1390بهار/دوم/شمارهسوم، سال مطالعات توسعه اجتماعی ایرانمجلهJournal of Iranian Social Development Studies 2011 (Spring), Vol. 3, No.2

تاثیراینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان)87-88دبیرستانهاي شهر اراك در سال:مطالعه موردي(

2هاشمیمحمدرضا1علیرضا محسنی تبریزيدکتر

چکیدهاینترنت از جمله وسایل ارتباطی جدیدي است،که طی دو دهه مورد امعان نظر تعداد قابل توجه اي از جوانان قرارگرفته است

نت به عنوان یک ابررسانه براي تمامی قشرها ،طبقات ،گروهها،براي تمامی تحصیل کرده ها و غیر تحصیل کرده ها،براي .اینتری،ضرورت و نیاز خود از یزنان و مردان داراي برنامه و اطالعات می باشد؛ هر فردي و شخصی یا گروه و طبقه اي به فراخور توانا

آن بهره برداري می کند.-88موزان دبیرستانهاي شهر اراك در سال تحصیلی آق حاضر بررسی تاثیر اینترنت بر هویت اجتماهی دانش هدف از تحقی

بر اساس فرمول کوکران انتخاب می باشندنفر از دانش آموزان شهراراك380می باشد . نمونه مورد مطالعه تحقیق تعداد87قق ساخته بر اساس ادبیات تحقیق و چهار چوب نظري تکنیک پرسشنامه محواست شده اند روش تحقیق روش پیمایشی

دختر به پرسشنامه 220پسر و 160نفر شامل 380تحقیق نشان داد: یافته ها نسبت به جمع آوري داده ها اقدام نموده است.توزیع شده پاسخ داده اند.

وع ومدل لباس و سر وصورت ،شیوهاي بهتر زندگی نتایج تحقیق نشان داد: تاثیر اینترنت را بر آموزش (افزایش باورها ،انتخاب نکردن )موثر دانسته اند و بر عکس تاثیر اینترنت را بر روي روابط خانوادگی ( اعتیاد اینترنتی ،کاهش توجه به والدین ،کاهش

عقاید ،گرایش مشورتها و گفتگوها )خیلی کم موثر دانسته اند . پرسش شوندگان تاثیر اینترنت را بر عقاید مذهبی ( درنشر جوانان به مراسمهاي مذهبی و ارزشهاي دینی ) موثر دانسته اند .

مدل نظري از طریق کاربرد تحلیل رگرسیون چندگانه نشان می دهد که متغیرهاي مدت زمان استفاده کاربران نیکویی برازش ترنت و زمینه استفاده کاربران از اینترنت رابطه و از اینترنت، زبان استفاده کاربران از اینترنت مدت زمان آشنایی کاربران از این

درصد از واریانس و تغییرات هویت اجتماعی کاربران 24تأثیر معنی داري را با متغیر وابسته تحقیق نشان داده اند و در مجموع اده کاربران از اینترنت درصد)، و زبان استف32را تبیین کردند، که در این میان متغیرهاي مدت استفاده کاربران از اینترنت(

بیشترین درصد) -18درصد)و زمینه استفاده کاربران از اینترنت(- 19و مدت زمان آشنایی کاربران از اینترنت()درصد-26(دارندکاربران اجتماعیمیزان تأثیرگذاري بر هویت

:اینترنت،هویت، هویت اجتماعی،دانش آموز،دبیرستانواژگان کلیدي

12/11/1389تاریخ پذیرش مقاله: 15/9/1389اله: تاریخ دریافت مق

(نویسنده مسئول)تهراندانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه 1hashemimr@yahoo.comواحد اراكرشته جامعه شناسیدانشجوي کارشناسی ارشد٢

1390بهار/ دوم/شمارهسومسالت توسعه اجتماعی ایرانمطالعامجله......................................158

مقدمه)1373:555،مادرجهانی متحول و دستخوش دگرگونی چشمگیر ودائمی زندگی می کنیم(گیدنز

ی نمادین بشر شده فن آوري وارتباطات الکترونیک منجر به دگرگونی درعرصه زندگمفاهیم بنیادي .وازاین طریق منشاء تحوالت عمده اي در دانسته هاي بشري گردیده است.است

،دانش ارتباط جمعی وعلوم اجتماعی رادچارتغییروتحوالت اساسی کرد.ازجمله مفاهیمی که ))یت هو((درعصرارتباطات الکترونیک درحوزه علوم انسانی ازاهمیت بسزایی برخوداراست مفهوم

است.تحوالت الکترونیک این مفهوم را ازحالت بسته و چهارچوب بندي شده ي سنتی خارج ثیر در شکل ساخته وانسان را به دنیایی متکثر و متنوع روبرو کرده است .از سوي دیگر تنوع و تک

یم ،بر ابعاد مختلف زندگی اجتماعی بشر حاکم شد و به صورت پاراداگسترده و همه گیر خودغالب عصر الکترونیک در آمد.

در عصر حاضر فن آوري اطالعات از جمله اینترنت بر تمامی شئونات زندگی فردي و اجتماعی يافراد جامعه رسوخ نموده است .از جمله مواردي که در اینجا به آن خواهیم پرداخت تاثیر گذار

اینترنت برروي هویت اجتماعی افراد، بویژه جوانان است . ررسی هویت نباید این نکته را نادیده گرفت ، که هویت داراي سویه اي تاریخی نیز هست . درب

چرا که عوامل سازنده هویت درطول زمان تغییر میکنند وداراي حالتی پویا و متحول اند .درمطالعه این مفهوم مهم اجتماعی باید ارتباط هویت ها با خود و با یکدیگر و ویژگی هاي درونی آنها درگستره تاریخی مورد بررسی قرار گیرد . هویت ها نه درانتزاع فردي و نه درانقطاع از سیر تاریخی ،

گیرند .سوال مهمی که در عصر گسترش ار تباطات بلکه دردیالکتیک با خود و دیگري شکل میالکترونیک پیش می آید این است که مرزهاي هویتی کجا قرار می گیرند ؟و عوامل شکل دهنده

ویت ها کدامند ؟این که دریک جامعه انسانی چه عامل یا عواملی مرزهاي نمادین یک جامعه و ه)دارد.discursiveبه تبع آن هویت گروهی را مشخص می کند بستگی به عامل گفتمانی (

در جامعه مدرن آن کامال متفاوت است .))دورکیمی ((از این نظر جامعه مدرن ،با جامعه به روایت لیت اجتماعی درحول آن ،که فعا)وجود نداردcenterرك دورکیمی یک مرکز (بر خالف د

جودیتی با مراکز متنوع ،بلکه جامعه مانند موجودیتی فارغ از مرکزیت یا حداکثر موسامان یابداز چارچوب مشخص و جا دگرگون میشود و دیگر نمی توان.مفهوم مرز در اینفهمیده می شود

میشود واز هر گونه یمعناییا. فضاي بدون مرز سبب ایجاد تکثیرقاطعی به نام مرز صحبت کرد

159..................................................................................تاثیراینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان

،منشاء معنا بخشی ه نوبه خودطبقه بندي و دسته بندي شدن میگریزد .چرا که هر یک از مراکز ب،ناپایدار به پدیدار هاي اجتماعی میشوند .هویت حاصل از چنین فضایی،هویتی سیالهاي متفاوت

ن حالتی ،رابطه ي ساده و مشخص بین افراد با اجتماع و معناي ثابت و نامحدود خواهد بود .درچنیهویت دردنیاي سنتی از بین میرود ورابطه اي پیچیده ،غیر متمرکز و منتج ازمفهوم فضا درارتباط با هویتها شکل میگیرد که فاقد شکل مشخص است و از هر گونه تعریف و صورت بندي مشخصی

می گریزد.اطات شفاهی و چهره به چهره منطبق بر دوره سنتی است .در دوره مدرن نیز همان گونه که ارتب

.در نهایت شکل می شود))مک لوهان ((ارتباطات الکترونیک پایه شکل گیري دهکده جهانی تکامل یافته آن درفضاي مجازي متجلی می شود،که میتوان از انطباق این دو شکل ارتباطی شفاهی

گی (سنتی و مدرن ) و در نهایت دو شکل هویتی (هویت سنتی و و الکترونیک بر دو شکل زندهویت مدرن) دفاع کرد .

و تعامل مستقیم بین افراد شکل می گیرد .در ایه ارتباطات شفاهی ، گفت گواجتماع سنتی برپچنین اجتماع ارگانیکی ( به رغم تونیس )نوع حاکم ارتباطات سبب شکل گیري هویت ثابت سنتی

جوامع مدرن افراد تحت تاثیر رسانه هاي جدید قرارگرفته و همواره سواالتی که من می شود .دراینجاست که کیستم ؟از کجا آمده ام ؟باعث بوجود آمدن شک وتردید در بین آنها می گردد.

شناخت هویت جمعی به افراد کمک میکند تا یک نظم نسبی در زندگی خود پیدا کنند .در بین ینترنت از جمله وسایل ارتباطی است که دربین جوانان به علت چند بعدي امروزي ايرسانه ها

ی برخودار است .افرادي که وارد این فضاي مجازي می شوند هر روزه یبودن آن از جذابیت باالکه افراد نسبت به آن دارند باید به گونه اي زمینه و بستر الزم یبیشتر می شود .جداي از دیدگاههای

بتوان از آن حداکثر استفاده مثبت را کرد. فراهم گردد که طرح مسئله

توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات در دنیاي مدرن امروز به یکی از مهمترین ابزار تکنولوژي براي بسیاري از صنایع دیگر همانند الکترونیک ،مکانیک،هوا فضاو غیره ... تبدیل شده است . این

نفوذ آن در وردیده و به حیطه علوم انسانی وارد شده که فناوري مرزهاي علم و صنعت را درن. ي با این علوم را پدید آورده است،چشم انداز جدیدي از ترکیب تکنولوژپارادیم هاي این حوزه

شبکه هاي جهانی ارتباطی و اینترنت که درارتباط تنگاتنگ با انتقال مفاهیم فرهنگی قرار دارند ؛

1390بهار/ دوم/شمارهسومسالت توسعه اجتماعی ایرانمطالعامجله......................................160

،رسالت رسانه اي خویش را به ا پیام رسانی به اقصی نقاط جهانبهمانند یک سیستم درهم تنیده انجام میرسانند.اینترنت بزرگترین سامانه اي است که تاکنون طراحی و اجراشده است .اینترنت شبکه گسترده اي از اتصال میلیونها رایانه به یکدیگر است که با اشتراك صفحات پردازشگر خود

رتباط دارند.استعارات مختلفی براي اینترنت بکار برده میشود که به تحت عنوان تارنما با یکدیگر اراه ،فضاي هوشمند ،ماتریکس،بزرگه خود میگیردلحاظ کاربرد آن درهر حیطه معناي متفاوتی ب

فناوري رایج از جمله نامگذاري هاست که در اینوي سیستم اطالعاتی ،گیگاي الکترونیکی و میباشد .

ی تازه بخشیده ارتباطات را معنایرین دستاورهاي انقالب اطالعاتی است که تاینترنت یکی از مهم،وجه ممیزه تعامل ون هم حضور فیزیکینتاکاست .تعامالت اجتماعی شدهو موجب دگرگونی در

و رابطه محسوب می شد ؛به قسمی که بطور ضمنی حکایت از ارتباطی بین شخصی داشت که با ن راحفظ کرد.در حالی که حتی درارتباطات تلفنی که نسل وجود دوري فیزیکی نیز بتوان آ

،بدون اینکه ک طرفین مکالمهگذشته تکنولوژي کامپیوتري امروزي به حساب می آید بدون شرا می توان یکدیگر را ببیننددرفضاي به اصطالح مجازي به تعامل می پردازند.از این رو اینترنت

مرزهاي مرسوم گروهی و متعاقب آن تغییر ،یکی با درهم شکستن واجد دو ویژگی دانستدربرجستگی نسبی تشابه و تفاوت بیشترین تاثیر را بر هویت اجتماعی می گذارد و دیگر آنکه گمنامی و یا جعل نام به معناي پنهان داشتن هویت که درارتباطات کامپیوتري امري ممکن و

ه معناي هویت اجتماعی تاثیر معمول است. بر روشنی و اهمیت مرزبندي هاي گروهی ودر نتیجدارند.اما هویت اجتماعی بیشتر از هر گروهی براي جوانان مسئله ساز است.هویت اجتماعی نقش بسزایی در رشد نوجوان دارد واگر نوجوان در پشت سر گذاشتن این مرحله دچار ناکامی نشود در

اجتماعی در افراد معلول .هویت دنده او نقش مهمی را ایفا می کنسالمت روانی و سازگاري آیاجتماعی –عوامل مختلفی است که از عوامل فردي و شخصی گرفته تا مسایل سیاسی

،اغلب هر گونه خللی که در یکی از ابعاد گفته شده در فرد ،عقیدتی،و حتی مسائل روانی،فکري.)1373:254،ایجاد شود بر کل شخصیت او تاثیر می گذارد(گیدنز

ر استدالل فوق برآن هستیم که تاثیر کامپیوتر (با تاکید براینترنت)بر هویت درتحقیق حاضر بناباجتماعی (هویت مذهبی،هویت خانوادگی و هویت فردي )دانش آموزان پسر ودختر دبیرستانهاي

نموده تا به این پرسش پاسخ آموزش و پرورش شهراراك به عنوان جامعه آماري انتخاب1منطقه

161..................................................................................تاثیراینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان

بر جا دانش آموزانینترنت چه تاثیري بر ابعاد مختلف هویت اجتماعی ؛که استفاده از ادهندمیگذارد؛

هدف تحقیقبررسی تاثیر اینترنت برروي هویت اجتماعی دانش آموزان پسر و دختر مقطع دبیرستانهاي منطقه

یک شهر اراك بوده است .اهداف به دو صورت کلی واختصاصی در این زمینه مطرح می شود .اهداف کلی

هدف کلی این پژوهش تعیین و مطالعه جنبه هاي مختلف تاثیر فن آوري هاي جدید از جمله .می باشداینترنت بر روي هویت اجتماعی جوانان شهر اراك

تحقیقچهار چوب نظريهویت اجتماعی

یک جامعه از سایر جوامـع یک جامعه است به گونه اي که عضوي ازاحساس تعلق و همبستگی به شد وفرد در مقابل معیارها وارزشها ي جامعه خود احسـاس تعهـد وتکلیـف کنـد ودرامـور متمایز با

مختلف آن مشارکت جوید،انتظارات جامعه را خود پاسخ دهد ودرمواقع بحرانی،سرنوشت جامعـه بربحـــران بـــراي اومهـــم باشـــد.درجامعه امـــروزي عـــاملی چـــون صـــنعتی شدن،توســـعه وغلبـــه

گــذاري وتوســعه ارتباطــات وفرآوردهــاي فرهنگــی آن نــه تکنولوژي،گســترش اقتصادي،ســرمایهمهارتهـا، د.دانشـها، رگون میکنتنهازندگی مادي اقتصادي مردم بلکـه چـارچوب نمـادین آنهـارادگ

ارزشها، قواعد ورسوم اخالقی ومذهبی پیوسته مورد سوال وتردید قرار می گیرند.در چنـین ،باورهاهویت می تـوان از پیچیـدگی وسـرعت تغییـرات کاسـت شرایطی افراد به هویت نیازدارند.از طریق

وبه انسانها توانایی آن را بخشید که نظمی نسبی درزندگی خود ودنیاي اطرافشان ایجـاد کننـد(تقی .)81: 1382، ایمانی

نیز قابل رویت است ومنظورآن حوزه اي ازحیات اجتماعی ))هویت جمعی((و))هویت اجتماعی((متعلق و منتسب بدان میداند ودر برابر آن احساس تعهد وتکلیف ))ما((است که فرد خود را با ضمیر

می کند.این هویت جمعی را می توان درسطوحی مرتبط ازکوچک وخاص به بزرگ وعام چون خویشاوندي،هم طایفگی ،هم محلی،هم روستاي،هم زبانی،همشهري،هم مذهب،و هم نوع تقسیم

.)1387:40،بندي کرد(شمشیريو همیشه موضوعی براي گفتگو یا نوآوري بوده است . بر با معناداري سر کار دارد تماعیهویت اج

این اساس ما میتوانیم هویتی پایدارداشته باشیم ،بلکه درطول زمان هویت ها دگرگون میشود .از

1390بهار/ دوم/شمارهسومسالت توسعه اجتماعی ایرانمطالعامجله......................................162

این روست که هویت فرایندي دانسته میشود که نه تنها یگانه نیست بلکه هر فردي چندین هویت را می توان به فردي و جمعی بخش بندي نمود . تفاوت عمده این دو در این است که دارد. هویت

.)12: 1384،تاکید دارد(مقدسهانخستین بر تفاوتهاو دومین بر همانندابعاد هویت اجتماعی

بنابرتعریف تاجفل سه بعد را براي هویت اجتماعی مـی تـوان تصـور کرد:آگاهی،علقـه،و آمـادگی ــان ــراي عمــل وچن ــرروي هــم نگــرش شخصــی را تشــکیل ب ــن ســه بعــد ب کــه مشــخص اســت ای

.می دهندلیکن نگرش درباره عضویت درگروه،به دیگر سخن درهویت اجتمـاعی سـه بعـد مـی تـوان سـراغ کرد:نخســت آگــاهی برحــدودي از مشــترکات گروهــی اســت.در نتیجــه بــه همــان انــدازه پیشــینه

تی محسوب می شود که براي مثال زبان ویا حدودي از نمادهاو وخاطرات مشترك جزء عناصر هوینشان ها ومعانی مشترك امروز وهمان اندازه که سرنوشـت مشـترك بنـابراین نخسـتین بعـد هویـت اجتماعی فراهم آوردنده آگاهی بر حدودي از اشتراك درعقایدو ویژگی هـاي مشـترك اسـت تـا

بشناسیم. ))ما((خود را ماعی گرایش مثبت،عالقه وجذب به درون گروه است که به درستی آن را دومین بعد هویت اجت

و ))ما((اساس هویت نیز دانسته اند،به دیگر سخن،همدلی یا احساس تعلق مشترك خمیرمایه اصلیبه من ها محسوب می شود.منظور از وجه ارزشی و ))ما((فقدان حداقلی از آن به معنی اضمحالل

نیز همین عالقه وجذب به درون گروه است .که با نوعی احساس احساس هویت در تعریف تاجفل همراه است که سومین بعد هویت اجتماعی را شکل می دهد.))رابطه اي((تعهد

چنانچه اشاره شد سومین بعد هویت اجتماعی آمادگی براي عمل دریک زمینه رقابتی(اگر نه ن براحساس تعلق،نیازمند احساس خصمانه)بین گروهی(طبیعتا به نفع گروه)است.واین مهم افزو

تعهد است؛زیراتعهد نوعی احساس وظیفه به دیگران وفاداري به هنجارها، ارزشها،اهداف،انتظارات آنان است وچنانکه اشاره شدمنشاءاین تعهد(تعهد رابطه اي)چیزي نیست مگر عالقه ووابستگی و

ه باید اجتماع وهرگونه تعهد دلبستگی عاطفی.درواقع همین وابستگی عاطفی وروابط گرم است ک.)122- 113: 1384،و احساس مسئولیت اجتماعی محسوب می شود(دوران

163..................................................................................تاثیراینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان

هویت جمعی وهویت اجتماعیcollectiveidentity))هویـت جمعـی ((اصـطالح گـاهی می بینـیم کـه هویتمفهومدربررسی

social))هویت اجتمـاعی ((گاهی اصطالح identity ار بـرده شـده در منـابع جامعـه شـناختی بکـآیا هویت جمعی با هویت اجتماعی متفاوت اسـت؟اما کهپرسش پیش می آیداین است.از این رو

در پاسخ باید گفت که افراددرگروهها واجتماعات هستند.بدین ترتیب درتعریف هویـت اجتمـاعی جتمـاعی را امی بینیم که او درپاسخ این سوال که چگونه می توانیم هویت ))ریچارد جنکینز ((ازنظر

ــی نویســد ــیم؟ م ــراد و تعریــف کن ــایی اطــالق مــی شــود کــه اف ــه شــیوه ه ــوم ب ــن مفه ؛حداقل ایی . گر ودیگر جماعت ها متمایز می نمـای ) درروابط اجتماعی از افراد دیcollectivitiesجماعتها(

هویــت اجتمــاعی اســاس مــنظم و معنــی داري اســت بــین افــراد وجماعتهــا بــر مبنــاي روابــط تشــابه و افـراد ))جماعـت هـا ((می بینیم کـه از عناصـري چـون ))هویت اجتماعی((.بنابر این درتعریف وتمایز

استفاده شده است. اینکه هویت جمعی وهویت اجتماعی را دو مفهوم بـا مصـادیق وعناصـر مجـزا و .)93-92: 1384کفاشی و همکاران،متفاوت تصور کردن درست نیست(

جورج هربرت میدرد تفکر،عمیقا ریشه درجهت گیري رفتارگرایانه اش دارد.از این دیدگاه عامل افکارمیددرباره فراگ

ی براي پرهیز موقتی ازکنش است.یعنی زمانی که یـک محـرك یدرفراگرد تفکر،تواناتعیین کنندهپیش میآید،آدمها خواه ناخواه و بی درنگ واکنش مطلوب از خودشان نشان نمی دهند .آنها پـیش

گونـاگون درذهـن شـان ت،ازطریق سـبک و سـنگین کـردن راههـاي عیـ ازعمل کردن دریـک موق گوناگون،اعمـال گـزینش يتصمیم می گیرند که چه عملی راباید انجـام دهنـد.وجود ایـن راههـا

هوشمندانه یا بازاندیشانه را ازطریق اتخاذ یک نوع واکنش ممکن دربرابرانواع واکنشها ،امکانپـذیر امربه انسان این توانایی بی همتا رامی بخشد که کـنش خـودرا سـازمان داده وآن را می سازد.همین

).278: 1374، تحت نظارت داشته باشد(ریتزری تکوین آگاهی خود،ازطریق رشدتدریجی قدرت بازي کردن درنقش گشرح مید ازچگون

تاوردهایش است. دیگران ازکودکی ونگریستن به اعمال خود اززاویه دیگران،یکی ازبزرگترین دسنماد دریک شخص همان واکنشی ((ارتباط انسانی زمانی امکان پذیرمی شود کهوي ازدیدگاه،

).446: 1370، (کوزر))رابرانگیزدکه اوخود دردیگري برمی انگیزد

1390بهار/ دوم/شمارهسومسالت توسعه اجتماعی ایرانمطالعامجله......................................164

یند به عی ودرکنش اجتماعی میداند این فرآیندي ازتجربه اجتمامید؛جامعه را اصوال فرآماعی نشان دهنده روابط فردي ویا ساخت ویا سازمان اجتماعی عنوان کنش فردي ویا اجت

مسلط باشد معناي اشیاء براي مردم نه ))من اجتماعی((یند میباشد.هرگاه دراین فرآجامعهبلکه تحت سلطه ي اجتماعی وجبر تاریخی فرهنگ ،سنت ویا اموري عادي تعریف ))من((توسط

مکانیکی دورکیم روبرو هستیم که به دلیل تبعیت مابا جوامع از نوع ساده ویا می شود وومشخص از سنن و آداب ورسوم جاري،تشابهات برتفاضالت مسلط است،وبنابراین جامعه سنتی ویا جامعه

برجامعه حاکم بود مردم درکنش متقابل ))من((من اجتماعی شکل می گیرد.ولی هرگاه روحیه،بلکه براساس نوآوریهاي جمعی،یا کنش اجتماعی،نه بر اساس باورها و الگو هاي کهنه ویا جاري

اجتماعی درحال ساخت عمل می کنند.به همین دلیل جامعه به اشکال نوینی از تجربه اجتماعی دست می یابد.به نظر مید،مثل بقیه جامعه شناسان این دوره جوامع عصرسرمایه داري ازنوع جوامع

من ((و نه ))من((ی شود،زیرا روحیه مسلط من هستند،که درآنها تغییرات سریعترو گسترده تر دیده م).439: 1384،است(تنهائی))اجتماعی

آنتونی گیدنزشخص هویت را گیدنزبه پدیده هویت درجامعه جدید توجه کرده است.اودرکتاب تجددوت

یند تشکیل آنرا مطرح نموده است.دراین کتاب بیشتر روي هویت تعریف کرده است ،وفرآیدنز :هویت شخصی شکل دهنده مسیري است که آدمی باید آن شخصی بحث شده است .ازنظرگ

ی د.درجریان زندگیمایرا طی مدتی که طول عمرنامیده می شود از البه الي قرارگاههاي نمادین بپکه بازتاب اطالعات اجتماعی وروان شناختی موجود درباره هر کسی داراي زندگینامه اي است

که ی نامه زندگی می کند و مثال این سواالت را شیوه زندگی اوست.فرد بر حسب این زندگاز صافی هویت شخصی خود نهایتاًچگونه باید زندگی کنیم ؟چه بخوریم؟به کجا برویم ؟ را

).32: 1378، درمعرض عام قرار می دهد(گیدنزوگذراندهت وجود به منزله تصویري بازتابی ازخویشتن است که فرد مسئولیت آن رابرعهده دارد.حقیق))خود((

سازیم این درست نیست که ماهمان نیست که هستیم بلکه چیزي است که ازخویشتن میما ))خود((روان شناختی معین درشکل گیرهايیندیرا فرآکامال خالی ازمحتوا است ز))خود((بگوییم

بوجود ))خود ((دخیل اندوبعضی نیازهاي روانی خاص نیز پارامترهاي مشخصی براي تجدید سازمان

165..................................................................................تاثیراینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان

ند.بازتابندگی خود مداوم است وهمه گیر،درهر لحظه،یادست کم درفواصل زمانی منظم،فرد میآور).122: 1384،باید برحسب اتفاقاتی که افتاده است،به نوعی بازپرسی ازخود مبادرت ورزد(گیدنز

هویت شخصی راباید خلق کرد وتقریبا بطور مداوم آن را،باتوجه به تجربیات گاه متناقض زندگی : 1378،قرارداد(گیدنزه و گرایشهاي تقطیع کننده نهادهاي امروزین ،مورد تنظیم و تجددروزمر

216.(گیدنزازجمله صاحب نظران معاصردرحوزه جامعه شناختی،معتقد است که مدرنیته ومظاهر گوناگون آن ازجمله شهرنشینی،پولی شدن معامالت،تجاري شدن،بهداشتی شدن ونظایرآن،

خص دو شقه یا دو قطبی شود؛هویت اجتماعی(من اجتماعی)وهویت موجب شده که هویت شیند پیدایش وجودفرد وبادرنظرگرفتن ضرورتهاي من فردي) بدین سان با توجه به فرآانفرادي(

گوناگون يمربوط به ارتباط وواقعیت زندگی جمعی ونیز بررسی تاریخ تحول گروههاو تمدنهابه تکوین هویت انفرادي شده از نظر زمانی ،آشکار شده است که تکوین هویت جمعی نسبت

).31: 1387،تقدم دارد(شمشیريآموزش از نظر گیدنز

اصطالح مدرسه ازیک واژه یونانی به معناي فراغـت یـا تفـریح گرفتـه شـده اسـت.درجوامع ماقبـل صنعتی،تعلیم وتربیت تنها دردسترس افراد معدودي بودکه وقت وپول الزم براي دنبال کردن آن را داشتند.رهبران مذهبی یا کشیشان اغلب تنها گروههاي باسواد بودند،که ازدانش خود براي خواندن وتفسیر متون مقدس استفاده می کردنـد.براي اکثریـت عظـیم مردم،رشـد برمبنـاي یـادگیري همـان

گــرفتن وتقلیــد سرمشــقخــاص بزرگترهایشــان ازطریــق عــادات اجتمــاعی ومهارتهــاي الدرسن بسیارپایینی شروع بـه کمـک بـه کارهـاي خانـه ،مزرعـه ،وصـنایع ازآنهابود.کودکان معمو

دستی می کردند.خواندن درزندگی روزانه آنها ضروري یاحتی سـودمندنبود،دلیل دیگـر ایـن کـه چرا تنها عده کمی ازتوانایی خواندن بهره مند بودند این بود که همه متون راباید با زحمت بسیار بـا

).248: 1378،ي کرد،وبنابراین متون کمیاب وگران قیمت بود(گیدنزدست نوشت ونسخه بردارمذهب از نظرامیل دورکیم

دورکیم ازجمله پیشگامان علم جامعه شناسی محسوب می شود،ازجمله نخستین اندیشمندانی است که دست به تفکیک هویت فردي وجمعی زده است.وي معتقد است که در درون انسان دو وجود

).30: 1387،نهفته است(شمشیري))ردي خاصجمعی عام وف((

1390بهار/ دوم/شمارهسومسالت توسعه اجتماعی ایرانمطالعامجله......................................166

به مسئله ازدست دادن ایمان اندیشیده فرانسوي بشمارآوردکهازاندیشمنداندورکیم رابایدیکیبود.اومیگفت که درگذشته،دین شیرازه جامعه بود ؛وسیله اي که مردم با آن ازعالیق گوناگون

مشترك چیزهاي مقدس روي میآورند روزانه شان تا اندازه زیادي دست می کشیدند وبه پرستشبدین سان،دین بارویگردان ساختن مردم ازاشتغالهاي مفید فایده درزندگی روزانه،یک نیروي به

ه تمام معنی ضد فردگرا وبرانگیزنده تعلق اشتراکی به هدفهاي اخالقی بود.نظریه او تاکیدبرپدیدنظام یکپارچه عقاید واعمال مربوط به دین یک ((هاي دینی نه به عنوان مقوله هاي اجتماعی بود.

ه هاي عادي است واز محرومات به شمار می .یعنی همان که جدا ازپدید))چیزهاي مقدس است).197: 1370ر،د(ریتزآی

که جامعه نویني درآستانه مرگ افتد بیماریهااستامااگردین که یک نیروي عظیم پیونددهندگیه می توان درمان کرد.دورکیم دراینجا یکی ازجسورانه چگونرادنگرایش به از هم گسیختگی دار

ترین جهش هاي تحلیلی اش را انجام میدهد.دین نه تنها یک آفرینش اجتماعی است بلکه همان ).198: 1370،رزجامعه است که خصلت خدایی پیدا کرده است(ریت

گوناگون ژه دین می پردازد وبه توصیف صورتهايدورکیم به روشن ساختن کارکردهاي ویمذهبی بسنده نمی کند.هاري آلپرپژوهشگردورکیمی،چهارکارکردعمده دین را ازنظردورکیم به

عنوان نیروهاي اجتماعی بخش،انسجام بخش،حیات بخش،وخوشبختی طبقه بندي کرده است.آیین هاي مذهبی از طریق انضباط برنفس و خویشتن داري،انسانها را براي زندگی اجتماعی آماده

د.تشریفات مذهبی مردم راگرد هم می آوردوبدین سان پیوندهاي مشترکشان را دو باره نزمی سایراث تصدیق می کنند ودر نتیجه همبستگی اجتماعی راتحکیم می بخشند.اجراي مراسم مذهبی،م

ابقاءواحیاءمی کند وارزشهاي پایدارآن رابه نسلهاي آینده انتقال میدهد.وسرانجام گروه اجتماعی راکارکرد خوشبختی بخش دارد.زیرا با برانگیختن احساس خوشبختی درمومنان واحساس دین یک

اطمینان به حقانیت ضرروي جهان اخالقی اي که خودشان جزئی ازآنند با احساس ناکامی وفقدان ایمان درآنها مقابله می کند.

عناي خاصی به عنوان یک نهاد اجتماعی،به گرفتاریهاي وجودي انسان مدین دروسیعترین سطح،که یمی بخشد ،زیرافراد رابه قلمروفرافردي ارزشهاي متعالی وابسته می سازد،همان ارزشهای

.)200درنهایت امرریشه درجامعه دارند(همان منبع:

167..................................................................................تاثیراینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان

پس افراد بااعتقاد به مذهب ودین احساس هدفمند بودن می کننـد وتحمـل سـختیها برایشـان آسـان رسطح فردي )و(درسـطح اجتمـاعی)نیز ایـن عامـل وحـدت شده وحیات اجتماعی معنا دارمیشود(د

دینی خاصی میگردد.دین –وهمبستگی ویا انتقال ارزشهاي مذهبی به نسل هاي بعدي موجب حیاتهـا اسـت کـه ازدیـر بازتـاکنون درجوامـع انسـانی حضـور یکی از موثرترین ودائمـی تـرین پدیـده

ع اثرگذشـته اسـت.دورکیم اعتقـاد دارد داشته،بر افراد وهمچنین تحوالت فرهنگی واجتماعی جوامکه همه ادیان شناخته شده اعم ازابتدایی وتاریخی دریک چیـز مشـترك انـدوآن تقسـیم جهـان بـه دوبخش،بخش غیرمقدس ومقدس ساخته شده اسـت.بخش مقـدس مرکـب اسـت از مجموعـه اي

یـت داشـته باشـد،به ازچیزها،باورها و مراسم.هرگاه امور مقدس باهم روابطی از نوع هماهنگی یاتبعنحوي که تشکیل دستگاهی برخـوداراز نـوعی وحـدت درونـی ومسـتقل از هردسـتگاه دیگـري را بدهند دراین صورت مجموعه ي باورهاومراسم مربـوط بـه آنهـا ،مـذهبی رابوجـود میآورنـد. پـس

ــه امــر مقــدس ،و يباورهــا،ســپس ســازمان یــافتنمــذهب مســتلزم وجــود امــري مقدس ــوط ب مرب، تلزم مراسم واعمال است که به نحو ي کم و بیش منطقی مشتق ازباورها هسـتند( آرون باالخره،مس

1372 :376.(بدین ترتیب آیین هاي دینی با مقوالت باورهاي جمعی واخالقیات ونیز پیوند شرکت کنندگان به یکدیگر باعث همبستگی جامعه می شود.کارکرد دین درجامعه ،یکپارچه کردن وانسجام آن

.آنچه حائز اهمیت است خود ت متقابل باورها،آیین ها ونمادهان نظامی است ازتقویاست.دیباورهاست که باعث می شود افراد معتقدآیین ها را اجرا کرده وبدین ترتیب باورهاواحساسات

).84: 1383،جمعی را که باعث همبستگی اجتماعی میشوندتقویت کنند(استونزن است که کارکرد آگاهی جمعی نهایتابه تائید نیازهاي نکته قابل توجه درتئوري دورکیم ای

جمعی می رسد ،آگاهی به نبوبه خود،نیازهاي جمعی راتقویت میکند ونیازهاي جمعی،باورهاي اجتماعی را تحکیم می بخشد وآنهانیزقراردادهاي جمعی را استوارمیکنندوقراردادهاي جمعی

).493: 1387،آگاهی جمعی را شکل می دهد(تنهائیمطالعاتی که درکشورهاي گوناگون انجام شده نشان میدهد که زمینه اجتماعی و خانوادگی عوامل مهم وموثر بر عملکرد تحصیلی بوده و بنابر این در (مشاغل)سطوح در آمدي بعدي بازتاب می یابند.اطالعات درباره نیم میلیون دانش آموزگرد آوري شده،و یک رشته آزمونهایی نیزکه

واناییهاي کالمی وغیر کالمی،خواندن و مهارتهاي ریاضی را ارزیابی می کرد؛کلمن نتیجه گیري ت

1390بهار/ دوم/شمارهسومسالت توسعه اجتماعی ایرانمطالعامجله......................................168

کرد که منابع مادي فراهم شده در مدارس چندان تفاوتی درعملکرد آموزش به وجود نمی آورد ی که بوسیله ی،عامل تعیین کننده،زمینه اجتماعی وخانوادگی کودکان است .به گفته کلمن نابرابرها

د و بعدا به صورت نابرابري ند انتقال می یابنخانه ،محله ،و محیط هماالن به کودکان تحمیل می شود که افراد درپایان مدرسه درزندگی بزرگسالی با آنها روبرو می شوند.اما شواهدي وجود ندرمی آی

وستی با دانش داشت که دانش آموزان که از قشر هاي محروم بوده و داراي روابط نزدیک د: 1387،گیدنز(آموزان متعلق به گروههاي مرفه تر بودند احتمال موفقیتشان درمدرسه بیشتر بود

454.(مایکل روتر

برخی و کلمن مورد تائید يمطالعه اي که توسط مایکل روتر در لندن انجام شد .برخی یافته هاآموزان پسررادر طول چندین سال دیگر مورد انتقاد قرارگرفته اند.مایکل پیشرفت تحصیلی دانش

مورد توجه قرار داد.نتایج بررسی نشان داده که مدارس درواقع بر پیشرفت تحصیلی کودکان تاثیر واملی که زودتر آنها را حایز اهمیت می دانست تا اندازه زیادي درتحقیقات کلمن تحلیل ع.دارند

ل بین معلم و دانش آموز،جو همکار ي نشده بودند :براي مثال،این عوامل شامل کیفیت کنش متقابو مراقبت میان معلمان ودانش آموزان وتدارك سازمان یافته مطالب درس بودند .مدارس که محیط عالی فراهم می کردند،همیشه از لحاظ منابع مادي یا ساختمان مجهز تر نبودند(گیدنز

،1378 :455.(مردمـی کـه بسـیار جـدا از یکدیگرنـد وابسـته دنیاي امروز به ارتباط مستمر یـا کـنش متقابـل میـان

است.اگر ما تااین اندازه به ارتباط ازراه دوروابسـته نبـودیم،تعلیم وتربیـت بـه صـورت تـوده گیرنـه ضروري بود ونه ممکن، درفرهنگهاي قدیم سنتها دراجتماع محلی انتقال می یافت واگرچه اندیشـه

ــدریج ــه تـ ــگ بـ ــی فرهنـ ــاي کلـ ــر م هـ ــیعی منتشـ ــاطق وسـ ــار یگردید،فرآدرمنـ ــدهاي انتشـ ینـفرهنگی،طوالنی،کنــد وناپیوســته بود.امروزه،مــا در کــل جهــان زنــدگی مــی کنیم،کــه از اوضــاع ورویدادهاي هزاران مایل دورتر آگاهیم .ارتباط الکترونیکی چنـین آگـاهی را تقریبـا درهـر لحظـه

هرجنبه تولید صـنعتی فراهم می کند.تغییرات درانتشار اطالعات،ودرتکنولوژیهاي اطالعات،همانندبخشی از توسعه جوامـع امـروزي اسـت .درقـرن معاصـر حمـل نقـل سـریع تروارتبـاط الکترونیکـی

).472: 1370،انتشارجهانی اطالعات رابسیار شدت بخشیده اند(گیدنز

169..................................................................................تاثیراینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان

فرضیه هاي تحقیق.رابطه وجود داردهویت اجتماعی واستفاده از اینترنت بین )1.رابطه وجود داردآموزش جوانان وینترنت استفاده از ابین ) 1- 1.رابطه وجود داردروابط خانوادگی جوانان و استفاده از اینترنت بین) 1- 2.رابطه وجود داردعقاید مذهبی جوانان و استفاده از اینترنت بین) 1- 3.بین مدت زمان استفاده کاربران از اینترنت و هویت اجتماعی آنها رابطه وجود دارد) 2آنها رابطه وجود دارد.اجتماعیمیزان استفاده کاربران از اینترنت و هویت زمینه بین ) 3آنها رابطه وجود دارد.اجتماعیاستفاده کاربران از اینترنت و هویت زبان بین )4دارد.و هویت اجتماعی آنها رابطه وجود بین مدت زمان آشنایی کاربران از اینترنت)5

روش تحقیقمقایسه اي، نوعی از تحقیقات پیمایشی است که محقق باتوجه به متغیر وابسته به - روش علی

رتحقیقات علوم اجتماعی به مقایسه اي د- پردازد.از روش علیبررسی علل اجتماعی وقوع آن میامکان کنترل جاي روش هاي آزمایشی استفاده می شود . زیرا همانگونه که پیش تر نیز اشاره شد

بنابر این محقق با کمک این روش به مطالعه ها و پدیدهاي اجتماعی مشکل است.و دستکاري متغیرپژوهشگر اطالعات الزم اري آنها وجود ندارد می پردازد.روابطی که عالقمند است و امکان دستک

است و براي بررسی علل وقوع یک حادثه را هنگامی جمع آوري می کند که آن حادثه رخ دادهدراین صورت او یک یا چند اثر الت دربروز آن حادثه نداشته است.پژوهشگر هیچ گونه دخ

(متغیروابسته)را انتخاب می کند و با مطالعه شرایط و زمینه هاي قبلی در صددجستجوي علل یا ).350: 1382،روابطی براي وقوع آن حادثه است(ازکیا

جامعه آماريامل کلیه دانش آموزان دبیرستانی نظري منطقه یک شهر اراك(شامل این تحقیق شجامعه آماري در

هنرستانها،دبیرستانهاي شبانه روزي و دبیرستانهاي فنی و حرفه اي نمی شود)اعم از دختر و پسر دبیرستان دولتی روزانه مشغول به تحصیل می با شند . تعداد کل دانش آموزان 35که درمی باشند.

نفر می باشد .11625شهر اراك دبیرستانهاي منطقه یکحجم نمونه

نفر به عنوان جمعیت نمونه انتخاب شدند 376در این تحقیق با استفاده از جدول مورگان تعداد .امابنا بر پیشنهاد استاد راهنما،با در نظر گرفتن عدم برگشت تعدادي از پرسشنامه ها و یا نقص

1390بهار/ دوم/شمارهسومسالت توسعه اجتماعی ایرانمطالعامجله......................................170

راختیار دانش آموزانی قرار گرفت ،که حداقل به دعدد پرسشنامه 400تعدادداشتن در جواب آنهامدت شش ماه با اینترنت در تماس بودند و محقق با حضور در جمع پاسخ دهندگان موارد الزم را

به آنها توضیح داده است .روایی پرسشنامه

دراین روش پرسشنامه تهیه شده به تعدادهشت نفراز کارشناسان ومشورت بادبیران با سابقه علوم ، (تاثیر شود که درمورد توانایی پرسشنامهجتماعی دانش آموزان ارائه گردید و از آنها خواسته می ا

اظهار نظر کنند.درپژوهش اینترنت بر روي هویت اجتماعی دانش آموزان دبیرستانهاي شهر اراك )حاضر نیز از همین روش بهره گرفته شده است.

درهر بخش مطابق فرضیات تحقیق امتیاز دهی نمایند ،تا از کارشناسان خواسته شد به بهترین سوال بر اساس میزان اهمیت هرسوال از دیدگاه آنان سواالت پرسشنامه استخراج گردد. بدیهی است

امتیاز مناسبی را کسب نکردند ،که بر همین اساس از پرسشنامه حذف شدند .5و1سوالهاي نیز که با مقتضیات تحقیق مناسب می را گري بعالوه از کارشناسان خواسته شد که سوالهاي دی

،این مواردي از سوي تمامی خبرگان بود،نکته درخورتوجه دراین خصوص،ذکرینددانند قید نمارخداد دقت نظر و عالقمندي این افراد را به موضوع بررسی آن میرساند .

گرد آوري داده ها ،پرسشنامه نهایتا بعد از منظور داشتن نظرات خبرگان به منظور تامین روائی ابزار سوال به منظور گروه بندي پاسخ دهندگان 11سوال بسته مرتبط با فرضیات تحقیق و 14نهایی با

تنظیم گردید.اعتبار

در این مفهوم ما برآنیم که ببینیم آیا این شاخصهایی که درتعریف عملی آورده ایم به معناي ما از اعتبار صوري استفاده می کنیم .هویت اجتماعی می باشد یا خیردراین زمینه

اعتبار صوري:منظور شناسایی اعتبار شاخصها یا معرفی پژوهش است ازطریق مراجعه به داوران همانند روائی ).139: 1377،،براي این کار به متخصصان امور مربوطه مراجعه می کنیم(ساروخانی

وهشی وجود دارد ،اما از بین این پ،روش هاي متعددي نیز براي محاسبه اعتبار یک پرسشنامه لفاي کرونباخ بیشتر شناخته شده است و مورد استفاده قرار میگیرد.در این آروشهاي متعدد ،روش

روش هر چه ضریب اعتبار به یک نزدیکترباشد نشان دهنده اعتبار بیشتر پرسشنامه است .

171..................................................................................تاثیراینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان

وتنظیم پرسشنامه ،پس ازتنظیم همچنین بمنظور قوام یافتن اعتبارصوري پرسشنامه،پس ازتدوین سئوالهابراي چند تن ازکارشناسان ارسال گردیدو پس ازحک واصالح الزم واخذ نظر نهایی استاد راهنماو استاد مشاور ولحاظ نمودن نظرات ایشان درارتباط با میزان سازگاري و پرسشنامه با اهداف

تحقیق دراختیار پاسخ دهند گان قرار گرفت .قیقیافته هاي تح

توزیع فراوانی پاسخ گویان بر حسب ترکیب سنی و جنسیت)1(جدول شماره

سنجمع کل

سال20تا 18بین سال17تا 15بین

جنسیت

پسر

9664160تعداد%100%40%60درصد در جنسیت%1/42%3/59%3/35درصد در رده سنی

%1/42%8/16%3/25درصد از

دختر

17644220تعداد%100%20%80درصد در جنسیت%9/57%7/40%7/64درصد در رده سنی

%9/57%6/11%3/46درصد در از

جمع کل

272108380تعداد%100%4/28%6/71درصد در جنسیت%100%100%100درصد در رده سنی

%100%4/28%6/71درصد در کل

دختر به پرسشنامه توزیع شده پاسخ داده اند. این 220پسر و 160ل نفر شام380مطابق جدول فوق تا 15نفر در رده سنی بین 272% دختر می باشد. از این تعداد 9/57% پسر و 1/42تعداد به ترتیب

% 4/28% و 6/71سال قرار دارند. که به ترتیب شامل 20تا 18نفر در رده سنی بین 108سال و 17سال و 17تا 15% در رده سنی 60نین در بین پاسخگویان پسر به این پرسشنامه می باشند. همچ

% است.20% به 80سال قرار دارند. همچنین این آمار در بین دختران 20تا 18% در رده سنی 40

1390بهار/ دوم/شمارهسومسالت توسعه اجتماعی ایرانمطالعامجله......................................172

توزیع فراوانی پاسخ گویان بر حسب مدت زمان آشنایی با اینترنت)2(جدول شماره

رصد فراوانیدفراوانیاشناییمدت زمان11730شش ماه

362/9دوازده ماه362/9هجده ماه

1693/43بیست و چهار ماه و بیشتر3588/91جمع

درصــد افــراد بــه ایــن ســوال پاســخ نــداده انــد. در میــان 2/8نفــر یعنــی 32نفــر ، 390از مجمــوع فـراد سـابقه آشـنایی بیسـت و درصد یعنی تقریبا نزدیک به نیمـی از ا 2/47پاسخگویان به این سوال

چهار ماه و باالتر را با اینترنت دارا می باشند.توزیع فراوانی پاسخ گویان بر حسب مکان استفاده اینترنت)3(جدول شماره

درصد فراوانیفراوانیمکان استفاده3133/80منزل

523/13کافی نت25/0مدرسه71.8غیره3749/95جمع

از دانــش 9/13)پاسـخگویان در منـزل و درصد7/83بـه ایـن پرسـش بـه میـزان ( سـتناد ابـا آموزان در کافی نت ازاینتر نت استفاده می نمایند.

وزیع فراوانی پاسخ گویان بر مدت زمان استفاده از اینترنت در شبانه روز)4(جدول شماره

درصد فراوانیفراوانیمدت زمان2823/72یک تا دو ساعت589/14سه تا چهار ساعت121/3پنج تا شش ساعت

78/1بیشتر3591/92جمع

درصد) دانش آموزان پاسخگو زمـانی بـین یـک تـا دو سـاعت در شـبانه روزرا 6/87بر این اساس( صرف استفاده از اینترنت می نمایند.

173..................................................................................تاثیراینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان

ز اینترنت توزیع فراوانی پاسخ گویان بر زبان استفاده ا) 5(جدول شماره

درصد فراوانیفراوانیزبان استفاده1505/38فارسی

644/16انگلیسی1585/40فارسی انگلیسی

78/1سایر زبانها3792/97جمع

درصـد) دانـش 7/41درصد) دانش آموزان از اینترنت به زبان فارسی و(6/39بر اساس جدول فوق (رنت استفاده مینمایند.آموزان از زبان فارسی و انگلیسی در اینت

آزمون فرضیه هاي تحقیق اینترنت بر آموزش دانش آموزان موثر استاستفاده از:1فرضیه شماره

یک طرفه تاثیر اینترنت بر آموزش دانش آموزان –آزمون تی )6(جدول شماره

% پس دلیلی بـر رد فـرض 95است در سطح اطمینان 05/0چون حداقل سطح معناداري کوچکتر ار 0H ز طریـق فاصـله مبنی بر تاثیر اینترنت بر آمـوزش دانـش آمـوزان وجـود نـدارد . ایـن موضـوع ا

% نیز قابل اثبات می باشـد؛ بنـابرین اینترنـت در آمـوزش دانـش آمـوزان مـوثر 95اطمینان در سطح است.

موثر استاینترنت بر روابط خانوادگی دانش آموزان استفاده از)2فرضیه شماره

یک طرفه تاثیر اینترنت بر روابط خانوادگی دانش آموزان –: آزمون تی 7جدول شماره

آماره آزمونT

درجه آزاديdf

حداقل سطح معناداريSig

تفاوت میانگینها%95فاصله اطمینان

کران باالکران پایین

-0835/0-2477/0-388000/01655/0-2964/3فرضیه

آماره آزمونT

درجه آزاديdf

حداقل سطح معناداريSig

تفاوت میانگینها%95اطمینان فاصله

کران باالکران پایین

111/18388000/06022/05368/06676/0فرضیه

1390بهار/ دوم/شمارهسومسالت توسعه اجتماعی ایرانمطالعامجله......................................174

% فـرض متوسـط نمـرات 95است در سطح اطمینـان 05/0چون حداقل سطح معناداري کوچکتر ار % 95می شود . با توجه به منفی بودن کرانهاي فاصـله اطمینـان داده شـده در سـطح رد 3ارزشیابی با

مشخص میگردد که از نظر دانش آموزان اینترنت بر روابـط خـانوادگی انـان تـاثیر چنـدانی نداشـته است. بنابرین اینترنت بر روابط خانوادگی دانش آموزان موثر نیست.

عقاید دینی دانش آموزان موثر استبراینترنت استفاده از )3فرضیه شماره

دانش آموزان عقاید دینییک طرفه تاثیر اینترنت بر –: آزمون تی 8جدول شماره

مبنـی بـر 0H% فـرض 95اسـت در سـطح اطمینـان 05/0چون حداقل سطح معنـاداري بزرگتـر از رد نمی شود . این موضوع از طریق فاصله اطمینان داده شده در 3برابري متوسط نمرات ارزشیابی با

دینی دانش آموزان تاثبر چندانی ندارد.% نیز قابل اثبات است. بنابرین اینترنت بر اعتقادات95سطح دانش آموزان موثر استاینترنت بر هویت اجتماعی )استفاده از 4فرضیه شماره

یک طرفه تاثیر اینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان –: آزمون تی 9جدول شماره

آماره آزمونT

درجه آزاديdf

حداقل سطح معناداري

Sig

تفاوت میانگینها

%95اصله اطمینان ف

کران باالکران پایین

891/3381000/01096/00542/01649/0سوال تحقیق

مبنی بر برابري 0H% فرض 95است در سطح اطمینان 05/0چون حداقل سطح معناداري بزرگتر از له اطمینان داده شـده در سـطح رد می شود . این موضوع از طریق فاص3متوسط نمرات ارزشیابی با

% نیز قابل اثبات است. همچنین چون کرانهاي فاصله اطمینان هر دو مثبت اند نتیجه میگیـریم کـه 95استفاده از اینترنت بر روي هویت اجتماعی دانش آموزان شهر اراك موثر است.

تحلیل رگرسیونی چند گانه از متغیرهاي مستقل بر متغیر وابسته بدون لحـاظ در تحلیل رگرسیونی چند گانه، سهم تأثیر هر یک

کردن تقدم و تأخر در بین آنها مشخص می گردد. به منظور تشریح و تحلیل رگرسیون چند متغیـره

آماره آزمونT

درجه آزاديdf

حداقل سطح معناداري

Sig

تفاوت میانگینها%95فاصله اطمینان

کران باالکران پایین

0408/0-382340/00385/01177/0-3955/0فرضیه

175..................................................................................تاثیراینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان

کاربران، ابتدا بایـد متغیرهـایی کـه قـرار اسـت وارد اجتماعی و دستیابی به مدل رگرسیونی هویت Enterن جهت تمامی متغیرهـاي مسـتقل بـه روش معادله رگرسیونی شوند، مشخص نمود. به همی

انتخاب شده و در یک دستور رگرسیونی براي دستیابی به معادله نهایی، مورد استفاده قرار گرفـت کاربران را نشان می دهد. همچنـین اجتماعی) مدل رگرسیونی چند متغیره هویت 3. جدول( است

استشاخص ها و آماره ها ي تحلیل رگرسیونی را مشخص کاربران اجتماعی مدل رگرسیونی چند متغیره هویت )10(شمارهجدول

متغیرهایی که وارد معادله شده ا ند

متغیرهاضرایب استانداردضرایب غیر استاندارد

tمقدار سطح معنی

داري Bخطاي استانداردBeta

000/0-865/6-592/032/0-621/4مدت استفاده کاربران از اینترنت000/0-942/4-268/018/0-301/1استفاده کاربران از اینترنتزمینه

000/0-754/5-359/019/0-638/1مدت زمان آشنایی کاربران از اینترنت000/0-681/6-169/026/0-423/1استفاده کاربران از اینترنتزبان

Constant (742/169499/5-121/38000/0عرض از مبدأ (

48/0ضریب همبستگی چندگانه : 26/0ضریب تعیین :

24/0ضریب تعیین تصحیح شده ( واقعی ): 62/24انحراف معیار :

ضـریب ،148/0مالحظه می شود، ضریب همبسـتگی چنـد گانـه 10شماره همان گونه که درجدولدرصـد از واریـانس و 26می باشد و بیانگر ایـن مطلـب اسـت کـه تقریبـاً 2R=/26مساوي 2تعیین

ن توسط متغیرهاي موجود در معادله تبیـین مـی شـود. بـا توجـه بـه کاربرااحتماعی تغییرات هویت یا هـر روش دیگـر انتخـاب متغیرهـا، بـه ازاي افـزایش یـک متغیـر مسـتقل، Enterاینکه در روش

اسـتفاده 3نیز افزایش پیدا می کند، براي رفع این محدودیت از ضریب تعیین تصحیح شده2Rمقداردرصد از تغییرات متغیر وابسته تحقیـق ( 24و تصحیح شده می شود، بدین ترتیب به صورت واقعی

درصـد از 76کاربران ) توسط متغیرهـاي مسـتقل تبیـین و پـیش بینـی مـی شـود و اجتماعیهویت تغییرات متغیر وابسته مربوط به واریانس باقیمانده است که به علت تأثیر عوامل و متغیرهـاي بیرونـی

ایـن واقعیـت اسـت کـه مبـین 11شـماره هاي موجود در جدولو ناشناخته پدید آمده است. آمارهبـا بتـاي زمینـه اسـتفاده کـاربران از اینترنـت ؛ -32/0متغیر مدت استفاده کاربران از اینترنت با بتاي

1390بهار/ دوم/شمارهسومسالت توسعه اجتماعی ایرانمطالعامجله......................................176

؛ مـدت زمـان آشـنایی کـاربران از -26/0بـا بتـاي زبان استفاده کاربران از اینترنت و متغیر -19/0کاربران برخوردار می باشند. اجتماعیاز تأثیرگذاري معنادار بر هویت -19/0اینترنت با بتاي

بحث و نتیجه گیريدرصد) پسر 1/42دختر که به ترتیب(220پسر 160نفر شامل 380یافته ها نشان می دهند تعداد

درصد) دختر جامعه آماري ما را تشکیل میدهند.9/57(تا 18نفر در رده سنی 108سال و 17تا 15سنی بین نفر دررده272بر اساس نتایج بدست آمده ،

درصد) می باشد. 4/28درصد)و (6/71سال قرار دارند، که به ترتیب (20در صد)پدران داراي 8/22نفر (127نفرکه به این گویه پاسخ گفته اند تعداد 387ازتعداد

لم هستند.درصد) و زیر دیپ33نفر (130تحصیالت فوق دیپلم، لیسانس و باالتر ودرصد)مادران ،دانش آموزان فقط داراي مدرك فوق دیپلم ، 15نفر (58تعداد یافته هابر اساس

درصد)بیسواد هستند .7نفر (27درصد)زیر دیپلم و تعداد 43نفر (167لیسانس و باالتر هستند وه اند،و تعداد در صد) به این سوال پاسخ نداد2/8نفر یعنی (32بر اساس یافته هاي موجود تعداد

درصد)به مدت دو سال با اینترنت آشنایی پیدا نموده اند. 2/47نفر (169در صد)دانش آموزان از اینترنت در منزل استفاده میکنند 7/83نفر (313یافته نشان میدهد که تعداد

درصد)در کافی نت ها.9/13نفر (52و 282موزان به این سوال پاسخ دادند .نفر ازدانش آ359یافته ها نشان دهنده آن است که تعداد

در صد )بین 3/3نفر (12ساعت از اینترنت استفاده می کردند و تعداد 2الی 1درصد) بین6/78نفر(ساعت ازوقت خود را با اینترنت صرف می کردند .6تا5

نفر 158نفر پاسخ دهنده به این گویه تعداد 379نتایج دهنده آن است که از تعداد نفر 150انگلیسی و تعداد –)استفاده کنندگان از اینترنت از زبانهاي فارسی درصد7/47(یکی از مواردي که باید در بحث پیامدهاي وسایل از زبان فارسی استفاده می کنند.درصد)6/39(

الکترونیکی از جمله اینترنت باید آن را جدا از مباحث دیگر فرهنگی بطورمجزا مد نظر قرار داد اینترنت ،غالبا زبان انگلیسی سلطه داردو میخواهد خود را به همه (فرهنگ ها ،زبان است . در

)کشور از جمله ایران تحمیل کند. نفوذ وگسترش زبان انگلیسی از طریق اینترنت در جاي خود میتواند مهمترین تهدید علیه زبان فارسی قلمداد شود.

177..................................................................................تاثیراینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان

د ) از دانش آموزان از اینترنت به عنوان درص6/47نفر (177فته هاي نشان دهنده آن است تعدادیادرصد) 4/61( نفر61درصد)جهت کمک درسی و 3/23نفر (120گذران اوقات فراغت ؛تعداد

جهت کسب خبر از اینترنت استفاده می کنند.49درصد )از دانش آموزان به روش خودآموزي و 1/53نفر (198یافته ها نشان می دهند که تعداد

درصد )با شرکت در کالسهاي و دورهاي 8/7از روش آزمون و خطا و فقط (درصد)1/13نفر (آموزشی اینترنت را یاد گرفته اند .از آموزش بعنوان یک کاال سرمایه اي نام برده میشودکه در

مقاطع زمانی در روند روبه رشد هویت اجتماعی دانش آموزان موثر خواهد بود .وان بیان داشت که بحث در باره هویت سابقه دیرینه اي در یک جمع بندي نهائی از تحقیق می ت

داردو از قدیم االیام نیز مطرح بوده است .در جهان اسالم نیز خود شناسی مقدمه اي براي شناخت ذات سرمدي به شمار رفته است که این امر نشان از اهمیت خود شناسی و شناخت هویت است .

بستگی با یک جامعه است و فرد در برابر ارزشها هویت اجتماعی به معناي احساس تعلق و هم،هنجارها و سنتها جامعه خود احساس تعهد وتکلیف می کند.در جوامع امروزي ،با رشد توسعه تکنولوژ ي روبرو هستیم ؛گسترش ارتباطات نه تنها زندگی مادي رانیز دچار تغییر و تحول ساخته

سوال و تردید می باشد ،و تنها از طریق هویت است بلکه جنبه هاي معنوي انسانهامدام در حال است که می توان انسان را از سردرگمی و ابهام رهایی بخشید وبه زندگی او دو باره نظمی نسبی

عطا کرد . امروزه به دلیل رشد و گسترش تکنولوژي ارتباطی از جمله اینترنت مرزهاي هویتی تا حدي تحت

را به وضوح می توان در جامعه امروزي در بین جوانان مشاهده تاثیر قرار گرفته اند . این مسئلهسبک و نوع لباس پوشیدن ،انتخاب نوع لباس ،آرایش سر و صورت ،بکارگیري کلمات و .کرد

اصطالحا ت و نوع موسیقی را میتوان به آن اشاره کرد .اینترنت به عنوان یک رسانه ،نسبت به یو ...داراي کارکرد چند بعدي است و به علل همین چند رسانه هاي سنتی از جمله روزنامه ،راد

بعدي (صوت ،تصویر ،صدا ،ارسال و دریافت اطالعات ) بودن در بین جوانان از اهمیت و جذابیت بیشتري نسبت به رسانه هاي دیگر برخودار گشته است .وارد شدن جوانان به دنیاي مجازي یعنی

اید ،موضوعات و مسائل دینی و غیر دینی ،جنسی و غیر ارتباط با کل جهان با انواع گرایشها عقجنسی مواجهه خواهند گردید ؛ از آنجائیکه تحول و دگرگونی از ویژگیهاي خاص این رسانه می باشد و این تغییرات به نوبه خود بر روي افکار جوانان تاثیر گذار خواهد بود .لذا در این

1390بهار/ دوم/شمارهسومسالت توسعه اجتماعی ایرانمطالعامجله......................................178

ت را در افزایش آگاهی و اطالعات مهم تلقی نموده ،زیرا پژوهش بیشتر مخاطبان استفاده از اینترنتحوالت اجتماعی و فرهنگی است و خصوصیات هاي بارز جوامع امروزي تغییرات ویکی از ویژگی

،و خرد فرهنگ خاص خود را جایگزین تکنولوژي و صنعت تغییر یافته استهر نسل با پیشرفت رنت ابتدا آموزش مقدم بر بهره برداري می باشد که آن می کند و به همین دلیل در استفاده از اینت

بیشترپاسخ گویان نحوه استفاده ازاینترنت را بدون گذراندن دوره آموزشی و از طریق دوستان و روش آزمون و خطا فرا گرفته اند ،که وارد شدن نوجوانان در این فضا بدون آگاهی و تجربه و

آنها وجود دارد . هیچ کنترلی احتمال آسیب وبحران هویتی در اگر چه رسانه هاي همانند تلویزیون باعث گرد آوري افراد خانواده به منظور استفاده از برنامه هاي آن می شود و درفرصتهاي مقتضی افراد نسبت به موضوع برنامه یا مسائلی با یکدیگر به تعامل

عضا ء خانواده حاکم بوده یک من اجتماعی دربین ا"جرج هربرت مید"می پردازند و به گفته،ولی اینترنت بر خالف رسانه هاي دیگر بیشتر به صورت فردي مورد بهره برداري قرار می گیرد اعضاء خانواده فقط در یک فضاي فیزیکی مشترك خانوادگی قرار گرفته اند و هر فردي دردنیاي

مجازي شده ،بدون هیچگونه خود سیر میکند و بیشتر من فاعلی غالب گشته است .افراد وارد دنیايشناخت واقعی ازطرف مقابل ، با آنها در ارتباط می باشد . اگر در گذشته ارتباط بیشتر با نزدیکان بوده و از لحاظ فضاي دایره گسترده اي را شامل نمی گشت ولی امروزه اشخاص با وارد شدن به

برقرار کرده و بعد زمانی ومکانی را از دنیا سایبر با آن طرف جهان که فرسنگها فاصله دارند ارتباط بین برده اند .

با توجه به بعد و گستردگی این رسانه، دانش آموزان نقش آن را در گسترش و اشاعه عقاید مذهبی موثر دانسته اند ،که این امر باعث آشناي بیشتر افراد نسبت به مراسم مذهبی و ارزشهاي

در جهت رفع نیازهاي مذهبی بر افراد آسان گردیده دینی درداخل ؛ و ازجانب دیگر دسترسی مذهبی دانسته اند ، اما _است. اگرچه تعدادي استفاده از اینترنت را باعث سست شدن عقاید ملی

این نکته شایان ذکراست که در شرایط کنونی اطالع رسانی درحوزه دین نیز گوي مانند درتمندانه فناوري مطرح است . بنا براین دین فرآوردهاي معنوي دیگر به عنوان تابعی از گسترش ق

داران و معنویت ناگزیر از استفاده از این وسیله در شرایط کنونی می باشند .بنابر این دانش آموزانی که در این پژوهش به عنوان حجم نمونه درنظر گرفته شده اند تاثیر اینترنت

سر وصورت ،شیوهاي بهتر زندگی کردن را بر آموزش (افزایش باورها ،انتخاب نوع ومدل لباس و

179..................................................................................تاثیراینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان

موثر دانسته اند و بر عکس تاثیر اینترنت را بر روي روابط خانوادگی ( اعتیاد اینترنتی ،کاهش )توجه به والدین ،کاهش مشورتها و گفتگوها )خیلی کم موثر دانسته اند . پرسش شوندگان تاثیر

جوانان به مراسمهاي مذهبی و ارزشهاي دینی ) اینترنت را بر عقاید مذهبی ( درنشر عقاید ،گرایش موثر دانسته اند .

هاپی نوشت3-Adjusted R Square1-Multiple Correlation R

2-R Square

منابع ،شرکت سهامی.تهران:باقر پرهام . ترجمه مراحل اساسی در جامعه شناسی.)1370(آرون ،ریمون،نشر مرکز. تهران:عه شناسیمتفکران بزرگ جام.)1379(استونز ،رابرت

،کیهان: تهران.ترجمه باقر سارو خانی . فرهنگ علوم اجتماعی. )1366(الن، بیرو،کیهان.تهران:روشهاي کاربردي تحقیق.)1382(زکیا ،مصطفیا

،نشر مرندیز. تهران:در آمدي بر مکاتب و نظریه هاي جامعه شناسی.)1382(تنهائی ،حسین ابوالحسن،انتشارات اولیاءو مربیان ،چاپ اول.تهران:هویت ملی.)1381(ربانی ،جعفر

،انتشارات علمی. تهران:ترجمه محسن ثالثی. نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر.)1374(،جورج رریتز. تهران:انتشارات امیرکبیر ،چاپ دوم،فرهنگ عمید.)1374(عمید ،حسن

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات . تهران:هاي تحقیق در علوم اجتماعیروش.)1371(ساروخانی ،باقر ،فرهنگی

. تهران: اطالعات،جامعه شناسی ارتباطات. )1367(ساروخانی ،باقر،،انتشارات پرتو. تهران:بازگشت به خویشتن ونیازهاي انسان امروز.)1356(شریعتی ،علی

،انتشارات دانشگاه شیراز. شیراز:آمدي بر هویت ملیدر.)1387(شمشیري ،بابک ،انتشارات سروش:. تهرانجوانان و بحران هویت،)1380(شرفی،محمد رضاترجمه حسن .عصر اطالعات :اقتصاد جامعه و فرهنگ قدرت هویت.)1380(کاستلز ،امانوئل

.تهران:طرح نو،چاوشیان،چاپ مهارت.[تهران]:ترجمه محسن ثالثی.زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی.)1370(کوزر،لوئیس

فصلنامه علوم . "شناسی هویت (آراي کالسیک و معاصر)جامعه").1384و سروش فتحی، جعفر ابراهیمی مینق(مجیدکفاشی،.6. سال دوم .شماره خلخالاجتماعی

،نشر نی. تهران:منوچهر صبوريترجمه .جامعه شناسی.)1373(آنتونی-گیدنزنشر فرنگار رنگ .[تهران]:دتجدید و تشخص جامعه و هویت شخص درعصر جدی.)1385(گیدنز ،آنتونی،چاپ اول