვიჩენ ინტერესს სხვა ადამიანების რწმენის, ღირებულებების, ტრადიციებისა და მსოფლმხედველობის მიმართ


22 დაინტერესებული ვარ სხვა ქვეყნებში მოგზაურობით

1. კატეგორიულად არ ვეთანხმები2. არ ვეთანხმები3. ნაწილობრივ ვეთანხმები4. ვეთანხმები

61

5. სრულიად ვეთანხმები

23 გამოვხატავ ინტერესს სხვა მოსაზრებათა და ინტერპრეტაციათა მიმართ ისევე, როგორც განსხვავებულ კულტურულ ორიენტაციათა და კუთვნილებათა მიმართ


24 სიამოვნებით ვიყენებ შესაძლებლობას, გავეცნო განსხვავებულ კულტურას


25 ვეძებს და სიამოვნებით ვიყენებ შესაძლებლობებს, შევხვდე და გავიცნო ადამიანები, რომელთაც განსხვავებული ღირებულებები, ადათ-წესები და ქცევა ახასიათებთ


26 ვცდილობს, კონტაქტი დავამყარო სხვა ადამიანებთან, მათი კულტურის უკეთ გაცნობის მიზნით


62

27 ვაძლევ საშუალებას სხვებს, რომ გამოთქვან თავიანთი მოსაზრებები


28 პატივისცემას გამოვხატავ სხვა ადამიანების მიმართ და ვექცევი მათ, როგორც თანასწორებს


29 ყველა ადამიანს, მიუხედავად მათი კულტურული წარმომავლობისა, თანაბარი პატივისცემით ვეპყრობი


30 პატივისცემას გამოვხატავ საკუთარისაგან განსხვავებული სოციალურ- ეკონომიკური სტატუსის მქონე ადამიანების მიმართ


63


31 პატივისცემას გამოვხატავ განსხვავებული რელიგიების მიმართ


32 პატივისცემას გამოვხატავ საკუთარისაგან განსხვავებული პოლიტიკური შეხედულებების მქონე ადამიანების მიმართ


33 გამოვთქვამ სურვილსა და მზადყოფნას, ვითანამშრომლო და ვიმუშავო სხვებთან ერთად


34 ვთანამშრომლობ სხვა ადამიანებთან, საერთო ინტერესების სფეროში


64


35 მზად ვარ არ დავრჩე მხოლოდ დამკვირვებლის ან მაყურებლის როლში, როდესაც ჩემს თვალწინ ილახება ადამიანის ღირსება ან ირღვევა სხვათა უფლებები


36 განვიხილავ რა შეიძლება გაკეთდეს საზოგადოებაში არსებული სიტუაციის გასაუმჯობესებლად


37 ვავლენ აქტიური მოქალაქისათვის საჭირო მოვალეობისა და პასუხისმგებლობის გრძნობას, როგორც ადგილობრივ, ასევე, ქვეყნისა და საერთაშორისო დონეზე


65

38 ჩემი ქმედებები მიმართულია იმისკენ, რომ მუდმივად ვიყო სამოქალაქო საკითხებზე ინფორმირებული


39 მზად ვარ, ავიღო პასუხისმგებლობა საკუთარ ქმედებებზე


40 ვიხდი ბოდიშს, თუ ვინმეს ვაწყენინებ


41 სამუშაოს ვასრულებ დადგენილ ვადებში

1. კატეგორიულად არ ვეთანხმები2. არ ვეთანხმები3. ნაწილობრივ ვეთანხმები4. ვეთანხმები

66

5. სრულიად ვეთანხმები42 ვავლენ მზადყოფნას, საკუთარ თავზე ავიღო პასუხისმგებლობა ჩემს მიერვე

დაშვებულ შეცდომებზე


43 მუდმივად ვასრულებ სხვების მიმართ აღებულ ვალდებულებებს


44 გამოვხატავ რწმენას ჩემი უნარისადმი, ჩავუღმავდე საკითხის არსს


45 გამოვხატავ რწმენას ჩემი უნარისადმი, განვახორციელო ჩემს მიერვე დაგეგმილი ქმედებები

67


46 გამოვხატავ რწმენას ჩემი უნარისადმი ვმართო სიტუაცია და გავუმკლავდე დაბრკოლებებს, რომლებიც მხვდება მიზნისკენ მიმავალ გზაზე


47 თავდაჯერებული ვარ და მჯერა, რომ შემიძლია შევცვალო ის, რისი შეცვლაც მსურს


48 თავდაჯერებული ვარ გავუმკლავდე ცხოვრების გამოწვევებს


68

49 თავდაჯერებული ვარ იმასთან დაკავშირებით, რომ ვიცი, როგორ გავუმკლავდე გაუთვალისწინებელ სიტუაციებს იმ რესურსებით, რომელთაც ვფლობ


50 აქტიურად ვურთიერთობ განსხვავებული ხედვის მქონე ადამიანებთან


51 შემიძლია დროებით შეწყვიტოს სხვა ადამიანთა განსჯა


52 თავს კომფორტულად ვგრძნობ ჩემთვის ახალ და უჩვეულო სიტუაციებსა და გარემოში


69


53 გაურკვევლობისა და ორაზროვნებისადმი ჩემი დამოკიდებულება პოზიტიური და კონსტრუქციულია


54 წარმატებით ვართმევ თავს სამუშაოს, გაუთვალისწინებელ გარემოსა და ვითარებაშიც


55 არაფერი მაქვს საწინააღმდეგო იმისა, რომ სხვებს გარკვეული კითხვები გაუჩნდეთ მის იდეებთან და ღირებულებებთან დაკავშირებით


56 სიამოვნებით ვიღებ გამოწვევას, გავუმკლავდე გაურკვეველ პრობლემებს


70


57 ხალისით ვუმკლავდები რთულ სიტუაციებს


თავი 3

58 შემიძლია სასწავლო რესურსების (მაგალითად, ადამიანები, წიგნები, ინტერნეტი და ა.შ.) იდენტიფიცირება


59 საჭიროების შემთხვევაში, მივმართავ სხვა ადამიანებს ახალი ინფორმაციის დაზუსტების მიზნით


60 შემიძლია ახალი თემების ათვისება მინიმალური დახმარების პირობებში

71


61 შემიძლია შევაფასო ჩემს მიერ შესრულებული სამუშაოს ხარისხი


62 ხელმისაწვდომი რესურსებიდან შემიძლია შევარჩიო ყველაზე სანდო ინფორმაციის წყაროები ან მივიღო რჩევა


63 პირდაპირი ზედამხედველობის გარეშე შემიძლია ჩემს მიერ შესრულებული სამუშაოს გაკონტროლება, ამოცანების განსაზღვრა, პრიორიტეტების დასახვა და ამოცანების შესრულება


64 შემიძლია ახალი ინფორმაციის დაკავშირება იმ ინფორმაციასა და

72

ცოდნასთან, რომელსაც უკვე ვფლობ


65 დამაჯერებელი მტკიცებულებებით ვამყარებ საკუთარ მსჯელობას


66 შემიძლია შევაფასო სხვადასხვა არჩევანთან დაკავშირებული რისკები


67 შემისძლია ვიმსჯელო იმის თაობაზე, თუ რამდენად ჭეშმარიტი და ზუსტია ინფორმაცია, რომელსაც მე ვიყენებ


73

68 შემიძლია გაანალიზებულ მასალაში ამოვიცნო და გამოვავლინო ნებისმიერი წინააღმდეგობრიობა, შეუსაბამობა და ნორმიდან გადახრა


69 შემიძლია საკუთარი მსჯელობა გავამყარო კონკრეტული და იდენტიფიცირებადი კრიტერიუმებით, პრინციპებითა და ღირებულებებით


70 ყურადღებით ვისმენ განსხვავებულ მოსაზრებებს


71 ყურადღებით ვუსმენ სხვა ადამიანებს


74


72 ვაკვირდები მოსაუბრის ჟესტიკულაციასა და, ზოგადად, მის სხეულის ენას, რათა განვსაზღვრო მის მიერ ვერბალურად გადმოცემული აზრის ზუსტი მნიშვნელობა


73 შემიძლია სხვისი საუბარი მოვისმინო ეფექტურად, რაც ემსახურება იმის დადგენას, თუ რას გულისხმობს მოსაუბრე და რა განზრახვა ამოძრავებს მას


74 ყურადღებას ვამახვილებ იმაზე, თუ რას გულისხმობს, მაგრამ არ გამოთქვამს მოსაუბრეს


75 ვამჩნევ განსხვავებული კულტურული კუთვნილების მქონე პირების განსხვავებულ რეაქციებსა და რეაგირების მანერას ერთსა და იმავე სიტუაციაზე


75


76 შემიძლია ამოვიცნო, როდის სჭირდება ჩემს პარტნიორს ჩემი დახმარება


77 თანაგრძნობას გამოვთქვამ სხვა ადამიანების თავს დატეხილი უსიამოვნებების გამო


78 ვცდილობ უკეთ გავუგო ჩემს მეგობრებსა და ახლობლებს, იმის წარმოდგენით, თუ როგორ გამოიყურება რეალობა მათი გადმოსახედიდან


79 გადაწყვეტილების მიღებისას ვითვალისწინებ სხვა ადამიანების გრძნობებს

76


80 როდესაც სხვა ქვეყანაში მცხოვრებ ხალხზე ვფიქრობ ვიზიარებ მათ სიხარულსა და დარდს


81 ზუსტად შემიძლია გამოვიცნო, თუ რას გრძნობენ და განიცდიან სხვები, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ისინი ამის დაფარვას ცდილობენ


82 ვიცვლი შეხედულებასა და წარმოდგენას, თუ საკმარისი არგუმენტი არსებობს იმისათვის, რომ ეს აუცილებელია

1. კატეგორიულად არ ვეთანხმები2. არ ვეთანხმები

77

3. ნაწილობრივ ვეთანხმები4. ვეთანხმები5. სრულიად ვეთანხმები

83 შემიძლია შევიცვალო გადაწყვეტილებები, თუ ამის სა-ჭიროებაზე მიუთითებს ამ გადაწყვეტილების შედეგები


84 ვერგები ახალ სიტუაციებს, ახალი უნარების ათვისების საშუალებით


85 ვცდილობ მოვერგო ახალ სიტუაციას, ჩემს ხელთ არსებული ცოდნის სხვა კუთხით გამოყენების საშუალებით


86 სხვა კულტურის წარმომადგენლებთან ურთიერთობისას, ვიღებ და ვექვემდებარები ამ ჯგუფისათვის დამახასიათებელ სოციალურ და კულტურულ წესებს


78


87 განსხვავებული კულტურული კუთვნილების მქონე პირებთან ურთიერთობისას, ვიცვლი ქცევას, რათა ჩემი ქცევა მისაღები იყოს სხვა პირებისათვის


88 შემიძლია გამოვთქვა საკუთარი აზრი, არსებულ პრობლემასთან დაკავშირებით


89 ვთხოვ მოსაუბრეს, გაიმეოროს ნათქვამი, თუ ჩემთვის იგი ნაკლებად გასაგებია


90 ვსვამ კითხვებს, რომლებიც ადასტურებს, რომ ჩემთვის გასაგებია სხვა მოსაუბრის მიერ გამოთქმული პოზიცია

79


91 ვფლობ თავაზიანობის გამოხატვისთვის საჭირო ფრაზებს ჩემი მშობლიური ენისგან განსხვავებულ ენაზე


92 ინტერკულტურული ურთიერთობების დროს შემიძლია, შევასრულო ენობრივი შუამავლის როლი, შემიძლია ვთარგმნო, თარჯიმნობა გავსწიო ან ახსნა-განმარტებები მივაწოდო მხარეებს


93 წარმატებით შემიძლია თავიდან ავიცილო ინტერკულტურული ურთიერთობისას მოსალოდნელი გაუგებრობები


80

94 პოზიტიურ ურთიერთობას ვამყარებ ჯგუფის სხვა წევრებთან


95 ჯგუფში სხვებთან ერთად მუშაობის პროცესში, პირნათლად ვასრულებ საკუთარ მოვალეობას და შემაქვს ჩემი წვლილი ჯგუფურ მუშაობაში


96 ვცდილობ, კონსენსუსის გზით მივაღწიო ჯგუფის საერთო მიზნებს


97 ჯგუფში სხვებთან ერთად მუშაობის პროცესში, მუდმივად ვუზიარებ შესაბამის და სასარგებლო ინფორმაციას ჯგუფის სხვა წევრებს


81


98 ვნერგავ ენთუზიაზმს ჯგუფის წევრებს შორის, ჯგუფის საერთო მიზნების მიღწევის მიზნით


99 ჯგუფში სხვებთან ერთად მუშაობის პროცესში, ვეხმარები და მხარში ვუდგავარ ჯგუფის სხვა წევრებს, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ მათი ხედვა განსხვავდება ჩემი ხედვისაგან


100 შემიძლია პატივისცემით ვესაუბრო კონფლიქტში მონაწილე მხარეებს


101 შემიძლია განვსაზღვრო კონფლიქტის მოგვარების ალტერნატიული გზები


82


102 შემიძლია დავეხმარო სხვებს კონფლიქტის მოგვარებაში იმით, რომ შევთავაზო რამდენიმე შესაძლო ალტერნატიული გამოსავალი შექმნილი ვითარებიდან


103 შემიძლია კონფლიქტში მონაწილე მხარეები დავიყოლიო იმაზე, რომ ერთმანეთს აქტიურად მოუსმინონ, გაუზიარონ თავიანთი სატკივარი და ერთმანეთს ესაუბრონ საკითხებზე, რომლებიც მათ აღელვებთ


104 პიროვნებათშორისი კონფლიქტების მოგვარების მიზნით, მუდმივად გამოვდივარ კონფლიქტში მონაწილე მხარეებს შორის კომუნიკაციის დამყარების ინიციატივით


83

105 ეფექტურად ვმართავ სხვა ადამიანების ემოციურ განწყობას, როგორიცაა კონფლიქტთან დაკავშირებული სტრესი, მღელვარება/შფოთვა და საფრთხის შეგრძნება


კითხვარის დასასრული.

მადლობას გიხდით თანამშრომლობისთვის.

დანართი 2

კითხვარი. თემა:ტოლერანტობა მრავალეთნიკურ საქართველოში

კვლევის მიზანია გაანალიზოს დემოკრატიული კულტურის განვითარების საჭიროება მოსწავეებში

ლეებში.

86

რა არის ტოლერანტობა?18 ответов

შემწყნარებლობა კეთილგანწყობილი და შემწყნარებლური დამოკიდებულება სხვა ეროვნების,რელიგიის

და რასების მიმართ?

ტოლერანტობა არის შემწყნარებლობა.

დაახლოებით ვიცი არ ვიცი არ ვიცი ყველასთვის ერთნაირი უფლებების მიცემის მცდელობა ტოლერანტობა არის უნარი გამოხატო კეთილგანწყობა შენგან რაიმეთი განსხვავებულის

მიმართ ტოლერანტობ არის ვინმე უცხოს რაიმე ნიშნის პატივისცრმა სოლიდარობა განსხვავებული ქცევის, ჩვეულებების და ცხოვრების წესის ატანა.

ტოლერანტობა,ეს არის ტერმინი,რომელიც გულისხმობს განსხვავებული მსოფლმხედველობის,კულტურის,ტრადიციების,ცხოვრების წესისა და ჩვევების მქონე ადამიანთა ატანა.

ტოლერანტობა მოიცავს ადამიანის თავისუფალი არჩევანის ზოგადი უფლების პატივისცემა

თანასწორობა

87

თანასწორობა, შემწყნარებლობა განსხვავებული წეს-ჩვეულებელის, რელიგიის, ცხოვრების წესის ატანა. ადამიანის ზოგადი

უფლებელის პატივისცემასზუსტად არ ვიცი, მგონი ნთანაგრძნობაა Sxva etnikuri umciresobebis mimart kargad moqceva

სხვა ეროვნების ხალხთან შეგუება.

არ მაქვს ამაზე ინფორმაცია ზუსტი განმარტება არ ვიცი,უფრო თანხმობა მგონია არ ვიცი, ალბათ თანადგომა არ ვიცი

10.რას ნიშნავს მულტიკულტურული გარემო?13 ответов

ადგილი სადაც სხვადასხვა კულტურის მქონე ხალხი ერთად ცხოვრობს სადაც სხვადასხვა კულტურა იყრის თავს

88

მულტიკულტურული გარემო არის ისეთი გარემო სადაც მრავალო ეთნოსის ხალხი ცხოვრობს.

სადაც სხვა და სხვა კულტურები სახეობს გარემო სადაც თავს იყრის სხვადასხვა კულტურის წარმომადგენლები შენი მორგებულ გარემოს სადაც შენ დაცული ხარ ადგილი სადაც მრავალი კულტურის ხალხი ერთმანეთის მიმართ შემწყნარებელია გარემო სადაც მრავალი ეროვნების ადამიანი ცხოვრობს და ასევე გარემო სადაც

ღმერთმა არ ქნას ვიცხოვრო ბავრი სხვადასხვა კულტურის ერთად არსებობა მრავალკულტურული გარემო გარემო სადაც არის რამოდენიმე ქვეყნის კულტურა გარემო,სადაც რამდენიმე კულტურის ხალხი იყრის თავს.

ერთ გარემოში სხვა და სხვა კულტურის წარმომადგენლები მულტიკულტურული გარემო არის საზოგადოება სადაც განსხვავებული კულტურის

ხალხები ერთად მშვიდობიანად ცხოვრობენ კულტურულ მარავალფეროვნების არქონას არ ვიცი.

არ მაქვს ამაზე ინფორმაცია ბევრი კულტურის ცოდნა რომ გაქვს არ ვიცი არ ვიცი ბევრი ხალხი რომ არის

11.რა არის რასიზმი?22 ответа

შავკანიანი ხალხის ჩაგვრა ან დაცინვა.

სხვა ეროვნების მიმართ უპატივისცემლობა როდესაც ადამიანს ფერის გამო ვერ იტან ან არ მოგწონს როდესაც უარყობ და შენს თანასწორად არ მოგაჩნია განსხვავებული ფერის,ეროვნებისა

თუ რელიიგის მქონდე ადამიანი რასიზმი არის ხალხის გამორჩევა კანის ფერის მიხედვით.

რასიზმი არის კანის ფერის,რელიგიის ან ეთნოსის საფუძველზე ადამიანების ჩაგვრა სხვა რასის წარმომადგენლის რასის გამო გაკრიტიკება სხვა ადამიანის გამოყოფა რასის გამო რასიზმი არის სიძულვილი რაიმე ნიშნით განსაზღვრული ნიშის მიმართ

89

ზანგების მიმართ ცუდი დამოკიდებულება ჩაგვრა ან ცინიზმი ეთნიკურ ჯგუფებს შორის კანის ფერის ან რელიგიის საფუძველზე ადამიანის დაჩაგვრა, შევიწროება.

გამსხვავებული კანის ფერის,კულტურის,ტრადიციების,ცხოვრების წესის მქონე ადამიანთა მიმართ ის

ეთნიკური ან რელიგიური კუთვნილების საფუძველზე ადამიანების ჩაგვრა, დამცირება,

დისკრიმინაცია, მათზე ძალადობა.

ჩაგვრა Sxva rasis individebis rasis gamo upativcemuloba da sxvanair adamianad michneva

განსხვავებული ადამიანების ხაგვრა.

რასის გამორჩევა რასეს შორის სხვაობა შავკანიანების სიძულვილი ჩაგვრა კანის ფერის მიხედვით შავკანიანების ზიზღი

13.რა არის სეპარატიზმი?

განცალკევებისკენ სწრაფვა.

90

ტერმინი რითიც აღწერენ საკუთარი ქვეყნისგან დამოუკიდებლობას სოციალური იზოლაცია სეპარატიზმი არის სხვადასხვა ეთნიკური,რელიგიური და ა.შ. ჯგუფების დაყოფა და

იდეოლოგია მათი ერთად ცხოვრების დაუშვებლობის შესახებ ტერორი სოციალური იზოლაცია.

ეს არის ტერმინი,რომლის მიხედვით ხალხი გამოხატავს საკუთარი ქვეყნის,მიწის დამოუკიდებლობას სხვა ქვეყნისგან გამოყოფის მიზნით.

მცირერიცხოვანი ერის მცდელობა მოიპოვოს ავტონომია და დამოუკიდებლობა სახელმწიფოში

სეპარატისტებს უწოდებენ ხალხს რომლებიც ცდილობენ ქვეყნის მხარე დამოუკიდებელი გახადონ

ანტისახელმწიფოებრივი მიუთითებს სოციალ მოძრაობაზე გარკვეული პოლიტიკური ძალა

რაიმე რასის შევიწროება.

რასობრივი ჯფუფების იძულებით გამოყოფა რაიმე რასობრივი ჯგუფის სხვენისგან გამოყოფა არვიცი რასობრივი ჯგუფების დისკრიმინაცია რასობრივი ჯგუფების იძულებით გამოყოფა.დაკავშირებულია დისკრიმინაციასთან.

რასობრივი ჯგუფების იძულებით გამოყოფა

91

რასობრივი ჯგუფების იძულებითი გამოყოფა რასობრივი ჯგუფების იძულებით გამოყოფა დაყოფა კანისფერის მიხედვით სხვადასხვა რასობრივი ჯგუფის იძულებით გამოყოფა სეგრეგაცია არის რასობრივი ჯგუფების გამოყოფა კონკრეტული რასის გარიყვა (დაზუსტებით ნაღდად არ ვიცი)

ამა თუ იმ რასობრივი ჯგუფის დისკრიმინაცია

15.რა არის ჰოლოკოსტი?15 ответов

ჰოლოკოსტის დროს დაიღუპა ბევრი ებრაელი.

ჰოლოკოსტი არის მეორე მსოფლიო ომის დროს გერმანელთა მიერ ებრაელების გემოციდი

უმცირესობის გენოციდი ჰოლოკოსტი ეს არის ებრაელთა რასის მასიური გენოციდი ამოხოცვა ადამიანების მეორე მსოფლიო ომის დროს გერმანელების მიერ განხორციელებული გენოციდი.

ჰოლოკოსტის სახელითაა ცნობილი მეორე მსოფლიო ომის დროს გერმანელთა და მის მოკავშირეთა მიერ ებრაელთა და სხვა მცირერიცხოვან რასათა გენიციდი.

ჰოლოკოსტის სახელით ცნობილია მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში გერმანიის ნაცისტური ხელისუფლების მიერ განხორციელებული ებრაელების, ასევე ბოშების გენოციდი.

მეორე მსოფლიო ომის დროს გერმანიის ნაცისტური ხელისუფლების მიერ განხორციელებული გენოციდი ებრაელების და სხვა უმცირესობების მიმართ

ჰოლოკოსტი არის ნაცისტების მიერ დახოცილი ებრაელები ებრაელების განადგურება გერმანიის ხელისუფლების მიერ ეთნიკური უმცირესობების მიმართ განხორციელებული

გენოციდი მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში ჰოლოკოსტი არის კონკრეტული ერის განადგურება, იგივე გენოციდი კონკრეტული რასის მასობრივი ამოხოცვა გერმანელების მიერ ბოშების,ებრაელების და სხვა უმცირესობების მასიური გენოციდი კატასტროფა არ მაქვს ამაზე ინფორმაცია არ მახსოვს ებრაელების ჩაგვრა ებრაელების მკვლელობა

92

16.რა არის ეთნოსშორისი ინტეგრაცია?9 ответов

ეთნოსშორისი ინტეგრაცია არის როდესაც სხვადასხვა ეთნოსის ხალხი უკავშირდებიან ერთმანეთს.

მიმღებლობა ქვეყნებს შორის გაერთიანება რაიმე ნიშნით არ ვიცი მაგრამ ვფიქრობ განსხვავებული ეთნოსებისს შერევაა სხვადასხვა ეთნოსის ეროვნების ადამიანის მშვიდობიანი თანაცხოვრება განსაზღვრული კულტურული და პოლიტიკური ერთობა, რომელიც მრავალეროვნულ

ქვეყნებში ყალიბდება ეთნოსშორისი ინტეგრაცია არის სხვადასხვა ეთნოსის მქონე ხალხის დაკავშირება ადაპტაცია უცხო კულტურებთან ეთნიკური ჯგუფების გაერთიანება არ ვიცი მაგრამ ვფიქრობ განსხვავებული ეთნოსებისს შერევაა სხვადასხვა ეთნოსის ეროვნების ადამიანის მშვიდობიანი თანაცხოვრება განსაზღვრული კულტურული და პოლიტიკური ერთობა, რომელიც მრავალეროვნულ

ქვეყნებში ყალიბდება ეთნოსშორისი ინტეგრაცია არის სხვადასხვა ეთნოსის მქონე ხალხის დაკავშირება ადაპტაცია უცხო კულტურებთან ეთნიკური ჯგუფების გაერთიანება ეს არის ორი ან მეტი ეთნოსის ერთად მშვიდობიანი თანაცხოვრება ტერმინი, რომელიც გულისხმობს ორ ანდ რამდენიმე განსხვავებული წარმოშობის

ხალხების მშვიდობიან თანაცხოვრებას,ერთმანეთის მიღებას თანასწორობა ადგილმდებარეობის შეცვლა

93

დანართი 3. მულტიკულტურული გარემო

94

კითხვარის მიზანია გამოიკვლიოს მოსწავლეთა ტოლერანტობა საქართველოში მცხოვრები ადამიანთა სხვადასხვა ჯგუფების მიმართ.

კითხვარი ანონიმურია და გამორიცხავს რესპოდებტთა იდენტიფიცირებას. აირჩიეთ ერთი პასუხი დააფიქსირეთ იგი. გმადლობთ მონაწილეობისთვის.

99

დანართი N4 ინტერვენციების შედეგების პრეტესტი

რა შედეგი შეიძლება მოუტანოს ქვეყანას არატოლერანტულმა გარემომ?

კითხვარის მიზანია დაადგინოს რა შედეგი გამოიღო 9/5 კლასის მოსწავლეებში ჩატარებულმა სამუშაომ.

გამოკითხვა ანონიმურია,შეგიძლიათ სრულიად გულწრფელად დააფიქსიროთ თქვენი პოზიცია.მოცემული პასუხებიდან შესაძლებელია ერთ ან რამდენიმე მათგანს დაეთნხმოთ.

103

6.რას მოუწოდებდით სხვა ადამიანებს მრავალეთნიკურ გარემოსთან დაკავშირებით?

იყვნენ ტოლერანტები ზომიერების ფარგლებშივეტყოდი, რომ ამაში არაფერი არ არის ცუდი და მოუწოდებდი, რომ მიიღონ ერთმანეთი ისეთი როგორებიც არიან.

Kaia

იყვნენ ტოლერანტები და გაითვალისწინონ სხვისი შეხედულებებიცრომ იყვნენ ტოლერანტებიმრავალეთნიკურობა კარგია თუ ამით შენი ქვეყნის ინტერესები არ ირღვევაიყავით ტოლერანტულებივფიქრობ ეს საკმაოდ კარგია.მრავალფეროვნება,ტოლერანტობა და თანასწორობა ქვეყნისთვის ცუდი არასდროსაატოლერანტები იყვნენნუ დასცინი სხვასაო გადაგხდება თავსაოუფრო მეტი ყურადღება მიაქციონ საკუთარ ერსრომ ნებისმიერ ქვეყანაში(სახელმწიფოში) აუცილეველია მრავალეთნიკურობა რადგან გავიდეს საზღვრებს გარეთ ამა თუ იმ ქვეყნის კულტურა და ა.შ.

ტოლერანტები იყვნენiyvenen tolerantebi da ara dzaladobas

104

(დანართიN 5) გაკვეთილი 1 .

105

გაკვეთილის სცენარი- გლობალური ეთნიკური, რასობრივი და რელიგიური პრობლემები.

გაკვეთილი დაიგაგმა ჯიქსოუს ტექნიკით. ცნობილია, რომ ჯიქსოუს ტექნიკა იყო მეთოდური მცდელობა დაეძლია საკლასო ოთახში იმხანად ჯერ კიდევ არსებული სეგრეგაცია და აქედან გამომდინარე რასობრივი დაძაბულობა. ტექნიკა ხუთი ფაზისგან შედგება(რომელსაც გაკვეთილზე განვახორციელებთ) .

გakveTilis Tema: გლობალური ეთნიკური, რასობრივი და რელიგიური პრობლემები

gakveTilis mizani esg- mixedviT:

გეო.VIII.4. მოსწავლეს შეუძლია დაახასიათოს კავკასიის რეგიონი.

გეო IX.2. მოსწავლეს შეუძლია განიხილოს საქართველოს მდებარეობა და დაადგინოს მისი მნიშვნელობა ქვეყნისათვის.

მოქ.IX.2. მოსწავლეს შეუძლია განსაზღვროს საკუთარი ადგილი და მნიშვნელობა საზოგადოებაში.

გაკვეთილის აქტუალობა: დღევანდელ საქართველოში, თანამედროვე გლობალური პროცესების შესაბამისად ბევრი სხვადასხვა, ქართველებისთვის შედარებით უცხო ეროვნებების, რასების და რელიგიების ადამიანების მიგრაციები ფიქსირდება და ურთიერთობებიც სხვა მოთხოვნების წინაშე აყენებს სახელმწიფოსა და საზოგადოებას. ამას დაემატა რელიგიური კომფესიების და მოსახლეობის უმცირესობების რაოდენობის ზრდა. სასურველია, მათთან ურთიერთობისთვის მზად იყოს ქვეყნის საზოგადოება, თუ მას დემოკრატიის მაღალ ხარისხზე აქვს პრეტენზია და თავისი განვითარების მთავარ ღირებულებად ლიბერალურ ურთიერთობებს ანიჭებს უპირატესობას.

მნიშვნელოვანია,რომ სკოლის მოსწავლეებმა ბავშობიდანვე გაითავისონ, რა არის ინტერკულტურული და ტოლერანტული გარემო, რა მნიშვნელობა აქვს გლობალური მსოფლიოს მშვიდობიანი თანაცხოვრებისთვის სამოქალაქო ცნობიერების ამაღლებას. ამის გათავისების გარეშე, საქართველოში ჩამოყალიბებულ მოქალაქეები ჩვენს ქვეყანაშიც და სხვა სახელმწიფოში

106

მიგრაციების შემთხვევაშიც, საკმაოდ სერიოზულ პრობლემებს შეიძლება წააწყდნენ ადაპტაციის თვალსაზრისით და ყოფით სიძნელეებსაც შეეჯახონ. (მაგ.სამუშაოსა და ბინის შოვნა.)

ტოლერანტობის და მულტიკულტურული გარემოს თემების შესასწავლად და შესაბამისი თეორიულ მასალის მოძიების დროს მოსწავლეებს შეიძლება შეხვდეთ ტერმინები,რომელსაც ისინი უნდა ფლობდნენ განსახილველი მასალის უკეთ გასააზრებლად , ამიტომ მათი(ტერმინების) შესწავლა და ცოდნის გამყარება არის წინამდებარე გაკვეთილის მნიშვნელოვანი კომპონენტი.

გაკვეთილის მიზნები ესგს მიხედვით

გეო.VIII.4. მოსწავლეს შეუძლია დაახასიათოს კავკასიის რეგიონი


მოქ.IX.8. მოსწავლეს შეუძლია საზოგადოებაში მშვიდობიანი თანაარსებობის საფუძვლებისა და პირობების კვლევა.

გაკვეთილის მიზნები: მოსწავლემ შეძლოს: ეთნოსის, როგორც სოციალურ კულტურული ფენომენის გაცნობიერება. ეთნიკური პროცესების ტიპების დასახელება და მასთან დაკავშირებული

ტერმინების ახსნა. (ეთნიკური დაყოფა: სეპარაცია, პარციაცია. ეთნიკური გაერთიანება: კონსოლიდაცია,ინტეგრაცია,ასიმილაცია, მიქსაცია.) ასევე ეთნიკური რასობრივ და რელიგიურ თემებზე სასაუბროდ ტერმინების ახსნა: ტოლერენტიზმი, ინტერკულტურული გარემო, ფუნდამენტალიზმი, სეგრეგაცია, ქსენოფობია, რასიზმი.

მოსწავლეებში პიროვნული ღირსების გააზრების და დაფასების უნარის, ენობრივი, კულტურული და რასობრივი მრავალფეროვნების პატივისცემა.

შედეგი: შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე

საუბრობს რასობრივი, ეთნიკური რელიგიური განსხვავებების განმაპირობებელ ბუნებრივ ფაქტორებზე და ასახელებს პრობლემებს.

107

ადექვატურად ხსნის და აანალიზებს ტერმინებს. Dდავალებების შესრულების დროს, საუბრისას გამოხატავს ენობრივი,

კულტურული და რასობრივი მრავალფეროვნების პატივისცემას.

გაკვეთილზე მოსწავლეს გამოუმუშავდება შემდეგი უნარ-ჩვევები:

გეოგრაფიულ თვალსაჩინოებებზე მუშაობის და ინფორმაციის ინტერპრეტაციის;

პიროვნული, ეთნიკური, რელიგიური,ნ კულტურული ღირებულებების პასტივისცემის;

დამოუკიდებელი და ჯგუფური მუშაობის და პრეზენტაციის;

სასწავლო მასალა და რესურსები: დაფა, წიგნი, ატლასი, ფლიფჩარტები, მარკერები, სურათები.

აქტივობები, სტრატეგიები: ჯიქსოუს ტექნიკით

პირველი ფაზა-შესავალი -„მინი ლექცია „; მეორე ფაზა-ცალკეული თემების/ტერმინების დამუშავება; მესამე ფაზა:თემის ნაწილების გაღრმავება ექსპერტთა ჯგუფებში; მეოთხე ფაზა თემის ნაწილთა გადაცემა ძირითად /ჯიგსოუს ჯგუფებში; მეხუთე ფაზა .თითოეული მოსწავლის ინდივიდუალური ცოდნის შემოწმება და

შეფასება.გაკვეთილის ხანგრძლივობ: 45 წუთი.

კლასის ორგანიზების ფორმები: სხვადასხვა აქტივობის დროს: საერთო საკლასო, ინდივიდუალური, ჯგუფური.

მოსწავლის წინარე ცოდნა:

მოსწავლეს ნასწავლი აქვს ეთნოსის რაობა,რასები,რელიგიები,მიგრციები და მისი მნიშვნელობა,ქვეყნების კლასიფიკაცია განვითარების დონის მიხედვით,მსოფლოს რუკის განვითარების სტადიები და პერიოდები.

108

შეუძლია ფიზიკურ და პოლიტიკურ რუკაზე მუშაობა, სხვადასხვა საინფორმაციო წყაროდან (მათ შორის სურათებნიდან) ინფორმაციის ამოღება და ანალიზი.

G გაკვეთილის მსვლელობა და საკლასო მენეჯმენტი

Kკლასის ორგანიზება: კლასის მომზადება საგაკვეთილოდ, მაგიდების განლაგება ჯგუფური მუშაობისთვის.

მასწავლებელი კლასს გააცნობს ჯიქსოუს ტექნიკას. შეიქმნება ძირითადი ჯგუფები,რომლებშიც მოსწავლეები თანაბრად გადანაწილდებიან აკადემიური მოსწარების და გენდერული ნიშნის (ასევე,სოციალური, რელიგიური, ეთნიკური და სხვა), მიხედვით, რაც მოსწავლეებს ტოლერენტობის, თანამშრომლობის და ურთიერთპატივისცემის გრძნობების გამომუშავებაში ეხმარება.

Gგონებრივი იერიში- გრაფიკული ორგანიზატორის მზის შევსება. მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს გრაფიკული ორგანიზატორის მზის შესავსებად უკარნახონ პრობლემები, რომელიც რასობრივ, ენობრივ, ეთნოკულტურულ და რელიგიურ განსხვავებებთან არის დაკავშირებული.მოსწავლეები კარნახობენ პრობლემებს, ერთი მოსწავლე მზის სხივების გასწავრივ აფიქსირებს მათ.

პირველი ფაზა. მინი ლექცია. (ნიმუში მოცემულია საკითხავ მასალაში.) მასწავლებელი მოკლედ მიმოიხილავს განსახილველ თემებს და მიუთითებს დაფაზე დატანილ მზის სხივებზე, რომ სწორედ ამ პრობლემების შესასწავლად სჭირდებათ ტერმინები,რომელსაც დღეს გაეცნობიან გაკვეთილზე.

მეორე ფაზა:-ცალკეული თემების/ტერმინების ნაწილების დამუშავება

მასწავლებელი თემებს ყოფს 5 ნაწილად(რადგან თითოეულ ძირითადი/ჯიქსოუს ჯგუფში 5 წევრია). განსახილველ თემებსაც ყოფს 5 ნაწილად. თემები ერთნაირი სირთულისაა. დამუშავებას ეთმობა ერთი და იგივე დრო.

109

თითოეული ძირითადი/ჯიქსოუს ჯგუფი ამუშავებს ერთი და იმავე თემას. ჯგუფის თითოეული წევრს ეძლევა თემის გარკვეული ნაწილი,(მაგ 1 ან მეორე და ა.შ) რომელსაც იგი დამოუკიდებლად ,ინდივიდუალურად ამუშავებს.

მასწავლებელი ურიგებს მოსწავლეებს თეორიულ მასალას და სთხოვს გაეცნონ მას:

(მოსწავლის დასამუშავებელი თეორიული (საკითხავი) მასალა-ტერმინების განმარტებები თემების მიხედვით მოცემულია დანართში)

1.რას გულისხმობას ინტერკულტურული დამოკიდებულებები;

2.რა არის ტოლერანტობა;;

3.რას ნიშავს რასიზმი, ქსენოფობია;

4. ეთნიკური დაყოფის ფორმები(ტერმინები: პარციაცია,სეპარაცია)

5.ეთნიკუირი გაერთიანების ფორმები (კონსოლიდაცია, ინტეგრაცია, ასიმილაცია, მიქსაცია).

მოსწავლეები მუშაობენ მასალის შესწავლასა და გაცნობაზე დამოუკიდებლად.

მესამე ფაზა : თემის ნაწილების გაღრმავება ექსპერტთა ჯგუფებში

თითოეული მოსწავლის მიერ თემის(ტერმინების) დამოუკიდებლად დამუშავების შემდეგ შედგება ექსპერტთა ჯგუფი (ერთად დასხდებიან მოსწავლეები რომელთაც ჰქონდათ 1 თემა, მე-2 თემა და ა.შ.) ისინი გააანალიზებენ და შეჯერდებიან, რამდენად სწორად გაიგეს თემა, უკეთ ჩამოაყალიბებენ მას, და მოამზადებიან თავიანთ ჯგუფებთან ძირითად/ჯიქსოუს ჯგუფთან დასაბუნებლად.

ფაზა 4. ფაზა თემის ნაწილთა გადაცემა ძირითად /ჯიგსოუს ჯგუფებში

მეოთხე ფაზაში მოსწავლეები დაუბრუნდებიან თავიან ძირითად/ჯიქსოუს ჯგუფებს. ისინი გადასცემენ მათ დამუშევებულ(წინა აქტივობაში დახვეწილ)მასალას. მთელი ჯგუფი ისმენს და ღრმად იაზრებს ყველა თემას(ხუთივე) რომელიც ერთი მთლიანი ცოდნის გაანალიზებასა და დამახსოვრებაში ეხმარება მათ.

110

მეხუთე ფაზა . თითოეული მოსწავლის ინდივიდუალური ცოდნის შემოწმება და შეფასება.

მასწავლებელი თვითოეული მოსწავლის შემოწმების მიზნით ურიგებს მოსწავლეებს ტესტებს, სადაც გამოტოვებულია სიტყვები. აძლევს დავალებას, ჩასვან გამოტოვებილი სიტყვები, ისე, რომ ტერმინს მიეცეს ადექვატური მნიშვნელობა. დავალების შესამოწმებლად ბოლოს კითხულობს სწორ პასუხებს. მოსწავლეების ამოწმებენ თავიანთ ცოდნას.

შეფასება: ყოველი აქტივობის შემდეგ მასწავლებელკინ აფასებს მოსწავლეებს განმავითარებელი(თუ საჭიროდ ჩათვლის განმსაზღვრელი)შეფასებით.

რეფლექსია- მოსწავლეების თვითშეფასება:

მასწავლებელი ეკითხება მოსწავლეებს, რამდენად მოეწონათ გაკვეთილი და რა გაიგეს ახალი? მოსწავლეები კმაყოფილი არიან, რადგანაც ტესტირებაში გამოჩნდა მათი შედეგები. მათ შეისწავლეს ტერმინები და ცნებები და მზად არიან შემდეგი ინტერვენციისათვის.

გაკვეთილის საკითხავი მასალა

რასიზმი

დედამიწის მოსახლეობის რასობრივი მრავალეროვნება გარკვეულ პრობლემებს ქმნის და ზოგჯერ დაპირისპირებისა და კომპლიქტის მიზეზი ხდება. ამ დაპირების ძირითადი იდეოლოგიური საფუძველი რასიზმია. რასიზმის მიხედვით,რასებს შორის განსხვავება არა მარტო გარეგნულ ნიშნებში მჟღავნდება, არამედ გონებრივ და ინტელექტუალურ შესაძლებლობებშიც. აქედან გამომდინარე, კაცობრიობა იყოფა მაღალ და დაბალ რასებად. ყველა მიღწევა და პროგრესი ისტორიში მაღალი რასის დამსახურებაა, რომელიც მოწოდებულია, იბატონოს, დაბალი რასები კი მხოლოდ ფიზიკური შრომისთვის არიან გაჩენილი და მაღალ რასას უნდა დაემორჩილონ. რასიზმის თეორიაშ განარჩევენ ორ მთავარ მიმართულებას: ბიოლოგისტურსა და ფსიქოლოგისტურს.

111

სეგრეგაცია

აშშ-ში, ბრაზილიისგან განსხვავებით, რასობრივი განსაკუთრებულობისა და უპირატესობის გრძნობა თეთრკანიანთა მხრიდან ძალიან ძლიერი იყო და დიდხანს შენარჩუნდა. მიუხედავად იმისა, რომ აფრიკიდან შემოყვანილი შავკანიანების შთამომავლები უკვე მეორე თაობაში სრულ ენობრივ-კულტურულ ასიმილაციას განიცდიდნენ (გარდა რამდენიმე ყოფითი დეტალისა), რასობრივი სეგრეგაციის გამო კარგა ხანს ვერ მოხერხდა მათი სრული ინტეგრაცია ამერიკულ ეთნოსში და ბოლო დრომდე მათ ცალკე ეთნორასობრივ (სუბეთნიკურ) ჯგუფად მოიხსენიებდნენ. რასიზმისა და სეგრეგაციის პირობებში მოხდა შავკანიანი ამერიკელების კონსოლიდაცია ერთ ეთნოკულტურ ერთობად.მათ ხანგძლივი ბრძოლა დასჭირდათ, რათა სრული თანასწორობა მოეპოვებინათ თეთრკანიან ამერიკელებთან.

ეთნიკური მიქსაცია

ეთნიკურ მიქსაციად იწოდება პროცესი, რომლის დროსაც სხვადასხვა არამონათესავე ეთნოსების ურთიერთშერწყმის საფუძველზე ყალიბდება ახალი, განსხვავებული ეთნოსი. ამით იგი გამოირჩევა ეთნოგენეტიკური კონსოლიდაციისგან (როცა ეთნოსის წარმოქმნა ხდება მონათესავე ეთნოსების, სუბეთნოსების ეთნოგრაფიული ჯგუფების დაახლოებისა და შერწყმის შედეგად) და ეთნიკური ასიმილაციისგან (როცა ახალი ეთნოსი კი არ წარმოიშვება, არამედ ერთი ეთნოსი შთანთქავს სხვა მცირე ეთნიკურ ჯგუფებს). ეთნიკური მიქსაციის მაგალითია ამერიკელი ერი, ბრაზილიელები, მექსიკელები და სხვ. უფრო შორეულ წარსულში ეთნოგენეტიკური მიქსაციის (კელტებისა, გერმანელების და ფრანგების შერწყმის) შედეგად წარმოიშვა ინგლისური ეთნოსი, იგივე შეიძლება ითქვას ფრანგების (კელტების, რომაელების, გერმანელების ურთიერთშერევა), სომხების (კავკასიელებისა და ინდოევროპელების), აზერბაიჯანელებისა (კავკასიელი ალბანელებისა და თურქული ტომების შერწყმა) და კიდევ ბევრი სხვა ეთნოსის წარმოშობაზე.

ეთნოსშორისი ინტეგრაცია

112

ეთნოსშორისი ინტეგრაციის ცნებაში იგულისხმება განსაზღვრული კულტურული და პოლიტიკური ერთობა, რომელიც მრავალეროვნულ ქვეყნებში ყალიბდება და სხვადასხვა ეთნოსების კულტურების დაახლოებით გამოიხატება და მართალია, ეთნიკური თავისებურებები (პირველ რიგში კი ეთნიკური თვითშეგნება) შენარჩუნებულია, რაღაც საერთო მეტაეთნიკური (მეტაეთნოპოლიტიკური) ერთობის ფორმირება ხდება.

ეთნოსშორისი ინტეგრაციის მაგალითია შვეიცარია. მართალია, ქვეყანაში ოთხი მკვიდრი ეთნოსი ცხოვრობს, საერთოშვეიცარიული თვითშეგნების დონე უარრესად მაღალია, რაც ეთნოსშორისი ინტეგრაციის (და, შესაბამისად ცალკეული ეთნიკური კულტურების დაახლოების) ნათელი მაგალითია. იგივე პროცესი ნათლად ჩანს ისეთ ზეეთნიკურ ერთობებში, როგორებიც არიან ინდოეზიელები, ფილიპინელები, ინდოელები, პაკისტანელები და კიდევ ბევრ აზიურ თუ აფრიკულ ქვეყნებსა და ხალხებში. სხვა ეთნოგამაერთიანებელი პროცესებისგან განსხვავებით,

ეთნოსშორისი ინტეგრაცია გულისხმობს უკვე ჩამოყალიბებულ ეთნოსის შიგნით არსებული სუბეთნიკური ერთობებისა თუ ეთნოგრაფიული ჯგუფების მუდმივ დაახლოებას და მათ შორის განსხვავებების მინიმუმამდე დაყვანის პროცესს (ჰომოგენიზაცია). პირველი მათგანი ეთნოტრანსფორმაციული პროცესია, მეორე კი ეთნოევოლუციური. ეთნიკური კონსოლიდაცია, როგორც წესი, უმტკივნეულოდ მიმდინარეობს, რადგან ერთიანი ეთნიკური თვითშეგნება უკვე ჩამოყალიბებულია და კონსოლიდაციაც ნებაყოფლობით ხდება. ასე მაგალითად,

პრობლემები არ წარმოქმნილა პროვანსელი, ბურგუნდიელი, გასკონიელი თუ ნორმანდიელი ეთნოსების ერთიან ფრანგ ეთნოსად კონსოლიდაციის პროცესში.ასევე ერთიანი ქართული ეთნოსის წარმოშობა ქართების, ზანებისა და სვანების ნებაყოფლობითი კონსოლიდაციის შედეგია, მაგრამ თუ კონსოლიდაცია იძულებითია, მაშინ შეიძლება სერიოზული პრობლემები წარმოქმნას.კერძოდ,

კატალონური ნაციონალიზმი ჩამოყალიბდა, როგორც რეაქცია კატალონიელთა ძალდატანებით "ისპანიზაციაზე".რევოლუციური პროცესია და არა ეთნოტრანსფორმაციული.

113

რა არის ტოლერანტიზმი და ვის არის ტოლერანტი ადამიანი

ტოლერანტული ადამიანი არის მსოფლიოში პოზიტიური მსოფლმხედველობით გამსჭვალული, ზნეობრივად და სოციალურად აქტიური. მის გარშემო არსებული სამყაროს მრავალფეროვნებისა და ურთიერთდამოკიდებულების მიმართ მზრუნველი. მას აწუხებს მსოფლიოს მომავალი და აცნობიერებს,რომ ყველა ჩვენგანზე არის დამოკიდებული მომავალი მსოფლიო საზოგადოოების განვითარების ბედი.

გლობალური მსოფლიოს ჩამოყალიბების პროცესში გახშირებული მიგრაციების, საზოგადოების და განსხვავებული სოციალური, ეთნიკური და რელიგიური ჯგუფების ინტენსიური ურთიერთქმედების პირობებში ტოლერანტობა არის მსოფლიოსთვის ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა. იგი თავისუფალი საზოგადოების მნიშვნელოვანი კომპონენტი და სტაბილური სახელმწიფო სტრუქტურის განმაპირობებელი ფაქტორია. საზოგადოების განწყობების არასტაბილურობა განსაკუთრებით გავლენას ახდენს ახალგაზრდებზე, რამდენადაც მიგრაციულ პროცესებში სწორედ მედიანური ასაკის მოსახლეობას უხდება სხვა უცხო სზოგადოებასთან ინტეგრირება. რაც ასაკობრივი უნარის გამო, ხასიათდება მაქსიმალიზმით,ზოგჯერ აგრესიით, მიუღებლობით, სოციალური პრობლემების არსებობით,ქსენოფობიით და სხვა ფაქტორებით.

სოციალური პრობლემების გადაჭრას ხშირად ისინი არაკანონიერი გზით ცდილობენ, რასაც მოყვება მოზარდებში, არასრულწლოვანთა დანაშაულის ზრდა. მთელ რიგ ქვეყნებში გაიზარდა ახალგაზრდული ანტისახელმწიფო ორგანიზაციების რაოდენობა (მაგ: სკინჰედები რუსეთში), სადაც ახალგაზრდები არიან ჩართული ფაშისტურ,რასისტულ, ანტიჰუმანურ საქმიანობაში). სამწუხაროდ, საზოგადოებაში კვლავ არსებობს მოზარდებში სხვა კულტურის, ცხოვრების წესის, რწმენისა და ჩვევებისადმი შეუწყნარებლობის რეალობა. სკოლა არ არის გამონაკლისი. სწორედ სკოლის ასაკში უფრო მარტივია არასწორი წარმოდგენების,ცრურწმენებისა და ცრუ განწყობების ჩამოყალიბება,

114

რითიც სარგებლობენ აგრესიულად განწყობილი ჯგუფები. მართალია საქართველოში მათი რაოდენობა მნიშვნელოვნად შესამჩნევი არაა, თუმცა ტოლერანტობის და ინტერკულტურული განწყობების დეფიციტი აშკარად დაფიქსირდა ჩევენი კვლევების მიხედვითაც.

"ტოლერანტობის" კონცეფციის ისტორიული წარმომავლობა "ტოლერანტობის" კონცეფციის წარმოქმნა დაკავშირებულია რელიგიური ომების

ეპოქასთან. თავდაპირველად იგი გამოხატავდა კომპრომისს, რომლის თანახმადაც კათოლიკეები და პროტესტანტები იძულებულნი იყვნენ შეთანხმებულიყვნენ. მოგვიანებით, ტოლერანტობამ, როგორც თანხმობის პრინციპმა, განაპირობა ლიბერალური ცნობიერების ჩამოყალიბება. მე -17 - მე -18 საუკუნეების გამოჩენილი მეცნიერები - ჰობსი, ლოკი, ვოლტერი, რუსიე - ეწინააღმდეგებოდნენ ძალადობრივ რელიგიურ შეტაკებებს და რელიგიურ შეუწყნარებლობას. განმანათლებლების საქმიანობის შედეგი იყო ის თანდათანობით ტოლერანტობის იდეა,რომელიც საზოგადოებრივი ცნობიერებაში ჩამოყალიბდა , როგორც უნივერსალური ღირებულება, რელიგიისა და ხალხთა შორის ჰარმონიული განვითარების აუცილებელი წინაპირობა.

XVIII-XIX საუკუნეების მიჯნაზე საფრანგეთში ცხოვრობდა წარჩინებული გვარის წარმომადგენელი ტალლერან პერგორდი, იგი გამოირჩეოდა იმით, რომ სხვადასხვა მთავრობების მმართველობის დროს ( რევოლუციური მთავრობის, ნაპოლეონის და მეფე ლუი XVII- ის მმართველობის პერიოდში) მუდმივად ინარჩუნებდა საგარეო საქმეთა მინისტრის თანამდებობას. იგი ნიჭიერი ადამიანი იყო, მაგრამ, ყველაზე მეტად სხვათა განწყობის გათვალისწინებითა და პატივისცემით გამოირჩეოდა. პრობლემების გადაწყვეტის დროს ყოველთვის ითვალისწინებდა და პატივისცემით ეპყრობოდა სხვების აზრს და ადამიანების ინტერესებს, ისე, რომ ამავდროულად, საკუთარი პრინციპების შენარჩუნებასაც წარმატებით ახერხებდა. მას შეეძლო სიტუაციის მართვა და ბრმად არ ემორჩილება პირობებს. "ტოლერანტობის" კონცეფცია სწორედ ამ პიროვნების სახელს უკავშირდება.

115

1789 წელს საფრანგეთმა მიიღო ადამინისა და მოქალაქის უფლებათა დეკლარაცია. იგი გახდა ადამიანის უფლებების თანამედროვე დეკლარაციების წინამორბედი. 1948 ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციამ, აღიარა მშვიდობისა, დემოკრატიისა და არაძალადობის პრინციპების მნიშვნელობა ხალხებსა და სახელმწიფოებს შორის ურთიერთობებში.

70 წელზე მეტი ხნის წინ (მე -20 საუკუნე), ფაშისტურ გერმანიაში ადგილი ჰქონდა საშინელი მოვლენებს ებრაელთა წინააღმდეგ,რომელსაც ჰოლოკოსტის ეწოდება . ეს იყო კაცობრიობის ისტორიაში ტოლერანტობის წინააღმდეგ ერთ-ერთი ყველაზე საშინელი და მომაკვდინებელი ღონისძიება. ჰოლოკოსტი ბერძნულიდან ითარგმნება როგორც "ყველაფრის დაწვა", იგი ევროპის ებრაელთა განადგურების პროცესს ასახავდა. ჰოლოკოსტის კატასტროფის კვალიფიკაცია აღიარებულ იქნა, კაცობრიობის წინაშე რელიგიური და ნაციონალური რასობრივი ნიშნით ერთერთი ყველაზე მძიმე და შეუწყნარებელი დანაშაულად. 1996 წელს გენერალური კონფერენციის ოცდამეხუთე სესიაზე გაეროს განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის ორგანიზაციის წევრებმა ჰოლოკოსტის დღეს მიუძღვნეს ტოლერანტობის პრინციპების დეკლარაცია, რომელიც მკაფიოდ განსაზღვრავს ამ ტერმინს და 16 ნოემბერი გამოაცხადეს ტოლერანტობის საერთაშორისო დღედ.

ტოლერანტობის საინტერესო ფორმები მსოფლიოში

ამერიკაში არსებობს ტოლერანტობის მუზეუმი. მის დარბაზებში უამრავი ექსპონატია, რომლებიც ეძღვნება ხალხის ტოლერანტობას. მაგალითად, ნახაზები, პლაკატები და პოსტერები. მუზეუმს აქვს ოთახში, რომელიც ეძღვნება ინდივიდებს.

ჯოზეფინ ბეიკერი არის გასული საუკუნის 20-იანი წლების ცნობილი შავკანიანი მსახიობი. დაიბადა 1906 წელს ამერიკაში. მისი მამა იყო ებრაელი, მისი დედა კი შავკანიანი ამერიკელი. მან სხვადასხვა ეროვნებისა და სხვადასხვა რელიგიის 12 ბავშვი იშვილა. ამიტომ ნათესავებმა მათ "ოჯახი - ცისარტყელა" უწოდეს. ჯოზეფინ ბეიკერი იყო რასიზმის წინააღმდეგ მებრძოლი . 2006 წელს, მთელ მსოფლიოში ჯოზეფინ ბეიკერის დაბადებიდან 100 წლის იუბილე იზეიმეს. ამ

116

თარიღის პატივსაცემად, მრავალშვილიანმა დედამ - საფრანგეთის მოქანდაკე სკულპტორმა, შექმნა ძეგლი. ამ ძეგლში ჯოზეფინ ბეიკერს ხელში უჭირავს ბავშვი, რომელსაც სახე არ უჩანს, ( ხაზი რომ არ გასმოდა , მისი შვილებიდან რომელი ეჭირა დედას ხელში.) სამაგიეროდ სკულპტურაზე ამოკვეთილი 12 წყვილი პატარა ფეხები, მისი შვილებს აღნიშნავდნენ.მასწავლოებელი აძლევს რეკომენდაციას მოსწავლეებს გაეცნონ საინტერესო მასალას თემაზე:

http://www.tolerantoba.ge/index.php?id=1281619861&kat=347 იაკობ გოგებაშვილი თანამედროვე პერსპექტივიდან

http://www.tolerantoba.ge/index.php?id=1281619861&kat=316 ეთნიკურ რელიგიური მიღწევები საქართველოში

დანართი -N 6გაკვეთილი 2 . ტოლერანტობა მრავალეროვნულ საქართველოშიგაკვეთილის აქტუალობა: საქართველოში ძველესი დროიდან ცხოვრობდნენ სხვადასხვა ეროვნების წარმომადგენლები, თუმცა დღეს მათი რიცხვი გლობალიზაციის პროცესებისა და ინტენსიური მიგრაციების გამო მნიშვნელოვნად გაიზარდა. სოციალიურ-ეკონომიკურ პროგრესთან ერთად , ხალხებს მიეცათ მეტი შესაძლებლობა დაახლოებოდნენ ერთმანეთს, თუმცა ამან პოზიტიურ შედეგებთან ერთან ნეგატიურიც გამოიწვია. ეს განსაკუთრებით გამწვავდა და გამოიხატა ეთნიკური ნაციონალიზმის გამწვავებასა და გამოცოცხლების ფონზე.

საქართველოში 21-ე საუკუნეში მნიშვნელოვნად გაიზარდა სხვა რასებისა და რელიგიური ჯგუფების ადამიანთა რიცხვი. ამან გარკვეულ სოციალურ ჯგუფებში

ქსენოფობია, არაკეტილგანწყობილი დამოკიდებულება გამოაჩინა. ეს ხშირ შემთხვევაში გამოწვეულია ეთნიკური თვითმყოფადობის დაკარგვის შიშით და უეროვნებო კოსმოპოლიტი ადამიანების ჩამოყალიბების საფრთხის დანახვით. სინამდვილეში არატოლერანტული, ინტერკულტურული გარემოს არქონის



117

შემთხვევაში შეიძლება გაცილებით მეტი პრობლემების წინაშე აღმოჩნდეს საზოგადოება, დემოკრატიული ქვეყნის განვითარების მომავალი.( მსოფლიო გამოცდილების არაერთი მაგალითის მოყვენა შეიძლება).

ამის თავიდან ასაცილებალად საჭიროა მოსწავლეებმა კარგად გაიცნონ და გაითავისონ ერების, რელიგიების, რასების, კულტურის და ყოფის პოზიტიური ელემენტები.

ამ ყველაფრის მოსწავლეებამდე მიტანა და კრიტიკულად გააზრება არის გაკვეთილის ძირითადი მიზანი და ამდენად აქტუალურია და საინტერესო.

გაკვეთილის მიზანი ესგ-ს მიხედვით

გეო IX.2. მოსწავლეს შეუძლია განიხილოს საქართველოს მდებარეობა და დაადგინოს მისი მნიშვნელობა ქვეყნისათვის.


მოქ.IX.8. მოსწავლეს შეუძლია საზოგადოებაში მშვიდობიანი თანაარსებობის საფუძვლებისა და პირობების კვლევა.

გაკვეთილის მიზანი:

განუვითაროთ მოსწავლეებს საქართველოში მცხოვრები რელიგიური, ეთნიკური, რასობროივი ჯგუფების მიმართ ტოლერენტული დამოკიდებულება

ავღზარდოთ მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობის მქონე, დემოკრატიული ღირებულების მქონე ადამიანები.

განუვითაროთ მოსწავლეებს დამოუკიდებლად მუშაობის,თანამშრომლობის და კრიტიკული და ანალიტიკური აზროვნების უნარები.შედეგი მიღწეულია თუ: მოსწავლეს შეუძლია

ეროვნებათშორისი ურთიერთობების მნიშვნელობის გააზრება და ტოლერანტული საქართველოში მცხოვრები ეთნიკური, რასობრივი და რელიგიური ჯგუფების მიმართ ამჟღავნებს პოზიტიურ დამოკიდებულებას.

118

მსჯელობს და ახასიათებს მათ ეროვნული თვითშეგნების თავისებურებებს, ტრადიციებს(დღესასწაულების, დაბადების, ქორწილის, დაკრძალვის და სხვ). ასახელებს და იცნობს მათ წარმომადგენლებს მსახიობებს, მწერლებს, სპორტსმენებს საზოგადო მოღვაწეებს.

ავლენს დამოუკიდებლად მუშაობის, თანამშრომლობის და კრიტიკული და ანალიტიკური აზროვნების უნარებს.


აქტივობები, სტრატეგიები:

ინტერაქტიური გამოკითხვა ჯგუფური მუშაობა სეგმენტური მეთოდით პრეზენტაცია

გაკვეთილის ხანგრძლივობ: 90 წუთი.



მოსწავლეს ნასწავლი აქვს ეთნოსის რაობა, რასები,რელიგიები,მიგრციები და მისი მნიშვნელობა, საქართველოში მოსახლეობის ეროვნული შემადგენლობა და მისი დინამიკა,შემავალი ეროვნული უმცირესობების განსახლების არეალები, მათი რელიგიური კუთვნილებები,საკულტო ნაგებობები.

შეუძლია ფიზიკურ და პოლიტიკურ რუკაზე მუშაობა, სხვადასხვა საინფორმაციო წყაროდან (მათ შორის სურათებნიდან) ინფორმაციის ამოღება და ანალიზი.

გაკვეთილის მსვლელობა და საკლასო მენეჯმენტი


119

გაკვეთილის დასაწყისში მასწავლებელი აძლევს მოსწავლეებს ე.წ.“შესასვლელ ბარათებს“ სადაც ჩამოწერილია კითხვები: რა მოლოდინი გაქვთ გაკვეთილის განმავლობაში რისი შესწავას მოელით?(ის, რომ გაკვეთილის მთავარი თემა: „საქართველოში მცხოვრები ეთნიკური ჯგუფები“ არ იციან მოსწავლეებმა, უკვე გამოჩნდა ანკეთირების მეთოდით, ამიტომ ამ კითხვას ბუნებრივია არ უსვამს მასწავლებელი)

ინტერაქტიური გამოკითხვა: გამოწვევის ფაზაზე მასწვლებელი ჩაატარებს ინტერაქტირულ გამოკითხვას და კითხვებით გაახსენებს კლასს საქართველოში სხვადასხვა ეთნიკური ჯგუფების მოძრაობის დინამიკას.

გაკვეთილის წინაპირობა მასწავლებელი წინასწარ აძლევს მოსწავლეებს დავალებას:აირჩიონ ეთნიკური ჯგუფები: აზერბაიჯანელები, სომხები, ოსები, ბერძნები, ებრაელები, ასირიელები. გერმანელები, ქიტები, პოლონელები, ჩინელები, ინდოელები.მოუთითებს ლიტერატურას და სთხოვს დაამუშაონ მასალა, მოიძიონ არჩეული ეთნიკური ჯგუფების შესახებ ინფორმაცია- მათი განსახლების ადგილები, რელიგია, ტრადიციები- ( ქორწინება, ნათლობა, ბავშვის დაბადება, დაკრძალვა ახალი წლის რიტუალი, რელიგიური რიტუალები, სამზარეულო და ა,შ. ასევე ერის სახელოვანი ადამიანები ) და კვლევის შედეგი მათთვის სასურველი ფორმით-(სლაიდშოუ, ალბომი, ჩანახატები და ა.შ.) გააცნონ კლასს.

შემდეგ, მასწავლებელი მოსწავლეებს ეკითხება, გაუგიათ თუ არა ადამიანების რაიმე ნიშნით ჩაგვრა? რა ნიშნით და ფორმით ხორციელდება იგი? მოსწავლეების პასუხის შემდეგ უხსნის, რომ გაკვეთილის მიზანია, თემის შესწავლასთან ერთად ისწავლონ ენობრივი, კულტურული და რასობრივი და რელიგიური მრავალფეროვნების პატივისცემა. ამ მიზანს ემსახურება მათი აქტივობა, რომლის განსახორციელებლად გაკვეთილზე იმუშავებენ ე.წ.სეგმენტური მეთოდით. პედაგოგი მოსწავლეებს გადასცემს ბარათებს, სადაც გაწერილი იქნება მეთოდის ინსტრუქცია.

ჯგუფური მუშაობა სეგმენტური მეთოდით.

120

მეთოდის ინსტრუქცია:ქვემოთ მოცემულია გრაფიკული გამოსახულება.

თითოეული სეგმენტი ჯგუფის თითო წევრს ეკუთვნის, ხოლო ცენტრალური ჯგუფს.

ყოველი წევრი მიიღებს დავალებას. ყოველი წევრი დავალებას შესრულებს დამოუკიდებლად. მეთოდი მოითხოვს სრულ მდუმარებას. ერთმანეთთან კომუნიკაცია იკრძალება. მას შემდეგ, რაც ჯგუფის თიოეული წევრი შეავსებს საკუთარ სეგმენტს,

მოსწავლეები ეცნობიან ერთმანეთის ნააზრევს.

მომდევნო საფეხურზე ერთიანდება ყველა წევრის ნამუშევარი კეთდება პრეზენტაცია .პირველი მოსწავლე მეორე მოსწავლე

მესამე მოსწავლე მეოთხე მოსწავლე

მასწავლებელი მოსწავლეებს აძლევს დავალებას: თითოეულ სეგმენტს (მოსწავლეს) ევალება, ერთი რომელიმე ეთნიკური ჯგუფის წარმომადგენლის დახასიათება (აირჩიონ ერთი ან რამდენიმე პიროვნება თავიანთი სურვილით, დაახასიათონ და გააცნონ კლასს: ერის სახელოვანი და საპატიო ადამიანები, ისტორიული და ეროვნული გმირები, მეცნიერები, რეფორმატორები, მსახიობები, საზოგადო მოღვაწეები, სპორცმენები და ა.შ.) პრეზენტაციის დროს ისარგებლონ მათ მიერ გაკეთებული სლაიდშოუთი.

ყველა წევრის ნამუშევარის მიხედვით გააკეთონ პრეზენტაცია • გაკვეთილის გააზრება-შეჯამება•ჯგუფური მუშაობა . გაკვეთილის შეჯამების ეტაპზე მოსწავლეები იმუშავებენ და დაგეგმავენ პრეზენტაციის თეორიულ მასალას.

ჯგუფის ნამუშევარი

121

პრეზენტაცია. ჯგუფური მუშაობის შემდეგ ჯგუფები აკეთებენ მოკლე ანგარიშს, კლასს აჩვენებენ სლაიდშოუს გამოთქვამენ ვარაუდს საკითხის გარშემო. ხდება სხვადასხვა შეხედულებების გაზიარება. ბავშვებთან ერთად მასწავლებელი სვამს დამაზუსტებელ კითხვებს.

შეფასება:ყველა ჯგუფიდან არჩეულია თითო წევრი, რომელიც აფასებს სხვების ჯგუფურ მუშაობას და პრეზენტაციას, წინასწარ შედგენილი რუბრიკების საშუალებით (რომელიც ნაცნობია მათთვის)

ყველა აქტივობის შემდეგ კონსტრუქციული უკუკავშირის საშუალებით მასწავლებელი აფასებს მოსწავლეებს განმავითარებელი შეფასებით.

რეფლექსია -გაკვეთილის ბოლოს მასწავლებელი ურიგებს მოსწავლეებს „გასასვლელ“ ბილეთებს, რომელშიც დასმულია კითხვები . მოსწავლეები ავსებენ და თვითშეფასების მიზნით პასუხს სცემენ კითხვებს.1.გაკვეთილის მსვლელობისას -

რა გავიგე ახალი და ვინ მიიქცია ჩემი ყურადღება? ვისი ტრადიციები და ყოფა იყო ჩემთვის დასამახსოვრებელი? მოკლედ (2 წუთიანი მონახაზი) დაახასიათეთ რომელიმე ეროვნების

წარმომადგენელი. რა დაგამახსოვრდათ რომელიმე ეროვნების შესახებ. (ყველას შეხვდება სხვადასხავა)

რისი გაგება მინდა უფრო დეტალურად?

საშინაო დავალება: დავწეროთ თხზულება: „როგორი დამოკიდებულება მინდა ჰქონდეთ მიმღებ ქვეყანაში უცხოეთში მცხოვრები ქართველების მიმართ“.

იხილეთ მოსწავლეების მიერ შექმნილი სლაიდშოუები. <iframe src="https://docs.google.com/presentation/d/e/2PACX-

1vT4fY9F4D6fNqhWO8Q48ePTM3nOd4B2KCBpfiOF8E6Y1BWvwqXCsdZ4Rdw6Y7aPTjbQQ7fx46Oq5ad

f/embed?start=false&loop=false&delayms=3000" frameborder="0" width="960" height="749"

allowfullscreen="true" mozallowfullscreen="true" webkitallowfullscreen="true"></iframe>

ჩინელები საქართველოში

122

<iframe src="https://docs.google.com/presentation/d/e/2PACX-1vTDhjbMRCLm6GEjXpXlQZ8_IgxX4qy3-dy8iDQtRlyKkYgMjoSNf5XHdM4-1haPO19PIFwCsaimvgOc/embed?start=false&loop=false&delayms=3000" frameborder="0" width="1280" height="749" allowfullscreen="true" mozallowfullscreen="true" webkitallowfullscreen="true"></iframe>

დანართი N 7.

გაკვეთილი 3 .თემა : „კაცობრიობის ისტორიის სამარცხვინო ფურცლები“.

გაკვეთილის აქტუალობა : დღეს მოზარდებში აგრესიის პრობლემა აქტიურად განიხილება სკოლებში, სასწავლო დაწესებულებებსა და მედიაში. გაზრდილი სისასტიკის მაჩვენებელი კიდევ უფრო მწვავე ფორმებს იღებს მაშინ, როდესაც მოზარდებს უჩნდებათ სურვილი სოციალური ქსელების საშუალებით გაავრცელონ, ხელმისაწვდომი გახადონ ფართო საზოგადოებისთვის და რეკლამირება გაუწიონ ჩადენილ აგრესიულ ქმედებას.

საზოგადოება, სკოლა, ოჯახი შეშფოთებულია და ხშირ შემთხვევაში დასჯის მეთოდების გამკაცრებით და არაადექვატური საპასუხო რეაქციებით კიდევ უფრო მეტად უწყობს ხელს მოზარდებში აგრესიის გამწვავებას (არასათანადო დასჯის, დარიგების, დამნაშავეების ხელის დაფარებით და უდანაშაულოების დასჯით და ა.შ.) ამას ემატება სოციალური-ეკონომიკური პირობები, დანგრეული ოჯახების სიხშირე, მიგრაციაში წასული მშობლების მიერ დარჩენილი ბავშვების ფსიქოლოგიური მდგომარეობა და სხვ.

დღეს არაერთი ორგანიზაცია ცდილობს გაანელოს აგრესიული მუხტი მოზარდებში ,თუმცა, ყველაზე დიდი როლი მოზარდის ფსიქოტიპის ჩამოყალიბებაში სკოლას და მის გარემო პირობებს აკისრია. სწორედ ამიტომ მნიშვნელოვანია,რომ მოსწავლემ პატარა ასაკიდანვე გაითავისოს, რომ დემოკრატიულ ქვეყანასა და საზოგადოებაში, თანამედროვე გლობალიზაციის ეპოქაში, ყველას აქვს უფლება ჰქონდეს განსხვავებული აზრი, რწმენა, პიროვნული თავისებურებები. ამ ყველაფრის გასაანლიზებლად მოსწავლემ

123

უნდა გაიცნოს, რა მოუტანა სამყაროს აგრესიამ, შეუწყნარებლობამ. რა ტრაგედიები გამოიარეს ერებმა ოჯახებმა, ადამიანებმა.

ამ თემების განხილვა და დესტრუქციული გამოვლინების შემცირება არის გაკვეთილის მიზანი და ამდენად აქტუალურია და გადაუდებელ შესწავლასა და განხილვას საჭიროებს.

გაკვეთილის მიზანი ესგს მიხედვით: გეო.IX.5.

მოსწავლეს შეუძლია მსოფლიოს მოსახლეობის განსახლების თავისებურებების კვლევა დ დემოგრაფიული ვითარების გაანალიზება.

გამოხატავს საკუთარ დამოკიდებულებას საქართველოს შიდა და გარე მიგრაციული პროცესების შედეგად გამოწვეულ სოციალურ ცვლილებებზე და მსჯელობს სიტუაცის გაუმჯობესების შესაძლო გზებზე.

გაკვეთილის მიზანი: მოსწავლემ შეძლოს

გაიცნოს და გაითავისოს კაცობრიობის სამარცხვინო და სისასტიკით სავსე მოვლენები: აპარტეიდი, ფაშიზმი, ჰოლოკოსტი.

გააცნობიეროს და გააანალიზოს ,რა მოუტანა სამყაროს აგრესიამ, შეუწყნერებლობამ რა ტრაგედიები გამოიარეს ერებმა ოჯახებმა,ადამიანებმა.

მოსწავლეს ჩამოუყალიბდეს სხვა ადამიანთა ჯგუფების მიმართ პატივისცემა და ემპათია.

მოზარდებში ექსტრემისტული გამოვლინებების პრევენცია.


აქტივობები, სტრატეგიები:

გონებრივი იერიში პრეზენტაცია კონსტრუქციული დიალოგი(პრობლემის თავიდან აცილების გზები)

გაკვეთილის ხანგრძლივობ: 90 წუთი.


124


მოსწავლეს ნასწავლი აქვს ეთნოსის რაობა, რასები, რელიგიები, მიგრციები და მისი მნიშვნელობა, საქართველოში მოსახლეობის ეროვნული შემადგენლობა და მისი დინამიკა,შემავალი ეროვნული უმცირესობების განსახლების არეალები, მათი რელიგიური კუთვნილებები, საკულტო ნაგებობები.

ასევე განსახილველ თემასთან დაკავშირებული ტერმინები. შეუძლია ფიზიკურ და პოლიტიკურ რუკაზე მუშაობა, სხვადასხვა საინფორმაციო

წყაროდან (მათ შორის სურათებნიდან) ინფორმაციის ამოღება და ანალიზი.

G გაკვეთილის მსვლელობა და საკლასო მენეჯმენტი


გაკვეთილის წინაპირობა: მასწავლებელი წინა გაკვეთილზე მოსწავლეებს აძლევს დავალებას წაიკითხონ მათთვის საინტერესო თემები, (საიტზე http:// tolerantoba.ge)

მოამზადონ პრეზენტაციები მათთვის სასურველი ფორმით(სლაიდშოუ .ვიდეოკოლაჟი, ფოტოალბომი და სხვა) შემდეგ თემებზე:

ფაშიზმი აპარტეიდი ჰოლოკოსტი ჰოლოკოსტის დღე

-http://tolerantoba.ge/index.php?id=1281619861&kat=316

მარტინ ლუთერ კინგის სიტყვა“მე მაქვს ოცნება“ დოკუმენტური ფილმი https://www.myvideo.ge/v/3563387


http:// tolerantoba.ge /index.php?id=1281619861&kat=324




125

გამოწვევა გონებრივი იერიში: გაკვეთილის დასაწყისში მასწავლებელი დაფაზე ხატავს გრაფიკულ ორგანიზატორს-მზეს და სთხოვს მოსწავლეებს მოკლედ უკარნახონ რატომ მიეცათ დავალებად ეს თემები და რა მიზანს ემსახურება მათი განხილვა.

მოსწავლეები კარნახობენ ერთი მოსწავლე დაფაზე მზის სხივების გასწვრივ აფიქსირებს პასუხებს.

სიღრმისეული წვდომა: პრეზენტაცია

მოსწავლეები აკეთებენ პრეზენტაციებს, კლასს აჩვენებენ მათი კვლევის პროდუქტს. დანარჩენები ინიშნავენ შენიშვნებს . ყველა ჯგუფი წარმოადგენს თავის დავალებას.

თემები (აპარტეიდი, ჰოლოკოსტი, ფაშიზმი)პრეზენტაციის ბოლოს მასწავლებელი დასვამს თემის შემაჯამებალ კითხვებს.

მეორე გაკვეთილზე კლასის ერთი მოსწავლე ისაუბრებს წინაპირობებზე, რატომ დაიწერა მარტინ ლუთერ კინგის სიტყვას “მე მაქვს ოცნება“. მოსწავლეები ნახავენ დოკუმენტურ ფილმს, მოისმენენ აღნიშნულ სიტყვას. გამოიტენენ დასკვნებს. აზრთა სხვადასხვაობის გამოვლენის შემთხვევაში მოეწყობა მინი დისკუსია.

გაკვეთილის შეჯამება -შეფასება.

პრეზენტაციების ბოლოს თვითშეფასების მიზნით მასწავლებელი კლასს უსვამს კითხვებს:

როგორ შეაფასებთ და გააანალიზებთ საკუთარ შეხედულებას მოცემულ თემაზე,

რა დასკვნის გამოტანა შეიძლება ნანახი და მოსმენილი მასალის შემდეგ. რა შეცდომებს პოულობთ თქვენს დამოკიდებულებებში სხვა ადამიანების

მიმართ .

126

რას ურჩევდით თქვენს თანატოლებს, რომელთაც არ უნახავთ ეს პრეზენტაციები და ღრმად არ ჩაუხედიათ ტოლერანტობისა და მულტიკულტურული გარემოს აუცილებლობის საკითხებში?

როგორ ავიცილოთ მრავალეთნიკური საზოგადოების პრობლემები და როგორია თავიდან აცილების გზები?

შეფასება: მოსწავლეები პასუხობენ დასმულ კითხვებს. მასწავლებელი ყოველი აქტივობის შემდეგ აძლევს მოსწავლეებს განმავითარებელ შეფასებას.(ან განმსაზღვრელს, თუ ჩათვლის საჭიროდ)

რეფლექსია: მასწვლებელი სვამს კითხვას, რამდენად საინტერესო და აქტუალური იყო გაკვეთილი?

საშინაო დავალება: მასწავლებელი მოსწავლეებს ურჩევს სახლში ნახონ მხატვრული ფილმი „აგორა.“

დანართი: N 8

შემაჯამებილი -დასკვნითი კვლევა

9/5 კლასის მოსწავლეთა ცნობიერების ამაღლება ტოლერანტული და მულტიკულტურული გარემოს მიმართ.

(კითხვარში შეტანილია ის დისკრიპტორები, რომლებიც ჩატარებული კვლევის "მოსწავლეთა დემოკრატიული კულტურის განვითარების პერსპექტივები და საჭიროების ანალიზი" ფარგლებში იქნა გამოყენებული, რომლის საფუძველზეც გამოიკვეთა კვლევის საჭიროება მე-9/5 კლასში და დაიწყო კვლევა )

ინსტრუქცია : თქვენს წინაშეა დებულებები. გთხოვთ, შემოხაზეთ თითოეული დებულების გასწვრივ მხოლოდ ერთი პასუხი, რომელიც ყველაზე ზუსტად გამოხატავს თქვენს დამოკიდებულებას. მადლობას გიხდით გულწრფელობისთვის.

მოსწავლეთა · Web viewჩემ მიერ ჩატარებული...

Documents

Transcript of მოსწავლეთა · Web viewჩემ მიერ ჩატარებული...