22 2014ko IRAILA. Ezkertiar eta Abertzaleeen aldizkaria

Pierre Poggioli“Korsika:

agur armei?”

IRITZIA >> 3

Magí Moranta“Més per Mallorca,

el futuro es nuestro”

IRITZIA >> 6

Frente AmplioAZTERKETA >> 9

zkerraBerriezkerra aberrialdizkaria

Ezkerra Munduan

Garai berrietaraegokituz

zkerra Berrialdizkaria

EzkerraBerriFundazioakgizartean eztabaidazabaltzekoegiten duenekarpena.

Erredakzio taldea:

Patxi ZabaletaRebeka UberaDani MaeztuAser LertxundiA. Iturriagaetxebarria

Diseinua:Aser Lertxundi

Inprimategia:Iratxe grafika

araiak aldatzen ari dira, baita politikan ere, beste sasoi batetara jauzi egiten ari gara; nahiz eta ba-tzuek jauzi hori oztopatzeko bidean trabak jartzen saiatzen diren. Jauzi horiek politikaren aldake-ta ezinbestekoa egiten dute alderdien funtzionamendu alderdien funtzionamendu tinkoegiak alboan uztea eskatuz eta hori ere ez da ahuntzaren gauerdiko eztula. Izan ere, gizartearen de-

mokratizazioan sakontzeak aldaketa ugari esijitzen dizkigu politikan ere. Guztiok jokatu beharra daukagu ausardiaz eta gardentasunez eraginkorrak izaten saiatuz.

Alderdi politikoen gaur egungo egiturak egokituak al daude gizartearen beharretara? Gaurko gizarteak ezagutzen ditugun alderdiak behar al ditu?. Edo eta galderari buelta emanez, gaur egungo alderdiak tresna eraginkorrak al dira gizartearen beharrei, arazoei erantzun egokiak emateko? Galdera hauek irakurtzean, batek baino gehiagok esan lezake: -alderdi guztiak ez direla berdinak. Hala ere, argi dago gizarteak bere premiei egoki erantzuteko moduko tresnak behar dituela; garai berrietara, dinamikoak, malguak, irekiak. Politikagintzan ohiko hainbat jardunbide atzean utzi behar dira, baldin herritarrekiko sinesgarritasuna, kon-fidantza irabazi nahi baldin badira.

Iraganeko akatsetatik ikasiaz, etorkizunera begiratzeko garaia dute alderdi eta koalizio politikoek; urrats esanguratsu eta ausartak emanez, herritarrekin eta gizarte osoarekin konektatu ahal izateko; Kontrol, pro-tagonismoak albo batera utzita. Aspaldi honetan, komunikabideen zurrunbiloen baitan indarra galdu eta azalean geratzen da politika. Herritik herriarentzat behar duen politika herritarren kritika eta ekarpenetan oinarritu behar da, autokritika etengabekoa sustatuz.

Zentzu horretan, Euskal Herrian baditugu tresna baliagarriak bilaka daitezkeenak, kasu Euskal Herria Bai koalizioa Iparraldean eta Euskal Herria Bildu Hegoaldean. Etorkizun oparoa izan dezaketenak, baldin eta ohiko koalizio klasikoen jokamoldeetan erortzen ez badira; alderdien esku hartze soila gainditzeko garaia iritsi da. Bakoitzaren botere kuota nahikerietatik haratago joateko tenorea da, barne demokrazian sakon-duz, gizarteari begira dagoen koalizioa eraikitzeko gaitasuna erakutsiz, herritarrekin eta gizartearekin bat egiteko ausardia edukiz. Hitz batez, zintzotasun osoz aldarrikatzen dituzten balore, printzipio eta propo-samenak betetzeko ahalegin serioa eginez. Ez da erronka makala. Ez eta egun batetik bestera egin ahalko dena, baina bai, ahalegina egitea merezi duena. Arestian aipatu ditugun balio eta printzipioetan sinesten dugun pertsonak ez baldin bagara bagara garaietarako egopenean, nor ahaleginduko da?

Zergatik ez jauzi egin gaur egungo alderdietatik etorkizuneko premiek eskatzen diguten egiturara? Gaurko alderdien egitura gaindituko duenak, irekia izan beharko du, hau da esku hartu nahi duen orok bere ekarpe-na egiteko tokia izango duena. Alderdiek eskuzabaltasuna erakutsi beharko lukete, baina gaurkotze horixe da biharko herritarrek eskertuko dutena eta Euskal Herriaren onuran egin behar dena.

Euskal Herri honetan, zerbait erakutsi baldin badugu, ekimena eta ausardia izan dira; Baita pazientzia eta itxaropena ere. Iritsi da garaia, urte luzeetako aldarrikapen eta saiakerak errealitate bihurtzeko; ezkerretik, abertzaletasunetik eta demokraziatik. Euskal Herriaren benetako independentzia eta sozialismora dagoen bidean behar ditugun bitartekoak eta bideak eraikitzeko garaia iritsi da.

G

Edito

riala

Datorren aleko gaia: TTIP, Europa AEBen menpe.e-mail bitartez zuen artikuluak bidal ditzakezue.Ale bakoitzean josotako 2 iritzi artikulu argitaratuko dira. ANIMATU!

Aduanaren Txokoa 16-1831001 IRUÑA

www.ezkerraberri.org Tel: 948206362fundazioa@ezkerraberri.org

>>

“Korsika: agur armei?”

3

Iritz

ia

014ko ekainaren 24an FNLCk hauxe ira-garri zuen: ‘aurretiko baldintzarik gabe-ko desmilitarizazioa eta klandestinitate-tik urratsez urrats irtetzeko prozesu bat

abiatzea…’.

Biolentzia politikoan 40 urte jardun eta gero, de-libero horrek 1970.eko hamarkadatik hona irlak bizitako egoera politikoaren itzulipurdikatzea adierazten du. IRAk Irlandan 2005ean eta ETAk 2011ean Euskal Herrian hartutako erabakien ondo-

ren, erabaki horrek Europa mendebaldeko azken hiru borroka armatuen historiaren itxiera dela ematen du. ‘Estaturik gabeko Nazioen’ ordezkarit-zat beren burua zuten erakunde horien hamarka-detako konfrontazio bortitzen zerratzea irudika lezake, nahiz eta historia bera ez duten eta beren ‘armei agurra’ testuinguru berean ez den jazo.

Gaur arte ematen zuen FNLCk armak uzteari ekite-ko asmorik ez zuela. Iragarpena, ustekabeki, Fran-tziako gobernuak Kortsikarekiko itxitasun-politika

2

Pierre PoggioliKortsikar abertzale eta idazle ezaguna

bat daraman testuinguru politiko batean gertatu da. Bernard Cazeneuve-k, barne-ministroak, irla-ra maiatzaren 12an eginiko bisitan ezezkoa eman zizkien Kortsikako Asanbladako hautetsien ge-hiengoak eginiko eskakizunei: Kortsika Konsti-tuzioan aipatzea, hizkuntzaren ko-ofizialtasuna, egoiliar-estatusa eta estatus fiskala. Bere bisita-ren aurretik Thiel epaileak agindutako enegarren sarekada gertatu zen: 20 bat galdeketa Valincun eta Corsica Liberako militante Jean-Pascal Cesari atxilotzea Parisen.

Zergatik orain?

Sasian daudenen artean debatea ez da berria. Bio-lentzia politikoa, 1976etik hona egin dena, ziklo baten amaierara ailegatu da diskurtso nazionalis-ta ‘erradikala’ beste ufada bat bilatzen ari denean. Dena dela, baldintzarik gabeko urrats aldebaka-rreko horrek galderak paratzen ditu horretara eraman duten arrazoiez eta horien ondorioez. Estatuarekin negoziazio ez-ofizialik egon al da? Egoera berri horren aurrean Estatuak onartutako al du bere politika aldatzea? Gutxienez, preso po-litikoak libre utziko al dira eta militanteen jazar-pena eten egingo al da?

Kortsikako Asanbladan joera guztietako haute-tsien gehiengoak, tartean Femu a Corsicako eta Corsica Liberako 14ek, eginiko eskakizunek pisua izan dute dudarik gabe. Irmotzat jo daitekeen kei-nu baten bidez FNLCk debate horretan Kortsikako Asanbladako hautetsien gehiengoa sendotu nahi izan duela uler daiteke.

Beste elementu inportantea izan daiteke nazio-nalista moderatuen (Femu a Corsica) izan dituz-ten hauteskunde-emaitzak Beren ezkerreko eta eskuineko aliatuekin batera. Bastiako alkatetza lortu dute. Izan ere hiri hori hamarkadetan izan da nazionalisten kontrako gune gotorra ezke-rreko ideietatik jaten duen Zuccarelli familiaren manupean eta PCFren laguntzarekin. FNLCren mugimendu politikoa, hots, Corsica Libera, soken kontra jarria izan da Bastian biolentzia ez konde-natzeagatik eta baita Portu-Vecchjun ere. Baldin-

tza horietan ez da harritzekoa mugimendu horrek ondorioztatzea biolentzia armatuaren inguruko estrategiari eustea kalterako izan litekeela.

Bestalde, oraintsu arte ezinezkotzat jotzen ziren hainbat aliantza egin ahal izan badira (naziona-listak, eskuina, alderdi sozialista, Zuccarelli kla-neko transfugak), nazionalisten indar-ideiak kor-tsikar gehienek sustengatzen dituztelako izan da. UMPtik hasita eta ezkerreko indarrekin bukatuta inork ez du egun zalantzetan jartzen Kortsikako kultura, hizkuntza eta historia edo garapen insti-tuzionalaren beharra. Ideia bilakaera hau naziona-listen ekimenari zor zaiola, baita askotan prezio oso altua ordaindu duten sasikoei ere, inork ez du zalantzetan jartzen. FNLCk agenda politikoan eta kulturalean jarri du Kortsikako identitatea eta berezitasuna. Konplexurik gabe ondoriozta daite-ke, Asanbladako emaitzei erreparatuta, egoiliar-estatusa dela ‘kortsikar nazionalitatearen lehen urratsa’.

Bestalde, biolentziak gero eta elkar hartuago zi-harduten nazionalistentzat arazoak sortzen zituen. Oso delikatua zen diferentzia markatzea klandes-tinitateko praktika batean oinarrituta zeina askok gero eta anakronikoagoa eta oraingo egoerarako desegokia jotzen baitzen. Halaber, biolentzia po-litiko horrek tokia galdu du atzen urte hauetan askoz ere arriskutsuagoa den biolentzia mafioso baten aurrean. Biolentzia iraunarazteak arriskua ekar zezakeen iritzi publikoak biolentzia politikoa eta talde mafiosoen biolentzia nahas baitezake.

Gainera FNLC ez zen jada 1970-80 hamarkade-takoa. 1990eko hamarkadaz geroztik ahuldurik barne-gatazkak medio, bere marka-irudia kalte-tuta zegoen kortsikarren eta gazteen begietan. Gauza asko aldatu dira bere adar politikoan eta kortsikarrek ematen zioten sostengua nahikoa be-heratuta zegoen. Poliziaren errepresioak irlaren demografia urria eta baliabide sofistikatuen era-bilera (nanoteknologia, entzuketak, DNA, bideo-kamerak, GPS, …) lagungarri izan ditu eta galde-ketek eta atxiloketek mugimendua asko ahuldu dute.

4

Iritz

ia

“Biolentziak nazionalistentzat

arazoak sortzenzituen”

>>

Atentatu-kopurua nabarmenki murriztu da sasikoen inplantazioa lurraldean lausotu delako. Kide berriak lortzea zaildu egin da despoliti-zazio dramatiko baten ondorioz. Prentsaurreko ikusgarriak eta hamarna atentatuz osaturiko ‘gau urdinak’, 1970-80 hamarkadetan FNLCren inda-rraren erakusgarriak, pixkana-pixkana urritu egin dira, beren nabarmentasuna eta erakargarritasuna galdurik. Hilketek eta frakzioen arteko kontu-konponketek klandestinitatea deslegitimatu dute, jatorrian erakargarria izan bazen ere.

Betiko nazionalisten aurkarien eta irlako klase politikoaren zati handi baten, horien artean ku-deaketa-nazionalismoaren hautetsi berrien, ara-bera biolentzia balazta izan da borroka politikoa egiteko. Berrogei urteko biolentzia klandestinoa-ren ondoren, ehunka gartzela-urteren ondoren, hilen eta atxilotuen ondoren eta presio judizial eta poliziak hazkorraren ondoren gertatutako eboluzioa saihestezina zen.

Aurrera begira zer?

FNLCren biolentziaren orrialdea pasatzear da-goela dirudien honetan, zein izango da Estatuaren erantzuna sasikoen esku ireki horren aurrean?

Euskal Herrian bezala, FNLC beren eskakizunen lehen lerroan preso politikoak askatzea eta ihes-larien jazarpena bukatzea jartzen du. Kortsikako hautetsiei eta eta Estatuari bidaltzen die mezua, ‘presoen arazoa bideratzea’ eta Kortsikan tran-tsizio legala gerta dadin laguntzea. Alabaina Es-tatuak interesik edo gogorik ba al du aukera hau profitatzeko? Ez dago ezer ziurrik. Mota horre-tako negoziazioa politikoki kalterako izan daiteke hexagonoko iritzi publikoaren aurrean, eskuine-ko oposizioarekin tentsio aldi batean eta gizarte frantsesa nahigabe zabal batean dagoenean. Pa-radoxak nahi du, une honetan irlaren egoera oso distiratsua ez izatea, gatazka sozialak ugaritzen ari direlako eta ‘dena turismoa’ politika ultra-liberala errealitate ekonomiko nagusia delako. Langabezia, pobrezia eta prekarizazioa garatzen ari dira eta kortsikarren gehiengoa txirotzen ari

5

den bitartean gutxiengo bat aberasten ari da. Eko-nomiaren alor nagusiak, higiezinien ekonomiak (‘dena turismoa’), eraikuntzaren industriaren inte-res espekulatzaileekin eta delinkuentzia antola-tuarekin loturak ditu. Lotura sozialek ahultzearen testuinguruan, gero eta sarriago zaharrak zahar-etxeetara bidaltzen dira beren egunak bukatzera eta gazteei beren oinarrizko eskubideak kentzen zaizkie (lan duina, etxebizitza, hezkuntza, kultura).FNLCk klandestinitateari lotu zitzaion une bere-tik etengabeko erreferentzia egin dio indepen-dentziaz geroztik (Pasquale Paoli; 1775-1768) herri kortsikarraren borroka historikoari eta kolonia-lismoaren kontrako bere erresistentziari. Egun biolentzia politikoaren erabileraren eraginkor-tasunari buruzko debateak. jada pasatuta dirudi, nahiz eta biolentzia politikoari buruzko gogoeta beharrezkoa den testuinguruari erreparatuz gero. Kortsikako Asanbladako botoei begira, banaketa eragiten du ‘progresisten’ eta status quoaren al-dekoen artean.

Plano ekonomiko eta sozialean FNLCk hainbat problematika azpimarratzen ditu: etxebizitza, enplegua, fiskalitatea... Aurreratutako printzek gizartearen ikuspegi global bat erakusten dute desadostasunen abstrakzioa egiten du, alegia ka-tegoria sozial desberdinen interes-gatazkena, eta lehenesten du ‘batasun nazionaleko desmartxa’ bat kortsikarrek duten interes kolektibo amanko-munak hobeto defendatzeko.FNLC masen borrokara eta mobilizazio publikoe-tara deitzen du (gai sozialetan, kulturaletan eta ingurugirokoetan), nahiz eta alor horretan des-mobilizazioa jazo den. Nazionalistentzar alor horietan jardutea ezinbestekoa da eta osagarria eta solidarioa izan behar du Kortsikako ondarea-ren eta espazio naturalen alde borrokan ari diren gizarte-eragileekin (kostaldearen defentsarako elkarteekin edo bestelako kontrabotereekin).

Iritz

ia

“FNLC-k preso politikoak askatzea eta iheslariekiko jazarpena

amaitzea eskatzen du”

Iritz

ia

“MÉS PER MALLORCAEl futuro es nuestro”

P ocos años después de la llegada de la demo-cracia se constituyen los partidos políticos Partit Socialista de Mallorca y Partit Socia-

lista de Menorca. Más adelante se creará la Entesa de Eivissa. Poco a poco irán consolidando su im-plantación territorial e institucional hasta conver-tirse en los partidos hegemónicos de la izquierda nacionalista y ecologista en las Illes Balears.

En unas islas tradicionalmente conservadoras y con un movimiento soberanista históricamente débil conseguirán notables cuotas de voto, re-presentación y poder institucional. Duplicarán los votos obtenidos por Unió Mallorquina que repre-senta la opción centrista y regionalista. En el resto de islas, con la excepción puntual de Formentera, no llegarán a enraizar opciones similares a UM (la cual, finalmente, llegará a desaparecer consumida por casos de corrupción de sus dirigentes).

Los dos PSM y la ENE formarán grupo en el Parla-mento Balear (desde las primeras elecciones auto-nómicas en 1983), constituyen la Federación PSM-Entesa Nacionalista (1988) y se incorporan a la Alianza Libre Europea (2008). Forman parte, junto con otros partidos, de los gobiernos de progreso en las legislaturas 1999-2003 y 2007-2011. En esos años se produce un cambio de signo progresista en el Govern Balear, en los Consells Insulars (las Diputaciones) y en la mayoría de ayuntamientos de las Illes Balears tras décadas de gobiernos de UCD o AP (PP).

La evolución ideológica y los avatares internos de los partidos o del movimiento nacionalista de los últimos 38 años resultan imposibles de explicar o sintetizar en el espacio que ocupa este escrito. Me centraré, por tanto, en intentar explicar los diver-sos procesos que se han puesto en marcha desde

el año 2010 hasta la actualidad principalmente en la isla de Mallorca.

En una asamblea general del PSM (febrero 2010) se debaten y establecen diversas líneas estratégicas y políticas. Entre otros se fija, como uno de sus prin-cipales objetivos, trabajar para alcanzar la máxima confluencia en el conjunto de la izquierda nacio-nalista. En Mallorca, en ese momento, ese espacio, junto con el PSM, esta formado por varios partidos de ámbito local, por Entesa per Mallorca (escisión del PSM) y por Esquerra Republicana-Mallorca.

En la asamblea también se debatirá la política de alianzas para encarar las elecciones autonómicas y locales que se celebrarán en 2011. Finalmente el PSM concurrirá en coalición con Entesa per Ma-llorca, Los Verdes e Iniciativa d’Esquerres (escisión de IU). Esquerra no llegará a incorporarse a la coa-lición.

Aunque no se consigue revalidar el gobierno de progreso la coalición, encabezada por el PSM, ob-tiene unos buenos resultados electorales (3a fuer-za en el Parlamento Balear, en el Consell Insular y el Ayuntamiento de Palma, con MÉS de un 10% de votos).

Tras las elecciones de 2011 se abrirá un proceso de diálogo y negociación entre el PSM y Entesa per Mallorca que, a principios de 2013, facilitará llegar

Magí Moranta Morey, Miembro de la Comisión Ejecutiva del PSM-ENTESA

“Se establece como linea estratégica trabajar

para alcanzar la máximaconfluencia en conjunto

de la izquierda nacionalista”

6

Finalizados estos procesos de confluencia en los espacios soberanista y ecosocialista los partidos que se han presentado en coalición valoran la ne-cesidad de dar un paso adelante a fin de construir juntos un nuevo actor de la política mallorquina y con la intención de convertirse en un sujeto de alcance interinsular, abierto y plural.

La primera asamblea donde la, hasta entonces, coalición electoral se constituye en movimien-to político eligió el nombre de MÉS per Mallorca (MÉS), se aprobó el manifiesto programático, se eligió el portavoz y la co-portavoz, y se eligió la primera ejecutiva de MÉS. Una ejecutiva, sin cuo-tas de partido, donde cada persona presente en la asamblea votó a las personas que quiso.

Una idea fuerza del manifiesto programático era el compromiso de mejorar la democracia represen-tativa y avanzar con la democracia participativa. Inherente a este compromiso, era asumir también una mejora de la democracia interna. Por eso en la II asamblea se aprobó el proceso de primarias para elegir al cabeza de lista (y el resto de la candida-tura) en el Parlament Balear, al Consell Insular, al Congreso, al Senado y al Parlamento Europeo. Es la primera vez que se hará un proceso similar en los partidos de Mallorca. En las primarias, tanto para ser candidato como para poder elegirlos podrán participar todas las y los militantes y afiliados así como las ciudadanas y ciudadanos que lo deseen, que se identifican con el perfil político de MÉS per Mallorca y que no militen en un partido supramu-nicipal que no forme parte de MÉS.

7

Irit

zia

a un congreso de fusión el cual verá nacer a una única organización denominada PSM-ENTESA.

El verano del mismo año PSM-ENTESA y Esque-rra Republicana-Mallorca comienzan a trabajar un documento con varias propuestas de acuerdos políticos y de posible colaboración conjunta. Es-pecial mención merece la plasmación del recono-cimiento mutuo como referentes del soberanismo progresista del PSM-ENTESA respecto a ERC (en Catalunya) y de éstos respecto a la organización mallorquina; actividades y complicidades mutuas entre las Fundaciones Emili Darder y Josep Irla, las juventudes de los partidos (JEN-PSM y las JERC) o en el espacio conjunto de la Alianza Libre Euro-pea. Se acuerda igualmente la creación de órganos conjuntos para velar por el cumplimiento de los acuerdos y trabajar especialmente con el objetivo final de hacer posible, a medio plazo, la confluen-cia orgánica de las dos organizaciones a nivel de Mallorca.

Si en los años posteriores a las elecciones del 2011 se viven todos estos procesos de convergencia en el espacio de la izquierda nacional también hay procesos similares en el espacio del ecosocialis-mo. Los Verdes e Iniciativa d’Esquerres se fusionan y surge la organización IniciativaVerds.

“Se acuerda la creación de organos

con el objetivo final de hacer posible

la confluencia orgánica de las dos

organizaciones”

“Las primarias están abiertas tanto

a la militancia como a la ciudadanía”

MÉS per Mallorca funciona de forma asamblearia lo que supone cesión de soberanías de los partidos en la asamblea; no contempla cuotas de partidos; implica la renuncia de las siglas del partido por el nombre común; los ciudadanos que no militan en MÉS tienen capacidad de decisión sobre qué de-ben ser sus candidatos y sobre las políticas que realizará MÉS. La coherencia de lo que dices, del mensaje político, debe verse reflejado con las for-mas de la organización que los emite.

Si la I Asamblea había efectuado una llamada a la confluencia de personas a título individual y de más organizaciones la II Asamblea de MÉS per Ma-llorca ya vivirá la incorporación de Esquerra Repu-blicana-Mallorca y otras tres fuerzas políticas de ámbito local.

Asimismo entre estas dos asambleas de MÉS per Mallorca hemos asistido a la progresiva aparición de asambleas locales de MÉS per Mallorca; al de-sarrollo del acuerdo político entre PSM-ENTESA y Esquerra Republicana-Mallorca que ha posibilita-do la constitución de la Federación PSM-ENTESA-ESQUERRA; y la consolidación de las relaciones de MÉS con varios partidos de ámbito local que, muy pronto, podrían colaborar con nuestra coalición.

En el resto de islas también se están generando es-pacios de confluencia y trabajo unitario. En Menor-ca con la consolidación de PSM-MÉS per Menorca y la aparición de la plataforma ARA MAÒ (suma de

PSM-Més per Menorca, IniciativaVerds y Esquerra). En Eivissa con la estructuración de la Plataforma d’Unitat Ciudadana (PUC) que acoge a personas, organizaciones y partidos progresistas. Finalmente Gent per Formentera representa, desde hace dos legislaturas, el espacio político que se está cons-truyendo en Mallorca y Menorca y ya hace tiempo que es la fuerza hegemónica en la isla.

MÉS per Mallorca es más plural y más fuerte por la entrada de nuevas fuerzas políticas y de nuevas personas que se han incorporado al proyecto. Es más democrático por las formas con las que ha acordado funcionar internamente. A día de hoy está más presente en la sociedad mallorquina, hoy está en mejores condiciones de promover un cam-bio político en Mallorca y el resto de las Illes Ba-lears.

8

Iritz

ia

“La coherencia delo que dices,

debe verse reflejadocon las formas

de la organizaciónque los emite”

MÉS PER MALLORCA, etorkizuna gurea da. Magí Morantak MÉS PER MALLORCA koalizioaren sorrera azaltzen digu. Gaur egun Euskal Herrian bizi dugun proze-suan lagungarri izan daitezkeen planteamenduak azalduz.

Koalizioak alderdi ezkertiar abertzaleen arteko elkarlana eta herrietarrei egiturak zabaltzea hartu dute bere lana-ren oinarri. Demokrazia ordezkatzailetik demokrazia par-te-hartzailera salto egin nahi duen koalizioa da. Alderdi ezberdinek osaturik egon arren, herri batzarretan, koali-ziokide ez diren pertsonek ere parte har dezakete, beti ere, kolizioaren parte ez den alderdi baten kide ez baldin badira. Horrela, ordezkariak aukeratzeko primariak egin dituzte eta elkarlanerako bideak zabaltzen jarraitu dute, maila pertsonaleko atxikimenduak ere bultzatuz.

Guzti honen emaitza PSM-ENTESA-ESQUERRA federa-zioaren eta ARA MAÒ plataformaren sorrera izan da.

bere egiten ditu hitzarmen honetan agertzen di-ren oinarrizko ideiak, ekonomia, bizi-baldintzak eta garapen jasangarria bideratzeko tresna behar duela izan. Justizian oinarrituriko ekonomia bultzatzea, alegia.

Baina zer da Justizian oinarrituriko ekonomia eta nola artikulatu behar da? “Frente Amplio”ko kideek argi dute: alderdiek beraien programak garatzean baloreak zabaltzen ari dira, balore batzuri besteei baino garrantzi gehiago emanez oinarrizko ideiak eta baloreak finkatzen doaz. Beraien esanetan, be-raien jarduna bultzatzen duen balore nagusia nor-banakoaren garapena da, eta ondorioz, beraien politika herritar guztiak osotasunean garatzeko beharrezko baldintzak sortzean oinarritzen da, ga-rapen hau, soilik, Giza-eskubideak oinarri harturik lor daitekeelarik.

9

“... La justicia supone, inequívocamente, la superación de la pobreza en sus múl-tiples dimensiones, de las desigualdades estructurales, en el marco de sociedades

basadas en diferentes grados de explotación y marginación social.

De allí que su superación se vincula con el desarrollo del potencial humano

y social de la población ...”

Azt

erke

ta

“FRENTE AMPLIO,indar politikoek baloreakeraiki behar dituzte”

ruguaiko lehendakaria den Jose Mujicak na-hikoa zeresan eman du azkenaldian. Bere iza-te umilak eta bere hitzen erakargarritasunak

karisma berezia duela argi uzten du. Bere hitzek eta izateak isladatzen duten koherentziak lidergo natural bat ematen dio eta aurrera begira aldake-ta sakonak ekar ditzake, bai Uruguai-en eta baita alboko herrialdeetan. Baina aldaketak ez datoz soi-lik pertsona konkretuen eskutik, mugimenduetatik eta ideiei eskaintzen zaien babes sozialetik baizik, ideien errotzetik alegia.

Hego Ameriketan azken hamarkadan aldaketa sa-konak ematen ari dira. Ezkerreko mugimenduen eta hauen ideien eta baloreen zabalkuntza nabarmena ematen ari da. Ezin da esan jardunean denak ber-dinak direnik, baina finean antzeko kontzeptuetan oinarritzen dira: urteetan AEBen txontxongilo iza-tetik burujabetasuna berreskuratzea eta aberasta-sunaren birbanaketa bideratzea.

Hala ere, mundu neokapitalista honetan, non merkatuek duten garrantzia izugarria den, plan-teamendu hauek munduko ekonomiaren arkitekto izan den EEBB interesen aurka talka egiten dute eta ondorioz sistema ekonomiko burujabea osatzen joatea herrialde askok bere egiten duten helburu bihurtu da. 1991ean “Tratado de Asunción” de-lakoan MERCOSUR-en sorrera adostu zuten: Brasil, Argentina, Paraguai eta Uruguai izan ziren aintzin-dari, aurrerago, 2006an Venezuela eta 2012an Bo-livia gehituz, handitzen delarik. “Frente Amplio”k azken hauteskundeetan aurkezturiko programan

U

“... son derechos indivisibles, interrelacio-nados e interdependientes. Así, el

avance de uno facilita el avance de los demás, de la misma manera que la priva-

ción de uno de ellos afecta a los demás. No existe desarrollo, sin un acendrado respeto por los Derechos Humanos, garantizados por las estructuras productivas, sociales,

políticas, culturales y los acuerdos jurídicosestablecidos en el pleno ejercicio de la

democracia y el estado de derecho....”

10

Azt

erke

ta

Baina, giza-eskubideekin batera garatzen diren ba-loreez gain, konfidantza balore gisa azpimarratzen dute. Jendeartearekiko konfidantza kohesio sozia-lerako ezinbesteko balore gisa aurkezten dute, bai elkarbizitzarako eta baita etorkizunaren eraikun-tzan. Jendarteko kide, herri bateko kide sentitzeak duen garrantzia azpimarratzen dutelarik. Soilik konfidantzaz bideratu daitezke sor daitezkeen in-teres sozialen arteko kontraesanak, eta horrek be-rak konfidantza gehiago sortzen du, kohesio sozia-la areagotuz. Horren ondorio bezala ulertu behar da ekintzen eta hitzen arteko koherentzia bilatzea ere. Boterearen erabileran etika berritua behar dela diote.

Beraz, “Frente Amplio”k baloreetan oinarrituriko garapena bultzatzen duela esan genezake. Garapen ereduari dagokionez, behar materialak asetzeaz gain, partehartze politiko eta soziala areagotuko dituen eredu baten aldeko apustua egiten dute. Eskubideak gehituz, partehartze politikoa bultza-tuz, ongizate estatua garatuz eta herri solidarioa landuz.

Helburuak betetzeko ezinbestekotzat jotzen dute hazkunde ekonomikoa baina, hazkunde hori no-lakoa behar duen ere argi definitzen dute. Pro-dukzioan oinarrituriko garapen estrategien alde egiten dute, aberastasun gehiago sortzearen alde-ko apustua eginez, baina baita sorturiko aberasta-sunak modu ekitatiboago batean banatzearen alde eginez.

Errealitate sozio-ekonomikoa ezberdina izanik ere, hainbat planteamendu gure jendartean eta erakun-deetan egiturazko aldaketak bideratu ahal izateko baliagarri izan daitezke, beti ere, jendarte juxtua-goaren bila.

Planteatzen den ideia nagusienetarikoa, progra-man zehar behin eta berriz errepikatzen dena, administrazioa eta jendartearen arteko sinbiosia-ren beharra da. Bai eragile sozial eta baita eragile ekonomikoei dagokionez. Sinergiak edo elkarlanak sortzea aurrera egiteko eta garapen juxtua bidera-tzeko ezinbesteko tresna gisa azaltzen dute, eta horretaz gain administrazioaren egituraz eta balo-reez hausnartu beharra ere aipatzen da.

Interes korporatiboak alboratu eta elkarlanerako ideia luzatzen dute, guztiok herri bateko kide iza-nik, soilik guztion artean lortuko baita justizia so-ziala. Beraz, ardura soziala geureganatu behar dugu.

“... La cuestión pública demanda, una ética renovada y cuidadosa de la

administración del poder. El abuso y la utilización del mismo para el beneficio

personal, son contrarios

a la ética así entendida....”

“... El involucramientociudadano de los participantes del proceso productivo es un objetivo central. Necesi-

tamos de la creación nacional, por parte de todos y todas; de una renovada cultura del trabajo. El trabajo como acción creadora y de responsabilidad social es básico para avanzar en el país productivo con justiciasocial. Esto supone organizar la gestión,

del desarrollo de la calidad y la producti-vidad sistémica en base a la circulación de conocimientos y participación de todos los miembros de las organizaciones, procuran-do dar el ejemplo desde el Sector Público

con una administración transparente, definición de planes, y fortalecimiento del concepto de servidores públicos por parte

de sus funcionarios....”

11

Azt

erke

ta

Ezker mugimendua zabala izanik, kuriosoa da eko-nomiaren kudeaketak hartzen duen indar progra-matikoa. Eredu ekonomikoaren aldaketa, eredu sozialaren aldaketaren oinarrian ezartzen dute. Norbanakoaren garapen pertsonala lortzearen bi-dean, interes kolektiboen babesa eta beharra az-pimarratuz.

Neurri zehatzetan sakondu gabe, ekonomian egi-turazko aldaketak egiten joateko pausuak zehazten dituzte, beti ere ekonomia globala kontuan izanik eta inbertsioen kudeaketan tentuz ibili behar dutela azpimarratuz. Programan beldur horiek agerian ge-ratzen baldin badira ere, hainbat neurri ausart pro-posatzen dituzte, esate baterako, bitartekari fina-tzieroekiko kontrola, oinarrizko elikagaien prezioen kontrola, ogasun politiken aldaketak –non kontsu-mo zergak murrizten diren eta errentetan eta abe-rastasunean indar gehiago egiten duten– oina-rrizko sektore ekonomikoetan administrazioaren parte-hartze zuzena, kapitalaren flujoen kontrola, zor publikoa mantendu interesak murrizteko bi-deak jorratuz, txanpon truke politikak inflazioaren kontrol gisa aplikatu, etab.

Programan zehar, bestelako eraldaketa sakonekin laguntzen ez baldin badira, neurri hauek ez direla nahiko argi usten dute. Gastu publikoaren gaine-ko kontrola ezinbestekotzat jotzen dute, zer, non, nola, zertarako gastatzen den definitu eta jarrai-penereko tresnak sortzea ezinbestekotzat jotzen dute.

Beraz, “Frente Amplio”k aipaturiko neurri ekono-mikoez gain, arlo ekonomiko garrantzitsuetan era-giteko eta sakontzeko beharra azpimarratzen dute eta oinarrizko pausuak finkatzen dituzte, denak elkarlotuak eta aldi berean bakoitzean modu des-berdinduan eragin behar delarik. Enplegu politikak, soldaten politikak, politika industrialak, merkatu politikak, politika sektorialak, etab.

Hala ere, argi dute hazkundea bere horretan ez dela helburua, helburua garapena dela, eta ha-sieran esan bezala, norbanakoan oinarrituriko ga-rapena, pertsonengan oinarrituriko garapena. Bai oraingo eta bai ondorengo uruguaitarren garapena. Horregatik, oraingo eta etorkizunera begira, aukera berdintasun bidean, gutxietsienak diren sektoree-kiko politika zehatzak aplikatu eta ingurumenaren zaintza neurriak ezinbestekotzat jotzen dituzte.

Neurri zehatzak irakurri nahi dituenak ondorengo esteka edo lotura jarraituz aipaturiko dokumenta-zioa topa dezake:

Frente Amplioren programa 2014-2020http://www.frenteamplio.org.uy/sites/frenteamplio.org.

uy/files/Programa%20nacional%20FA%202014-2020.pdf

JOSE MUJICA

(Montevideon jaioa, Uruguai; 1935eko maiatzaren 20an) Uruguayko lehendakaria.

Gerrilletako kide izan zen eta 1985. urtetik aurrera politikan dabil. Arrantza, abeltzantza eta nekaza-ritza ministroa izan zen 2005-2008 urteen artean. Movimiento de Participación Popularko (Frente Amplioko sektore nagusia) burutzari uko egin zion 2009.ean, lehendakaritzarako hautagai bihurtu ze-nean.

“... Los países pueden tener crecimiento pero no desarrollo, con un modelo sin ma-yores compromisos de responsabilidad. Sin responsabilidad social compartida es difícil

lograr estadios crecientes de desarrollo....”

“... Hablamos de desarrollo cuando este proceso de contribución al esfuerzo social se realiza en marcos crecientes de equidad,

justicia y participación en las decisiones colectivas, y con la correspondiente y justa

retribución. Y particularmente, cuando este esfuerzo se traduce en formas de

superación personal, de construcción de proyectos de vida, de realización personal y comunitaria. En definitiva, de la felicidad de los seres humanos, objetivo central de

cualquier proceso de desarrollo.....”

“Syriza”Greziar iraultza

Estatuen Europak Greziako gizartea gutxietsi eta ex-perimentu sozio-ekonomikoak frogatzeko gune bihur-tu dute. Alemaniako bankaren interesak defendatzeko bideak frogatu eta emaitzak aztertzeko gune bihurtu da. Horren ondorioz, Troikak, gobernu titereak ezarri ditu eta bere austeritate politikak aurrera eraman ditu. Agerian geratu dira alderdi handiek eragile makroeko-nomikoekiko duten menpekotasuna eta ondorioz, mu-gimendu “erradikalagoak” nabarmen zabaldu dira. Syri-zaren Europako hauteskundeetako arrakasta kontestu honetan irakurri beharra dago. Harturiko neurriek gizar-tea txirotu dute eta ez dituzte neurriak justifikatzeko erabilitako helburuak bete. Greziaren zorra PIB-arekiko %120 zen eta gaur egun, neurrien aplikazioaren ondo-ren, BPG-aren %175 da.

Anabasa guzti honetan, greziarrei ilusioa berreskuratzen lagundu dien proposamen politikoa zabaltzen ari da, Syriza. Ezkerreko koalizio zabalak izugarrizko emaitzak lortu ditu Europako hauteskundeetan. Eta onartu be-har da ez dela makala izan beraien lorpena, zeren bote-rearekin lotura zuzena izan ohi duten komunikabideek, beraien aurkako kanpaina gogorrak abiarazi baitituzte.

Argi dago jendartea egungo egoerara eraman dituzte-nekin haserre dagoela, eta horrek Syrizari aurrera egiten lagundu dion bezala (2009an %4etik 2014ko %27rako jauzi kuantitatibo nabarmena izan dute), beste mutu-rreko fenomenoen jaiotza ere ekarri du: “Amanecer Dorado” mugimendu faxistaren gorakada kezkagarria azpimarratu beharra dagoelarik.

Baina, Syriza izan da aldaketa zuzentzeko gaitasuna duen alderdi gisa jendarteak onartu duena. Gaur egun-go egoerara eraman dituzten alderdi klasikoen gainbe-hera bideratuz. Alderdi klasikoak, austeritatea, korrup-zioa, klaseen arteko desberdintasunen sortzaile gisa identifikatuak dira eta horrek jendartean sistemaren erabateko aldaketaren beharra areagotu du. Syrizaren aldaketa proposamenaren baitan gaur egungo sisteman aldaketak bideratzeko neurriak topa ditzakegu:

Neurri sozialak: murrizketak hasi aurreko garaietarko oinarrizko soldata berreskuratzea, etxegabeei aterpea eskaini eraikuntza publikoetan, elizaren eraikuntzetan edo bankaren esku dauden eraikuntzetan, eta doako osasun zerbitzua ere, haurrak pairatzen ari diren gose-teak ekiditeko dohako gosari eta bazkariak eskola jan-tokietan, dituzten sarreren %30erainoko diru-laguntza etxetik kanporatzear daudenentzat, dependentzia gas-tua eta langabezi laguntzen igoera, premiazko produk-tu eta ondasunen zergen murrizketa eta luxuzkoetan igoera, aldibaterako kontratu kopuruaren mugaketa, osasun koordainketa kendu, immigrazioa babestu fami-liak berrelkartzeko programak garatuz, dohako osasun zerbitzua eta hezkuntza, internamentu zentroetan giza-eskubideak errespetatzen direla bermatu...

Neurri demokratikoak: proportzionalagoa izan dadin hauteskunde legea aldatzea, elizak dituen abantailak kendu, tratatu internazionalak erreferendumean bozka-tu, parlametariek dituzten pribilegioekin amaitu, esate baterako, lege aurrean duten zigorgabetasuna...

Segurtasun indarrei edo Estatuko indarrei dagozkien neurriak: gastu militarraren murrizketa izugarria, mani-festazioetan eta ekitaldi politikoetan polizien infiltra-zioa debekatzea, munduan zehar dituzten militarren itzulera, NATOtik irtetea (gaur egun zentzurik ez baitu) eta Israelekin duten kooperazio militar hitzarmenak apurtzea Palestinako auziaren alde eginez...

Egiturazko neurriak: errenta altuenei zergak igo – urteko 500.000 €tik gorako irabaziak dituztenei – %75eraino igo dezaketelarik, baita elkarteen zergei da-gokiona, energia berriztagarrien aldeko apustu erreala eta ingurumenaren zaintza neurriak hartu, bankaren na-zionalizazioa eta pribatizaturiko industria estategikoak berreskuratu, lan ikuskaritza handitu, laguntza estatala jasotzen duten enpresei jarraipen zorrotzagoa egin, os-pital pribatuekin amaitu eta publikoetan kudeaketa pri-batuarekin amaitu.

Europako Batasunarekiko eta merkatuekiko erla-zioari dagozkien neurriak: Zor publikoaren auditoria egin eta maileguen itzulketa adostu hazkunde ekono-mikoa eta langabeziaren murrizketa ematen denean itzultzeko, Europako Banku Zentralak zuzenean dirua Estatuei ematea borrokatu banken espekulazioa eki-diteko, Tobbin tasa (transakzio finantzieroen gaineko zerga) ezarri, eratorri finantzieroak eta espekulatzaileak debekatu eta banka sekretuaren eta kapitalaren ihesa-ren aurkako neurriak hartu...

Syrizaren proposamenak neurri zentzudunak direla esan daiteke, ados edo desados egon gaitezkeenak, baina finean herriaren burujabetza eta demokrazia be-rreskuratzea bilatzen dutenak. Horretan datza Syriza-ren arrakasta eta Europako indar aurrerakoeik ere ildo berean landu beharko lituzkete berain proposamenak Korporazio Handien eta Merkatuen Europari aurre egin ahal izateko.

Azt

erke

ta