Etik İlkeler

Murat Aksu

1

2

Etik neden baş vurulan bir alan?

Etiğe gerçekten ihtiyacımız var mı?

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

Etik nedir?• Felsefenin alt dalı

• Değeler felsefesi: Değerlerin ne’liğine ve değer varsayımlarının geçerliliğine ilişkin sorulara yanıt arar

• Sorgulayıcı - eleştirel

• Açık uçlu

• “Ahlak kuramı”

15

• “İyi”- “kötü” nedir?

• Nasıl olanaklıdır?

• Mutlak iyi ya da mutlak kötü var mıdır?

• İnsan aklı iyiyi ve kötüyü bilebilir mi?

• Bilebilirse nasıl?

• “Doğru” ve “yanlış” nedir?

• Nasıl olanaklıdır?

• Bu tanımlamalar hangi ölçüt ve ilkelere dayandırılabilir?”...gibi sorulara yanıt arar.

16

• Arapça: Hulk; İnsanın yaratılıştan sahip olduğu "huy".

• Yunanca: Ethos (Çğl.)

• Latince: Moral(mos)

1. Kişinin esas yeri, yurdu, ikamet ettiği yer. Birlikte oturma, ortak yaşama, birlikte üretme.

2. Töresel olan, alışkanlıklar, gelenek, örf ve adetler.

3. Etik: teorik ahlak/ahlak felsefesi

Moral(ahlak): pratik ahlak, iyi ve kötü insan davranışlarına ilişkin toplumsal uzlaşı.

17

18

• Kolektif mülkiyete dayalı ortak üretim.

• Soy ve kan birlikteliğinde olan bu topluluk, töreler ve geleneklerle birbirine bağlanmakta.

• Topluluğun tek tek üyelerinin töre bilinci, kolektif bilinç ya da topluluk bilinci ile özdeşleşiyordu.

• Özel mülkiyet uç göstermeye başlamış ve farklı sosyal katmanlar oluşmuş, kafa emeği ile kol emeği ayrılmış, sosyal farklılaşmaların yolu açılmıştı.

• Köleci toplum aşamasında imtiyazlılar ile haktan yoksun olanların olduğu bir yapı yaşanmaya başlamıştır.

19

• Köleci toplum tarihin erken sayılacakaşamasından etik ve ideolojik sorunlara elatmışlardır:

Gılgamış,

Harpçının Şarkısı,

Hayat Yorgunun Birinin Kendi Ruhu ileKonuşması,

On Emir,

Vedalar,

Homeros destanları

20

• "Gerçek, atomlar ve atomların hareketleridir"

• Doğru bir yaşayışın temel dayanakları nelerdir?

• Algı ve düşüncelerimiz ateş atomlarının hareketidir.

• Hayatın amacı kozmos sorunu kadar önemlidir.

• Eudaimonia (mutluluk): mutluluğa ulaşmak isteyen kişi yararına olanla olmayanı ayırt etmeyi bilmeli.

21

• Sofistler: "Hakkın ve ahlakın yasaları tanrıdan gelmiyor"

• "Bilgi kesin değildir. İyi kötü mutlak değil, görecelidir."

• Protagoras: "Herşeyin ölçüsü insandır."

• İnsanlar arasında sosyal farklar erdemi öğrenme konusunda söz konusu değildir. Herkes aynı yeteneğe sahiptir.

• Kynik Okulu: Hayatın biricik anlamı erdemdir. Erdem; kişisel bağımsızlıktır, özgürlük, her türlü ihtiyaçtan arınmadır.

22

• Sokrates göreceye karşı çıkmış, insanın ve doğanın içinde manevi-ruhsal bir ilkenin farkına varılması…insanın maddi olamayan "ben"i.

• Biricik bilginin kaynağı böylece insan oluyor.

• Bilgi: gerçek erdem.

• Genel geçer yasaya ulaşmak olanaklıydı.

23

• Platon: her şeyin en üst düzleminde tanrısal iyi ideasının varlığı…

• Dinsel-mistik ve idealist

• Aristo: Dönemin pratik sorunları ile ilişkili.

• Özgür yurttaşların birlikte yaşamı.

• İnsan toplumsal varlık.

24

25

26

27

28

• Aydınlanma kişininkendi aklını kullanmayacüret etmesidir.

• Öyle davran(eylemdebulun) ki, gerek seninkişiliğinde temsil edileninsanlığı, gerekse de herbir kişide temsil edileninsanlığı, her zamanamaç/hedef olarakkullansın, hiçbir zamansadece araç olarakdeğil.

29

30

31

İnsan

• Kültür

• Sosyal

• Ahlak

• İnanç

• Ekonomik

• Dil

• Tarihsel

• Beden

32

İlk insanın duyduğu bir ilk acıya tepkiolarak vahşi ormanlarda yankılananaçığlığı, aynı zamanda bir hekimeyollanan ilk çağrıyı da oluşturur.

Victor Robinson

33

Tıp nedir?

Arapça

• Tabib, tıb, TABBE (işin ehli olma, bir işte usta, işin ilmini bilen kişi)

• Hekim(Hakim, hakem): Hikmet-bilgi sahibi

Hint-Avrupa

• Medicina, medicus, medicine(med: ölçmek, ölçülü olmak, usta, bilgin)

Latin

Doctor, docteur(Fr.)(Bilgin, alim)

34

Tıbbın amacı nedir?

• Sağlığı korumak,

• Sağlığı geliştirmek,

• Hastalıkları durdurmak ve iyileştirmek,

• Sağlığın bozulmasından kaynaklanan acıyı dindirmeye ve sakatlıkları gidermeye çalışmaktır.

35

Tıp amacına nasıl ulaşır?

• Tıp bir teknik disiplindir.

• Bilim değildir!!!!!!!!!

• Bilimin önde gelen amacı bilmektir.

• Tekniğin(Tekhne: Yapabilme gücü) amacı ise yarardır.

• Tıbbın amacı ise bildiğini kullanarak değiştirmektir.

36

• Devasa bir bilgi - beceri birikimi

• Bilim"sel" bir alan

• Sosyal ve düşünsel boyutlu bir etkinlik

• Sanat,

• Bir alt kültür,

• ………

37

38

Hekimin işinin ehli olması, yani sanatını kurallarına göre ya da gerektirdiği gibi iş görmesi

yeterli değil midir?

İnsanKültür, Sosyal,

Spritüel, Dil, Tarih, Üretim, BEDEN

TIP

TEKNİKA

HLA

Kİ

PRAGMATİK

• Teknik ve doğa bilimleri genel olana-yasaya yönelir.

• Hekimin etkinliği "tek"i hedefler, geneli değil.

• Onun tekte üretilmesi teori ve bilim olmadığını göstermektedir.

• Karlp Poper; doğa bilimi yasası onunla çelişen, onu yanlışlayan bir durum bulunana kadar geçerlidir.

39

• Hekimlik mesleğinin eylem nesnesi; genel olmayan, standartlaştırılamayan hasta olarak insandır.

• Kişiliği, çevresi, yaşam öyküsünden oluşan insana yönelik eylem- bu nedenle- sadece bilimin genel yasaları tarafından belirlenemez.

• Bu noktada etik; bilimsel temele dayanan çözümlemeye ve profesyonel eylemde bulunanın seçme durumuna katılır.

• Ancak bir dereceye kadar özgürlüğe sahip eylem etiği ilgilendirir.

• Özgürlük ahlakın olanağı, ahlak özgürlüğün kanıtıdır. 40

• İnsan becerileri ve sanat, özgürlük dereceleri taşıyan eylemler olduklarından, hep çift yönlü kullanılabilirler.

• İyiyi daha iyi, kötüyü de iyi kılabilir.

• İyiyi kötü, kötüyü daha kötü yapmak olanaklıdır.

• İntentio recta(iyi istemek, iyiye yönelmek)

• İyiyi istemeyen için bilgi ucu açık hale gelir….

• Bilim ve teknik kendi bilgisinden-kendilerinden yola çıkarak neyin iyi olduğuna karar veremez.

• Etik bu noktada belirir…

41

• Birey (ERDEM)

• Niyet (ÖDEV)

• Eylem (YARAR)

• Tüm sonuçların üzerinde özenle durmak ve en iyi seçenekleri bulmak hekimin ödevidir.

42

• Tıp etiği, insan ile baş başa olan tıbbın uygulayıcılarının, ellerindeki gücü kullanırken nasıl davranmaları gerektiği üzerine düşünsel bir yol izlemelerini sağlamak için vardır.

• Seçenekler arasında amacına ulaşması en olanaklı görünen en az değer harcayıp, en çok değer koruyan eyleme karar verme…

43

BİLGİ EŞİTSİZLİĞİ

44

• Hipokrat andında hekim özgür eylemde bulunarak, bilgisini "iyi" için kullanacağına toplumsal bir söz vererek; önceden var olamayan bir yükümlülük yaratılır.

• Sözleşme taraflarından biri daha fazla bir bilgiye sahipse; diğeri ona güvenme durumundadır.

45

• Güven

• İnsancıl yaklaşım

• Mesleki yeterlik

• Mesleki özerklik

46

• Hekimlik etiği, hekim hasta ilişkisinde‘güven’in sağlanmasında, mesleki ilkelerolarak, karar vermede hekime kılavuzluk eder.

47

Hipokrat Andı

• Primum non nocere-Önce zarar verme• Utilis esse-Yararlı ol• Dengelilik• Salus aegroti suprema lextir-Hastanın sağlığı en

büyük buyruktur.• Voluntas aegroti conditio salutis aegroti et artis

medici-HASTANIN İSTEMESİ HEKİMLİK SANATININ İCRA EDİLMESİNİN KOŞULUDUR.

• Hastanın sırrını saklamak• Adalet-Eşit davranmak• Dürüst davranmak

48

Yarar Sağlama

• Sağlık uğraşları yararcı uğraşlardır.

• Sonucu temel olan bir yararcılıktır(eylem).

• Yarar sağlama konusunda hastanın mutlak bir önceliği vardır.

• "Bir yarar söz konusu ise bu öncelikle hastanın yararı olmalıdır."

• Hastanın "en iyi yararı"

• Paternalistik yaklaşıma neden olabilir.

49

Zarar Verme

• Sağlık çalışanının birincil görevi hastaya zarar vermemektir.

• Sadece bedensel değil, sosyal, psikolojik zarar.

• Yarar sağlamak ilkesinden farklı olarak hastanın mutlak önceliği yoktur.

• Sağlık çalışanı, üçüncü kişiler ve toplum; zarar vermeme ilkesi açısından eşit değere sahiptir.

50

• Zararın ne olduğu ve geri döndürülüpdöndürülemeyeceğine bakılarak kimin önceliklezarardan korunacağına karar verilir.

• Öncelik kazandıran zarar özellikleri:

– Geri döndürülemez

– Onarılamaz

– Yaşamı tehdit eder

• Yarar ve zarar arasında dengeye gereksinim vardır.

• Bu denge unsuru ÖZERKLİĞE SAYGI ve ADALETilkeleridir.

51

Özerkliğe Saygı-Otonomi

• Kişinin kendi geleceğini, kendi değerlerine dayanarak belirleme hakkı.

• Self determination

• Kişinin özerkliğini kabul etme,

• Özerkliği azalmış olan kişileri koruma olarak, ahlaksal gerekliliği kapsamaktadır.

52

• Sağlık çalışanının ilgili üçüncü kişilerin ve genel olarak toplumun özerkliği de aynı değerdedir.

• Bireyin özerkliğini ortaya koyup koyamayacağını kişinin ‘yeterliği’ belirler.

• Açma-kapama düğmesi gibidir, ya vardır ya da yoktur.

• Tıp açısından yeterlik, algılama ve bilişsel işlevlerin sağlamlığıyla ilgilidir.

53

• Tıp alanında bireyin özerkliğine saygı gösterme ilkesinin doğrudan yansıması AYDINLATILMIŞ ONAM alma uygulamasıdır.

• Öğeleri:– Gönüllülük

– Yeterlilik

– Bilgilendirme

– Onam

• Açıklama standardı, makul bir insanın karar vermek için bilmek isteyeceği tüm bilgilerin açıklanmasıdır.

54

• Aydınlatma süreci hastanın yaşına, kültürel,toplumsal ve ruhsal durumu gibi koşullara özengösteren bir uygunlukta olmalıdır.

• Kendisi dışında bilgilendirilecek kişileri hastabelirlemelidir.

• Her tıbbi uygulama için ayrı ayrı aydınlatılmışonam alınmalıdır.

• Hastanın karar verme yeterliğinin bulunmadığıdurumlarda onam, varsa hastanın yasaltemsilcisinden alınır.

• Hastanın yasal temsilcisinin onam vermediği vehastanın yaşamının tehdit altında olduğudurumlarda girişimde bulunabilmek için yasalmercilerden izin alınmalıdır.

55

• Hastanın yetkili yasal temsilcisi olmadığında veacil tıbbi müdahale gerektiğinde, daha öncedenhastanın kuşkuya yer bırakmayan şekilde budurumda girişime onam vermeyi reddettiğinigösterir bir irade beyanı yoksa, hastanın onamverdiği varsayılarak tıbbi girişimde bulunulmalıdır.

• Çocuklarda ve karar verme yeterliği olmayanhastalarda yasal temsilcisinin onamı alınmalıdır.Bununla birlikte, çocuk ve karar verme yeterliğiolmayan hasta elden geldiğince aydınlatılmalı veolabilecek en geniş ölçüde karar alma sürecinedahil edilmelidir.

56

• Bireyin vermiş olduğu aydınlatılmış onamıdilediği zaman geri alma hakkı vardır.

• Sağlıkla ilgili her türlü girişim, kişinin özgür veaydınlatılmış onamı ile yapılır.

• Alınan onam, eksik aydınlatma, baskı ya dayanıltma yoluyla alındıysa geçersizdir.

57

AYDINLATILMIŞ ONAM SÜRECİ

58

Geri Bildirimler

• Hastanın anlama kapasitesinin değerlendirilmesi

• Yeterliği olmayan bireylerden onam almadaki güçlükler

• Zorla tedavi, zorla besleme konuları

59

Adalet

• Bir başkası ile ilişkide ortaya çıkan erdemdir.

• Adaletsiz insanı üç özelliğinden tanırız:

– Yasaya uymamasından

– Çıkarcı olmasından

– Eşitliği gözetmemesinden

60

Denkleştirici Adalet

• Hukuki ilişkide taraf olanların eşit muamele görmesini gerektirir.

• Eşitlik mutlaktır.

• Herkese eşit davranmak esastır.

• Adalet sabit değerdir.

Dağıtıcı Adalet

• Her türlü soyut ve somut refah unsurunun paylaşılmasında belirli bir ilkeye göre kendine/payına düşeni almasını öngörür.

• Dağıtıcı adeletteki eşitlik mutlak değil, görecelidir.

• Eşitlere eşit, farklılara faklı davranmak esastır.

• Adalet oran, adaletsizlik orantısızlıktır.

61

Dağıtıcı Adalet

• En fazla kişiye, en fazla yararı, en ekonomik biçimde sağlamak: YARARCILIK

• Sosyal değer ölçütü temel alınarak, bireyin topluma o güne dek olmuş ya da gelecekte olabilecek yararına; ahlaksal açıdan değerli oluşuna göre dağıtım yapmak: LİYAKATÇILIK

• Piyango ya da "ilk gelen hizmeti alır": EŞİTLİKÇİ

• En acil durumdaki hizmeti alır.• En yüksek ödemeyi yapan hizmeti alır.• Belirli cinsiyet, ırk, yaş, sosyal statüde olanalar hizmeti alır.

62

Sır Saklama, Gizlilik İlkesi

• Hekim mesleği dolayısıyla öğrendiği sırları açıklamamalıdır. Hekimin hasta-hekim ilişkisinde edindiği her türlü bilgi, mesleki sır kapsamına girer. Hekimin bu yükümlülüğü hastanın ölmesi ya da hekimle ilişkisinin sona ermesi durumunda da devam eder.

YAŞAMIN SONUNA İLİŞKİN KARARLAR

• Yaşamı Destekleyen Tedavilerin Sonlandırılması ya da Tedaviye Başlanmaması:

• Yaşamı destekleyen tedavilerin makul bir insanın yaşamak istemeyeceği bir hayatı dayatması ya da hastanın ağrı, acı çekme sürecini uzatması etik açıdan savunulamamaktadır.

64

1. Tıbbi yararsızlık söz konusu olduğunda ventilatördesteği hastadan esirgenebilir ya da sonlandırılabilir,

2. Hastanın ağrı, acı çekme süresinin uzamasına, beklenen ölümün ertelenmesine yol açan yapay beslenme/ sıvı desteği sonlandırılabilir,

3. Hastanın yaşam niteliği çok düşük ise ve yaşam desteği sağlandığında yaşam niteliği iyileştirilemeyecekse hasta canlandırılmayabilir,

4. Kronik hastalığının seyrinde hastaya yaşam desteği sağlanması öngörülüyorsa, hastanın asıl hekimi hastanın yaşam desteği konusunda görüşünü sorgulamalı ve karar verme yeterliğini yitirdiği olası durumlar için isteğini açıklamasını önermelidir,

65

5. Bu tür bir hasta iradesi bulunmadığı durumda hastanınvekiline yaşamı destekleyen tedavilerin hastaya olanyararı ayrıntılarıyla açıklanmalı ve kararlarısorgulanmalıdır,

6. Özellikle yoğun bakım çalışanlarının yaşayabileceği etikikilemlerle baş etmelerine yardımcı olacak “yaşamıdestekleyen tedavilerin başlanması ya dasonlandırılmasına ilişkin ulusal ölçütler” belirlenmelidir,

7. Ulusal tıbbi ölçütler hazırlanırken, yaşamı destekleyentedavilerle elde edilecek olan tıbbi yarar sadece hastayönünde değil, toplum yönünde de gözetilmelidir.

66

Tıbbi Vasiyet(karar verme yeterliğinin ortadan kalkacağı durumlar için önceden istek bildirme):

• Hastanın kronik hastalığının tedavisinin herhangibir aşamasında, karar verme yeterliğinikaybettikten sonra kendisine nelerin yapılmasınıistediği ya da istemediği ile ilgili sözlü, yazılı,bazen tanık eşliğinde isteğini bildirmesidir.

• Çoğunlukla hastanın kendisine herhangi bir yararsağlamayacak olan tedaviyi sonlandırma,kaybedilen işlevleri geri kazanamayacak durumdaolduğunda canlandırmama ya da yaşam destektedavilerini, yapay beslenmeyi sürdürmeme ileilgilidir.

67

1. Hastanın karar verme kapasitesi yerindeykenbildirdiği isteğine saygı gösterilmeli,

2. Reddedilen tedavinin hastaya getirebileceğitıbbi yarar göz önünde tutularak hastanınkararının yeterli aydınlatmaya dayanmasına özengösterilmelidir.

68

Tedaviyi Reddetme Hakkı

• Karar verme yeterliği bulunan ve uygun biçimdeaydınlatılmış olan kişi tarafından önerilentedavinin reddedilmesidir. Tedavinin yapılmamasıyaşamsal bir tehlike yaratmadığı durumlarda ciddietik ikilemler yaşanmazken, tedavininyapılmamasının yaşamı tehdit ettiği durumdahastanın kararına saygı konusunda kuşkuduyulabilmektedir. Ancak karar verme yeterliğinesahip ve aydınlatılmış hastanın tedaviyi reddetmehakkına saygı gösterilmelidir.

69

1. Hastanın tedaviyi reddedeceği kaygısıylahekim hastadan gerçeği gizlememeli,

2. Tedaviyi reddeden hastanın kararı konusundabilgi ve yeterliği sorgulanmalı, olası hatalı ya daeksik bilgi giderilmeli ya da tamamlanmalı,

3. Tedaviyi reddeden hastanın ret kararınıdeğiştirmek amacıyla gönüllülüğü bozan baskı,aşırı ikna ya da zorlama yapılmamalıdır.

70

Yararsız (Boşuna) Tedavi

• Özellikle terminal dönemde agresif yaşamdestek tedavilerinin hastaya durumunudüzeltme şansı tanımadığı ve fizyolojik biryarar sağlamadığı, aksine ilave ağrı, acıçekmesine ya da sıkıntı çekme süresininuzamasına neden olduğu durumda öngörülentedavinin yapılmaması etik açıdansavunulabilirdir.

71

• Hastaya önerilecek her tıbbi uygulamanınhastaya getirebileceği yarar, verebileceği zararve riskler dikkate alınmalı, elde edilecek tıbbiyarar ile katlanılacak külfet tartılmalı, enazından dengelenmelidir.

72

Canlandırmama

• Canlandırmama istemi hasta tarafından verilmişolabileceği gibi canlandırmanın tıbbi açıdanyararsız olduğu durumda hekim tarafından daverilebilir. Hastanın dosyasına canlandırmamaemri açıkça yazılmalı ve imzalanmalıdır. İlerisi içinistem bildiren bu karar hakkında hastanın hekimi,hasta ve gerekiyorsa ailesi ile tartışmış olmalıdır.

• Hastanın tıbbi durumu bilimsel açıdandeğerlendirildikten sonra canlandırmanın hastayagetireceği tıbbi bir yarar bulunmadığındacanlandırmama istemine saygı gösterilmelidir.

73

Yaşamın Niteliği

• ‘Kişinin yaşamsal işlevlerini bağımsızcasürdürmesi, yaşamak için herhangi bir araca ya dakimseye bağımlı olmaması’, tıbbın temelamaçlarından biridir. Makul bir insanın yaşamakistemeyeceği bir hayat, hastaya dayatılmamalıdır.

1. Her bir tıbbi uygulamanın hastanın yaşamniteliğine olası etkisi değerlendirilmeli,

2. Yaşam niteliğinin iyileştirilmesine katkısağlamayan tıbbi uygulamalar önerilmemelidir.

74

Çifte Etki

• İyi etki elde etmek niyetiyle (ağrı, acıyı dindirmek)yapılan bir eylemin önceden bilinen ancakniyetlenilmeyen kötü etkiyi (ölümü hızlandırmak,yaşamı sonlandırmak) yaratmasıdır. Bu eylem etikaçıdan insan öldürmek olarak değerlendirilmemelidir.

1. Hastanın ağrı ve acısını kesmek amacıyla uygulanacakolan ağrı kesiciler; istenmeyen sonuç olan ölümühızlandırma etkisi göz önünde tutulmadan yapılmalıdır.

2. Hastaya uygulanacak olan tedavi nedeniyle ortayaçıkabilecek istenmeyen etkiyi önlemek için gerekli tıbbiönlemler alınmalıdır. 75

Ölme Hakkı

• Herkesin onuruyla ölme hakkı vardır.Dayanılmaz acılar nedeniyle ölmek isteyenhasta ölmesine yardım istemektedir. “Gönüllüötanazi” olarak isimlendirilen bu öldürmeeylemi ülkelerin ahlaki ve yasal yapılanmasınagöre farklılık göstermektedir.

76

1. Ölmek için yardım isteyen hastaya tıbbi,psikolojik ve sosyal danışmanlık sağlanmalı,

2. Palyatif bakımın geliştirilmesi ile ilgili ulusaldüzenlemeler yapılmalı,

3. Kötü prognozu olan ve yaşam niteliği çokdüşük olan hastaların onurlu ölüm tercihinesaygı gösterilmelidir.

4. Hastanın onurlu ölümüne yardım konusundaetik açıdan bilgi sağlamak savunulabilir ise de,hekimlik açısından ölümcül eylemsavunulmamalıdır.

77

78

OLGU 1Bay J. B. 52 yaşındadır. Evlidir ve 12 ile 14 yaşında iki çocuğu vardır. Dengesiz birhipertansiyonu ve kronik obstrüktif akciğer yetmezliği olan hasta, dokuz hafta önce birkalp krizi geçirmiştir. İki ana koroner damarına stent konulmuştur. O tarihten beri,günde bir kez aspirin kullanmaya başlamıştır. Bir hafta önce, akut sol femoral artertrombozu gelişerek hastaneye gelir. Öncelikle, önerilen girişimsel tedaviyi kabuletmediği için, heparin, streptokinaz ve damar genişleticilerden oluşan tıbbi tedaviuygulanır. Olumlu yanıt alınamaz ve sol bacağın alt ucunda nekroz gelişir. Hastanındurumu bir cerraha danışılır ve sol bacak amputasyonu önerilir. Olası öldürücüsonuçlara rağmen, hasta önerilen tedaviyi kabul etmez. Hastanın eşi, doktorlardan,onun rızası olmasa da ameliyatı yapmalarını ister.

Cerrahın yanıtı nasıl olmalıdır?• Cerrah, hastanın eşine, kocasının zihinsel olarak yeterliliğinin bulunduğunu ve

ölümüyle sonuçlanacak bile olsa, önerilen tedaviyi reddetme hakkı olduğunuanlatır.

• Cerrah, kadına, eşinin tedaviyi reddetme kararının onun ölümüne neden olacağınıanlatır. Böyle bir karar, kocasının zihinsel yeterliliğinin bulunmadığının göstergesidir.Bundan dolayı, cerrah, hastanın aksi yöndeki ifadesine rağmen, amputasyonuyapacaktır.

• Cerrah, hastanın arzusuna ters düşse de, amputasyonu yapacağını, çünkühastasının çıkarları için en iyisinin bu olduğunu, eşine anlatır.

• Cerrah, hastanın isteğine ters yönde davranacağı için, mahkeme kararı almalıdır. 79

80

OLGU 2

• 83 yaşında son 25 yıldır KOAH’lı ek olarak 25 yıldır amfizemeşlik ediyor. Kaşektik görünümde genel durumu düşkün,uzun süredir oksijen ihtayıcı olan ve evde oksijenkonsantratör kullanımına ihtiyaç duyan, solunum testinFEV1 %30 olarak tespit ediliyor. Hastaneye yıllık olarak en az5-6 kez hospitalizasyon öyküsü bulunmakta. Hasta bu sonyatışında da servis takibinde genel durumunun kötüleşmesisolunum yetmezliğine girmesi ve yoğun bakımendikasyonlarının olması nedeniyle bir haftadan beri yoğunbakımda yatmaktadır. Yoğun bakım tedavisinde non-ivazivventilasyon uygulamasına hastadan yanıt alınamamasındandolayı entübe edilip mekanik ventilatörde 15 gündür takipediliyor. Cihazdan extübe edilemiyor.

81

82

OLGU 3

• 57 yaşında erkek hasta. Evre 4 yaygın kemik vebeyin metastazı olan terminal dönemde olan,önceki dönem radyoterapi ve kemoterapiyecevap alınamamış hasta son bir haftadır geneldurumunun bozulması ve solunumyetmezliğinin gelişmesi üzerine hastanemizacil servisine başvurup, hospitalize edilmiştir.Hastanın yoğun bakım endikasyonlarındandolayı yatışı yapılıyor. Hastanın tedavisiplanlanıyor…

83

84

85