Ευρωπαϊκή Μελέτη για τιςΕυρωπαϊκή Μελέτη για τιςΕυρωπαϊκή Μελέτη για τις Ευρωπαϊκή Μελέτη για τις συμπεριφορές εξάρτησης στο συμπεριφορές εξάρτησης στο ΔιαδίκτυοΔιαδίκτυο EU NET ADBEU NET ADBΔιαδίκτυο Διαδίκτυο -- EU NET ADB EU NET ADB

Ά Τ ίΆρτεμις ΤσίτσικαΛέκτορας Εφηβικής Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών

Επιστ. Υπεύθυνος Προγράμματος «Αριάδνη»ς ρ γρ μμ ς ρ ηΕπιστ. Υπεύθυνος Μονάδας Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ)Β΄ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών

Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»

Safer internet This project is funded under the Safer Internet programme,This project is funded under the Safer Internet programme,

a multiannual Community Programme on promoting safer use of the Internet and new online technologies.

http://ec.europa.eu/saferinternet

Η τεχνολογία προσφέρει στους νέουςΗ τεχνολογία προσφέρει στους νέους απεριόριστες δυνατότητες εκπαίδευσης ,

ενημέρωσης και ψυχαγωγίας

ΑναπτυξιακάΑναπτυξιακάΑναπτυξιακά Αναπτυξιακά χαρακτηριστικά εφηβείαςχαρακτηριστικά εφηβείας

•• ΠειραματισμόςΠειραματισμός--περιέργειαπεριέργειαΠειραματισμόςΠειραματισμός περιέργειαπεριέργεια

•• Σχετική έλλειψη ορθής κρίσηςΣχετική έλλειψη ορθής κρίσηςχ ή ψη ρ ής ρ ηςχ ή ψη ρ ής ρ ης

•• Προσκόλληση στον παρόντα χρόνοΠροσκόλληση στον παρόντα χρόνο

•• Συμπεριφορές υψηλού κινδύνουΣυμπεριφορές υψηλού κινδύνου

•• Πρόκληση γονεϊκής εξουσίαςΠρόκληση γονεϊκής εξουσίας

Σ φ έ ΕξάΣ φ έ ΕξάΣυμπεριφορές Εξάρτησης Συμπεριφορές Εξάρτησης στο Διαδίκτυοστο Διαδίκτυοστο Διαδίκτυοστο Διαδίκτυο

Συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται απόΣυμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από απώλεια ελέγχου σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου με αποτέλεσμα την δ δ μ μ ηπαραμέληση βασικών πτυχών της

καθημερινότητας ημ ρ η ς(σχολικές υποχρεώσεις,

δραστηριότητες-χόμπι, φιλικές ρ ηρ η ς χ μ φ ςσχέσεις, φλερτ, σωματική φροντίδα

και υγιεινή)

Σ φ έ ΕξάΣ φ έ ΕξάΣυμπεριφορές Εξάρτησης Συμπεριφορές Εξάρτησης στο Διαδίκτυοστο Διαδίκτυο

Ορισμός :

στο Διαδίκτυοστο Διαδίκτυο

Α ώλ Πρωταγωνι-

Ορισμός :

Απώλεια ελέγχου σχετικά με

Αρνητικές συνέπειες

στον

Πρωταγωνιστικός

ρόλος του διαδικτύουτη χρήση

του διαδικτύου

στον πραγματικό

κόσμο

διαδικτύουΣτην

καθημερινό-τητατητα

Έρευνα Έρευνα EUEU--NET ADBNET ADB

Ε ϊ έ ώΕ ϊ έ ώ•• 7 Ευρωπαϊκές χώρες7 Ευρωπαϊκές χώρες(Ελλάδα, Γερμανία, Ισπανία, (Ελλάδα, Γερμανία, Ισπανία, ρμρμΠολωνία, Ισλανδία, Ολλανδία, Πολωνία, Ισλανδία, Ολλανδία, Ρουμανία)Ρουμανία)Ρουμανία)Ρουμανία)

•• Πρόγραμμα Πρόγραμμα Safer InternetSafer Internet

Η σύμπραξη χωρών Η σύμπραξη χωρών ((C tiC ti ))

Landeszentrale für Medien und

((ConsortiumConsortium))University of

Kommunikation Rheinland-PfalzUniversity of MainzGermany

AkureyiIceland

Nobody’s ChildrenyFoundationPoland

IVO AddictionResearch Institute

NetherlandsUniversity ofMedicine and Pharmacy lasi

Netherlands

Protegeles

Romania

gSpain

Adolescent Health UnitUniversity of AthensUniversity of Athens

Greece

Σκοπός ΈρευναςΣκοπός ΈρευναςΣκοπός ΈρευναςΣκοπός Έρευνας

• H συχνότητα των συμπεριφορών εξάρτησης από το διαδίκτυο στους εφήβους

•Ο τρόπος ανάπτυξης συμπεριφορών εξάρτησης

•Επικοινωνία των συμπερασμάτων προς ενημέρωση ΜΜΕ, ειδικών και κοινού

•Σχεδιασμός στρατηγικών για πρόληψη, περιορισμό και αντιμετώπιση των συμπεριφορών αυτών

Σχεδιασμός ΈρευναςΣχεδιασμός ΈρευναςΣχεδιασμός ΈρευναςΣχεδιασμός Έρευνας

Ποσοτική Έρευνα:Ποσοτική Έρευνα:

-Δημιουργία Ερωτηματολογίου-Εργαλείου σχετικάΔημιουργία Ερωτηματολογίου Εργαλείου σχετικά με τη διαδικτυακή χρήση, τη διάγνωση εξάρτησης, τον διαδικτυακό τζόγο και την ψυχοκοινωνική κατάστασηδιαδικτυακό τζόγο και την ψυχοκοινωνική κατάσταση των παιδιών

- Αντιπροσωπευτικό δείγμα εφήβων 15-16 ετών σε κάθε χώρακάθε χώρα

-2000 ερωτηματολόγια σε κάθε χώρα (140002000 ερωτηματολόγια σε κάθε χώρα (14000 ερωτηματολόγια)

20002000

2000

2000

2000

2000

2000

200014 000

δ ό Έδ ό ΈΣχεδιασμός ΈρευναςΣχεδιασμός Έρευνας

Ποιοτική Έρευνα:

-Συνεντεύξεις εφήβων με score διαδικτυακής εξάρ η ης ο χε ικό εργαλείοεξάρτησης στο σχετικό εργαλείο

20 συνεντεύξεις ανά χώρα (140 συνεντεύξεις-20 συνεντεύξεις ανά χώρα (140 συνεντεύξεις συνολικά)

Ηλικία έναρξης Ηλικία έναρξης διαδικτυακής χρήσης (ανά χώρα)διαδικτυακής χρήσης (ανά χώρα)

«Εθισμός»«Εθισμός»

Εθι μόΕθι μό υν λι ό δείγμαυν λι ό δείγμαΕθισμός Εθισμός –– συνολικό δείγμασυνολικό δείγμα

• Δυσλειτουργική διαδικτυακή χρήση (οριακή και εξάρτηση) 13,9%

- 12,7% οριακή – δυνητικά στο μέλλον μπορεί να οδηγήσει σε εξάρτηση

- 1 2% εξάρτηση- 1,2% εξάρτηση

EU NET ADB, 2012

Ποσοστά οριακής χρήσης και εξάρτησης ανά χώραΠοσοστά οριακής χρήσης και εξάρτησης ανά χώρα

Ποσοστά οριακής χρήσης και εξάρτησης σε σχέση με το φύλο, την ηλικία, και το επίπεδο μόρφωσης των γονέων

Ψυχοκοινωνική κατάστασηΨυχοκοινωνική κατάσταση((YSRYSR; Achenbach & Rescorla, 2001); Achenbach & Rescorla, 2001)

Λειτουργική Δυσλειτουργική pδιαδικτυακή χρήση (%)

διαδικτυακήχρήση (%)

Κοινωνικές δ ξ ό

Φυσιολογικό 93.4 76 <0,001δεξιότητες Οριακό / Κλινικό 6.6 24

Προβλήματα έψης

Φυσιολογικό 88.9 70.3 <0,001σκέψης Οριακό / Κλινικό 11.1 29.7

Προβλήματα προσοχής

Φυσιολογικό 91.5 70.8 <0,001προσοχής Οριακό / Κλινικό 8.5 29.2

Επιθετική συμπεριφορά

Φυσιολογικό 93.8 71.8 <0,001Ο ό / Κλ όσυμπεριφορά Οριακό / Κλινικό 6.2 28.2

Συνολικά προβλήματα

Φυσιολογικό 92.3 63.9 <0,001Οριακό / Κλινικό 7 7 36 1προβλήματα Οριακό / Κλινικό 7.7 36.1

Συμπεράσματα – Εθισμός (1)

• 1.2% του συνολικού δείγματος παρουσιάζει συμπεριφορές εξάρτησης και 12,7% οριακή διαδικτυακή συμπεριφοράεξάρτησης και 12,7% οριακή διαδικτυακή συμπεριφορά

(13.9% δυσλειτουργική διαδικτυακή χρήση )

• Οι διαφορές μεταξύ των χωρών δεν είναι σημαντικές, ωστόσο μεγαλύτερα ποσοστά παρουσιάζονται σεωστόσο μεγαλύτερα ποσοστά παρουσιάζονται σε Ρουμανία, Ελλάδα και Ισπανία ενώ τα μικρότερα σε Ισλανδία Ολλανδία και ΓερμανίαΙσλανδία, Ολλανδία και Γερμανία

Συμπεράσματα – Εθισμός (2)

• Τα ποσοστά εξάρτησης παρουσίαζαν τάση ανόδου σταΤα ποσοστά εξάρτησης παρουσίαζαν τάση ανόδου στα αγόρια, τις μεγαλύτερες ηλικίες και το χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο γονέωνμ ρφ γ

• Υπήρχαν ψυχοκοινωνικές δυσκολίες στην ομάδα τωνΥπήρχαν ψυχοκοινωνικές δυσκολίες στην ομάδα των εξαρτημένων εφήβων

Συμπεριφορές Υψηλού ΚινδύνουΣυμπεριφορές Υψηλού Κινδύνου

Κίνδυνος Διαδικτυακής αποπλάνησηςΚίνδυνος Διαδικτυακής αποπλάνησηςΚίνδυνος Διαδικτυακής αποπλάνησηςΚίνδυνος Διαδικτυακής αποπλάνησης

• 63% των εφήβων επικοινωνούν με αγνώστους on-line

• 9,3% από αυτούς αναφέρουν ότι αυτό τους έβλαψε (5 4% του συνολικού δείγματος)έβλαψε (5,4% του συνολικού δείγματος)

• 45,7% από αυτούς συνάντησαν στο φυσικό 45,7 ς η φκόσμο κάποιον που γνώρισαν μέσω διαδικτύου (28.4% του συνολικού δείγματος)(28.4% του συνολικού δείγματος)

EU NET ADB 2012

Ποσοστό εφήβων που επικοινωνούν φήβμε αγνώστους στο διαδίκτυο (ανά χώρα)

Ποσοστό εφήβων που συναντούν στο φυσικό κόσμο ένανΠοσοστό εφήβων που συναντούν στο φυσικό κόσμο έναν άγνωστο που γνώρισαν μέσω διαδικτύου (ανά χώρα)

58.8% του δείγματος εκτέθηκαν σε πορνογραφικό υλικό58.8% του δείγματος εκτέθηκαν σε πορνογραφικό υλικό

18,4% του δείγματος αναφέρουν ότι ενοχλήθηκαν από την έκθεση σε πορνογραφικό υλικόαπό την έκθεση σε πορνογραφικό υλικό

21.9% του δείγματος έχει δεχθεί διαδικτυακό εκφοβισμό

• 53.5% από αυτούς που δέχθηκαν εκφοβισμό ανέφεραν 53 5 ς χ η φ β μ φ ρότι αυτό τους έβλαψε

• 11,2 % του συνολικού δείγματος

Risk vs harmRisk vs harm

Κίνδυνος vs βλαπτικήςΚίνδυνος vs βλαπτικής επίδρασης

Διαφορά έκθεσης σε κίνδυνο με Διαφορά έκθεσης σε κίνδυνο με φ ρ ης μφ ρ ης μβλαπτική συνέπειαβλαπτική συνέπεια

Μεγάλος αριθμός εφήβων μπορεί να εκτεθούν σε διαδικτυακό κίνδυνοσε διαδικτυακό κίνδυνο,

ωστόσο

ένα πολύ μικρότερο ποσοστό βλάπτεταιό ή έ θαπό αυτή την έκθεση

Λύση: Εκπαίδευση παιδιών και εφήβων στη διαχείριση κινδύνουστη διαχείριση κινδύνου

Συμπεράσματα (2)Συμπεράσματα (2)

• Οι χώρες με τα μεγαλύτερα ποσοστά κινδύνουΟι χώρες με τα μεγαλύτερα ποσοστά κινδύνου διαδικτυακής αποπλάνησης ήταν οι Ρουμανία, Γερμανία και Πολωνία, ενώ η Ελλάδα είχε το μικρότερο ποσοστό, η χ μ ρ ρ

• Τα αγόρια παρουσίαζαν μεγαλύτερα ποσοστά έκθεσης σε φ ό λ ό ώ δ φ έ ώ δπορνογραφικό υλικό, ενώ οι διαφορές των χωρών δεν

ήταν σημαντικές

• Τα κορίτσια παρουσίαζαν μεγαλύτερα ποσοστά έκθεσης σε διαδικτυακό εκφοβισμό, ενώ οι χώρες με τα φ β μ χ ρ μμεγαλύτερα ποσοστά ήταν οι Ρουμανία και Ελλάδα και τα μικρότερα οι Ισλανδία και Ισπανία

Κ ά ΔίΚ ά ΔίΚοινωνικά ΔίκτυαΚοινωνικά Δίκτυα

Κ ιν νι ά Δί υαΚ ιν νι ά Δί υαΚοινωνικά ΔίκτυαΚοινωνικά Δίκτυα

• 92% του δείγματος είναι μέλη σε κοινωνικά δίκτυα

• Καθημερινή 39.4 % κάνουν χρήση περισσότερο από 2 ώρες

• Σαββατοκύριακο 60,2% κάνουν χρήση/ ί ό ό ώ/αργία περισσότερο από 2 ώρες

EU NET ADB, 2012

• Περισσότεροι από 600 περίπου διαδικτυακοί φίλοι μπορεί να συσχετιστούν με συμπεριφορέςφίλοι μπορεί να συσχετιστούν με συμπεριφορές εξάρτησης

• 25% των εφήβων που κάνουν χρήση κοινωνικών δικτύων περισσότερο από 2 ώρες ημερησίως, ρ ρ ρ ς ημ ρη ς,μπορεί να παρουσιάσουν συμπεριφορά εξάρτησης,

ενώενώ

• το αντίστοιχο ποσοστό για χρήση κάτω των 2 ωρών είναι 8% (p<0 001)ωρών είναι 8% (p<0.001)

EU NET ADB, 2012

Διαδικτυακά Παιχνίδια / Διαδικτυακά Παιχνίδια / χ /χ /ΤζόγοςΤζόγος

Διαδικτυακά ΠαιχνίδιαΔιαδικτυακά ΠαιχνίδιαΔιαδικτυακά ΠαιχνίδιαΔιαδικτυακά ΠαιχνίδιαAICA-S; Wölfling, Müller & Beutel, 2010

• 61,8% του δείγματος παίζουν παιχνίδια

• Οι έφηβοι που παίζουν διαδικτυακά παιχνίδια παρουσιάζουν διπλάσια πιθανότητα συμπεριφορών εξάρτησηςδιπλάσια πιθανότητα συμπεριφορών εξάρτησης

• Η ενασχόληση για περισσότερο από 2,6 ώρες την ημέρα χ η η γ ρ ρ ρ ς η ημ ρσυσχετίστηκε με εμφάνιση συμπεριφορών εξάρτησης

• Αυτή η τάση αφορά κυρίως τα αγόρια• Αυτή η τάση αφορά κυρίως τα αγόρια

EU NET ADB, 2012

ΤζόγοςΤζόγος

% δ ί λ ύ δ δ ό

ΤζόγοςΤζόγος

• 5,9% του δείγματος ασχολούνται με το διαδικτυακό τζόγο, ενώ 10,6% με τζόγο στο φυσικό κόσμο

• Οι έφηβοι που ασχολούνται με τον διαδικτυακό ζό έ λά θ ό φάτζόγο έχουν τριπλάσια πιθανότητα εμφάνισης συμπεριφορών εξάρτησης

EU NET ADB, 2012,

Ποσοστό εφήβων που παίζουν τυχερά παιχνίδια (τζόγος)Ποσοστό εφήβων που παίζουν τυχερά παιχνίδια (τζόγος)στο φυσικό κόσμο και στο διαδίκτυο, ανά χώρα

ΣυμπεράσματαΚ ά Δί Δ δ ά Π ίδΚοινωνικά Δίκτυα – Διαδικτυακά Παιχνίδια -

Τζόγος

• Η συμμετοχή σε Κοινωνικά Δίκτυα, Διαδικτυακά Παιχνίδια και Τζόγο είναι διαδικτυακές χ ζ γ ςδραστηριότητες που σχετίζονται με συμπεριφορές εξάρτησης

• Τα διαδικτυακά παιχνίδια αφορούν κυρίως τα αγόρια ενώ τα κοινωνικά δίκτυα και τα δύοφύλααγόρια, ενώ τα κοινωνικά δίκτυα και τα δύο φύλα

• Η μεγαλύτερη πιθανότητα για συμπεριφορά• Η μεγαλύτερη πιθανότητα για συμπεριφορά εξάρτησης είναι στα παιδιά που ασχολούνται με τον τζόγο, ενώ ακολουθούν τα κοινωνικά δίκτυα και τα ζ γ ,παιχνίδια