EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜegitimbilim.akdeniz.edu.tr/wp-content/uploads/2016/... ·...
Transcript of EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜegitimbilim.akdeniz.edu.tr/wp-content/uploads/2016/... ·...
-
T.C.
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
TEZ YAZIM KILAVUZU
(19.06.2013 tarihli ve 12/108 sayılı Akdeniz Üniversitesi Senatosu Kararı)
-
ii
İÇİNDEKİLER
TEZ YAZIM ESASLARI ...................................................................................5
1. AMAÇ ve KAPSAM ........................................................................................5
2. GENEL KURALLAR .......................................................................................5
3. KISALTMALAR VE TANIMLAR...................................................................6
TEZİN BÖLÜMLERİ ........................................................................................7
1. ÖN BÖLÜM .....................................................................................................8
1.1. Başlık Sayfası.......................................................................................8
1.1.1. Tezin Başlığı .....................................................................................8
1.2. Jüri Üyelerinin İmza Sayfası .....................................................................9
1.3. Önsöz .......................................................................................................9
1.4. Özet..........................................................................................................9
1.5. Abstract .................................................................................................10
1.6. İçindekiler Sayfası ..................................................................................10
1.7. Tablolar, Şekiller ve Grafikler Listesi ....................................................10
1.8. Kısaltmalar Listesi ..................................................................................11
2. ANA BÖLÜM…………………………………………………………………11
2.1. Giriş Bölümü ..........................................................................................11
2.1.1. Problem Durumu .............................................................................11
2.1.2. Araştırmanın Amacı, Problemleri / Hipotez ....................................11
2.1.2.1. Tarama Modeli Kurgusuna Göre Amaç/Hipotez Yazımı...........11
2.1.2.2. Deneme Modeli Kurgusuna Göre Amaç/Hipotez Yazımı ...........12
2.1.2.3. Nitel Araştırma Kurgusuna Göre Amaç/Hipotez Yazımı ............13
2.1.3. Araştırmanın Önemi ........................................................................13
2.1.4. Araştırmanın Varsayımları...............................................................13
2.1.5. Sınırlılıklar ......................................................................................14
2.1.6. Tanımlar…………………………………………………………….14
2.2. İlgili Araştırmalar / Alanyazın Bölümü ...................................................14
2.3. Yöntem ..................................................................................................15
2.3.1. Araştırma Modeli.............................................................................15
2.3.2. Evren ve Örneklem ..........................................................................16
2.3.2.1. Belge, Dokümantasyon Evren ve Örneklemi Yazımı ................17
2.3.2.2. Kişi Örneklemi Yazımı .............................................................17
2.3.3. Veri Toplama Araçları .....................................................................18
2.3.4. Verilerin Toplanması .......................................................................19
2.3.5. Verilerin Analizi ..............................................................................19
2.4. Bulgular Bölümü.....................................................................................20
2.5. Sonuç, Tartışma ve Öneriler ...................................................................22
2.5.1. Sonuç Yazımı..................................................................................22
2.5.2. Tartışma Yazımı ..............................................................................23
2.5.3. Öneriler Yazımı ...............................................................................23
-
iii
3. ARKA BÖLÜM……………………………………………………………... 24
3.1. Kaynakça ................................................................................................24
3.1.1. Alıntılar, Aktarmalar ve Kaynak Gösterme ......................................24
3.1.2. Kaynakça Sayfası ............................................................................34
3.1.3. Kaynakların Yazım Kuralları ...........................................................35
3.1.4. Ekler Bölümü ..................................................................................35
3.1.5. Özgeçmiş.........................................................................................35
BİÇEMSEL YAZIM KURALLARI ..............................................................36
1. KAĞIT BOYUTLARI VE AĞIRLIĞI .......................................................36
2. SAYFA YAPISI VE DÜZENLEMESİ ..........................................................36
3. SAYFA NUMARALARI...........................................................................36
4. ANA VE ALT BÖLÜMLER .....................................................................36
5. GÖVDE METNİ........................................................................................37
6. SATIR ARALIKLARI...............................................................................38
7. TABLO BAŞLIKLARI..............................................................................38
8. ŞEKİL / GRAFİK / HARİTA / FOTOĞRAF GÖSTERİMLERİ VE
BAŞLIKLARI ...............................................................................................39
9. MADDE GÖSTERİMLERİ .......................................................................39
10. TEZLERİN DERLENİP CİLTLENMESİNDE İZLENECEK SIRA.........40
EKLER ................................................................................................................41
EK.1.YAZI ALANI ÖLÇÜLERİ ..................................................................41
EK.2. DIŞ KAPAK ÖRNEĞİ ...........................................................................42
EK.3. SIRT YAZISI ÖRNEĞİ.......................................................................43
EK.4. İÇ KAPAK ÖRNEĞİ...........................................................................44
EK.5. TEZ DOĞRULUK BEYANI ...............................................................45
EK.6. JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI ÖRNEĞİ.................................46
EK.7. ÖNSÖZ SAYFASI ÖRNEĞİ ...............................................................47
EK.8. ÖZET SAYFASI ÖRNEĞİ ..................................................................48
EK.9. ABSTRACT SAYFASI ÖRNEĞİ........................................................49
EK.10. İÇİNDEKİLER SAYFASI ÖRNEĞİ .................................................50
EK.11. TABLO VE ŞEKİL ÖRNEKLERİ .....................................................52
EK.12. ÖZGEÇMİŞ SAYFASI ÖRNEĞİ ......................................................54
EK.13. İÇİNDEKİLER SAYFASI ÖRNEĞİ .................................................55
-
iv
-
5
TEZ YAZIM ESASLARI
1. AMAÇ VE KAPSAM
Tez Yazım Kılavuzu’nun amacı; Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliği uyarınca Akdeniz Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsünde hazırlanan tez, tez önerisi ve raporların yazımı ile ilgili
esasları düzenlemektir.
2. GENEL KURALLAR
a) Tezler; Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsünün Tez Yazım
Kılavuzu’na uygun şekilde hazırlanmalıdır.
b) Tezi biten öğrencinin yazışmaları “Tez Sınav Jürisi Atama Teklif Formu”
danışman tarafından doldurularak alıntı ve benzerlik oranını belirleyen rapor,
Anabilim Dalı Kurul Kararı ve Yüksek lisans/Doktora tezinin bir spiral ciltli nüshası
ile bir elektronik kopyası enstitüye ulaştırılır.
c) Enstitü Yönetimi Uzmanlar Grubu’ndan 1 üyeyi biçimsel yönden tezi
incelemesi için görevlendirir. Biçimsel, alıntı ve benzerlik bakımından sorunlu
olmayan tez için Enstitü Yönetim Kurulu tarafından tez jürisi, tarihi ve yeri
belirlenerek Anabilim Dalı Başkanlığına bildirilir ve jüri üyelerine “Lisansüstü Tez
Değerlendirme Bireysel Rapor Formu” ve görevlendirme yazıları gönderilir. Öğrenci
tarafından ilgili jüri üyelerine tezin bir nüshası elden teslim edilir veya gerektiği
durumlarda kargo ile gönderilir.
d) “Tez Savunma Duyurusu Formu” ilgili danışman tarafından doldurularak
Enstitüye ulaştırılır.
e) Tez Savunma tarihinden üç gün öncesi “Lisansüstü Tez Değerlendirme
Bireysel Raporları” ilgili danışmanın takibi ile kapalı zarf içerisinde enstitüye
ulaştırılır.
f) Tez Savunma Tarihinden en az bir gün öncesinde “Lisansüstü Tez
Değerlendirme Bireysel Raporları”, Tez jürisini belirleyen Enstitü Yönetim Kurulu
Kararı örneği, “Tez Savunması Sınav Tutanağı” ilgili danışmana veya Anabilim Dalı
Sekreterliğine Enstitü üst yazısı ile teslim edilir.
g) Tez Savunması Sınav Tutanağı en geç üç gün içinde enstitüye ulaştırılır.
h) Tez savunma sınavından sonra jüri üyelerinin belirlediği düzeltmeler
(eğer varsa) tamamlanır. Tez, jüri üyeleri tarafından imzalandıktan sonra tezin 4 adet
deri kaplı cildi, Cd kapları içerisine konulan 2 adet Pdf formatında Cd’leri (Cd’ler
-
6
hazırlanırken, tez içerisinde yer alan kapak, İngilizce ve Türkçe özetler ve metin
kısmı özgeçmiş de dahil ayrıştırılmadan tek bir dosya halinde olmasına dikkat edilir)
ve 4 suret olarak hazırlanan “Tez Veri Giriş Formu’’ Enstitüye ulaştırılır. Bu süreç
adım adım şöyle izlenebilir:
www.yok.gov.tr adresinden “Ulusal Tez Merkezi”ne girilerek
http://tez2.yok.gov.tr bağlantısı içerisinde “Tez Veri Giriş Formu”nu elektronik
ortamda doldurulup üye olarak çıktı alınır.
Tezin tamamı, kabul ve onay sayfası ile bildirim sayfasının
imzalanmış
(enstitü müdürü hariç sadece jüri üyelerinin imzası ile) ve taranmış hali ile iki ayrı
cd’ye pdf formatında kopyalanır.
Cd’lere tek parça halinde kopyalanması önemle rica edilmektedir. Ayrıca pdf
dosyasına verilecek isim, Tez Veri Giriş Formu doldurulurken YÖK’ün size vereceği
referans numarası olmalıdır (örn: 35488.pdf).
Cd kapları içindeki Cd’ler, bir zarf içinde, zarfların üzerine adı, soyadı,
anabilim dalı, statü (yüksek lisans, doktora tezi) tez başlığı, mezun olunan yıl yazılı
halde teslim edilir. 4 tane orijinal imzalı tezle beraber bu takım enstitüye teslim
edilir. Ayrıca jüri üyelerine de birer nüsha tez öğrenci tarafından elden teslim edilir.
Yukarıdaki işlemler, tez savunma sınavına girildiği tarihten itibaren en geç
30 gün içinde tamamlanır. Ciltli tez nüshaları ve tez ile ilgili tüm evraklar enstitü
yönetimi tarafından tekrar incelenir. Bütün işlemleri tamamlanmış olan tez, Enstitü
Yönetim Kurulunda görüşülerek öğrenci mezun edilir.
3. KISALTMALAR VE TANIMLAR
a. Ana Bilim/Ana Sanat Dalı: Enstitüde eğitim programı bulunan ana
bilim/ana sanat dalı
b. Dönem Projesi: Tezsiz yüksek lisans çalışması
c. Enstitü: Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
d. Rapor: bilimsel çalışma raporu, tez ara raporu
e. Tez Önerisi: Yüksek lisans tez önerisi veya doktora tez önerisi
f. Tez: Yüksek lisans tezi ya da doktora tezi
http://www.yok.gov.tr/http://tez2.yok.gov.tr/
-
7
g. Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
h. YÖK: Yükseköğretim Kurulu
i. Seminer Raporu: Seminer çalışması
-
8
TEZİN BÖLÜMLERİ
Tezler; genellikle, üç kümede toplanabilen bölüm ve alt bölümler hâlinde düzenlenir.
Bunlar:
1. Ön bölüm,
2. Ana bölümler,
3. Arka bölüm (ekler ve kaynakça) dür.
Ön ve arka bölümler; yardımcı nitelikte olup ana bölümleri tanıtıcı ve
tamamlayıcı görevlere sahiptir.
Buna göre, bir tezin ana hatlarını oluşturan bölüm ve alt bölümler sırasıyla şunlardır:
1. ÖN BÖLÜM
1.1. BAŞLIK SAYFASI
1.2. JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI
1.3. ÖNSÖZ
1.4. ÖZET
1.5. ABSTRACT
1.6. İÇİNDEKİLER
1.7. TABLOLAR LİSTESİ
1.8. ŞEKİLLER LİSTESİ
1.9. GRAFİKLER LİSTESİ
1.10. KISALTMALAR LİSTESİ
2. ANA BÖLÜMLER
2.1. GİRİŞ
2.1.1. Problem Durumu
2.1.2. Amaç /Hipotez
2.1.3. Önem
2.1.4. Varsayımlar
2.1.5. Sınırlılıklar
2.1.6. Tanımlar
2.2. İLGİLİ ARAŞTIRMALAR/ALANYAZIN
2.3. YÖNTEM
2.3.1. Araştırmanın Modeli
2.3.2. Evren ve Örneklem
2.3.3. Veri Toplama Araçları
2.3.4. Verilerin Toplanması
2.3.5. Verilerin Analizi
-
9
2.4. BULGULAR
2.5. SONUÇ, TARTIŞMA ve ÖNERİLER
2.5.1. Sonuç
2.5.2. Tartışma
2.5.3. Öneriler
3. ARKA BÖLÜM
KAYNAKÇA
EKLER
ÖZGEÇMİŞ
1. Ön Bölüm
Ön bölüm, tezi bütünüyle tanıtan, bir tür kimliktir. Bu bölümde genellikle, önce boş bir
sayfa, sonra sırasıyla başlık, özet, abstract, jüri üyelerinin onayı, içindekiler ve tezin
içeriğine göre tablolar, şekiller, grafikler, resimler ve fotoğraflar listesi sayfalarından
biri ya da birkaçı bulunur. Ön bölüm Roma rakamları ile numaralandırılır.
1.1. Başlık Sayfası
Tezin yazılı ilk sayfası başlık sayfasıdır. Başlık sayfası, Dış Kapak Sayfası ve İç
Kapak Sayfası olmak üzere iki sayfadan oluşur. Dış kapak sayfasında, sırasıyla tezin
başlığı, tezi hazırlayanın adı soyadı, tezin türü (yüksek lisans, doktora, sanatta
yeterlik), tezin sunulduğu kurumun bulunduğu şehir, üniversite ve enstitünün adı ile
tarih yer alır. Bu bilgilerin başlık sayfasına yerleştirilmesi Ek-2’deki örnekte olduğu
gibidir. İç kapak sayfasında ise, yukarıdaki bilgilere ek olarak danışmanın adı-soyadı yer
alır. Ayrıca, eğer tez bir birim tarafından desteklenmişse bu sayfada belirtilir. Ek-4’te bir
iç kapak sayfası örneği verilmiştir.
1.1.1. Tezin Başlığı
Tez başlığı araştırmanın içeriğini açıkça yansıtır nitelikte olmalıdır. Başlığın çok
uzun, anlaşılması güç genel terimlerden oluşmamasına dikkat edilmelidir. Tezin başlığı
15-20 kelimeyi geçmemeli ve Türkçe kelimeler kullanılarak oluşturulmalıdır. Başlık
seçilirken aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır:
1. Başlık, çalışma alanına özel olmalıdır. Başlık; ne çok uzun ne de çok
kapsamlı olmalıdır.
2. Başlık, çalışmanın konusunu ortaya koymalı, fakat çok genel olmamalıdır.
3. Başlıkta kullanılan dil anlaşılır bir dil olmalıdır. Başlıkta yer alan sözcükler etkili bir
-
10
şekilde sıralanmalıdır.
Örnekler:
İLKÖĞRETİM 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ZAMAN YÖNETİMİ BECERİLERİ
İLE AKADEMİK BAŞARILARI ARASINDAKİ İLİŞKİ
BİR FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYININ PEDAGOJİK ALAN BİLGİSİNİN
GELİŞİM AŞAMALARI ÖRNEK OLAY İNCELEMESİ
1.2. Jüri Üyelerinin İmza Sayfası
Tezlerde, Jüri ve Enstitü Müdürlüğünce, tezin aranan nitelikleri taşıdığını ve başarı ile
savunulduğunu belgeleyen, EK-5’te verilen örnekte görüldüğü gibi bir sayfa bulunur.
Bu sayfada önce jüri başkanının, sonra diğer üyelerin adları ve unvanları akademik
kıdem dikkate alınarak yazılır.
1.3. Önsöz
Başlık, büyük harflerle sayfanın yukarısına ve ortaya yazılır. Önsözde tez hakkında kısa
bir bilgi verildikten sonra teze önemli katkıları olan kişi ve kurumlara teşekkür edilir.
Tezi hazırlayan öğrencinin adı ve soyadı, önsöz yazısının bir geniş satır aralığı altına ve
yazı alanının sağ kenarında bitecek şekilde yazılır. Ek-6’ da bir önsöz örneği verilmiştir.
1.4. Özet
Özette, öncellikle araştırmanın amacına yer verilir. Daha sonra araştırmanın
yöntemi kısaca açıklanır. Yöntemde, araştırmanın modelinden söz edilerek çalışmanın
evreni ve evrenden seçilen örneklem tanıtılır (evren-örneklem tanımlaması olmayan
araştırmalarda araştırma grubu tanıtılır). Araştırmanın veri toplama aracı açıklanır
ve uygulamanın nasıl yapıldığına değinilir. Toplanan verilerin hangi teknikler
kullanılarak analiz edildiği yazılır. Son olarak, kısaca araştırmanın bulguları ve
sonuçları yazılır.
Özet; başlık sayfasından sonra yer alır ve özetin en az 200 en fazla 400 kelime
olmasına dikkat edilmelidir. Özetlerde, şekil, tablo, kaynak vb. bilgilere yer verilmez,
ayrıca alt başlık vb. kullanılmaz.
Özette, aktarmalar yerine araştırmacının kendi ifadeleri yer alır. Özette öncelikle
çalışmanın ve yazarın adı, tezin niteliği, hangi anabilim dalına ait olduğu ve
unvanıyla birlikte danışmanın ismi yer alır. Tezin yapıldığı tarih ve kaç sayfa olduğu
yazılır. Özetin son bölümünde anahtar kelimeler yer alır. Ek-7’de bir tez özeti örneği
verilmiştir.
-
11
1.5. Abstract
Özet sayfasının İngilizce yazımı olup tezlerde özet sayfasından sonra yer alır. Ek-8’
de tez için bir abstract örneği verilmiştir.
1.6. İçindekiler Sayfası
İçindekiler bölümü de diğer bölümler gibi, büyük harflerle yazılmış İÇİNDEKİLER
başlığı ile başlar.
İçindekiler sayfasında, çalışmanın ön bölümünde (dış kapak, iç kapak, jüri
üyelerinin imza sayfası…), ana bölümünde (giriş, yöntem…) ve arka bölümünde
(kaynakça, ekler) yer alan bölüm ve alt bölüm başlıkları sayfa numaralarıyla birlikte
sırasıyla verilir.
Tezin ön bölümü ile arka bölümünde yer alan başlıkların tümü büyük harflerle ve satır
başından itibaren yazılır. Tezin metin kısmı olan ana bölümdeki bölüm başlıkları
büyük harflerle ve bölüm numarası verilerek yazılır. Bölüm adı bir satıra
sığmazsa, aynı hizadan sıkışık satırla devam edilir. Alt bölüm başlıkları sadece ilk
harfleri büyük olacak şekilde yazılır. Alt bölüm başlıkları ana bölüm başlığından bir
normal satır aralığı aşağıdan başlar ve kendi aralarında sıkışık satır aralığı bırakılır. Her
başlık kendinden bir üst derecedeki başlığa göre, iki harf boşluğu içeriden yazılır.
Başlıklar yazılırken hiçbir kısaltma yapılmaz. Bilgiler tek sayfaya sığmazsa, diğer
sayfada yazı alanı üst kenarından başlanarak devam edilir. EK-9’da örnek bir
“İÇİNDEKİLER” sayfası verilmiştir.
1.7. Tablolar, Şekiller ve Grafikler Listesi
Tezde tablo ve şekiller varsa, ayrı ayrı ya da birlikte ön bölümde sıralanır. Üç ya da
daha çok sayıdaki tablo, şekil ve grafikler,“Tablolar Listesi”, “Şekiller Listesi” ve
“Grafikler Listesi” olarak ayrı ayrı sıralanır. Daha az sayıdaki tablo, şekil ve
grafikler ise “tablo, şekil ve grafikler listesi” başlığı altında birlikte sunulur. Bir tek
tablo, şekil veya grafik için ayrı bir liste yapılmaz.
Tezlerin içeriğine göre tezde, birden çok çeşit ve her çeşitten beş ve daha çok
sayıda şekil varsa, şekilleri de kümelendirerek vermek yararlıdır. Bu amaçla, “şekiller
listesi” bölüm başlığı altında, “Resimler Listesi”, “Haritalar Listesi” gibi alt başlıklar
kullanılır.
-
12
1.8. Kısaltmalar Listesi
Tezde kısaltılmış ifadeleriyle yer alan kavram, kurum, kuruluş adlarının kısaltmaları bu
bölümde açıklanır.
2. Ana Bölümler
2.1. Giriş Bölümü
Tezin giriş bölümünde; ilgili alanyazın ile desteklenerek tez konusu olarak ele alınan
problemin ne olduğuna, araştırmanın amacına, araştırmanın önemine, sınırlılıklarına,
araştırmaya başlarken yapılan varsayımlara ve tezde geçen tanımların hangi anlamlarda
kullanıldığına ilişkin bilgilere yer verilir. Bu bölüm yeni bir sayfadan başlanarak yazılır.
2.1.1. Problem Durumu
Araştırmanın temel problemi ile ilgili ayrıntılı açıklamalar yapılır. Bu
açıklamalarda aşağıdaki hususlar ele alınır:
- Problem, genelden özele doğru incelenir.
- Problemin genel anlatımında, problemin önemi, özgünlüğü ve güncelliği ortaya
konur.
- Problem bölümünün son paragrafında, problem cümlesine yer verilir.
- Problem ifadesi, araştırmanın değişkenlerini, evrenini içermeli, konunun
araştırılabilirliğini göstermelidir. Soru cümlesi değil, düz cümle ile kurgulanmalıdır.
- Problemin, eğitim alanı ile ilişkisi ve eğitime katkısı vurgulanmalıdır.
- Bölümün uzunluğu, çalışmanın amacını ifade edecek yeterlilikte olmalıdır.
2.1.2. Araştırmanın Amacı ve Problemleri/Hipotez
Bu bölümde, araştırmanın amacı belirtilerek araştırmanın problemi ile ilgili
sorular ya da hipotezlere yer verilir.
Aşağıdaki üç temel kurgudan tez için uygun olan belirlenerek, problem ya da
hipotezler ifade edilir. Amaçlar, genel amaç ve alt amaçlar şeklinde de ifade edilebilir.
2.1.2.1. Tarama Modeli Kurgusuna Göre Problem/Hipotez Yazımı
Araştırma tarama modeline uygun olarak düzenlenmişse, problem/hipotez
ifadeleri aşağıdaki örneklerde olduğu gibi yazılmalıdır.
Soru Örneği:
- İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile akademik
-
12
başarıları arasında anlamlı ilişki var mıdır?
Hipotez Örneği:
- İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile akademik
başarıları arasında anlamlı ilişki vardır.
Soru Örneği:
- İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin akademik başarıları cinsiyete göre anlamlı
düzeyde farklılaşmakta mıdır?
Hipotez Örneği:
- İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin akademik başarıları cinsiyete göre anlamlı
düzeyde farklılaşmaktadır.
2.1.2.2. Deneme Modeli Kurgusuna Göre Problem/Hipotez Yazımı
Araştırma deneme modeline uygun olarak düzenlenmişse, problem/hipotez
ifadeleri aşağıdaki örneklerden birisi seçilerek hazırlanmalıdır.
Örnek Deneysel Kurgu
Deney Grubu Ön test (T1) Sosyal Beceri Programı Son test (T3)
Kontrol Grubu Ön test (T2) So n test (T4)
Örnekteki deneysel kurguya uygun düzenlenmiş araştırmalarda, aşağıdaki
karşılaştırmalar yapılır:
Deney grubu ve kontrol grubu Ön test puanları arasında fark yoktur (T1=T2).
Deney grubu Ön test ve Son test puanları arasında, Son test lehine fark vardır (T3>T1).
Kontrol grubu Ön test ve Son test puanları arasında fark yoktur (T4=T2).
Deney grubu ve kontrol grubu Son test puanları arasında, deney grubu lehine fark
vardır (T3>T4).
Soru Örneği
- Drama öğretim yönteminin, ilköğretim birinci kademe öğrencilerinin sosyal beceri
düzeylerine etkisi var mıdır?
Hipotez Örneği
- Drama öğretim yöntemi, geleneksel öğretim yöntemine göre, ilköğretim birinci
kademe öğrencilerinin sosyal becerilerini geliştirmede daha etkilidir.
Uyarı:
-
13
Deneme modeli kurgusunda aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır:
- Araştırmanın konusuna uygun olarak farklı deneme modelleri kullanılabilir ve
hipotezler bu modele uygun olarak yapılandırılır.
- Deney grubu ve kontrol grubu karşılaştırmalarında, “Ön-test lehine” ya da “Son-
test lehine” ifadeleri, araştırmanın amacına göre değişebilir.
2.1.2.3. Nitel Araştırma Kurgusuna Göre Problem/Hipotez Yazımı
Araştırmanın hangi nitel araştırma türüne (fenomenoloji, etnografi, eylem
araştırması, temellendirilmiş kuram, vaka/durum incelemesi vb. gibi) göre yapıldığı
belirtilmeli ve ayrıntılı açıklamalar yapılmalıdır.
Farklı alanlarda özellikle “alan odaklı” çalışmalarda, bu kılavuzdaki esaslar
korunarak ve eğitim alanı ile bağlantısı kurularak nitel araştırma kurgusuna uygun
araştırmalar yapılabilir.
2.1.3. Önem Bölümü
Tezin bu bölümünde araştırmacı, araştırmanın dayandığı kuramsal ya da
kavramsal çerçeveyi anladığını göstermelidir. Bu temele dayalı olarak araştırmacı,
neden bu konuyu seçtiğini ve bu araştırmanın niçin gerekli olduğunu ve değerinin
gerekçelerini ortaya koymak durumundadır. Yapılan çalışmanın bilime veya
uygulamaya muhtemel katkısı vurgulanmalıdır.
Örnek:
Araştırmadan elde edilen bulguların;
- MEB Talim ve Terbiye Kurulu’nun program geliştirme çalışmalarına katkı
sağlayacağı,
- Rehberlik Araştırma Merkezlerinin (RAM) yönlendirme çalışmalarına ışık tutacağı,
- Araştırmacıların, konu ile ilgili yeni çalışmalarına ışık tutacağı umulmaktadır.
2.1.4. Varsayımlar (Sayıltılar)
Bu bölümde, araştırmanın sonuçlarını etkileyebilecek, ancak kontrol edilmesi
mümkün olmayan değişkenlerle ilgili ön kabuller ifade edilir.
Örneğin;
Araştırmanın temel sayıltıları şunlardır:
- Katılımcıların ölçeklere samimi cevaplar verdiği varsayılmıştır.
- Örneklem evreni temsil edici niteliktedir.
Sayıltıların yazımında, aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır:
- Araştırmacının yapması zorunlu ve zaten olması gereken durumların sayıltı olarak
-
14
yazılmaması gerekir.
Örneğin, “Araştırmada kullanılan ölçme aracı geçerli ve güvenilirdir” gibi.
- Araştırma açısından belirleyicilik düzeyi oldukça yüksek olan değişkenler ile ilgili
keyfî sayıltılar yazılmamalıdır.
Örneğin, “Araştırmaya katılan öğrencilerin zekâ düzeyleri eşit kabul edilmektedir”
gibi.
2.1.5. Sınırlılıklar Bölümü
Bu bölümde evrenle, yapılan işlemle, kullanılan araç ya da araştırma deseni ile
ilgili bütün sınırlılıklar belirtilmelidir. Böylece okuyucu, araştırmanın bulgularının ne
ölçüde diğer durumlara uygulanabileceği konusunda kendi kararını verebilir.
Örneğin;
Araştırmadan elde edilen bulgular;
- Konu açısından, öğrencilerin motor becerileri ile sınırlıdır.
- Zaman açısından, 2010-2011 eğitim-öğretim yılı ile sınırlıdır.
- Örneklem açısından, ilköğretim 6-8. sınıf öğrencileri ile sınırlıdır.
Sınırlılıkların yazımında, aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır:
- Araştırmada “doğal sınırlılıklar” (limitation) ile “araştırıcının belirlediği sınırlılıklar”
(delimitation) birbirinden ayrıştırılmalıdır. Bu bölümde, doğal sınırlılıklar değil,
araştırıcının belirlediği sınırlılıklar ifade edilmelidir.
Örneğin, “Araştırma, anketteki sorular ile sınırlıdır.” gibi bir sınırlılık ifadesi “doğal
sınırlılık” olup, bu bölümde ifade edilmesine gerek yoktur.
Örneğin, “Araştırma, özel eğitim gerektiren çocuklardan otistik ve aspergerler ile
sınırlıdır.” ifadesi araştırıcının belirlediği sınırlılık olup, bu bölümde yer verilmelidir.
2.1.6. Tanımlar Bölümü
Bu bölümde, araştırmanın temel değişkenleri ile ilgili tanımlamalara yer verilir.
Tanımlar, araştırmanın omurgası niteliğinde olan ve araştırma başlığında anahtar
sözcüklerle ifadesini bulan terimlerle sınırlı olmalıdır. Tanımlar, belli soyut kavramlara
açıklık getirmek amacı ile, ikinci bir yorumu gerektirmeyecek şekilde açık seçik ve
araştırmaya özgü olmalıdır. Bir kuramın geniş halk kitlelerince anlaşılabilmesini
sağlamak için, teorik yapıların bu kitlelere iletilmesi, anlatılması gerekir. Bunun etkili
bir biçimde yapılabilmesi, kullanılan terimlerin anlamlarının açıklanması ile
mümkündür. Bu tür tanımlar, işlevsel ya da başka bir deyişle işevuruk (operasyonel)
tanımlar olarak adlandırılır. İşlevsel tanım, kavramların gözlenebilir ve ölçülebilir
-
15
özelliklerle tanıtılmasıdır, soyutun somuta indirgenmesidir. Aşağıda işlevsel tanımlara
örnekler verilmiştir.
- Matematik erişisi, öğrencilerin eğitim programı öncesindeki matematik basarı düzeyi
ile program sonrasındaki matematik başarısı arasındaki farktır.
- İlköğretim okullaşma oranı, 6-14 yas öğrenci sayısının bu yas grubu nüfusuna
bölünmesiyle elde edilen değerdir.
2.2. İlgili Araştırmalar/Alanyazın
Bu bölüm yeni bir sayfadan başlanarak yazılır.
Başlık olarak, araştırmacının tercihine bağlı olarak “İlgili Araştırmalar” ya
da “Alanyazın” başlıklarından biri kullanılabilir. Bu bölümde, araştırmanın
problemine dayanak oluşturan teorik çerçeve açıklanır. Literatür taraması kapsamında,
araştırmanın temel değişkenleri ile ilgili teoriler, kavramlar ve kavramsal ilişkilerden
söz edilir. Araştırmanın problemiyle ilgili olduğu düşünülen araştırmalar, araştırma
problemiyle ilişkilendirilerek açıklanır.
Bu bölümle ilgili aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
- Literatür bilgisine dayalı olarak kişisel değerlendirmeler, analizler ve sentezler
yapılmalıdır.
- Açıklamalar, öncelikle temel ve güncel kaynaklara dayalı olarak yapılmalıdır. Ancak
kon ile ilgili geçmiş zamandaki bilgiler derinlemesine incelenmelidir.
- Alanyazın bilgisi, dil ve anlam bütünlüğü gözetilerek yazılmalıdır.
- Dil bilgisi kuralları, akıcılık, tutarlılık, bütünlük vb. gibi Türkçenin kurallarının
doğru şekilde kullanılmasına özen gösterilmeli; anlatım bozuklukları, yazım ve
noktalama yanlışları yapılmamalıdır. Tez yazımında Türk Dil Kurumu’nun son baskı
ya da online Yazım Kılavuzu esas alınmalıdır.
- Konunun anlaşılmasına katkı sağlayabileceği düşünülen yerlerde tablo, şekil, grafik,
resim vb. öğelere kaynağı gösterilerek yer verilebilir.
- Araştırmanın konusu ile doğrudan ilişkisi olmayan konulara yer verilmemeli,
içerikteki bütünlük bozulmamalıdır.
- Konularla ilgili tekrar niteliği taşıyabilecek açıklamalara yer verilmemelidir.
- Aynı kaynaktan arka arkaya alıntı yapılmasından kaçınılmalıdır.
- Yayınlanmamış ders notları, ödevler vb. materyaller kaynak olarak kullanılmamalıdır.
- Özgün kaynağına ulaşılması mümkün olan metinlerde, ikincil kaynaklar
kullanılmamalıdır.
- İnternet kaynaklarının kullanımında, akademik niteliğe uygun olmayan web
sayfalarından yararlanılmamalıdır. Resmî kurumlar, akademik bilgi bankaları, veri
-
16
tabanları (Eric, Ebsco vb.), üniversite kütüphaneleri, ulusal ve uluslararası hakemli
online dergiler vb. dışındaki web siteleri mümkün olduğunca tercih edilmemelidir.
- İlgili literatür liste şeklinde yazılmamalıdır.
2.3.1. Araştırma Modeli
Bu başlık altında araştırmada ele alınan problemin ne tür bir araştırma olduğu ve
hangi yönteme göre araştırıldığı gerekçeleriyle birlikte verilir. Araştırma yöntemi
araştırmanın amacına uygun olmalı ve bir başka araştırmacının anlayabileceği
kadar açık ve anlaşılır olmalıdır.
Araştırmanın modeli araştırmada ele alınan soruları ya da denenceleri test
etmeyi güvence altına alan verilerin, araştırmanın amacına uygun ve ekonomik
olarak toplanmasını ve çözümlenmesini sağlayan koşulların düzenlenmesidir.
Araştırma modeli, araştırmadaki değişkenlerin birbirine göre durumları, sayıltıların
sağlam olması, araştırma sonuçlarının güvenirliği ile doğrudan ilgilidir. Bu
bakımdan model ve modele konu olan değişkenlerin özellikleri ve birbiri ile ilişkileri
ayrıntılı bir şekilde verilir. Gerekirse gözlem ve ölçme durumlarını açıklayıcı model
verilir.
Araştırma modelinin özellikleri; seçilme nedeni, araştırma problemi/alt amaçlar
ya da denenceler dikkate alınarak açıklanmalıdır. Yöntemle ilgili olarak; araştırma
için yerine getirilen ya da araştırmacı tarafından düzenlenen koşullar
açıklanmalıdır. Araştırmanın nerede, ne zaman ve nasıl yürütüldüğü açıklanmalıdır.
Örnek 1:
İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin zekâ düzeyleri ile sosyal beceri düzeyleri
arasındaki ilişki incelenmek amacıyla yapılan bu çalışmada ilişkisel tarama modeli
kullanılmıştır. İlişkisel tarama modelleri, iki veya daha çok sayıdaki değişken arasında
birlikte değişim varlığını ve/veya derecesini belirlemeyi amaçlayan araştırma
modelleridir (Karasar,1991).
Örnek 2:
Öğretmenlik meslek bilgisi derslerindeki sınıf içi örtük programın duyuşsal
özelliklerin gelişimini nasıl etkilediğini ortaya çıkarmak amacıyla yapılan bu
çalışmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Nitel araştırma, algıların ve
olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik
bir süreç izler (Yıldırım ve Şimşek, 2005). Örtük program kavramı çalışılırken bazı
geleneksel araştırma yöntemlerinden yararlanılabilse de bu kavram keşfedilmemiş
yerlere girme cesaretini gerektirir. Nitel araştırma, örtük programın eğitimin
geleneksel tanımlarından kaçınan bir yapıya sahip olması gibi geleneksel
kısıtlamalardan uzak bir araştırma yöntemidir. Nitel araştırma ve örtük program,
eğitimde neyin önemli olduğunu ve bunların eğitimde nasıl işlediğini tanımlarken
-
17
daha esnek olmayı savunur. Bu nedenle nitel araştırma, örtük programın yapısına
uygun, geleneksel kısıtlamalardan uzak bir araştırma yöntemidir (Vallance, 1980).
Bu araştırmada, durum çalışması nitel araştırma yöntemi olarak benimsenmiştir.
Üzerinde çalışılması hedeflenen durumlar kendiliğinden sürecin doğası gereği
oluştuğunda ve araştırmacılar “neden?” ve “nasıl?” sorularına odaklanarak
“hedeflenen durumu” derinlemesine ve ayrıntılı olarak irdelemek istediğinde
durum çalışmalarına yönelmektedirler. Durum çalışmalarının güncel bir olgunun
kendi yasam çerçevesi içinde çalışılması ve birden fazla kanıt veya veri kaynağının
mevcut olduğu durumlarda kullanılabilmesi (Yıldırım ve Şimşek, 2005; Yin, 2003)
gibi özellikleri nedeniyle bu araştırmanın doğasına uygun düşmektedir.
2.3.2. Evren ve Örneklem/Çalışma Grubu
Araştırmanın evreni ve örneklemi ile ilgili tanımlamalar bu bölümde
belirtilmelidir. Bu bölümün yazımında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
- Evren ile ilgili genelleme yapılma imkânı olmayan araştırmalarda, örneklem
kavramı yerine, çalışma grubu kavramı kullanılmalıdır.
- Örnekleme modeli ve yöntemi, literatür dayanağı ile birlikte açıklanmalıdır.
- Örnekleme süreci aşamalı şekilde açıklanmalı ve her aşamanın mantıksal
dayanağı da belirtilmelidir.
2.3.2.1. Belge, Dokümantasyon Evren ve Örneklemi Yazımı
Örnek 1:
Bu araştırmanın çalışma evreni, Cumhuriyet döneminde yazılmış sosyal bilgiler
ders kitaplarının tümüdür. Örneklem ise baskı adetleri dikkate alınarak,
Cumhuriyet döneminde en çok baskısı yapılan 5 sosyal bilgiler dersi kitabından
oluşmaktadır.
Örnek 2:
- Picasso’nun çalışmalarından oluşan 20 tablo
- Mozart’ın ilk dönem çalışmalarından oluşan 30 nota
- Kütahya yöresinden derlenmiş 25 halk müziği eseri
2.3.2.2. Kişi Örneklemi Yazımı
Evren ve örneklem ile ilgili olarak aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
- Evren değerleri ile ilgili ulaşılabilir bilgiler varsa açıkça belirtilmelidir.
- Örneklemin evreni temsil edebilir nitelikte olduğuna dair bilgiler açıkça
-
18
ortaya konmalıdır.
- Evrenin ifade edilişinde, örneklemin temsil edicilik niteliği esas alınmalıdır.
Örneğin, araştırma örneklemi sadece Kepez ilçesinden alınmışsa, Antalya İli evren
olarak ifade edilmemelidir.
- Örnekleme ilişkin demografik özellikler, araştırmanın bulgular bölümüne
konulmamalı, örneklem bölümüne konulmalıdır. Örneklemin demografik
özellikleri ile ilgili genel tanımlayıcı bilgiler (yaş, cinsiyet, sınıf vb.) bu bölüme
konurken, ayrıntılar gerekiyorsa, tercihe bağlı olarak eke konulmalıdır.
- Nitel araştırmalar için katılımcıların detayları ile betimlenmesi önemli
olacağından ayrıntılar ek kısmına konulmamalıdır.
- Örneklem yazımında, ayırt edici olmayan tanımlamalar veya sınırlamalar
kullanılmamalıdır. Örneğin, “MEB’e bağlı ilköğretim okulları” ifadesi gibi. Çünkü
ülkemizde MEB’e bağlı olmak, ilköğretim okulları açısından ayırt edici değil,
zorunlu bir durumdur.
- Nitel araştırmalar için “çalışma grubu” ya da “katılımcı” (tek bir kişiden
oluşan durum çalışmaları için) seçiminde amaçlı örnekleme yöntemlerinden
hangisinin kullanıldığı gerekçeleri ile açıklanmalıdır.
PISA 2009 uygulaması ülkemizde 2009 yılının Nisan ayı içerisinde yapılmıştır. Bu
uygulamada, 12 istatistikî bölge biriminden (NUTS) 56 il ve okul türlerine göre
tabakalandırılarak PISA uluslararası merkez tarafından seçkisiz yöntemle
belirlenen toplam 170 okuldan 4996 öğrenci yer almıştır. Uygulamada, Eğitimi
Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı personeli olan 39 test uygulayıcısı ile
okullardaki görevli müdür yardımcılarından oluşan 170 okul koordinatörü görev
almıştır.
Bu araştırmanın evreni, 2010-2011 eğitim-öğretim yılında İstanbul İli Anadolu
Yakası’nda bulunan ilköğretim kurumlarında öğrenim gören ilköğretim birinci
kademe öğrencilerinden oluşmaktadır.
Araştırmanın örneklemi ise aşağıdaki aşamalara uygun olarak belirlenmiştir:
- İstanbul İli Anadolu Yakası’ndan üç ilçe
- Her üç ilçeden üç farklı sosyo-ekonomik düzeye uygun birer okul olmak üzere,
toplam 9 okul
- Her okulun 1-5. Sınıflarından yansız olarak 5 kız, 5 erkek öğrenci olmak üzere
toplam 450 öğrenci seçilmiştir.
2.3.3. Veri Toplama Araçları
Araştırmanın temel dayanağı olan veriler, araştırma sürecinde problemlere
cevap aramak ve sonuca ulaşmak için gözlem veya ölçmeye dayalı olarak toplanan
bilgiler bu bölümde tanımlanmalıdır. Bu bölümde, verilerin elde edilmesinde
kullanılan veri toplama aracının hazırlanma biçimi ve seçilme nedeni, nasıl
-
19
geliştirildiği veya geliştirilmiş bir araç kullanılması durumunda geçerlik ve
güvenirliği açıklanmalıdır. Araştırmanın amaçlarına uygun olarak kullanılabilecek
hazır bir araç bulunmuyorsa ve geliştirilmesi gerekiyorsa, araç ile ilgili olarak
yapılması planlanan geçerlik ve güvenirlik çalışmalarına ilişkin açıklamalara yer
verilir. Araştırmada birden fazla ölçme aracı geliştirilmişse bunlarla ilgili geliştirme
süreci ayrıntılı bir şekilde verilir. Ayrıca veri toplama sürecinde, işlemlerin
araştırma etik kurallarına uygun olarak yürümesini sağlayıcı ne tür önlemler
alınacağı/alındığı da açıklanmalıdır.
Bu bölümün yazımında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
- Birden fazla ölçme aracı kullanılacaksa, her biri ayrı alt başlıklar halinde
tanıtılmalıdır.
- Kullanılan ölçme araçlarını geliştiren, uyarlayan kişiler, geliştirme süreçleri,
teorik dayanağı ve var olan psikometrik özellikleri (faktör yapısı, geçerlik ve
güvenirlik analizi vb. gibi) hakkında bilgi verilmelidir.
- Araştırmada kullanılacak ölçme araçları ile ilgili izin alınması gerekiyorsa,
araştırmacı izin alma ile ilgili işlemleri yapmak zorundadır. Bu konuda doğabilecek
hukuki sorunların sorumluluğu araştırmacıya aittir.
- Kişisel Bilgiler Formu ya da Anket (soru listesi) gibi soruların tek tek analize
tabi tutulduğu ölçme araçları için geçerlik ve güvenirlik çalışmasına gerek yoktur.
- Araştırma soruları ile veri toplama araçları arasındaki ilişkiler bu bölümde ifade
edilmelidir. Bu çerçevede, hangi değişkenin hangi ölçme aracıyla ölçüldüğüne
ilişkin bilgilere yer verilmelidir.
- Ölçme araçlarının tanıtımı ve ekler bölümüne konması ile ilgili telif hususu göz
önünde bulundurulmalıdır. Bu konuda doğabilecek hukuki sorunlardan
araştırmacının sorumlu olacağı unutulmamalıdır.
- Ölçme araçlarının puanlama ve yorumlama bilgileri ile ilgili genel bilgiler
verilmeli, ayrıntılara girilmemelidir.
2.3.4. Verilerin Toplanması
Araştırmada değişkenlere ilişkin verilerin, ne zaman, hangi süreçlerle
toplandığına ilişkin ayrıntılar açıklanmalıdır. Araştırmanın yapısına ve türüne göre, bire
bir, grup uygulaması, uygulamanın süresi, uygulayıcı sayısı ve durumu, görüşme ya
da gözleme dayalı olup olmadığı, başlama ve bitme tarihleri, izin alınma süreçleri vb.
hakkında bilgilere yer verilmelidir.
Nitel araştırmalarda araştırmacı(la)ın rolü mutlaka belirtilmelidir. Bu bölüm,
“Verilerin Toplanması” alt başlığından sonra, yeni bir alt başlık altında ayrıca
yazılabilir.
2.3.5. Verilerin Analizi
-
20
Bu kısma araştırma verilerini analiz etme ve anlaşılır hâle getirmeyle ilgili genel
sürecin tanıtımıyla başlanmalıdır. Bulgularla ilgili tartışmalar burada yapılmamalı bir
sonraki bölüm olan tartışma bölümünde yapılmalıdır. Hakkında yeterince işlem
yapılamayan veya bilgi toplanamayan örneklerin araştırmaya dâhil edilip
edilmeyeceğine burada karar verilmelidir.
Araştırma için toplanan verilerin araştırmada ele alınan problemlere yorum
getirecek şekilde nasıl düzenlendiği ve analiz edildiği bu kısımda açıklanır. Ayrıca
toplanan verilerin değişkenlerine göre kullanılan istatistiki teknikler, kullanım amacı
ve probleme nasıl çözüm sağlayacağı veya kullanılan ölçeklerin türleri hakkında
açıklayıcı bilgilere yer verilmelidir.
Nitel araştırmalarda da, veri analizi için uygulanan süreçler (kullanılan
tekniklerin betimsel, içerik ideografik, mikro-etnografik oluşu ve seçilmelerine
ilişkin gerekçeleri ile birlikte) tek tek açıklanmalıdır.
Elde edilen verilerin hangi sınıflandırmalar/kodlamalar doğrultusunda
işlendiği açıklanmalıdır. Bu sınıflandırmalar, araştırma probleminin amaçlarına uygun
olarak yapılmalı ve toplanan verilerin/bilgilerin başkaları tarafından da
anlaşılabilmesi, gerektiğinde aynı yollarla elde edilmiş başka verilerle
karşılaştırılabilmesi için verilerin analizinde kullanılan yöntemler ve amaçları
açıklanmalıdır.
Araştırmanın sorularına ve değişkenlerine bağlı olarak yapılacak istatistiksel
analizlerle ilgili ayrıntılar açıklanmalıdır. Hangi araştırma sorusu/hipotezi için hangi
analizin yapıldığı tek tek belirtilmelidir. Araştırma ile ilgili bilgisayar ortamlarına
girilmiş veriler, gerektiğinde kontrol edilmek amacıyla Enstitü tarafından istenebilir.
2.4. Bulgular
Bu bölüm yeni bir sayfadan başlanarak yazılır.
Araştırmanın amaçları doğrultusunda toplanan verilerin işlenmesinden sonra problem
çözümüne ışık tutacak şekilde kullanıma hazır hâle getirilen veriler bulgular
bölümünde yer alır. Bu bölüm kendi içinde alt bölüm ve başlıklar altında yazılabilir.
İstatistiksel veya niteliksel analiz sonuçlarını ortaya koymanın en iyi yolu;
bulguların, çalışmanın amaçları veya hipotezleri etrafında organize edilmesidir.
Araştırmada belirlenen her amaç veya hipotez, bölüm içerisinde ayrı bir alt başlık
olarak ele alınmalıdır. Örneğin, üç alt amaç varsa bölüm içerisinde üç ayrı alt bölüm
olmalıdır.
Bulgularla ilgili bölümü oluştururken her bir alt amaç veya hipotezle ilgili tablo veya
şekiller oluşturulabilir. Bu tablo veya şekiller okuyucu açısından da daha anlaşılır
olabilir ve araştırmacının verileri yorumlamasını da kolaylaştırır. Tablo ve şekiller
açıklanırken önemli olanlar vurgulanmalıdır. Bütün detayların ele alınması asıl
verilmek istenenden uzaklaşmaya yol açabilir. Burada kullanılan tablo, şekil,
grafik vb. görseller mutlaka kurallara uygun olmalıdır.
-
21
Bulgular, önce elde edildiği şekli ile olduğu gibi sunulmalı, yoruma yer
verilmemelidir. Yorum ayrı paragraf hâlinde sunulmalıdır. Hipotezin niçin
reddedildiği veya doğrulandığı, sonuçların başka araştırmaların sonuçlarıyla
örtüşüp örtüşmediği nedenleriyle ortaya konulmalıdır. Bulguların sunumunda
araştırmacının beklentileri ve subjektif yargıları değil, problemin çözümü için bulunan
sonuçlar ön planda tutulmalıdır.
Bulgular kısmının düzenlenmesinde ham veri tablolarına yer verilmeden, analiz
edilmiş tablolar doğrudan sunulabilir. Gerek görülürse ham veri tabloları “EKLER”
bölümünde verilebilir.
Analizi yapılan veriler sayısallaştırılarak tablolarda sunulmadan önce hangi probleme
ilişkin veri olduğu ve hangi istatistik yöntemle analiz edildiğine ilişkin bilgi verilmelidir.
Tablo sunulurken, tabloya giriş ifadesi yazılır, tablonun altına da “Tablo.....’da
görüldüğü gibi.....” şeklinde tablodan çıkış ifadesi yazılır.
Uyarı:
- Bu bölümde, sonuç, tartışma ya da öneriye yer verilmemelidir.
- Tablo açıklamalarında, tablo numarası mutlaka belirtilmelidir. “Yukarıdaki tablo”,
“aşağıdaki tablo” gibi ifadeler kullanılmamalıdır.
- Araştırmanın sorularında/hipotezlerinde bulunmayan veriler ya da bulgulara
yer verilmemelidir.
Örnek:
Araştırmanın üçüncü amacı/sorusu, ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin sosyal beceri
düzeylerinin cinsiyete göre farklılaşma durumunu belirlemeye yöneliktir.
Tablo 3.1
İlköğretim Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Beceri Düzeylerinin Cinsiyete Göre
Farklılaşma Durumu İle İlgili İlişkisiz Grup t-Testi Sonuçları
Değişken n X ss t df p
Cinsiyet
Kadın 50 35.60 9.54 1.10 406 .270
Erkek 60 34.58 9.02
Toplam 110
Tablo 3.1’e göre, ilköğretim birinci sınıfa devam eden öğrencilerin sosyal
beceri düzeyleri cinsiyete göre .05 düzeyinde anlamlı bir farklılık göstermektedir.
-
22
Aritmetik ortalamalar dikkate alındığında, kız öğrenciler (X=4,43) erkek öğrencilere
(X=3,22) göre sosyal beceri uyum düzeyleri açısından daha yeterli görünmektedir.
Bulgular bölümünün sonunda, araştırmadan elde edilen kayda değer bulguların özeti
ile yorumları verilirse, araştırma daha açık ve anlaşılır, önemli bulguları vurgulayıcı
şekilde ifade edilmiş olur.
Yukarıda söylenenler ağırlıklı olarak nicel çalışmalar içindir. Benzer yollar
nitel çalışmalar için de geçerlidir. Nitel bir çalışmada da sonuçlar araştırma soruları
veya amaçları çerçevesinde organize edilmelidir. Eğer bir dizi durum belirleme
çalışması yapılıyorsa her bir durum için ayrı bir bölüm oluşturulmalıdır. Durum
çalışmaları, aralarında karşılaştırmalar yapabilmek amacıyla mümkün olduğunca
benzer şekilde organize edilmelidir. Nicel çalışmaların sonuçları birkaç paragraf
ve tablo ile kolaylıkla ifade edilebilirken, nitel çalışmaların sonuçları daha uzun
anlatımları gerektirebilir. Nitel çalışmalarda kullanılan dil oldukça önemlidir ve
kullanılan literatürün hem çok zengin hem de iyi sentez edilmiş olması gerekir. Hatta
yazılanların meslektaşlar ve diğer ilgililerden de notlar ve görüşler alınarak tekrar
tekrar yazılması gerekebilir. Verilen dönütlerde bulguların yeterli şekilde detaylı
olup olmadığı, basit düşünce ve kavramların önemli olanlardan ayrılıp ayrılmadığı,
araştırmacının bakış açısının bilimsel olup olmadığı, farklı kaynakların kullanılıp
kullanılmadığı konularına ışık tutulmalıdır.
Uyarı:
Yazılı yanıtlardan ya da doküman örneklerinden kesitler sunulacaksa orijinalliği
bozulmaksızın sunulmalıdır (örneğin, tarama yapılarak).
- Görüşme ve video dökümlerindeki etkileşimlerden örnek kesitlerin sunumu
sırasında, sözel ifadelerin yanı sıra sözel olamayan ifadelere de (duraksama, gülme,
sinirlenme, yüksek sesle/fısıltı ile konuşma gibi) yer verilmelidir.
- Bu amaçla kullanılacak işaretlemeler bulguların giriş bölümünde sunulmalıdır.
- Görüşmeden ve video çekiminden bir kesit sunulurken görüşmenin/video kaydının
kaçıncı dakikası ve saniyesinden kesit sunulduğu ifade edilmelidir.
- Doküman ve günlüklerden örnek kesitler sunulurken sayfa numaraları verilmelidir.
2.5. Sonuç, Tartışma ve Öneriler
Bu bölüm yeni bir sayfadan başlanarak yazılır. Bu bölümde araştırma problemi,
yöntemi, her bir sonucun yorumu, çalışmanın sınırlılıkları ve bulguların ileriye
dönük uygulamaları konusunda kısa bir özet yer alır. Araştırmanın, varsa benzer
konuda yapılan çalışmalarla karşılaştırılması yapılarak yapılan çalışmalarla
uygunluğu tartışılır ve öneriler yapılır.
2.5.1. Sonuç Yazımı
-
23
Bu kısımda önemli olan araştırmayla ilgili en önemli istatistiksel sonuçların
belirlenip yorumlanmasıdır. Her bir önemli sonuç incelenirken;
• Gerçekten bu sonuç önemli mi? Neden?
• Sonuç önceki araştırmalarla tutarlı mı? Tutarlı değilse neden?
• Sonuç farklı açılardan ifade edilebilir mi?
• Alternatif ifade şekillerinden öncelikli olanlar var mı?
• Sonuç daha ileri düzeylerde ve farklı ortamlarda araştırma yapma açısından
önemli mi?
• Eğer sonuç ileri araştırmalara yol açıyorsa bu araştırmalar neler olabilir?
sorularına cevap verilmelidir.
Yukarıdaki sorulara verilecek cevaplar araştırmayı okuyup, sonuçları uygulayacaklar
açısından oldukça önemlidir.
Örnek:
- Araştırmanın üçüncü amacı ile ilgili analizlerin sonucuna göre, ilköğretim birinci
sınıf öğrencilerinin sosyal beceri düzeyleri cinsiyete göre anlamlı bir farklılık
göstermektedir. Buna göre, kız öğrencilerin sosyal beceri düzeyleri erkek öğrencilere
göre daha olumludur.
- Araştırmanın dördüncü amacı ile ilgili analizler sonucuna göre, ilköğretim birinci
sınıf öğrencilerinin sosyal beceri düzeyleri okul öncesi eğitim alıp almamaya göre
anlamlı bir farklılık göstermektedir. Okul öncesi eğitimi alan öğrencilerin sosyal
uyum beceri düzeyleri, okul öncesi eğitimi almayanlara göre daha olumludur.
2.5.2. Tartışma Yazımı
Bu bölümde, araştırma soruları/hipotezleri çerçevesinde, konuya bağlı
olarak, sorular/hipotezler ya tek tek gruplanarak tartışılır ya da mantıksal bütünlük
korunarak bir bütün hâlinde tartışılır.
Tartışma bölümü ile ilgili olarak aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
- Araştırmanın soruları/hipotezleri belirtilir. Bu çerçevede, araştırmadan elde
edilen bulgu, sayısal değerler verilmeden ifade edilir. Ardından, bununla ilgili
diğer araştırma sonuçları verilerek mukayese yapılır. Benzerlik ve farklılıkların
neler olduğu, nedenleri, alana yansımaları kuramsal çerçevede kapsamlıca
değerlendirilir.
- Tartışma bölümünde, araştırmanın konusu/problemi ile ilgili çerçeve dikkate
alınarak ilişkilendirici açıklamalara yer verilir. Bir başka ifadeyle, tartışma,
araştırmanın problemi ekseninde yapılır.
- Araştırmacı, özgün sentez ve yorumlarına bu bölümde yer vermelidir.
-
24
- Bulgular doğrultusunda, araştırmanın güçlü ve/veya desteklenmesi gereken
yönlerinden söz edilmelidir.
- Diğer araştırma bulgularından söz edildiğinde mutlaka referans/kaynak
gösterilmelidir.
2.5.3. Öneriler Yazımı
Bu bölümde, araştırma soruları/hipotezleri çerçevesinde elde edilen bulgular
dikkate alınarak, çözüme yönelik öneriler ortaya konur.
Öneriler bölümü ile ilgili olarak aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
- Öneriler, araştırmadan elde edilen bulgularla ilişkili olarak yazılmalıdır.
-Önerilerin muhatabı ve çözüm olarak neyi ortaya koyduğu açıkça belirtilmelidir.
- Öneriler bölümünde “Uygulayıcılara Yönelik Öneriler” ve “Araştırmacılara
Yönelik Öneriler” bölümleri yer almalıdır.
- Önerilerin, bir yandan çözümü ifade ederken, öte yandan yeni araştırmaları
düşündürecek nitelikte olmasına özen gösterilmelidir.
- Araştırma bulgularına dayanmayan ve bulgularla ilişkili olmayan önerilere
yer verilmemelidir.
- Genel, soyut ve daha çok temenni mahiyetindeki önerilere yer
verilmemelidir.
Örneğin, “Türk millî eğitim sisteminde iyileştirici çalışmalar yapılmalıdır.” gibi.
- Birbirinin tekrarı sayılabilecek nitelikteki önerilere yer verilmemelidir.
3. Arka Bölüm
3.1. Kaynakça
3.1.1. Alıntılar (Aktarmalar) ve Kaynak Gösterme
Tezlerde, özellikle problemin tanımlanması, araştırma yönteminin belirlenmesi
ve bulguların yorumlanması aşamalarında geniş bir literatür taraması yapılır. Bu
taramalarda, diğer araştırmacı ve düşünürlerin yaptıklarından yararlanılır.
Tezlerde yapılan aktarmalarda, araştırmacı neyi, nereden ve nasıl aldığını
belirtmek zorundadır. Kuralına uygun yapılmayan aktarmalar fark edildiğinde, tezin
reddine yol açar.
Aynen aktarılan parçadan bazı cümle ya da söz öbeklerinin çıkarılması hâlinde,
çıkarmanın yapıldığı yere konan üç nokta (...); çıkarma cümle sonuna gelmişse, dört
nokta kullanılır (....). Bunlardan üçü yapılan çıkarmayı, biri de cümlenin bitişini
simgeler. Örneğin;
-
25
“Planda, araştırma ile ilgili çalışmalarda önce yurdumuzda her alanda araştırma
çalışmalarının bugünkü durumu incelenmiş ve buna bağlı ... araştırmaya ...
verilecek yön tayin edilmiştir” (DPT, 1963, s. 463).
Ana düşünce değişmeksizin, özgün biçim ve içeriğe uyma zorunluluğu
olmadan, yazarın kendi anlatımıyla yapılan bilgi aktarmalarına “dolaylı aktarma” denir.
Burada önemli olan alıntının, anlam kayması olmadan, tez ile serbestçe
bütünleştirilmesidir. Dolaylı aktarmalarda, tırnak işaretleri ya da sıkıştırılmış
paragraf gibi, herhangi özel bir işaret ve biçim kullanılmaz.
Doğrudan ve dolaylı her türlü aktarmada, kaynak gösterilmesi zorunludur.
Kaynak gösterme işi, her aktarmanın nereden yapıldığını ayrı ayrı gösterecek şekilde
anında yapılır ve bu kaynaklar ayrıca kaynakçada verilir.
Doğrudan aktarmalarda, alıntının farklı şekilde alınmasını gerektiren iki
özel durum vardır. Birincisi, alıntı yazarın kendi başlattığı bir cümleyi tamamlayarak
sürüyorsa (yazarın cümlesi içine alınıyorsa) özel adlar dışında, her zaman küçük
harfle başlar; ikincisi, alıntı cümle yazarın kendi anlatımıyla sürdürülmüşse, alıntı
sonundaki asıl nokta kalkar Örneğin; “hayatta en hakiki mürşit ilimdir” alıntısında
hem başlık küçük harfle başlamış hem de özdeyişin sonundaki nokta konulmamıştır.
Tırnak içinde yapılan doğrudan aktarmalarda alıntılar bir cümle değerinde ise, ilk
kelimenin baş harfi büyük olur ve sonuna uygun noktalama işareti konur. Örnek:
Atatürk, bilimden bahsederken “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” diyor.
Doğrudan alıntılarda mutlaka sayfa numarası verilmelidir. Eğer içerik
yorumlanıyorsa sayfa numarası verilmez. Sayfa numaralarından önce s. yazılır ve bir
karakter boşluk bırakılır.
Alıntı Örnekleri:
Alıntı 40 kelimeden az ise cümle çift tırnak içinde belirtilmeli ya da italik yazılmalıdır.
“Kendi alanlarında ve öğretim sürecinde tam anlamıyla yeterli öğretmenler
olmaksızın eğitimsel ve endüstriyel öğretim programı tam olarak başarılı olamaz”
(Miller ve Miller, 2002, s. 1).
Eğitimi çeşitli şekillerde tanımlamak mümkündür. Örneğin, Ertürk (1998, s. 12)
eğitimi, “bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik
değişiklik meydana getirme süreci” olarak tanımlamaktadır.
“Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak
istendik değişiklik meydana getirme sürecidir. Kültürlemenin belli bir çeşidi olduğunu
söylediğimiz eğitim, yani kasıtlı kültürleme ile kasıtsız kültürleme bir arada ve
birbirini etkileyerek vuku bulmaktadır” (Ertürk, 1998, s. 12-13).
Alıntı 40 ya da daha fazla kelimeyi içeriyor ise tırnak içinde değil, normal makaledeki
-
26
yazıdan ayırmak için, blok formatında her satır soldan itibaren beş boşluk içeriden
girinti (indented) olacak şekilde yazılmalıdır.
Örneğin; Barber (1990) öz değerlendirme ile ilgili şunları belirtmektedir:
Öz değerlendirme tek bir kavram değildir. Öğretmenin
kendi öğretimini iyileştirmek amacıyla kendi gelişimine ilişkin
pek çok farklı kanaat oluşturma biçimlerini kapsayan pek çok
ögeden oluşan bir bütündür. Öz değerlendirme, kişisel gelişim
için son derece güçlü bir mekanizmadır çünkü özdeğerlendirme
yapan öğretmen genellikle kendini geliştirmeye güdülenmiştir.
Öz değerlendirmenin en önemli yararı öğretmenin kendi
zayıf ve güçlü yanları üzerinde düşünmesinden
kaynaklanan yüksek öğretimsel iyileşmedir. (s. 218)
Kaynak Gösterme Örnekleri:
Metin İçinde Kaynak Gösterme
Tek yazar, tek çalışma
Yazarın soyadı ve eserin yayımlandığı tarih verilir. Buna ilişkin örnek üç değişik
şekilde verilmiştir:
Uygun (2012) basında öğretmen sorunlarını incelediği çalışmasında, ….dır.
Basında öğretmen sorunlarının incelendiği bir çalışmada, …..dır (Uygun, 2012).
Uygun’un 2012’de yayımlanan çalışmasında, basında öğretmen sorunları konusunda
….dır.
Son örnekte görüldüğü gibi, metin içinde, cümlede yazar ve yayın yılı belirtiliyor ise,
ayrıca parantez içinde yazar ve tarih verilmez.
İki yazarlı çalışma
İki yazar varsa, her ikisinin de soyadı verilir.
Örnek:
Yöntem en genel anlamda tanımlanır (Dembo ve Gibson, 1985).
Dembo ve Gibson’a (1985) göre ……….. dır.
Üç, dört veya beş yazarlı çalışma
Kaynağın ilk geçtiği yerde hepsi verilir. İzleyen yerlerde ise birinci yazarın soyadı
-
27
verilerek “ve diğerleri” bağlacı konur.
Örnek:
William, Johns, Smith, Bruce ve Bradley (1994) ...... buldu. (İlk geçtiği yerde).
William ve diğerleri (1994) tarafından yapılan ……(diğer yerlerde)
….... önemli bulgulardandır (William vd., 1994).
Altı ya da daha fazla yazarlı çalışma
Metin içinde ilk belirtildiği yerde, ilk yazarın soyadı verilir, “ve diğerleri” diye devam
edilir. Kaynakça listesinde ilk altı yazarın soyadı ve ilk adlarının baş harfleri verilir,
diğer yazarlar için vd. şeklinde kısaltılır.
Örnek:
Duman ve diğerleri (2005)… biçiminde verilebilir. …… önemli bulgulardandır
(Duman vd., 2005).
Gruplar (yazar olarak)
Grup isimleri yazar gibi ele alınır (kurum, dernek, hükûmet kuruluşları ve çalışma
grupları). Genellikle metin içinde her geçtikleri yerde yazılırlar. Bazı grup yazarlarının
ismi ilk geçtiği yerde açıkça yazılır ve sonra kısaltılarak kullanılır.
Bir grup yazarın isminin kısaltılmasına karar verirken, şu genel kurallar kullanılır:
- Kısaltmalar, okuyucu için yeterince bilgi verecek şekilde olmalıdır ve kaynakçaya
da hiçbir güçlük olmadan yerleştirilebilmelidir.
- İsim uzunsa ve eğer kısaltması kolaylıkla okunabilir ve biliniyor ise, ikinci ya da daha
sonra geçtiği bir yerde kısaltma kullanılır.
- Eğer isim kısa ise veya kısaltma anlaşılmıyorsa, her geçtiği yerde açık adını yazmak
daha yararlıdır.
Metin içinde ilk gösterme:
Örnek:
(Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], 1991).
Daha sonraki göstermeler: (MEB, 1991).
-
28
Aynı soyadlı yazarlar
Eğer kaynakça listesinde iki veya daha fazla aynı soyadı olan yazar varsa, metin
içinde ilk adlarının başharfi verilerek kullanılır. Hatta yayın yılları farklı olsa bile
böyle kullanılması gerekir.
Örnek:
N. Özdemir (1985) ve M. Özdemir (1990) tarafından yapılan çalışmalarda…..
Aynı parantez içinde iki veya daha çok çalışma
Yayın yılına göre sıralanarak, aynı yazarların iki ya da daha çok çalışması düzenlenir.
Basımda olan çalışma varsa, bu en sona konulur. Önce yazarların soyadları verilir,
ardından her bir çalışma için sadece çalışma yılları verilir.
Örnek:
(Köklü ve Büyüköztürk, 1991, 1993).
(Balcı, 1984, 1990, 1993, baskıda).
Aynı yazarın aynı yıla ait çalışmaları
Eğer bir yazarın aynı yıl içinde yayımlanmış birden fazla çalışmasından yararlanılıyorsa
çalışma yılına a, b,c,… gibi harfler eklenerek yazılır. Yazar sayısı birden fazla olan aynı
yıl içindeki çalışmalarda ise “sıralama korunarak” yukarıdaki kural uygulanır.
Örnek:
Bu konudaki çalışmalar (Bayrak, 2001a, 2001b, 2001c; Kaya, baskıda-a, baskıda-b)
Yazarları farklı iki veya daha fazla çalışma
Bu tür çalışmalar aynı parantez içinde, soyadlarına göre alfabetik sıraya dizilerek ve
birbirlerinden noktalı virgül ile ayırarak verilir.
Örnek:
Çeşitli çalışmalar .... (Başaran, 1984; Bursalıoğlu, 1987; Taymaz, 1984).
Kaynakçanın Hazırlanması
Bir çalışmanın sonunda yer alan kaynakça listesi, çalışmayı belgeler ve her bir
kaynağın yeniden bulunması ve tanımlanması için gerekli bilgiyi sağlar. Yazarlar,
-
29
anlaşılır bir biçimde referansları seçmeli ve bu liste sadece çalışmanın araştırılması
ve hazırlanmasında kullanılan kaynakları kapsamalıdır. Kaynaklar, kaynakça
listesinde yazar soyadına göre alfabetik olarak dizilir. Kitap ve dergi isimleri italik
olarak yazılmalıdır.
Kaynak bilgileri sayfa başından başlatılır. Bir satıra sığmayan kaynak gösterimlerinde,
ikinci satır bir cm (4-7 karakter) içerden başlatılır.
Süreli Yayına İlişkin Genel Form
Yazarın Soyadı, Adının Baş Harfi. (Tarih). Makalenin adı. Derginin Adı, Cilt(sayı),
Sayfa Numarası.
Dergi adı ile derginin cilt numarası da italik yazılır. Yılda bir sayıdan fazla yayınlanan
dergilerde cilt sayısı dışında bir de sıra sayısı veriliyorsa, cilt yanına parantez içinde
derginin sayısı italik olmaksızın yazılır.
Örnek:
Uygun, S. (2012). Basında öğretmen sorunları. Milli Eğitim Dergisi, 41(194), 72-91.
Süreli Yayın Örnekleri
Bir dergide tek yazarlı makale
Güzeller, C.O. (2011). Study of cross-cultural equivalence of computer attitude in PISA
2009 student questionnaire. Eğitim ve Bilim, 36(162), 320-328.
Bekerian, D. A. (1993). In search of the typical eyewitness. Americanv
Psychologist, 48(5), 574-576.
Bir dergide iki yazarlı makale
Sezer S. ve Akın A. (2011). 6–14 Yaş arası öğrencilerde görülen matematik öğrenme
bozukluğuna ilişkin öğretmen görüşleri, İlköğretim Online Dergisi, 10(2), 757-
775.
Bir dergide üç-altı yazarlı makale
Borman, W. C., Hanson, M. A., Oppler, S. H., Pulakos, E. D. ve White, L. A. (1993).
The people in organization. Organizational Management, 41, 21-30.
-
30
Bir dergide altıdan daha çok yazarlı, makale
Kahraman R. C., Borman, C., Hanımgil, M., Özler, H., Perçin, D., Sergen, L., vd.
(1993). Kroner kalp rahatsızlığının belirlenmesinde rol oynayan faktörler.
Sağlık Psikolojisi, 12(2), 301-307.
Baskıda olan makale
Zekeriya, M. ve Kermenek, S. C. (baskıda). Suçlu davranışların kalıtsal kökenleri kar
mıdır? Çocuk Psikolojisi.
Yazarsız, günlük gazetede makale
New drug appears to sharply cut risk of death from heart failure. (1993, July
15). The Washington Post, p. A12.
Sağlıklı Yağ Reçetesi. (4 Nisan 1993). Hürriyet, s. 15.
• Yazarsız çalışmalar, çalışmanın adının ilk kelimesine göre kaynakça listesine girer.
• Metin içinde kaynak göstermede ise, kısa bir başlık parantez içinde verilir (New
Drug, 1993).
Öz (Abstract )
Woolf, N. J., Young, S.L., Fanselow, M.S. ve Butcher, L.L. (1991). MAP-2 expression
in cholinoceptive pyramidal cells of rodent cortex and hippocampus is altered by
Pavlovian conditioning [Abstract]. Society for Neuroscience Abstracts, 17, 480.
-Eğer süreli yayının adı “abstracts” kelimesini içermezse, abstract adı ile nokta
arasına, köşeli parantez içinde, [abstract] yerleştirilir.
Rosenthal, R.(1995). State of New Jersey v. Margaret Kelly Michaels: An
overview [Abstract]. Psychology, Public Policy, and Law, 1, 247-271.
Webhttp://www.apa.org/journals/ab1.html 25 Ocak 1996’da alınmıştır.
Yıllık olarak yayımlanan süreli yayın
Fiske, S.T. (1993). Social cognition and social perception. Annual Review of
Psychology, 44, 155-194.
http://www.apa.org/journals/ab1.html
-
31
Bir dergide çeviri makale
Bruce, T. (1994). Çocukların yaşamında oyunun rolü (çev. A. F. Altınoğlu). Eğitim ve
Bilim, 18(92), 64-69. (Orijinal makalenin yayım tarihi, 1970)
• Makale hangi dile çevrildi ise, makale adı o dilde verilir.
• Çevirenin adı, örnekte gösterildiği gibi makalenin isminin ardından parantez içinde
verilir.
Çevirilerden yapılan alıntılar, metin içinde gösterilirken yazarın soyadından sonra,
sırasıyla orijinal tarih ve çeviri tarihi verilir. Örnek:
Bruce’e (1970/1994) göre ... ........................................... ... dır.
Kitaba İlişkin Genel Form
Yazarın Soyadı, Adının Baş Harfi. (Yıl). Kitabın adı. (Baskı sayısı). Yayın
Yeri: Yayınevi.
Uygun, S. (2007). Sözlü tanıkların dilinden bir dönem öğretmen okulları. Ankara:
Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Bursalıoğlu, Z. (2003). Eğitim yönetiminde teori ve uygulama (7. baskı). Ankara:
Pegem A Yayıncılık.
Mitchell, T. R. ve Larson, J. R. (1987). People in organizations (3rd ed.). New York:
Mc Graw-Hill.
Kurumun yazarı ve yayımcısı olduğu kitap
Australian Bureau of Statistics. (1991). Estimated resident population by age and
sex in statistical local areas, New South Wales, June 1990 (No.3209.1). Conberra,
Australian Capital Territory: Author.
Devlet Planlama Teşkilatı. (2005). Ekonomik ve sosyal göstergeler (1950-2004).
Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
Bir editör (veya editörler) tarafından hazırlanmış kitap
Sayılan, F. ve Yıldız, A. (Editörler). (2006). Yaşam boyu öğrenme. Ankara: AÜ
Eğitim Bilimleri Enstitüsü ve Pegem A Yayıncılık.
-
32
Çeviri kitap
Hollingsworth, P. M. and Hoover, K. H. (1999). İlköğretimde öğretim yöntemleri
(Çev. T. Gürkan, E. Gökçe ve D. S. Güler). Ankara Üniversitesi Rektörlüğü
Yayınları No 214. (Eserin orijinali 1991’de yayımlandı)
Freire, P. (1991). Ezilenlerin pedagojisi. (Çev. D. Hattatoğlu ve E. Özbek). İstanbul:
Ayrıntı Yayınevi. (Eserin orijinali 1982’de yayımlandı)
Çeviri kitaplardan yapılan alıntılar metin içinde gösterilirken yazarın soyadından
sonra, sırasıyla orijinal tarih ve çeviri tarihi verilir. Örnek: Hollingsworth ve
Hoover’e (1991/1999) göre ... . dır. Freire (1982/1991) okuma yazma öğretiminde, ... dır.
Ansiklopedi veya sözlük
Türk Dil Kurumu. (1969). Türkçe sözlük (genişletilmiş baskı). Ankara: TDK.
Sadie, S. (Ed). (1980). The new Grove dictionary of music and
musicians. (6th ed. Vols. 1- 20). London: Macmillan.
Editörler tarafından yayına hazırlanmış bir kitapta bir makale ya da bölüm
Bjork, R.A. (1989). An adaptive mechanism in human memory. H. L. Roediger ve F.
I. M. Craik (Editörler), Varieties of memory and consciousness (s. 309-330).
Hillsdale, NJ: Erlbaum.
Gedik, N. (2013). Karma öğrenme ortamları. K. Çağıltay ve Y. Göktaş (Editörler),
Öğretim teknolojilerinin temelleri, araştırmalar, eğilimler (s. 495-511). PegemA
Yayıncılık: Ankara.
Teknik ve Araştırma Raporları
Mazzeo, J., Druesne, B., ve Muhlstein, A. (1991). Comparability of computer and
paper-and-pencil scores for two CLEP general examinations (College Board Rep.
No. 91-5). Princeton, NJ: Educational Testing Service.
National Institute of Mental Health. (1990). Clinical training in serious mental illness
(DHHS Publication no. ADM 90-1679). Washington, DC: U.S. Government
Printing Office.
Üniversite raporu örneği
Önortaç, N.(2007). Avrupa birliği müktesebatı (Tek. Rap. No. 11). İstanbul:
Yeditepe Üniversitesi Yönetim Uygulama ve Araştırma Merkezi.
-
33
Özel kuruluş raporu örneği
Employee Benefit Research Institute (1992, February). Sources of healty insurance
and characteristics of the uninsured (Issue Brief No. 123). Washington, DC:
Author.
Yayımlanmış Toplantı veya Sempozyum Bildiri Kitabı Örneği
Bir sempozyumda sunulan ve sempozyum kitabında yayımlanmış bir çalışma
Eyim, A. (2006). Üniversiter yapıda bilimsel özgürlük ve yönetsel özerkliğin yeri ve
önemine sosyolojik bir bakış. R. Yıldız (Editör), II. Sosyal Bilimler Eğitimi
Kongresi Bildiri Kitabı (s. 52-64). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
Bir sempozyumda sunulan yayımlanmamış bir çalışma
Johnson, R. S. (1991, Ocak). Early data on trauma symptom. First International
Congress of Medicine’ da sunulmuştur. San Diego, CA.
Köklü, N. (1996, 25-27 Kasım). Üniversite öğrencilerinin istatistik kaygı puanlarına etki
eden faktörler. Devlet İstatistik Enstitüsü Araştırma Sempozyumunda sunulmuştur,
Ankara.
Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri
Yayımlanmamış doktora tezi
Uygun, S. (2003). Öğretmenlik mesleğine ilişkin bir sözlü tarih araştırması.
Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
Ankara.
Yayımlanmamış yüksek lisans tezi
Almedia, D. M. (1990). Fathers’ participation in family work. Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, University of Victoria, Canada.
Akın, A. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri için matematik öz-bildirim
envanterinin geliştirilmesi ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi.
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimleri
Enstitüsü, Antalya.
Şehir adının verilmesi yeterli olmakla birlikte tez başka bir ülkede yapılmış ise ve
şehir yaygın olarak tanınmıyor ise, ayrıca ülke adı verilebilir.
-
34
Görsel ve İşitsel Materyaller
Müzik kaydı örneği
Yayla, B. ve Filiz, Ş. (2004). Senden kalan. Pervane üstünde [CD]. İstanbul: Kalan
Müzik.
Televizyon dizisi örneği
Türkoğlu, A. (Yapımcı) ve Gürtop, H. (Yönetmen). (2005). Hayat türküsü [Televiyon
dizisi]. Ankara: Koliba Film.
Elektronik Materyaller
Yazarı ve yayımlandığı dergi adı belli olan bir makale
Beach, D. (2003, December). A problem of validity in education research.
Qualitative Inquiry, 9, 859-873. http://qix.sagepub.com/cgi/reprint/9/6/859
adresinden 8 Ocak 2007’de alınmıştır.
Yazarı belli olmayan ancak yayımlandığı dergi adı belli olan bir makale
From character to personality.(1999, Nisan). APA Monitor,30(11).
http://www.apa.org/monitor/dec99/ss9.html adresinden 22 Ağustos 2000’de
alınmıştır.
Sadece çevrimiçi dergide yayımlanan makale örneği
Yeşilyurt, S. (2008). Üniversiteye giriş sınavına hazırlanan öğrencilerin dershaneleri
tercih etme sebepleri ve dershanelerdeki biyoloji öğretiminin durumu üzerine bir
çalışma.Türk Fen Eğitimi Dergisi, 5(2). http://tused.org/internet/tufed/default13.asp
adresinden 16 Kasım 2008’ de alınmıştır.
Basılı kaynak temel alınarak hazırlanmış internet makalesi örneği
Çırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 27-40.
Özel birimin hazırladığı çoklu sayfalı tarihsiz doküman örneği
Türk Psikolojik Danışma Rehberlik Derneği (t.y.). Psikolojik danışma ve rehberlik
alanında çalışanlar için etik kurallar. http://www.pdr.org.tr adresinden 16 Kasım
2008’ de alınmıştır.
http://qix.sagepub.com/cgi/reprint/9/6/859http://www.apa.org/monitor/dec99/ss9.htmlhttp://www.apa.org/monitor/dec99/ss9.htmlhttp://tused.org/internet/tufed/default13.asphttp://www.pdr.org.tr/
-
35
Web sayfasında yer alan doküman örneği
Can, G. (2008). Gelişim ve öğrenme. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
http://orgunx.anadolu.edu.tr/egitim.asp adresinden 17 Nisan 2008’ de alınmıştır.
3.1.2. Kaynakça Sayfası
Kaynakça araştırılan konuya ilişkin tüm yayınların, alfabetik olarak
sıralandığı bir bölümdür. Kaynak türüne göre değişen biçimleri vardır. Her
kaynak, yazı alanının sol kenarından başlar ve sağ kenara kadar devam eder. İkinci ve
daha sonraki satırlar, sıkışık satır aralıkları ile bir tab içeriden başlar. Kaynaklar
arasında birer normal satır aralığı bırakılır. Böylece, her kaynak yazar soyadı ile
kolayca fark edilecek şekilde sıralanmış olur.
Yazılı bir kaynağın tanıtılmasında dört tür bilgi verilir. Bunlar, sıra ile “yazar
adı”, “yayın tarihi”, “eser adı” ve “yayın bilgileri”dir (basım sayısı, cilt ve sayı
numaraları, yayın yeri, yayınevi ).
Unvan belirten “Prof. Dr.” ve “Müh.” gibi kısaltmalar, tanıtıcı bilgi olarak yazar
adı ile birlikte verilmez. Çünkü, okuyucunun dikkati söyleyenden çok söylenene
yöneltilmelidir. Ayrı bölüm yazarlı kitaplarda, önce yararlanılan bölümün yazarı
olmak üzere, bölüm yazarı ve derleyen (editör) birlikte kullanılır. Aynı şekilde, eser
bir çeviri ise önce yazarın adı, eser adından sonra da çevirenin adı verilir.
3.1.3. Kaynakların Yazım Kuralları
Bu bölüm yeni bir sayfadan başlanarak yazılır. Kaynak gösterimleri, APA (5.
Baskı) formatına uygun olarak yapılmalıdır. Kaynakça gösterimi ile ilgili olarak tez
yazım kılavuzunda belirtilmeyen hususlar konusunda APA yazım kuralları
geçerlidir.
3.1.4. Ekler
Bu bölüm yeni bir sayfadan başlanarak yazılır. Eklerin başlığı, ek numarası ve
adından oluşur. Araştırmanın konusuna bağlı olarak aşağıda belirtilen türde bilgi
ve belgelere bu bölümde yer verilir:
- İzin Yazıları
- Ölçme Araçları
- Ek Tablolar
- Ek Şekil ve Grafikler
- Proje Destek Belgeleri
- Fotoğraflar
http://orgunx.anadolu.edu.tr/egitim.asphttp://orgunx.anadolu.edu.tr/egitim.asp
-
36
- Telif Sözleşmeleri
3.1.5. Özgeçmiş
Bu sayfada tezi hazırlayan öğrencinin kısa özgeçmişi yer alır. Ek-11’ de bir
özgeçmiş örneği verilmiştir.
BİÇİMSEL YAZIM KURALLARI
1. Kağıt Aralıkları
Tezler, A4 standardında (21cm x 29,5 cm) en az 70, en çok 100 gram birinci hamur
beyaz kağıda yazılmalıdır. Kullanılacak kâğıdın boyutları, tez ciltlenip kesildikten
sonra 20x28 cm olacak şekilde seçilmelidir.
2. Sayfa Yapısı ve Düzenlemesi
Sayfa düzenlemesinde aşağıdaki özellikler dikkate alınarak hazırlanmalıdır:
- Tüm sayfaların (kapaklar, ekler vb. dahil) kenar boşlukları, soldan 4 cm, alt, üst ve
sağdan 2,5 cm. olmalıdır.
- Tez arkalı önlü olacak şekilde sayfanın her iki yönüne yazılmalıdır.
- Tez çıktısı laser yazıcıdan alınmalıdır. Resim, şekil vb. kullanımında, renkli çıktı da
-
37
alınabilir.
3. Sayfa Numaraları
Sayfa numaralarının düzenlemesinde aşağıdaki özellikler dikkate alınarak
hazırlanmalıdır:
- Sayfa numaraları, Times New Roman 11 punto olmalıdır.
- Ana metin sayfalarında, sayfa numaraları, ortalı ve alttan 2.5 cm olacak şekilde
numaralandırılmalıdır.
- Tezin dış ve iç kapak sayfasında sayfa numarası konulmamalıdır.
- Tezin Onay Sayfası’ndan başlayarak Giriş Bölümü’ne kadar olan sayfalarına, küçük
romen rakamları (i, ii, iii, iv, v) ile numaralandırma yapılmalıdır. Bu numaralar,
sayfanın alt ortasına hizalanarak yazılmalıdır.
- Sayfa numaralarının önünde ve arkasında ayraç, çizgi gibi bir işaret
kullanılmamalıdır.
4. Ana ve Alt Bölüm Başlıkları
Tezin ana ve alt başlıklandırmaları ile ilgili yazım şekli aşağıdaki gibidir:
Her ana bölüm, romen rakamı kullanılarak ve bölüm başlığı belirtilerek yazılmalıdır.
Örnek: Bölüm I. GİRİŞ
4.1. Birinci Düzey Başlıklar
Birinci düzey başlıklar, ortalanmış, Times New Roman, kalın, 12 punto ve tümü büyük
harf, üstten 30 nk, alttan 24 nk, satır arası 1 olmalıdır.
Ana bölümler (BÖLÜM I, BÖLÜM II, BÖLÜM III vb.) yeni sayfadan başlatılmalıdır.
4.2. İkinci Düzey Başlıklar
İkinci düzey başlıklar, sola dayalı, Times New Roman, kalın, 12 punto ve baş harfleri
büyük, üstten 24 nk, alttan 18 nk, satır arası 1 olmalıdır.
4.3. Üçüncü Düzey Başlıklar
Üçüncü düzey başlıklar, sola dayalı, Times New Roman, kalın, 12 punto ve baş harfleri
büyük, üstten 18 nk, alttan 12 nk, satır arası 1 olmalıdır.
4.4. Dördüncü Düzey Başlıklar
-
38
Dördüncü düzey başlıklar, sola dayalı, Times New Roman, kalın, 12 punto ve baş
harfleri büyük, üstten 18 nk, alttan 12 nk, satır arası 1 olmalıdır.
4.5. Beşinci Düzey Başlıklar
Beşinci düzey başlıklar, sola dayalı, Times New Roman, kalın, italik, 12 punto ve baş
harfleri büyük, üstten 18 nk, alttan 12 nk, satır arası 1 olmalıdır.
Uyarı
- Her bölüm numaralandırma sistemine uygun olarak yazılmalıdır. Metin içerisinde
başlık olduğu halde numaralandırma yapılmayan ifadelere yer verilmemelidir.
- Birinci düzey başlıklar, romen rakamı kullanılarak ve bölümün adı da verilerek
yazılmalıdır.
- Başlıklarda mümkün olduğunca imla işaretleri kullanılmamalı, yazımlarda imla
işareti kullanımını gerektirecek başlıklandırmalara gidilmemelidir.
- Önsöz, Özet, Abstract, İçindekiler, Tablolar Listesi, Grafikler Listesi, Şekiller
Listesi, Kısaltmalar ve Semboller, Kaynaklar, Ekler için numaralandırma
kullanılmamalıdır.
5. Gövde Metni
Ana metin yazımında aşağıdaki özellikler dikkate alınmalıdır:
- Ana metinler Times New Roman 12 punto ile yazılmalıdır.
- Bütün imlalarda, imla işaretinden önce boşluk bırakılmamalı, sonrasında ise sadece
bir boşluk bırakılmalıdır. Ancak, parantez, çift tırnak ve kesme işaretlerinde, iç
taraflarda boşluk bırakılmama