European Expression - Issue 72

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α 3

EΥΡΩΠΑΪΚΗ EΚΦΡΑΣΗ Τ Ρ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α Ε Κ Δ Ο Σ Η Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Ο Υ Π Ρ Ο Β Λ Η Μ Α Τ Ι Σ Μ Ο Υ

ΕΤΟς ΙδΡυςΗς: 1989 • ISSN: 1105-8137 • 5 ΕΥΡΩ • ΧΡΟΝΟΣ 19 • ΤΕΥΧΟΣ 72 • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ- ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2009

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ - ΕΚΔΟΤΗΣ:"ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ-ΘΕ-ςΜΟΙ", Μη Κερδοσκοπικό

ΣωματείοΟμήρου 54 - Αθήνα - 106 72

Τηλ.: +30 210 3643224Fax: +30 210 3646953

E-mail: [email protected]://www.ekfrasi.gr

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ: 1413

ΕΚΔΟΤΗΣ- ΥΠΕΥΘΥΝΟΣςυΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ:

Νίκος Γιαννής

ΑΡΧΙςυΝΤΑΞΙΑ:Σταματίνα Ξεφτέρη

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:Κατερίνα Ανδρωνά

Στο τεύχος αυτό συνεργάστηκαν:

Εμμανουήλ Αγγέλακας Δημήτρης Κιούκιας

Μαρία-Ελένη ΚοππάΔημήτριος Κορμάς

Αντώνης ΜακρυδημήτρηςΔημήτριος Παπαδημούλης

Γεώργιος ΠαπαστάμκοςΙωάννης Παρίσης

Αναστασία Συρανίδου

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚδΟςΗς:Εκδόσεις: «ΗΛΙΑΙΑ»

ΔΗΜ. ΣΧΕΣΕΙΣ:iForce Communications Α.Ε.

4 Εισαγωγικό σημείωμα ................................................................................................................5του Νίκου Γιαννή

ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 2009

4 Γράφουν και απαντούν στο ερωτηματολόγιο της «ΕΕ» οι Ευρωβουλευτές: Εμμανουήλ Αγγέλακας, Γεώργιος Παπαστάμκος,

Μαρία-Ελένη Κοππά και Δημήτριος Παπαδημούλης.........................................................7

4 Ευρωβαρόμετρο: Έρευνα «Γυναίκες και Ευρωεκλογές», .................................................15Μετάφραση : Αναστασία Συρανίδου

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΜΥΝΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

4 Σκέψεις περί σχεδιασμού μοντέλου στην Ευρωπαϊκή Αμυντική Βιομηχανία

για τη βελτίωση της τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης ..........................................24Δημήτριος Κορμάς

4Civilian crisis management in the framework of ESDP ..................................................29 Ιωάννης Παρίσης

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

4The “Social Contract” from a political science perspective ............................................31Δημήτρης Κιούκιας

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

4Τα όρια και το νόημα της Ευρώπης ......................................................................................37Αντώνης Μακρυδημήτρης

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ

4Τι τρέχει στην Ευρώπη; ...........................................................................................................39

4 Βιβλιοπαρουσίαση ...................................................................................................................42

4Τα Νέα της Έκφρασης .............................................................................................................45

4


C o N t E N t S

EvroPaIkI EkFraSSI q u a r t E r l y E D I t I o N o N E u r o P E a N I S S u E S

FIrSt PublIShED: 1989 • ISSN: 1105-8137 • Euro 5 • yEar 19 • vol. 72 • jaNuary -FEbruary - MarCh 2009

ProPrIEtor - EDItIoN:

"European Society, Politics, Ex-

pression, Institutions", non Profit

Making Company

54 omirou St., athens 106 72

tel.: +30 210 3643224

Fax: +30 210 3646953

E-mail: [email protected]

http://www.ekfrasi.gr

EDItor - PublIShEr by laW:

Nicos yannis

PublIShING DIrECtor:

Stamatina Xefteri

DIrECtIoN:

katerina androna

CoNtrIbutorS:

Εmmanouil aggelakas Dimitris .kioukiasMaria-Eleni koppa Dimitris kormas

antonis Makridimitris Georgios PapastamkosDimitrios Papadimoulis

Ioannis Parisis anastasia Siranidou

tEChNICal aDvISor:

hliea

PublIC rElatIoNS

iForce Communications Sa

4 Εditorial.........................................................................................................................................5N. Yannis

EUROPEAN ELECTIONS 2009

4 Εmmanouil aggelakas, Georgios Papastamkos, Maria-Eleni koppa and Dimitrios Papadimoulis,

Members of European Parliament answer to the questions of “EE” .................................7

4 Eurobarometer flash: Women and the European Elections, ..........................................15translation : a. Siranidou

EUROPEAN SECURITY AND DEFENSE POLICY

4Thoughts about the creation of a model in the European Defense Industry

towards an improvement of the technological and industrial base ...............................24D. Kormas

4Civilian crisis management in the framework of ESDP ...................................................29 I. Parisis

POLITICAL PHILOSOPHY

4The “Social Contract” from a political science perspective .............................................31D.Kioukias

TALKING ABOUT EUROPE

4The limits and the meaning of Europe .................................................................................37A. Makridimitris

PERMANENT COLUMNS

4What’s going on in Europe? ...................................................................................................39

4 book presentation ....................................................................................................................42

4 European Expression News ...................................................................................................45

5


E D I t o r I a l

Ευρωεκλογές 2009 ήάρρητες εθνικές εκλογές;

Ευρωεκλογές 2009. Είναι η έβδο-μη φορά στην ιστορία όπου οι Ευρωπαίοι προσέρχονται στις κάλπες προκειμένου να εκλέ-ξουν αντιπροσώπους αποφασι-

σμένους να υπηρετήσουν την κοινή μας πο-ρεία προς το ευρωπαϊκό όνειρο. Η κοινή δι-αδρομή σημαδεύεται από τη θλιβερή ανά-μνηση της καθημαγμένης από τον ευρωπα-ϊκό εμφύλιο Ευρώπης, που βρήκε μέσα στις στάχτες του πολέμου τη δύναμη, χάριν τόσο της φεντεραλιστικής έμπνευσης και του ζωο-γόνου πάθους ανθρώπων, δυσεύρετου ανα-στήματος για τα σημερινά δεδομένα, όσο και της σοφίας των ιδρυτών – πατέρων, να δώ-σει ένα αποφασιστικό χτύπημα στον εθνικι-σμό, θέτοντας τα θεμέλια της σημερινής βι-ώσιμης ειρήνης, δημοκρατίας και ευημερίας για όλους. Κράτη και λαοί αυτοδεσμεύτη-καν, χωρίς έξωθεν ή άνωθεν επιβολή, να πε-ριστείλουν την εθνική κυριαρχία, αναθέτο-ντας την άσκηση μέρους εθνικών αρμοδιο-τήτων σε υπερεθνικά όργανα, όπως το σημε-ρινό Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Όπως σε κάθε κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία οι εκλεγ-μένοι καλούνται να υπηρετούν τους στό-χους της κοινότητας των πολιτών διαμέσου της ετερότητας των ιδεολογικών και πολι-τικών απόψεων και συμφερόντων που εκ-φράζονται από τις πολιτικές οικογένειες – κόμματα διευρωπαϊκής εμβέλειας, όχι όμως να εξυπηρετούν επί μέρους συμφέροντα, ει-δικώς δε τα εθνικά, παρά μόνο στον βαθμό που αυτά εντάσσονται στο συνολικό σχέδιο.

Αλλιώς δεν υπάρχει Ευρώπη, όπως δεν θα υπήρχε Ελλάδα εάν επροηγείτο το συμφέ-ρον οποιασδήποτε περιφέρειας της και ήταν σε θέση να το επιβάλλει σε βάρος του συνό-λου. Εξάλλου στην ΕΕ το όργανο που προο-ρίζεται για να υπερασπίζει τα εθνικά συμφέ-ροντα είναι το Συμβούλιο και αυτό πράττει.

Όμως η Ευρώπη άρχισε να καμπουριά-ζει από τα βάρη, μιας μεγάλης διεύρυνσης μελών χωρίς την εμβάθυνση που αυτή προ-ϋπέθετε, τη διατήρηση της ευημερίας και του φημισμένου κοινωνικού της μοντέλου με τις απαιτήσεις της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και του διεθνούς ανταγωνισμού, των αναπτυσσομένων χωρών που ζητούν θέση στο όνειρο, της υποβάθμισης του φυ-σικού περιβάλλοντος και του κλίματος, και την τεράστια αύξηση των μεταναστευτικών ροών τέλος, απειλείται να λυγίσει η ηγετική της θέση και ακτινοβολία προς τον υπόλοι-πο κόσμο, που προσβλέπει στο ευρωπαϊκό υπόδειγμα ενοποίησης και δημοκρατικής κοινωνίας.

Η Ευρώπη λοιπόν χρειάζεται ν’ ανά-ψει ξανά τις μηχανές, ύστερα από μια δεκαετία θεσμικής – συνταγμα-

τικής τελμάτωσης, ευρωφοβικών δισταγμών και «ομόφωνης δημοκρατίας». Ως δόκιμο βήμα πλέον για τον σκοπό αυτό οφείλουμε να εξετάσουμε τη δημιουργία μιας πρωτοπο-ρίας, π.χ. των 16 χωρών που έχουν υιοθετή-σει το Ευρώ, οι οποίες διαθέτουν το πλεονέ-κτημα και την εμπειρία της στενής συνύπαρ-

Οι πολιτικοί αρχηγοί, ειδικώς των μεγάλων πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα, εν ελλείψει εσωκομματικής δημοκρατικής συζήτησης και ανάδειξης των υποψηφίων Ευρωβουλευτών, «δωρίζουν» κατ’ ουσία τις θέσεις των Ευρωβουλευτών, με κριτήρια εθνικά, για να μην πούμε κομματικά, σίγουρα πάντως όχι ευρωπαϊκά

6


E D I t o r I a l

ξης. Αυτές είναι πλέον σε θέση να «εκπαιδεύσουν» και να ρυμουλκήσουν και τις υπόλοιπες χώρες όταν τούτες αισθανθούν έτοιμες για μια στενότερη ένωση, για συμ-μετοχή σε μια ενιαία δημοκρατική πολιτική κοινότητα.

Η νέα Ευρώπη δεν θα στηρίζεται στον αποκλει-σμό, αλλά στην ένταξη κάθε διαφορετικότη-τας, θα είναι μια ανοιχτή όσο ποτέ Ευρώπη,

όπου όμως οι κανόνες θα εφαρμόζονται, αφού το κρά-τος δικαίου είναι πολύτιμο μέρος της πλούσιας ευρω-παϊκής κληρονομιάς. Τα ατομικά και πολιτικά δικαιώ-ματα και ελευθερίες του ευρωπαϊκού ονείρου προηγού-νται των συνόρων που έχουν σηκώσει ποικίλοι δυνά-στες, ακόμη και τύραννοι της πλειοψηφίας με εθνικά προσχήματα. Στη νέα Ευρώπη θα επιταχύνουμε τη φο-ρολογική εναρμόνιση, θα έχουμε ενιαία μακροοικονο-μική και κοινωνική πολιτική, χωρίς τις οποίες το Ευρώ θα είναι μισερό, θα δημιουργήσουμε έναν πόλο προ-σέλκυσης και όχι διαρροής, όπως σήμερα, εγκεφάλων και αριστείας, βιώσιμης επιστήμης, τεχνολογίας, καινο-τομίας. Οι ιδρυτές - πατέρες της νέας Ευρώπης θα οι-κοδομήσουν τη νέα σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον, με την ίδια συνείδηση επιβίωσης και αει-φορίας, με την ίδια πίστη και αυτοθυσία που οι ιδρυτές - πατέρες του μεταπολέμου έβαλαν τις βάσεις της ενω-μένης Ευρώπης. Το πολιτικό κόστος δεν θα το επωμί-ζεται πλέον ο πολιτικός που κάνει κάτι για το περιβάλ-λον, αλλά εκείνος που παραλείπει να κάνει κάτι για το περιβάλλον. Ο πολιτικός της νέας Ευρώπης δεν ορίζει ως αντίπαλο τον πολιτικό του ανταγωνιστή και δεν δι-εκδικεί την εξουσία ως λεία, εξ’ ου και η διαφθορά, αλλά ηγείται της αγωνιώδους προσπάθειας ν’ αλλάξουμε συ-νήθειες, δεν βλέπει τα άτομα ως ανά τετραετία ψηφοφό-ρους – εξυπηρετούμενους πελάτες ενός σπάταλου κρα-τισμού, αλλά ως καθημερινούς πολίτες, ώστε να δει κι ο καθένας μας έτσι τον εαυτό του και να πράττει ευσυνεί-δητα το καθήκον του προς την κοινωνία και τη φύση. Η νέα Ευρώπη θα έχει οικουμενική συνείδηση, σπίτι μας όλος ο κόσμος, όμως σπίτι όλων. Όχι όπως αποφάσι-σαν να γιορτάσουν έξω από το Εφετείο και στο κέντρο της Αθήνας την Ημέρα της Ευρώπης, 9 Μαϊου, οι διά-φορες εκφάνσεις της μισαλλοδοξίας και του έκπτωτου ολοκληρωτισμού.

Ποιοι λοιπόν καλούνται να οικοδομήσουν αυτήν την Ευρώπη; Οι πολιτικοί αρχηγοί, ειδικώς των μεγάλων πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα, εν

ελλείψει εσωκομματικής δημοκρατικής συζήτησης και ανάδειξης των υποψηφίων Ευρωβουλευτών, «δωρίζουν» κατ’ ουσία τις θέσεις των Ευρωβουλευτών, με κριτήρια εθνικά, για να μην πούμε κομματικά, σίγουρα πάντως όχι ευρωπαϊκά. Ότι αυτό συμβαίνει και σε ορισμένες άλ-λες χώρες της ΕΕ είναι φυσικά μια εύκολη δικαιολογία, δεν αφήνει όμως μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας ότι με τον τρόπο αυτό η Ευρώπη μπορεί να πάει μακριά κι ας περισσεύουν τα λόγια τα μεγάλα και τα ωραία, των εθνι-κών πολιτικών αρχηγών για την Ευρώπη, η ευρωπαϊκή ακινησία είναι το άρρητο συμφραζόμενο της εθνικής κυ-ριαρχίας. Γιατί την κρίσιμη στιγμή, αυτή που η Ευρώπη θα σε χρειάζεται Ελληνα Ευρω-Βουλευτή, η εντολή θα έλθει από την εθνική πρωτεύουσα, από τον εθνικό αρ-χηγό που έχει εκλεγεί με βάση ένα εθνικό πολιτικό πρό-γραμμα και που αυτό ορθώς εκείνος υπηρετεί και με το οποίο κρίνεται, άρα εσύ θα είσαι αγνώμων προς τον εντολέα σου εάν πράξεις άλλως, με το χέρι στην ευρω-παϊκή σου καρδιά και επίορκος του εθνικού συμφέρο-ντος, απώτερη πηγή της νομιμοποίησης σου δεν είναι οι Ευρωεκλογές, είναι η εθνική λαϊκή ετυμηγορία δια της εθνικής πολιτικής ηγεσίας. Εξάλλου ποια είναι η ευρω-παϊκή ιδεολογική και πολιτική διαπάλη και σε τι έκτα-ση και βάθος συζητούνται τα ευρωπαϊκά θέματα στην ευρω-προεκλογική περίοδο στην Ελλάδα και αλλού, αν συζητούνται κιόλας;

Ας ελπίσουμε ότι η αλλαγή του καθεστώτος των Ευρωβουλευτών που θα ισχύσει από την επό-μενη κοινοβουλευτική περίοδο, με την οποία

ισχυροποιείται η ευρωπαϊκή πολιτική τους υπόσταση, θα συμβάλλει στη θετική κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ενημέρωσης, πολιτικού διαλόγου, άρα πολιτικής ενο-ποίησης και συνταγματοποίησης της Ευρώπης, στη σταδιακή δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δήμου και μιας ομοσπονδιακής Ευρώπης. Ωστόσο τα μικρά βήματα που δοκιμάσθηκαν επιτυχώς μέχρι σήμερα, είναι ανεπαρκή τώρα και θα έπρεπε να δώσουν τη θέση τους σε ένα με-γάλο βήμα. Υπηρετώντας την Ευρώπη υπηρετούμε την Ελλάδα, οι κραυγές εθνικής υπερβολής τι στην αλήθεια υπηρετούν, εκτός από δεισιδαίμονες προκαταλήψεις και πολιτικό καιροσκοπισμό; Ας είναι αυτές οι Ευρωεκλο-γές οι τελευταίες έμμεσες εθνικές εκλογές και αυτό το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το τελευταίο των μικρών βη-μάτων. Εκτός κι αν η ιστορία, χάριν της κοινωνίας πο-λιτών, καθώς και εμπνευσμένων και γενναίων ηγετών, τρέξει ακόμη πιο γρήγορα…

Νίκος Γιαννής


ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ 2009

f Ποια είναι η γνώμη σας σχετικά με την ανάδειξη των Ευρωβουλευτών βάσει του ισχύοντος (μη) ευρωπα-ϊκού εκλογικού συστήματος; Για-τί δεν υπάρχει ένα ενιαίο εκλογικό σύστημα για όλα τα κράτη – μέλη και πόσο εφικτό είναι αυτό;Κατ’ αρχήν να εξηγήσουμε στους

αναγνώστες σας ότι το ισχύον εκλογι-κό σύστημα μέσω του οποίου αναδει-κνύονται οι Ευρωβουλευτές διαφέρει ανάμεσα στα 27 κράτη μέλη. Πρόκει-ται για μία διαδικασία εκλογής εθνι-κών και ευρωπαϊκών αντιπροσώπων, η οποία βασίζεται στο εκάστοτε εθνι-κό Σύνταγμα και τους νόμους / διατά-ξεις που απορρέουν από αυτό. Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώ-τησης σας, οφείλουμε να σεβαστούμε την αρχή της εθνικής κυριαρχίας των κρατών μελών, οπότε δεν θεωρώ εφι-κτό να επιβληθεί ενιαίο εκλογικό σύ-στημα, εκτός και αν όλα τα κράτη μέλη συμφωνήσουν σε κάτι τέτοιο.

f Πώς ερμηνεύετε το γεγονός, ότι παρά τον άμεσο και καθολικό χα-ρακτήρα της ψηφοφορίας από το 1979, το ποσοστό της συμμετοχής των Ευρωπαίων πολιτών διαρκώς συρρικνώνεται;

Θα σας έλεγα ότι πρόκειται για ένα γενικότερο πρόβλημα συμμετοχής των Ευρωπαίων πολιτών στα τεκταινόμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν θα το πε-ριόριζα στη συμμετοχή στις ψηφοφο-ρίες. Κατά την άποψη μου η απόσταση που υπάρχει, και δυστυχώς δεν έχουμε καταφέρει να την γεφυρώσουμε ακό-μη, μεταξύ Βρυξελλών και των πολιτών που εκπροσωπούμε στο Κοινοβούλιο αλλά και των δράσεων των υπολοίπων οργάνων, σχετίζεται κυρίως με την έλ-λειψη σωστής και ουσιαστικής ενημέ-ρωσης. Υπάρχει έλλειμμα πληροφόρη-σης των άμεσα ενδιαφερομένων που είναι οι ίδιοι οι πολίτες.

f Πώς θα μπορούσε να αντιμετωπι-στεί η χαμηλή συμμετοχή των πο-λιτών στις Ευρωεκλογές και ιδιαί-τερα της νεολαίας; Ποια τα μέτρα που λαμβάνει ή θα έπρεπε να λά-βει η Ε.Ε για να προωθήσει τη συμ-μετοχή στις Ευρωεκλογές;Ένας τρόπος αντιμετώπισης και

γεφύρωσης αυτής της απόστασης με-ταξύ πολιτών και ευρωπαϊκών οργά-νων είναι η ουσιαστικότερη εμπλοκή των πολιτών στις διαδικασίες που λαμ-βάνουν χώρα στις Βρυξέλλες και στο Στρασβούργο. Η Συνθήκη της Λισα-

βόνας, όταν αυτή επικυρωθεί απ’ όλα τα κράτη μέλη και μπει σε ισχύ, θα βο-ηθήσει αρκετά πιστεύω. Σας αναφέρω ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα. Σήμερα δεν υπάρχει θεσμοθετημένος τρόπος άμεσης άσκησης πίεσης προς την Ένωση από τους πολίτες της Ευ-ρώπης. Η νέα συνθήκη προβλέπει την δυνατότητα των πολιτών, μέσα από ένα δημοψήφισμα, να επιβάλουν στην Ένωση να ασχοληθεί με ένα θέμα που τους απασχολεί. Πρόκειται για ένα ση-μαντικό εργαλείο στα χέρια των πολι-τών, που θα τους φέρει σαφώς πιο κο-ντά στις εργασίες και τον τρόπο λή-ψης αποφάσεων των οργάνων της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης.

f Πώς μπορεί να ανατραπεί το επι-κοινωνιακό χάσμα μεταξύ πολιτών και Ε.Ε, αλλά και να ξεπεραστεί το έλλειμμα ενημέρωσης σχετικώς με τις εκλογές;Αυτό το χάσμα οφείλουμε να το

ανατρέψουμε όλοι μας. Εδώ αναφέ-ρομαι αφενός στους Ευρωβουλευτές, τις εθνικές κυβερνήσεις και τους πολι-τικούς των 27 κρατών μελών και αφε-τέρου στα μέσα μαζικής επικοινωνίας, τα οποία οφείλουν, ειδικά στην Ελλά-δα, να συνδιαμορφώσουν την απαραί-

Εμμανουήλ Αγγέλακας Ευρωβουλευτής ΝΔ

Οι Ευρωπαϊκές Εκλογές, που θα διεξαχθούν τον Ιούνιο του 2009, αναμένεται να προσδώσουν αποφασιστικό τόνο στην αντιμετώπιση των κρίσιμων συνθηκών που διαμορφώθηκαν μετά την επέλαση της οικονομικής κρίσης. Ενώ στην Ευρώπη φαίνεται πως έφτασε η ώρα του επαναπροσδιορισμού θεσμικών μέσων και στόχων, τέσσερα Μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου απαντούν στις ερωτήσεις της Ευρωπαϊκής Έκφρασης, σχετικώς με το ευρωπαϊκό εκλογικό σύστημα και σχολιάζουν το υποτονικό ενδιαφέρον των πολιτών, την επικοινωνιακή τακτική της Ε.Ε., τον τρόπο ανάδειξής τους και εκπλήρωσης των καθηκόντων εκπροσώπησης του κράτους τους.

Ε Υ Ρ Ω Ε Κ Λ Ο Γ Ε Σ 2 0 0 98


τητη προπαίδεια στους πολίτες, ώστε να αντιληφθούμε όλοι οι πολίτες, ότι οι Βρυξέλλες δεν υφίστανται μόνο για να μας στέλνουν χρήματα. Έχω επα-νειλημμένα τονίσει ότι στις «μακρι-νές» Βρυξέλλες παίζεται όλο το παιχνί-δι που αφορά την οικονομία μας, την εξωτερική μας πολιτική, την καταπο-λέμηση των στρεβλώσεων στις εσωτε-ρικές αγορές που φέρνουν την ακρί-βεια και πολλά άλλα ζητήματα που επηρεάζουν την καθημερινότητα των Ευρωπαίων πολιτών.

f Ποιος ο ρόλος του Διαδικτύου στη δημοκρατική ανάδειξη των αντι-προσώπων κάθε κράτους-μέλους;Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το δι-

αδίκτυο αποτελεί ένα δυναμικό μέσο πληροφόρησης και ενημέρωσης όλων των πολιτών. Θεωρώ όμως ότι για την ανάδειξη των αντιπροσώπων μας η κάλπη είναι αναντικατάστατη. Το λέω αυτό, διότι το διαδίκτυο δεν παρέχει, τουλάχιστον με τα σημερινά τεχνολο-γικά δεδομένα, τις απαραίτητες δικλί-δες ασφαλείας για ένα απόλυτα δημο-κρατικό εκλογικό αποτέλεσμα πέραν πάσα αμφισβήτησης.

f Πώς και πότε προβλέπετε ότι θα δημιουργηθούν πραγματικά ευρω-παϊκά πολιτικά κόμματα και τι ση-μαίνει πρακτικά σήμερα η απουσία τους;Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω λέγο-

ντας, ότι δεν υπάρχει απουσία ευρω-παϊκών πολιτικών κομμάτων. Σήμε-ρα υπάρχουν στο Ευρωπαϊκό Κοινο-βούλιο 7 πολιτικές ομάδες που απαρ-τίζονται από τους βουλευτές των κομ-μάτων που ανήκουν σε αυτές τις ομά-δες. Η δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Κοινοβουλίου βασίζεται στην φιλοσοφία της πολυσυλλεκτικότητας. Με αυτό εννοώ ότι τα εθνικά κόμμα-τα σχηματίζουν τις πολιτικές ομάδες που έχουν διττό ρόλο. Αφενός πρε-σβεύουν και προωθούν την γενικότε-ρη ιδεολογική ταυτότητα που τις χα-ρακτηρίζει, αφετέρου διασφαλίζουν την ουσιαστική προστασία των εθνι-κών συμφερόντων των κρατών μελών

μέσω των Βουλευτών τους. Ειδικότε-ρα όσον αφορά την Νέα Δημοκρατία, αυτή εκφράζεται μέσα από το Ευρωπα-ϊκό Λαϊκό Κόμμα που είναι η μεγαλύ-τερη πολιτική Ομάδα στο Ευρωκοινο-βούλιο, χωρίς απαραίτητα να ταυτίζε-ται με όλες τις θέσεις του ΕΛΚ.

f Γιατί κατά τη γνώμη σας δεν έχουν υπάρξει μέχρι σήμερα υποψήφι-οι των ελληνικών πολιτικών κομ-μάτων που διεκδικούν την ψήφο των Ελλήνων ως Ευρωπαίων πολι-τών, που να μην έχουν την ελληνική εθνικότητα, σε εκλόγιμη πόσω μάλ-λον δε θέση, για να εκλεγούν μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου;Κατ’ αρχήν να θεωρήσω ότι με Ελ-

ληνική «Εθνικότητα» αναφέρεστε σε άτομα που δεν έχουν την Ελληνική υπηκοότητα, που δεν είναι πολίτες του κράτους μας. Όταν λοιπόν δεν είναι πολίτες ενός εκ των 27 Κρατών Με-λών δεν έχουν δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι διότι αφενός μεν δεν το προβλέπει το Σύνταγμα της πατρίδος μας, βάσει του οποίου «για να εκλε-γεί κανείς βουλευτής απαιτείται να εί-ναι Έλληνας πολίτης, να έχει τη νόμιμη ικανότητα να εκλέγει και να έχει συ-μπληρώσει το εικοστό πέμπτο έτος της ηλικίας του κατά την ημέρα της εκλο-γής (Άρθρο 55, παρ. 1, Σύνταγμα της Ελλάδας)», αφετέρου δε σύμφωνα με την Οδηγία 93/109/ΕΚ, όπως αυτή εν-σωματώθηκε στο εθνικό μας δίκαιο με το Νόμο 2196 του 1994, μόνο πολίτες της Ένωσης έχουν το δικαίωμα κατά τις ευρωεκλογές να ασκήσουν τα πο-λιτικά τους δικαιώματα είτε στη χώρα καταγωγής είτε στο κράτος μέλος μό-νιμης διαμονής τους. Στην περίπτωση που αναφέρεστε σε πολίτες της Ένω-σης, τότε βεβαίως νομικά έχουν το δι-καίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι.

f Ο Ευρωβουλευτής που έχει εκλε-γεί στην Ελλάδα οφείλει να υπε-ρασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα, το κοινό συμφέρον και τι πρέπει να γίνεται όταν αυτά έρχονται σε σύ-γκρουση; Πολύ σωστά διαπιστώνετε ότι ο

κάθε Ευρωβουλευτής οφείλει να υπε-ρασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα αλλά και το κοινό «ευρωπαϊκό» συμ-φέρον. Στην περίπτωση που αυτά έρ-χονται σε σύγκρουση, η απάντηση μου είναι ξεκάθαρη: Οφείλεις σαν Ευρω-βουλευτής να έχεις σαν πρώτη προ-τεραιότητα την υπεράσπιση των εθνι-κών συμφερόντων. Ας μην λησμονού-με πως σε αρκετά θέματα όπως η Εξω-τερική Πολιτική και Ασφάλεια δεν υπάρχει κοινή Ευρωπαϊκή Πολιτική, άρα οι εθνικές θέσεις και επιδιώξεις υπερισχύουν.

f Τι πιστεύετε ότι θα έπρεπε να αλ-λάξει στον τρόπο εκλογής και προ-εκλογικής δραστηριοποίησης των Ευρωβουλευτών, ώστε η δέσμευ-σή τους έναντι των Ευρωπαίων πο-λιτών να είναι ισχυρότερη και πιο αποτελεσματική, περισσότερο αντι-προσωπευτική και, εφόσον πιστεύ-ετε στην ομοσπονδιακή προοπτι-κή, να συμβάλλει στην εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης και την προώθηση της πολιτικής ένωσης;Θα αναφερθώ στην προεκλογική

δραστηριότητα των Ευρωβουλευτών και θα τονίσω ότι πιστεύω σε μια πιο ουσιαστική ενημέρωση όλων των πο-λιτών για την λειτουργία και τις αρμο-διότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβου-λίου. Είναι δύσκολο για έναν πολίτη να ξεπεράσει το αίσθημα ότι οι ευρω-εκλογές αποτελούν μια «πρόβα» για τις επερχόμενες εθνικές εκλογές όποτε αυτές και αν γίνουν, όταν περιοριζόμα-στε σε μία φιλοσοφία ότι “τα κόμματα μετρούν τις δυνάμεις τους» και «οι ευ-ρωεκλογές αποτελούν ένα exit poll για τις επόμενες εθνικές εκλογές» και πολ-λά άλλα που κατά καιρούς ακούμε στα ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις. Ο μο-ναδικός τρόπος για να γίνει ισχυρότε-ρη, αποτελεσματικότερη και περισσό-τερο αντιπροσωπευτική η Ευρωβουλή, είναι να μεταφέρουμε στον πολίτη την ουσία του ρόλου που διαδραματίζει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Ευρω-παϊκή Ένωση στη ζωή μας και στο μέλ-λον των παιδιών μας.


f Ποια είναι η γνώμη σας σχετικά με την ανάδειξη των Ευρωβουλευτών βάσει του ισχύοντος (μη) ευρωπα-ϊκού εκλογικού συστήματος; Για-τί δεν υπάρχει ένα ενιαίο εκλογικό σύστημα για όλα τα κράτη – μέλη και πόσο εφικτό είναι αυτό;Από το 1979, όταν για πρώτη φόρα

τα Μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβου-λίου εξελέγησαν με άμεση και καθο-λική ψηφοφορία, σημειώθηκαν σημα-ντικά βήματα σύγκλισης προς μια ενι-αία ευρωπαϊκή εκλογική διαδικασία. Αναφέρω την υιοθέτηση της αναλογι-κής εκπροσώπησης, την επίσημη σύ-σταση πολιτικών κομμάτων σε επίπε-δο Ε.Ε, καθώς και την κατάργηση της διπλής βουλευτικής ιδιότητας. Ωστό-σο, η πρόνοια της Πράξης του 1976 περί της εκλογής των αντιπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με άμεση και καθολική ψηφοφορία ότι «η εκλο-γική διαδικασία διέπεται, σε κάθε κρά-τος μέλος, από τις εθνικές διατάξεις», δεν είναι τυχαία. Καθιερώνεται με αυ-τήν η αρχή της επικουρικότητας σε ό,τι αφορά τους ειδικότερους κανόνες δι-εξαγωγής των ευρωεκλογών και ανα-γνωρίζονται, ως κανόνας πρωτογε-νούς δικαίου, οι ιδιαίτερες εκλογικές αρχές και παραδόσεις των Κρατών Μελών της Ε.Ε. Το Ευρωπαϊκό Κοινο-

βούλιο κατ’ επανάληψιν έχει εξετάσει την εξεύρεση περαιτέρω κοινών τόπων ενοποίησης της εκλογικής διαδικασί-ας ανάδειξης των Μελών του. Ας υπο-γραμμισθεί όμως σε αυτό το σημείο ότι η ενοποίηση αυτή δεν πρέπει να γίνε-ται αυτοσκοπός.

f Πώς ερμηνεύετε το γεγονός, ότι παρά τον άμεσο και καθολικό χα-ρακτήρα της ψηφοφορίας από το 1979, το ποσοστό της συμμετοχής των Ευρωπαίων πολιτών διαρκώς συρρικνώνεται;Οι λόγοι μπορούν να αναζητηθούν

προς τρεις κατευθύνσεις: Πρώτον, στον αποδυναμωμένο μέχρι πρότινος ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη θε-σμική αλυσίδα της Ε.Ε. Δεύτερον, στο υφιστάμενο έλλειμμα επικοινωνιακής διάχυσης της σημασίας και του έργου που παράγεται πλέον, μετά την ανάλη-ψη μεγαλυτέρων αρμοδιοτήτων και ευ-θυνών, εντός του Ευρωπαϊκού Κοινο-βουλίου. Για την κοινοβουλευτική περί-οδο 2009-2014 η Συνθήκη της Λισαβό-νας, μετά την ευκταία θέση της σε ισχύ, αναθέτει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξουσίες συν-νομοθέτη στο σύνολο της κανονιστικής παραγωγής της Ευρωπα-ϊκής Ένωσης, γεγονός που προσδίδει περισσότερη ισχύ στη φωνή των πο-

λιτών της Ευρώπης για τις αποφάσεις που λαμβάνονται για την καθημερινό-τητα, αλλά και το μέλλον τους. Τρί-τον, οι Ευρωεκλογές σε όλα τα κράτη μέλη χαρακτηρίζονται διαχρονικά από ελλιπή πολιτικοποίηση, δευτερεύοντα χαρακτήρα (εν σχέσει προς τις εθνι-κές βουλευτικές εκλογές) και μειωμέ-νο ενδιαφέρον. Κοντολογίς, χαρακτη-ρίζονται από ελλειπτικό «εξευρωπαϊ-σμό». Ωστόσο, το μήνυμα της συμμε-τοχής στις Ευρωεκλογές θα όφειλε να είναι αυθύπαρκτο και αυτοτελές: μήνυ-μα ενίσχυσης της δημοκρατικής θεμε-λίωσης της Ένωσης, μήνυμα δημοκρα-τικής ευθύνης, συνοδευόμενο από την υποχρέωση διαρκούς πολιτικής λογο-δοσίας εκ μέρους των ευρωβουλευτών.

f Πώς θα μπορούσε να αντιμετωπι-στεί η χαμηλή συμμετοχή των πο-λιτών στις Ευρωεκλογές και ιδιαί-τερα της νεολαίας; Ποια τα μέτρα που λαμβάνει ή θα έπρεπε να λά-βει η Ε.Ε για να προωθήσει τη συμ-μετοχή στις Ευρωεκλογές;Η Ε.Ε ακολουθεί επαρκές επικοι-

νωνιακό σχέδιο και διαθέτει ικανοποι-ητικούς χρηματικούς πόρους προκει-μένου να τονώσει το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων για τις επικείμενες εκλο-γές. Εκεί που παρατηρείται ανεπάρ-


Γιώργος ΠαπαστάμκοςΚαθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς, Ευρωβουλευτής ΝΔ

Ε Υ Ρ Ω Ε Κ Λ Ο Γ Ε Σ 2 0 0 910


κεια είναι στα εθνικά συστήματα, στα οποία δυστυχώς η ευρωπαϊκή ατζέντα καταλαμβάνει δευτερεύουσα θέση στο δημόσιο πολιτικό διάλογο εν όψει ευ-ρωεκλογών. Θεμελιώδη δικαιώματα, γεωργία και αλιεία, απασχόληση, πε-ριβάλλον-ενέργεια, δημόσια υγεία, προστασία των καταναλωτών, παιδεία, πολιτισμός, αθλητισμός, επιχειρήσεις, έρευνα και καινοτομία βρίσκονται στο επίκεντρο της δράσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Πρόκειται για ζητήματα για τα οποία οι νέοι της Ευρώπης πε-ριμένουν απαντήσεις και δεσμεύσεις. Πρέπει να καταβάλουμε κάθε δυνα-τή προσπάθεια, ώστε να φέρουμε την Ευρώπη στο επίκεντρο του δημοσίου διαλόγου, σε ηλεκτρονικά και έντυπα ΜΜΕ, σε όλους τους χώρους επικοι-νωνίας με την κοινωνία πολιτών.

f Πώς μπορεί να ανατραπεί το επι-κοινωνιακό χάσμα μεταξύ πολιτών και Ε.Ε, αλλά και να ξεπεραστεί το έλλειμμα ενημέρωσης σχετικώς με τις εκλογές;Δεν είναι οι πολίτες που φέρουν

την ευθύνη της παθογένειας στη δια-δικασία επικοινωνίας, διαβούλευσης, εισροής και εκροής. Ως Μέλος του Ευ-ρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπήρξα ομι-λητής σε περισσότερες από 60 συνα-ντήσεις με την κοινωνία των πολιτών, σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, στην ελληνι-κή περιφέρεια και στο εξωτερικό. Οι ευρωβουλευτές, στο μέτρο του ανθρω-πίνως δυνατού, ανταποκρινόμαστε σε

κάθε πρόσκληση επικοινωνίας και ενημέρωσης των πολιτών, είτε άμεσα, είτε μέσω των Μέσων Μαζικής Ενη-μέρωσης. Οφείλω να ομολογήσω ότι κάθε φορά αιφνιδιάζομαι θετικά από την ανταπόκριση, το επίπεδο συμμε-τοχής και την ποιότητα των παρεμβά-σεων εκ μέρους του κοινού. Οι πολίτες της Ελλάδας, οι πολίτες της Ευρώπης ενδιαφέρονται για την Ευρώπη.

Η ευρωπαϊκή επικαιρότητα είναι φανερό ότι απασχολεί τα μέσα ενη-μέρωσης με μεγαλύτερη ένταση μόνο όταν το ενοποιητικό εγχείρημα βρί-σκεται σε έξαρση ή σε κρίση. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μόνον τότε πα-ράγεται πολιτική στις Βρυξέλλες ή στο Στρασβούργο. Η ευθύνη ανήκει σε εκείνους που καθορίζουν τη θεμα-τολογία του δημοσίου διαλόγου και ηθελημένα αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη κατευθύνοντάς την συ-χνά σε πεδία ανούσιας και εφήμερης λογομαχίας και αντιπαράθεσης.

f Ποιος ο ρόλος του Διαδικτύου στη δημοκρατική ανάδειξη των αντι-προσώπων κάθε κράτους-μέλους;Σύγχρονες μορφές επικοινωνίας,

όπως το διαδίκτυο, και διάχυσης της πληροφορίας, όπως το ιστολόγιο ή οι επιγραμμικές ομάδες διαλόγου, πα-ράγουν «κοινωνικό λογισμικό», υπε-ρακοντίζοντας παραδοσιακές δομές επικοινωνίας. Το Διαδίκτυο είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο άμεσης, δια-δραστικής και ευέλικτης επικοινωνίας

με τους πολίτες. Το σύνολο της κοινο-βουλευτικής δραστηριότητας των Ευ-ρωβουλευτών καλύπτεται επιγραμμι-κώς (online) με ζωντανές αναμεταδό-σεις των συνεδριάσεων της Ολομέλει-ας και των Επιτροπών, καθώς και με ηλεκτρονική καταγραφή και παρουσί-αση του έργου τους στις προσωπικές ιστοσελίδες τους που φιλοξενεί ο ιστο-χώρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Υπό αυτό το πρίσμα, το Διαδίκτυο ενι-σχύει το δικαίωμα του πολίτη να ελέγ-χει επί ορατών δεδομένων, πράξεων και ενεργειών, και απαντά στο αίτημα για περισσότερη διαφάνεια και δημο-κρατική λογοδοσία.

Οφείλω όμως να κάνω και την ακόλουθη επισήμανση: το Διαδίκτυο, όπως και η τηλεόραση και οι εφημερί-δες, συνιστά μέσο μετάδοσης και επι-κοινωνίας του παραγόμενου, κατά την ευρωκοινοβουλευτική δραστηρι-ότητα, έργου και δεν δύναται να υπο-καθιστά επ’ ουδενί την ουσία του, που είναι η καθημερινή παρουσία, συμβο-λή και συνδιαμόρφωση των αποφά-σεων που λαμβάνονται εντός των συντεταγμένων πεδίων λειτουργικής αρμοδιότητας στο Ευρωπαϊκό Κοινο-βούλιο.

f Πώς και πότε προβλέπετε ότι θα δημιουργηθούν πραγματικά ευρω-παϊκά πολιτικά κόμματα και τι ση-μαίνει πρακτικά σήμερα η απουσία τους;Προφανώς αναφέρεσθε στη δη-

μιουργία πανευρωπαϊκών κομματι-κών σχηματισμών που θα κατέρχο-νται στις εκλογές με ενιαίο ψηφοδέλ-τιο, γιατί πραγματικά ευρωπαϊκά πο-λιτικά κόμματα υπάρχουν και λειτουρ-γούν με απτές δράσεις και αποτελέ-σματα. Μια τέτοια προοπτική δύναται να προσδώσει ένταση στον υπερεθνι-κό χαρακτήρα των ευρωεκλογών και να αναδείξει κοινά αιτήματα και επι-

Το Διαδίκτυο ενισχύει το δικαίωμα του πολίτη να ελέγχει επί ορατών δεδομένων,πράξεων και ενεργειών, και απαντά στο αίτημαγια περισσότερη διαφάνεια και δημοκρατική λογοδοσία.

Ε Υ Ρ Ω Ε Κ Λ Ο Γ Ε Σ 2 0 0 9 11


διώξεις για τους ευρωπαίους πολίτες. Συναρτάται όμως και με την περαιτέ-ρω μετάβαση του ευρωπαϊκού ενωσια-κού φαινομένου σε μία ευρωπαϊκή δη-μόσια σφαίρα.

f Γιατί κατά τη γνώμη σας δεν έχουν υπάρξει μέχρι σήμερα υποψήφι-οι των ελληνικών πολιτικών κομ-μάτων που διεκδικούν την ψήφο των Ελλήνων ως Ευρωπαίων πολι-τών, που να μην έχουν την ελληνική εθνικότητα, σε εκλόγιμη πόσω μάλ-λον δε θέση, για να εκλεγούν μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου;Χωρίς το αριθμητικό στοιχείο να

είναι καθοριστικό, η Ελ-λάδα δεν είναι παραδο-σιακή χώρα υποδοχής ευρωπαϊκής μετανά-στευσης. Άλλωστε και όποια κόμματα σε κρά-τη μέλη της Ευρωπαϊ-κής Ένωσης έχουν συ-μπεριλάβει στα ψηφο-δέλτιά τους «αλλοδα-πούς» υποψηφίους, υφί-σταται, κατά κανόνα, ο ισχυρός δεσμός της ιθα-γένειας της χώρας υπο-δοχής, συνυπολογιζομένου και του ενσκόπου ψηφοσυλλεκτικού κριτηρί-ου που απορρέει από το μέγεθος του αντικτύπου σε μεταναστευτικές πλη-θυσμιακές κοινότητες.

f Ο Ευρωβουλευτής που έχει εκλε-γεί στην Ελλάδα οφείλει να υπε-ρασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα, το κοινό συμφέρον και τι πρέπει να γίνεται όταν αυτά έρχονται σε σύ-γκρουση;Ο Ευρωβουλευτής οφείλει κατ’ αρ-

χάς να λειτουργεί ως δέκτης των κοι-νωνικών μηνυμάτων που λαμβάνει από την χώρα προέλευσής του και εν συνεχεία ως ιμάντας μεταφοράς να

ταξινομεί, να επιλέγει και να αξιολο-γεί προτεραιότητες. Η πρόκληση για τον Έλληνα Ευρωβουλευτή συνίσταται στην καλύτερη δυνατή ένταξη κορυ-φαίων προτεραιοτήτων στις ευρωπα-ϊκές συνθετικές διαδικασίες. Όσο κα-

λύτερα λειτουργεί η διαλεκτική αυτή σχέση, τόσο ενισχυμένη θα εξέρχεται η εθνική του ταυτότητα, αλλά και η ευ-ρωπαϊκή.

f Τι πιστεύετε ότι θα έπρεπε να αλ-λάξει στον τρόπο εκλογής και προ-εκλογικής δραστηριοποίησης των Ευρωβουλευτών, ώστε η δέσμευ-σή τους έναντι των Ευρωπαίων πο-λιτών να είναι ισχυρότερη και πιο αποτελεσματική, περισσότερο αντι-προσωπευτική και, εφόσον πιστεύ-ετε στην ομοσπονδιακή προοπτική, να συμβάλει στην εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης και την προώθηση της πολιτικής ένωσης;

Κατά τη γνώμη μου, μία από τις περισσότερο σημαντικές προκλήσεις της διαδικασίας ανάδειξης των Με-λών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συ-νιστά η συγκρότηση ευρωπαϊκής δη-μόσιας σφαίρας. Αναφέρομαι στο έλ-

λειμμα ενός εξευρωπαϊσμένου συστήματος επικοινωνίας που να συγχρονίζει τους κατ΄ ιδίαν εθνικούς δημόσιους χώρους. στο έλλειμμα μίας διεθνικής διαδικασίας νομιμοποιημένης εισροής μηνυμάτων της κοι-νωνίας των πολιτών και νο-μιμοποιημένης εκροής ευρω-παϊκών αποφάσεων. Τα επίπε-δα της πολύβαθμης ευρωπα-ϊκής διακυβέρνησης - υπερε-θνικό, εθνικό, περιφερειακό, τοπικό- δεν συναρθρώνονται

κατά τρόπο που να αντανακλά έναν ενιαίο ρόλο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην υφίσταται συχνά ενιαία ευρω-παϊκή βούληση, αλλά άθροισμα βουλή-σεων, οι οποίες μπορεί να συμπίπτουν ή να είναι ασύμπτωτες κατά τρόπο πά-ντα μη σύγχρονο.

Η ανάδειξη ενός ευρωπαϊκού δη-μοσίου χώρου συνιστά κοινή πρόκλη-ση τόσο για το πολιτικό σύστημα όσο και για τα συστήματα επικοινωνίας. Η Ευρώπη εμβαθύνει και αποκτά τα ποιοτικά εκείνα χαρακτηριστικά, τα οποία, με σεβασμό της εθνικής ταυτό-τητας των ευρωπαϊκών πολιτειών, ανα-δεικνύουν την απαρχή συγκρότησης μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδίας.

Δεν είναι οι πολίτες που φέρουν την ευθύνη της παθογένειας στη διαδικασία επικοινωνίας, διαβούλευσης, εισροής και εκροής. Οι πολίτες της Ελλάδας, οι πολίτες της Ευρώπης ενδιαφέρονται για την Ευρώπη.


f Ποια είναι η γνώμη σας σχετικά με την ανάδειξη Ευρωβουλευτών βά-σει του ισχύοντος (μη) Ευρωπαϊκού εκλογικού συστήματος; Γιατί δεν υπάρχει ένα ενιαίο εκλογικό σύ-στημα για όλα τα κράτη – μέλη και πόσο εφικτό είναι αυτό;Σήμερα δεν υπάρχει ένα και μόνο

ευρωπαϊκό εκλογικό σύστημα, αφού δεν υπάρχει ένα και μόνο εκλογικό σώμα. Οι πολίτες μετέχουν στις εκλο-γικές διαδικασίες αντιλαμβανόμενοι τις Ευρωεκλογές κυρίως ως συνέχεια του εθνικού-κρατικού πολιτικού αντα-γωνισμού.

Έχει ενδιαφέρον ότι οι Ευρωεκλο-γές είναι πολλές φορές η αφορμή για την έκφραση εθνικών πολιτικών δυνά-μεων που ασφυκτιούν σε πλειοψηφι-κά εκλογικά συστήματα. Έτσι, για πα-ράδειγμα, μπορούν ακροδεξιοί να βρί-σκουν έκφραση στο Ευρωκοινοβούλιο, όπως στο παρελθόν το Εθνικό Μέτω-πο στη Βρετανία, αξιοποιώντας έτσι τη δυνατότητα έκφρασης ακραίων ευρω-σκεπτικιστικών τάσεων με όχημα τις Ευρωεκλογές. Είναι επίσης παράδο-ξο ότι εθνοτικά και εθνικιστικά κινή-ματα ενδυναμώνονται από την παρου-σία τους στην Ευρωβουλή, διεκδικώ-ντας τη μεγαλύτερη δυνατή αναβάθ-μιση της περιφέρειας τους ως υποκεί-μενα διεθνούς δικαίου.

Οι ευρωεκλογές τελικά συντείνουν στην ανάδειξη εσωτερικών πολιτικών διαχωρισμών χωρίς να υπάρχει μία πα-

ράλληλη υπερεθνική ή υπερ-κρατική πολιτική όσμωση. Τόσο τα ευρωπαϊκά κόμματα όσο και οι προεκλογικές τους εκστρατείες δεν έχουν πανευρωπαϊκό χαρακτήρα, αφού αποτελούν απλά το άθροισμα κρατικών-εθνικών εκλογι-κών αναμετρήσεων. Έτσι, για παρά-δειγμα, δε συζητούμε για την «Ευρω-παϊκή οικονομική κρίση», αλλά για συντονισμό κινήσεων σε 27 οικονο-μικές κρίσεις. Με άλλα λόγια, το ζή-τημα της εναρμόνισης των εκλογικών μας συστημάτων στην Ε.Ε δεν αποτε-λεί ζήτημα τόσο άμεσης προτεραιότη-τας όσο η εναρμόνιση της πολιτικής μας ατζέντας.

f Πώς ερμηνεύεται το γεγονός, ότι παρά τον άμεσο και καθολικό χα-ρακτήρα της ψηφοφορίας από το 1979, το ποσοστό της συμμετοχής των Ευρωπαίων πολιτών διαρκώς συρρικνώνεται.Δεν πιστεύω ότι έχουμε έλλειμμα

πληροφόρησης ή ενδιαφέροντος. Δεν υπάρχουν «απλοί και ανενημέρωτοι» άνθρωποι ή αυτοί δεν είναι περισσό-τεροι από αυτούς που έχουμε μπρο-στά μας σε μία εθνική εκλογική ανα-μέτρηση.

Με τις παρούσες συνθήκες είναι προφανές σε κάθε Ευρωπαίο πολίτη πως η Ευρώπη αγγίζει άμεσα την κα-θημερινότητά του. Από το Ευρώ έως την απελευθέρωση αγορών και επαγ-γελμάτων, υπάρχει μία σειρά από ζητή-

ματα που αγγίζουν την καθημερινότη-τα του πολίτη.

Το πρόβλημα είναι ότι στην Ε.E έχουμε δημοκρατικό έλλειμμα. Ο πο-λίτης δεν αισθάνεται ότι η εκλογι-κή διαδικασία του δίνει τη δυνατότη-τα να διαμορφώσει την πολιτική ατζέ-ντα. Σε κάθε περίπτωση, μετά τη τε-λευταία αναθεώρηση, ο θεσμικός ρό-λος του Ευρωβουλευτή δεν είναι πια μόνο ελεγκτικός και έμμεσος, αλλά έχει κατά κανόνα τη δυνατότητα νο-μοπαρασκευαστικών παρεμβάσεων (σ.σ. διαδικασίες συναπόφασης) όπως στα εθνικά κοινοβούλια. Μεγάλη εξαί-ρεση αποτελούν τα θέματα που άπτο-νται της κοινής εξωτερικής πολιτικής, όπου ο ρόλος του Κοινοβουλίου είναι αυστηρά συμβουλευτικός.

Πέρα από το σημαντικό και σημα-ντικά διευρυμένο εκλεκτικό του ρόλο, το Κοινοβούλιο έχει σημαντικά ηθι-κά ερείσματα, αφού πρόκειται για τον μόνο θεσμό με άμεση λαϊκή νομιμο-ποίηση.

f Πώς θα μπορούσε να αντιμετωπι-στεί η χαμηλή συμμετοχή των πο-λιτών στις Ευρωεκλογές και ιδιαί-τερα της νεολαίας; Ποια τα μέτρα που λαμβάνει ή θα έπρεπε να λά-βει η Ε.Ε για να προωθήσει τη συμ-μετοχή στις Ευρωεκλογές.Το 2003 η Ε.Ε αναγκάστηκε να

παραδεχτεί ότι η «Κοινωνία Κολλη-τών» υπερισχύει της «Κοινωνίας Πο-

Μαρία-Ελένη ΚοππάΕυρωβουλευτής ΠΑΣΟΚ


Ε Υ Ρ Ω Ε Κ Λ Ο Γ Ε Σ 2 0 0 9 13


λιτών» αφού σε αναφορά του Ευρω-παϊκού Κοινοβουλίου επισημάνθηκε ότι 70% των φορέων άσκησης πίεσης (lobby) σε νομοθετικές πρωτοβουλίες της Επιτροπής εκπροσωπούν εταιρικά συμφέροντα και μόλις 30% φορείς της Κοινωνίας Πολιτών. Αυτό σημαίνει ότι μία πολυεθνική έχει πολύ μεγαλύτερη επιρροή από ένα συνδικαλιστή, έναν συνταξιούχο, ή έναν νέο.

Με άλλα λόγια, για να έχουμε με-γαλύτερη συμμετοχή των νέων πρέπει να αναβαθμίσουμε την ποιότητα και το περιεχόμενο της πολιτικής επιρρο-ής των πολιτών στην Ε.Ε. Το πρόβλη-μα είναι ότι οι νέοι είναι αποδυναμω-μένοι τόσο σε εθνικό όσο και σε Ευρω-παϊκό επίπεδο:

Επειδή πρόκειται για τη γενιά των 700 Ευρώ που ζει σε πρωτόγονες εργασιακές συνθήκες.

Επειδή πρόκειται για τη γενιά που βλέπει τις κοινωνικές του παροχές – παιδείας, υγείας, κ.ο.κ. – είτε να εξανεμίζονται, είτε να ιδιωτικοποι-ούνται.

Επειδή πρόκειται για την πρώτη γε-νιά μεταπολεμικά που θα ζήσει χει-ρότερα από τους γονείς της.Για όλους αυτούς τους λόγους, πρέ-

πει τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα να διεκδικήσουν έναν κοινωνικό πυλώνα πολιτικής, αφού μία κοινή αγορά χω-ρίς μία κοινή κοινωνία είναι φυσικό να μην είναι ελκυστική για νέους, μεσήλι-κες ή ηλικιωμένους.

Ναι μεν μπορούμε να υπολογίζου-με στις παραδόσεις εθνικής πόλωσης του εκλογικού μας συστήματος προ-κειμένου να φέρουμε τον ηλικιωμένο ή τον μεσήλικα στην κάλπη, αλλά ο νέος δε βλέπει το λόγο να φύγει από το σπίτι του Κυριακάτικα. Για να πείσου-με τους νέους ότι ασκούν «λαϊκή κυρι-αρχία», πρέπει πρώτα να το πιστέψου-με εμείς ως πολιτικοί φορείς. Νομίζω ότι το τελευταίο πρόγραμμα του Ευρω-παϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος κινεί-ται προς τη σωστή κατεύθυνση. Εάν οι νέοι το διαβάσουν, τα μέσα το επικοι-νωνήσουν και οι πολιτικοί αντιπαρα-

τεθούν για το περιεχόμενο του, οι νέοι θα βρουν πολλούς λόγους να βγουν από το σπίτι τους τον Ιούνιο.

f Πώς μπορεί να ανατραπεί το επι-κοινωνιακό χάσμα μεταξύ πολιτών και Ε.Ε, αλλά και να ξεπεραστεί το έλλειμμα ενημέρωσης σχετικώς με τις εκλογές;Το χάσμα είναι κυρίως πολιτικό και

όχι επικοινωνιακό. Νομίζω ότι πρώ-τος στόχος πρέπει να είναι η διαμόρ-φωση ευρωπαϊκών προγραμμάτων για κάθε παράταξη του Ευρωκοινοβουλί-ου. Πρέπει σιγά-σιγά να «απελευθερω-θούμε» από τη λογική της εθνικής εκ-προσώπησης και να κινηθούμε σε μία κοινωνική και ιδεολογική αντιπαρά-θεση.

f Ποιος είναι ο ρόλος του Διαδικτύ-ου στη δημοκρατική ανάδειξη των αντιπροσώπων κάθε κράτους μέ-λους;Η εκλογή του Μπάρακ Ομπάμα

ανέδειξε τις καινούριες ευκαιρίες που προσφέρει το διαδίκτυο για την ποιοτι-κή αναβάθμιση του δημοκρατικού μας πολιτεύματος.

Το διαδίκτυο άλλαξε την ποιότη-τα χρηματοδότησης των κομμάτων. Ο Ομπάμα είχε μία βάση 3,1εκ. δωρητών στην εκστρατεία του, δηλαδή χιλιά-δες μεσοαστούς που έδωσαν τον οβο-λό τους με την ίδια διαφάνεια που πω-λούνται εισιτήρια για τα φεστιβάλ των πολιτικών νεολαιών.

Το διαδίκτυο άλλαξε την ποιότη-τα συμμετοχής στην προεκλογική εκ-στρατεία. Ο Ομπάμα είχε 5 εκ. εθελο-ντές που σηκώθηκαν από τον κανα-πέ για να τον βοηθήσουν με τον χρό-νο τους. Όλοι αυτοί κινητοποιήθηκαν, συντονίστηκαν και συμμετείχαν με τη γνώμη τους και το χρόνο τους χάρη στο διαδίκτυο. Ο Ομπάμα δε μπή-κε στο σαλόνι των Αμερικανών μόνο από την τηλεόραση, αλλά με 16 διαφο-ρετικές πλατφόρμες στο διαδίκτυο και τους έδωσε την ευκαιρία μίας διαδρα-στικής συνάντησης μαζί του.

Τις δυνατότητες της τεχνολογίας

για την αναβάθμιση της δημοκρατίας έχει επιχειρήσει να αξιοποιήσει και ο Γ. Παπανδρέου. Ο τρόπος επικοινωνί-ας δείχνει ηθική και πολιτική ακεραι-ότητα, ικανότητα διαχείρισης αλλά και πίστη σε οράματα και αξίες. Πολ-λές φορές, όπως λένε οι επικοινωνιο-λόγοι, το μέσο είναι το μήνυμα. Σήμε-ρα ζούμε το τέλος μίας μαζικής δημο-κρατίας όπου το μήνυμα απευθύνεται σε όλους μαζί και την αρχή μίας δημο-κρατίας όπου το μήνυμα απευθύνεται σε κάθε ένα ξεχωριστά.

Μπορεί κάποιος να βλέπει στο δι-αδίκτυο μόνο «μεγάλους αδελφούς» και νέες ευκαιρίες δημιουργίας υπερ-συγκεντρωτισμού. Όμως, την ίδια στιγμή έχουμε την ευκαιρία πραγμα-τικής ενδυνάμωσης του πολίτη. Τελι-κά, ο ρόλος του διαδικτύου θα καθορι-στεί από τις πολιτικές μας προθέσεις.

Στην Ευρώπη η χρήση του διαδι-κτύου είναι ακόμα πειραματική. Οι λό-γοι φυσικά δε είναι μόνο «τεχνικής φύ-σης», αλλά κυρίως πολιτικής.

f Πώς και πότε προβλέπετε ότι θα δη-μιουργηθούν πραγματικά ευρωπαϊ-κά κόμματα και τι σημαίνει πρακτι-κά η απουσία τους;Η απουσία πραγματικών ευρωπαϊ-

κών πολιτικών κομμάτων σημαίνει ότι η «ευρωπαϊκή πολιτική» είναι απλά το άθροισμα εθνικών πολιτικών.

Ίσως η συνένωση ευρωπαϊκών δυ-νάμεων σε ολοκληρωμένα κόμματα με συνεκτική δομή και πρόγραμμα θα εί-ναι η μεγαλύτερη ωφέλεια από τη ση-μερινή οικονομική κρίση. Δεν μπο-ρούμε να κινούμαστε πια στη λογι-κή της αλληλεξάρτησης. Χρειαζόμα-στε άμεσα κοινή στρατηγική. Αυτή εί-ναι η απάντηση στο «πώς» θα δημι-ουργηθούν «πραγματικά» ευρωπαϊ-κά κόμματα. Όσο για το «πότε», κα-νείς δεν μπορεί να προβλέψει το μέλ-λον. Όμως, μπορούμε με ασφάλεια να προβλέψουμε τα αδιέξοδα στα οποία οδηγούμαστε.

f Γιατί κατά τη γνώμη σας δεν έχουν

Ε Υ Ρ Ω Ε Κ Λ Ο Γ Ε Σ 2 0 0 914


υπάρξει μέχρι σήμερα υποψήφι-οι των ελληνικών πολιτικών κομ-μάτων που διεκδικούν την ψήφο των Ελλήνων ως Ευρωπαίων πολι-τών, που να μην έχουν την ελληνική εθνικότητα, σε εκλόγιμη πόσω μάλ-λον θέση, για να εκλεγούν μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.Επειδή δυστυχώς οι Ευρωεκλογές

σε όλη την Ε.Ε αποτελούν την προέ-κταση μίας εθνικής πολιτικής αντιπα-ράθεσης, η μόνη δυνατότητα αλλοε-θνών υποψηφίων θα ήταν αυτή των πολιτών που προέρχονται από μετα-ναστευτικές κοινότητες και, παράλ-ληλα, έχουν ως χώρα καταγωγής τους κράτη μέλη της Ε.Ε.

Δεν πιστεύω ότι η πολιτική εκ-προσώπηση πρέπει να οδηγείται από «εξωτικά» κριτήρια μίας ψευδεπίγρα-φης πολυχρωμίας. Νομίζω, ότι η μόνη ουσιαστική δυνατότητα ξένων υπο-ψηφίων στην Ελλάδα δύναται να προ-κύψει μετά την ένταξη της Πολωνίας στην Ε.Ε (2004), αλλά πολύ περισσότε-ρο με την ένταξη Βουλγαρίας και Ρου-μανίας (2007). Με το δικαίωμα ψήφου προκύπτει τελικά και το ζήτημα της δί-καιης αντιπροσώπευσης.

Με τη στάση του ΠΑΣΟΚ στο ζή-τημα της δεύτερης γενιάς μεταναστών, καθώς και με την καθιέρωση ποσό-στωσης για τη συμμετοχή των μετα-ναστών στα όργανα του κόμματος εί-ναι μάλλον πιθανό στο μέλλον τέτοιοι εκπρόσωποι να προέρχονται από το χώρο μας. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που προέχει δεν είναι ένας «ξένος ευ-ρωβουλευτής», αλλά η συμμετοχή των νέων συμπολιτών μας σε μαζικές πολι-

τικές δομές.

f Ο Ευρωβουλευτής που έχει εκλε-γεί στην Ελλάδα οφείλει να υπε-ρασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα, το κοινό συμφέρον και τι πρέπει να γίνεται όταν αυτά έρχονται σε σύ-γκρουση;Ανησυχώ ιδιαίτερα επειδή μία σει-

ρά πολιτικών ζητημάτων – παιδεία, δημόσια διοίκηση, εξωτερική πολιτική, υγεία, κ.ο.κ. – έχει την τάση να «εθνι-κοποιείται». Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να μην εκπληρώνουμε το ρόλο μας ως εκπρόσωποι διαφορετικών πολιτικών κομμάτων, αλλά να ομονοούμε στο όνομα του έθνους.

Στη δημοκρατία υπάρχει λαϊκή και όχι εθνική κυριαρχία. Η εθνική κυρι-αρχία αφορά το κράτος ως δομή, όχι την κυβέρνηση. Το κράτος και το κόμ-μα δεν ταυτίζονται. Υπάρχουν θέματα στα οποία έχουμε διαμορφώσει μία «εθνική σύμπνοια», αλλά κανένας δε δίνει λευκές επιταγές σε κανένα, για-τί σε τελευταία ανάλυση το εκλογικό σώμα μας ψηφίζει για να εκπροσωπού-με και όχι να ομονοούμε.

Πράγματι, σε κάποια θέματα, υπάρχει σύγκρουση εθνικών και κοι-νοτικών (όχι κοινών) συμφερόντων. Αυτό όμως συμβαίνει όταν τα συμ-φέροντα των πολιτών της χώρας μας αντιβαίνουν τα συμφέροντα πολιτών σε άλλες χώρες. Σε αυτές τις περιπτώ-σεις το δίλλημα είναι πάλι ψευδεπί-γραφο, αφού η κύρια ευθύνη ενός πο-λιτικού είναι έναντι των ψηφοφόρων του. Άρα, υπερισχύει το εθνικό συμφέ-ρον, αφού το εκλογικό σώμα που ανα-

δεικνύει τον/την Ευρωβουλευτή είναι εθνικό.

f Τι πιστεύετε ότι θα έπρεπε να αλ-λάξει στον τρόπο εκλογής και προ-εκλογικής δραστηριοποίησης των Ευρωβουλευτών, ώστε η δέσμευ-ση τους έναντι των Ευρωπαίων πο-λιτών να είναι ισχυρότερη και πιο αποτελεσματική, περισσότερο αντι-προσωπευτική και, εφόσον πιστεύ-ετε στην ομοσπονδιακή προοπτική, να συμβάλει στην εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης και την προώθηση της πολιτικής ένωσης.Για να ανταποκριθούμε στη δέ-

σμευσή μας έναντι Ευρωπαίων πολι-τών, έχουμε την ευθύνη να αναπτύξου-με πολιτικό λόγο και πρόγραμμα πα-νευρωπαϊκό, που θα υπερβαίνει δηλα-δή τη λογική του αθροίσματος εθνι-κών-κρατικών πολιτικών. Όμως, τελι-κά το κύριο ζήτημα είναι η θέση μας έναντι της ομοσπονδιακής προοπτι-κής. Μία τέτοια προοπτική δεν μπορεί παρά να έχει ως βάση τη λαϊκή κυρι-αρχία και, συνεπώς, να υπερβαίνει της από τα πάνω προώθησης πολιτικών.

Ομοσπονδία σημαίνει υπερεθνι-κή λαϊκή κυριαρχία. Για να γίνει αυτό, πρέπει η Ε.Ε να υπερβεί το στόχο της ενοποίησης αγορών και να στοχεύ-σει με σαφήνεια σε συνένωση κοινω-νικών δομών: υγείας, παιδείας, ασφά-λισης, κ.ο.κ. Το πρώτο βήμα για ουσια-στική πολιτική είναι ένας Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Πυλώνας. Ένα τέτοιο πρό-γραμμα όμως θα έχει εχθρική αντιμε-τώπιση, όχι μόνο από τα άκρα του πο-λιτικού φάσματος αλλά και από το νε-οφιλελεύθερο κέντρο.

Εάν κάποιος επιζητούσε ομοσπον-δία με τη σημερινή μορφή της Επιτρο-πής, με τις σημερινές αρμοδιότητες του Ευρωκοινοβουλίου και με ένα Συμβού-λιο που θα εξακολουθεί να συνεδριά-ζει πίσω από κλειστές πόρτες, τότε θα μιλούσαμε για μία διεύρυνση του υφι-στάμενου δημοκρατικού ελλείμματος της Ε.Ε. Η από τα πάνω ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος έχει αγγίξει τα όρια της.

Πρέπει σιγά-σιγά να «απελευθερωθούμε» από τη λογική της εθνικής εκπροσώπησης και να κινηθούμε σε μία κοινωνική και ιδεολογική αντιπαράθεση.


f Ποια είναι η γνώμη σας σχετικά με την ανάδειξη των Ευρωβουλευτών βάσει του ισχύοντος (μη) ευρωπα-ϊκού εκλογικού συστήματος; Για-τί δεν υπάρχει ένα ενιαίο εκλογικό σύστημα για όλα τα κράτη – μέλη και πόσο εφικτό είναι αυτό;h υποχρέωση για απλή αναλογι-

κή στην εκλογή των μελών του Ευρω-κοινοβουλίου είναι πανευρωπαϊκή και κοινή για όλους. Τα επιμέρους ζητή-ματα εναπόκεινται στα κράτη μέλη και ορίζονται από τους εκλογικούς νόμους. Στην Ελλάδα των αρχηγικών κομμάτων και των άνωθεν επιλογών η εκλογή βάσει λίστας είναι ο κανόνας. Στο Συνασπισμό υπάρχει η καταστατι-κή πρόβλεψη της κατάταξης των υπο-ψηφίων στη λίστα μετά από ψηφοφο-ρία των μελών. Οι δημοκρατικές δια-δικασίες αρχίζουν μέσα από το ίδιο το κόμμα και αντανακλούν τις επιδιώξεις μας για περισσότερη συμμετοχή και δι-αφάνεια στην εκλογή των αντιπροσώ-πων μας.

f Πώς ερμηνεύετε το γεγονός, ότι παρά τον άμεσο και καθολικό χα-ρακτήρα της ψηφοφορίας από το 1979, το ποσοστό της συμμετοχής των Ευρωπαίων πολιτών διαρκώς συρρικνώνεται;Η σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση βρί-

σκεται σε βαθιά κρίση και «δεν αρέ-σει». Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές εντείνουν επικίνδυνα τις κοινωνικές ανισότητες. Το έλλειμμα διαφάνειας και δημοκρατικής λειτουργίας απο-μακρύνει τους πολίτες. Η ενίσχυση

του συναισθήματος ευρωαδιαφορίας και ευρωδυσφορίας των πολιτών θέ-τει επί τάπητος την ανάγκη δημοκρα-τικής αναθεμελίωσης της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης. Ζούμε μια κρίση νομιμοποί-ησης του κυρίαρχου ευρωπαϊκού οικο-νομικού και κοινωνικού μοντέλου. Οι κυρίαρχες επιλογές της Κομισιόν και του Συμβουλίου προωθούν μια ενο-ποίηση αλά καρτ με βάση τις νεοφιλε-λεύθερες προτεραιότητες. Η δική μας αριστερή ευρωπαϊκή επιλογή βρίσκε-ται στον αντίποδα των ευρωφοβικών.

Ο Συνασπισμός και το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, διεκδικούμε μια ριζική διαφορετική πορεία για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Θέλουμε μια Ευ-ρώπη, πιο ενωμένη πολιτικά, με ομο-σπονδιακή προοπτική, με πιο ισχυρή κοινωνική και περιβαλλοντική πολι-τική, με δραστικά αυξημένο κοινοτι-κό προϋπολογισμό, ενεργή και αυτό-νομη στα προβλήματα της παγκόσμι-ας ειρήνης και όχι ουραγό των ΗΠΑ.

f Πώς θα μπορούσε να αντιμετωπι-στεί η χαμηλή συμμετοχή των πο-λιτών στις Ευρωεκλογές και ιδιαί-τερα της νεολαίας; Ποια τα μέτρα που λαμβάνει ή θα έπρεπε να λά-βει η Ε.Ε για να προωθήσει τη συμ-μετοχή στις Ευρωεκλογές;Το αδιέξοδο που σήμερα αντιμετω-

πίζει η Ε.Ε, πιο έντονα μετά την απόρ-ριψη του Ευρωσυντάγματος και τα δύο «όχι», είναι αποτέλεσμα δύο πραγμά-των. Στην Ε.Ε υπάρχουν πλέον 27 κρά-τη μέλη με διαφορετικά συμφέροντα και διεκδικήσεις, με διαφορετικές οπτι-

κές για το ποια πρέπει να είναι η Ε.Ε και σε ποια μορφή πρέπει να καταλή-ξει. Από την άλλη έχουμε τη μη συμ-μετοχή, την αδιαφορία των Ευρωπαίων πολιτών που πηγάζει κατ’ αρχάς από την μη ενημέρωση τους για όσα συμ-βαίνουν σε επίπεδο Ε.Ε. Οι Ευρωπαί-οι πολίτες που όμως όταν τους « δίνε-ται ο λόγος» τολμούν να εκφράσουν την εναντίωσή τους στα όσα δεν εγκρί-νουν. Επομένως, η Ε.Ε πρέπει να κάνει αλλαγές για να γίνει πιο ευέλικτη, πιο ανοιχτή και πιο κατανοητή. Οι διαδι-κασίες να απλοποιηθούν για να είναι πιο γρήγορες και άμεσες και κυριότερα πιο προσβάσιμες στον πολίτη. Το ΕΚ να γίνει ίσο μεταξύ ίσων και η Κοινω-νία Πολιτών να συμμετέχει πιο ενερ-γά και ουσιαστικά στη λήψη των απο-φάσεων και στις εξελίξεις. Τα εθνικά Κοινοβούλια να λάβουν επίσης μεγα-λύτερο ρόλο στις διαδικασίες. Για να ξεφύγει η Ε.Ε από το αδιέξοδο πρέ-πει να συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να επιτέλους να συμπεριλάβει τους λαούς στις διαδικασίες, να τους ενημερώνει και από την άλλη πρέπει να γίνει μια ουσιαστικότερη συζήτηση μεταξύ των ΚΜ για το πού πάει η Ε.Ε.

f Πώς μπορεί να ανατραπεί το επι-κοινωνιακό χάσμα μεταξύ πολιτών και Ε.Ε, αλλά και να ξεπεραστεί το έλλειμμα ενημέρωσης σχετικώς με τις εκλογές;tο πρόβλημα της Ευρώπης δεν εί-

ναι επικοινωνιακό. Είναι κοινωνικό και δημοκρατικό. Η Ευρώπη των μεγάλων παραδόσεων του εργατικού κινήμα-

Δημήτριος Παπαδημούλης Ευρωβουλευτής ΣΥΝ


Ε Υ Ρ Ω Ε Κ Λ Ο Γ Ε Σ 2 0 0 916


τος και της αριστεράς, που οδήγησαν στο «ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο» και τις εγγυήσεις του κράτους δικαί-ου, υπονομεύεται και συρρικνώνεται. h απογοήτευση των πολιτών και ιδίως της νεολαίας συνίσταται ακριβώς σε αυτή την απομάκρυνση των Βρυξελ-λών από τις καθημερινές διεκδικήσεις τους και την αποτυχία να δώσουν λύ-σεις στα προβλήματά τους. Εμείς, σαν δύναμη αριστερού ευρωπαϊσμού, οφεί-λουμε να πείσουμε τους πολίτες ότι η Ευρώπη αποτελεί ταυτόχρονα και το ευνοϊκότερο πεδίο για την προώθηση του στρατηγικού σχεδίου για τις προ-οδευτικές μεταρρυθμίσεις και για τον σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευ-θερία. Η αυριανή Ενωμένη Ευρώπη ή θα είναι κοινωνική και δημοκρατική ή δεν θα υπάρξει. Η σύγχρονη Ευρωπαϊ-κή Αριστερά οφείλει να βρίσκεται στην πρωτοπορία αυτής της σημαντικής πο-λιτικής και κοινωνικής μάχης.

f Ποιος ο ρόλος του Διαδικτύου στη δημοκρατική ανάδειξη των αντι-προσώπων κάθε κράτους-μέλους;Οι νέες τεχνολογίες μπορούν να

αποτελέσουν εργαλείο πληροφόρησης και διαφάνειας για τη δημοκρατική και ανοιχτή λειτουργία όλων των θεσμών, τόσο των εθνικών όσο και των ευρω-παϊκών. Δεν πρέπει όμως να επιμένου-με στη φόρμα και όχι στην ουσία. Το Διαδίκτυο γενικά, η διαδραστική επι-κοινωνία και ενημέρωση, τα μπλογκς και οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύω-σης είναι βοηθήματα και όχι αυτοσκο-πός. Οφείλουμε να δώσουμε έμφαση στην πρόσβαση όλων στην ενημέρωση και όχι στο να αποκλείσουμε ένα μέρος του πληθυσμού από αυτή.

f Πώς και πότε προβλέπετε ότι θα δημιουργηθούν πραγματικά ευρω-παϊκά πολιτικά κόμματα και τι ση-μαίνει πρακτικά σήμερα η απουσία τους;Για να υπάρξει ουσιαστικός πολι-

τικός διάλογος σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα πρέπει κατ’αρχήν να αλλάξει ο συ-σχετισμός των δυνάμεων στα όργανα της Ε.Ε σε θεσμικό επίπεδο. Εάν απο-

κτήσει το Κοινοβούλιο τον ρόλο που πρέπει ως ίσο στη νομοθετική διαδικα-σία, αν όλες οι πολιτικές κρίνονται με τη διαδικασία της συναπόφασης και να γίνουν οι νομοθετικές διαδικασίες πιο σύντομες, άμεσες και λιγότερο γραφει-οκρατικές, τότε η πολιτική και δημο-κρατική λειτουργία των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων θα μπορέσει να αναπτυχθεί ουσιαστικά.

f Γιατί κατά τη γνώμη σας δεν έχουν υπάρξει μέχρι σήμερα υποψήφι-οι των ελληνικών πολιτικών κομ-μάτων που διεκδικούν την ψήφο των Ελλήνων ως Ευρωπαίων πολι-τών, που να μην έχουν την ελληνική εθνικότητα, σε εκλόγιμη πόσο μάλ-λον δε θέση, για να εκλεγούν μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου;Mε δεδομένο τον συσχετισμό των

ευρωεκλογών με τα ζητήματα που απασχολούν τους πολίτες σε εσωτε-ρικά ζητήματα, κάτι τέτοιο είναι δύ-σκολο. o Συνασπισμός έχει στο πα-ρελθόν αξιοποιήσει τη θεσμική δυνα-τότητα αυτή, προτείνοντας στο ευρω-ψηφοδέλτιό του άλλους Ευρωπαίους πολιτικούς.

f Ο Ευρωβουλευτής που έχει εκλε-γεί στην Ελλάδα οφείλει να υπε-ρασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα, το κοινό συμφέρον και τι πρέπει να γίνεται όταν αυτά έρχονται σε σύ-γκρουση;Η υπεράσπιση των ελληνικών συμ-

φερόντων πρέπει να γίνεται με επιχει-ρήματα και με διαπραγματεύσεις, με ζωντανή και μαχητική διπλωματία και να εξασφαλίζει συμμαχίες και όχι με αυτοαπομόνωση. Για εμάς τα εθνικά θέματα είναι ταυτόχρονα και θέματα κοινού συμφέροντος. Το θέμα δεν εί-ναι «ποιο Κράτος Μέλος θα κερδίσει» αλλά πώς θα επιτυγχάνονται συμφω-νίες που θα εξασφαλίζουν τη μεγαλύ-τερη δυνατή συναίνεση. Να πάψουμε να είμαστε επιμηθείς, να διαμαρτυρό-μαστε για τις κακές αποφάσεις ή ζητώ-ντας παρατάσεις για την προσαρμογή μας σε όσα ήδη αποφασίστηκαν. Να προσπαθήσουμε να επηρεάζουμε με

συμμαχίες, είτε θετικά για την επίτευξη στόχων, είτε αποτρεπτικά για την απο-φυγή αρνητικών ρυθμίσεων, τα πράγ-ματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο τη στιγμή που αυτά διαμορφώνονται.

f Τι πιστεύετε ότι θα έπρεπε να αλ-λάξει στον τρόπο εκλογής και προ-εκλογικής δραστηριοποίησης των Ευρωβουλευτών, ώστε η δέσμευ-σή τους έναντι των Ευρωπαίων πο-λιτών να είναι ισχυρότερη και πιο αποτελεσματική, περισσότερο αντι-προσωπευτική και, εφόσον πιστεύ-ετε στην ομοσπονδιακή προοπτι-κή, να συμβάλλει στην εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης και την προώθηση της πολιτικής ένωσης;Είναι γεγονός ότι οι πολίτες ψηφί-

ζουν στις ευρωεκλογές, σύμφωνα και με τα αποτελέσματα του πρόσφατου Ευρωβαρόμετρου, έχοντας στο μυαλό τους ζητήματα εσωτερικής πολιτικής και τη στάση των κομμάτων σε θέματα επικαιρότητας. Όσο τα κόμματα αντι-μετωπίζουν τις ευρωκλογές σαν εκλο-γές ήσσονος σημασίας, χαρακτηρίζο-ντας τες «δημοψήφισμα» ή «χαλαρή ψήφο» ανάλογα με τις δημοσκοπή-σεις, όσο δεν γίνεται ουσιαστικός διά-λογος για τα ευρωπαϊκά ζητήματα και η ενημέρωση από τα MMΕ παραμέ-νει ελλιπής και αποσπασματική, όσο οι επιλογές των αντιπροσώπων γίνο-νται από τον αρχηγό του κόμματος ή μια κλειστή γραμματεία, τόσο οι πο-λίτες θα αισθάνονται ξεκομμένοι από τη διαδικασία και συνεπώς αδιάφο-ροι. Η Ευρώπη είναι σαν το ποδήλα-το –αν δεν προχωράει, θα πέσει. Εί-ναι αναγκαία η επιτάχυνση της πορεί-ας προς την πολιτική ενοποίηση. Υπο-στηρίζω, τόσο εγώ προσωπικά όσο και ο ΣΥΝ, την ομοσπονδιακή προοπτική της Ε.Ε. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να ενι-σχυθούν οι εξουσίες των αιρετών ορ-γάνων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και η συνεργασία με τα εθνικά Κοινο-βούλια και τους λαούς, ούτως ώστε να διαμορφωθούν νέες ισορροπίες μετα-ξύ διορισμένων και αιρετών οργάνων υπέρ των πολιτών, της διαφάνειας και της δημοκρατικής λειτουργίας.

Ε Υ Ρ Ω Ε Κ Λ Ο Γ Ε Σ 2 0 0 9 17


Εισαγωγή

Αυτή η αναφορά έχει διενερ-γηθεί εξ ονόματος του Ευ-ρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Με τις ευρωπαικές εκλογές

του 2009 που πλησιάζουν, το Κοινοβού-λιο έχει ζητήσει μια ανάλυση σε βάθος μιας σειράς δεικτών του Ευρωβαρόμε-τρου με έμφαση σε συγκεκριμένα ζητή-ματα που έχουν επιπτώσεις στο γυναι-κείο πληθυσμό της Ευρωπαϊκής Ένω-σης. Η αναφορά επικεντρώνεται στις διαφορές των τοποθετήσεων και από-ψεων των Ευρωπαίων γυναικών έναντι των Ευρωπαίων ανδρών, προκειμένου να γίνει καλύτερα κατανοητό εάν οι εν λόγω διαφορές μπορούν να ασκήσουν επίδραση στο ποσοστό κινητοποίησης κατά τη διάρκεια των επόμενων ευρω-παϊκών εκλογών.

Η τρέχουσα κατάστασηΟι γυναίκες αντιλαμβάνονται την

τρέχουσα κατάσταση πιό αρνητικά από τους άνδρες

Όπως εμφανίζεται από τα πιο πρό-σφατα αποτελέσματα του Ευρωβαρό-

μετρου, μια συνέπεια της οικονομικής κρίσης είναι ότι ο παράγοντας της κα-κής ψυχολογίας διαπερνά όλες τις πτυχές της ζωής, με την κοινή γνώμη να είναι αποφασιστικά αρνητική.

Σε αυτό το τρέχον αρνητικό κλίμα, οι αντιλήψεις των γυναικών εμφανίζο-νται περισσότερο υποτονικές από εκεί-νες των ανδρών, ιδιαίτερα σε σχέση με τα θέματα που έχουν επιπτώσεις αμε-σότερα στους ανθρώπους, όπως τα οι-κονομικά θέματα. Τέτοιοι δείκτες από την έρευνα του Ευρωβαρόμετρου (φθι-νόπωρο 2008) δίνουν έμφαση στην ισχυρή αίσθηση της ανησυχίας μετα-ξύ των γυναικών.

Η αγοραστική δύναμηΤα στοιχεία δείχνουν ότι 53% των

γυναικών θεωρούν ότι η αγοραστική δύναμη του νοικοκυριού τους έχει επι-δεινωθεί κατά τη διάρκεια των τελευ-ταίων πέντε ετών, έναντι 48% των αν-δρών που μοιράζονται την ίδια άποψη.

ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟΓΥΝΑΙΚΕΣ & ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ

Τοποθετήσεις και γνώμες των γυναικών της Ευρώπης προ των Ευρωεκλογών του 2009

Μετάφραση : Αναστασία Συρανίδου

ATTITUDES AND OPINIONS OF EUROPEAN WOMEN PRIOR TO THE 2009 EP ELECTIONS

5

Financial situation of the household

Close to 4 out of 10 European women (37%) are pessimistic about the financial

situation of their household, compared to around 3 out of 10 men (31%)5.

Women’s expectations about the financial situation of their household for the next

twelve months are also more downbeat than those of men. Close to three out of ten

European women (29%) believe the situation will worsen, compared to a quarter of

men who feel this way6.

QA6.3 What are your expectations for the next twelve months: willthe next twelve months be better, worse or the same, when it

comes to...? The financial situation of your household

20%

17%

52%

51%

25%

29%

3%

3%

Male

Female

Better Same Worse DK

5 QA4a.5 How would you judge the current situation in each of the following? The financial situation of your household 6 QA6a.3 What are your expectations for the next twelve months: will the next twelve months be better, worse or the same, when it comes to...? The financial situation of your household

*EB70.1 – Aut.08

*EB70.1 – Aut.08


3

1. THE CURRENT SITUATION

- Women perceive the current situation more negatively than men -

As illustrated by the latest Eurobarometer results, one consequence of the

economic crisis is that a ‘feel-bad factor’1 currently permeates all aspects of life,

with public opinion being decisively negative.

In this current negative climate, the perceptions of women appear more downbeat

than those of men, particularly with regards to matters that affect people more

directly, such as financial matters. The following such indicators from the autumn

2008 Eurobarometer survey highlight the strong sense of concern among women2:

Purchasing power

The data shows that 53% of women feel that their household’s purchasing power

has deteriorated over the past five years, compared to 48% of men who feel this is

the case3.

QA20 Thinking about your purchasing power, that is to say the things that your household can afford in your daily life, if you

compare your present situation with five years ago, would yousay it has improved, stayed about the same, or got worse?

21%

16%

29%

29%

48%

53%

2%

2%

Male

Female

Improved Stayed about the same Got worse DK

1 This not only refers to how consumers feel about the economy which in turn affects their consumption habits but also to its extended impact over opinions beyond economic issues. 2 Wave EB70.1 was fielded from the beginning of October to the beginning of November 2008. 3 QA20 Thinking about your purchasing power, that is to say the things that your household can afford in your daily life, if you compare your present situation with five years ago, would you say it has improved, stayed about the same, or got worse?

*EB70.1 – Aut.08

Ε Υ Ρ Ω Ε Κ Λ Ο Γ Ε Σ 2 0 0 918


Η δυνατότητα αποπληρωμής λογαριασμών στο τέλος του μήνα

Το φθινοπώρο του 2008 σχεδόν μι-σές από τις Ευρωπαίες αναφέρθηκαν στην οικονομική δυσκολία, λέγοντας ότι αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αποπληρωμή των λογαριασμών τους στο τέλος του μήνα (48%), έναντι του 44% ανδρών.

Περίπου 4 στις 10 Ευρωπαίες (37%) είναι απαισιόδοξες για την οικονομική κατάσταση της οικογένειάς τους, ένα-ντι 3/10 άνδρες (31%). Οι προσδοκίες των γυναικών για την οικονομική κα-τάσταση της οικογένειάς τους στους επόμενους δώδεκα μήνες είναι επίσης περισσότερο υποτονικές από εκείνες των ανδρών. Περίπου τρεις από τις δέκα Ευρωπαίες γυναίκες (29%) θεωρεί ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί, ένα-ντι ενός τετάρτου των ανδρών που αι-σθάνονται αναλόγως.

Η τρέχουσα εθνική οικονομική κατάσταση

Η πιο απαισιόδοξη στάση μεταξύ των γυναικών φαίνεται επίσης από την κρίση περί της τρέχουσας οικονομικής κατάστασης στη χώρα τους. 72% των γυναικών αναφέρει ότι η οικονομία της χώρας τους και η κατάσταση ως προς την εργασιακή απασχόληση είναι σε κακό επίπεδο. Αυτήν την άποψη μοι-ράζεται και το 66-67% των ανδρών.

Η έρευνα του φθινοπώρο του 2008

δείχνει ότι η πιο απαισιόδοξη τοποθέ-τηση των γυναικών αναφέρεται ιδι-αίτερα στην άμεση κατάστασή τους. Οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό-σε σχέση με τους άνδρες- να υποστη-

ρίξουν μια άποψη, όταν η κατάσταση που καλούνται να κρίνουν είναι πιο μακρινή. Τα πιό υψηλά επίπεδα της απάντησης «δε γνωρίζω» καταγράφο-νται μεταξύ των γυναικών έναντι των ανδρών σχετικώς με τις κρίσεις και τις προσδοκίες περί την ευρωπαϊκή ή πα-γκόσμια οικονομία. Ως προς την αξιο-λόγηση της κατάστασης της ευρωπα-ϊκής οικονομίας, τα επίπεδα της απά-ντησης «δε γνωρίζω» είναι υψηλότε-ρα μεταξύ των γυναικών (11%) από ό,τι μεταξύ των ανδρών (7%). Το ίδιο ισχύει για την κατάσταση της παγκόσμιας οι-κονομίας (γυναίκες- 10%, άνδρες- 7%). Παρατηρούμε το ίδιο σχήμα σχετικά με τις προσδοκίες της ευρωπαϊκής οι-κονομίας: γυναίκες -14%, άνδρες -10% και η οικονομία στον κόσμο: γυναίκες -13%, άνδρες- 9%.


7

QA8b And personally, what are the two most important issues youare facing at the moment? (MAX. 2 ANSWERS) - %EU

4%

5%

8%

9%

10%

14%

9%

15%

14%

13%

24%

47%

4%

4%

7%

8%

9%

10%

10%

13%

15%

18%

22%

52%

1%

2%

1%

2%

Defence\ Foreign affairs

Terrorism

Immigration

Protecting the environment

Crime

Housing

Energy related issues

Taxation

The educational system

Unemployment

Pensions

Healthcare system

Economic situation

Rising prices\ inflation

Female

Male

Overall, the latest Eurobarometer survey shows that women are more concerned

than men about their immediate financial situation. Women more so than men feel

that their financial situation has deteriorated over the past five years and they more

often express economic hardship. Finally, the survey shows that over half of

European women are worried about inflation and rising prices. It appears therefore

that women are more likely than men to focus their attention on more immediate

concerns. It is notably the case for the healthcare system: 18% of women gave this

answer, vs. 13% of men.

*EB70.1 – Aut.08


6

Current national economic situation

The more pessimistic attitude among women is also seen in the judgment of the

current economic situation in their country.7 72% of women say that their country’s

economy and its employment situation are bad. This view is shared by around two-

thirds of men (66% and 67%, respectively)8.

QA4.1-6 QA4a.1 How would you judge the currentsituation in each of the following?

32%

25%

31%

25%

66%

72%

67%

72%

3%

2%

2%

3%

Male

Female

Male

Female

Good Bad DK

The employment situation in (OUR COUNTRY)

The situation of the (NATIONALITY) economy

The autumn 2008 survey show that women’s more pessimistic attitude pertains

particularly to their immediate situation. Women are less likely than men to hold an

opinion when the situation they are asked to judge is more remote. Higher levels of

“don’t know” answers are recorded among women compared to men with regards

to judgments and expectations of the European or global economies. When it

comes to evaluating the situation of the European economy, the level of “don’t

know” is higher amongst women (11%) than amongst men (7%). The same applies

to the situation of the global economy (women, 10%, vs. men, 7%). We observe

the same pattern regarding the expectations of the European economy: women

(14%) vs. men 10% ; and the economy in the world: women 13%, vs. men 9%

(source, EB70).

In support of the assumption that women, more so than men, focus their attention

on matters that affect them more directly, the data shows that whilst both sexes

consider rising prices/inflation as their country’s most important issue, more

women voice concern than men on this issue (39% vs. 35%)9. More tellingly, 52%

of female respondents name rising prices/inflation as the main issue facing them

personally, compared to 47% of male respondents10.

7 For more detailed information regarding the impact of the crisis on the economy, see : http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page?_pageid=3273,75548807&_dad=portal&_schema=PORTAL#3)8 QA4a.1/6 How would you judge the current situation in each of the following? The situation of the (NATIONALITY) economy / The employment situation in (COUNTRY) 9 QA8a What do you think are the two most important issues facing (OUR COUNTRY) at the moment? (MAX. 2 ANSWERS)10 QA8b And personally, what are the two most important issues you are facing at the moment? (MAX. 2 ANSWERS)

*EB70.1 – Aut.08

Ε Υ Ρ Ω Ε Κ Λ Ο Γ Ε Σ 2 0 0 9 19


Υπέρ της υπόθεσης ότι οι γυναίκες, περισσότερο από τους άνδρες, στρέ-φουν την προσοχή τους στα θέματα που έχουν επιπτώσεις σε αυτούς πιο άμεσα, το στοιχείο δείχνει ότι ενώ και τα δύο φύλα θεωρούν τις αυξανόμενες τιμές και τον πληθωρισμό ως σημαντι-κότερο ζήτημα στη χώρας τους, περισ-σότερη ανησυχία εκφράζουν οι γυναί-κες από τους άνδρες σε αυτό το ζήτη-μα (39% έναντι 35%). Χαρακτηριστικά, 52% των ερωτηθέντων γυναικών κα-τονομάζουν τις αυξανόμενες τιμές και τον πληθωρισμό ως κύριο ζήτημα που τους αφορά προσωπικά, έναντι 47% των ερωτηθέντων ανδρών.

Συνολικά, η πιο πρόσφατη έρευνα Ευρωβαρόμετρου δείχνει ότι οι γυναί-κες ενδιαφέρονται περισσοτερο από τους άνδρες για την άμεση οικονομι-κή κατάστασή τους. Οι γυναίκες, πε-ρισσότερο από τους άνδρες, θεωρούν ότι η οικονομική κατάστασή τους έχει επιδεινωθεί κατά τη διάρκεια των προ-ηγούμενων πέντε ετών και εκφράζουν πιο συχνά σαφή οικονομική δυσκολία. Τελικά, η έρευνα δείχνει ότι πάνω από τις μισές Ευρωπαίες γυναίκες ανησυ-χούν για τον πληθωρισμό και τις αυξα-νόμενες τιμές. Εμφανίζεται επομένως ότι οι γυναίκες είναι πιθανότερο από τους άνδρες να εστιάσουν την προ-σοχή τους στις αμεσότερες ανησυχί-ες. Αυτό αφορά ειδικότερα την περί-πτωση για το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης: 18% των γυναικών έδω-σε αυτήν την απάντηση, έναντι 13% των ανδρών.

2. Το πολιτικό ενδιαφέρον των γυναικών

Η πιο έντονη ανησυχία μεταξύ των γυναικών για τα ζητήματα που επηρε-άζουν τους ανθρώπους άμεσα, αντα-νακλάται στην εστίαση της προσοχής στα πολιτικά ζητήματα και της συμμε-τοχής τους στα κοινά. Τα συγκεντρω-τικά αποτελέσματα περιλαμβάνουν μια ερώτηση που «μετρά», κατά πόσον οι άνθρωποι θεωρούν ότι οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται από την εθνική κυβέρνηση ή από κοινού εντός της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης σε μια σειρά πολιτι-

κών ζητημάτων. Όσον αφορά σε αυτό το μέτρο, διαπιστώνουμε ότι γενικά πιο συχνά οι γυναίκες ερωτώμενες απ’ ότι οι άνδρες εκφράζουν την προτίμη-σή τους για το επίπεδο που βρίσκεται πιό κοντά στα «του οίκου τους» (σε αυ-τήν την περίπτωση το εθνικό επίπεδο). Επιπλέον, εάν εξετάσουμε το επίπεδο εμπιστοσύνης γυναικών και ανδρών στα διάφορα πολιτικά επίπεδα, διαπι-στώνουμε ότι, όσο πιο απόμακρος εί-

ναι ένας θεσμός από την καθημερινή ζωή, τόσο περισσότερες γυναίκες εμ-φανίζονται να μη σχηματίζουν άποψη. Είναι σημαντικό να σημειωθεί, ωστό-σο, ότι οι γυναίκες δεν εκφράζουν συ-χνότερα δυσπιστία για τους θεσμούς αυτούς. Αντιθέτως, παρόμοια επίπεδα εμπιστοσύνης καταγράφονται μεταξύ των ανδρών και των γυναικών, όσον αφορά σε θεσμούς που αναπτύσσουν δραστηριότητα σε περιφερειακό και


8

2. THE POLITICAL FOCUS OF WOMEN

The more intense concern among women for issues that affect people directly is

reflected in the focus of their political attention and involvement.

The cumulative results include a question that measures whether people believe

decisions should be taken by the national government or jointly within the EU on a

number of policy issues. As regards this measure, we find that in general female

respondents more often than male respondents voice their preference for the level

closest to home (in this case the national level)11.

11 QA25/QA26 For each of the following areas, do you think that decisions should be made by the (NATIONALITY) Government, or made jointly within the European Union?

*cumulative results

QA25 Decision should be taken by the (NATIONALITY) Governmentwhen it comes to...

16%

25%

31%

35%

37%

56%

64%

66%

71%

18%

28%

30%

36%

38%

58%

65%

68%

72%

Fighting terrorism

Protecting theenvironment

Defence andforeign affairs

Immigration

Fighting crime

Fightingunemployment

The educationalsystem

Taxation

Pensions

Male Female

QA26 Decision should be taken by the (NATIONALITY) Governmentwhen it comes to...

24%

35%

35%

36%

44%

46%

47%

48%

50%

65%

66%

26%

33%

32%

35%

42%

43%

46%

45%

47%

63%

66%

Scientific and technological research

Energy

Support for regions facing economicdifficulties

Competition

Fighting inflation

Agriculture and fishery

Economy

Consumer protection

Transport

Health

Social welfare

Female Male

Ε Υ Ρ Ω Ε Κ Λ Ο Γ Ε Σ 2 0 0 920


εθνικό επίπεδο.Ουσιαστικά, η έρευνα σαφώς δεί-

χνει ότι, όταν οι γυναίκες καλούνται να κρίνουν θέματα που είναι άγνωστα σε αυτές, στερούνται απόψεων συχνό-τερα από τους άνδρες. Η παγκοσμιο-ποίηση είναι ένα καλό παράδειγμα. Σε αυτό το μάλλον αφηρημένο ζήτημα, οι γυναίκες εμφανίζονται πιο συχνά να μην έχουν άποψη (24% έναντι 16%), ταυτόχρονα μη εκφράζοντας ισχυρό-τερη αντίθεση.

[…] Κατά συνέπεια, φαίνεται ότι όσο πιο μακρινό φαντάζει ένα πολι-

τικό επίπεδο δράσης, τόσο λιγότερο εμπλεκόμενες αισθάνονται οι γυναί-κες και τείνουν περισσότερο να μη δι-αμορφώνουν μια άποψη.

3. Το ενδιαφέρον και η συμμετοχή στην πολιτική

Για να κατανοήσουμε την αδιαφο-ρία των Ευρωπαίων γυναικών, όπως διακρίνεται, προς την πολιτική, είναι επίσης σημαντικό να εξεταστεί το εν-διαφέρον και η συμμετοχή τους στην ευρωπαϊκή πολιτική. Σε πολύ γενικό

επίπεδο, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι οι γυναίκες ενδιαφέρονται απλά λι-γότερο για την πολιτική από τους άν-δρες. Αυτό το επιχείρημα υποστηρίζε-ται από την ισχυρή διαφορά στο βαθ-μό, κατά τον οποίο οι άνδρες και οι γυ-ναίκες συζητούν για την πολιτική: πε-ρίπου ένα τρίτο των γυναικών (34%) δε συζητά ποτέ πολιτικά θέματα, ενώ αυτό συμβαίνει σε λιγότερο από το ένα τέταρτο των ανδρών (23%).

Όταν αυτό φτάνει στην πεποίθηση ότι η κυβέρνηση αφουγκράζεται- ένα στοιχείο "εξωτερικής" πολιτικής απο-τελεσματικότητας - τα συγκεντρωτι-κά αποτελέσματα δεν δείχνουν ση-μαντικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών. Το συναίσθημα, ότι η φωνή κάποιου μετράει, είτε σε εθνικό είτε σε επίπεδο Ε.Ε, βεβαιώνεται ελα-φρώς λιγότερο από τις γυναίκες (46% και 29%, αντίστοιχα) απ’ ότι από άν-δρες (49% και 32%, αντίστοιχα), ενώ τα ποσοστά όσων διαφωνούν με την πα-ραπάνω άποψη δε διαφέρουν μεταξύ των φύλων.

Ωστόσο, όταν πρόκειται για την εσωτερική πολιτική αποτελεσματι-κότητα- πεποίθηση ότι ένας πολίτης μπορεί να καταλάβει την πολιτική και επομένως να συμμετέχει σε αυτήν- οι γυναίκες σημειώνουν σημαντικά χα-μηλότερα ποσοστά από τους άνδρες. Μόνο 36% των γυναικών δείχνουν ότι καταλαβαίνουν πώς λειτουργεί η Ε.Ε, συγκρίνοντας με τους μισούς από τους άνδρες Ευρωπαίους (49%). Επιπλέον, τα χαμηλότερα θετικά αποτελέσματα μεταξύ των γυναικών δεν είναι η συνέ-πεια υψηλότερων ποσοστών «δε γνω-ρίζω» (9% εναντίον 8%). Οι έρευνες δείχνουν ότι πολύ περισσότερες γυναί-κες απ’ ότι άνδρες αρνούνται τη δή-λωση «κατανοώ πώς λειτουργεί η Ε.Ε» (55% εναντίον 44%).

Το χαμηλότερο εσωτερικό πολιτι-κό επίπεδο αποτελεσματικότητας γυ-ναικών συντίθεται από ένα πραγματι-κό έλλειμμα γνώσης: οι άνδρες είναι γενικά καλύτεροι γνώστες της Ευρω-παϊκής Ένωσης από ότι οι γυναίκες. Το κύμα Ευροβαρόμετρου του φθινο-πώρου 2008 περιέλαβε τέσσερις ερω-


12

3. INTEREST AND INVOLVEMENT IN POLITICS

In understanding the perceived detachment of European women towards politics, it

is also important to examine their interest and involvement in (European) politics.

At a very general level, it could be said that women are simply less interested in

politics in general than men. This argument is supported by the strong difference in

the extent to which men and women discuss politics: approximately a third of

women (34%) never discuss politics, while this is the case amongst less than a

quarter of men (23%)15.

QA1 When you get together with friends, would you say youdiscuss political matters frequently, occasionally, or never?

0%

23%

58%

19%

1%

34%

54%

12%

DK

Never

Occasionally

Frequently

Female

Male

*Cumulative results

15 QA1 When you get together with friends, would you say you discuss political matters frequently, occasionally, or never?


9

Furthermore, if we look at the level of trust women and men assign to various

political levels, we find that the more remote the institution is from day-to-day life,

the more women lack an opinion. It is important to note, however, that women do

not lack trust more often for these institutions. Conversely, similar trust levels are

recorded among men and women when it comes to institutions operating at

regional and national levels12.

5%

7%

11%

5%

5%

12%

75%

60%

58%

38%

48%

45%

33%

20%

35%

36%

51%

48%

50%

55%

6%

Male

7%

7%

10%

17%

7%

6%

19%

75%

61%

58%

37%

46%

44%

31%

18%

32%

33%

46%

47%

50%

50%

Political parties

The (NATIONALITY)Government

The (NATIONALITYPARLIAMENT)

The European Union

Justice\ the(NATIONALITY)

legal system

Regional or localpublic authorities**

The United Nations

Female

*Cumulative results

**EB70 only

QA12 For each of the following institutions, please tell me if youtend to trust it or tend not to trust it.

In substantive terms, the survey clearly indicates that when women are asked to

judge matters that are unfamiliar to them, they more often than men lack an

opinion. Globalisation is a good example. On this rather abstract issue women

more often lack an opinion (24% vs. 16%), whilst not voicing stronger opposition13.

12 QA12 I would like to ask you a question about how much trust you have in certain institutions. For each of the following institutions, please tell me if you tend to trust it or tend not to trust it? 13 QA33a Which of the following two propositions is the one which is closest to your opinion with regard to globalisation?

Ε Υ Ρ Ω Ε Κ Λ Ο Γ Ε Σ 2 0 0 9 21


τήσεις γνώσης στο οποίο κατά μέσον όρο 59% των ανδρών απάντησε σω-στά, έναντι 47% των γυναικών. Αντι-θέτως, κατά μέσον όρο, 31% των γυ-ναικών δεν ήξερε τις απαντήσεις, ένα-ντι μόνο 19% μεταξύ των ανδρών.

Αποτελέσματα ερευνών για το Ευ-ρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρέχουν τις περαιτέρω αποδείξεις του χάσμα-τος γνώσης μεταξύ των δύο φύλων. Το Ευρωβαρόμετρο του φθινοπώρου του 2008 δείχνει ότι 72% των Ευρω-παίων γυναικών δεν ξέρουν, πότε εί-ναι οι επόμενες εκλογές του Ευρωπαϊ-κού Κοινοβουλίου, έναντι 62% των αν-δρών.

Όχι μόνο είναι το πραγματικό επί-πεδο γνώσης για το Ευρωπαϊκό Κοινο-βούλιο χαμηλότερο μεταξύ των γυναι-κών, αλλά επίσης επιβεβαιώνουν πιο συχνά από τους άνδρες το γεγονός αυτό, ότι δηλαδή αισθάνονται ότι δεν είναι επαρκώς πληροφορημένες για αυτό. Με άλλα λόγια, το ατομικό επί-πεδο γνώσης τους είναι χαμηλότερο. Η έρευνα Ευρωβαρόμετρου του φθι-νοπώρου του 2008 δείχνει το 32% των ερωτηθέντων γυναικών να απαντούν, ότι αισθάνονται, πως δεν είναι επαρ-κώς πληροφορημένες για τις δραστη-ριότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλί-ου, ενώ 23% των ερωτηθέντων ανδρών

εξέφρασε αυτό το συναίσθημα. Συνο-λικά, 77% των γυναικών αισθάνονται πως δεν είναι επαρκώς πληροφορημέ-νες (αρκετά και πολύ) για το Ευρωκοι-νοβούλιο, έναντι 69% των ανδρών.

Επιπλέον, τα συγκεντρωτικά απο-τελέσματα δείχνουν ότι οι γυναίκες εν-διαφέρονται λιγότερο για την ευρωπα-ϊκή πολιτική σε σύγκριση με τους άν-δρες. Τέσσερις από τις δέκα ερωτώμε-νες γυναίκες δείχνουν ότι ενδιαφέρο-νται για τις επόμενες εκλογές του Ευ-ρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έναντι περί-που των μισών από τους άνδρες ερω-τώμενους (48%).

4. Οι συνέπειεςγια την Ευρωπαϊκή Ένωση

Στα προηγούμενα κεφάλαια έχου-με επισημάνει, ότι στις γυναίκες κατα-γράφεται περισσότερη αδιαφορία για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε σχέση με τους άνδρες. Ενδιαφέρονται λιγότερο για την (ευρωπαϊκή) πολιτική απ’ ότι αντίστοιχα οι άνδρες και γνωρίζουν λι-γότερα σχετικά με το θέμα. Η συνέπεια αυτής της αίσθησης της αποσύνδεσης θα σήμαινε ότι οι γυναίκες τείνουν να κρατούν μία πιο αδιάφορη θέση όσον αφορά στη στάση τους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δε σημαίνει απα-ραιτήτως ότι αντιτίθενται σε αυτήν, απλά φαίνονται να νοιάζονται λιγότε-ρο. Αυτή η δυσάρεστη κατάσταση εί-ναι εμφανής σε πολλούς δείκτες Ευ-ρωβαρόμετρου, οι οποίοι μετρούν την κοινή γνώμη για την Ευρωπαϊκή Ένω-ση. Θα δώσουμε έμφαση τώρα σε με-ρικά από αυτά τα μέτρα.

Η εικόνα της E.E.Περίπου 4 από τις 10 Ευρωπαί-

ες γυναίκες έχει μια ουδέτερη εικόνα της Ε.Ε (38%), έναντι μόλις πάνω από 3 στους 10 Ευρωπαίους άνδρες (32%). Αυτή η πιο ουδέτερη θέση εξηγεί τα χαμηλότερα θετικά αποτελέσματα με-ταξύ των γυναικών. Όπως παρουσιά-ζει η γραφική παράσταση, δεν είναι πιο


13

When it comes to the belief that the government listens – an element of external

political efficacy - the cumulative results do not point to significant differences

between men and women. The feeling that one’s voice counts, either at a national

or EU level, is only slightly less often affirmed by women (46% and 29%,

respectively) than it is by men (49% and 32%, respectively) and the proportion

that feels this is not the case does not differ between the sexes16.

QA15.3-4 Please tell me for each statement, whetheryou tend to agree or tend to disagree. - %EU

32%

29%

0%

49%

46%

59%

60%

0%

46%

47%

9%

11%

0%

6%

7%

Male

Female

Male

Female

Tend to agree Tend to disagree DK

My voice counts in the European Union

My voice counts in (OUR COUNTRY)

16 QA15a Please tell me for each statement, whether you tend to agree or tend to disagree. 3. My voice counts in the European Union; 4. My voice counts in (COUNTRY).

*cumulative results


14

However, when it comes to internal political efficacy – the belief that one can

understand politics and therefore participate in it – women score significantly lower

than men do. Only 36% of women indicate that they understand how the EU works,

compared to close to half of male Europeans (49%). Furthermore, the lower

positive scores among women are not the consequence of higher “don’t know”

levels (9% vs. 8%). Rather, the surveys show that far more women than men

disagree with the statement “I understand how the EU works” (55% vs. 44%)17.

17 QA15a Please tell me for each statement, whether you tend to agree or tend to disagree. 5. I understand how the European Union works.

*cumulative results

Ε Υ Ρ Ω Ε Κ Λ Ο Γ Ε Σ 2 0 0 922


αρνητικές απέναντι στην Ε.Ε (14%).

Υποστήριξη για την ιδιότητα μέλους της E.E.

Οι γυναίκες πιο συχνά από τους άν-δρες θεωρούν ότι η ιδιότητα μέλους της χώρας τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι ούτε καλό πράγμα, ούτε κακό (30% έναντι 25%). Επίσης, πιο συχνά οι γυναίκες δεν εκφράζουν άποψη επ’ αυ-τού(6% έναντι 3%), αλλά δεν είναι ωστό-σο πιο πιθανό να βρουν την ιδιότητα μέ-λους της χώρας τους στην Ε.Ε ως ένα αρνητικό γεγονός (14%).

Η εμπιστοσύνη στην E.E.Όσον αφορά το αίσθημα εμπιστοσύ-

νης στην Ε.Ε, 17% των γυναικών δεν εκ-φράζουν κάποια γνώμη, έναντι 11% των ανδρών, ενώ το ποσοστό των πολιτών που δεν εμπιστεύεται την Ε.Ε είναι λίγο-πολύ το ίδιο μεταξύ των γυναικών και των ανδρών (37% έναντι 38%).

Η εμπιστοσύνη στα όργανα της Ε.Ε

Η εμπιστοσύνη στα ευρωπαϊκά όρ-γανα είναι ένα άλλο παράδειγμα του «χάσματος» μεταξύ των ανδρών και των γυναικών. Οι γυναίκες και οι άν-δρες τείνουν εξίσου να μην εμπιστεύο-νται τους θεσμούς. Για παράδειγμα, 28% των Ευρωπαίων γυναικών αναφέρει ότι δεν εμπιστεύεται το Ευρωπαϊκό Κοινο-βούλιο, έναντι 30% των ανδρών. Ακόμα, λιγότερες γυναίκες δείχνουν ότι εμπι-στεύονται το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (50% έναντι 55%), το οποίο είναι στην πραγματικότητα μια «διαστρέβλωση της εξίσωσης» η οποία προκαλείται από τα πιο υψηλά επίπεδα των απαντήσε-ων «δε γνωρίζω» μεταξύ των γυναικών (23% έναντι 15%).

Υποστήριξη για το ευρώΥπάρχει μια περιοχή όπου η διαφορά

μεταξύ των γυναικών και των ανδρών εί-ναι διαφορετικής φύσης σε σχέση με ό,τι έχουμε περιγράψει μέχρι τώρα και αφο-ρά το ευρώ. Η υποστήριξη του (νομίσμα-τος) ευρώ είναι αρκετά χαμηλότερη με-ταξύ των γυναικών παρά μεταξύ των αν-


16

Not only is the actual knowledge level about the European Parliament lower among

women, but they also indicate more frequently than is the case for men that they

feel badly informed about it. In other words, their self-perceived knowledge level is

lower. The autumn 2008 Eurobarometer survey has 32% of female respondents

answering that they feel very badly informed about the activities of the European

Parliament; 23% of male respondents voiced this sentiment. Overall, 77% of

women feel (fairly and very) badly informed about the European Parliament,

compared to 69% of men20.

20 QD2 In general, do you consider that you are very well, fairly well, fairly badly or very badly informed about the European Parliament’s activities?

*EB70.1 – Aut. 08


17

Furthermore, the cumulative results show that women are less interested in

European politics than men. Four out of ten female respondents indicate that they

are interested in the next European Parliament elections, compared to close to half

of male respondents (48%)21.

As we already analysed at the beginning of this section, the interest of women

seem different from that of men. This is confirmed by the finding from the Autumn

2008 Eurobarometer that only 39% of female respondents – compared to 50% of

male respondents - indicate that they have recently read, heard or seen something

about the European Parliament in the media22.

21 QD4 The next European elections will be held in June 2009. How interested or disinterested would you say you are in these elections?22 QD1 Have you recently read in the press, seen on the Internet or heard on the radio or television something about the European Parliament?

*cumulative results


18

4. THE CONSEQUENCES FOR THE EUROPEAN UNION

In the previous chapters we have pointed out that women feel more detached from

the European Union than men do. They are less interested in (European) politics

than their male counterparts and they know less about it. The consequence of this

sense of detachment could be that women tend to take a more indifferent stance in

their attitude to the European Union. They are not necessarily more opposed to it

but simply seem to care less. This predicament is evident from many of the

standard Eurobarometer indicators which measure public opinion about the

European Union. We will now highlight a few of these measures.

The image of the European Union

Close to 4 out of 10 European women have a neutral image of the EU (38%),

compared to just over 3 out of 10 European men (32%). This more neutral stance

explains the lower positive scores among women. As the graph shows, they are not

more negative about the EU (14% each)23.

23 QA13 In general, does the European Union conjure up for you a very positive, fairly positive, neutral, fairly negative or very negative image?

Ε Υ Ρ Ω Ε Κ Λ Ο Γ Ε Σ 2 0 0 9 23


δρών: 35% των γυναικών εναντιώνονται σε αυτό, έναντι 30% των ανδρών. Στην πραγματικότητα, οι γυναίκες αισθάνο-νται λιγότερο καθησυχασμένες με το ευρώ συγκριτικά με τους άνδρες. Το 44% των ερωτηθέντων γυναικών στην Ευρω-ζώνη δείχνουν ότι δεν αισθάνονται οι-κονομική σταθερότητα, επειδή η χώρα τους είναι μέλος της εν λόγω ζώνης, έναντι 38% των ερωτηθέντων ανδρών. Οι εμφανείς οικονομικές επιπτώσεις του ευρώ ίσως συνδέονται με την ανησυχία των γυναικών για την τρέχουσα οικονο-μική κατάστασή τους και αυτό μπορεί στη συνέχεια να επηρεάσει το νοικοκυ-ριό ή την οικογένεια, όπως σημειώθηκε ανωτέρω. Εκτός από την ιδιαίτερη αυτή ζώνη, οι δείκτες δείχνουν ότι οι γυναίκες φαίνονται να ενδιαφέρονται ειδικώς για θέματα που επηρεάζουν τις καθημερινές ζωές τους: επομένως, η στάση τους απέ-ναντι στην Ε.Ε είναι πιο ουδέτερη από εκείνη των ανδρών.

6. Η κινητοποίηση του γυναικείου εκλογικού σώματος για τις επόμενες ευρωπαϊκές εκλογές

Η ακαδημαϊκή έρευνα για τις γυναί-κες και τις ευρωπαϊκές εκλογές δείχνουν ότι, όταν υπολογίζεται κατά μέσον όρο η αναφερόμενη συγκέντρωση σε όλα τα κράτη μέλη, οι γυναίκες παρουσιάζουν ίσα επίπεδα ψηφοφορίας με τους άνδρες.

Περαιτέρω, το Ευρωβαρόμετρο δεί-χνει ότι οι γυναίκες και οι άνδρες εκφρά-ζουν λίγο-πολύ την ίδια πρόθεση να ψη-φίσουν στις επόμενες Ευρωεκλογές: το ποσοστό των Ευρωπαίων που δεν έχει καμία πρόθεση να ψηφίσει είναι 15% για τις γυναίκες και 14% για τους άνδρες, ενώ το ποσοστό που θα ψηφίσει σίγου-ρα είναι 28% για τις γυναίκες και 31% για τους άνδρες.

Κατά συνέπεια, παρά τα χαμηλότε-ρα επίπεδα ενδιαφέροντος που κατα-γράφονται μεταξύ των γυναικών και την πιο απόμακρη και ουδέτερη σχέση τους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, συνο-λικά, οι γυναίκες ερωτώμενες εκφράζουν την πρόθεσή τους να συμμετάσχουν στις ευρωπαϊκές εκλογές τόσο συχνά όσο οι


19

Support for membership of the European Union

Women more often than men feel that their country’s membership to the European

Union is neither a good thing nor a bad thing (30% vs. 25%). Also, women more

often do not express an opinion (6% vs. 3%) but they are not however more likely

to find their country’s membership to the EU a bad thing (14% each) 24.

24 QA9a Generally speaking, do you think that (OUR COUNTRY)'s membership of the European Union is...?


20

Trust in the European Union

In terms of trust in the EU, 17% of women lack an opinion, compared to 11% of

men, whilst the proportion of citizens which does not trust the EU is more or less

the same among women and men (37% vs. 38%)25.

QA12.6 I would like to ask you a question about how much trustyou have in certain institutions. For each of the following

institutions, please tell me if you tend to trust it or tend not to trust it.

The European Union

51%

46%

38%

37%

11%

17%

Male

Female

Tend to trust Tend not to trust DK

*Cumulative results

25 QA12.6 I would like to ask you a question about how much trust you have in certain institutions. For each of the following institutions, please tell me if you tend to trust it or tend not to trust it. The European Union


22

Support for the euro

There is one area where the cleavage between women and men is of a different

nature from what we have described so far and this concerns the euro. Support for

the euro is considerably lower among women than it is among men: 35% of women

are against it, compared to 30% of men27.

In fact, women feel less reassured by the euro than men. 44% of female

respondents in the euro area indicate that they do not feel economically more

stable because their country is a member of the euro area, compared to 38% of

male respondents28.

27 QA27.1 What is your opinion on each of the following statements? Please tell me for each statement, whether you are for it or against it. A European Monetary Union with one single currency, the euro.28 QA15a.2 Please tell me for each statement, whether you tend to agree or tend to disagree. I feel we are more stable economically because (OUR COUNTRY) is a member of the euro area

Ε Υ Ρ Ω Ε Κ Λ Ο Γ Ε Σ 2 0 0 924


αντίστοιχοι άνδρες τους.Μια κοινωνικοδημογραφική ανά-

λυση του δηλωμένου ποσοστού ψηφο-φορίας δείχνει ότι και για τις γυναίκες και για τους άνδρες, η πρόθεση να ψη-φίσει κανείς στις επόμενες Ευρωεκλο-γές αυξάνεται αναλόγως με την ηλικία και τα χρόνια που έμεινε στην υποχρε-ωτική εκπαίδευση.

Αναλύεται επιπλέον, ποιά είναι τα θέ-ματα που επιθυμούν να δουν οι γυναίκες στην ευρωπαϊκή πολιτική ατζέντα. Όταν πρόκειται για τα θέματα που προαναφέρ-θηκαν σχετικά με τις εκλογές του Ευρ. Κοι-νοβουλίου, δε σημειώνεται καμία σημαντι-κή απόκλιση μεταξύ της άποψης των αν-δρών και των γυναικών. Αν και η ταξινόμη-ση των δύο κορυφαίων στοιχείων δεν είναι

η ίδια, τα τρία επιλεγόμενα θέματα είναι τα ίδια για τις γυναίκες και τους άνδρες. Όπως δείχνουν οι πίνακες, όλα αφορούν την τρέ-χουσα οικονομική κατάσταση.

3 κορυφαία θέματα των εκλογών για τις γυναίκες1. Ανεργία - 49%2. Οικονομική ανάπτυξη - 45%3. Πληθωρισμός και αγοραστική δύ-

ναμη - 44%

3 κορυφαία θέματα των εκλογών για τους άνδρες1. Οικονομική ανάπτυξη - 51%2. Ανεργία - 47%3. Πληθωρισμός και αγοραστική δύ-

ναμη - 45%

Και για τα δύο φύλα, η εγκληματι-κότητα είναι το τέταρτο δημοφιλέστε-ρο θέμα. Όταν ερωτάται, σε ποια πε-δία πολιτικής οι γυναίκες και οι άνδρες πιστεύουν πως το Ευρωπαϊκό Κοινο-βούλιο πρέπει να δρα περισσότερο, οι αναλύσεις δείχνουν μερικές σημαντι-κές διαφορές. Γενικά, παρατηρούμε ότι οι γυναίκες κατονομάζουν τη προ-στασία του καταναλωτή και την προ-στασία της δημόσιας υγείας ως κορυ-φαίες πολιτικές προτεραιότητες. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια παραπάνω επιβεβαίωση της τάσης των γυναικών να συμμετέχουν στην πολιτική για να εξετάσουν ζητήματα με άμεσες επι-πτώσεις στους ανθρώπους. Τα αποτε-λέσματα αποδεικνύουν, επίσης, ότι οι άνδρες τείνουν να θεωρούν μια εκτε-νέστερη σειρά ζητημάτων ως κορυφαί-ες προτεραιότητες.

3 κορυφαίες πολιτικές προτεραιότη-τες του EΚ για τις γυναίκες1. Βελτίωση της θέσης του καταναλω-

τή και προστασία δημόσιας υγείας - 39%

2. Καταπολέμηση της τρομοκρατίας - 38%

3. Αποτελεσματική καταπολέμηση της αλλαγής κλίματος 36%

3 κορυφαίες πολιτικές προτεραιότη-τες του EΚ για τους άνδρες1. Καταπολέμηση της τρομοκρατίας

- 35%2. Αποτελεσματική καταπολέμηση της

αλλαγή κλίματος - 35%3. Βελτίωση της θέσης του καταναλω-

τή και προστασία δημόσιας υγείας - 33%

4. Μια πολιτική ασφάλειας και άμυνας που επιτρέπει στην Ε.Ε να αντιμε-τωπίσει τη διεθνή κρίση - 33%

5. Μια κοινή ενεργειακή πολιτική με σκοπό την εξασφάλιση της ενεργει-ακή ανεξαρτησία της Ε.Ε - 33%

6. Μια εξωτερική πολιτική που επι-τρέπει στην Ε.Ε να αρθρώνει ενιαίο λόγο - 33%.

Πηγή: www.europarl.europa.eu/elections2009


23

QA15.2 Please tell me for each statement, whether you tend to agree or tend to disagree.

I feel we are more stable economically because (OUR COUNTRY)is a member of the euro area

54%

43%

38%

44%

8%

12%

Male

Female

Tend to agree Tend to disagree DK

*Cumulative results

The perceived economic implications of the euro may be related to women’s

preoccupation with their current financial situation and this in turn may affect their

household or family, as noted in the first chapter.,

Apart from this particular area, the indicators show that women seem to be

specifically interested in topics impacting their daily lives: therefore, their attitudes

toward the EU are more neutral than those of men.


36

6. THE MOBILISATION OF THE FEMALE ELECTORATE FOR THE NEXT EUROPEAN ELECTIONS

Academic research on women and European elections indicate that when reported

turn-out is averaged across all Member States, women show equal levels of having

voted to men30.

The Eurobarometer further indicates that women and men express more or less the

same intention to vote at the next European election: The proportion of Europeans

which has no intention of voting is 15% for women and 14% for men while the

proportion that will definitely vote is 28% for women and 31% for men31.

QD5 Can you tell me on a scale of 1 to 10 how likely it is that you would vote in thenext European elections in June 2009?

5%

31%

6%

10%

8%

6%

10%

3%

5%

4%

14%

28%

6%

9%

7%

6%

10%

4%

5%

4%

15%

7%DK

10. Would definitely vote

9.

8.

7.

6.

5.

4.

3.

2.

1. Definitely would not vote

Female

Male

* cumulative results

Thus, despite the lower interest levels reported among women and their more

distant and neutral relationship with the European Union, on the whole, female

respondents as frequently as their male counterparts express an intention to

participate in the European elections.

A socio-demographic analysis of the declared voting rate shows that for both

women and men, the intention to cast a vote at the next European elections

increases with age and the number of years people stayed in full-time education.

30 Susan A. Banducci: Women, Elections and European News. 2005: paper presented at ECPR Meeting, Budapest, Hungary. 31 QD5 Can you tell me on a scale of 1 to 10 how likely it is that you would vote in the next European elections in June 2009? Please place yourself at a point on this scale where '1' indicates that you would "definitely not vote", '10' indicates that you would "definitely vote" and the remaining numbers indicates something in between these two positions.

Ε Υ Ρ Ω Ε Κ Λ Ο Γ Ε Σ 2 0 0 9 25



28

QA15.5 – Understanding how the European Union works

Women far less so than men understand how the EU works (36% vs. 49%). This is

largely due to differences in terms of age and education. Overall, the longer people

have stayed in full-time education, the more likely it is that they understand how

the EU works and among people aged 55 and over this figure is far lower than it is

among younger Europeans. This pattern holds for both men and women. Yet,

despite the impact of these two factors differences between the genders remain:

only 52% of women who left full-time education aged 20 and over say they

understand how the EU works, compared to 64% of their male counterparts;

equally 41% of women aged 15 to 24 know how the EU works, compared to 48% of

young men.

Furthermore, the analyses show that differences by country, both for women and

men, are in fact more extreme than the differences in terms of age and education.

The proportion of female Europeans that understands how the EU works ranges

from 21% in Italy to 57% in Slovenia. For male Europeans, the range goes from

30% in Italy to 70% in Cyprus.

Finally, it should be noted that the differences between men and women are

particularly strong in the UK and Germany. In Germany, 59% of men know how the

European Union works, compared to 42% of women. In the UK, 46% of men know

how the European Union works, compared to 30% of women

Tend to agree Tend to disagree DK Tend to agree Tend to disagree DKEU27 36% 55% 9% 49% 44% 8%Age15-24 41% 50% 9% 48% 44% 8%25-39 40% 52% 8% 51% 42% 8%40-54 38% 54% 9% 52% 41% 7%55 + 30% 61% 10% 45% 47% 8%Education (End of)15- 20% 70% 10% 35% 57% 8%16-19 35% 56% 8% 47% 45% 8%20+ 52% 41% 7% 64% 30% 6%Still studying 46% 44% 10% 52% 40% 8%Respondent occupation scaleSelf-employed 42% 50% 8% 53% 39% 9%Managers 53% 39% 8% 67% 28% 5%Other white collars 42% 50% 8% 54% 39% 7%Manual workers 34% 57% 9% 44% 48% 8%House persons 26% 64% 10% 40% 48% 12%Unemployed 31% 60% 9% 38% 54% 8%Retired 30% 61% 10% 43% 49% 8%Students 46% 44% 10% 52% 40% 8%

QA15a.5 Please tell me for each statement, whether you tend to agree or tend to disagree. I understand how the European Union works

MALEFEMALE

*cumulative results


30

QD2 – Feeling informed about the European Parliament

Overall, Europeans who stayed in full-time education until the age of 20 or older,

managers and the self-employed are most likely to feel well informed about the

European Parliament whereas this figure is lowest among unemployed Europeans.

For the female population, we find the lowest figures among the unemployed and

those who completed their full-time education aged 15 or younger (13% each) and

the highest figure among managers (27%). The proportion of male Europeans who

feel well informed about the European Parliament ranges from 18% among the

unemployed to 36% among managers. Whilst these figures highlight a similar

pattern, overall, women less often report feeling well-informed.

It is important to note that an even larger range of “feeling informed” levels exists

between the countries, both among the female and male population in Europe. For

women, the range goes from 11% in the UK to 34% in Ireland and Luxembourg

and for men the range goes from 19% in France to 46% in Luxembourg.

Total "Wellinformed"

Total "Badly informed"

DKTotal "Wellinformed"

Total "Badly informed"

DK

EU27 19% 76% 4% 27% 68% 3%Age15-24 18% 75% 4% 23% 71% 4%25-39 17% 77% 4% 25% 70% 3%40-54 19% 75% 4% 28% 67% 3%55 + 19% 75% 5% 29% 66% 3%Education (End of)15- 13% 81% 5% 21% 76% 3%16-19 18% 76% 4% 28% 68% 3%20+ 26% 70% 3% 35% 62% 2%Still studying 21% 73% 4% 26% 69% 3%Respondent occupation scaleSelf-employed 25% 70% 3% 31% 65% 2%Managers 27% 69% 3% 36% 61% 2%Other white collars 19% 75% 4% 31% 63% 4%Manual workers 16% 79% 3% 23% 73% 3%House persons 15% 78% 5% 24% 68% 5%Unemployed 13% 81% 4% 18% 75% 4%Retired 19% 75% 5% 27% 68% 3%Students 21% 73% 4% 26% 69% 3%

QD2 In general, do you consider that you are very well, fairly well, fairly badly or very baldy informed about the European Parliament’s activities?

MALEFEMALE

*cumulative results

Ε υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Η Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Η Α Μ υ Ν Α ς Κ Α Ι Α ς Φ Α Λ Ε Ι Α ς26


Το τέλος του ψυχρού πο-λέμου βρήκε την αμυντι-κή βιομηχανία σε ένα ση-μαντικό σημείο καμπής.

Οι συμβατικές απειλές μειώθηκαν και

σταδιακά τα σημαντικότερα προγράμ-ματα οπλικών συστημάτων ανελήφθη-σαν ολοένα και περισσότερο από τις μεγαλύτερες χώρες, που διαδραμα-τίζουν πλέον στον αμυντικό χώρο το

Σκέψεις περί σχεδιασμού μοντέλουστην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία

για τη βελτίωση της τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσηςΔημήτριος Κορμάς, Υποψήφιος Διδάκτωρ ΕΜΠ

Η κεντρική ιδέα αυτού του κειμένου είναι ότι για να είμαστε σε θέση να ανταποκριθούμε στο περίφημο «κάλεσμα των καιρών», πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας ξεφεύγοντας από τον συμβατικό τρόπο που έχουμε υιοθετήσει μέχρι σήμερα, και να αρ-χίσουμε να σκεφτόμαστε με διαφορετικές και σύγχρονες μεθοδολο-γίες οι οποίες οφείλουν να ανταποκρίνονται στα προβλήματα μας.

There can be no European defense policy

or identity without a healthy

and competitive Edtib

(Commission: Implementing European Union Strategies on

Defence-related Industries COM(97)583, Brussels 4/12/1997)

Ε υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Η Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Η Α Μ υ Ν Α ς Κ Α Ι Α ς Φ Α Λ Ε Ι Α ς 27


ρόλο του κράτους–παραγωγού. Οι εθνικοί στρατοί αποτελούσαν τον βα-σικό πελάτη των αμυντικών βιομηχα-νιών κάθε κράτους. Από τη δεκαετία του ‘90 και μετά όμως, οι συνεργασίες για την παραγωγή νέων οπλικών συ-στημάτων, προτιμήθηκαν έναντι των κλασικών τρόπων παραγωγής. Ο λό-γος ήταν ότι οι διάφορες συμπαρα-γωγές εμφανίζονταν να μειώνουν τον «επιχειρηματικό κίνδυνο’» Από το έτος 1990 έως το έτος 1998, οι 24 από τις 100 μεγαλύτερες βιομηχανίες εγκατέ-λειψαν τον χώρο.

Το 85% περίπου των αµυντικών δαπανών και το 90% των βιοµηχανι-κών ικανοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένω-σης (Ε.Ε) είναι συγκεντρωµένα στις έξι μεγαλύτερες χώρες παραγωγούς οπλι-κών συστημάτων. Τα Κράτη-Μέλη (Κ-Μ) της Ε.Ε δαπανούν συνολικά λιγό-τερο από το ήµισυ του ποσού που δα-πανούν οι ΗΠΑ για την άµυνα. Οι ευ-ρωπαϊκές επενδύσεις εμφανίζονται σηµαντικά χαµηλότερες από εκείνες των ΗΠΑ, τόσο ως προς τις συµβάσεις, όσο και ως προς την έρευνα και ανά-πτυξη. Παρά τις δυσκολίες όμως, απο-δεικνύεται ότι η ευρωπαϊκή αμυντι-κή βιομηχανία έχει σημαντικές κατα-σκευαστικές δυνατότητες και μία σει-ρά προϊόντων (αεροσκάφη, ελικόπτε-ρα, τεθωρακισμένα οχήματα- άρματα, κλπ) μπορεί να το επιβεβαιώσει αυτό.

Παραλείποντας, για χάρη συντομί-ας, λεπτομερείς αναφορές στην ιστο-ρική εξέλιξη των ευρωπαϊκών πραγμά-των στον αμυντικό-βιομηχανικό το-μέα, στεκόμαστε στο Μάρτιο του 2003, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλαβε πρωτοβουλία για τη δηµιουργία µίας κοινής Ευρωπαϊκής Αγοράς Αµυντι-κού Εξοπλισµού (EdEM- European defense Equipment Market). Οι «λει-τουργίες» της EDEM όπως αυτές αρ-χικώς διατυπώθηκαν είναι: Η δημιουρ-γία διεθνούς και ανταγωνιστικής ευ-ρωπαϊκής αμυντικής αγοράς, ο διά-λογος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με

τη βιομηχανία καθώς και με κάθε εν-διαφερόμενο στον τομέα της αμυντι-κής βιομηχανίας, η παροχή υποστήρι-ξης για αναδιάρθρωση - ενδυνάμωση της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Τεχνολο-γικής και Βιομηχανικής Βάσης (EdtiΒ - European defence technological and industrial base). Ως EDtIb εν-νοούμε την ικανότητα, την υποδομή τη δομημένη διαδικασία ή γενικότερα την τεχνολογία που απαιτείται για το σχε-διασμό, την ανάπτυξη, την παραγω-γή, την επισκευή, τη συντήρηση ή τον αποχαρακτηρισμό (διάλυση) του εξο-πλισμού που χρησιμοποιείται από τις ένοπλες δυνάμεις. Η EDtIb θεωρείται πως «εδράζεται» στις κρατικές και ιδι-ωτικές βιομηχανίες, αλλά και στα διά-φορα στρατιωτικά εργοστάσια.

Τον Ιούλιο του 2005, ιδρύθηκε ο Ευρωπαϊκός Αμυντικός Οργανισμός (EdA - European defense Agency), ως όργανο του Συμβουλίου της Ε.Ε, με αρ-μοδιότητες: Την ανάπτυξη των ευρω-παϊκών αμυντικών δυνατοτήτων, την προώθηση της ευρωπαϊκής Αμυντικής έρευνας και τεχνολογίας, την προώθη-ση συνεργασίας στον τομέα των εξο-πλισμών, τη δημιουργία της EDEM και την ενδυνάμωση της EDtIΒ.

Εξαιτίας της φύσης των «στρατιω-τικών προϊόντων» οι αγορές αµυντι-κού εξοπλισµού είναι εξειδικευµένες αγορές. Τα χαρακτηριστικά τους δεν είναι αποκλειστικά οικονοµικής ή τε-χνολογικής φύσης, αλλά εξαρτώνται και από την πολιτική ασφάλειας και άµυνας που κάθε Κ-Μ έχει επιλέξει. Οι αµυντικές βιοµηχανίες έχουν στρατη-

γικό χαρακτήρα και διατηρούν μία ει-δική σχέση µε τα κράτη, που εδράζεται στην εµπιστευτικότητα και την ασφά-λεια του εφοδιασµού. ∆εδοµένου ότι η οργάνωση και η λειτουργία των αµυ-ντικών αγορών συνδέεται στενά µε την ασφάλεια και άµυνα των Κ-Μ, υπάρ-χει ένας κατακερµατισµός που αποτε-λεί το κυριότερο χαρακτηριστικό τόσο της πλευράς της ζήτησης όσο και του κανονιστικού πλαισίου της Ευρώπης. Λόγω των περικοπών στους προϋπο-λογισµούς και της αναδιάρθρωσης των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ), το μέγεθος των εθνικών αγορών δεν επαρκεί πλέ-ον για να επιτευχθούν όγκοι παραγω-γής που θα επιτρέψουν την απόσβε-ση του υψηλού κόστους έρευνας και ανάπτυξης και έτσι προκύπτει μείωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊ-κής αµυντικής βιοµηχανίας και αποδυ-νάμωση της ικανότητάς της να αντα-ποκρίνεται στις απαιτήσεις της Ευρω-παϊκής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυ-νας (ΕΠΑΑ). Συνέπεια αυτών είναι οι πρόσθετες δαπάνες να μετακυλίονται και να βαρύνουν τους φορολογούµε-νους πολίτες.

Η επιβίωση ευρωπαϊκής αμυντικής βιοµηχανικής βάσεως ικανής να στηρί-ξει την ΕΠΑΑ εξαρτάται από την ενο-ποίησή της σε εθνικό - ευρωπαϊκό επί-πεδο, καθώς και από τις διατλαντικές εταιρικές σχέσεις. Η ενοποίηση αυτή δεν πρέπει να εννοηθεί ως ένα απλό άθροισμα των επιμέρους εθνικών βι-ομηχανιών. Η αποτυχία ως προς την εξασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της βιοµηχανικής βάσεως στον τοµέα

Η επιβίωση ευρωπαϊκής αμυντικής βιοµηχανικής βάσεως ικανής να στηρίξει την ΕΠΑΑ εξαρτάται από την ενοποίησή της σε εθνικό - ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και από τις διατλαντικές εταιρικές σχέσεις.



της άµυνας και η απώλεια της αυτο-νοµίας περιορίζουν τις επιλογές και θα οδηγήσουν µακροπρόθεσµα σε αύξη-ση του κόστους προµήθειας, αύξηση φορολογίας κ.λπ.

Σήμερα, αποτελεί κοινή παραδοχή ότι η επιτυχής δημιουργία της EDEM είναι το προαπαιτούμενο για την επί-τευξη ισχυρής EDtIb. Τα Κ-Μ της Ε.Ε έχουν ήδη αναγνωρίσει την ανά-γκη της εναρμόνισης των αμυντικών προμηθειών τους, θεωρώ-ντας ότι αυτό συμβάλει στη δημιουργία ισχυρών EDtIb και EDEM, χωρίς όμως να δεσμεύονται στην πράξη, για συγκεκριμένες ενέργειες που θα οδηγήσουν στο επιθυμη-τό αποτέλεσμα. Η ευρωπαϊ-κή αγορά αμυντικού υλικού οφείλει να ξεδιπλωθεί εντός ευρωπαϊκού εδάφους και συ-νεπώς οι εθνικές κυβερνήσεις θα πρέπει να βασιστούν όλο και περισσότερο σε προμη-θευτές και κατασκευαστές που θα είναι εκτός των εθνι-κών τους συνόρων. Προκει-μένου να αποφευχθούν τα λεγόμενα προβλήματα εφο-διασμού (supply problems) που πιθανώς θα παρουσια-σθούν σε περιόδους έκτα-κτης ζήτησης, τα Κ-Μ προ-χώρησαν σε μία συμφωνία που προβλέπει την αλληλο-ϋποστήριξη των συμβαλλο-μένων σε περιόδους κρίσης και την απλοποίηση των εν-δοκοινοτικών μεταφορών και τεχνολογιών.

Με σκοπό την ευόδωση των παρα-πάνω, η EDa έχει καταρτίσει συναινε-τικά κείμενα τα οποία αποτελούν συμ-φωνίες που στηρίζονται σε εθελοντική βάση και συνεπώς τα κείμενα αυτά δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα ότι δεν προβλέπουν κανένα είδος ποινής για όσους δεν συμμορφώνονται. Σχετικώς

πρόσφατα εκδόθηκε μία πολύ καλή περιγραφή της EDtIΒ την οποία η Ευ-ρώπη επιθυμεί να αποκτήσει με βασι-κά χαρακτηριστικά: Τη διατήρηση βα-σικών στρατιωτικών δυνατοτήτων, τη διατήρηση των απαραίτητων επιπέδων της ευρωπαϊκής και της εθνικής επιχει-ρησιακής κυριαρχίας, την ταχεία ανά-πτυξη νέων τεχνολογιών, τη συμβολή στη συνολική οικονομική ανάπτυξη.

Όπως γίνεται αντιληπτό, οι προ-

σπάθειες που έχουν γίνει μέχρι σήμε-ρα, βασίζονται κυρίως στην διατύπω-ση ανακοινώσεων, νόμων, κανόνων για ένα ζήτημα το οποίο, παρά τα ιδιαίτε-ρα χαρακτηριστικά του, είναι πάντοτε ένα «ζήτημα της αγοράς». Η επιβολή των όποιων κανόνων θα δυσκολευτεί πολύ να τελεσφορήσει, αφού η άμυνα δεν αποτελεί κοινή ευρωπαϊκή πολιτι-

κή για να διέπεται από το ίδιο σύνολο της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.

Το πρόβλημα που ανακύπτει είναι ότι, αν και ξέρουμε σε τι είδους EDtIΒ βρισκόμαστε σήμερα (ως Ευρώπη) και σε ποια EDtIΒ θέλουμε να καταλήξου-με, εν τούτοις, έως σήμερα είναι ασα-φής ο τρόπος μετάβασης από τη μία κατάσταση στην άλλη. Ως παράδειγμα αναφέρουμε ότι οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές επιτυγχάνουν αρχικώς οικο-

νομίες κλίμακος, αλλά ελατ-τώνουν τον ανταγωνισμό και συνεπώς δεν εμφανίζο-νται περιθώρια συγκράτη-σης των τιμών.

Η ένωση των βιομηχανι-κών - κατασκευαστικών δυ-νατοτήτων μπορεί να οδη-γήσει σε κάποιες πετυχημέ-νες συνεργασίες και σε πάρα πολύ καλά αποτελέσματα (π.χ. το μαχητικό Eurofighter, με το 95% αυτού μαχητικού να είναι κατασκευασμένο από Ευρωπαίους κατασκευ-αστές), αλλά το στοιχειώδες πρόβλημα της επιβίωσης θα παραμένει πάντοτε, όσο τα προϊόντα αυτού του είδους δεν εξάγονται. Η ισχυρή και επιθυμητή EDtIb δεν πρέπει να είναι μόνο ικανή να παρά-γει, θα πρέπει να είναι ικανή να διεισδύει σε διάφορες (πα-γκόσμιες) αγορές και να μπο-ρεί να πραγματοποιεί πωλή-σεις.

Αυτό που είναι απαραίτη-το είναι η αντιμετώπιση του

θέματος με διαφορετικές και σύγχρο-νες μεθόδους και η δημιουργία ενός μοντέλου κατάλληλου να ανταποκρι-θεί στις σύγχρονες ευρωπαϊκές δυσκο-λίες, πράγμα που αποτελεί και την κε-ντρική θέση αυτής της εργασίας.

Το πρόβλημα της EDtIb δεν εί-ναι ένα καλώς ορισμένο πρόβλη-μα, αντίθετα αφορά μία κατάστα-



ση (situation) η οποία δεν είναι κα-λώς ορισμένη (ill-structured) και είναι αυτό που ονομάζουμε “ill-structured problem”. Επιπλέον, οι αντικειμενι-κές μετρήσεις είναι εξαιρετικά δύσκο-λες και δε μπορούμε να ισχυριστού-με ότι όλοι οι στόχοι είναι αποσαφη-νισμένοι και ξεκάθαρα διατυπωμένοι. Επομένως, σύμφωνα με όσα πραγμα-τεύεται ο P. Checkland (1990) στο βι-βλίο του «Soft Systems Methodology in action»μπορούμε να το θεωρή-σουμε το ζήτημα της EDtIb ως Soft Problem, και εκτιμάται ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να εφαρμοσθεί η Soft Systems Methodology, ώστε να μπορέσουν να περιγραφούν οι δρά-σεις εκείνες οι οποίες εφαρμοζόμε-νες στη σημερινή πραγματικότητα θα οδηγήσουν σε βελτίωση της κατάστα-σης, μέσω αλλαγών οι οποίες επιβάλ-λεται να είναι «systemically desirable and culturally feasible’» Να υπενθυ-μίσουμε στο σημείο αυτό ότι για τον Checkland (1990) οι λύσεις επηρεά-ζονται από την υποκειμενικότητα και επομένως τίποτα δεν αποκλείει την πι-θανότητα να υπάρχουν περισσότερες από μία λύσεις.

Είναι λοιπόν αναγκαίο να εξετά-σουμε το ζήτημα της EDtIb ως ένα ill-structured πρόβλημα εντός ενός οργα-νισμού (EDa). Ο σκοπός μας δεν είναι απλώς η ένωση των πολλών απόψεων που επικρατούν, αλλά η σύνθεση τους, ο σχεδιασμός τους σε ένα μοντέλο, η αποδοχή του οποίου δεν μπορεί να γί-νει με κανένα άλλο τρόπο παρά μόνο με τον στοιχειώδη συμβιβασμό ο οποί-ος ενυπάρχει σ’όλες τις συλλογικές ευ-ρωπαϊκές αποφάσεις.

Παρατηρώντας λίγο καλύτερα την EDa, διαπιστώνουμε ότι δεν υφίστα-νται επίσημα κανάλια πληροφόρησης (σχετικά με ζητήματα κατασκευαστι-κών δυνατοτήτων, συντήρησης, μελ-λοντικών αγορών κ.λπ) από και προς όλες τις κατευθύνσεις και όχι μόνον από «πάνω προς τα κάτω» (δηλαδή

με την υιοθέτηση μέτρων και κανό-νων που επιβάλλονται από τα όργανα της Ε.Ε προς τους υπόλοιπους εμπλε-κόμενους φορείς όπως είναι οι αμυ-ντικές βιομηχανίες κ.λπ). Η πληροφό-ρηση δε μπορεί παρά να είναι αλλη-λένδετη με την έννοια της επικοινω-νίας (communications) η οποία υπάρ-χει σύμφωνα με τον Simon, (1946) σε οργανισμό. Δεν ισχυριζόμαστε ότι η σημερινή EDa λαμβάνει αυτοβού-λως αποφάσεις. Η θέση μας είναι ότι το πλέγμα των “communications and relations” θα πρέπει να εξεταστεί κάτω από ένα διαφορετικό πρίσμα μέσα σε αυτόν τον γενικότερο οργανισμό που συμπεριλαμβάνει τα ευρωπαϊκά κυ-βερνητικά όργανα, τα εθνικά όργανα λήψης αποφάσεων και τους εθνικούς (και ευρωπαϊκό) στρατούς.

Από όσα εκτέθηκαν παραπάνω κα-ταλαβαίνουμε ότι αυτό που τελικά ζη-τάμε είναι να κατασκευάσουμε «ένα ευρωπαϊκό σύστημα–μοντέλο στο οποίο θα συμμετέχουν τα Κ-Μ και οι βιομηχανίες της Ε.Ε στη βάση της αναδιάρθρωσης των επικοινωνιών και του καθορισμού αρμοδιοτήτων, με βασικά κριτήρια: Τη δημιουργία και ανάπτυξη απλού - ανταγωνιστι-κού και ασφαλούς εμπορικού πλαισί-ου προμηθειών προϊόντων και τεχνο-λογιών ( με έμφαση στην ασφάλεια προμηθειών (Security of Supply), την ανάπτυξη προγραμμάτων έρευνας και ανάπτυξης (R-d), την ανάπτυξη κρίσιμων βιομηχανικών δυνατοτή-των, την επαρκή και ισόρροπη χρη-ματοδότηση, την αύξηση και εναρ-μόνιση στρατιωτικών και επιχειρησι-ακών δυνατοτήτων, την ίδρυση ενιαί-ου πλαισίου για όλα τα παραπάνω, θα μπορεί αρμοδίως να επιλέγει και να αναπτύσσει προϊόντα και τεχνολογί-ες για να πετύχει την υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Στρατηγικής με σκοπό τη δημιουργία Ευρωπαϊκής Αμυντικής Βιομηχανικής Βάσης προς όφελος τόσο των Κ-Μ όσο και των βι-

ομηχανιών».Η επίλυση του παραπάνω προ-

βλήματος ακολουθεί τη μεθοδολο-γία του Checkland, αλλά η παρου-σίαση της εκφεύγει των ορίων αυτού του σύντομου άρθρου. Φιλοδοξού-με όμως ότι καταφέραμε να περιγρά-ψουμε το βασικό “concept” για το σύ-στημα-μοντέλο που θα πρέπει να δια-μορφωθεί.

Βιβλιογραφία

1. Communication from the Commission: Implementing European union Strat-egies on Defence-related Industries CoM(97)583, brussels 4/12/1997.

2. hooke richard, 2005, The Defence In-dustry in the 21st Century, Pricewater-houseCoopers, from http:/www.pwc.com

3. Neuman Stephanie, 2005, columbia university: ‘’Defense Industries and Dependency: current and future trends In the Global Defense sector’’. Paper delivered at the Conference on Israel’s Strategic agenda (4–6 july 2005), bESa Center, barIlan university. a shorter version appears in orbIS 50:3 (Sum-mer 2006).

4. hooke richard, 2005, The Defence In-dustry in the 21st Century, Pricewater-houseCoopers, from http:/www.pwc.com

5. European union The Council, 1998, Code of Conduct on arms Exports, brussels, 5 june 1998

6. Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτή-των, 2003, Ανακοίνωση της Επιτρο-πής προς το Συμβούλιο, Το Ευρωπα-ϊκό Κοινοβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, Ευρωπαϊκή Άμυνα - βιομηχανικά θέματα και θέματα Αγο-ράς, Για να χαραχθεί µια πολιτική της Ε.Ε στον τοµέα του αµυντικού εξο-πλισµού, CoM(2003) 113 τελικό, Βρυ-ξέλλες, 11.3.2003

7. Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτή-των, 2005, Ανακοίνωση Της Επιτροπής στο Συµβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοι-νοβούλιο σχετικά µε τα αποτελέσµατα της διαβούλευσης που δροµολογήθηκε µε την Πράσινη Βίβλο για τις δηµόσιες συµβάσεις στον τοµέα της άµυνας και µε τις μελλοντικές πρωτοβουλίες της Επιτροπής, CoM (2005) 626, Βρυξέλ-



λες, 6 ∆εκεµβρίου 20058. European Defence agency, European

Defence Expenditure ιn 2006, brussels, 19 November 2007

9. SIPrI: ‘Military expenditure’, yearbook 2007, oxford university Press: oxford, 2007

10. Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτή-των 2004, οι ∆ημόσιες Συμβάσεις στον Τομέα της Άμυνας, CoM(2004) 608 τε-λικό, Βρυξέλλες, 23.9.2004 (ΠΡΑΣΙΝΗ ΒΙΒΛΟΣ).

11. oCCar: Convention on The Estab-lishment of The organisation For joint armament Cooperation (organisation Conjoined de Cooperation en matiere d’armement)

12. loI framework agreement, 6 july 199813. Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινο-

τήτων, 2006, Εγγραφο Εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, ςυνοδευτι-κό Εγγραφο για την Ερμηνευτική Ανα-κοίνωση για την Εφαρμογή του άρθρου 296 της Συνθήκης στον τομέα των δη-μοσίων ςυμβάσεων που Αφορούν την Αμυνα. Περίληψη της Αξιολόγησης του Αντίκτυπου. CoM(2006) 779 τε-λικό, {SEC(2006) 1554}, {SEC(2006) 1555}, Βρυξέλλες, 7.12.2006

14. Commission of the European Com-munities 1997, Implementing Europe-an union Strategies on Defence-related Industries, (CoM(97) 583 final, brus-sels 4/12/1997

15. Commission 2003, Ευρωπαϊκή Άμυνα -Βιομηχανία Θέματα και Θέματα Αγοράς, CoM(2003)113, Βρυξέλες 11/3/2003

16. assembly of WEu 2006, transat-lantic co-operation in the aeronauti-cal field, DoCuMENt a/1948, Paris 19/12/2006

17. Session Européenne des responsables d’armement 2005, Committee 1, how to define and which are the technolog-ical priorities for the EDtIb, june 2005

18. Commission of the European Commu-nities 1996, The challenges facing the European Defence related Industry. a contribution for action at European level, CoM(96)10, brussels 24/1/1996

19. Characteristics of a Strong Future Eu-ropean Defence technological and In-dustrial (EDtIb).

20. Sproles Noel, 2000, applying behav-ioural Science techniques to the test and Evaluation of Complex Systems, Information technology Division Electronics and Surveillance research

laboratory and university of South australia, DSto-GD-0263, Salisbury South australia, Δεκέμβριος 2000.

21. Checkland Peter and Scholes jim, 1990, Soft ‘Systems Methodology in action’ john Wiley & sons, Chichester.

22. aSor website, from http:/www.asor.asm.au

23. heyer rebecca, 2004, understanding Soft operations research: The meth-ods, their application and its future in the Defence setting, australian Gov-ernment Department of Defence, De-fence Science and technology organi-sation, Command and Control Division Information Sciences laboratory, DS-to-GD-041, Edinburgh South austral-ia, october 2004.

24. Smith, r. & Watson, r.b., 1986, a Macro analysis of the raaF logistics System – a Case Study in the appli-cation of Soft Systems Methodology. ASOR Bulletin 6(2): 14-21.

25. Sparks, j.N., 1997, Soft operational re-search techniques for the acquisition and management of logistics. Canber-ra: Directorate of Publishing and visu-al Communications, Defence Centre-Canberra, 1997.

26. Dick b, Thesis resource paper. you want to do an action research thesis?

27. Dick, b. (2002) Soft systems method-ology. Session 13 of areol - action re-search and evaluation on line. url http://www.uq.net.au/action_research/areol/areol-session13.html

28. travis, j. & venable, j.r., 2002, an In-troduction to Soft Systems Methodol-ogy, from http://cispom.boisestate.edu/cis310emaxson/ssm_intro.htm

29. Clutterbuck, j., 2001, Is Complemen-tary Strategy the Way Forward? key Note address at the oa techniques for the Future Workshop 31 january 2001 (DEra and uk operational research Society).

30. Staker r. j., 1999, achieving System-ic Information operations for aus-tralian Defence, australian Govern-ment Department of Defence, Informa-tion technology Division, Electronics and Surveillance research laborato-ry, DSto–tN–0235, Salisbury, South australia, Mars 1999.

31. Sproles N, 2001, Establishing Meas-ures of Effectiveness for Command and Control: a Systems Engineering Perspective, university of South aus-tralia, Study performed under contract

to Information technology Division Electronics and Surveillance research laboratory, DSto.GD-0278, Salisbury South australia 2001.

32. Staker r. j., 1999, an application of Checkland’s Soft Systems Methodol-ogy to the Development of a Military Information operations Capability for the australian Defence Force Informa-tion technology Division Electronics and Surveillance research laborato-ry, DSto–tN–0183, Salisbury South australia, 1999.

33. Staker r. and Moon t., 2000, back-ground for joint Systems aspects of aIr 6000, joint Systems branch, Elec-tronics and Surveillance research lab-oratory, DSto-Cr-0155, Salisbury South australia, april 2000.

34. Staker r. j., 2001, a Formulation of the air 6000 Problem from a joint Sys-tems Perspective, joint Systems branch Electronics and Surveillance research laboratory, DSto-Cr-0211, Salisbury South australia, july 2001.

35. EDa, aguide to EDa’s new Europe-an Defence Equipment Market, from http://www.eda.europa.eu.

36. Simon, h, 1997, administrative behav-ior, a study of Decision-Making proc-esses in administrative organizations, 4th edition, The Free press, New york.

37. Saffer, D., Design and administrative behaviour: how Designers Fit into the Decision-Making Process of organiza-tions.

38. Sproles, N., 2001, Establishing Meas-ures of Effectiveness for Command and Control: a Systems Engineering Perspective, university of South aus-tralia, Study performed under contract to Information technology Division Electronics, and Surveillance research laboratory, DSto.GD-0278, Salisbury South australia.

39. SIPrI yearbook 2007, arms produc-tion, SkoNS El., and Surry E., ox-ford university Press: oxford, 2007

40. The Federal Ministry of Defence, The Federation of German Industries, joint Declaration of the Federal Ministry of Defence and the Defence Economics Committee in the Federation of Ger-man Industries on National key De-fence technology Capabilities, The Federal Ministry of Defence, The Fed-eration of German Industries, berlin, 20 November 2007.



the expression “civilian crisis management” (CCM) has been commonly used since 1999 in many Eu official

documents. Generally speaking CCM related to the institutional split between the civilian instruments created under the first and second pillars and the more complicated issues in the civilian area of crisis management between the Council and the Commission. In the Eu, CCM means intervening from outside in a humanitarian crisis that is threatening or has taken place in a State, region or society as a result of a conflict, disaster or environmental catastrophe.1 In other words, CCM is the intervention by non-military personnel in a crisis that may be violent or non-violent, with the intention of preventing a further escalation of the crisis and facilitating its resolution.

MissionsThe Petersberg tasks (humanitarian

and rescue tasks; peace-keeping tasks;

1. agnieszka Nowwak (ed.), Civilian crisis management: the EU way, Eu Institute for Security Studies, Chaillot Paper no 90, june 2006, σελ. 16.

tasks of combat forces in crisis man-agement, including peace-making) are a key component of the European Se-curity and Defence Policy (ESDP) and provide the basis for the legitimacy of the Eu’s crisis-management operations. These missions were originally defined within the WEu framework. That defi-nition of the Petersberg missions was in-cluded in the amsterdam treaty, mak-ing the Eu an important player in inter-national security, and was also incorpo-rated into the treaty of Nice (article 17) in December 2000. Within the Eu there is a real resolve to broaden the initial scope of the Petersberg missions to take on board the new threats to European security. to that end the lisbon treaty stipulates that these tasks “shall include joint disarmament operations, humani-tarian and rescue tasks, military advice and assistance tasks, conflict prevention and peace-keeping tasks, tasks of com-bat forces in crisis management, includ-ing peace-making and post-conflict stabi-lisation. All these tasks may contribute to the fight against terrorism, including by supporting third countries in combating terrorism in their territories”

The Eu’s overall objective is to sup-port, restore, and contribute to self-sus-taining stability, primarily in regions that are of strategic interest to the un-ion, mainly through endeavours in the field of crisis prevention, crisis manage-ment, and post-conflict reconstruction, thereby following a comprehensive and – ideally – holistic approach in which security and development are two com-plementary sides of the same coin. to achieve this, a range of crisis-manage-ment instruments is needed in addition to political, diplomatic, and humanitar-ian tools. Eu needs military capabili-ties, and in parallel, needs civilian ca-pabilities able to contribute to internal stability and institution building, in par-ticular in the area of police, justice and rule of law, and civil administration.

CCM is less well-known among the public and less spectacular than mili-tary operations are. Their stabilising ef-fect, however, is equally important.2 Ex-

2 “Civilian crisis management instruments are just as important as military instruments. We may face situations where a mix of both will be necessary, or indeed where a purely civilian response, using for example police and rule of

Civilian crisis management in the framework of ESDPDr. Ioannis Parissis, Major General (ret), PhD in Political Science

ςτην Ευρωπαϊκή Ένωση, μη-στρατιωτική δια-χείριση κρίσεων σημαίνει την επέμβαση σε μια ανθρωπιστική κρίση η οποία απειλείται ή λαμβάνει χώρα σε ένα κράτος, περιοχή ή κοι-

νωνία ως αποτέλεσμα μιας σύρραξης ή μιας φυσικής ή περιβαλλοντικής καταστροφής. Με άλλα λόγια, πρόκει-ται για επέμβαση με μη στρατιωτικό προσωπικό σε μια κρίση η οποία μπορεί να είναι ή όχι βίαια, με επιδίωξη να εμποδιστεί η περαιτέρω κλιμάκωσή της και να υποβο-ηθηθεί η επίλυσή της. Οι μη στρατιωτικές δυνατότητες στο πλαίσιο της ΕΠΑΑ συνίστανται στη χρησιμοποίηση αστυνομικών δυνάμεων, δικαστικών ή άλλων εκπαιδευ-μένων εμπειρογνωμόνων, ικανών να φέρουν σε πέρας αποστολές αστυνόμευσης, παρατήρησης, συμβουλευτι-κές, κ.ά. σε επίπεδο διαχείρισης της διοικητικής ή εκτε-

λεστικής δομής της ενδιαφερόμενης χώρας. Η μη στρα-τιωτική διαχείριση κρίσης εστιάζει στην αστυνόμευση, την πολιτική προστασία, την ενίσχυση της εφαρμογής του νόμου καθώς και την πολιτική διοίκηση σε καταστά-σεις κρίσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πρώτη επιχεί-ρηση διαχείρισης κρίσης της Ε.Ε στα πλαίσια της ΕΠΑΑ, τον Ιανουάριο του 2003 στη Βοσνία, ήταν αστυνομικής φύσης (EuPM) δηλαδή μη στρατιωτική*.

Για λεπτομερή στοιχεία και αναλυτική παρουσίαση στο Ι. Παρίσης, Ευρωπαϊκή Άμυνα – Λεξικό όρων και διαδικασιών για την εξωτερική πολιτική και ασφάλεια της Ε.Ε, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ, 2003, και στο Ι. Παρίσης, Η ΕΠΑΑ ως παράγων ισχύος στο μεσογειακό στρατηγικό περιβάλλον, Διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ιανου-άριος 2009.



periences in well-known crisis regions show that civilian instruments constitute an essential part of comprehensive cri-sis management, and by far the majority of ESDP operations have been of a civil-ian nature. In fact, the first ESDP oper-ation was a CCM operation, the Eu Po-lice Mission (EuPM) in bosnia in janu-ary 2003.

Civilian ESDP capabilities are prima-rily constituted by skilled individual ex-perts, able to work in a mentoring, mon-itoring and advisory function embedded in the management level of the admin-istration or the executive of the coun-try concerned. This contrasts with the military capabilities, which are normal-ly conceived as and provided by weap-on systems and/or equipped and trained units. In certain situations, however, ef-fective civilian crisis management also demands multi-functional, trained, and equipped civilian capability packag-es rapidly available for various deploy-ments. rapidly Deployable Police El-ements (rDPE), that can be deployed within 30 days, are an essential tool in areas where the Eu efforts aim at con-tributing to fill the “law enforcement gap” at the beginning of a crisis inter-vention when often only military forces are deployed. Since 2006, the European Gendarmerie Force, constituted by five nations, has been set up; it remains to be seen under which circumstances and modalities they might be used by the Eu. The key categories of the civilian capa-bilities are: judges and prosecutors, pris-on personnel, police officers, border po-lice officers.

Civilian Headline Goalat the june 2000 European Council

in Feira, Portugal, Eu leaders launched the civilian dimension of ESDP, making particular efforts to strengthen civilian ESDP capabilities in six priority areas: policing, strengthening the rule of law, civilian administration, civil protec-

law experts, will be appropriate.” (High Repre-sentative Javier Solana at the November 2002 Ministerial Civilian Capability Conference).

tion, monitoring, and generic support to operations or Eu Special represent-atives. after the decision of 2001, for the establishment of a European Capabilities action Plan (ECaP), aimed to improve the military capabilities of ESDP, a new Action Plan for Civilian Aspects of ESDP, elaborated in line with the Euro-pean Security Strategy, was approved by the Council in june 2004. It highlighted that: “the EU should become more ambi-tious in the goals which it set in civilian crisis management and more capable in delivering upon them.”

at the European Council of june 2004, a civilian headline goal was en-dorsed, the Civilian Headline Goal 2008. according to the ChG 2008, ci-vilian ESDP capabilities are deployable within 30 days of the decision to launch an Eu-led mission. Such undertakings could be deployed autonomously, joint-ly or in close cooperation with military operations. During the implementation process of the ChG 2008, the priority was given to the development of rapidly deployable capabilities of so-called Ci-vilian Response Teams (Crts).

Some Conferences were held, in min-isterial level, during the implementation of the headline Goal, in order to identi-fy Eu Member State contributions and to review the overall process. During the last Conference in November 2007, Min-isters reviewed the ChG 2008 process and they decided that it has been com-pleted and that it has successfully guid-ed the Eu’s planning and development set out in the European Security Strate-gy. but there remains scope for further and more focused action. Therefore, they agreed to approve the new Civilian Headline Goal 2010, which would be launched on 1st january 2008. The new headline Goal builds on the results of the ChG 2008 and on the growing body of Eu crisis management experience, in particular on lessons learned from the numerous civilian ESDP missions.

Structures and BodiesThe Political and Security Com-

mittee (PSC) is the permanent body in

the field of CFSP, mentioned in article 25 of the treaty on European union.

The Coordination Mechanism for Civilian Aspects of crisis manage-ment, in the event of a crisis, can estab-lish an ad hoc centre to coordinate the Member States contributions and pro-vide advice and support for crisis man-agement.

The Police Unit enables the Eu to plan and carry out policing operations.

The joint Situation Centre (SIt-CEN) monitors the international situa-tion and provides the Council’s compe-tent bodies with assessments of the sit-uation.

The Committee for Civilian As-pects of Crisis Management (CIV-COM) is responsible for developing strategies for civilian priority areas as well as overseeing the management of civilian operations.

The Civilian Planning and Con-duct Capabilities (CPCC) plans and conducts civilian ESDP operations un-der the political control and strategic di-rection of the PSC.

The Civilian/Military Cell, includ-ing its inherent Operations Centre ca-pacity, is the first standing Eu body that fully integrates military and civilian ex-pertise, including from the European Commission. It has been placed within the Eu Military Staff.

The source of the civilian crisis man-agement operations budget financing depends on their purpose and their con-tent. Funds may come from three differ-ent budget lines: the appropriate Com-munity budget line, when the operations are conducted under a Community in-strument (information or observation missions, training, economic and trade development incentives, mine clearance, human rights, reconstruction, food aid, humanitarian interventions, etc.); the CFSP budget line for CFSP operations without military or defence implications (such as disarmament, support for peace processes, political assistance, etc.); and a budget other than the EC budget for operations under the ESDP with military or defence implications.

Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Η Φ Ι Λ Ο ς Ο Φ Ι Α 33


What we will attempt to do in this project it to touch,

not on everything rousseau has written, but on central themes of the ‘Social Contract” (SC) for the purpose of bringing to light points which constitute a modern political science (relevant to modern political language as well as political practice). a special emphasis will be placed on comparative and fundamental political science concepts. Even, as we said, we might not avoid particular overlappings with other general works about rousseau’ s thinking, we shall persist in our endeavour, hoping to manage to focus on those points which can be translated in contemporary political language.

The “Social Contract”. Methods and Contents

SC as a book is rather of an aver-age size. In this rousseau first speaks of man, freedom, equality, property and the process of constituting a pol-ity, whereas he continues his inquiry by comparing political systems. With-in this framework he examines such is-sues as political development and sta-bility as well as political (régimes) cor-ruption and “loss of freedom”. In addi-

tion, a good deal of the book is dedi-cated by him to the law, the legislators and the proper state.

This is a masterpiece of political science; his book contents strongly re-mind us of a standard general politi-cal science textbook. Modern political science indeed shares with SC same preoccupations, even in a less didac-tic manner (from this point of view the writer of SC takes more risks than po-litical scientists do, for he is more nor-mative than descriptive and analytical).

to better substantiate these claims

let now attempt a focused pres-entation of SC themes in a lan-guage understandable by con-temporary readers.

Comparisons between political systems

as we suggested above, j. j. rousseau was a keen reader of Greek

and roman classics (e.g. Plato, aristotle, Cicero) as well as post-medieval great names (e.g. Montesquieu, hobbes, Grotius, etc). In the SC he occasionally refers to them. It is then no big surprise that he developed a good sense of comparative political analysis, since most of the above names did comparative politics. Furthermore, he –to our

astonishment-exhibits a good deal of political realism (he is an admirer of Machiavelli) which well fits with modern political analysis. This spirit is strongly present in the comparative part of SC which is rather different from other parts where we meet the popular rousseau, bold, sentimental, radical and preacher of political gospels. The man who opens SC with that popular statement about the man born free but ended up a prisoner, the man who is a master of “political poetry”, appears a cool and methodical scientific observer

The “Social Contract”from a political science perspective

by Dimitris kioukias PhD in Political Science

Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Η Φ Ι Λ Ο ς Ο Φ Ι Α34


when he compares political systems. For what else can you say for passages strongly reminiscent of aristotle, Solo and Cicero? For instance, is it not a good example of scientific neutrality that part of SC in which he states that there is no single political system applicable to all countries and all climates? Does his claim that a political system depends upon such power resources as magnitude of land, wealth, climate, etc. not evoke writers of 20th century popular power analysis textbooks? also is it less surprising that he equates democracy with laws?

Indeed he makes the claim that all political regimes which are based on laws (drafted by charismatic legisla-tors and legitimized by public opin-ion) are in essence democratic regard-less of formal constitutional regula-tions. rousseau here may appear ex-tremely legalistic and one could easi-ly disagree with such absolute claims. yet the fact remains that as a compar-ative analyst he portrays that kind of detached scientific observation which is quite known in contemporary (com-parative) political science.

In any event, rousseau embarks on more sophisticated comparisons than the above. Much like classic Greeks he distinguishes between three kinds of government and examines the merits and demerits of each one of them (i.e. of monarchy, aristocracy, democracy). but he is also interested in the politi-cal development of the roman insti-tutions. In this part of SC he widens his focus as he includes class structure and its institutional reflection, showing the rudimentary mechanisms of polit-ical parties formation. by doing this he approaches the modern sense of a political system (a concept which de-notes the interplay between purely in-stitutional actors and less institutional ones, e.g. various social groups).

This is an abridged versionof a wider project

Rousseau is less modern (i.e. contemporary) when, following classical political

tradition, searches for the best (just) system and just laws. to be sure there does exist today normative political science, but is somehow differentiated from mainstream political science (even lately normative approaches are especially encouraged). rousseau on the contrary is mixing normative with analytical science. SC is, for instance, strongly preoccupied with the concept of good legislator who must draft the perfect constitution (Polity). as we shall see, a good legislator for him is someone who is simultaneously in and out of the Polity, someone who is not a usual political representative and certainly not a political leader.

In this pursuit he seems to borrow the old idea of a balance between loyal-ty and freedom, between order and hu-man rights. Somehow in contradiction with his libertarian views expressed in different parts of the SC he often ap-pears in favour of public order. This paradox may to some degree be tran-scended if one concentrates on the ba-sic rousseaunean formula, i.e. political freedom as distinguished from natu-ral freedom. Political freedom (liber-ty) is a quid pro quo, a social contract wherein a man or a woman gives natu-ral freedom away to earn valuable civ-il rights and social protection. here an aristoteleian influence is obvious, for aristotle had made a distinction be-tween a beast and a “political animal”. of course, by modern standards such contractualism appears quite obligato-ry. From this point of view, the paradox is still there: j.j. rousseau, a lover of na-ture and freedom, appears at the same time a lover of political duty (devotion

to the community).In any event this is a really peren-

nial political dilemma: order/loyal-ty vs freedom/disobedience. We may add in passing that in case we wish to excessively move toward the sec-ond, perhaps trying to recapture that lost natural freedom (a strong human propensity, we must say) we may risk what rousseau was exactly afraid of: the dissolution of political community and the loss of political freedom. Next section will be more illuminating of the point.

Questions of political stability and political change

In the SC there appears an almost “Spartan” concern about political stability (no surprise if rousseau

admired that ancient city). today the concept of political stability is still being studied, but it seems less interesting than other themes. Since our value systems are rather libertarian (save for cases referring to safety of food, health issues and particular new risks), there seems to be an aversion toward such concepts (the latter is often perceived as an impediment to modern natural-hedonistic freedom). this aversion is not entirely unfounded. SC itself looks so outmoded with all these calls for duties and sacrifices. let however attempt to come closer to the spirit of the book. Social contract is a state of affairs in which men and women as citizens must work hard to maintain the polity. The book was written at a time that state independence was a rather new value and often under threat due to the existence of a war culture. Possible loss of such independence would mean loss of communal and individual freedom.

In the SC there is also a concern with civil war. a constant internal con-flict between various sections of soci-



ety is portrayed as a sinister situation leading to political decay (that is again another idea to be found in the texts of the Greeks, Machiavelli, etc.). Political battles imbue every corner of society and what we call political corruption becomes omnipresent. This is the back door that takes us to the destruction of the entire political ed-ifice, through the loss of political authority and freedom (we may add political independ-ence and social cohe-sion). The pre political hobbesian state is back: every man for himself.

viewed from this angle, a concern with political stability is not such a bad idea. In other words, if po-litical stability is not just a product of a re-strictive order (for in-stance, a state of con-tinuous fear and pun-ishment), but a social contract which oppos-es unreasonable egois-tic tendencies, unjusti-fied political strife and political corruption, then it must be some-thing to care about. It must also be worthy if it guards against unnecessary surren-dering of collective rights (those ones not voluntarily given up, because, for instance, of participation in suprana-tional and international institutions).

but, what if such concerns apply only to emergency cases?

Should a political community guard itself against potential enemies from the beginning to such an extent that political rights should be viewed as a secondary value and therefore are considerably suppressed? This is a cru-

cial dilemma of political thought and practice and one that puzzles even present day politicians. In cases of a constant external threat sometimes also appearing inside (cases of clan-destine war) the fear haunting politi-cal community is such that they might reach the conclusion that the commu-

nity is in a siege situation. Therefore, as it happened for instance sometimes in ancient rome (a point appearing in SC) emergency solutions are sought. In the past in such cases the political sys-tem took on oligarchic tendencies. a contraction of authority in the hands of few was normally the answer to states of siege. Then one might expect, as the examples of the French and russian revolutions show, the state to retaliate with terror. today, of course, such ex-treme political means are used under

serious institutional checks. however, a dilemma of that kind has not entirely disappeared. and the more the enemy of a political community acts in clan-destine ways, the more is possible for the community to imitate the enemy and engage in clandestine war.

Such a state of affairs is quite dif-ficult, especially if the war is protracted. again people return to a hobbesian state of af-fairs wherein one sus-pects the other and the enemy becomes anyone close. It is then only through wise and delicate maneuvers (political decisions) that the community can find a way out of such tragic impasse. Maybe this is exactly the time of the “hero-ic legislators”, as rous-seau seems to suggest.

It becomes clear that rousseau despises political violence and uncontrolled political conflict. In the fourth book of the SC he even appears distrustful of endless deliberation, between opposing po-litical fractions:

“For long discussions, disagree-ments, violent quarrels set the stage for an imposition of individual interests and the fall of the state. This is less clear when two or more classes take part in the constitution of the State, as it hap-pened in Rome with patricians and ple-beians whose quarrels often shuttered the assemblies, even in the superficial than real, for due to this inner evil with-in the political body we had, so to speak, two States in one and, while each one of them constituted a right State, we can-



not be convinced that both at the same time made for a right State”.

here rousseau exhibits Platon-ic overtones. as much as Plato spoke of pluralistic regimes messing them-selves up in a multicolor garment, so rousseau spoke of a mixing of two (or more) states.

For us party competition and inter-est group activity are normal; they ex-emplify the liveliness of our democra-cy. Endless deliberation, either in par-liaments, or in multiple committees are also welcome. We too involve a huge number of citizens in policy for-mation, calling that direct democracy. rousseau would not. For him direct de-mocracy is a kind of plebiscitary de-mocracy in which individual wills are added up to form the general will. and in any event he repels a fractionalisa-tion of society. Moreover, when he ac-cepts political and social pluralism is only in order to build a counterforce to monopolistic concentrations of power.

all this would appear natural to those familiar with popular rousseau, as his name is synonymous to direct democracy. Nevertheless, less clear would appear his statist and elitist el-ements, especially his concept of en-lightened legislators. Whereas he de-spises political representation and fa-vours instead a direct expression of vox populi, nonetheless he makes clear that general will is only good when it is me-diated by wise men and the state. From this point of view he blends direct de-mocracy with some sort of political representation, but a qualitative one.

What about political change? The answer to this question provided by SC could be summed up as follows: When political change does not lead to de-cay and corruption (so much afraid of ) it means a move towards states of so-cial contract. In such stable and law-ful systems citizens are so much dedi-

cated to them that they wholehearted-ly resign themselves from a number of freedoms to enjoy the benefits of the social contract.

Now, if that is meant to be a full surrender to the polity without ex-pressions of dissent (which sometimes seems to be the case), the grains of to-talitarianism may be probably seeded (?). If, on the other hand, we take this axiom to mean political legitimation of (good and just) decisions, we are more content with it. In any case, however, modern societies, quite differentiated in many respects, such axioms would sound just naive. a total consensus would appear impossible and we would be suspicious of such promises, even when we would read in some pages of SC that there are decisions to be taken by unanimity and others to be subject-ed to the rule of majority vote.

anyhow, to sum up translating these points into modern language, political stability in the SC looks like what we could call “just pacification” as well as “institutional-procedural auto-mation” (hence a downscaling of polit-ical passions-demands). These are jus-tified by the expectation of an utmost joy in face of the advent of the good polity (political system). Such inci-dents are historically detectable, es-pecially when people are found tired, thirsty and hopeful of the coming of an “eternal peace” (for instance, after pro-longed wars). Then even the coming of (or return to) a civilized state of affairs helps to bring about a widespread po-litical consensus. however, “golden ages” are not the same as normal eve-ryday political practice.

The state and its functions

another important issue addressed in the SC is the state and its functions. as

mentioned above, rousseau was a firm

defendant of the state, for after all he wrote in the era of the rising nation-states (that explains too his strong aversion toward feudal systems). The state is there to provide those basic goods which the people are deprived of under pre-political conditions ( i.e. in the state of nature). but foremost the state should care for the well being of the people in order for them to contribute to a population increase. In a somewhat radical passage of SC rousseau virtually reduces all state purposes to the net increase of the native population:

“Do not therefore look for this hot debated criterion of a good government anywhere else: After all these we said above, we clearly see, I think, that a government under which, without for-eign help, new naturalizations and col-onies, citizens are aboudant and mul-tiply themselves, is beyond doubt the best. And the government which has its people shrinking out and perishing is the worst”.

Such an absolute statement neces-sarily raises some questions; are the purposes of a state and the policies of a good government so simple? Is the highest duty of them and therefore the best evaluation measure the record they exhibit in what we call today de-mographic policy? or at least demog-raphy plus social protection? Is this not an amazing proposition contradicting somehow rousseau’s other theses? The man who cursed slavery, loved free-dom, equality and popular sovereign-ty (in the sense discussed above) comes now to exalt demographic increase, el-evating it to the status of the best crite-rion of good government. he even ex-cludes from the political community non natives, appearing in favour of a homogeneous society.

yes indeed the French philosopher is clear about this. yet, however shock-ing this might be to us let not forget the



following:a. The time factor must be

borne in mind: rousseau wrote when nation states were a new phenomenon.

b. Serious concerns about the common well being have also been expressed by the phi-losophy of utilitarianism.

c. Even today social and de-mographic policies remain im-portant among countries (and of course the European union).

Nevertheless we must draw attention to the danger of pushing too far such suppos-edly good state pursuits. look, for example, at historical cases in which some regimes used to incorporate policies of this sort into grandiose nationalistic plans to the detriment of people’s everyday enjoy-ment. We therefore come to the con-clusion that, whereas today we tend to downplay the role of population main-tenance as an important political duty, that pursuit should never be used as a pretext for excessive state intervention. Similarly, it is good to remember that a considerable negligence of mass wel-fare because of a preoccupation with foreign affairs should not be advisable. here rousseau is right: governments that stay indifferent towards man’s or woman’ s life-leaving them to the “rule of nature”-are not good at all.

as we said modern states or inter-national authorities do actually pursue social (and population) policies. un-employment and poverty rates form a sort of evaluation criteria of good gov-ernance. “human development index-es”, or even measures of human hap-piness have also been employed, espe-cially by scientists. however, usually a good government performance is be-ing counted on generation of wealth alongside democratization criteria (lib-eral government). rousseau’s previous

thesis may help to include more real human development criteria for the purpose of comparing and evaluating political systems.

rousseau, contrary to convention-al wisdom, does not repel liberal gov-ernment at least as a basic principle of constitutional order. The SC accepts the classical division of state powers, even if there is a special emphasis on the role of legislative power. SC is, of course, con-cerned with political leadership and the executive powers of the state as well as the processes of power transfer (which is eased in constitutional democracies). but a good deal of the SC is consumed in providing historical examples of as-sembly work in an effort to find out the proper one. as was mentioned above, endless and purposeless discussions are not what he prefers.

on the other hand, there is a de-clared preference for direct democra-cy, especially when this is feasible (e.g. in homogeneous political cultures and small territories). random political recruitment (for instance through lot-tery) is strongly opposed. More gener-ally political representation as was pin-

pointed earlier is an anathema to rousseau, except in the case of the heroic legislators (which as we argued is a sort of qualitative representation). but what is more surprising by modern standards is his opposition to special inter-est groups (see above). Instead he stands for what we call govern-ment by assembly which often takes the form of plebiscite (ref-erendum). Given that, one could argue that the ideal political sys-tem for rousseau is a kind of “elit-ist populism”, as he downplays the role of political and social repre-sentatives (i.e. typical members of a formal parliament and mem-bers of interest groups). The elit-ist element is here represented by

the concept of excellent legislators who are called upon to take on the role of a political avant garde.

………………………………………….It is equally true that sometimes

SC sounds somehow platonic. This es-pecially applies to the case of “heroic legislators”, an idea taken from ancient Greek aristocracies (e.g. Sparta). but, at the same time, on closer inspection, the very same concept as articulated in the SC expresses a deep concern for human strife to overcome lots of ad-versities. heroism then in this case comes from a sort of divine misunder-standing, when for example particular individuals “crown” their being with a duty to serve the public. as they often appear to others as self appointed (for they lack material and social resources and usually work in private) their voice is often being frowned upon. a typi-cal case for all sorts of “public intellec-tuals”, is applied here to enlightened legislators. The very term “enlighten-ment” (so often evoked by contempo-raries) appear from this point of view as an extra-human task. let us better quote rousseau:



“In order to discover the rules of as-sociation that are most suitable to na-tions, a superior intelligence would be necessary who could see all the passions of men without experiencing any of them; who would have no affinity with our nature and yet know it thoroughly; whose happiness would not depend on us, and who nevertheless be quite will-ing to interest himself in ours; and, last-ly, one who, storing up for himself with the progress of time a far-off glory in the future, could labour in one age and enjoy in another. Gods would be nec-essary to give laws to men”. (Rousseau 2005: 107).

to popular imagination such words would probably appear quite attractive, even amusing. In reality things are usu-ally different. Godly intellectuals, sci-entists or “legislators” are non existent; it is one thing idolizing (which serves the myth required either by political power or the publics) and it is anoth-er thing providing for the persons ly-ing behind personas made by others and serving others. and this is anoth-er aspect of “divine misunderstand-ing”. I think it explains well the previ-ous quotation.

Therefore such a shade of mystique attached to the concept of heroic legis-lators should not mislead us as to think that we must educate people who are interested in public affairs according to a mythical Spartan prescription. his-torical readings are always useful, but historical anachronisms are often dan-gerous. In an era such as ours charac-terized not just by a will to innovate (sometimes reasonably so, for we need to forget some past practices) but also to renovate (to selectively bring the past back in), such observations may prompt our attention.

………………………………………….another key requirement (and

highest duty) of a good government is needing to be law-abiding. This evalu-

ation criterion is for him so important as to make him to downplay the role of the formal structure of the state (espe-cially in his comparative systems part, when he appears more pragmatic). In such cases he even comes to minimize the freedoms, equating political free-dom with loyalty, especially when po-litical stability is jeopardized.

Epilogue

a panorama then of modern political science concerns is revealed by a proper

reading of the SC. one could profit even more from the SC, as it contains detailed references to comparative political systems, election modes, or political cultures. In a final chapter, for instance, called “civil religion”, rousseau relates religion to political culture. Though being an admirer of Christian attitude, he comes up with a more secular proposition, defending the supremacy of the state over religious authority. In contrast to this tolerant proposition, in other works of his which are less openly political (see rousseau 2005) he appears to favor a disciplinary social life. Thus his libertarianism is moderated by law and order views as well as his obsession with state protection. It is this ambivalence that made us liken his political culture to “civic culture” (i.e. a blending of deferential values with values emanating from education and political involvement).

Throughout this study we had the opportunity to see such contradictions in rousseau’s thought. In fact we saw two rousseaus: the liberator of the people and the careful legislator. but what matters most is that through our visit to a great monument of the past – a tour already taken by others- we dis-covered problems and questions quite relevant to both modern political sci-

ence and political practice: core com-parative politics (systems, régimes and governments), secondary comparative politics (comparisons made either un-der particular themes or between dif-ferent times), political stability, politi-cal development and change, political decay and corruption, the state, its in-stitutions and functions, even obser-vations about political parties, interest groups and political culture.

The answers provided by the SC may sometimes appear old fashioned or unrealistic, at other times familiar or even fascinating. The book, in any case, is lying there for all of us to see, an “all time possession” in the words of the historian Thoucidides. here there is no room for a “right to first occupan-cy”, even if we do acknowledge previ-ous contributions. It stands there like its laws, for all and everyone in private, but not in person. however distant we may wish to stay to j.j. rousseau, is it possible his definitions of a good and legitimate political order along with his nice writing leave us entirely cool?

bibliographyjean jacques rousseau, Selected Writings,

london, The Collector’s library of Essential Thinkers, 2005.

j. Sartori, The Theory of Democracy revisit-ed, New jersey, Chathoun house 1987.

S. holmes, The anatomy of antiliberalism, harvard university Press.

E. l. allen, From Plato to Nietzsche, New york, Faucett Premier 1957.

t. a. Sinclair, a history of Greek Political Thought, london, routledge & kegan Paul 1952.

j. blondel, Comparative Government, Philip allan 1990.

"This is a shortened version of the first chap-ter of a semi finished project which bears the provisional title 'Political Science debates with Classical Thought'.

Μ Ι Λ Ω Ν Τ Α Σ Γ Ι Α Τ Η Ν Ε Υ Ρ Ω Π Η 39


1. Στο ερώτημα ποια είναι τα όρια της Ευρώπης και ποιες δυνάμεις τα καθορίζουν η

πρόσφατη ιστορία έχει δώσει μια σχε-τικά ξεκάθαρη απάντηση. Πάνω στα ερείπια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που ήταν ο πιο καταστροφικός στην ιστορία της ανθρωπότητας, τρεις από τις παλαιότερες και έως τότε αντιμα-χόμενες χώρες της δυτικής Ευρώπης (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία) μαζί με τις τρεις μικρότερες χώρες της bENEluX (Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο) συνέπηξαν στη δεκαετία του 1950 μια οικονομική κατά βάση Ένωση με σκο-πό την προώθηση της γενικής πολιτι-κής για την ανασυγκρότηση, αλλά και τη διαμόρφωση μιας σφαίρας ειρηνι-κής συνύπαρξης και ελευθερίας, ώστε να αποφευχθούν εχθρότητες του πα-ρελθόντος (απώτερη επιδίωξη).

2. Το εγχείρημα, παρά τη «βυζαντινή» δομή και νο-μικοθεσμική αρχιτεκτονι-

κή του, αποδείχθηκε αρκετά επιτυχές. Με συνέπεια, στις αρχές της δεκαετίας του 1970 να προσχωρήσουν σε αυτό τρεις κρίσιμες ατλαντικές χώρες, όπως η Βρετανία, παρά τις αμφοτέρωθεν επιφυλάξεις, η Ιρλανδία και η Δανία. Ενώ δέκα χρονιά αργότερα αυτή η ιδιόμορφη οικονομικο-πολιτική Ένω-ση διευρυνόταν προς νότον και προς ανατολάς για να συμπεριλάβει τρεις

ακόμα, μεσογειακές χώρες αυτή τη φορά (Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία).

Στη συνέχεια η διεθνής συγκυρία αποδείχθηκε ευνοϊκή για το ευρωπαϊ-κό οικοδόμημα, που έβλεπε να αποτε-λεί, μετά την κατάρρευση του τείχους του Βερολίνου στα τέλη της δεκαετίας του ‘80, έναν ελκυστή ακόμα και για χώρες της ανατολικής Ευρώπης, που ως τότε βρίσκονταν κάτω από τη σοβι-ετική σφαίρα επιρροής και το σύστημα του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Έτσι, πενήντα περίπου χρόνια μετά την ίδρυσή της, η αρχικά περιορισμέ-νη τελωνειακή και οικονομική συνερ-γασία μεταξύ μερικών δυτικοευρωπαϊ-κών χωρών μετεξελίχθηκε σταδιακά σε μια πολυάριθμη πολιτικο-οικονομική ένωση όλων σχεδόν των ευρωπαϊκών χωρών από τις ακτές του Ατλαντικού Ωκεανού ως το Δούναβη και τη Μαύ-ρη Θάλασσα, από τη Σκανδιναβική ως τη Βαλκανική χερσόνησο (και την Κύ-προ). Από τα 6 αρχικά μέλη έφθασε

του Αντώνη Μακρυδημήτρη, Καθηγητή Πανεπιστημίου Αθηνών

Τα όρια και το νόηματης Ευρώπης

Μ Ι Λ Ω Ν Τ Α Σ Γ Ι Α Τ Η Ν Ε Υ Ρ Ω Π Η40


στα 27 και σε λίγο στα 30, ενώ κάποιοι παρατηρούν πως, ό,τι κέρδισε η Ένωση σε εύρος και διαφοροποίηση, το έχασε σε συνοχή και αποτελεσματικότητα.

3. Τίθεται, λοιπόν, εκ νέου το ερώτημα ως πού φθά-νουν τα όρια της Ευρώπης

ή μάλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αν θα μπορούσαν ενδεχομένως να συμπεριληφθούν σε αυτήν χώρες όπως η Τουρκία, το Ισραήλ ή ακόμα και αυτή η μετασοβιετική Ρωσία. Και οι τρεις αυτές χώρες μολονότι γεωγραφι-κά εκτείνονται και στην Ασία, πολιτικά

και πολιτιστικά ανέκαθεν συμμετείχαν ενεργά στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και επηρεάζονταν από αυτό.

Οπότε το ερώτημα για τα όρια της Ευρώπης δεν μπορεί πλέον να απα-ντηθεί με αποκλειστικά γεωγραφικούς όρους, αλλά πρέπει να γίνει αναφορά στο νόημα ή το βαθύτερο πνεύμα αυ-τής της sui generis Ένωσης ή Συμπο-λιτείας.

4. Από την πλευρά του πε-ριεχομένου της η Ένωση, με βάση τη διαθέσιμη ως

τώρα ιστορική εμπειρία και πέρα από

τη συμβολή της στη διαμόρφωση μιας σφαίρας ειρηνικής συνύπαρξης λαών και κρατών στην παλαιότερη ήπειρο του κόσμου, φαίνεται να προσδιορίζε-ται από ορισμένα αλληλένδετα γνω-ρίσματα πολιτικού και πολιτιστικού χαρακτήρα, τα οποία και οριοθετούν αναλόγως την ταυτότητα της. Αυτά είναι, κυρίως, η λογική της αντιπρο-σωπευτικής δημοκρατίας κατά την επιλογή κυβερνήσεων στην πολιτική σφαίρα, η οικονομία της αγοράς στην οικονομική ζωή, το κράτος δικαίου και η προστασία των δικαιωμάτων στη νο-μικο-θεσμική σφαίρα, οι οργανωμένες δημόσιες υπηρεσίες στο κράτος και η κοινωνία των πολιτών στο κοινωνικό πεδίο.

Τα στοιχεία αυτά, που συνιστούν ένα είδος «εξελικτικών καθολικοτή-των» στα σύγχρονα κράτη, προϋπο-τίθενται και συμπεριλαμβάνονται στο λεγόμενο «κοινοτικό κεκτημένο», ώστε μια χώρα που δεν τα διαθέτει δεν μπορεί να ενταχθεί στην Ευρωπα-ϊκή Ένωση. Ενώ, αν τα διαθέτει ή τα αναπτύσσει σε επαρκή βαθμό, μπορεί να θέσει υποψηφιότητα και να κατα-στεί μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινοπο-λιτείας.

5. Εν συμπεράσματι, η ταυ-τότητα της Ευρώπης δεν έχει πλέον μόνο γεωγραφι-

κό προσδιορισμό, αλλά και ανάλογο πολιτικό -πολιτιστικό περιεχόμενο. Σε αυτό μάλιστα στηρίζεται κυρίως η επιτυχία της ως χώρου ή περιφερεια-κής ζώνης ειρηνικής και δημιουργικής συνύπαρξης λαών και κρατών.

Υπό την έννοια αυτή, ίσως ο κό-σμος χρειάζεται και άλλες «Ευρώπες», κατά το ουσιαστικό του περιεχόμενο, σε περιοχές, λ.χ. της Λατινικής Αμερι-κής, της Νότιας Ασίας, της Αφρικής, αλλά και αυτής ακόμα της Μέσης Ανα-τολής. Περιοχές που εξακολουθούν να ταλανίζονται από την ανέχεια, τους πολέμους, την απουσία δημοκρατίας και την κατάφωρη παραβίαση των αν-θρώπινων δικαιωμάτων των πολιτών, ιδίως των λιγότερο ευνοημένων.

Τ Ι Τ Ρ Ε Χ Ε Ι ς Τ Η Ν Ε υ Ρ Ω Π Η 41


● Βραβείο Νεότητας Καρλομάγνος 2009

Για δεύτερη συνεχή χρονιά το Ευ-ρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ίδρυ-

μα για το Διεθνές Βραβείο «Καρλομά-γνος» διοργάνωσαν πανευρωπαϊκό δι-αγωνισμό για να βραβεύσουν τον νέο, τη νέα ή την οργάνωση νέων που με ένα σχέδιο δράσης προωθούν την ευ-ρωπαϊκή και διεθνή αλληλοκατανόη-ση, συμβάλλουν στην ανάπτυξη της κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας και προσφέρουν πρακτικά παραδείγμα-τα Ευρωπαίων που ζουν μαζί ως κοι-νότητα.

Κάθε κράτος μέλος προκρίνει έναν υποψήφιο. Φέτος, επιτροπή που απο-τελείτο από την Αντιπρόεδρο του Ευ-ρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρόδη Κρά-τσα-Τσαγκαροπούλου, την Πρόεδρο της Επιτροπής Πολιτισμού και Παι-δείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλί-ου Κατερίνα Μπατζελή, τον επικεφα-λής της Κοινοβουλευτικής Αντιπρο-σωπείας του ΠΑΣΟΚ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Σταύρο Λαμπρινίδη και την εκπρόσωπο της Κίνησης Φοιτη-τών για την Ένωση της Ευρώπης Έφη Χρονοπούλου-Σιάπικα, επέλεξε ομό-φωνα, μεταξύ 7 εξαιρετικών υποψηφι-οτήτων, να εκπροσωπήσει την Ελλάδα η Ένωση Φοιτητών Διεθνών Σχέσεων (SaFIa - www.safia.eu).

Οι νέοι της SaFIa αναπτύσσουν δράση από το 1994, οργανώνοντας συνέδρια σε συνεργασία με ευρωπα-ϊκούς και διεθνείς φορείς και κυρί-ως το ετήσιο Πανελλήνιο Κοινοβού-λιο Νέων, με σκοπό να προαγάγουν

τη μελέτη των διεθνών και ευρωπαϊ-κών θεμάτων, να δημιουργήσουν έναν ανοικτό κύκλο φοιτητών που ενδιαφέ-ρονται για τις διεθνείς και ευρωπαϊ-κές υποθέσεις, να αναπτύξουν την επικοινωνία στο πλαίσιο της ευρωπα-ϊκής ακαδημαϊκής κοινότητας και να προωθήσουν τις κοινές ευρωπαϊκές ανθρωπιστικές αξίες.

Όλες οι υποψηφιότητες θα κρι-θούν τώρα από μία ευρωπαϊκή επιτρο-πή που θα αποτελείται από τον Πρό-εδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τρεις ευρωβουλευτές και τέσσερις εκ-προσώπους του Ιδρύματος για το Διε-θνές Βραβείο «Καρλομάγνος». Η βρά-βευση θα γίνει στις 19 Μαΐου στην έδρα του Ιδρύματος, στο Άαχεν, όπου θα προσκληθούν και οι 27 υποψήφι-οι των κρατών μελών. Τα τρία πρώτα βραβεία συνοδεύονται και από συμ-βολικό χρηματικό ποσό. Υπενθυμίζε-ται ότι πέρυσι η ελληνική υποψηφιό-τητα, το Γυμνάσιο του Βύρωνα, πήρε το τρίτο βραβείο.

● Η Ευρώπη σε τροχιά εκλογών

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε προετοιμασία για τις ευρωεκλο-

γές του Ιουνίου, εγκαινίασε ιστοσελί-δα αφιερωμένη στο πολιτικό γεγονός του καλοκαιριού. Η ιστοσελίδα, στην οποία οδηγείται ο επισκέπτης από την κεντρική σελίδα του Ευρωπαϊκού Κοι-νοβουλίου έχει τεθεί σε λειτουργία από τις 19 Ιανουαρίου 2009 και είναι χωρι-σμένη σε τέσσερα τμήματα.

27 Χώρες- 1 εκλογική διαδικα-σία: Οι χρήστες μπορούν να χρησιμο-ποιήσουν έναν διαδραστικό χάρτη των 27 χωρών και να πληροφορηθούν για την εκλογική νομοθεσία ανά χώρα.

Η σημασία της ψήφου των πολι-τών: Η ιστοσελίδα αναδεικνύει τους λόγους για τους οποίους είναι σημα-ντικό οι Ευρωπαίοι πολίτες να ψηφί-σουν και παράλληλα παρέχει πληρο-φορίες για το προφίλ των ευρωβουλευ-τών. Οι πολίτες μπορούν ακόμη να θέ-σουν ερωτήματα και να διαβάσουν τις απαντήσεις.

Η διαδρομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Σε αυτό το τμήμα παρουσιά-ζεται η σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοι-νοβουλίου για την περίοδο 2004-2009 ( αριθμός των μελών ανά χώρα και Πο-λιτική Ομάδα) καθώς και άρθρα σχε-τικά με τα θέματα που απασχόλησαν το Σώμα την τετραετία αυτή καθώς και τις προτεραιότητες των Ευρωβουλευ-τών για την περίοδο 2009-2014.

ΤΙΤΡΕΧΕΙΣΤΗΝΕΥΡΩΠΗ

Τ Ι Τ Ρ Ε Χ Ε Ι ς Τ Η Ν Ε υ Ρ Ω Π Η42


Αποτελέσματα: Στην τελευταία ενότητα παρουσιάζονται στατιστικά και άλλα στοιχεία για την Ευρώπη και τις αλλαγές που έχουν επέλθει από το 1979 μέχρι σήμερα και γίνεται ένας απολογισμός δραστηριοτήτων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ιστοσελί-δα είναι διαδραστική. Οι πολίτες μπο-ρούν να σχολιάζουν τα διάφορα άρ-θρα καθώς και τα αποτελέσματα των ερευνών για την πρόθεση ψήφου συμ-μετέχοντας έτσι ενεργά στην όλη δι-αδικασία.

● Η διαφορετική μεταχείρι-ση των φύλων ως προς την ηλικία συνταξιοδοτήσεως και την ελάχιστη προαπαι-τούμενη υπηρεσία βάσει του ελληνικού συστήματος πολιτικών και στρατιωτικών συντάξεων αντιβαίνει στο κοινοτικό δίκαιο

Οι κανόνες της σχετικής ελληνικής νομοθεσίας προβλέπουν για τις γυναί-κες, ιδίως τις μητέρες, ευνοϊκότερες προϋποθέσεις σε σχέση με τις ισχύου-σες για τους άνδρες, χωρίς να αποκαθι-στούν τα προβλήματα που αυτές ενδέ-χεται να συναντήσουν κατά την επαγ-γελματική τους σταδιοδρομία.

Η Συνθήκη EΚ1 απαγορεύει κάθε

διάκριση μεταξύ ανδρών και γυναικών εργαζομένων όσον αφορά την αμοιβή, ασχέτως των ρυθμίσεων από τις οποίες απορρέει η ανισότητα αυτή.

Η Επιτροπή ζήτησε από το Δικα-στήριο να διαπιστώσει ότι οι διατάξεις του ελληνικού κώδικα πολιτικών και στρατιωτικών συντάξεων

2, που προ-

βλέπουν διαφορετική μεταχείριση με-ταξύ ανδρών και γυναικών εργαζο-μένων ως προς την ηλικία συνταξιο-δοτήσεως και την ελάχιστη προαπαι-τούμενη υπηρεσία, παραβιάζουν την αρχή της ίσης μεταχειρίσεως. Η Επι-τροπή φρονεί ότι το εν λόγω σύστημα προβλέπει λιγότερο ευνοϊκές προϋπο-θέσεις για τη συνταξιοδότηση των αν-δρών σε σχέση με εκείνη των γυναικών.

Η Ελλάδα δεν αμφισβήτησε τη δια-φορετική μεταχείριση, αλλά υποστήρι-ξε ότι το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύ-στημα, ως εκ του νόμου σύστημα κοι-νωνικής ασφάλισης, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της Συνθήκης, αλλά σε αυτό της οδηγίας 79/7

3. Εν πάση πε-

ριπτώσει, η διαφορετική αυτή μεταχεί-ριση ανταποκρίνεται στον αντίστοιχο κοινωνικό ρόλο των ανδρών και των γυναικών και συνιστούσε μέτρο το οποίο αντιστάθμιζε τα μειονεκτήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες λόγω της παραμονής τους στην αγορά εργα-σίας για συντομότερο χρόνο.

Το Δικαστήριο υπενθυμίζει, κα-ταρχάς, ότι, σύμφωνα με τη Συνθήκη ΕΚ, κάθε κράτος μέλος εξασφαλίζει την εφαρμογή της αρχής της ισότητας των αμοιβών ανδρών και γυναικών για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας. Ως «αμοιβή» νοούνται οι απο-δοχές και όλα τα άλλα οφέλη, που πα-ρέχονται άμεσα ή έμμεσα, σε χρήματα ή σε είδος, από τον εργοδότη στον ερ-γαζόμενο, λόγω της σχέσεως εργασί-ας. Η έννοια της αμοιβής δεν περιλαμ-βάνει τα συστήματα κοινωνικής ασφά-λισης που ρυθμίζονται απευθείας από τον νόμο, αλλά τις παροχές που χορη-γούνται βάσει ενός συνταξιοδοτικού συστήματος το οποίο, κατά τα ουσι-ώδη, αποτελεί συνάρτηση της θέσεως την οποία κατείχε ο ενδιαφερόμενος.

Το Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι μεταξύ των κριτηρίων που έχει δεχθεί με τη νομολογία του, για τον χαρακτη-ρισμό ενός συνταξιοδοτικού συστήμα-τος, αποφασιστικό κριτήριο αποτελεί μόνον η σχέση εργασίας (το γεγονός ότι η σύνταξη καταβάλλεται στον ερ-γαζόμενο λόγω της σχέσεως εργασίας μεταξύ αυτού και του πρώην εργοδό-τη του), ενώ ο τρόπος χρηματοδοτήσε-ως και διαχειρίσεως του συνταξιοδοτι-κού συστήματος δεν συνιστά αποφα-σιστικό στοιχείο.

Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η χορηγούμενη βάσει του ελληνικού κώ-δικα σύνταξη πληροί, κατ’ ουσίαν, τα τρία κριτήρια που απορρέουν από τη νομολογία του Δικαστηρίου και επι-τρέπουν τον χαρακτηρισμό της ως

αμοιβής κατά την έννοια της Συνθή-κης:• η σύνταξη καταβάλλεται σε μια ευ-

ρεία και διαφοροποιημένη ως προς τη σύνθεση ομάδα εργαζομένων η οποία –μολονότι απαρτίζεται από ετερόκλητες κατηγορίες εργαζομέ-νων, με εντελώς διαφορετικά είδη καθηκόντων και εντελώς διαφορετι-κά είδη σχέσεων εργασίας– διακρί-νεται λόγω των ιδιαίτερων χαρακτη-ριστικών που εμφανίζει η σχέση ερ-γασίας με το κράτος ή με άλλους εργοδότες του δημοσίου τομέα,

• η σύνταξη υπολογίζεται σε συνάρ-τηση με τον χρόνο υπηρεσίας που συμπλήρωσε ο εργαζόμενος και τέλος,

• η σύνταξη υπολογίζεται βάσει του τελευταίου μισθού.Εν συνεχεία, το Δικαστήριο επιση-

μαίνει ότι ο καθορισμός προϋποθέ-σεων περί ηλικίας και κανόνων περί ελάχιστης προαπαιτούμενης υπη-ρεσίας διαφορετικών, αναλόγως του φύλου, για τη χορήγηση συντά-ξεων με βάση σχέση εργασίας σε ευρι-σκόμενους σε απολύτως όμοιες ή πα-ρόμοιες καταστάσεις εργαζομένους, αντιβαίνει στην αρχή της ίσης μετα-χειρίσεως.

Η αρχή αυτή δεν εμποδίζει τα κρά-τη μέλη να θεσπίζουν ρυθμίσεις που προβλέπουν ειδικά πλεονεκτήμα-τα, τα οποία διευκολύνουν το λιγότε-ρο εκπροσωπούμενο φύλο να συνεχί-σει μια επαγγελματική δραστηριότη-τα ή προλαμβάνουν ή αντισταθμίζουν τα μειονεκτήματα στην επαγγελματι-κή σταδιοδρομία. Εξάλλου, για να μην έρχονται σε αντίθεση με την αρχή της ίσης μεταχειρίσεως, οι εθνικές ρυθμί-σεις πρέπει, εν πάση περιπτώσει, να βελτιώνουν την ικανότητα των γυ-ναικών να ανταγωνίζονται τους άν-δρες στην αγορά εργασίας και να ακολουθούν σταδιοδρομία υπό συν-θήκες ισότητας με αυτούς.

Εντούτοις, κατά το Δικαστήριο, οι διατάξεις του ελληνικού κώδικα πο-λιτικών και στρατιωτικών συντάξεων δεν αντισταθμίζουν τα μειονεκτήμα-τα που αντιμετωπίζουν στη σταδιο-

Τ Ι Τ Ρ Ε Χ Ε Ι ς Τ Η Ν Ε υ Ρ Ω Π Η 43


δρομία τους οι γυναίκες πολιτικοί και στρατιωτικοί υπάλληλοι, βοηθώντας τις γυναίκες αυτές στην επαγγελματι-κή τους ζωή.

1 Άρθρο 141. /2 Προεδρικό διάταγ-μα 166/2000, της 3ης Ιουλίου 2000./ 3 Οδηγία 79/7/EΟΚ του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 1978, περί της προοδευτικής εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως μεταξύ αν-δρών και γυναικών σε θέματα κοινωνι-κής ασφαλίσεως (ΕΕ 1979, l 6, σ. 24), η οποία δεν θίγει την ευχέρεια που έχουν τα κράτη μέλη να αποκλείουν από το πεδίο εφαρμογής της τον καθορισμό της ηλικίας συνταξιοδοτήσεως.

Πηγή:www.curia.eu

● Άνοιξη της Ευρώπης 2009: Εκδήλωση έναρξης στο Στρασβούργο

Η έναρξη της φετινής καμπάνιας ‘Άνοιξη της Ευρώπης’, για την εν-

θάρρυνση των μαθητών να λάβουν μέ-ρος σε δραστηριότητες και να βελτιω-θεί η πληροφόρηση για τα Ευρωπαϊκά ζητήματα, έλαβε χώρα στις 25 Μαρτί-ου στο Στρασβούργο. Η Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Margot Wallström και η Κατερίνα Μπατζέλη, Πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού και Εκπαίδευ-σης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, συνάντησαν μία ομάδα μαθητών που επισκέφθηκαν το Ευρωπαϊκό Κοινο-βούλιο για να επισημάνουν την εκδή-λωση. Η εκδήλωση έγινε παραμονές των εκλογών του Ιουνίου για το Ευ-ρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Η Άνοιξη της Ευρώπης είναι ένα ετήσιο γεγονός, που οργανώνεται από ένα δίκτυο 31 Υπουργείων Παιδείας στην Ευρώπη, το European Schoolnet, που ιδρύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή. Το φετινό μότο είναι: ‘Οι Ιδέες Δραστηριοποιούν την Ευρώπη’, και το γεγονός συνδέεται με το Έτος Δη-μιουργικότητας και Καινοτομίας. Οι δραστηριότητες οργανώνονται έως τις 30 Ιουνίου στα σχολεία όλων των Κρατών Μελών και άλλων Ευρωπα-ϊκών χωρών, συμπεριλαμβανομένης

της Νορβηγίας, της Βοσνίας Ερζεγο-βίνης και της Ελβετίας.

Οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν συζητήσεις για την Ευρώπη, με προ-σκεκλημένους ομιλητές, online chats με Επιτρόπους και άλλες Ευρωπαϊκές δημόσιες προσωπικότητες, συζητή-σεις, διαγωνισμούς και άλλα έργα για την τόνωση της ενημέρωσης σχετικά με τα Ευρωπαϊκά ζητήματα. Οι νέοι καλούνται να δικτυωθούν σε ένα δι-άλογο για το μέλλον της δημοκρατίας

στην Ευρώπη.“Αυτή είναι μία σπουδαία ευκαι-

ρία για να βελτιωθεί η ενημέρωση των νέων, όσον αφορά στη σημασία της ΕΕ και του Κοινοβουλίου της – ως μελλο-ντικοί ψηφοφόροι πρέπει να κάνουν τώρα τις φωνές τους να ακουστούν για ζητήματα που είναι σημαντικά γι’αυ-τούς” είπε η Margot Wallström.

“Η επικοινωνία της Ευρώπης με τους πολίτες της και ακόμη περισσό-τερο με τις νεότερες γενιές της Ευρώ-πης, τους μαθητές, δεν αποτελεί μόνο μία προτεραιότητα της ΕΕ αλλά το βασικότερο στοιχείο της ημερήσιας διάταξης για το μέλλον της Ευρώπης” είπε η Κατερίνα Μπατζέλη. “Η Άνοιξη της Ευρώπης” είναι ένας τρόπος για την πληροφόρηση, τη συμμετοχή, την ενεργοποίηση της σχολικής κοινότη-

τας, με τέτοιο τρόπο, που να μπορούν να ασκούν το δικαίωμά τους να συμ-μετέχουν στη δημοκρατική ζωή της Ένωσης.”

“Ανυπομονούμε να δούμε καινοτο-μία και δημιουργικότητα σε αφθονία από τους νέους, καθώς διαμορφώ-νουν το μέλλον της Ευρώπης’ είπε ο ján Figel’, Επίτροπος αρμόδιος για την Εκπαίδευση και την Κατάρτιση. Ο Επίτροπος έχει ήδη λάβει μέρος σε ένα online chat με σχολεία. ‘Κάθε χρό-

νο, δεκάδες χιλιάδες νέων Ευρωπαίων συμμετέχουν σε Ευρωπαϊκά προγράμ-ματα, ειδικά σχεδιασμένα γι’ αυτούς. Η πρόσβαση στη σωστή πληροφόρηση για την Ευρώπη και οι ευκαιρίες να συζητήσουμε για το μέλλον μας είναι θεμελιώδης κατάρτιση στην ιθαγένεια’.

Τα θέματα των προηγούμενων ετών της καμπάνιας Άνοιξη της Ευρώ-πης περιελάμβαναν το διαπολιτισμι-κό διάλογο, τη συζήτηση για το μέλ-λον μας και τη διεύρυνση της Ευρω-παϊκής Ένωσης.

Περισσότερα από 4.000 σχολεία έχουν εγγραφεί έως τώρα για να λά-βουν μέρος στις εκδηλώσεις, που υπο-στηρίζονται από τις πηγές που διατίθε-νται στην ιστοσελίδα του έργου και σε 23 γλώσσες στο: www.springday2009.net (πηγή).

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η44


Μεταπολεμική οικονομία

της Ελλάδος1945-2005

Αθανάσιος Λυκογιάννης

Χίλιες σελίδες εξαντλητικής έρευνας περι λαμβάνει ο τό-μος για όλους τους τίτλους

περί ελληνικά μεταπολεμικής οικονο-μίας που έχουν εκ δοθεί στα αγγλικά. Είναι ένα opus magnum του ιστορι κού, με ειδίκευση στην οικονομική ιστορία, Αθανάσιου Λυκογιάννη που εκδόθη-κε με προσωπικό μόχθο και δαπάνες υπό τον τίτλο «The Greek Post-War Economy, 1945 -2005. a bibliography» (alyko Editions).

Με τη ρεαλιστική συναίσθηση, ότι ένας τέτοιος βιβλιογραφικός οδηγός δίνει τη βάση και το έναυσμα για μια διαρκή τελειοποίηση, η έκδοση αυτή είναι μια πολύτιμη αποθη σαύριση εκα-τοντάδων εκδόσεων, επιστημονικών εργασιών και δη μοσιεύσεων καθώς και διδακτορι κών διατριβών κατατεθειμέ-νων σε Πανεπιστήμια του Ηνωμένου Βασιλείου και της Βορείου Αμερικής.

«Παρά την εξαντλητική προ-

σπάθεια να χρησιμοποιήσω κάθε δια-θέσιμη πηγή, δεν συμπεριέλα βα όλες τις σχετικές εκδόσεις χωρίς διάκρι-ση», σημειώνει ο συγγραφέας. Έχουν αποκλει σθεί άρθρα εφημερίδων και εβδομαδιαίων εκδόσεων, βιβλιοκρι-τικές και πρακτικά συνεδρίων. Η έκ-δοση είναι ερ γαλείο σε σπουδαστές και ερευνητές και αποτελεί βάση για περαιτέρω μελέτες καθώς διασώζει αντικειμενικά δυσεύρετους τίτλους και διατριβές. Απώτερη φιλοδοξία η έκδοση για εργασίες δημοσιευμένες στην ελληνική γλώσ σα.

Εξαντλητική καταγραφή τίτλων και διατριβών στην αγγλική γλώσσα.

Ν.Β.πηγή : Καθημερινή

Η ΆδηλοςΚυριαρχία

Δημήτρης Ν. Χρυσοχόου

Σειρά:Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική

Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2008

Το παρόν έργο πραγματεύε-ται τον μετασχηματισμό της κλασσικής έννοιας της κρα-

τικής κυριαρχίας στα πλαίσια των νέων δομών οργάνωσης της πολιτικής εξουσίας, όπως αυτή προβάλλει στη διεθνή κοινότητα, μέσα από τη γε-νικότερη ανακατάταξη των διεθνών συσχετισμών. Η εμπειρία δε της Ε.Ε οδηγεί αναπόδραστα τον συγγραφέα στο στοχασμό περί των κρατοκεντρι-κών και μετακρατοκεντρικών θεωρι-ών, χωρίς φυσικά να απομακρύνεται από τις θεωρίες των διεθνών σχέσεων και την ιστορία πολιτικών ιδεών.

Αρχικά ο συγγραφέας χρησιμο-ποιεί μια απαραίτητη εισαγωγή στην

Το βιβλίο

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η 45


έννοια της κρατικής κυριαρχίας, ώστε να αναχθεί τελικώς στον μετασχημα-τισμό της σε μία έννοια εύπλαστη στην εποχή της νεωτερικότητας, σε αντίθεση με την παλαιότερη αυστη-ρή θεώρησή της ως απόλυτη βάση του συνταγματικού κράτους. Καθίσταται κατανοητό δέ, ότι ιστορικά οδηγού-μαστε σε μία σχετικοποίηση της έν-νοιας αυτής, χωρίς να εξοβελίζεται η διαχρονική της αξία, αφού αποτελεί τον πυρήνα της δομής της εξουσίας. Οι εννοιολογικές , συγκριτικές ανα-φορές στους Μανιτάκη, Δαγτόγλου, Τσάτσο, Schmitt, brown και η ανά-λυση διακυριαρχικών και ενδοκυριαρ-χικών εκδοχών, από τον Mitrany ως προς το «παγκόσμιο λειτουργικό σύ-στημα ειρήνης» μέχρι τον rosamond για τις σχέσεις εξουσίας στο ομοσπον-διακό κράτος διευκολύνουν την κα-τανόηση των πολύπλοκων θεωρητι-κών αυτών θεμάτων.

Περαιτέρω, ο συγγραφέας επιση-μαίνει τη σπουδαιότητα της κυριαρχί-ας και στα πλαίσια συμμετοχής στους διεθνείς θεσμούς, αφού με άξονα την κυριαρχική δομή τους, τα κράτη γί-νονται φορείς της διεθνούς δράσης μέσα από συναινετικές διαδικασίες και σε συνθήκες θεσμικού πλουρα-λισμού. Παράλληλα αναλύονται οι δομές της συγκυριαρχίας, μέσα από την ιστορική και πολιτική εμπειρία συνομοσπονδιών.

Απαραίτητη κρίνεται και η ανα-φορά στον ωφελιμιστικό κοσμοπο-λιτισμό, αλλά και στον εργαλειακό ρεπουμπλικανισμό, που ανατρέπουν παραδοσιακές παραδοχές στο κα-θιερωμένο δίπολο κράτος-διεθνείς οργανισμοί. Η συγκεκριμένη προ-βληματική αναπτύσσεται θεωρητικά

γύρω από την αντίστοιξη οντολογίας και επιστημολογίας. Ενδιαφέρουσα είναι η ανάπτυξη του ζητήματος για το κατά πόσον ο χαρακτήρας του αξι-ακού κοσμοπολιτισμού αποτυπώνεται με επίκαιρο τρόπο στην ενωσιακή δη-μοκρατική τάξη.

Τέλος, σε αναζήτηση μιας αξιόπι-στης διεθνούς θεωρίας, ο συγγραφέας επεξεργάζεται την αξία της «οργανω-μένης συναρχίας» και την ιδιαίτερη συμβολή της στην εξέλιξη του φαι-νομένου της Ε.Ε, υποστηρίζοντας ότι συνιστά τον θεωρητικό πυρήνα ενός αποτελεσματικού συγκερασμού των κρατοκεντρικών παραγόντων που «θα αναδείξει την κατάλληλη οργα-νωτική δομή μεταξύ των συμμετεχου-σών πολιτειών».

Πρόκειται για ένα βιβλίο με πλού-σια βιβλιογραφία και συγκριτική απεικόνιση των υπό εξέταση θεωριών, καθώς και με εννοιολογικές προσεγ-γίσεις στην αρχή κάθε κεφαλαίου, που βοηθούν τον αναγνώστη να ερμηνεύ-σει την αξία πολύπλοκων θεωρητικών ζητημάτων γύρω από την πανταχού παρούσα έννοια της «αδήλου» κρα-τικής κυριαρχίας.

Σταματίνα Ξεφτέρη

Η Κοινωνία Πολιτών στην

Ευρωμεσογειακή Εταιρική Σχέση

Μαριλένα Σημίτη

Eκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2008

Το παρόν πόνημα αποτελεί μία μονογραφία, μέσα από την οποία αναδεικνύεται η Κοι-

νωνία Πολιτών ως παράγοντας δια-μόρφωσης πολιτικών στα έθνη-κράτη και στους Διεθνείς Οργανισμούς, εξε-ταζόμενη στα πλαίσια της Εταιρικής Σχέσης μεταξύ Ε.Ε και μεσογειακών εταίρων κατά τη Διαδικασία της Βαρ-κελώνης.

Η συγγραφέας εκκινεί από τη θε-σμική ανάλυση της διαδικασίας της Βαρκελώνης, εστιάζοντας περισσό-τερο στη λειτουργία της Κοινωνίας Πολιτών. Η συμμετοχή 39 κρατών με πεδίο συνεργασίας την πολιτική και την ασφάλεια, το χρηματο-οικονομικό πεδίο και τέλος τον κοινωνικό και πο-λιτισμικό άξονα με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα δράσης. Δίνεται σαφής εξήγηση ως προς τους λόγους που ωθούν την αρχικά ευρεία προσέγγιση των ευρωμεσογειακών σχέσεων να πα-ραμείνει στην «κυριαρχία των διμερών

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η46


συμφωνιών», χωρίς να προχωρά σε μία συγκροτημένη περιφερειακή πολιτική. Επιπλέον, γίνεται απαρίθμηση όλων των οργάνων και πώς αυτά, αλλά και η Κοινωνία Πολιτών, ενισχύονται οικο-νομικά. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση, πώς η μάχη κατά της τρομοκρατίας και το Μεσανατολικό ζήτημα επιδρούν στην Εταιρική Σχέση.

Στο δεύτερο, πολύ ενδιαφέρον, κεφάλαιο, η συγγραφέας αναλύει τις δυσχέρειες εισαγωγής της έννοιας της Κοινωνίας Πολιτών στις αραβικές-μουσουλμανικές χώρες, τις σχετικές κοινοτικές πρωτοβουλίες και τις το-πικές αντιδράσεις. Σύμφωνα με τη Μ. Σημίτη, η «διπλή φιλελευθεροποίηση» των αραβο-μουσουλμανικών κοινωνι-ών επιτάσσει την ανάδυση νέων πόλων εξουσίας, όπου σπουδαίο ρόλο θα δι-αδραματίζει η Κοινωνία Πολιτών με επίκεντρο τη μετάδοση δημοκρατικών αξιών σε πολίτες, ιδιαίτερα μέσω της συμμετοχής τους σε ΜΚΟ. Εντοπίζει λοιπόν στο πεδίο πολιτικών της Ε.Ε την έννοια της Κ.Π, που ιστορικά και παραδοσιακά δεν συμβαδίζει με τις προωθούμενες από το Ισλάμ αξίες. Διαπιστώνεται έτσι η ανάγκη επανα-προσδιορισμού της έννοιας της Κ.Π στο Ισλάμ, με διάθεση ανατροπής της ασυμβατότητας αυτής και προσαρμο-γής της στην ισλαμική πρακτική. Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η καταγραφή από-ψεων μουσουλμάνων διανοουμένων και τα παρατεθειμένα στοιχεία για τη δράση των ΜΚΟ σε κάθε τομέα των χωρών αυτών.

Ακολούθως αξιολογείται η συνει-σφορά του Ευρωμεσογειακού Φόρουμ της Κοινωνίας Πολιτών. Παρακολου-θούμε μέσα από την αντικειμενική ματιά της συγγραφέως την εξέλιξη

του Φόρουμ, που παρά τη διαλεκτική του στάση απέναντι στην Ε.Ε., παρου-σιάζει σοβαρά μειονεκτήματα, οργα-νωτικά και ουσιαστικά, με κυρίαρχη την τάση, ωστόσο, να ενισχύει όλο και περισσότερο την Κοινωνία Πολιτών μέσα από τη νεολαία, την επένδυση στη διαφάνεια των διαδικασιών και τη συμμετοχικότητα.

Το τέταρτο κεφάλαιο, που αφορά στον κοινωνικό-πολιτισμικό πυλώνα της Εταιρικής Σχέσης, παρουσιάζει τον-διακηρυκτικά-διευρυμένο ρόλο της Κ.Π, που στην πράξη περιορίζεται σε μικρής σημασίας παρεμβάσεις σε πολιτικές και προγράμματα. Τονίζε-ται όμως ο παιδαγωγικός χαρακτήρας της Κ.Π στον πυλώνα αυτό, με ευοί-ωνους στόχους για τη διεξαγωγή του διαλόγου μεταξύ εταίρων, μέσω της ανάπτυξης δεσμών στην εκπαίδευση, στον επιχειρηματικό τομέα, την προ-ώθηση της πολιτιστικής κληρονομίας, την κοινωνία της πληροφορίας, οι επι-μέρους προβλέψεις των οποίων ανα-λύονται διεξοδικά.

Ένα μεγάλο κομμάτι αφιερώνε-ται στη δράση των περιβαλλοντικών ΜΚΟ, την πορεία τους στο περιθώριο της Εταιρικής Σχέσης. Όπως επισημαί-

νεται, τίθενται πολύ φιλόδοξοι στόχοι –ιδιαίτερα για την απορρύπανση της μεσογείου, για τη βιώσιμη ανάπτυξη- αλλά ακόμα δεν φαίνεται να διαφορο-ποιούν ριζικά τις επίσημες πολιτικές. Η συγγραφέας παρακολουθεί εξελικτικά τη διαδρομή των ΜΚΟ για το περιβάλ-λον μέσα από τις αποτυχίες αλλά και τις σοβαρές διεκδικήσεις τους.

Κλείνοντας γίνεται η απαραίτητη αποτίμηση της Ευρωμεσογειακής Εται-ρικής Σχέσης από το 1995 έως το 2008 ως προς την πραγματική συνεισφο-ρά της Κοινωνίας Πολιτών στη Διαδι-κασία της Βαρκελώνης και μέσω της κριτικής στάθμισης των επιλογών των εμπλεκομένων στην Εταιρική Σχέση.

Σταματίνα Ξεφτέρη

Football Hooliganism in Europe

Security and Civil Liberties in the Balance

Anastassia Tsoukala

In this first Eu wide study of the way football hooliganism has been defined by academics, law makers,

law enforcers and the media since the 1960s, anastassia tsoukala seeks to unravel the political and security issues at play in the development of counter-hooliganism policies in Europe. tsou-kala analyses the impact that changes within the European security field have had on the regulation and policing of hooliganism, at both national and Eu level, and reveals the interaction be-

Ν Ε Α Τ Η ς Ε Κ Φ Ρ Α ς Η ς 47


tween all actors involved in control-ling football hooliganism, as well as a gradual institutionalized erosion of civil liberties that has been legitimized as an ongoing feature of democratic le-gal systems through broad social con-sensus.

CoNtENtS: Introduction Part I: ClEar CoNtourS (1965 1985) Ear-ly academic Theories a Non Specific legal Framework Divergent Policing Styles The Social Construction of ‘oth-erness’ Part II: blurrED bouND-arIES (1985 1997) The vibrancy of the academic Community Paradoxical legal Specificity Convergent Polic-ing Styles The General acceptance of ‘otherness’ Part III: SPlINtErED CoNtourS (1997 2008) The aca-demic Community runs out of Steam legal vagueness The Decompartmen-talization of Policing The Consensus around Security

aNaStaSSIa tSoukala is Pro-fessor of Criminology in the Depart-ment of Sport Sciences at the univer-sity of Paris XI and research Fellow at Paris v Sorbonne university, France. her research centres on the design and implementation of security poli-cies in Europe with regard to football hooliganism, counterterrorism and immigration, and on the social con-struction of threat.

Ετήσια εορταστική εκδήλωση και κοπή πίττας

Την ετήσια εορταστική της εκ-δήλωση μαζί με την κοπή της πίττας της πραγματοποίησε η

Ευρωπαϊκή Έκφραση την Παρασκευή 13 Φεβρουαρίου 2009 στο μουσικό μεζεδοπωλείο «Το 9ον μεζεδοσχολείον» στο Παγκράτι.

Για 20η χρονιά μέλη του Ομίλου Ευρωπαϊκή Έκφρα-ση, συνδρομητές του

περιοδικού, η Νεολαία Ευρωπαϊκή Έκ-φραση, φίλοι και υποστηρικτές συνα-ντήθηκαν, σε εορταστικό κλίμα και αντάλλαξαν ευχές για την νέα χρονιά κόβοντας ταυτόχρονα την πίττα τους.

Ο Χάρης Παπασωτηρίου πρόε-δρος του Ομίλου τόνισε ότι εδώ και 20 χρόνια η Ευρωπαϊκή Έκφραση πρω-τοστατεί διοργανώνοντας δράσεις με

στόχο την ενημέρω-ση των Ευρωπαίων πολιτών για τα σύγ-χρονα ζητήματα ευ-ρωπαϊκής πολιτικής.

Ν Ε Α Τ Η ς Ε Κ Φ Ρ Α ς Η ς48


Ευρωπαϊκός Διαγωνισμός Κόμικ-«Η Ιθαγένεια σου στην Ευρώπη»

«Ευρωπαϊκή Ένωση και ιθα-γένεια» - αυτός είναι ο τίτ-λος του διαγωνισμού που

προκήρυξε στις 28 Νοεμβρίου 2008, ο κ. jacques barrot, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αρμόδι-ος για θέματα δικαιοσύνης, ελευθερί-ας και ασφάλειας. Σπουδαστές καλών τεχνών και γραφικών τεχνών, ηλικίας τουλάχιστον 16 ετών, υπήκοοι ή κά-τοικοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κλή-θηκαν να σχεδιάσουν ένα κόμικ χωρίς λόγια, έκτασης μιας σελίδας, με θέμα την έννοια της ιθαγένειας στην Ευρω-παϊκή Ένωση. Σκοπός αυτού του δια-γωνισμού ήταν να δοθεί σε όλους αυ-τούς τους νέους η δυνατότητα να εκ-φράσουν τις εμπειρίες τους από τη ζωή τους ως πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένω-σης.

Εθνικός Συντονιστής του Διαγωνι-σμού για την Ελλάδα είναι η Ευρωπαϊ-κή Έκφραση.

Οι νέοι που συμμετείχαν στον δι-αγωνισμό έπρεπε να παρουσιάσουν ατομικό έργο σε μορφή κόμικ χωρίς λόγια, έκτασης μίας σελίδας Α4, με θέμα την έννοια της ιθαγένειας μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε εθνικό επί-πεδο, έγινε μια πρώτη επιλογή των έρ-γων και οι τρεις επικρατέστεροι καλ-λιτέχνες θα κληθούν να παρευρεθούν στις 3 Απριλίου 2009, στην τελετή της απονομής των βραβείων που θα διορ-γανωθεί σε κάθε χώρα.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι 27 βρα-βευθέντες θα κληθούν στις Βρυξέλλες από 9-11 Μαΐου 2009, και στην τελετή προς τιμήν των βραβευθέντων αυτών θα ανακηρυχθούν οι τρεις νικητές σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στην τελετή απο-νομής των βραβείων, παρουσία του αντιπροέδρου κ. jacques barrot, οι επι-κρατέστεροι θα λάβουν αντίστοιχα 6

000 ευρώ (1ο βραβείο), 4 000 ευρώ (2ο βραβείο) και 2 000 ευρώ (3ο βραβείο).

Τα καλύτερα κόμικς θα παρουσια-στούν στους δικτυακούς τόπους των αντιπροσωπειών της Επιτροπής στα κράτη μέλη, καθώς και στον εξυπηρε-τητή Europa. Επίσης, μπορεί να χρη-σιμοποιηθούν σε μελλοντικές ενημε-ρωτικές εκστρατείες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με θέμα την ιθαγένεια.

Η πρωτοβουλία αυτή συμπίπτει με την πρόθεση που εξέφρασαν η Ευρω-παϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοι-νοβούλιο να εντείνουν τις προσπάθει-ες επικοινωνίας τους με θέμα την ιθα-γένεια.

«2ο Forum: Ευρωπαίος Πολίτης, στο πλαίσιο του Money Show»

Η Ευρωπαϊκή Έκφραση, διορ-γάνωσε το «2ο Forum: Ευρω-παίος Πολίτης», στο Ξενο-

δοχείο Hilton Athens, στις 20 & 21 Δεκεμβρίου 2008, στο πλαίσιο του

Money Show, του μεγαλύτερου χρη-ματοοικονομικού και επενδυτικού πο-λυσυνεδρίου, με πορεία 18 ετών σε Ελ-λάδα και εξωτερικό.

Το «2ο Forum: Ευρωπαίος Πολί-της» περιλάμβανε σειρά συνεδριακών εκδηλώσεων και συζητήσεις στρογγυ-λής τραπέζης με θεματολογίες που κά-λυπταν το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και την δράση της κοινωνίας πολιτών στο πλαίσιο αυτό, έκθεση με περίπτερα για προβολή των προϊόντων και υπηρεσι-ών των εκθετών.

Μέσα από τις ομιλίες και τον διά-λογο προήχθη η ενημέρωση δημιουρ-γήθηκαν ερεθίσματα για τη συμμετοχή και τον γόνιμο προβληματισμό γύρω από θέματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και από τον ρόλο του Έλληνα στις εξελίξεις, ώστε να εξαχθούν συ-μπεράσματα, ως προς τα οποία η Ευ-ρωπαϊκή Έκφραση θα συμβάλει στη δι-άχυσή τους.

Το 2ο Forum:Ευρωπαίος Πολί-της ήταν υπό την Αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και την ευγενική χορηγία του Υπουρ-γείου Εξωτερικών.

Νέος Έλληνας Πολίτης της Ευρώπης Πολίτης του Κόσμου

Με μεγάλη επιτυχία ολο-κληρώθηκε ο διαγωνισμός «Νέος Έλληνας Πολίτης

της Ευρώπης Πολίτης του Κόσμου» για τα Τοπικά Συμβούλια Νέων όλης της χώρας, που διοργάνωσε η ΜΚΟ Ευρωπαϊκή Έκφραση με την υποστή-ριξη της γενικής Γραμματείας Νέας Γε-νιάς και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλί-ου Γραφείο για την Ελλάδα.

Το Σάββατο 20 Δεκεμβρίου 2008, διεξήχθη στο πλαίσιο του Forum Ευ-ρωπαίος Πολίτης, που φιλοξενείται στο Πολυσυνέδριο Money Show (ξε-νοδοχείο hilton) η 2η φάση του δια-γωνισμού, όπου κλήθηκαν τα 25 ΤΟ-

Ν Ε Α Τ Η ς Ε Κ Φ Ρ Α ς Η ς 49


ΣΥΝ που συγκέντρωσαν τη μεγαλύτε-ρη βαθμολογία από την 1η φάση του διαγωνισμού, με 2 αντιπροσώπους τους, να διαγωνισθούν σε 2 ερωτήσεις, μια κρίσεως και μια πολλαπλής επιλο-γής με στόχο να πείσουν την επιτροπή αξιολόγησης του διαγωνισμού αλλά και το κοινό ότι είναι το πιο ευρωπαϊ-κό ΤΟΣΥΝ και να κερδίσουν ένα τα-ξίδι στις Βρυξέλλες.

Την επόμενη μέρα στον ίδιο χώρο, έλαβε χώρα η τελετή βράβευσης του Διαγωνισμού, ενώ εισηγήσεις πραγ-ματοποιήθηκαν από τον Γενικό Γραμ-ματέα Νέας Γενιάς κ. Παντελή Σκλιά, τον Εκπρόσωπο Τύπου του Ευρωπα-ϊκού Κοινοβουλίου Γραφείο για την Ελλάδα, κ. Λεωνίδα Αντωνακόπουλο, τον Πρόεδρο του Εθνικού Συμβουλίου Νεολαίας κ. Γιώργο Στασινό καθώς και τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Έκφρα-σης κ. Χάρη Παπασωτηρίου. Τον συ-ντονισμό της εκδήλωσης έκανε ο κα-θηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής κ. Νί-κος Γιαννής.

Την 1η θέση στο Διαγωνισμό κατέ-λαβε το Τοπικό Συμβούλιο Νέων του Δήμου Ιτέας, την 2η θέση το Τοπικό Συμβούλιο Νέων του Δήμου Καβάλας και την 3η θέση το Τοπικό Συμβούλιο Νέων του Δήμου Αμαρουσίου.

Την ημέρα της βράβευσης ανα-κοινώθηκε από τον Γενικό Γραμματέα Νέας Γενιάς και τον Εκπρόσωπο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι εκτός από το 1ο ΤΟΣΥΝ που θα ταξιδέψει στις Βρυξέλλες με τα 5 μέλη του, τις Βρυξέλλες θα επισκεφτούν και από 1 εκπρόσωπος από το 2ο και 3ο ΤΟ-ΣΥΝ.

Μέσω του διαγωνισμού αναδείχθη-κε η ευρωπαϊκή διάσταση, υπό το πρί-σμα της συμμετοχής και της δράσης τοπικών δομών νεολαίας που κρίνεται θεμελιώδους σημασίας για την περαι-τέρω δραστηριοποίηση τους και ανά-δειξη τους σε ενεργούς πολίτες της ευ-ρωπαϊκής και της παγκόσμιας σφαί-ρας.

Νησίδες ποιότητας αντί θερμότητας

Με επιτυχία πραγματοποι-ήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2008, στην Παλλήνη, στο

Κελλάρι του Παπαχρήστου, η ημερί-δα με τίτλο «Περιβαλλοντική Εκπαί-δευση και Αστικές Νησίδες Θερμότη-τας», που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Έκφραση Ανατολική Αττική, σε συ-νεργασία με την Ένωση Συλλόγων Γο-νέων και Κηδεμόνων Δημοσίων Σχο-λείων Δήμου Παλλήνης και στο πλαί-σιο του προγράμματος «Νησίδες Ποι-ότητας Αντί Θερμότητας».

Την εκδήλωση χαιρέτησε η Αντι-πρόεδρος της Ένωσης Συλλόγων Γο-νέων Παλλήνης κα. Ειρήνη Κουνενά-κη. Μετά την εισαγωγική ομιλία του Δρ Νίκου Γιαννή, καθηγητή Ευρωπαϊ-κής Πολιτικής, ο οποίος είχε την ευθύ-νη συντονισμού του συνεδρίου, έγινε η έναρξη των εισηγήσεων με την ομιλία της κας Διονυσίας Ρηγάτου, στέλεχος της Ευρωπαϊκής Έκφρασης, αναφορι-κά με το φαινόμενο των αστικών νησί-

δων θερμότητας. Ακολούθησε η εισή-γηση του κ. Σταύρου Μηλίωνη, προ-έδρου της ΜΚΟ «Κύτταρο Εναλλα-κτικών Αναζητήσεων Νέων» (ΚΕΑΝ) όπου αναφέρθηκε στης πράσινες τα-ράτσες, ως ένα τρόπο καταπολέμη-σης του φαινομένου και τέλος ο κ. Δη-μήτρης Κοτρώνης, μέλος της Ένωσης Συλλόγων Γονέων Παλλήνης μίλησε για της επιπτώσεις της τσιμεντοποίη-σης στην ποιότητα ζωής των κατοίκων της Παλλήνης, δίνοντας παραδείγμα-τα περιπτώσεων στην περιοχή.

Η ημερίδα έκλεισε με παρεμβάσεις, ερωτήσεις και τοποθετήσεις από το κοινό αναφορικά με τις νησίδες πρα-σίνου στην Παλλήνη, τις προϋποθέ-σεις δόμησης και την ταχύτατη ανοι-κοδόμηση της περιοχής.

Στόχος ήταν η ευαισθητοποίηση και η ενημέρωση των πολιτών πάνω στο σημαντικό ζήτημα των νησίδων θερμότητας στις πόλεις. Η διημερίδα αυτή αποτέλεσε το πρώτο βήμα για την πραγματοποίηση αυτών των στό-χων. Το επόμενο βήμα θα είναι η δη-μιουργία δικτύου οργανώσεων για την αντιμετώπιση του φαινομένου των νη-σίδων θερμότητας στην Ελλάδα.

50

Σκοπός της έκδοσης είναι η παρουσίαση διαφο-ρετικών απόψεων –αρκεί να μην εκφέρονται αυθαίρετα– και η δημιουργία κατάλληλου πλαισίου διαλόγου και ανταλλαγής ιδεών με

επίκεντρο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την ελληνική συμμετοχή σ’ αυτήν. Οι απόψεις που εκφράζο-νται δεν δεσμεύουν αποκλειστικά την ιδιοκτησία, τον εκ-δότη ή την σύνταξη.

Τα άρθρα τα οποία δημοσιεύονται στην Ευρω-παϊκή Έκφραση, επιλέγονται από τη σύνταξη με κριτήρια την επιστημονική εγκυρότητα,

την ποιότητα, τη θεματική κάθε τεύχους, την πρωτοτυπία και επικαιρότητα. Μπορεί να δημοσιευθεί κείμενο και σε ξένη γλώσσα (κυρίως αγγλικά ή γαλλικά) κατόπιν συνεννόησης. Η έκταση του κειμένου δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 900 λέξεις.

Όσον αφορά τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, υποβάλλονται οποτεδήποτε, σε τρία αντίτυ-πα, υπακούουν στις διεθνείς προδιαγραφές επιστημονικής μεθοδολογίας, δεν έχουν δημο-

σιευθεί ούτε με παραπλήσια μορφή ή περιεχόμενο σε άλ-λα έντυπα, κρίνονται από μέλη της Επιστημονικής Επι-τροπής της Ευρωπαϊκής Έκφρασης, με πλήρη διασφάλιση της αντικειμενικής κρίσης (ανωνυμία του κρινομένου και

των κρινόντων, ο κρινόμενος πληροφορείται βέβαια ολό-κληρη την κρίση) και η έκτασή τους κυμαίνεται μεταξύ 2000 - 3000 λέξεων. Ο υποψήφιος αποστέλλει σύντομο βιογραφικό σημείωμα.

Σε όλες τις περιπτώσεις μαζί με κάθε υποβο-λή κειμένου συμπεριλαμβάνεται και περίλη-ψη στα γαλλικά ή στα αγγλικά (100-200 λέ-

ξεις). Το κείμενο θα πρέπει να αποστέλλεται και σε δισκέτα PC ώστε να αποφεύγονται οι αδυναμίες της δακτυλογράφησης και γενικά να επιτυγχάνεται η έκ-δοση. Καλό είναι επίσης να αποστέλλεται φωτογραφία του συγγραφέα. Χειρόγραφα, δισκέτες και άλλα πρωτό-τυπα δεν επιστρέφονται.

Απαγορεύεται αυστηρά η μερική ή ολική ανα-δημοσίευση ή αναδιανομή με οποιονδήποτε τρόπο, εκτός αν υπάρχει έγγραφη άδεια του εκδότη. Οι συγγραφείς, μετά την ανακοίνωση

σ’ αυτούς της θετικής κρίσης για μελλοντική δημοσίευση του άρθρου στην Ευρωπαϊκή Έκφραση, δεσμεύονται αυτό να μην δημοσιευθεί οπουδήποτε αλλού. Οι συγγραφείς λαμβάνουν δωρεάν δύο αντίτυπα του οικείου τεύχους. Η ιδιοκτησία διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα να διανέμει με οποιουσδήποτε όρους, άρθρα, περιλήψεις και ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Έκφραση διαμέσου του δικτύου Ίντερνετ.

1

2

3

4

Επιθυμώ να γραφτώ συνδρομητής στο περιοδικό “Ευρωπαϊκή Έκφραση”Ετήσια Διετής

Τακτικός Συνδρομητής 20 Ευρώ 35 ΕυρώΔημόσιοι Οργανισμοί,Τράπεζες, Βιβλιοθήκες,ΑΕΙ, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, Εταιρείες,Σύλλογοι 50 Ευρώ 100 ΕυρώΕυρώπη 25 Ευρώ 45 ΕυρώΆλλες ήπειροι 30 Ευρώ 55 ΕυρώΦοιτητής, σπουδαστής,στρατιώτης 15 Ευρώ 25 ΕυρώΣυνδρομή ενίσχυσης-υποστήριξης 50 Ευρώ 90 Ευρώ

ΔΕΛΤIΟ ςυΝδΡΟΜΗΤΟυ

Όνομα........................................................................................

Επώνυμο ...................................................................................

Διεύθυνση .................................................................................

Ταχ. Κώδικας ............................................................................

Πόλη ..........................................................................................

Τηλέφωνο: ................................................................................

E-mail: .......................................................................................

Επάγγελμα: ..............................................................................

Ημερομηνία Υπογραφή

Έτος ίδρυσης: 1989 Ομήρου 54, 106 72, Αθήνα,τηλ: 210 3643224, fax: 210 3646953, e-mail: [email protected]

5

δΗΜΟςΙΕυςΕΙς ςΤΗΝ ΕυΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑςΗ

ΕυΡΩΠΑΪΚΗΕΚΦΡΑςΗ

Ε υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Η Ε Κ Φ Ρ Α ς Η

Οι συνδρομές καταβάλλονται στα γραφεία της Έκφρασης 9π.μ. - 5 μ.μ.,

με ταχυδρομική επιταγή, ή τέλος στην Εθνική Τράπεζα (αρ. λογαριασμού 701/29600287)

✂

!"#$%&'( µ) *+µ,:

-+./ & !0123( 405"167('( 8/"79.0

“-+.: ;%%(<,: =.%>7(: 7(: !0123(:”

8)07+1, 6 ?31/%>.0 2009

21, 18.00-20.30

?>*.0', !"#(%2')&< 8(µ,1@)>.0 A,5.9%,:

(B12&< =.%07)@<)>.0 2)

!>'.#.: !%)9*)1(

=%(1.C.1>):: !01&3,D"$ ;"C1,'( E(%. 210 3643224, e-mail: [email protected]!

!"#$%&'()

!(*#&+)

European Expression - Issue 72

Documents

Transcript of European Expression - Issue 72