култура и етика во сообраќајот

KULTURA I ETIKA VO SOBRA]AJOT

Prof. d-r Kiril Temkov

Dvi`eweto e edna od su{tinite, karakteristikite i

celite na postoe~koto, pa i na lu|eto. Vo nego se

obedinuvaat energijata i strasta za promena na

mestoto vo soobraznost so osnovnite egzistentni

kategorii prostorot i vremeto.

@iveeweto e dvi`ewe i sé se stremi kon dvi`ewe.

Soobra}ajot neposredno e involviran vo sozdavaweto

na dene{nata kultura.

Zaedno so realnosta i potencijalite na soobra}ajot,

kako i so nastanite koi se slu~uvaat so soobra}ajot,

so odnesuvaweto na lu|eto vo soobra}ajot i so

posledicite od soobra}ajnata razdvi`enost se

razvivaat i

kulturata i etikata na soobra}ajot

kako posebni formi na ~ove~koto `iveewe i

postapuvawe.

Kulturata na soobra}ajot

se odnesuva na li~noto i kolektivnoto ~uvstvuvawe

na negovata smisla i korisnost, na baraweto za

sobrazno podgotvuvawe i za ovozmo`uvawe na negovo

nepre~eno razvivawe i odvivawe, na znaewata za

soobra}ajot i za soobra}ajnite sredstva i aspekti

na koristeweto, na prisposobenosta za koristeweto

na sovremenite brzini i na odnosot kon rezultatite

i posledicite od soobra}ajot itn.

Stanuva zbor za cela gama pogledi, opredelbi,

re{enija, koi se va`ni za `ivotot i dvi`eweto na

~ovekot, vo negovata zaednica i vo celoto ~ove{tvo.

Etikata na soobra}ajot

gi prestoruva soznanijata za su{tinata, silata,

pozitivnite i negativnite strani na soobra}ajot vo

moralen vrednosen sistem i kodeks, koj }e ovozmo`i

humano, pravilno, vnimatelno, vistinski korisno,

zakonito i benevolentno u~estvo вo soobra}ajot i vo

negovoto koristewe

Kant: Treba, zna~i mo`e{!,

@an-Mari Gijo: Mo`e{, zna~i treba!

Osnovnata norma na etikata na soobra}ajot

glasi:

Misli na sebe i na drugite!

Osoben problem kaj nas (a i nasekade vo svetot), a koj

specijalno ja istaknuva etikata na soobra}ajot, se grdite

posledici za mladite, koi stradaat od negri`livite

voza~i i od nevnimatelnosta vo soobra}ajot, na koi im se

odzema {ansa da go pro`iveat `ivotot.

Isto taka, mo{ne e opasno eventualnoto nesvesno

prifa}awe od strana na mladite na lo{ite naviki na

postarite vo soobra}ajot, osobeno na nivnite roditeli i

bliski, {to mladite go gledaat i mo`e da go imitiraat

koga samite }e stanat u~esnici vo soobra}ajot.

NAMESTO ZAKLU^OK

Ostrata, neotstapna etika vo soobra}ajot e nov

imperativ za site lu|e.

Dokolku sakame da gi u`ivame blagodatite na

razvieniot soobra}aj, toj mora da bide praven so

jasna i stabilna eti~ka svest na sekogo za svojata

odgovornost vo soobra}ajot, so pridr`uvawe kon

upatstvata i normite vo soobra}ajot i so postojano

vodewe smetka za sebe i za drugite, kako osnovna

eti~ka pozicija na sekoja izgradena li~nost.

Mora da se predupreduva na negativnite moralni

postapki vo soobra}ajot i samite lu|e da se

samokontroliraat za od nivnoto odnesuvawe vo

soobra}ajot da ne stradaat tie samite, drugite lu|e i,

posebno, decata. Koga site gledaat kako se postapuva

lo{o i se pravi zlo, i tie pomisluvaat deka i tie mo`at

toa da go pravat, pa taka se vlijae da se gradi lo{a

etika na soobra}ajot, na op{ta neodgovornost i sl.

Osobeno e zlo ako decata ne nau~at {to e pravilno vo

soobra}ajot. Koga tie gledaat kako vozat nivnite

roditeli, a tie mo`ebi gre{at i ne postapuvaat

pravilno, decata se nau~uvaat deka taka e dobro i se

podgotvuvaat tie da vozat isto taka. Posledicite }e

bidat krajno negativni za niv, tie prvite }e nastradaat

vo soobra}ajot, za{to od nebre`noto i lo{oto vozewe

prvin stradaat samite onie koi ne postapuvaat dobro.

П О У К А

Soobra}ajot stanuva sé poopasen, kolku i da

rastat predupreduvawata i kontrolite. Za toa

najmnogu mo`e da pomogne vistinskata eti~ka

namera na ~ovekot da vnimava na pravilata i

propisite i negovata iskrena `elba da ne

napravi {teta sebesi i na drugite.

БЛАГОДАРИМЕ НА ВНИМАНИЕТО

Републички совет за безбедност

на сообраќајот на патиштата