Neishec entà evitar qu’es mainatges setaquèssen de caramèl e aué ei un fenomèn que ven 18 milions d’unitats ath dia. Chupa-Chups complís miei sègle.

Nòm: Grop:

Eth Chupa-Chups

Hònt: Adaptacion deth reportatge apareishut en Diario del Sur, signat per Miguel Lorenci.

Neishec hè cinquanta ans coma ua engenhosa e practica solucion entà evitar qu’es petits s’enlordissen es manetes de caramèl. Miei sègle dempús, eth Chupa-Chups s’a convertit en un fenomèn globau. Un succès empresariau e comerciau qu’a sabut imposar era sua magistrau simplicitat e subervíuer en miei dera sofisticacion e era tecnificacion des gormanderies. Eth sòn creador, Enric Bernat, inventèc en 1958 er archifamós caramèl deth bastonet, deth que cada dia ne gessen en mercat mondiau 18 milions d’unitats en lèu 160 païsi. Eth prumèr fabricant der universau caramèl deth bastonet siguec Granja Asturias S.A. Des de 2006, era marca ei propietat d’ua multinacionau italoolandesa que lo fabrique en mès de 127 sabors.

Entà quauqu’uns eth Chupa-Chups ei, amassa damb era “fregona”, eth gran invent espanhòu deth sègle XX. Era simplicitat ei eth secret deth sòn succès, des de que neishec com un caramèl modèrn e innovador, enquiara sua consolidacion coma ua icòna pòp deth sègle XX que denomine a toti es caramèls des madeishes caracteristiques. A estat eth prumèr caramèl en viatjar tar espaci e, se se placèssen un darrèr der aute toti es Chupa-Chups produsits en aguestes cinc decades, n’i aurie pro entà hèr eth torn ara tèrra lèu 20 viatges.

Quauquarren tan simple com incorporar un bastonet a una bòla de caramèl siguec cruciau entà qu’es mairs non se neguèssen a crompar doci as sòns hilhs.

Eth secret deth succès ei degut ara vision comerciau deth sòn creador, Enric Bernat Fontlladosa (1923-2003) que pretenec, des deth començament deth sòn negòci, crear un impèri des dimensions de Coca-Cola. Sense arribar a tant, eth caramèl deth bastonet a hèt istòria per èster era prumèra gormanderia qu’a orbitat en espaci, dat qu’en 1995 siguec degustat pes astronautes dera estacion MIR. Ara sua fama mondiau i an contribuït actors, esportistes, politics, cantaires, modèls e astronautes: personatges de ficcion com eth detectiu Kojak (Telly Savalas), e reaus com Johan Cruyff, Rivaldo, Madonna, Harrison Ford, Giorgio Armani, Mariah Carey o es Spice Girls, qu’apareisheren en public gaudint de sòns multiples gusti.

Bernat li’n diguec ‘Gol’, pera sua forma de balon, ath prumèr caramèl que creèc. Lèu cambièc eth nòm per ‘Chups’, ja qu’ua agéncia de publicitat l’ac recomanèc entà facilitar era sua arribada e acceptacion en mercats internacionaus. Siguec eth public qui higec aquerò de ‘chupa’ prenent-ac dera cançon promocionau.

Entà dar era virada internacionau ara empresa, Bernat encomanèc un nau lògo a un famós artista en 1970; ua margalida auriòla de tipografia americana, modèrna e transgressora entara epòca pera quau er artista recebec un arramat de sòs.

www.futursemprenedors.cat 21B1.

AUEM CURIOSITAT

1èr. A qué se dediquen es pairs e pairs-sénhers d’Enric Bernat?

2au. Qué ei era cultura pòp?

3au. Qué ei era estacion MIR?

4au. Qui siguec er artista que dessenhec eth lògo dera marca?

5au. En 2009 se disparèren es ventes de Chupa-Chups en país dethSolei Levant gràcies ara aparicion der exprumèr ministreconsumint eth coneishut caramèl, de quin país parlam?

SINONIMS

Globau. Mondiau.Cruciau. Important.

VOCABULARI

1

Eth Chupa-Chups

Un Chupa-Chups non ei arren mès qu’ua esfèra de caramèl elaborada a base de sucre, aigua e glucosa, que se cauhe enquia que s’evapore era aigua, e ara quau mès tard se li hig er acid e er aròma segontes eth gust. Ei a díder, era base de ‘Chupa-Chups’ ei comuna a quinsevolh caramèl; aquerò diferent ei er aròma e eth colorant, ath long deth temps s’an arribat a hèr mès de 127 sabors. Gusti tan diuèrsi com daikiri, poma en horn, pinha colada e tanben chile.

Un còp qu’era massa ei formada a lòc eth procès d’omogeneïzacion e introduccion enes motles. Finaument s’injècte eth bastonet, se herede e s’embolique damb eth sòn caracteristic celofan. Un pas cruciau aguest darrèr, dada era importància der aspècte visuau entara venta deth producte. Ua gormanderia de colors atractius e vius tostemp daurís era hame, en especiau se s’expòse en un punt de venta apròp dera caisha des comèrci.

Icòna. Imatge qu’actue coma simbèu d’ua cultura o d’ua epòca.Marca. Forma d’identificar a un producte des auti, en ocasions va acompanhat d’un logotip.Lògo. Imatge que servís entà identificar un producte, formant part dera marca. Eth tèrme lògo ei apocòpa de logotip.Apocòpa. Paraula que suprimís sons finaus de ua auta paraula

Nòm: Grop:

Era goma d’esfaçar

Es gomes d’esfaçar, como tantes autes causes, sigueren inventades per azard. Logicament, eth besonh d’esfaçar un trèit d’escritura ven a partir der usatge deth gredon, enquia aqueth moment sonque s’escriuie damb tinta, element indelebil.

Eth gredon aportaue era possibilitat de correccion, esfaçant-se enquiara aparicion dera goma d’esfaçar damb gomes de mora de pan. Aguestes gomes utilizauen mores damb dus inconvenients: calie pan fresc e èren pòc precises.

Quan es espanhòus explorauen America observèren com es aztèques jogauen damb ues pilòtes que sautauen coma dimònis e que, segontes eth soldat de Hernán Cortés que se didie Bernán Díaz del Castillo, semblauen botjades per esperits dolents. Efectivament, com en d’autes civilizacions, es aztèques se divertien damb jòcs de pilòta, servint-se d’un balon fòrça elastic.

D’auti soldats observèren com d’uns arbes shurmaue un liquid que queiguie en tèrra formant petites boletes que repompien damb grana facilitat. Aguest materiau procedie der arbe de hule e der arbe de cauchó, aguest materiau recebec eth nòm de latèx. Susprenudi pes caracteristiques elastiques deth latèx, es espanhòus portèren tà Euròpa mòstres d’aguest materiau.

Totun, non siguec en Espanha a on se plantejarie er usatge coma goma d’esfaçar. En Anglatèrra eth scientific Joseph Priestley observèc com heregant un bocin de cauchó sus un trèit de gredon s’esfaçaue deth papèr.

Maugrat eth descorbiment, eth scientific anglés non comercializèc eth producte, en tot èster er engenhaire Edwar Nairne qui comencèc a comercializar ena sua botiga de Londres blòcs de cauchó coma esfaçaders, ère er an 1770 e segontes Nairne, descorbic aguest usatge quan confonec un blòc de cauchó damb ua goma de mora de pan.

Aguesti prumèrs esfaçaders de cauchó presentauen un inconvenient, eth cauchó damb eth temps fermentaue e se poirie.

Maugrat existir formules en America entà retardar era poiridor, siguec er estadounidenc Charles Goodyear qui inventèc era vulcanizacion, procès peth quau se cauhaue era goma naturau damb sofre, e d’aquera manèra, era goma resultaue mens pegosa e mès dura e, sustot, mès duradissa en non poirir-se. Aguest procès siguec patentat peth madeish Goodyear en 1844.

Ena actualitat, era majoria de gomes d’esfaçar non son de cauchó, se hèn de forma sintetica.

www.futursemprenedors.cat 22B1.