Farklı Kafes Yoğunluğunda Barındırılan ve Farklı Düzeyde ... file1 1 Tavuklarda Enerji,...

11

Tavuklarda Enerji, Karnitin… Erciyes Üniv Vet Fak Derg 6(1) 1-12, 2009 Erciyes Üniv Vet Fak Derg 6(1) 1-12, 2009 B.K. GÜÇLÜ, K. KARA, S: SARIÖZKAN, K.M. İŞCANErciyes Üniv Vet Fak Derg 6(1) 1-12, 2009 Araştırma MakalesiJ Fac Vet Med Univ Erciyes 6(1) 1-12, 2009 Research Article

Farklı Kafes Yoğunluğunda Barındırılan ve Farklı Düzeyde Enerji İçerenYemlerle Beslenen Yumurta Tavuklarının Rasyonlarına Karnitin Katılmasının

Yumurta Kalitesi ve Bazı Biyokimyasal Parametrelere Etkisi*

Berrin KOCAOĞLU GÜÇLÜ1, Kanber KARA1, Savaş SARIÖZKAN2 , Kaan M. İŞCAN3

1 Erciyes Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı, Kayseri-TÜRKİYE2 Erciyes Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Hayvan Sağlığı Ekonomisi ve İşletmeciliği Anabilim Dalı, Kayseri -TÜRKİYE

3 Erciyes Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Zootekni Anabilim Dalı, Kayseri -TÜRKİYE

Özet: Bu çalışma, farklı kafes yoğunluğunda barındırılan ve farklı düzeyde enerji içeren yemlerle beslenen yumurtatavuklarının rasyonlarına L-karnitin katılmasının yumurta iç ve dış kalitesi ve serum enzim, lipid ve mineral düzeylerineetkisini araştırmak amacıyla gerçekleştirildi. Araştırmada 32 haftalık 176 yumurta tavuğu 4 tekrarlı 8 gruba ayrıldı. İlk 4gruptaki hayvanlar her kafeste 4 tavuk (500 cm2/tavuk); diğer 4 gruptakiler ise her kafeste 7 tavuk (285,7 cm2/tavuk)olacak şekilde yerleştirildi. Tavuklar, enerji düzeyi yüksek (2850 kcal/kg ME) veya düşük (2650 kcal/kg ME) rasyonlara,0 veya 200 ppm L-karnitin (Carniking®) katılan yemlerle 70 gün beslendi. Yerleşim sıklığının artması, yumurta kabukoranını (P<0,01) azalttı. Rasyon enerji düzeyi yüksek olan gruplarda yumurta özgül ağırlığı (P<0,01) azaldı. Karnitinilave edilen gruplarda karaciğer ağırlığı oranının azaldığı (P<0,05), Haugh biriminin ise arttığı (P≤0,05) belirlendi. Ayrı-ca yerleşim sıklığı Mg ve total protein düzeyleri ile AST ve LDH aktivitelerini; rasyon enerji düzeyi total protein ve glikozdüzeyleri ile AST, GGT ve ALP aktivitelerini; karnitin ilavesi serum P, Mg ve glikoz düzeyleri ile LDH aktiviteleriniönemli oranda arttırdı. Yerleşim sıklığı, rasyon enerji düzeyi ve yeme karnitin ilavesi serum total kolesterol, trigliserit veHDL düzeylerini etkilemedi.

Anahtar Kelimeler: Karnitin, yerleşim sıklığı, yumurta kalitesi, yumurta tavuğu

The Effect of Carnitine Supplementation on Egg Quality and Some Serum Parameters in LayingHens Reared in Different Stocking Densities and Fed the Diet with Low or High Energy

Summary: This study was performed to investigate the effect of L-carnitine supplementation on egg’s internal andexternal quality and serum enzyme, lipid and mineral parameters in laying hens reared in different stocking densitiesand fed the diet of low or high energy. In the study, 176, 32-week-old laying hens were distributed to 8 groups with 4replicates. In the first 4 groups 4 hens (500 cm2/hen), and in the other 4 groups 7 hens (285.7 cm2/hen) were placed ineach cage. Hens received diets of high (2850 kcal/kg ME) or low (2650 kcal/kg ME) energy which are supplementedwith 0 or 200 ppm L-carnitine (Carniking®) for 70 days. Egg shell ratio was significantly decreased (P<0.01) by highcage density (285.7 cm2/hen). Egg specific gravity was significantly reduced (P<0.01) in the groups on the diet of highenergy. Liver weight ratio was also significantly decreased (P<0.05). The Haugh unit was significantly increased(P≤0.05) by supplemental carnitine. However, Mg and total protein levels, AST and LDH activities were significantlyincreased by cage density; total protein and glucose levels, AST, GGT and ALP activities were significantly increasedby diet energy levels; P, Mg, glucose levels and LDH activities were significantly increased by supplemental carnitine.Cage density, diet energy levels and carnitine supplement to the diet had no effect on total cholesterol, triglyceride andHDL levels.

Key Words: Carnitine, egg quality, laying hen, stocking density

Giriş

Dünyada artan nüfusa paralel olarak gıda ihtiyacı-nın da artması, mevcut kaynaklardan daha yüksekve kaliteli verim almak için yapılan çalışmaları da-ha önemli hale getirmektedir. Yumurta verimi vekalitesi de hayvanın ırkı, yaşı, rasyonun besinmadde içeriği, hastalıklar, yerleşim sıklığı, çevresıcaklığı ve bakım-besleme koşulları gibi birçokfaktöre bağlı olarak değişebilmektedir (31). Genel-

de kafeslerde yapılan yumurta tavukçuluğundabirim alana gereğinden fazla hayvan konulması,stres ve hastalık riskini arttırarak verim ve kalitenindüşmesine, az hayvan konulması ise maliyeti art-tırdığından ekonomik kayıplara neden olabilmekte-dir. Kanatlılarda yapılan bazı çalışmalarda yerle-şim sıklığının performans veya yumurta kalitesinietkilediği (20, 24, 26) bildirilirken, bazılarındaönemli bir etkisinin olmadığı (34, 45) kaydedilmiş-tir. Yerleşim sıklığının performansa etkisi ile kulla-nılan rasyon içeriği arasında bir etkileşimin olupolmadığı yönünde fazla çalışma bulunmamaklabirlikte, Brake ve Peebles (6) rasyon lizin miktarı-nın, Jalal ve ark. (20) rasyon enerji düzeyinin, yer-leşim sıklığının performansa etkisini değiştirmedi-

Geliş Tarihi/Submission Date : 27.03.2009Kabul Tarihi/Accepted Date : 27.08.2009

* Bu çalışmanın bir kısmı, Erciyes Üniversitesi Bilimsel Araştır-ma Projeleri Birimi tarafından VA-03-03 no’lu proje ile destek-lenmiştir.

22

Tavuklarda Enerji, Karnitin… Erciyes Üniv Vet Fak Derg 6(1) 1-12, 2009 Erciyes Üniv Vet Fak Derg 6(1) 1-12, 2009 B.K. GÜÇLÜ, K. KARA, S: SARIÖZKAN, K.M. İŞCAN

ğini bildirmişlerdir. Öte yandan Jackson veWaldrup (19) rasyonda besin madde yoğunluğu-nun arttırılmasıyla kafes yoğunluğuna bağlı olum-suzlukların azaltıldığını kaydetmişlerdir.

Enerji metabolizmasındaki önemli fonksiyonlarınedeniyle hayvansal üretimin iyileştirilmesindeyem katkı maddesi olarak karnitinin kullanımına ilgiartmıştır (2, 35). Memelilerde ve kanatlılardakarnitin biyosentezi için gerekli olan lizin vemetiyonin gibi ön maddeler ile askorbik asit, niasin,pridoksin ve demir (Fe+2) gibi kofaktörler yemdeyeterli miktarda bulunduğunda karaciğer ve böb-reklerde gerçekleşen karnitin sentezinin hayvanınnormal ihtiyacını karşılamada yeterli olduğu bildiril-mekle birlikte (2), L-karnitin sentezinde rol oyna-yan enzimlerdeki yetersizlikler, metabolizmadakianormallikler, diyetteki yetersizlikler, sindirim siste-mindeki bozukluklar, endojen karnitin sentezininsınırlı olduğu genç hayvanlar veya strese maruzkalma ve yüksek performans gibi karnitin ihtiyacı-nın arttığı durumlarda rasyona karnitin ilavesininfaydalı olabileceği bildirilmektedir. Ayrıca bitkiselkökenli yemlerde karnitin düzeyinin hayvansal kay-naklı yemlere göre daha düşük olması ve kanatlırasyonlarının çoğunlukla soya ve mısır gibi bitkiselkökenli yem hammaddelerinden zengin olması,kanatlı yemlerine karnitin ilavesinin önemini arttır-maktadır (31, 35).

Kanatlılarda yapılan bazı çalışmalarda karnitinin,performans (12, 31, 43), yumurta iç ve dış kalitesi(1, 43) ve bazı serum parametrelerini etkilemediği(43) bildirilmesine karşın, bazı çalışmalarda kuluç-ka performansını, fertiliteyi (1), yumurta verimini(5), yumurta Haugh birimini (10, 22, 31) ve bazıserum parametrelerini (35) değiştirdiği saptanmış-tır. Bu çalışmada, farklı oranlarda enerji içerenrasyonu tüketen ve farklı sıkışıklıkla yerleştirilenyumurta tavuklarının rasyonlarına karnitin katılma-sının yumurta iç ve dış kalitesi ile bazı biyokimya-sal parametrelere etkisi araştırılmıştır.

Gereç ve Yöntem

Araştırmada 32 haftalık toplam 176 adet beyazgenotipte Bovans ırkı yumurta tavuğu ortalamacanlı ağırlıkları benzer olacak şekilde 4 tekrarlı 8gruba ayrıldı. Gruplardan 4’ü her bölmede 4’eradet (500 cm2/tavuk), diğer 4’ü ise 7’şer adet tavuk(285,7 cm2/tavuk) olacak şekilde yerleştirildi. Ta-vuklar, protein düzeyleri aynı (%17 HP), fakatenerji düzeyleri farklı (2650 veya 2850 kcal/kgME), 0 veya 200 ppm karnitin (Carniking®) katılanrasyonlarla 70 gün süreyle beslendi. Çalışmadakullanılan yemin ham madde ve besin maddesiiçeriği Tablo 1’de gösterildi. Araştırmada gün ışı-

ğıyla beraber toplam 17 saat aydınlatma uygulan-dı. Yem ve su ad libitum verildi.

Üç haftada bir toplanan tüm yumurtalarda Arşimet(18, 36) metodu ile yumurta özgül ağırlıkları (g/cm3) belirlendikten sonra, yumurtalar oda sıcaklı-ğında 24 saat bekletilip hassas terazide tartılarakyumurta ağırlıkları (g) tespit edildi. Her gruptanayda bir alınan 16 adet yumurta, cam bir masayakırılarak ak ve sarı yüksekliği, sarı çapı, ak uzunlu-ğu ve ak genişliği ölçüldü. Bu değerlerden yararla-narak ak indeksi, sarı oranı ve Haugh birimi he-saplandı. Daha sonra yumurta sarısı ak tabakasın-dan ayrılarak tartıldı ve sarı ağırlığı belirlendi. Kırı-lan yumurta kabuklarının sivri, küt ve orta kısımla-rından alınan örneklerin kabuk zarları çıkarıldıktansonra mikrometre ile ölçülerek kabuk kalınlıkları(mm x10-2) belirlendi (39). Kırılan yumurtalarınkabukları yıkanıp kurutulduktan sonra hassas tera-zide tartılarak kabuk ağırlıkları (g) belirlendi. Yu-murta ağırlığı, kabuk ağırlığı ve sarı ağırlığı değer-lerinden yararlanılarak ak ağırlığı ve ak oranı he-saplandı.

Denemenin sonunda her gruptan 12 hayvan kesi-lerek karaciğer ağırlıkları belirlendi. Karaciğer ağır-lıkları 100 gr canlı ağırlığa oranlanarak, karaciğerağırlığı oranı belirlendi. Kesilen hayvanlardan alı-nan kan örnekleri oda sıcaklığında 1 saat bekletil-dikten sonra 3000 dev./dak.’da 10 dk santrifüj edi-lerek serumları ayrıldı. Kazanılan serumlar analiz-ler gerçekleştirilinceye kadar –20 °C’ de muhafazaedildi. Serumlarda alanin aminotransferaz (ALT),aspartat aminotransferaz (AST), gamma glutamiltranspeptidaz (GGT), laktat dehidrojenaz (LDH),trigliserit (TG), alkalin fosfataz (ALP) ve lipaz en-zim aktiviteleri ile, total kolesterol (TC), yüksekdansiteli lipoprotein (HDL) kolesterol, total protein,glikoz, kalsiyum (Ca), fosfor (P) ve magnezyum(Mg) düzeyleri Erciyes Üniversitesi Tıp FakültesiMerkez Laboratuvarındaki oto-analizatörde(Beckman LX-20 Coulter, Ireland) ticari kitler(Beckman, Ireland) kullanılarak saptandı.

Araştırmada kullanılan yemlerin besin madde mik-tarları AOAC’de (27) bildirilen analiz metotlarınagöre belirlendi. Metabolize olabilir enerji değeri isehesapla bulundu.

Elde edilen verilerin istatistiki analizi SPSS 13.0(SPSS Inc., Chicago, IL, USA) paket programı ileyapıldı. Grupların ortalama değerleri arasındakifarklılıkların önemliliği iki yönlü varyans analizi ilebelirlendi. Veriler ortalama ± standart hata olarakverildi.

33


Bulgular

Çalışmada, yerleşim sıklığı ya da yem enerji düze-yinin karaciğer ağırlığı oranına önemli bir etkisibulunmazken, karnitin ilave edilen gruplarda kara-ciğer ağırlığı oranı istatistiki önemde (P<0,05)azaldı (Tablo 2). Yerleşim sıklığı, yem enerji düze-yi ve karnitin ilavesinin yumurta sarı ve ak oranınaönemli bir etkisi olmadı (P>0,05). Karnitin ilavesiHaugh birimini artırdı (P≤0,05). Yerleşim sıklığınınartması yumurta kabuk oranını azalttı (P<0,01).Rasyon enerji düzeyi yüksek olan gruplarda yu-murta özgül ağırlığı önemli oranda (P<0,01) azaldı(Tablo 3). Uygulamaların serum enzim aktiviteleri-ne etkisi farklılık gösterdi (Tablo 4). Yerleşim sıklı-ğının AST ve LDH, rasyon enerji düzeyinin AST,

GGT ve ALP, karnitin ilavesinin ise serum LDH veALT aktivitelerini etkilediği belirlendi. Serum lipazaktivitesi, TC, trigliserit ve HDL kolesterol düzeyleriise bu uygulamalardan etkilenmedi (Tablo 4 ve 5).Yeme karnitin ilavesi ile serum P (P<0,05) ve Mg(P<0,01) düzeylerinin arttığı, fakat total protein veCa düzeylerinin etkilenmediği (P>0,05) belirlendi(Tablo 5 ve 6). Öte yandan yerleşim sıklığı verasyon enerji düzeyi serum Ca ve P düzeyini etki-lemedi. Yerleşim sıklığı ise Mg düzeyini (P<0,05)arttırdı (Tablo 6). Yerleşim sıklığının serum glikozdüzeyine önemli bir etkisi bulunmazken, yem ener-ji düzeyi ve karnitin ilavesinin etkisi önemli(P<0,001) bulundu.

Tablo 1. Araştırmada kullanılan yemlerin ham madde bileşimi ve kimyasal kompozisyonu.

* Her 2,5 kg’lık vitamin-mineral karışımda 8 000 000 IU A vitamini, 2 000 000 IU D3 vitamini, 20 g E vitamini, 3 g K3 vitamini,1,5 g B1 vitamini, 4 g B2 vitamini, 18 g nikotin amid, 6 g Ca-D-pantotenat, 2,5 g B6 vitamini, 0,015 g B12 vitamini, 0.5 g folik asit,0.1 g D-biotin, 20 g C vitamini, 200 g kolin klorit, 555.3 g kalsiyum, 80 g mangan, 30 g demir, 60 g çinko, 5 g bakır, 0,2 g ko-balt, 1 g iyot, 0,15 g selenyum bulunmaktadır.** Hesapla bulunmuştur.

Yem maddesi (%) Düşük Enerjili Yem Yüksek Enerjili Yem

MısırArpaAyçiçeği küspesi, %32 HPTam yağlı soyaSoya küspesi, %44 HPBuğday kepeğiBitkisel yağMermer tozuMetiyoninDikalsiyum fosfatLizinTuzVitamin-Mineral karışımı*

35,0015,0020,007,006,003,803,508,600,050,500,100,250,20

40,0012,408,80

10,0015,00

-4,008,520,050,680,100,250,20

Kimyasal kompozisyonu

Metabolik enerji, kcal/kg**Ham protein, %Ham yağ, %Ham selüloz, %Kalsiyum, %Fosfor, %

265017,06,07,03,50,7

285017,07,06,03,50,7

Analiz değerleri

Kuru madde, %Ham protein, %Ham yağ, %Ham selüloz, %Ham kül, %

91,217,15,86,1

11,6

92,517,66,46,3

12,9

44


Tablo 2. Rasyon enerji düzeyi, yerleşim sıklığı ve karnitin ilavesinin karaciğer ağırlığı ve karaciğer ağırlığıoranına etkisi.

* P<0,05

Yerleşim sıklığı(cm2/tavuk)

Enerji düzeyi(kcal/kg)

Karnitin(ppm)

Karaciğerağırlığı

(g)

Karaciğerağırlığı oranı

(%)

0 30,76±0,98 2,08±0,08

2650 200 29,01±0,94 1,95±0,06

285,7 0 29,48±1,48 2,07±0,16

2850 200 28,72±1,31 1,93±0,07

0 30,98±0,85 2,15±0,07

2650 200 29,27±1,06 1,94±0,07

500,0 0 28,66±0,92 1,97±0,06

2850 200 27,60±0,66 1,92±0,05

Yerleşim sıklığı 0,581 0,830

Enerji 0,076 0,359

Karnitin 0,070 0,036*

Yerleşim sıklığı X Enerji 0,462 0,510

Yerleşim sıklığı X Karnitin 0,876 0,985

Enerji X Karnitin 0,543 0,539

Karnitin X Enerji X Yerleşim sıklığı 0,961 0,457

55


66


77


88


99


Tartışma ve Sonuç

Çalışmada, yerleşim sıklığının kabuk kalınlığı, akindeksi, Haugh birimi ve yumurta özgül ağırlığınıetkilemediğini bildiren çalışmaların bulgularıyla(33, 45) paralel sonuçlar bulunmuştur. Yerleşimsıklığının artmasıyla yumurta ak oranı artarken,yumurta kabuk oranının azalması Kul ve Şeker(23)’in kabuk oranı ve ak oranı arasında negatifyönde bir korelasyon olduğu yönündeki bulgusuylauyumludur. Ancak, bu bulgu Sarıca ve ark. (33)’nınyerleşim sıklığının yumurta kabuk oranını etkile-mediğini bildiren çalışma sonuçlarından farklı bu-lunmuştur. Çalışma bulguları, rasyon enerji düze-yinin Haugh birimi (21, 41), yumurta sarı, ak vekabuk oranı (41) ile kabuk ağırlığı (16) ve kalınlığı-nı (21) etkilemediğini bildiren çalışmaları destekle-mektedir. Ayrıca rasyon enerji düzeyinin artmasıile yumurta özgül ağırlığının azaldığı yönündekiliteratür (39) bulguları ile uyumlu olarak yüksekenerji içeren rasyonlarla beslenen gruplarda yu-murta özgül ağırlığı önemli oranda azalmıştır.Rasyon enerji düzeyinin artması ile özgül ağırlığınazalması, artan enerji dolayısıyla Ca tüketimininazalmasından kaynaklanabilir (39). Wu ve ark.(40) da benzer olarak rasyon besin maddesi yo-ğunluğunun yumurta özgül ağırlığını etkilediğiniancak sarı, ak ve kabuk oranını etkilemediğini kay-detmişlerdir.

Yumurta akının büyük bir kısmı yumurta kanalındasentezlenmekle birlikte iç ve dış albumen tabaka-ları kabuk bezi de denilen uterusta sentezlenmek-tedir. Buna bağlı olarak karnitinin, yumurta akıüzerine etkisinin, yumurta kanalında metabolikoranın ve/veya kabuk bezinde aktivitenin arttırmasıile yumurta akına jelimsi özelliği veren ovomucinmiktarının sekresyonunu uyarmasından ileri gele-bileceği savunulmaktadır (2, 22, 31). Rabie ve ark.(31) yumurta tavukları rasyonlarına karnitin ilavesiile Haugh birimi, ak yüksekliği ve yumurta ak ora-nının arttığını, sarı oranının ise azaldığını, Kita veark. (22) da Haugh biriminin arttığını kaydetmişler-dir. Öte yandan yumurta tavukları ile yapılan bazıçalışmalarda (1, 44) karnitinin yumurta ak kalitesinietkilemediği bildirilmektedir. Bu çalışmada isekarnitinin ak kalitesini arttırdığı yönündeki çalışma-ları destekleyen sonuçlar bulunmuş ve karnitinilave edilen yemlerle beslenen tüm gruplarda yu-murta Haugh birimi karnitin içermeyen gruplaragöre artış göstermiştir. Karnitinin, Haugh birimihariç diğer yumurta iç ve dış kalite parametrelerineönemli bir etkisinin bulunmaması Çelik ve ark.(10)’nın yumurta tavuklarında yeme karnitin ilave-sinin ak ağırlığı ve yüksekliğini arttırdığını ancaksarı ağırlığı, kabuk ağırlığı, sarı indeksi ve kabukkalınlığını etkilemediğini bildiren bulgularını des-

teklemektedir. Benzer olarak Yalçın ve ark. (43) dayumurta tavukları yemlerine karnitin katılmasınınak ve sarı indeksi, kabuk kalınlığı, kabuk, sarı veak oranına önemli bir etkisinin olmadığını kaydet-mişlerdir.

Çalışmada, yerleşim sıklığının artması serum ASTaktivitesini arttırmış, ancak ALT aktivitesini etkile-memiştir. Özbey ve Esen (29) de kekliklerde yerle-şim sıklığının AST ve ALT aktivitelerini etkilemedi-ğini bildirmiştir. Yüksek enerji içeren rasyonlarlabeslenen gruplarda AST aktivitesinin artması iseÇördük ve ark. (11)’nın broylerlerde, Zhang ve ark.(46)’nın yumurta tavuklarında yaptığı çalışma so-nuçlarını desteklemektedir. Hücre içi ortamda sen-tezlenen AST ve ALT’nin hücre membranının ge-çirgenliğinin değişmesi ya da hücrenin parçalan-ması sonucu kana geçerek serumda yüksek kon-santrasyonlara ulaştığı, bu enzimlerin aktivitelerin-deki artışın karaciğer hasarının en önemli göster-gesi olarak kabul edildiği bildirilmektedir (37). Ayrı-ca serum ALP aktivitesinin büyük oranda karaciğerve kemik dokusundan kaynaklandığı ve genellikleGGT ve ALP aktivitelerinin birlikte artış gösterdiğibildirilmektedir (7, 8). Çalışmada da yerleşim sıklı-ğının artmasıyla serum AST, rasyon enerji düzeyi-nin artmasıyla AST, GGT ve ALP aktiviteleri art-mıştır. Karnitin ilavesi ile yüksek enerji içeren vesıkışık yerleştirilen grup hariç diğer gruplarda se-rum ALT aktivitesi azaltmıştır. Serum AST aktivite-si bakımından karnitin-yerleşim sıklığı ve karnitin-enerji düzeyi etkileşimi, GGT aktivitesi bakımındanise enerji-karnitin etkileşimi önemli bulunmuştur.Öte yandan karnitin ilavesinin, karaciğer ağırlığıoranını azalttığı yönündeki literatür bulguları (15,30) ile uyumlu olarak karnitin ilave edilen gruplardakaraciğer ağırlığı oranının azalması karnitinin kara-ciğerin korunmasında veya yağlanmasının önlen-mesinde etkili olabileceği (13, 15, 35) görüşünüdesteklemektedir.

Strese maruz kalan hayvanlarda kan glikoz düze-yinin yükseldiğini bildiren çalışmaların (14, 17, 28)sonuçlarına benzer olarak, istatistiki önemde olma-sa da en yüksek serum glikoz düzeyi sıkışık yer-leştirilen ve yüksek enerji içeren rasyonlarla besle-nen gruplarda belirlenmiştir. Strese bağlı olarakserum glikoz düzeyinin artması, adrenal bezindensalgılanan kortikosteronun etkisiyle, glikojen depo-larının kullanımı ve glikolizisin artmasından kay-naklanabilir (37). Erişir ve Erişir (14) de yerleşimsıklığının erkek bıldırcınlarda serum glikoz düzeyi-ni arttırdığını saptamışlardır. Yörük ve ark. (45) iseyerleşim sıklığının artmasının serum glikoz düzey-lerini azalttığını bildirmişlerdir.

1010


Çalışmada, karnitin içeren gruplarla, karnitin içer-meyen gruplar arasında serum kolesterol,trigliserit, HDL, total protein düzeyleri ile, AST,GGT, ALP ve lipaz aktiviteleri bakımından önemlibir farklılık bulunmamış, ancak sıkışık yerleştirilenve 2850 kcal/kg ME içeren grup haricindeki,karnitin ilave edilen gruplarda karnitin içermeyengruplara göre serum glikoz, P, ve Mg düzeyleri ileLDH aktivitesi artmıştır. L-karnitin ilavesinin serumglikoz düzeyini arttırması karnitinin enerji metabo-lizması üzerine pozitif etkisine bağlanmıştır (35).Thiemel ve Jelinek (35) damızlık yumurtacılardarasyona karnitin ilavesinin serum glikoz ve Mgdüzeylerini arttırdığını, total protein, kolesterol, Cave P düzeyleri ile AST aktivitesini düşürdüğünübildirmişlerdir.

Uzun zincirli yağ asitlerinin oksidasyon içinmitokondrial matrikse taşınmasında önemli fonksi-yonu olan karnitinin yağ asitlerinin β-oksidasyonunu kolaylaştırdığından serum totalkolesterol ve trigliserit düzeylerini düşürerekhipolipidemik etki gösterdiğini bildiren (25, 32, 42)çalışmaların aksine bu çalışmada, karnitin ilavesiserum lipid parametrelerini önemli oranda etkile-memiştir. Ancak, serum trigliserit ve total koleste-rol bakımından enerji-karnitin etkileşimi önemlibulunmuştur. Düşük enerji (2650 kcal/kg, ME) içe-ren yemlere karnitin ilave edilmesi ile serum totalkolesterol ve trigliserit düzeyleri düşerken, yüksekenerji (2850 kcal/kg, ME) içeren yemlere karnitinilavesi ile total kolesterol ve trigliserit düzeyleriyükselmiştir. Bu bulgu, Yalçın ve ark. (44)’nın dü-şük enerji içeren bıldırcın rasyonlarına karnitinilavesinin serum kolesterol ve trigliserit düzeyleriniazalttığını bildiren çalışmasıyla uyumludur. Öteyandan Çakır ve Yalçın (9), Arslan ve ark. (3, 4)karnitinin serum kolesterol ve trigliserit düzeyinietkilemediğini bildirmektedirler. Literatür bulgularıarasında çelişkili sonuçların, çalışmalarda kullanı-lan rasyonun hammadde ve besin madde bileşimi,rasyondaki metil gruplarının mevcudiyeti, enerjiveya karnitin düzeyi, karnitinin uygulanma metodu,kullanılan hayvanların türü ve cinsiyeti gibi faktör-lere bağlı olabileceği düşünülmektedir.

Sonuç olarak, yerleşim sıklığının artmasıyla yu-murta kabuk oranının, enerji düzeyinin artmasıylayumurta özgül ağırlığının olumsuz etkilendiği vekarnitin ilavesinin Haugh birimini arttırdığı belirlen-miştir. Ayrıca bu uygulamalar bazı biyokimyasalparametrelerde değişikliklere neden olmuştur.Özellikle sıkışık yetiştirilen ve yüksek enerji içerenrasyonla beslenen gruplarda yükselen serumaminotransferazlarının karnitin ilavesi ile azaldığı Pve Mg düzeylerinin ise arttığı belirlenmiştir.

Kaynaklar

1. Adabi SG, Moghaddam G, Taghizadeh A,Nematollahi A, Farahvash T, 2006. Effect of L-carnitine and vegetable fat on broiler breederfertility, hatchability, egg yolk and serumcholesterol and triglyceride. Int J Poult Sci, 5(10): 970-974.

2. Arslan C, 2006. L-carnitine and its use as afeed additive in poultry feding. Revue MedVet, 157(3): 134-142.

3. Arslan C, Citil M, Saatçi M, 2003. Effects of L-carnitine administration on growthperformance, carcass traits, blood serumparameters and abdominal fatty acidcomposition of duck. Arch Anim Nutr, 57(5):381-388.

4. Arslan C, Citil M, Saatçi M, 2004. Effects of L-carnitine administration on growthperformance, carcass traits, serum lipids andabdominal fatty acid compositions of geese.Revue Med Vet, 155(6): 315-320.

5. Bayram İ, Akıncı Z, Uysal H, 1999. Japon bıl-dırcın (Coturnix Coturnix Japonica)rasyonlarına katılan L-karnitin ve vitamin C’nin besi performansı ve yumurta verimi üzeri-ne etkisi. YYÜ Vet Fak Derg, 10: 32-37.

6. Brake JD, Peebles ED, 1992. Laying henperformance as affected by diet and cagingdensity. Poultry Sci, 71(6): 945-950.

7. Braun JP, Medaille C, Trumel C, 2008. Clinicalinterpretion of enzyme activities andconcentrations: A review of the mainmetabolic factors affecting varition. Isr J VetMed, 63(1): 1-10.

8. Bulum KL, Mengi A, 2000, Normal vefascioliasis’li sığırlarda serum AST, ALT, GGT,ALP aktiviteleri ile total protein, albumin, totalbilirubin düzeyleri üzerine araştırmalar. İstan-bul Üniv Vet Fak Derg, 26(2): 311-324.

9. Çakır S, Yalçın S, 2007. Effects of L-carnitinesupplementation in diets with low or normalenergy level on growth performance andcarcas traits in broilers. Revue Med Vet, 158(6): 291-296.

10. Çelik LB, Tekeli A, Öztürkcan O, 2004. Effectsof supplemental L-carnitine in drinking wateron performance and egg quality of laying hensexposed to a high ambient temperature. JAnim Physiol, 88: 229-233.

1111


11. Çördük M, Sarıca S, Çalıkoğlu E, Kıralan M,2008. Effects of L-carnitine supplementation todiets with different fat sources and energylevels on fatty acid composition of egg yolk oflaying hens. J Sci Food Agric, 88: 2244-2252.

12. Daşkıran M, Önol GA, Sarı M, Tatlı O, ŞahinT, 2005. Farklı düzeylerde metiyonin içerenyumurta tavuğu rasyonlarına L-karnitin katıl-masının geç yumurtlama dönemindeki yumur-ta tavuklarının performans ve yumurta kalitesiüzerine etkisi. III. Ulusal Hayvan BeslemeKongresi. ss: 205-212. 07-10 Eylül, Adana-Türkiye.

13. Demircioğlu F, Arslan N, 2006. Çocuklardaalkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı. Ço-cuk Sağ Hast Derg, 49: 339-346.

14. Erişir M, Erişir Z, 2002. Yerleşim sıklığı arttırı-lan bıldırcınların (Coturnix Coturnix Japonica)bazı biyokimyasal kan parametrelerindeki de-ğişiklikler. Turk J Vet Anim Sci, 26: 491-496.

15. Gezen ŞŞ, Balcı F, Kardeş S, Petek M, DenizG, 2003. Enerji ve protein düzeyleri farklırasyonlara L-karnitin katkısının broyler perfor-mansı ve iç organ ağırlıklarına etkisi. İstanbulÜniv Vet Fak Derg, 29: 229-240.

16. Grobas S, Mendez J, De-Blas C, Mateos GG,1999. Influence of dietary energy,supplemental fat and linoleic acidconcentration on performance of laying hensat two ages. Br Poult Sci, 40: 681-687.

17. Hayırlı A, Esenbuga N, Macit M, Lacin E,Karaoglu M, Karaca H, Yıldız L, 2005.Nutrition practice to alleviate the adverseeffects of stres on laying performance,metabolic profile, and egg quality in peakproducing hens. I. The humatesupplementation. Asian- Austral J Anim Sci,18(9): 1310-1319.

18. Hempe JM, Lauxen RC, Savage JE, 1988.Rapid determination of egg weight andspesific gravity using a computerized datacollection system. Poultry Sci, 67(6): 902-907.

19. Jackson ME, Waldrup PW, 1988. The Effect ofdietary nutrient space and number of hens percage on layer performance in two differentcage types. Nutr Rep Int, 37: 1027-1035.

20. Jalal MA, Scheideler SE, Marx D, 2006. Effectof bird cage space and dietary metabolizableenergy level on production parameters inlaying hens. Poultry Sci, 85: 306-311.

21. Junqueira OM, De Laurentiz AC, Da Silva FR,Rodrigues EA, Casartelli EM, 2006. Effects ofenergy and protein levels on egg quality andperformance of laying hens at early secondproduction cycle. J Appl Poult Res, 15: 110-115.

22. Kita K, Nakajima S, Nakagawa J, 2005.Dietary L-carnitine supplementation improvesalbumen quality of laying hens. Poultry Sci,42: 79-83.

23. Kul S, Seker İ, 2004. Phenotypic correlationsbetween some external and internal eggquality traits in the japanese quail (CoturnixCoturnix Japonica). Int J Poult Sci, 3(6): 400-405.

24. Lee K, Moss CW, 1995. Effects of populationdensity on layer performance. Poultry Sci, 74(11): 1754-1760.

25. Lien TF, Horng YM, 2001. Effect ofsupplementary dietary L-carnitine on thegrowth performance, serum components,carcase traits and enzyme activities in relationto fatty acid β-oxidation of broiler chickens. BrPoult Sci, 42: 92-95.

26. Nazlıgül A, Bardakçıoğlu HE, Türkyılmaz K,Cenan N, Oral D, 2001. Japon bıldırcınlarında(Coturnix Coturnix Japonica) yerleşim sıklığı-nın yumurta verimi, yumurta ağırlığı ve yemtüketimine etkisi. İstanbul Üniv Vet Fak Derg,2: 1-10.

27. Official Methods of Analysis. Association ofOfficial Analytical Chemists (A.O.A.C.), 1984.14th Edition. Arlington, Virginia.

28. Onbaşılar EE, Onbaşılar İ, 2007. Effect ofcage density and sex on growth, foodutilization and some stress parameters ofyoung rabbits. Scand J Lab Anim Sci, 34(3):1-7.

29. Özbey O, Esen F, 2007. The effects ofbreeding systems and stocking density onsome blood parameters of rock partridges(Alectoris graeca). Poultry Sci, 86: 420-422.

30. Özçelik H, Yalçın S, 2004. The usage of L-carnitine and sodium humate in broiler rations.Ankara Üniv Vet Fak Derg, 51: 63-69.

31. Rabie MH, Szilagyi M, Gippert T, 1997.Effects of dietary L-carnitine on theperformance and egg quality of laying hensfrom 65-73 weeks of age. Br J Nutr, 78(4):615-623.

1212


32. Rezaei M, Attar A, Ghodratnama A,Kermanshahi H, 2007. Study the effects ofdifferent levels of fat and L-carnitine onperformance, carcas characteristics and se-rum composition of broiler chicks. Pakistan JBiol Sci, 10(12): 1970-1976.

33. Sarıca M, Boga S, Yamak US, 2008. Theeffects of space allowance on egg yiend, eggquality and plumage condition of laying hensin battery cages. Czech J Anim Sci, 53(8):346-353.

34. Şahin S, Macit M, Esenboğa N, Karaca H,2007. Effect of cage density on performanceand egg quality traits of layers. J Appl AnimRes, 31(1): 37-39.

35. Thiemel J, Jelinek P, 2004. The Effect ofcarnitine on hatching rate and metabolic profi-le of blood in breeding layers. Czech J AnimSci, 49(12): 517-523.

36. Thompson BK, Hamilton RMG, 1982.Comparision of the precision and accuracy ofthe spesific gravity of eggs. Poultry Sci, 61:1599-1605.

37. Tiftik AM, 1996. Klinik Biyokimya. Konya: Mi-moza Yayınları, ss: 1-413.

38. Wells RG, 1968. Egg Quality, A Study ofHen’s Egg. Ed. Carter TC, British Egg Marke-ting Board Symposium, Edinburgh. pp. 207-249.

39. Wu G, Bryant MM, Gunawardana P, RolandSDA, 2007a. Effect of nutrient density onperformance, egg components, egg solids,egg quality, and profits in eight commercialleghorn strains during phase one. Poultry Sci,86: 691-697.

40. Wu G, Bryant MM, Voitle RA, Roland DA,2005. Effect of dietary energy on perforrnanceand egg composition of Bovans white andDekalb white hens during phase I. Poultry Sci,84: 1610-1615.

41. Wu G, Gunawardana P, Bryant MM, VoitleRA, Roland SDA, 2007b. Effect of moltingmethod and dietary energy on postmoltperformance, egg components, egg solid, andegg quality in Bovans white and Dekalb whitehens during second cycle phases two andthree. Poultry Sci, 86: 869-876.

42. Xu ZR, Wang MQ, Mao HX, Zhan XA, Hu CH,2003. Effects of L- carnitine on growthperformance, carcass composition, andmetabolism of lipids in male broilers. Poultry

Sci, 82: 408-413.

43. Yalçın S, Buğdaycı KE, Özsoy B, Erol H,2005. Farklı enerji düzeylerindeki rasyonlaraL-karnitin katkısının bıldırcınlarda besi perfor-mansı ve bazı kan parametreleri üzerine etki-si. III. Ulusal Hayvan Besleme Kongresi. ss :270-276, 07-10 Eylül, Adana-Türkiye.

44. Yalçın S, Ergün A, Özsoy B, Yalçın S, Erol H,Onbaşılar İ, 2006. The effects of dietarysupplementation of L-carnitine and humicsubstances on performance, egg traits andblood parameters in laying hens. Asian-Austral J Anim Sci,19(10): 1478-1483.

45. Yörük MA, Laçin E, Hayırlı A, Yıldız A, 2008.Humat ve prebiyotiklerin farklı yerleşim sıklı-ğında yetiştirilen Japon bıldırcınlarında verimözellikleri ve yumurta kalitesi parametrelerineetkisi. YYÜ Vet Fak Derg, 19(1): 15-22.

46. Zhang J, Chen D, Yu B, 2008. Effect ofdifferent dietary energy sources on inductionof fatty liver-hemorrhagic syndrome in layinghens. Int J Poult Sci, 7(12): 1232-1236.

Yazışma Adresi :Doç. Dr. Berrin KOCAOĞLU GÜÇLÜErciyes Üniversitesi Veteriner FakültesiHayvan Besleme ve Beslenme HastalıklarıAnabilim Dalı38090 Kocasinan /KAYSERİTel: 0(352) 3380006-129Fax: 0(352) 3372740e-mail: [email protected]; [email protected]

[email protected]

[email protected]

Farklı Kafes Yoğunluğunda Barındırılan ve Farklı Düzeyde ... file1 1 Tavuklarda Enerji,...

Documents

Transcript of Farklı Kafes Yoğunluğunda Barındırılan ve Farklı Düzeyde ... file1 1 Tavuklarda Enerji,...