Oversized kloosters, eindeloze paleizen maar ook een diplomatiek en militair spel waar je u tegen zegt. Bij de naam ‘Habsburg’ borrelt er meteen een heel scala aan superlatieven op. Direct in dit straatje past het avondconcert, wanneer Václav Luks en zijn Collegium 1704 de hedendaagse wereldpremière verzorgen van het oratorium San Giovanni Nepomuceno van Antonio Caldara.

Artist in residence Collegium 1704 staat vaker op de planken tijden dit Festival Oude Muziek, maar misschien is het concert van deze avond wel het hoogtepunt van de residentie. Luks: ‘De muziek is natuurlijk fantastisch. Caldara laat zijn noten zeer nauw aansluiten bij dit dramatische verhaal over de Boheemse heilige Johannes Nepomucenus (San Giovanni). Caldara legde in zijn briljante oratorium het accent op universele hartstochten: jaloezie, angst en liefde, het is allemaal te horen.’Caldara schreef San Giovanni in 1726 voor de aartsbisschop van Salzburg, die zich sterk maakte voor de canonisering van de martelaar Johannes Nepomucenus. En met succes, de heiligverklaring volgde in 1729. Zoals wel vaker gaat met heiligen kwam ook Nepomucenus vrij gruwelijk aan zijn einde en is zijn verhaal zeker een oratorium

Wiennerisches Diarium

Oratorium voor de martelaar van het biechtgeheim

Oorspronkelijke Weense krant, v00r het Weense publiek, sinds 8 augustus 1703

Pret en een goed gestemd orgelKun je verschil horen tussen de muziek van zestiende-eeuws Europa en die van zijn toenmalige koloniën? En wie beïnvloedde eigenlijk wie? Het ensemble Seconda Pratica zette enkele honderden bezoekers aan het denken met het programma van hun Fabulous Fringe-concert.

De Europeanen veroverden de Nieuwe Wereld niet alleen met schepen en kogels, maar ook met taal en muziek. De vele culturele uitwisselingen leverden een mengelmoes op van instrumenten, ritmes en klanken. De jonge musici van Seconda Pratica, die uit alle windstreken komen, leefden zich er flink op uit en bewezen met een kleurrijk programma dat hun uitverkiezing tot Fabulous Fringe-ensem-ble terecht is.

Het concert zondagmiddag in de Grote Zaal van TivoliVredenburg voerde langs Zuid-Amerikaanse volksdansen en stich-telijke muziek, langs klein gezongen Peru-aanse liederen en zwierige fantasieën van Duitse barokcomponisten. Ondertussen werd de trip gelardeerd met korte gedich-ten, door de verschillende musici gereci-teerd, van onbekende Vlaamse meesters, Portugese wereldreizigers en teleurgestelde Japanse dichters (in de originele taal, maar gelukkig met Engelse vertaling).

Dit zijn musici die plezier hebben in hun werk. Van de charmante inleiding (‘dropjes en kauwgom smaken beter ná een concert’) tot het ritmische eindstuk van dit

maandag 1 september 2014

festivaloudemuziekutrecht

middagconcert. De voluptueuze sopraan, die een dubbelgangster zou kunnen zijn van zangeres Caro Emerald, zong met jaloersmakend gemak en een frisse twin-keling in haar ogen. Bij enkele passages zongen de violiste, de bassiste en de klavecinist gewoon mee. Wat een pret en eenheid uit ademde deze groep uit, als een goed gestemd orgel. «

De Nieuwe Wereld in oude muziek

Het hoogtepunt van de residentie van Collegium 1704

Seconda Pratica

lees verder op pagina 2

1

1

38

0

50030

4 92 80 0060

010

ConcertenViolen

FestivalkrantenLeporello’sLeffe Blond

Bierviltjes

Contrapunctus @ContrapunctusUK So excited about our debut @oude-

muziek Festival Utrecht today. Sold out before the publicity brochure was printed!

Thea Derks @tdrks In train to Utrecht, looking forward to

masterclass @JuilliardSchool & talk with Robert Mealy. Tomorrow 7.30-8 pm on @NPORadio4 @oudemuziek

Marnix Segers @MarnixSegersToch even gezegd: wat een geweldig

concert @oudemuziek Huelgas Ensemble en magnifieke bijdrage @tsteenbrink http://www.radio4.nl/live

Jakob van Wielink @JakobvanWielink Ik verlang naar vanavond: Huelgas

Ensemble live vanuit @TiVre_Utrecht

Laat ons weten wat u van het Festival Oude Muziek vindt en praat mee met #FOMU14

Klaviertijger@oudemuziek

Vervolg: Oratorium voor de martelaar

waard. ‘De jaloerse koning Wenceslaus van Bohemen probeerde zijn priester Johannes, de biechtvader van de koningin, te dwingen hem alles wat zij hem in vertrouwen had verteld te verraden. Hij verdacht haar namelijk van ontrouw. Toen Johannes dat weigerde, liet Wenceslaus hem folteren en doden. Zijn lichaam werd stiekem van een brug gegooid, maar het kwam weer bovendrijven, omkranst met sterren.’Deze Boheemse Johannes was dankzij de uitgave van zijn hagiografie door de geleerde JezuïetBohuslav Balbín al sinds 1671 enorm populair in Midden-Europa. De martelaar van het biechtgeheim groeide tot ver buiten Bohemen uit tot een echte volksheilige. Deze populariteit liet ook zijn sporen na in de kunst, en dit oratorium past daarom ook perfect in het Habsburgse Festivalthema. «

foto

: Hasa

n E

l Dunia

CALDARA: SAN GIOVANNI NEPOMUCENOCollegium 1704 / Václav Luksma 1 sep, 20.00 uur / TivoliVredenburg, Grote Zaal

Naam: Catalina VicensGeboren:1983, Santiago de Chile, ChiliWoonplaats:Bazel, ZwitserlandStudie:Conservatorium in Philadelphia, Frei-burg, Bazel en momenteel PhD-kandi-daat in LeidenPersoonlijk motto:Wees authentiek, wees jezelfMuzikaal voorbeeld:Componist Guillaume de Machaut (1300-1377) en Jazzzangeres Esperanza Spalding (1984)Rituelen voor het spelen?Dansen (inclusief bijbehorend dwang-matig springen)!Trots op:De uitnodiging om in 2015 te komen spelen op het oudste nog bespeelbare

klavecimbel ter wereld (uit ca. 1520-1530) in het National Music Museum, South Dakota (USA).

KONINGINNEN VAN BOHEMENCatalina Vicensma 1 sep 13.00 uur / Lutherse Kerk

Van pop tot harp, van smartlap tot elektronisch, van oude muziek tot blues: zeg je ‘Utrecht’, dan zeg je ‘muziek’. En dat wordt alleen maar meer sinds deze zomer het nieuwe stadsicoon TivoliVredenburg is geopend, reden voor de gemeente om 2014 te bestempelen tot jaar van de muziek.

De opening van TivoliVredenburg op 21 juni was de perfecte aanleiding om het uitge-breide muziekaanbod van Utrecht samen te brengen in één project: Utrecht Muziekjaar 2014. Niet alleen is er een website gelan-ceerd waar het totale aanbod aan muziek is gebundeld: www.utrechtmuziek.nl. Maar er is meer. Utrecht Muziek lanceert, samen met podia en festivals in de stad, een nieuw initiatief: Residenties in Utrecht. Hotshots uit de wereld van muziek, film, schrijvende en beeldende kunst komen speciaal naar Utrecht om hun visie en ervaring met de stad te delen. Met workshops, masterclas-ses en optredens haken de aansprekende,

vaak internationale artiesten aan bij lokale podia, festivals en kunstvakopleidingen. Hun ingevlogen visie, kennis en ervaring tilt jong talent naar een hoger plan en zet aan tot nieuwe ideeën. De gasten van de Residenties in Utrecht brengen ontmoeting, inspiratie en verdieping naar de stad.

Ook het Festival Oude Muziek sluit dank-baar aan bij deze Residentie: de optredens, lezingen en masterclasses van The Juilliard School of Music worden meegenomen in dit programma. «

Utrecht: Stad vol muziek

foto

: Jo

nas

niE

DEr

staDt

Het publiek wacht op de aanvang van het gratis lunchconcert in de Grote Zaal van TivoliVredenburg. Foto: Susanne Vermeulen

Thea Derks monteert de radioreportages in het productiekantoor. En de workshopruimte is ingericht als tijdelijke bioscoop. Foto’s: Juliëtte Dufornee

Een volle St.-Willibrordkerk luistert ademloos naar Leones. Foto: Susanne Vermeulen

plaatplaats

colofon

deze cd’s en andere artikelen zijn verkrijgbaar in de cd-winkel naast de Festivalkassa op Plein 6

Redactie: Juliëtte dufornee (hoofdredactie), Nicolien van der Veer, Jules van der Leeuw RECENSIE: Jules van der Leeuw EINDREDACTIE: Susanne VermeulenVORMgeViNg: esther de Bruijn, Rob Bömer© Wiennerisches diarium is de dagkrant van het Festival Oude Muziek 2014 Festival Oude Muziek is ook te volgen via:twitter.com/oudemuziekfacebook.com/oudemuziekyoutube.com/FestivalOudeMuziek

Georg Muffat, Missa in labore requies

Ars Antiqua Austria , St. Florianer Sängerk-naben, Gunnar Letzbor Pan Classics / PC10301€ 19 normaal, € 17 vriend

Het imposante openingsconcert van het Festival Oude Muziek 2013 zal nog bij menig bezoeker naklinken, in positieve en misschien ook negatieve zin. Gunar Letzbor kiest nooit voor een doorsnee aanpak en dat zorgt soms voor een aantal wankele momenten. De pure energie die Oosten-rijkse dirigent in het ensemble brengt, gaat echter nooit verloren. Alleen al daarom is dit een monumentale opname. «

La belle danse Capriccio Stravagante, Les 24 Violons, Skip Sempé, Collegium Vocale Gent, Judith van WanroijParadizo, #10€ 19 normaal, € 17 vriend

De combinatie van Capriccio Stravagante en Franse barok is een match made in heaven. In deze opname heeft artistiek leider Skip Sempé een programma samengesteld rond de begrafenis van Rameau, met onder andere het imponerende Requiem van Jean Gilles. Met het krachtige Collegium Vocale Gent en een stralende Judith van Wanroij een absolute aanwinst voor uw cd-collectie!D

e Hamburgerstraat nummer 9: als je door de straat wandelt of rijdt zal je oog er al snel op vallen, maar laat je niet misleiden door de bedrieg-

lijke façade. Het zal velen verbazen dat er achter deze statige, maar ‘gewone’ gevel een kerk schuilgaat. Hoewel de Lutherse gemeente halverwege de achttiende eeuw gedoogd werd en de gelovigen zich niet meer in schuilkerken hoefden te verbergen, werd waarschijnlijk toch bewust gekozen voor een voorgevel die niet typerend is voor een kerk.

Van oorsprong heeft het gebouw een Rooms-katholieke achtergrond: pas in 1742, toen de Lutherse gemeenschap aan het stadsbestuur vroeg of ze de vijftiende-eeuwse kapel van het voormalige katho-lieke Ursulaklooster (ook wel Abraham Doleklooster genoemd, naar de stichter) mochten betrekken, kreeg het gebouw na een verbouwing het ingetogen uiterlijk. Wel kreeg de Lutherse gemeente een verbod op het luiden van klokken: alleen protestantse kerken mochten dit.

GezichtsbedrogIn de ingetogen kerk valt je oog direct op het orgel met de zwaan (symbool voor Luther) en twee engelen, en op de fraaie preekstoel en het uit 1724 daterende uurwerk. Het opschrift van de klok luidt ‘waakt en bidt’. Denkt u achter het orgel blauwe gordijnen te zien? Laat u niet foppen door dit acht-tiende-eeuwse voorbeeld van trompe-l’oeil (gezichtsbedrog). Slechts weinig van zulke geschilderde achtergronden zijn bewaard gebleven, maar de schildering in deze sinds 1967 tot Rijksmonument gekroonde kerk gelukkig wel. «

KONINGINNEN VAN BOHEMENKlaviertijgers: Catalina Vicensma 1 sep, 13.00 uur / Lutherse Kerk

Locatie UtrechtDe Lutherse Kerk

Charlotte met Clara en Simon (beiden 9 jaar) genieten na het fringeconcert van Seconda Pratica nog even na. ‘Wat een heerlijk inspirerend concert was dit’, zegt ze. ‘Het was aan de ene kant vertrouwd, maar tegelijkertijd exotisch en verrassend.’ Haar koorvrienden op de tweede rij vallen haar bij. ‘Ze speelden met zoveel gemak en op zo’n natuurlijke manier, het plezier spatte er vanaf.’ Het concert legde verbanden tussen de Europese muziek en de invloeden uit de Zuid-Amerikaanse Nieuwe Wereld. Char-lotte: ‘Je hoorde er veel verschillende landen in terug, je krijgt begrip voor de muzikale invloeden van al die nationaliteiten. Zo zijn er weer wat vooroordelen geslecht.’

‘Dit fringeconcert was echt een verrass-ing’, zegt Ingmar (45). ‘We hebben ons kort ingelezen op internet, maar we zijn verbaasd door deze veelkleurige muziek. Ik vraag me af: wie had er nu muzikale invloed op wie? De Europeanen op de koloniën of andersom? Misschien wel allebei…’. ‘Of we nog meer concerten gaan bezoeken, dat weet ik niet’, zegt Anna (33). ‘Dat hangt een beetje af van de tijd en de portemon-nee’, vult Ingmar haar aan. ‘Deze gratis fringeconcerten zijn gelukkig erg laagdrem-pelig en vrijblijvend. Ook al zijn we nog niet uitgesproken fans van oude muziek, op deze manier kunnen we toch makkelijk met dit genre kennismaken.’ «

de bezoeker De Weense Kunst- kammer in Utrecht

De Habsburgers staan bekend om hun uitmuntende smaak, niet alleen in de muziek maar op alle artistieke vlakken. Het kan dan ook geen verrassing zijn dat deze dynastie niet alleen een magnetische aantrekkingskracht had op vele musici die naar hun hoven trokken, maar op kunstenaars uit alle disciplines. De magnifieke kunstcollectie van de Habsburgers is verzameld in de Kunstkammer van het Kunsthistorisches Museum in Wenen. En precies deze collectie komt naar Utrecht. Maar misschien niet zoals u in eerste instantie verwacht.

De Kunstkammercollectie is van onschatbare waarde: de verzameling edelsmeedkunst, siervoorwerpen, meubilair, muziekautomaten en exotische rariteiten van onder anderen de Habsburgse keizers Ferdinand II en Rudolf II zijn onvergelijkbaar met wat dan ook. Elk van deze stukken getuigt van de goede smaak van de keizers: vergeleken met de soms wat schreeuwerige collecties van andere dynastieën spreekt uit deze verzameling niet alleen een beheerst zelfbewustzijn maar ook speelsheid en humor. Het is onmogelijk om de originele stukken over te brengen naar Utrecht, maar toch is een aantal topstukken te bewonderen in Cloud Nine. Dankzij de virtuele installatie kan het Festivalpubliek de grandeur van de Habsburgse keizers bewonderen, waardoor een compleet nieuw referentiekader ten opzichte van de muziek uit dezelfde

periode ontstaat. Capriccio Stravagante (Skip Sempé) en Profeti della Quinta (Elam Rotem) laten te midden van deze projecties tweemaal muziek klinken voor de ‘Praagse’ keizer Rudolf II. «

DE KUNSTKAMMERiedere dag vanaf 10.00 uur / Festivalcentrum TivoliVredenburg

MUZIEK IN DE KUNSTKAMMERCapriccio Stravagante / Skip Sempé & Profeti della Quinta / Elam Rotemma 1 sep 22.30 uur & di 2 sep, 15.00 uur / TivoliVredenburg, Cloud Nine

Elke dag van 18.00-19.30 uur, €25*. Festivalcentrum TivoliVredenburg

Tagesmenu à Wien Cuisine

* Inclusief hoofdgerecht, een drankje en een kopje koffie toe.

Kalfsschnitzel | stroganoffsaus | romige Gewürztraminer zuurkool | spätzle | geroosterde tomaatjes

Traditionele strudel | gebakken padden-stoelen | knolselderij | Alpen kaas | tomatensalsa | posteleinsla

Tongrolletje | gevuld met gamba’s | spinazie | Gewürztraminer zuurkool | kartoffel kuche| geroosterde tomaatjes

Verschillende soorten rauwkost | bijpassende dressings

herinneringenaan het FOMU

Jan Van den Bossche, directeur van De Nederlandse Bachvereniging, kent het Festival Oude Muziek van binnen en van buiten. Hij begon in 2000 als artistiek medewerker bij de Organisatie Oude Muziek, werd in 2002 programmeur, in 2003 artistiek directeur en van 2004 tot en met de Festivaleditie van 2009 diende hij als algemeen directeur.

‘Een van mijn mooiste Festivalherinneringen is de openingsavond van de editie 2002, onder de titel ‘Waldesnacht’ brachten het Nederlands Kamerkoor onder leiding van Marcus Creed, tenor Christoph Genz en fortepianist Kristian Bezuidenhout een heerlijke Schubertiade in de grote zaal van wat toen nog Muziekcentrum Vredenburg heette.’

‘Die zaal, een van de mooiste theaterzalen van Nederland, was voor de gelegenheid met de bescheiden festivalmiddelen omge-toverd tot een romantisch woud (inclusief een grote ballon als maan). Carel Alphe-naar had het geheel geregisseerd en er was een Duitse acteur die gedichten van onder andere Goethe voordroeg. Er was ook nog een gitarist die op een historische gitaar stukken van Fernando Sor speelde terwijl het Nederlands Kamerkoor van positie veranderde, maar door het gestommel van de koorzangers was hij doorgaans niet te horen. Ik geloof dat dat gezien de kwaliteit van zijn spel niet geheel ongunstig was.’

‘Het Festival Oude Muziek openen met negentiende-eeuws repertoire was hoe dan ook een revolutionaire daad. Na de eerste noten van het prachtige hoornkwartet waarmee Schuberts Nachtgesang im Walde begint, had een van de trouwe festivalbe-zoekers de zaal verlaten en was naar de kassa gerend om het geld voor zijn kaartje terug te vragen. ‘Ik heb het een kans gege-ven, maar dit is helemaal niks.’ Als jonge programmeur reken je zoiets al gauw tot je wapenfeiten.’ «

concertladdermaandag 1 september 2014

9.30 Zomerschool: Paulus Rainer Kunstkammer Wien / voertaal: Engels TivoliVredenburg, Bovenfoyer Grote Zaal € 5

10.00 Festivalcentrum TivoliVredenburg Festivalkassa, cd-verkoop, live streaming, fringeconcerten en meer!

10.00 Kunstkammer In coproductie met Kunst-historisches Museum, Wenen TivoliVredenburg, Cloud Nine GRATIS

11.00 Juilliard415 Chamber Ensemble Kamermuziek voor Leopold I TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10

11.00 Jungeun Kim BEIAARDFESTIVAL Domtoren, Flora’s Hof GRATIS

11.00 Veldman & Pérez FRINGE Tenderness and passion in Bach op traverso en klavecimbel KuuB GRATIS kaarten afhalen bij Festivalkassa

11.00 Corde Sonore FRINGE Noordelijke barokmuziek en haar invloeden: Roman, Pepusch, Händel e.a. De Witte Lelie GRATIS kaarten afhalen bij Festivalkassa

11.00 Fons Harmonicus FRINGE Vioolvirtuositeit in de zeventiende eeuw: Palestrina, Rognoni, Schmelzer e.a. Sonneborgh GRATIS kaarten afhalen bij Festivalkassa

12.30 Alexandra Nepomnyashchaya FABULOUS FRINGE Kerll, J.S. Bach, Muffat op klavecimbel TivoliVredenburg, Grote Zaal GRATIS

13.00 Klaviertijgers: Catalina Vicens Koninginnen van Bohemen Lutherse Kerk A € 18 / € 16 / € 10 B € 16 / € 14 / € 10

13.30 Rondleiding TivoliVredenburg UITVERKOCHT

14.00 Guadalupe López Íñiguez FRINGE De Wohltemperierte violoncello piccolo: J.S. Bach Universiteitsmuseum, Orangerie GRATIS kaarten afhalen bij Festivalkassa

14.00 Ensemble Trença FRINGE Landi, Paolo, Andrea y Lorenzo da Firenze TivoliVredenburg, Plein 5 GRATIS

15.00 Schola Gregoriana Pragensis / David Eben Maiestas Dei: middeleeuwse polyfonie uit Tsjechië St.-Catharinakerk € 22 / € 19 / € 10

15.30 Amsterdam Corelli Collective FRINGE Corelli, Händel, Muffat TivoliVredenburg, Hertz GRATIS

15.30 Los Temperamentos FRINGE Het Galjoen 1600 Nicolaïkerk GRATIS

15.30 Jonatan Alvardo FRINGE Etienne Mouline’s Spanish airs Sonnenborgh GRATIS kaarten afhalen bij Festivalkassa

16.30 Film: Sissi (1955) TivoliVredenburg, Workshopruimte € 5

17.00 Cinquecento Jean Guyot de Châtelet & Philippe Schoendorff

Pieterskerk A € 22 / € 19 / € 10 B € 19 / € 16 / € 10

17.00 Ars Antiqua Austria / Gunar Letzbor Musica Austriaca

Geertekerk A € 22 / € 19 / € 10 B € 19 / € 16 / € 10

18.00 Wien Cuisine TivoliVredenburg, Festivalcentrum € 25

19.30-20.00 Festivaljournaal AVROTROS / Radio 4

TivoliVredenburg, Plein 5 GRATIS20.00 Collegium 1704 / Václav Luks

Caldara: San Giovanni Nepomuceno TivoliVredenburg, Grote Zaal € 36 / € 32 / € 10

22.30 Capriccio Stravagante / Skip Sempé & Profeti della Quinta / Elam Rotem Muziek in de Kunstkammer TivoliVredenburg, Cloud Nine € 22 / € 19 / € 10

De Waldesnacht van Jan Van den Bossche

Schola Gregoriana Pragensis