,, ’ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლა ინტელექტი ’

ლექსიკურ მარაგთან დაკავშირებული

პრობლემები, გამომწვევი მიზეზები და

გაუმჯობესების გზები ქართული როგორც,

მეორე ენის სწავლებისას VI კლასში

შპს ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლა ინტელექტის პედაგოგი ეთერ,, ’’

მესტვირიშვილი

2017- 2018 წელი

1

სარჩევი

შესავალი---------------------------------------------------------------------------------------გვ.3

თავი I

1.1. საკვლევი საკითხის მიმოხილვა--------------------------------------------------------გვ.3

1.2. პრობლემის გამომწვევი სავარაუდო მიზეზები---------------------------------------

გვ.4

1.3. კვლევის მიზანი---------------------------------------------------------------------------გვ.4

1.4. კვლევის ამოცანა--------------------------------------------------------------------------გვ.5

თავი II

ლიტერატურის მიმოხილვა--------------------------------------------------------------გვ2.1 .5

ლექსიკური მარაგის სწავლების ძირითადი მიდგომები და2.2.

სტრატეგიები--------გვ.7

თავი III

მეთოდლოგია------------------------------------------------------------------------------გვ3.1. .7

3.2. კვლევის გეგმა------------------------------------------------------------------------------გვ.8

3.3. კვლევის ჯგუფის მუშაობა----------------------------------------------------------------გვ.9

3.4. კვლევის ვადები----------------------------------------------------------------------------გვ.10

თავი IV

კვლევის შედეგები-------------------------------------------------------------------------გვ4.1. .11

4.2. კლასის მონაცემთა ანალიზი--------------------------------------------------------------გვ.12

მასწავლებლებთან ჩატარებული გამოკითხვის ანალიზი-----------------------------4.3.

გვ.18

თავი V

ინტერვენციების დაგეგმვა------------------------------------------------------------------გვ5.1 .19

5.2 ინტერვენიების განხორციელება-----------------------------------------------------------გვ. .19

5.3 ინტერვენციების შედეგები შეფასება-----------------------------------------------------გვ. / .23

თავი VI

2

6.1 დასკვნა და რეკომენდაციები-------------------------------------------------------------გვ. .28

ბიბლიოგრაფია-----------------------------------------------------------------------------------გვ.29

დანართები----------------------------------------------------------------------------------------გვ.30

შესავალი

სახელმწიფო შეფასებამ აჩვენა რომ ქართულის როგორც მეორე ენის, ,

სწავლისას არაქართულენოვანი მოსწავლეების ნახევარზე მეტი მინიმალურ

დონეზეც ვერ ძლევს სასწავლო გეგმას სასწავლო გეგმის დაძლევის მაღალი(

მაჩვენებელი აქვს მოსწავლეების -ს საშუალო - -ს დაბალი - -ს12% , 12% , 13% ,

ზღვარს მიღმა კი მოსწავლეების - ია63 % ).

ჩატარებული კვლევის გაცნობისას ჩემი ყურადღება მიიქცია

შედეგებზე მოქმედმა ფაქტორებმა კერძოდ მოსწავლეებს უჭირდათ. ,

გაბმულად საუბარი რის გამოც იგრძნობოდა შინაგანი ღელვა , .

დაკვირვებამ მიჩვენა რომ მოსწავლეებს უჭირთ გაბმულად საუბარი, ,

რადგან მათი ლექსიკური მარაგი მწირია არ იციან ბევრი სიტყვის(

მნიშვნელობა ეს კომპონენტი კი პირდაპირ უკავშირდება გაგება-გააზრებისა).

და წერის უნარების განვითარებას აღნიშნული პრობლემის საკვლევად.

მეექვსე კლასს მივმართე.

აქტუალურობა - მოცემული კვლევა მნიშვნელოვანია:

მოსწავლეებისთვის რომლებთანაც გამოჩნდა ლექსიკური მარაგის სიმწირე, ;

მასწავლებლებისთვის რომლებსაც ჰყავთ აღნიშნული პრობლემის, ,

მოსწავლეები .

თავი I

1.1.საკვლევი სკითხის მიმოხილვა

პრაქტიკული კვლევა ჩატარდა შპს ზოგადსაგანმანათლებლო

სკოლა ,,ინტელექტის“ მე-6 კლასში.

გაკვეთილებზე მოსწავლეებზე დაკვირვებამ მათი სამეტყველო და,

წერითი უნარების შეფასებამ გამოკვეთა რომ მათ უჭირდათ აზრის,

3

ჩამოყალიბება რაც პირდაპირ კავშირშია ლექსიკურ მარაგთან გადავწყვიტე, .

საკითხის ღრმად შესწავლა ლექსიკური მარაგის დონის განსაზღვრა,

შესაბამისი დიაგნოსტიკური ტესტების საშუალებით და სათანადო

აქტივობების დაგეგმვა პრობლემის გადასაჭრელად.

ტესტირებამ ნათლად დამანახა რომ საჭირო იყო შემერჩია,

საგაკვეთილო აქტივობები რომლებიც დამეხმარებოდა სასურველ შედეგზე,

გასვლაში .

1.2.პრობლემის გამომწვევი სავარაუდო მიზეზები

კოლეგებთან გასაუბრების შემდეგ, დადგინდა, რომ სკოლაში რეალურად

არსებობდა პრობლემა, რომელიც, არამარტო მეექვსე, არამედ სხვა კლასებშიც

აღინიშნება. ამ პრობლემის გამომწვევი სავარაუდო მიზეზები შეიძლება

ყოფილიყო:

გაკვეთილის დაგეგმვისას ამ პრობლემაზე ორიენტირებული

აქტივობების ნაკლებობა;

წიგნიერების დაბალი დონე;

მასწავლებელთა მიერ დროულად არ აღიარება აღნიშნული

პრობლემისა.

შეინის მოსაზრების თანახმად პრაქტიკული კვლევის კარგად , „განხორციელების შესაძლებლობა სწორედ მაშინ გვეძლევა, როდესაც გარემო

პირობებს ის ინდივიდი თუ ორგანიზაცია ქმნის, რომელსაც დახმარება

სჭირდება და რომ გარემო არ არის განსაზღვრული მკვლევარის მიერ“ (Schein,

2001).

სკოლის ადმინისტრაციამ სრული მზაობა გამოხატა რათა პრაქტიკული ,

კვლევა სრულყოფილად წარმართულიყო .

მასწავლებლებთან ჩატარებული შეხვედრების შედეგად შევთანხმდით, რა

არის გასაუმჯობესებელი და რა შეიძლება იყოს აღნიშნული პრობლემის

გამომწვევი მიზეზები. მეთოდებად გამოვიყენე ინტერვიუები, მეორადი

მონაცემების ანალიზი, გამოკითხვა, კითხვარები, ტესტირება.

1.3. კვლევის მიზანი

კვლევის მიზანია, პრაქტიკული კვლევის საფუძველზე მოსწავლეთა

ლექსიკური მარაგის დადგენა, პრობლემის დაძლევის გზების შემუშავება,

4

პრობლემის აღმოსაფხვრელად ინტერვენციების დაგეგმვა, მოსწავლეებთან.

კვლევა დაგვეხმარება გაკვეთილის სათანადოდ დაგეგმვასა და ისეთი

აქტივობების განხორციელებაში, რომელიც ლექსიკურ მარაგს გაუმდიდრებს

მოსწვალეებს რაც დაეხმარება მათ შეძლონ გაბმული საუბარი, .

კვლევის ამოცანა1.4.

ჩემი კვლევის მთავარი კითხვაა რატომ უჭირთ არაქართულენოვან :

მოსწავლეებს გაბმულად მეტყველება რა როლს ასრულებს მასწავლებელი ?

და სასკოლო გარემო ამ პრობლემის დაძლევაში .

თავი II

ლიტერატურის მიმოხილვა2.1

პრაქტიკული კვლევის ჩატარებისას გავეცანი შესაბამის ლიტერატურას .

კითხვის სწავლების 5 კომპონენტიდან ( ფონოლოგიური ცნობიერების

განვითარება ; ასო - ბგერითი მიმართებების ცოდნა ; კითხვის მოქნილობა ;

ლექსიკური მარაგი ; წაკითხულის გაგება - გააზრება (წვდომა )) ერთ-ერთი

ლექსიკური მარაგის შევსებაა . მდიდარი ლექსიკური მარაგი კითხვასა და

სწავლაში მნიშვნელოვანი წინაპირობაა . გააზრებული კითხვაცა და წერაც

მნიშვნელოვანწილად ლექსიკურ მარაგზეა დამოკიდებული . პრობლემების

უმთავრესი მიზეზი სწორედ ლექსიკური მარაგის სიმცირეა.

მოგეხსენებათ რომ , ,, მეორე ენად იწოდება ის ენა , რომელსაც ადამიანი

ქრონოლოგიურად პირველი ენის შემდგომ ან პირველი ენის პარალელურად

ითვისებს და ეუფლება . მეორე ენა ის ენაა , რომელზეც ადამიანი

არაფორმალურ , ყოფით გარემოში ამყარებს კონტაქტს ამავე ენაზე მოსაუბრე

სხვა ადამიანებთან . როგორც წესი , მეორე ენა ფიგურირებს იმ ადამიანების

ცხოვრებაში , რომლებიც ცხოვრობენ იმ ქვეყანაში , სადაც მოცემული ენა

წარმოადგენს მშობლიურ ენას , ან რადგან მისი ერთ-ერთი მშობელი ამ ენაზე

ლაპარაკობს. უცხოური ენის დაუფლება განსხვავდება მეორე ენის

დაუფლებისაგან იმით , რომ მეორე ენის შემსწავლელებს ეძლევათ იმის

შესაძლებლობა , რომ შესასწავლი ენა არაფორმალურ გარემოში (მაგ ., ეზოში

5

თანატოლებთან თამაშისას ) გამოიყენონ’’(ე შავერდაშვილის უცხოური . ,,

ენების სწავლების საფუძვლები ნაწ პირველი გვ’’; . ; .19).

სკოლაში ბავშვები განსხვავებული ლექსიკური მარაგით შედიან - ეს

მნიშვნელოვანწილად დამოკიდებულია ოჯახის სოციალურ-ეკონომიკურ

მდგომარეობასა და კულტურულ მახასიათებლებზე . ბავშვები , რომლებსაც

სკოლაში შესვლამდე უფრო მდიდარი ლექსიკური მარაგი აქვთ , სწავლაში

უფრო იოლად აღწევენ წარმატებას . ისინი კი ვისაც მწირი ლექსიკური მარაგი

აქვთ , ნელა და ძნელად აღწევენ იმავე შედეგს . თუ ლექსიკური მარაგის

გაზრდასა და გაწაფულ კითხვაში პრობლემები გაუჩნდება , ბავშვი იშვიათად

და უფრო ნაკლებს წაიკითხავს . სწორედ კითხვისთვის თავის არიდება ერთ-,

ერთი მიზეზია ლექსიკური მარაგის სიმწირის.

სიტყვის ცოდნა ნიშნავს , რომ ბავშვს შეუძლია მისი განმარტება (თავისი

სიტყვებით ) და გამოყენება სხვადასხვა კონტექსტში . უნდა განვასხვაოთ

სიტყვის დეფინიციური ცოდნა (როდესაც შეგვიძლია სიტყვის განმარტება )

სიტყვის კონტექსტუალური ცოდნისაგან ( როცა შეგვიძლია სიტყვის

სხვადასხვა კონტექსტში გამოყენება ). მოსწავლემ შესაძლოა თავისი

სიტყვებით განმარტოს ესა თუ ის სიტყვა , მაგრამ ვერ შეძლოს ამ სიტყვის

მნიშვნელობის ადეკვატურად აღქმა წინადადებაში , ან ვერ შეადგინოს

წინადადება ამ სიტყვის გამოყენებით . მეორე მხრივ შეიძლება ბავშვს არ

გაუჭირდეს ამა თუ იმ სიტყვის მნიშვნელობის გაგება წინადადების

კონტექსტში , მაგრამ ვერ განმარტოს იგი .

ახალი სიტყვების , ცნებების შესწავლისა და უკვე ნასწავლის გამტკიცების

საშუალებაა „ტექსტის გარჩევა ”. ამ დროს ტექსტიდან რამდენიმე რთული

სიტყვის განხილვა მოსწავლეებს ეხმარება გამოიყენონ სხვადასხვა სიტყვა

სხვადასხვა კონტექსტში . ამგვარად ისინი სწავლობენ სიტყვების სხვადასხვა

კონტექსტსა (მაგალითად , დაუკავშირონ სიტყვა სურათს , მოძებნონ სინონიმი )

და სხვადასხვა აქტივობაში გამოყენებას (მაგალითად , საუბარში , თამაშის

დროს და ა.შ . ).

სასწავლო პროგრამის შედგენაზე , რომელიც სიტყვათა მარაგის შეძენას

ითვალისწინებს , გავლენას ახდენს ის წასაკითხი ტექსტები , სასწავლო თემები

და სიტყვების ჩამონათვალი , რომლებიც სტანდარტითაა გათვალისწინებული .

ისინი შეიძლება შეირჩეს გამოყენების სიხშირის მიხედვით .

სიტყვათა ფორმების ზუსტი სწავლება ლექსიკური მარაგის ზრდის საწინდარი

მხოლოდ მაშინაა , როდესაც ის პრაქტიკაში სხვადასხვა მეთოდის

გამოყენებით ხდება . ამიტომ აუცილებელია კარგად დაიგეგმოს სასწავლო

პროგრამა და მოსწავლეები ჩაერთონ სხვადასხვა აქტივობაში ისე , რომ მათ

6

შეძლონ ახალი სიტყვების გამოყენება და თვითონ დააკავშირონ ისინი ნაცნობ

სიტყვებთან.

არსებობს მთელი რიგი სავარჯიშოები , რომლებიც ხელს უწყობს სიტყვათა

მარაგის შევსებასა და გაფართოებას . თუმცა გასათვალისწინებელია ,

რომ მასწავლებელმა ერთმანეთისაგან უნდა გამიჯნოს ზეპირი და კითხვითი ,,

ლექსიკური მარაგი ზეპირი ლექსიკა არის იმგვარ სიტყვათა ერთობლიობა . ,

რომელთაც ადამიანი ყოველდღიური საუბრისას იყენებს კითხვითი ლექსიკა .

კი იმ სიტყვებს გულისხმობს რომლებიც ტექსტების კითხვისას არის საჭირო , .

ზეპირი ლექსიკური მარაგი არის საყრდენი და საფუძველი კითხვითი

ლექსიკური მარაგის დაგროვებისთვის - საქართველოს დაწყებითი ’’ (G PRIED

განათლების პროექტი კითხვისა და წერის სწავლება დაწყებით საფეხურზე ,, I –

კლასებში გვVI ’’ ( .170)).

მოსწავლეებში ლექსიკური მარაგის გამდიდრებისთვის უნდა გამოვიყენოთ

შემდეგი მეთოდები:

კომუნიკაციური ხასიათისა (როლური თამაშები). რეალური ნივთების ჩვენება; სურათებზე პოსტერებზე დასურათებულ ბარათებზე ილუსტრაციებზე ( , , )

მითითება; ორიენტირებულია ტექსტის გაგება-გააზრებაზე; დაფაზე დახატვა;

ლექსიკური მარაგის სწავლების ძირითადი მიდგომები და 2.2სტრატეგიები

კვლევა და პედაგოგიური პრაქტიკა ცხადყოფს , რომ გაგება - გააზრების

გასაუმჯობესებლად განსაკუთრებით სასარგებლოა ლექსიკის სწავლების ორი

მიდგომის გამოყენება : სიტყვების უწყვეტად რეგულარულად სწავლება (Beck, Perfetti, &Mckeown, 1982) და საკითხავი დავალების შესრულებამდე

სიტყვების სწავლება (Brett, Pothlein,& Hurley,1996; Wixson,1986).

მნიშვნელოვანია , რომ სიტყვის სწავლების სტრატეგიები ასაკობრივად

ადეკვატური იყოს და გათვალისწინებული იყოს ბავშვის ინდივიდუალური

შესაძლებლობებიც.

შევქმნათ მოსწავლისთვის ინდივიდუალური ლექსიკონი – ახალი ტექსტის

კითხვისას , ბავშვთან ერთად ჩავწეროთ ყველა ის სიტყვა , რომელიც უცხოა

ბავშვისთვის . შემდეგ ვთხოვოთ ბავშვს თითოეულ მათგანს მიუწეროს ახსნა-

განმარტება ან მიუხატოს შესაბამისი გამოსახულება . შესაძლებელია

7

შესაბამისი გამოსახულების ჩაკვრაც . თავისი ხელით ჩაწერილი ახსნა-

განმარტებები დაეხმარება მას სიტყვების მნიშვნელობის უკეთ

დამახსოვრებაში;

მეთოდების დაგემვისას დიდი დახმარება გამიწია პროექტ - -ის ( G Pried ) მიერ

შექმნილმა სასწავლო -მეთოდოლოგიურმა რესურსების კრებულმა „კითხვისა

და წერის სწავლება დაწყებით საფეხურზე “. იქ წარმოდგენილი სავარჯიშოები

გამოვიყენე ინტერვენციების დაგეგმვისას.

ლექსიკის ათვისებას ეხმარება ისეთი მეთოდების სისტემატური გამოყენება ,

როგორებიცაა დიდი წიგნების ერთობლივი კითხვა საჩვენებელი კითხვა, .

აღსანიშნავია რომ ერთი სემანტიკური ველის სიტყვების გამოყენებით ,

შედგენილი სავარჯიშოები აადვილებს ლექსიკური ერთეულების ათვისება-

დამახსოვრებას ამ სიტყვებთან პერიოდულად მიბრუნება მათზე საუბარი . ,

განამტკიცებს ლექსიკურ ცოდნას სიტყვების სწავლებისთვის სასარგებლოა .

სიტყვების ბარათების გამოყენება სიტყვების ბარათების სხვადასხვა .

ფორმატი მხოლოდ სურათიანი სურათიანი და წარწერიანი მხოლოდ ( , ,

წარწერიანი იძლევა მათი გამოყენებით აქტივობების დაგეგმვის საშუალებას) .

თავი III

მეთოდოლოგია3.1

კვლევის სანდოობის გაზრდის მიზნით მონაცემთა შეგროვების

მეთოდებად გამოვიყენე ინტერვიუები , მეორადი მონაცემების ანალიზი ,

ტესტირება.

ტესტირება

შევადგინე დიაგნისტიკური ტესტი მეექვსე კლასის მოსწავლეთათვის რისი ,

საშუალებითაც გავარკვიე მოსწავლეთა ლექსიკური მარაგის დონე

(იხ.დანართი1).

ინტერვიუ მასწავლებლებთან

საშუალება მომცა , გამერკვია , იყო თუ არა ლექსიკური მარაგის პრობლემა

უფრო მასშტაბური , თუ მხოლოდ მეექვსე კლასში აღინიშნებოდა ეს ხარვეზები.

ინტერვიუსთვისაც შევადგინე კითხვარი (იხ . დანართი 2).

როგორც აღმოჩნდა , პრობლემა სხვადასხვა კლასშიც არსებობდა.

წინასწარ მომზადებული კითხვარის შევსების შემდეგ გაირკვა:

იყო თუ არა დაწყებით საფეხურზე აღნიშნული პრობლემა;

8

რაში გამოიხატებოდა ლექსიკური მარაგის სიმწირე; რა მეთოდებითა და ხერხებით ცდილობენ მასწავლებლები სირთულის

დაძლევას; პრაქტიკული სამუშაოების შესრულებისას რომელი მასალით ,

ხელმძღვანელობდნენ მასწავლებლები; არის თუ არა წინსვლა მათ მიერ ჩატარებული აქტივობების შემდეგ.

მეორადი მონაცემების ანალიზი-ინტერვენციების შეფასების მიზნით მეორე ,

სემესტრის ბოლოს ჩავატარე დიაგნოსტიკური ტესტირება დან( .3).

კვლევის გეგმა3.2

კვლევის მეთოდების გაცნობის შემდეგ მასწავლებლების შემადგენლობით , ,

შეიქმნა ფოკუს-ჯგუფი . დავინტერესდი ამ კუთხით იყო თუ არა პრობლემა სხვა

კლასებში . შევადგინე კითხვარი და გავიგე კოლეგების აზრი დანართი( 2).

კვლევის ჯგუფის მუშაობისას აღმოჩნდა , რომ პედაგოგები ერთხმად

აღიარებდნენ პრობლემას . თუმცა , პრობლემის გამომწვევ მიზეზად

სხვადასხვა ფაქტორს ასახელებდნენ , რაც ჩემთვის , როგორც მკვლევრისთვის,

ძალიან საინტერესო იყო , ასევე არ არსებობდა ცალსახა პასუხი იმაზე , თუ რა

არის შესაცვლელი სიტუაციის გასაუმჯობესებლად . კვლევის კომისიის

ჩამოყალიბებისას , ვისარგებლე პასმორის მოსაზრებით , რომლის თანახმად ,

„ნებისმიერი ორგანიზაცია გაცილებით უკეთ ფუნქციონირებს , თუ მისი

წევრები თავად ერთვებიან საქმის წარმართვაში : ანუ არიან ე.წ .

თვითმართვადი ადამიანები , იღებენ დამოუკიდებელ გადაწყვეტილებას

შესასრულებელ სამუშაოსთან დაკავშირებით , ითავისებენ მეტ

პასუხისმგებლობას და მიუხედავად მათ წინაშე მდგომი დიდი სირთულეებისა

უფრო მოტივირებულნი არიან“. (Passmore, 2001)

პასმორის ეს იდეები ლევინის მოსაზრების გამყარებაა . რომელიც

ინდივიდუალურ გადაწყვეტილებასთან შედარებით უპირატესობას ჯგუფურ

გადაწყვეტილებას ანიჭებდა , რადგან ამ დროს ინდივიდი ახდენს

შეხედულებების მოდიფიცირებას და მზადაა ჯგუფთან ერთად

განახორციელოს ისეთი ცვლილებები რასაც მარტო არ გააკეთებდა კვლევითი

ჯგუფის ფორმირებამდე(Lewin,1952).

იმ ადამიანებს , რომლებიც შესაძლოა დაინტერესებულნი იყვნენ საკვლევი

საკითხით , გავაცანი საკვლევი პრობლემა , ჩემი მიზნები და ამის შემდეგ

ჩამოყალიბდა კომისია . კვლევის ჯგუფში გაერთიანდნენ ის ადამიანები ,

რომლებსაც აინტერესებდათ და ამასთანავე , სურვილიც ჰქონდათ ემუშავათ

პრობლემის ანალიზსა და გადაჭრის გზების ძიებაზე . კომისიის წევრებს

შესაძლებლობა ჰქონდათ ინდივიდუალურად გამოეთქვათ მოსაზრებები და

დაესვათ კითხვები საკვლევ საკითხთან დაკავშირებით . კომისიის შექმნისას

9

ვიხელმძღვანელე იმ პრინციპით , რომ მისი მთავარი მიზანია კოლექტიური ,

თანამშრომლობითი მუშაობა . მნიშვნელოვანი იყო ის , რომ საკვლევი

კომისიის ჩამოყალიბებამდე კარგად შევისწავლე პრობლემა . მქონდა

ინტერვიუები პედაგოგებთან , ტესტირება მოსწავლეებთან . საბოლოოდ ,

კომისიაში შეირჩნენ ის ადამიანები , ვისაც უშუალოდ ეხებოდა პრობლემა და

ვინც გამოხატავდნენ დაინტერესებას . ვთვლი , რომ პრაქტიკული კვლევის

პირველი ეტაპი (პრობლემის შესწავლა , კომისიის არჩევა , ერთობლივი

მუშაობის დაწყება ), წარმატებით დასრულდა . დავგეგმე გრაფიკი.

კვლევის ჯგუფის მუშაობა3.3.

კომისის წევრები: პედაგოგები-ი გ ხ დ ა ქ. ., . ., . ..

უნდა აღიშნოს, რომ ჩემთვის და პროექტისათვის მნიშვნელოვანი იყო ის

ფაქტი, რომ საკვლევ კომისიაში ყოფილიყვნენ უშუალოდ ის პიროვნებები,

რომელთაც სურდათ ცვლილების დაგეგმვა. ისინი დამთანხმდნენ

თანამშრომლობაზე. აღნიშნული გადაწყვეტილება მივიღე კარლსენის

თეორიაზე დაყრდნობით, სადაც ის კონკრეტულად განმარტავს, თუ რატომაა

მნიშვნელოვანი საკვლევი კომისია საკითხით დაინტერესებული პირებისაგან

შედგებოდეს. გადამწყვეტ როლს აქ დიალოგში მონაწილეობის მზაობა,

თანამშრომლობის უნარი და აზროვნების პროცესში საკუთარი წვლილის

შეტანა წარმოადგენს (Karlsen,2001).

კომისიის შექმნის მთავარი მიზანია თანამშრომლობითი მუშაობა, რაც

გულისხმობს პასუხისმგებლობების გადანაწილებას, გადაწყვეტილების

მიღებას პრობლემის განსაზღვრას მონაცემთა შეგროვება-გაანალიზებას , , ,

ცვლილებების დაგეგმვასა და მოქმედების გეგმის შემუშავებას.

ვთვლი, რომ პრაქტიკული კვლევის პირველი ეტაპი (პრობლემის შესწავლა,

კომისიის არჩევა, ერთობლივი მუშაობის დაწყება), წარმატებით დასრულდა.

პრაქტიკული კვლევა, თავისი არსით არის ადამიანებთან ერთად და

არაადამიანებზე წარმოებული კვლევა (Heron&Reason, 2001). საკვლევი კომისიის

მუშაობა ამ მოსაზრებას სრულიად ამართლებდა.

ფოკუს-ჯგუფიდან მიღებული შედეგების საფუძველზე შედგენილი კითხვარები

გავაცანი კომისიას. მათგან მივიღე შენიშვნები და წინადადებები. პრობლემის

გამოკვეთის შემდეგ დაიგეგმა ინტერვენციები.

მიუხედავად იმისა, რომ პრაქტიკულ კვლევაში ინტერვენცია მეთოდოლოგიის

ნაწილია, პროცესის მიმდინარეობის უკეთ აღსაქმელად ინტერვენციის ნაწილს

გთავაზობთ ცალკე თავად(მონაცემთა ანალიზის შემდეგ).

10

3.4. კვლევის ვადები

აქტვობები ოქტო

მბერი

ნოე

მბე

რი

დეკე

მბერ

ი

იანვ

არი

თებე

რვალ

ი

მარ

ტი

აპრი

ლი

მაის

ი

ივნი

სი

სკოლისა და საკვლევი

პრობლემის შერჩევა

X

შეხვედრა

.კოლეგებთან

პრობლემის

იდენტიფიცირება

X

კვლევის სავარაუდო

გეგმის შემუშავება X

საკვლევი კომისიის

შერჩევა

X

შეხვედრები კვლევის

კომისიასთან

X X X X

ტესტირება

მოსწავლეებთან

X

ფოკუს ჯგუფიკვლევის

კომისიასთან კითხვარის

შედგენისთვის

X

,კითხვარის შედგენა

დამუშავება X

გამოკითხვა,

ინტერვიუ კოლეგებთან

X

მიღებული შედეგების

ანალიზი

X

სავარაუდო

ინტერვენციების განხილვა

X

11

ინტერვენციის

განხორციელება

X X X X

ინტერვენციის შედეგების

ანალიზი

X

პრეზენტაცია

, კოლეგებთან შედეგების

გაცნობა

X

თავი IV

კვლევის შედეგები4.1

არსებობს ლექსიკური მარაგის შეფასების მრავალფეროვანი ინსტრუმენტები .

იმის მიხედვით თუ შეფასება რა სახის ცოდნის შემოწმებას ისახავს მიზნად , ,

მოსწავლეს შეიძლება მოეთხოვებოდეს რომ შეუსაბამოს სიტყვა მის , :

გამოსახულებას ამოარჩიოს მოცემული განმარტების შესაბამისი სიტყვა ;

სიტყვების ჩამონათვალში დააჯგუფოს სიტყვები კატეგორიების შესაბამისად ; ;

ამოიცნოს სიტყვა რომელიც არ მიეკუთვნება მოცემულ სიტყვათა ჯგუფს , ;

გამოიყენოს კონტექსტი რათა ამოიცნოს სიტყვათა მნიშვნელობა სწორად , ;

შეარჩიოს მოცემული სიტყვის მნიშვნელობა სინონიმი ან ანტონიმი მოცემული,

ვარიანტებიდან სწორად ჩასვას წინადადებაში გამოტოვებულ სიტყვაში ; / ;

მოძებნოს სიტყვის განმარტება ლექსიკონში და სხვა.

მიუხედავად იმისა რომ პრობლემა გამოკვეთილი იყო გადავწყვიტე , , ,

ლექსიკური მარაგის დონის შესაფასებლად პირველი სემესტრის ბოლოს ,

ჩამეტარებინა დიაგნოსტიკური ტესტირება გამოვიყენე პროექტ -( G Pried-ის

დიაგნოსტიკური ტესტები იხ დან ტესტი შედგებოდა ორი ნაწილისაგან და ( . .1)

მოიცავდა ლექსიკური ერთეულის გაგებისა და კონტექსტის

გათვალისწინებით სწორად გამოყენების უნარის შემოწმებას ტესტირებაში .

მონაწილეობა მიიღო ყველა მათგანმა .

ინტერვიუ ჩამოვართვი კოლეგებს მათაც ერთხმად აღნიშნეს პრობლემის .

არსებობა და მოიყვანეს შესაბამისი მაგალითები.

მონაცემთა ანალიზი4.2.

ტესტში სწორად შესრულებული პასუხების რაოდენობა

თითოეულ კითხვაზე სწორი პასუხების რაოდენობა

12

რომელია1. ზედმეტი სიტყვა?

თანაგრძნობა მეგობარი მეგობრობა . . . სიყვარული .

ა თანაგრძნობა ) . ბ მეგობარი ) . გ მეგობრობა ) . დ სიყვარული ) .

94%

6%

Sales

სწორი პასუხების რაოდენობა არასწორი პასუხების

რაოდენობა

რომელი სიტყვა არ აღნიშნავს მცენარის ნაწილს2. ?

ნაყოფი მიწა ფესვი ფოთოლი. . . .

ა ნაყოფი ბ მიწა გ ფესვი დ ფოთოლი) . ) . ) . ) .

13

65%

35%

Sales

სწორიარასწორი

რომელია ადამიანის გარეგნობის აღმნიშვნელი სიტყვა3. ?

ა გაბედული) . ბ მზრუნველი გ მწვანეთვალება დ) . ) . )

ძილისგუდა .

65%

35%

Sales

სწორიარასწორი

რომელია4. ადამიანის თვისების აღმნიშვნელი სიტყვა?

ა დაღლილი ა მოსიყვარულე გ ქერათმიანი ) . ) . ) . გ დმანისელი) .

14

65%

35%

Sales

სწორიარასწორი

რომელია არასწორი 5. ?

ა ჭრელი კაბა) . ბ ჭრელი პეპელა გ ჭრელი მდინარე ) . ) . დ ჭრელი)

კოდალა .

71%

29%

Sales

წორიარასწორი

რომელია მსგავსი მნიშვნელობის სიტყვები სინონიმები6. ( )?

ა გაოცებული გაკვირვებული ) – . ბ იშვიათი ხშირი ) – .

გ მაღალი დაბალი ) – . დ ხმაურიანი წყნარი) – .

15

76%

24%

Sales

სწორიარასწორი

რომელია ხაზგასმული სიტყვის საპირისპირო მნიშვნელობის სიტყვა7.

ანტონიმი ( )?

დავალება საკმაოდ მარტივია.

ა ადვილია ) . ბ ბევრია ) . გ რთულია ) . დ საიტერესოა) .

16

71%

29%

Sales

სწორიარასწორი

რომელი სიტყვაა გამოტოვებული 8. ?

როგორც კიზარი დაირეკება და გაკვეთილი ჩვენ სახლში მივდივართ. . . , .

ა გაგრძელდება ) . ბ დაიწყება ) . გ დამთავრდება დ) . )

შეიცვლება.

100%

Sales

სწორიარასწორი

ცნობისმოყვარეა ის9. :

17

ა ვისაც არაფრის ეშინია ) .

ბ ვინც ადამიანებს ეხმარება ) .

გ ვინც კარგად სწავლობს ) .

დ ვისაც ყველაფერი აინტერესებს) .

100%

Sales

სწორიარასწორი

დაალაგე სიტყვები ისე რომ წინადადება მიიღო10. , .არდადეგები ყველა უყვარს ზაფხულის მხირული მოსწავლეს

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

18

94%

6%

Sales

წორიარასწორი

4.3 ქართული როგორც მეორე ენის მასწავლებლებთან . ,

ჩატარებული გამოკითხვის ანალიზი იხ დანართი ( . 2).

ი გ. ხ დ. . ა ქ. . ჯამი1. 0 1 0 33,3

%2. 0 0 0 0%3. 0 0 1 33,3

%4. 0 0 0 33,3

%5. 0 0 1 33,3

%6. 1 1 1 100

%7. 0 0 0 0%

კითხვარების შევსებამ ნათლად გამოკვეთა ლექსიკური მარაგის სიმწირის

პრობლება მოსწავლეებში.

19

მიუხედავად იმისა რომ მასწავლებლები გაკვეთილზე დიდ დროს უთმობენ ,

ლექსიკური მარაგის გამდიდრებაზე მუშაობას მოსწავლეებს უჭირთ ,

შესწავლილი სიტყვების გამოყნება აზრის გადმოსაცემად.

გაირკვა რომ მასწავლებლები შემოიფარგლებიან მხოლოდ მეთოდიკური ,

სახელმძღვანელოთი.

თავი V

ინტერვენციების დაგეგმვა5.1

მონაცემთა ანალიზის შემდეგ საკვლევ კომისიასთან ერთად დაიგეგმა

შემდეგი სახის ინტერვენციები სასკოლო გარემოს შექმნა: , სხვადასხვა

სახალისო აქტივობების დაგეგმვა და განხორციელება ლექსიკური მარაგის

შესავსებად გაკვეთილზე ახალი მეთოდებისა და სტრატეგიების გამოყენება. .

ინტერვენციების განხორციელება5.2. .

ამ თავში განვიხილავ კომისიის მიერ განხილულ ინტერვენციის შესაძლო

ვარიანტებს, განხორციელებულ ცვლილებებს და მათ შეფასებას. ასევე

კვლევის კომისიის მიერ შემუშავებულ რეკომენდაციებს. მონაცემთა

ანალიზის შემდეგ საკვლევ კომისიასთან ერთად დაიგეგმა ორი სახის

ინტერვენცია: სათანადო მრავალფეროვანი აქტივობების გამოყენება,

როგორც საგაკვეთილო პროცესში, ისე კლასგარეშე აქტივობების დროს.

ჩემი მიზანი იყო სასკოლო გარემოს შექმნა, სხვადასხვა სახალისო

აქტივობების დაგეგმვა და განხორციელება ლექსიკური მარაგის დონის

ასამაღლებლად. ახალი მეთოდების შეტანა და მეტი ყურადღების დათმობა

უცხო სიტყვების გაგება-გააზრებაზე. მაღალსააზროვნო უნარებზე გათვლილი

აქტივობების დაგეგმვა. კლასგარეშე აქტივობა დავგეგმე თოჯინების თეატრის

გაკეთება, რომელიც დაეხმარება მოსწავლეებს მეტყველების უნარის

განვითარებასა და ლექსიკური მარაგის შევსებაში.

შევისწავლეთ ის მეთოდები და აქტივობები რომლებიც ხელს უწყობს ,

ლექსიკური მარაგის გამდიდრებას განსაკუთრებული ყურადღება მივაქციე ,

კონტექსტში მოცემული სიტყვის მნიშვნელობის დადგენას და გამოყენებას ,

რის შემდეგაც დავგეგმე და განვახორციელე შემდეგი აქტივობები:

სიტყვის ცნების რუკა/

20

მეთოდის აქტივობის შესახებ/

ცნების რუკა გამოიყენება როგორც ახალი ლექსიკური ერთეულების „ “

შესასწავლად ისე უკვე ნაცნობი სიტყვის ცნების მნიშვნელობის , /

სიღრმისეულად გასააზრებლად არსებობს ამ მეთოდის სხვადასხვა ვარიანტი. ,

ერთ-ერთია უშუალოდ ლექსიკურ მარაგზე ორიენტირებული რომლის .

გამოყენების შემდეგაც მოსწავლე იმდიდრებს ლექსიკურ მარაგს .

ეს აქტივობა შეიძლება განხორციელდეს როგორც ინდივიდუალურად ასევე ,

წყვილებში და მცირე ჯგუფებში.

მსვლელობა

მოსწავლეებს ვაცნობ სიტყვის ცნების რუკას და ვასწავლი მისი შევსების /

წესს .

წინასწარ ვარჩევთ ტექსტის გასააზრებლად მნიშვნელოვან სიტყვას ;

მოსწავლეებს წარვუდგენთ დასამუშავებელ ლექსიკურ ერთეულს ჩავწერ მას ;

სქემის ცენტრში და ნაბიჯ-ნაბიჯ ვავსებთ რუკის სხვა უჯრებს.

ვთხოვთ მოსწავლეებს მოიფიქრონ სინონიმები ანტონიმები არაზუსტი , , ,

მაგალითები ილუსტრაციები ამ სიტყვით ნაწარმოები სხვა სიტყვები , , ,

რომლებიც დაეხარება მის გაანალიზებასა და დამახსოვრებაში სიტყვების .

მოფიქრებისას არ ვზღუდავ მოსწალეებს საურველია მოსწავლემ რაც . ,

შეიძლება მეტი მსგავსი საპირისპირო მნიშვნელობის სიტყვა გაიხსენოს და /

ჩაწეროს მიუხედავად იმისა თუ რამდენად ემთხვევა ეს ვარიანტები , ,

ლექსიკონისეულ ვერსიას ამ პროცსში მთავარია სიტყვებს შორის .

სემანტიკურიკავშირების დამყარება რაც მათი გააზრების დამახსოვრებისა , ,

და სხვადასხვა კონტექსტში მათიგამოყენების ეფექტური საშუალებაა .

შესაძლებელია ექსპლიციტური მსჯელობითა და კონტექსტური მინიშნებებით

დავეხმაროთ მოსწავლეს სიტყვებს შორის მიმართებების დაზუსტებაში .

სქემის შევსების დროს მოუწევთ რამდენჯერმე მიუბრუნდნენ ტექსტს შემდეგ ,

მოსწავლეები წარადგენენ თავიანთ ნამუშევრებს განიხილავენ სქემებს და ,

მუშაობენ მათ დაზუსტება-დახვეწაზე ტექსტის მოშველიებით და მსჯელობით.

აღნიშნულმა ძალიან კარგი შედეგი მომცა მოსწავლეებმა მრავალი კუთხით ,

გაიაზრეს სიტყვა და მასთან დაკავშირებული სხვა ცნებები გაიმდიდრეს ,

ლექსიკური მარაგი.

ჩამოწერე და განმარტე სიტყვები

მეთოდის აქტივობის შესახებ/

21

მოსწავლეებს ვყოფ რამდენიმე ჯგუფად მათ - წუთის განმავლობაში უნდა , 3 5

ჩამოწერონ რაც შეიძლება ბევრი სიტყვა მითითებულ თემაზე ასო-ბგერაზე , ,

ილუსტრაციაზე და სხვა გუნდები მორიგეობით კითხულობენ თითო სიტყვას .

და განმარტავენ იმ შემთხვევაში თუ გუნდი ვერ ახსნის სიტყვას მას სხვა . ,

ჯგუფი განმარტავს იმარჯვებს ის ჯგუფი რომელსაც ყველაზე მეტი სიტყვა . ,

ექნება ჩამოწერილი და სწორად განმარტებული.

ეს მეთოდი ძალიან საინტერესო და სახალისო იყო ჩემი მოსწავლეებისთვის ,

კლასის ყველა წევრი აქტიურად ერთვებოდა ამ აქტივობაში ამ აქტივობის .

გამოყენებით მოსწავლეებს მნიშვნელოვნად გაუმდიდრდათ ლექსიკური

მარაგი იყენებდნენ უკვე ნასწავლ ლექსიკურ ერთეულებს იყვნენ , ,

მოტივირებულები რაც შეიძლება მეტი ახალი სიტყვა შეესწავლათ.

სიტყვების გამომძიებელი

მეთოდის აქტივობის შესახებ/

მოსწავლეები ჯერ საკუთარი ვარაუდით ცოდნით განმარტავენ მასწავლებლის/

მიერ შეთავაზებულ სიტყვებს შემდეგ- კონტექსტის მიხედვით ბოლოს , ,

ლექსიკონის გამოყენებითაც აქტივობა შეიძლება განხორციელდეს .

წყვილებში ჯგუფებში და ასევე ინდივიდუალურად , .

დაფაზე ვხაზავთ სამსვეტიან ცხრილს სათაურით სიტყვების გამომძიებელი: „ “.

მოსწავლეები ასეთივე ცხრილებს აკეთებენ რვეულებში ცხრილის პირველ .

სვეტში ჩამოვწერთ რაიმე კონკრეტული ტექსტიდან ამოკრეფილ ისეთ

სიტყვებს რომლებიც მოსწავლეებისათვის სავარაუდოდ უცნობი იქნება , .

მნიშვნელოვანია რომ ამ სიტყვების მნიშვნელობის ამოცნობა ,

მნიშვნელოვანი იყოს კონტექსტის მიხედვით ცხრილის მეორე სვეტში .

მოსწავლეები წერენ თითოეული სიტყვის სავარაუდო მნიშვნელობას ტექსტის.

წაკითხვისას მოსწავლეები კონტექსტით დადგენილ მნიშვნელობას

შეადარებენ თავიანთ ვარაუდებს და გზადაგზა შეავსებენ ცხრილის მესამე ,

სიტყვის კონტექსტური მნიშვნელობის სვეტს .

ამ აქტივობის გამოყენების შემდეგ თითოეული მასწავლებელი ერთხმად ,

აღვნიშნავდით რომ მოსწავლეებმა მნიშვნელოვნად გაიმდიდრეს ლექსიკური,

მარაგი თავისუფლად გამოთქვამდნენ ვარაუდებს სიტყვის მნიშვნელობასთან,

დაკავშირებით ჩვენთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო რომ ეს . ,

აქტივობა შესაძლებლობას აძლევდათ მოსწავლეებს ესწავლათ სიტყვის

მნიშვნელობის ამოცნობა და გამოყენება კონტექსტის მიხედვით რაც ,

კვლევის ანალიზის მიხედვით მოსწავლეებს უჭირდათ , .

დაკარგული სიტყვები

22

მეთოდის აქტივობის შესახებ/

მოსწავლეები ავსებენ ტექსტის მონაკვეთს რომელშიც გამოტოვებულია ,

რამდენიმე სიტყვა აქტივობა შეიძლება განხორციელდეს წყვილებში . ,

ჯგუფებში და ასევე ინდივიდუალურად.

წინასწარ ვარჩევთ მცირე ზომის ტექსტს ან ტექსტის მონაკვეთს რომლიდანაც,

ამოღებულია რამდენიმე სიტყვა მნიშვნელოვანია რომ ეს სიტყვები ადვილად. ,

ამოსაცნობი იყოს კონტექსტის მიხედვით და მეტ- ნაკლებად თანაბრად

გაფანტული ტექსტში მოსწავლეები კითხულობენ და ცდილობენ დაუბრუნონ . ,

ტექსტს დაკარგული სიტყვები ანუ გამოიცნონ და საჭირო ადგილას ჩაწერონ„ “ ,

გამოტოვებული სიტყვები მუშაობის დასრულების შემდეგ მოსწავლეები .

ამოწმებენ სწორად ჩასვეს თუ არა გამოტოვებული სიტყვები მსჯელობენ თუ, , ,

რა დაეხმარა ამა თუ იმ სიტყვის შერჩევაში.

ამ აქტივობამ საშუალება მისცა მოსწავლეებს გაემდიდრებინათ ლექსიკური

მარაგი ისწავლეს საჭირო სიტყვის ამოცნობა კონტექსტის მიხედვით , .

გააცნობიერეს რომ ერთი და იგივე აზრი შეიძლება სხვადასხვაგვარად ,

გადმოსცენ და კითხვის პროცესში უფრო სწრაფად აზროვნებდნენ.

საჭირო სიტყვების ნუსხა

ეს აქტივობა ხელს უწყობს მოსწავლეთა ლექსიკური მარაგის გამდიდრებას .

სინონიმებს ანტონიმებს ადეკვატურ ზმნებს ზედსართავ სახელებს და სხვათა, , ,

შესახებ მუშაობით ერთგვარ ლექსიკურ ბაზას უქმნის მოსწავლეებს წერითი ,

დავალების შესასრულებლად ამდენად სასურველია რომ მის გამოყენებას . ,

სისტემატური სახე ჰქონდეს მეთოდი განკუთვნილია წერის წინა ეტაპზე .

სამუშაოდ .

ვაჩვენებთ ილუსტრაციას მოსწავლეებმა უნდა აღწერონ ნახატი და .

შეადგინონ საჭირო სიტყვების ნუსხა საკუთარი ემოციებისა და ,

შთაბეჭდილებების წერილობით გადმოსაცემად ეს აქტივობა უმჯობესია .

შესრულდეს წყვილებში ან ჯგუფებში.

მას შემდეგ რაც კონკრეტული ილუსტრაციის მიხედვით შეადგენენ საჭირო ,

სიტყვების ნუსხას მოსწავლეებს ვაძლევთ დავალებას რომ აღნიშნული , ,

სიტყვების გამოყენებით შეადგინონ თხზულება რომელსაც შემდეგ მთელ ,

კლასს გააცნობენ სამუშაოს დასრულების შემდეგ მოსწავლეები აკეთებენ .

პრეზენტაციას და თავიანთ თხზულებას მასწავლებლის მიერ გაკეთებულ

აპლიკაციას ამატებენ.

შეფასება

23

მუშაობის პროცესში ადვილად ვლინდება შეუძლია თუ არა მოსწავლეს ,

ადეკვატური ლექსიკის სინონიმების ანტონიმების სახელებისა და , , ,

მოქმედების აღმნიშვნელი სიტყვების შერჩევა ორგანიზება და ,

თანამშრომლობა.

ინტერვენციების დაგეგმვის შემდეგ დავიწყე მათი განხორციელება დაიგეგმა .

ორი სახის ინტერვენცია: სათანადო მრავალფეროვანი აქტივობების

გამოყენება საგაკვეთილო პროცესში.

მოვიძიე ლექსიკიკის გამდიდრებისაკენ მიმართული მრავალფეროვანი

აქტივობები რომლებსაც მუდმივად ვახორციელებდი საკლასო ოთახში , .

ახალი მეთოდების შეტანისას მეტ ყურადღებას ვუთმობდი უცხო სიტყვების

გაგება-გააზრებას განსაკუთრებული ყურადღება მივაქციე კონტექსტში ,

მოცემული სიტყვის მნიშვნელობის დადგენას და გამოყენებას შედეგებს .

ვუზიარებდი კოლეგებს ჩემს მიერ დადეგმილი და განხორციელებული .

აქტივობებია სიტყვის ცნების რუკა აღნიშნულმა ძალიან კარგი შედეგი : „ / “

მომცა მოსწავლეებმა მრავალი კუთხით გაიაზრეს სიტყვა და მასთან ,

დაკავშირებული სხვა ცნებები გაიმდიდრეს ლექსიკური მარაგი, .

ჩამოწერე და განმარტე სიტყვები ეს მეთოდი ძალიან საინტერესო და „ ,“

სახალისო იყო ჩემი მოსწავლეებისთვის კლასის ყველა წევრი აქტიურად ,

ერთვებოდა ამ აქტივობაში ამ აქტივობის გამოყენებით მოსწავლეებს .

მნიშვნელოვნად გაუმდიდრდათ ლექსიკური მარაგი იყენებდნენ უკვე ,

ნასწავლ ლექსიკურ ერთეულებს იყვნენ მოტივირებულები რაც შეიძლება ,

მეტი ახალი სიტყვა შეესწავლათ.

სიტყვების გამომძიებელი ამ აქტივობის გამოყენების შემდეგ „ “ ,

მოსწავლეებმა მნიშვნელოვნად გაიმდიდრეს ლექსიკური მარაგი ,

თავისუფლად გამოთქვამდნენ ვარაუდებს სიტყვის მნიშვნელობასთან

დაკავშირებით ჩვენთვის განსაკუთრებითმნიშვნელოვანი იყო რომ ეს . ,

აქტივობა შესაძლებლობას აძლევდათ მოსწავლეებს ესწავლათ სიტყვის

მნიშვნელობის ამოცნობა და გამოყენება კონტექსტის მიხედვით რაც ,

კვლევის ანალიზის მიხედვით მოსწავლეებს უჭირდათ , .

დაკარგული სიტყვები ამ აქტივობამ საშუალება მისცა მოსწავლეებს „ "

გაემდიდრებინათ ლექსიკური მარაგი ისწავლეს საჭირო სიტყვის ამოცნობა ,

კონტექსტის მიხედვით გააცნობიერეს რომ ერთი და იგივე აზრი შეიძლება . ,

სხვადასხვაგვარად გადმოსცენ და კითხვის პროცესში უფრო სწრაფად

აზროვნებდნენ.

საჭირო სიტყვების ნუსხა ამ აქტივობამხელიშეიუწყო მოსწავლეთა „ “

ლექსიკური მარაგის გამდიდრებას სინონიმებს ანტონიმებს ადეკვატურ . , ,

ზმნებს ზედსართავ სახელებს და სხვათა შესახებ მუშაობით ერთგვარი , ,

24

ლექსიკური ბაზა შეექმნათ მოსწავლეებს ამდენად სასურველია რომ მის . ,

გამოყენებას სისტემატური სახე ჰქონდეს.

ინტერვენციების შედეგები შეფასება5.3. /

მოსწავლეებს დადებითი ემოცია ჰქონდათ სხვადასხვა სახალისო

აქტივობების დანერგვის მიმართ საგაკვეთილო პროცესში მოსწონდათ .

ერთად მუშაობა როდესაც ეს მეთოდები ტარდებოდა წყვილებში ან ,

ჯგუფურად ასევე დადებითი განწყობა ჰქონდათ კლასგარეშე ღონისძიებების .

მიმართ.

მეორე სემესტრის ბოლოს ჩატარებული დიაგნოსტიკური ტესტირების

შედეგები წარმოდგენილია დიაგრამების სახით სადაც ნათლად ჩანს შედეგის ,

გაუმჯობესება.

მეორე სემესრტრის ბოლოს ჩატარებული განმეორებითი დიაგნოსტიკური

ტესტირების შედეგები

ტესტში სწორად შესრულებული პასუხების რაოდენობა

თითოეულ კითხვაზე სწორი პასუხების რაოდენობა

1. რომელია ზედმეტი სიტყვა?მზარეული მომღერალი . . ექიმი დღესასწაული . .ა მზარეული) . ბ მომღერალი ) . გ ექიმი ) . გ )დღესასწაული .

25

82%

18%

Sales

სწორიარასწორი

რომელია ადამიანის გარეგნობის აღმნიშვნელი სიტყვა2. ?

ა ჭკვიანი ბ გულთბილი გ დაბალი დ მშვიდი ) . ) . ) . ) .

94%

6%

Sales

სწორიარასწორი

რომელია ადამიანის თვისების აღმნიშვნელი სიტყვა3. ?

ა მაღალი ) . ბ მსუქანი ) . გ შავთვალება ) . დ ცნობისმოყვარე) .

26

94%

6%

Sales

სწორიარასწორი

როგორი შეიძლება იყოს 4. ქუჩა ?

ა გამხდარი ) . ბ ვიწრო გ მაღალი ) . ) . დ ხშირი) .

94%

6%

Sales

1st Qtr

2nd Qtr

რომელია არასწორი 5. ?ა სწრაფი ლაპარაკი ბ სწრაფი სიარული გ სწრაფი სიცილი დ ) . ) . ) . )სწრაფი კითხვა.

27

94%

6%

Sales

სწორიარასწორი

4th Qtr

6. რას ნიშნავს მოცემულ წინადადებაში სიტყვა ხანდახან„ “?

ხანდახან დედას ვეხმარები საოჯახო საქმეებში.

ა ზოგჯერ) . ბ ისევ გ იშვიათად ) . ) .

94%

6%

Sales

სწორიარასწორი

რომელი არ არის ერთნაირი მნიშვნელობის სიტყვები სინონიმები7. ( )?

ა მხიარული) – ხალისიანი ბ მთავარი ძირითადი . ) – .

28

76%

24%

Sales

სწორი2nd Qtr

როგორი შეიძლება იყოს 8. ამინდი?

ა ზუსტი) . ბ თბილი) . გ კარგი ) . დ მზიანი) .

100%

Sales

სწორი2nd Qtr

როგორი შეიძლება იყოს 9. ტყე ?

ა მსხვილი ) . ბ მუქი ) . გ უზარმაზარი ) .

29

53%47%

Sales

სწორი2nd Qtr

10 დაალაგე სიტყვები ისე რომ წინადადება მიიღო. , . ყველაფერი ადამიანს ცნობისმოყვარე აინტერესებს------------------------------------------------------------------------------------------------------------

100%

Sales

სწორიარასწორი

4th Qtr

თავი VI

დასკვნა და რეკომენდაციები 6.1

როგორც გაირკვა ყველა ის ინტერვენცია რომელიც შევიმუშავე აღმოჩნდა , , ,

დადებითი და ეფექტური მოსწავლეებისთვის კვლევა აღმოჩნდა დროული და .

30

ძალიან საჭირო როგორც ბავშვებისათვის ასევე ჩემთვის რადგან დავინახე , , .

რეალური სურათი რა უჭირდათ და რაც მთავარია რა იყო ამ პრობლემის , ,

ძირითადი მიზეზი თუმცა მთავარია ეს მიღწევადია და შევძელი ბავშვისთვის. , .

დიდი როლი ენიჭება სკოლას მასწავლებელს მეგობრებს ოჯახსა და , , ,

საზოგადოებას ეს მთლიან კომპლექსში ხელს უწყობს მათ განვითარებას , .

ამიტომ მხოლოდ მასწავლებელი ან მშობელი ამას ვერ მიაღწევს .

დავრწმუნდი რომ , :

ყოველთვის საჭიროა მოსწავლეებთან სახალისო აქტივობების შეტანა ; დადებითი ეფექტი აქვს სხვადასხვა პროექტის ჩატარებას ლექსიკის

გამდიდრების მიმართულებით ; აუცილებლად გავუზიარებ კოლეგებს გამოცდილებას .

იმის გათვალისწინებით, რომ კვლევის ძირითადი ნაწილი დასრულდა,

საჭიროა გარკვეული რეკომენდაციების შემუშავება.

კვლევის კომისიამ აღნიშნული რეკომენდაციები შემდეგნაირად

ჩამოაყალიბა:

• საჭიროა მოსწავლეები სისტემატიურად ვამუშაოთ ლექსიკური მარაგის

გამდიდრების აქტივობების გამოყენებაზე .

• შევქმათ შესაბამისი სასკოლო გარემო.

ბიბლიოგრაფია

კითხვისა და წერის სწავლება დაწყებით საფეხურზე - კლასები 1. ( I VI )

საქართველოს დაწყებითი განათლების პროექტი 2015

2.დაწყებითი საფეხურის მასწავლებლის გზამკვლევი მასწავლებელთა

პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი 2010 ნინო ელბაქიძე , თეა

ქიტოშვილი - - -ISBN 978 0 3097 01.

ეროვნული სასწავლო გეგმების პორტალი სარეკომენდაციო 3.

აქტივობები ncp. Ge

ბავშ4. ვის ფსიქოლოგიური განვითარების დარღვევები მწირი ლექსიკური

მარაგის პრობლემის გადაჭრის გზები მოსწავლეებში - სავარჯიშოები

მშობლებს და პედაგოგებს თამარ გაგოშიძე თბილისი 2007

5.წყარო : Let's begin reading right: Developmentally appropriate beginning

literacy, Third edition, by M. V. Fields and K. L. Spangler, p. 104. Copyright © 1995 by

Prentice-Hall.

31

უცხოური ენების სწავლების საფუძვლები ნაწ პირველი -ე შავერდაშვილი 6. ( . ) . ;

ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი წ; 2014 .

სტატიები

1. რჩევები სიტყვის მარაგის გასამდიდრებლად

Mastavlebeli ge. თამარ კაციტაძე 2014

2. როგორ გავუმდიდროთ ბავშვს სიტყვათა მარაგი

Mshoblebi ge. 2014

3. სიტყვათა მარაგის შეძენაზე ორიენტირებული სწავლების სტრატეგიები

და პრაქტიკა

Mastavlebeli ge. მაია ფორჩხაძე 2014

დანართები

დანართი 1

ლექსიკური ერთეულების გაგებისა და კონტექსტის გათვალისწინებით

სწორად გამოყენების უნარის შემოწმება.

სახელი --------------------- გვარი -----------------------------------( ) ( )

კლასი ---------------------

დიაგნოსტიკური ტესტი

32

(1) რომელია1. ზედმეტი სიტყვა?

თანაგრძნობა მეგობარი მეგობრობა . . . სიყვარული .

ა თანაგრძნობა ) . ბ მეგობარი ) . გ მეგობრობა ) . დ სიყვარული ) .

(1) რომელი სიტყვა არ აღნიშნავს მცენარის ნაწილს2. ?

ნაყოფი მიწა ფესვი ფოთოლი. . . .

ა ნაყოფი ბ მიწა გ ფესვი დ ფოთოლი) . ) . ) . ) .

(1) რომელია ადამიანის გარეგნობის აღმნიშვნელი სიტყვა3. ?

ა გაბედული) . ბ მზრუნველი გ მწვანეთვალება დ) . ) . )

ძილისგუდა .

(1) რომელია4. ადამიანის თვისების აღმნიშვნელი სიტყვა?

ა დაღლილი ა მოსიყვარულე გ ქერათმიანი ) . ) . ) . გ დმანისელი) .

(1) რომელია არასწორი 5. ?

ა ჭრელი კაბა) . ბ ჭრელი პეპელა გ ჭრელი მდინარე ) . ) . დ ჭრელი)

კოდალა .

(1) რომელია მსგავსი მნიშვნელობის სიტყვები სინონიმები6. ( )?

ა გაოცებული გაკვირვებული ) – . ბ იშვიათი ხშირი ) – .

გ მაღალი დაბალი ) – . დ ხმაურიანი წყნარი) – .

(1) რომელია ხაზგასმული სიტყვის საპირისპირო მნიშვნელობის სიტყვა7.

ანტონიმი ( )?

დავალება საკმაოდ მარტივია.

ა ადვილია ) . ბ ბევრია ) . გ რთულია ) . დ საიტერესოა) .

(1) რომელი სიტყვაა გამოტოვებული 8. ?

როგორც კიზარი დაირეკება და გაკვეთილი ჩვენ სახლში მივდივართ. . . , .

ა გაგრძელდება ) . ბ დაიწყება ) . გ დამთავრდება დ) . )

შეიცვლება.

(1) ცნობისმოყვარეა ის9. :

ა ვისაც არაფრის ეშინია ) .

ბ ვინც ადამიანებს ეხმარება ) .

გ ვინც კარგად სწავლობს ) .

დ ვისაც ყველაფერი აინტერესებს) .

33

(1) დაალაგე სიტყვები ისე რომ წინადადება მიიღო10. , .არდადეგები ყველა უყვარს ზაფხულის მხირული მოსწავლეს

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

დანართი 2

კითხვარი მასწავლებლებთან

თუ ეთანხმებით - 1 კი;

თუ არ ეთანხმებით - 0 არა.

1.აქვთ თუ არა თქვენს მოსწავლეებს კარგი ლექსიკური მარაგი?

2. შეუძლიათ ამბის კარგად, თანმიმდევრულად გადმოცემა?

3. შეუძლიათ ტექსტის შედგენა?

4. უჭირთ თუ არა მოსწავლეებმა შესწავლილი სიტყვების გამოყენება აზრის

გადმოსაცემად?

რამდენად ხშირად იყენებენ სინონიმებსა და ანტონიმებს5. ?

6.დიდ დროს უთმობთ თუ არა გაკვეთილზე ლექსიკურ მარაგზე მუშაობას?

7 .ლექსიკური მარაგის შესავსებად იყენებთ თუ რა დამხმარე, დამატებით

მოძიებულ აქტივობებს , თუ მხოლოდ მეთოდური სახელმძღვანელოთი

შემოიფარგლებით?

ინტერვიუირება

უმეტესად რა პრობლემებს ქმნის თქვენს მოსწავლეებში ლექსიკური 1.

მარაგის სიმწირე?

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

რომელ აქტივობებს და სტრატეგიებს იყენებთ პრობლემის 2.

აღმოსაფხვრელად?

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

3. იყენებთ თუ არა კლასგარეშე აქტივობებს პრობლემის გადასაჭრელად?

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

34

დანართი 3

დიაგნოსტიკური ტესტი

(1) 1. რომელია ზედმეტი სიტყვა?მზარეული მომღერალი . . ექიმი დღესასწაული . .ა მზარეული) . ბ მომღერალი ) . გ ექიმი ) . გ )დღესასწაული .

(1) რომელია ადამიანის გარეგნობის აღმნიშვნელი სიტყვა2. ?

ა ჭკვიანი ბ გულთბილი გ დაბალი დ მშვიდი ) . ) . ) . ) .

(1) რომელია ადამიანის თვისების აღმნიშვნელი სიტყვა3. ?

ა მაღალი ) . ბ მსუქანი ) . გ შავთვალება ) . დ ცნობისმოყვარე) .

(1) როგორი შეიძლება იყოს 4. ქუჩა ?

ა გამხდარი ) . ბ ვიწრო გ მაღალი ) . ) . დ ხშირი) .

(1) რომელია არასწორი 5. ?ა სწრაფი ლაპარაკი ბ სწრაფი სიარული გ სწრაფი სიცილი დ ) . ) . ) . )სწრაფი კითხვა.

(1) 6. რას ნიშნავს მოცემულ წინადადებაში სიტყვა ხანდახან„ “?

ხანდახან დედას ვეხმარები საოჯახო საქმეებში.

ა ზოგჯერ) . ბ ისევ გ იშვიათად დ ხშირად ) . ) . ) .

(1) რომელი არ არის ერთნაირი მნიშვნელობის სიტყვები სინონიმები7. ( )?

ა მხიარული) – ხალისიანი ბ მთავარი ძირითადი გ წვრილი მსხვილი. ) – . ) – .

(1) როგორი შეიძლება იყოს 8. ამინდი?

ა ზუსტი) . ბ თბილი) . გ კარგი ) . დ მზიანი) .

(1) როგორი შეიძლება იყოს 9. ტყე ?

ა მსხვილი ) . ბ მუქი ) . გ უზარმაზარი ) . დ ღრმა) .

(1) 10 დაალაგე სიტყვები ისე რომ წინადადება მიიღო. , . ყველაფერი ადამიანს ცნობისმოყვარე აინტერესებს

35

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

შპს ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლა ინტელექტის პედაგოგის -,, ’’

ეთერ მესტვირიშვილის-კვლევის ანგარიშის რეფლექსია

პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევა თემაზე:„ლექსიკურ მარაგთან

დაკავშირებული პრობლემები, გამომწვევი მიზეზები და გაუმჯობესების გზები

ქართული როგორც მეორე ენის სწავლებისას , VI კლასში“, ჩავატარე შპს

ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლა ინტელექტში,, ’’. კვლევის მიზანი იყო,

დამედგინა მეექვსე კლასში ლექსიკური მარაგის სიმწირის გამომწვევი

მიზეზები და დამეგეგმა შესაბამისი ინტერვენციები პრობლემის

აღმოსაფხვრელად. კვლევის განხორციელება დავიწყე 2017-18 სასწავლო

წელს, კვლევა გრძელდებოდა 8 თვის მანძილზე.

მასწავლებელი მუდმივად უნდა მუშაობდეს პროფესიულ ზრდაზე, იყოს

სიახლეების ძიებაში, ზრუნავდეს თანამშრომლობისა და კომუნიკაციის უნარ-

ჩვევების განვითარებაზე, ორიენტირებული იყოს შედეგების გაუმჯობესებაზე.

ჩემი პედაგოგიური პრაქტიკის მანძილზე, აქტიურად ვთანამშრომლობ ჩემს

კოლეგებთან, ყოველთვის ვუზიარებ სიახლეებს, ვსაუბრობ პრობლემურ

საკითხებზე და ვეძებ გაუმჯობესების საშუალებებს. გამოკვეთილი

პრობლემური საკითხებიდან ერთ-ერთი იყო მწირი ლექსიკური მარაგის

არსებობა, რაც თავის მხრივ სხვა პრობლემების წყარო ხდება ხოლმე.

კვლევის პირველ ეტაპზე ჩავატარე დიაგნოსტიკური ტესტირება, რათა კიდევ

ერთხელ ნათლად დამენახა არსებული პრობლემა. შემდეგ მასწავლებლებთან

კითხვარების და ინტერვიუების საშუალებით შევეცადე დამედგინა მისი

გამომწვევი მიზეზები. გავეცანი ლიტერატურას, დავგეგმე და განვახორციელე

შესაბამისი ინტერვენციები. მიღებული შედეგები დადებითი აღმოჩნდა, რაც

ისევ დიაგნოსტიკური ტესტირებით განვსაზღვრე .

კვლევის შესახებ ინფორმაცია გავაცანი კოლეგებს, რამდენიმე მათგანი

ჩართული იყო კვლევის კომისიაში, ისინი დიდ ინტერესს გამოხატავდნენ, თუ

როგორ მიმდინარეობდა კვლევა და ელოდებოდნენ შედეგებს. კვლევის

დასრულების შემდეგ კათედრაზე მოვაწყე კვლევის პრეზენტაცია, გაიმართა

დისკუსია ზოგიერთ საკითხთან დაკავშირებით. კვლევის შედეგების გაზიარება

საინტერესო აღმოჩნდა, მათ აღნიშნეს, რომ შემუშავებული რეკომენდაციები,

ნამდვილად გაგვიყვანდა მიზანზე. აღნიშნული თანამშრომლობა უფრო

საინტერესოსა და ნაყოფიერს გახდის ჩვენს პედაგოგიურ საქმიანობას.

36

მე გავითვალისწინე კოლეგების უკუკავშირი, ვგეგმავ, რომ მომავალში

დავნერგო. ვფიქრობ, კვლევა წარმატებით განხორციელდა და მიზანს

მივაღწიე.

37