Werkbundel: leerlingenversie

1 Uitrusting Romeinse soldaat

OPDRACHTBekijk het volgende filmpje over hoe een Romeinse soldaat was uitgerust.

https://www.youtube.com/watch?v=591JRJGgvyA

Vul nu de uitrustingsonderdelen van deze soldaat (1e eeuw n.Chr.) in.

1

2 Soldaten in het leger

OPDRACHTBekijk de volgende fragmenten uit de bekroonde HBO serie Rome. Let goed op en los daarna de volgende vraagjes op.

https://www.youtube.com/watch?v=lcvYbn4tcPwhttps://www.youtube.com/watch?v=9cAFFxbjUfw

A) Op welke manier gebruiken de Romeinse soldaten hun gladius?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

B) Hoe valt de vijand aan? Op welke manier zijn ze georganiseerd?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

C) Hoe zijn de Romeinse soldaten georganiseerd?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

D) Welk leger is in het voordeel denk je? Waarom denk je dat?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

E) Wat gebeurt er met soldaten die niet gehoorzamen?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

F) Wat gebeurt er met soldaten die deserteren?

……………………………………………………………………………………………………………

G) Wat was het belang van zulke strenge straffen?

……………………………………………………………………………………………………………

2

3 Indeling legioen

Het legioen was de basis van het Romeinse leger. Ze werden meestal aan de grenzen van het rijk opgesteld. Hieronder zie je de indeling van een legioen.

OPDRACHTBestudeer de indeling en los de vraagjes op.

A) Een centurie bestond uit tachtig soldaten, geleid door een centurio. Uit hoeveel centuriën bestond een manipel?

……………………………………………………………………………………………………………

B) Uit hoeveel manipels bestond 1 cohorte?

……………………………………………………………………………………………………………

C) Uit hoeveel cohorten bestond 1 legioen?

……………………………………………………………………………………………………………

D) Uit hoeveel soldaten bestond 1 legioen?

……………………………………………………………………………………………………………

3

4 Grenzen van het Romeinse rijk

Hieronder zie je het Romeinse rijk anno 60 n.Chr. Het Romeinse rijk werd omringd door een aantal langgerekte natuurlijke grenzen. Dit konden zowel rivieren, gebergtes of zelfs woestijnen zijn.

OPDRACHTNeem een atlas erbij en vul de grenzen aan. Benoem ook de zeeën die rond of in het Romeinse rijk lagen!

1) ………………………………………

2) ………………………………………

3) ………………………………………

4) ………………………………………

5) ………………………………………

6) ………………………………………

7) ………………………………………

8) ………………………………………

9) ………………………………………

10) ………………………………………

Neem je kleurstiften en teken de rivieren die als grens dienen in het blauw na.

5 Kruiswoordraadsel: Romeinse legeruitrusting

4

OPDDRACHTVul het kruiswoordraadsel aan.

Horizontaal Verticaal

3. Dolk 1. Tuniek

5. Wollen mantel 2. Harnas

7. Speer 4. Schild

9. Handbescherming van een schild 6. Zwaard

11. Militaire riem 8. Hoofddoek

12. Helm 10. Laars

5

6 De centurio ‘s: leestekst

OPDRACHTLees de volgende historische bron en kom meer te weten over de centurio ’s. Los nadien de bijbehorende vragen op.

Centurio ’s : de ruggengraat van het Romeinse legerDe centurio was de belangrijkste officier in het Romeinse leger. Hij was kleurrijk uitgedost, met zijn gekuifde helm en kuras vol medaillons. Centurio ‘s waren niet alleen geharde soldaten maar moesten ook geletterd zijn, om bevelen te schrijven of te lezen en soms diplomatieke of politieke rollen te vervullen. Een introductiebrief van een invloedrijk persoon kon iemand helpen centurio te worden; net als in de Romeinse burgermaatschappij waren persoonlijke relaties belangrijk. Voormalige Praetorianen en, minder vaak, ridders dongen naar de functie van centurio. Velen werkten zich echter via het legioen op en bleven 40 jaar in het leger. Een legioen had 59 centurio ‘s, een voor elke centurie van 80 man in de gewone negen cohorten.

Een centurio was herkenbaar aan zijn verzilverde pantser, scheenplaten en helm met dwarse pluim. Centurio ‘s moesten de Romeinse discipline handhaven, waarbij ze vaak woest hun

vitis (wijnstok) gebruikten. Dit maakte hen soms onpopulair. Tijdens de muiterij op de Donau in 14 n. Chr. Werd een centurio vermoord door woedende legionairs. Zijn bijnaam luidde cedo alterum (‘breng me er nog een’) vanwege zijn gewoonte soldaten af te ranselen tot zijn stok brak. Centurio ‘s accepteerden vaak smeergeld van hun mannen in ruil voor verlof of ontheffing van corvee.

N. Rodgers, De opkomst en ondergang van het oude Rome (Utrecht 2013), p.148-149

6

A. Over hoeveel manschappen had de centurio de leiding?

……………………………………………………………………………………………………………

B. Welke functies vervulde de centurio?

……………………………………………………………………………………………………………

C. Op welke manieren kon je centurio worden?

…………………………………………………………………………………………………………..

D. Wat gebruikte hij om de discipline te handhaven?

……………………………………………………………………………………………………………

E. Hielden de centurio ‘s zich altijd aan de regels? Waarom wel of niet denk je?

……………………………………………………………………………………………………………

7

7 Fragment: forten bouwen

OPDRACHTBekijk het volgende fragment aandachtig. Los daarna de volgende vraagjes op.

https://www.youtube.com/watch?v=MTPKUI9zs_o

A) Wat vormt de eerste verdediging van een Romeins fort? Waarom bemoeilijkt dit een mogelijke aanval?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

B) Wat vormt de tweede verdediging van een Romeins fort?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

C) Welke gereedschappen herken je die nu nog gebruikt worden?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

D) Op welke manier werd de houten muur versterkt?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

8

8 Analyse Ludovisi-sarcofaagDeze prachtige Romeinse marmeren sarcofaag dateert uit de periode 250-260 n.Chr. Hier wordt een veldslag tussen de Romeinen en de barbaren (vermoedelijk de Goten) afgebeeld.

9

OPDRACHTLos de volgende vraagjes op.

A) Welk leger is hier de overwinnaar denk je? Waarom?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

B) Welke scene typeert deze overwinning het meest? Bekijk de afbeelding in detail en omcirkel deze scene in het blauw.

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

C) Omcirkel in de tekening de leider van de overwinnaars in het paars. Waaruit kan je dit afleiden?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

D) Wat kan je afleiden uit de gelaatsuitdrukkingen van de barbaren?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

E) Waarom staan alle manschappen zo dicht op elkaar?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

9 De Romeinse vloot

10

Voor het uitbreken van de eerste Punische oorlog (264 - 241 v. Chr.) beschikten de Romeinen amper over een vloot. Na een zware nederlaag op zee tegen Carthago (slag bij Lipari-eilanden, 260 v. Chr.) bouwden ze een nieuwe vloot uit. Deze werd een geduchte macht op zee.

OPDRACHTBekijk onderstaand filmpje over de Romeinse vloot en los de vragen op.

https://www.youtube.com/watch?v=a-ZBaAqKAjI

A) Hoe worden de schepen aangedreven?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

B) Op welke manieren bestoken de schepen elkaar?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

C) Op welke manier bekampen de schepen elkaar nog?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

11

10 Woordzoeker

OPDRACHTKan jij tien termen of namen vinden die je kan linken aan het Romeinse leger? Doorstreep het woord als je het vindt! Let op: De woorden kunnen voorkomen van links naar rechts, van rechts naar links en van boven naar onder.

Caesar- legioen- centurie-cohort-trireem- gladius- generaal-barbaren- ballista-oorlog

h d o q c c e n t u r i e j ob a r b a r e n f g w m x v ar p v u t g l a d i u s l f zh b u i j m m p l a m b n v pc s r a s e a c c a i v k b df t s r m c j y v h n x p a ar y o o r l o g q w z e y l au a l z z g e n e r a a l l ic h y z a j s k w m f g a i wi n i r g v v n i d n x g s oc b r t p n n u c o h o r t tu x u h s i z r o h r v b a nq f z z c o a m e e r i r t hl i h x e l u z m s w r a i nn e o i g e l n y d n p j f k

11 Puzzel

OPDRACHTGa in een groepje van vier leerlingen zitten. De leerkracht bezorgt je een puzzel. Nadat je de puzzel hebt opgelost, los je de volgenden vraagjes op. A) Welk rijk wordt hier afgebeeld?

…………………………………………………………………………………………………………..

B) Noem minstens tien hedendaagse landen op die vroeger volledig of gedeeltelijk bij het Romeinse rijk hoorden.

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

12

12 Verbindingsopdracht

OPDRACHT

A) Verbind de afbeeldingen met de juiste zelfbeschrijvingen! Het kan zowel gaan over een voorwerp als een persoon.

Lange tijd heb ik aan het front gevochten. Ik heb me eindelijk kunnen opwerken in het leger. Tachtig manschappen staan onder mijn commando. Af en toe moet ik ze wel afranselen om de discipline te bewaren!

Met mijn houten gestel zoef ik door de wateren van de zee op zoek naar vijandelijke boten. Deze moet en zal ik rammen!

Ik heb de grote eer het standaardteken van mijn legioen te dragen. Ik ben dan ook belangrijk voor het moreel van de troepen. Het zou een ramp zijn als ik de standaard kwijtspeel!

Ik ben een vrij klein maar erg gevaarlijk wapen! Graag steek ik barbaren neer nog voor ze de kans krijgen om mijn drager neer te slaan.

Met mijn legioenen heb ik gevochten in Gallië, Spanje, Griekenland, Egypte,… . De geschiedenis zal mij ook herinneren door mijn uitspraak: Veni Vidi Vici!

13

1

2

3

4

5

B) Kan je bij elk nummertje ook de juiste naam geven?

1) …………………………………………………

2) …………………………………………………

3) …………………………………………………

4) …………………………………………………

5) …………………………………………………

13 Memory spel

OPDRACHTDe leerlingen gaan in een groepje van vier personen zitten. De kaarten worden willekeurig omgedraaid en op tafel gelegd. Vervolgens draait elke speler, (om de beurt, kloksgewijs), een kaar naar keuze open. Daarna draait hij een tweede kaart open. Als de afbeeldingen op beide kaarten gelijk zijn dan neemt de speler de twee kaarten en legt deze voor zich neer. Vervolgens blijft de speler aan de beurt, tot hij twee kaarten opendraait die geen paar vormen. De twee openliggende kaarten worden weer gedekt op hun plaats terug gelegd. De volgende speler is nu aan de beurt. Als alle kaarten zijn weggenomen dan eindigt het spel. De speler met het hoogst aantal omgelegde kaarten, wint.

14

14 Artillerie- en belegeringswapens

OPDRACHTElke leerling krijgt de opdracht om op het internet informatie te zoeken over één artillerie- of belegeringswapen gebruikt door het Romeinse leger. Hierrond werkt hij/zij een presentatie uit van 5 minuten. De rest van de klas volgt elke presentatie goed en omschrijft in het kort hieronder de besproken artillerie- en belegeringswapens.

Onager:……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

Ballista:

…………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………..

Stormram:……………………………………………………………………..

……………………………………………………………………..

……………………………………………………………………..

……………………………………………………………………..

……………………………………………………………………..

Belegeringstoren:

15

……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

15 Quiz: synthese

OPDRACHTZorg ervoor dat je klas in vier groepen ingedeeld is. Elke groep mag zijn eigen groepsnaam kiezen. De leerkracht schrijft de groepsnamen op het bord. In elk groepje wordt iemand aangeduid die verantwoordelijk is voor de antwoorden. Na elke vraag overleg je in stilte met je groepsleden en je schrijft je antwoord op. Daarna controleert de leerkracht de antwoorden van elk groepje en wordt het juiste antwoord toegelicht. Degenen die het antwoord juist hebben krijgen een streepje op het bord. Moge de beste winnen!

16