erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis...

388
erovnuli saswavlo gegma zogadsaganmanaTleblo skolebisTvis 2007 weli

Transcript of erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis...

Page 1: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

erovnuli saswavlo gegma

zogadsaganmanaTleblo skolebisTvis

2007 weli

Page 2: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

batoni aleqsandre lomaia saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis ministri

avtorebi

saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro

qalbatoni bela wifuriasaqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebisministris moadgile

batoni daviT lorTqifaniZe qalbatoni naira bepievibatoni aleqsandre milnikovibatoni rostom xomerikibatoni zurab kiknaZe

mama zaza TevzaZebatoni vili grigoriani qalbatoni TinaTin boWoriSvilibatoni nodar ladaria qalbatoni nino beselia

qalbatoni nana iaSvili batoni levan ramiSvilibatoni ivane bokeria qalbatoni giulnaz agaevabatoni gia maCabeli

mrCevelTa sabWo

ilia WavWavaZis universiteti

batoni gigi TevzaZeilia WavWavaZis universitetis reqtori

erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri

eqspertebi gamocemisas

simon janaSiadodo salayaiaTamar jayeliTaTia paWkoriazaqro giunaSvililaSa kokilaSvilieka korZaZe

giorgi zeginiZenana dalaqiSviliani qitiaSvilikaxa gabunianino doborjginiZebuba oCiaurirusudan TayaiSvili

eka slovinskinaTia saRinaZemarika kapanaZeTea berZeniSviliSorena saZagliSvilimzia wereTeligiorgi gaxelaZe

manana ratianigulnara CxikvaZemarika sixaruliZeana mxeiZeiamze amiriZemariam berZeniSvililevan axvlediani

yofili TanamSromlebi

nino goguaZeavTandil gagniZeavTandil arabuliTamar lomiZemariam metreveliTamar meifarianinino beseliaamiran svimoniSvilivasil kaWaravaTeo jalaRaniagiorgi cagareiSvilinaTia daTuaSvili ivane mindaZe Tea berulava daviT malazonia

eka kaWaravagiorgi kvantalianiirakli lominaZezaal saluqvaZealeqsandre RonRaZeavTandil saginaSvilidaviT natroSviliTengiz buCukurizaza TevdoraZegiorgi lazriSvilidaviT kereseliZenodar elizbaraSvilimaia bliaZenata surmavataras SavSiSvili

nino nakudaSvilinikoloz CubiniZeianina gigiberiagiorgi gegenava besik lorTqifaniZeTea paiWaZenana xecurianivioleta kupreiSvililuba gogiavalamara CinCalaZexaTuna kopaleiSvilinaTia CxenkeliTornike erisTavieka TaflaZemalxaz mayaSvili

irine jalaRaniamaia inasariZedaviT gogeliZegia nozaZemaia kiknaZegiorgi berZeniSvilivasil gabuniamaia gedevaniSviligvanca Cxenkelilana salayaianestan ciciSvilirusudan yifiani

aqve madlobas vuxdiT saqarTvelos yvela maswavlebels, gamomcemels da ganaTlebis sferoSi CarTul yvela adamians, romelmac wina redaqciebis ganxilvaSi miiRo monawileoba da sakuTari azri gagviziara!

Page 3: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

saqarTvelos maswavleblebs

aleqsandre lomaiasaqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis ministri

2006 wlis seqtemberSi daiwyo axali erovnuli saswavlo gegmis danergva Cveni qveynis sajaro skolebSi. axali saq­mis dawyebas zogjer mogzaurobas adareben. Tu am Seda­rebas Cvens SemTxvevas mivusadagebT, sworedac rom xan­grZlivi mogzauroba gvelis.

am mogzaurobisas bevri sakuTar Zalebs gamocdis, ko­legebs ukeT gaicnobs, winaaRmdegoba da sirTulec mra­vali Segvxvdeba. am sirTuleebs aucileblad davZlevT _ amis Tqmis safuZvels maZlevs is warmatebebi, rac saqar­Tvelos maswavleblebs SarSan hqondaT, rodesac Tavi­anT gakveTilebze axal saswavlo gegmas nergavdnen. is maswavleblebi, romlebic aqtiurad zrunaven sakuTari SesaZleblobebis ganviTarebas, eswrebian treningebs, da­kvirvebiT ecnobian saswavlo gegmas da, rac Zalian mniS­vnelovania zrunaven TavianTi kolegebis warmatebaze, TviTonac aucileblad warmatebulebi arian da sayovel­Tao dafasebasac imsaxureben.

yvelaze ukeT swored Tqven mogexsenebaT, rom erovnuli saswavlo gegma sruliad axal prin­cipebs daefuZna: orientacia TiToeuli moswavlis interesebsa da SesaZleblobebze, swav­lebis Sedegebze orientireba, codnis xarisxze da ara odenobaze meti aqcentis gakeTeba da informaciasTan erTad unar­Cvevebisa da damokidebulebis gamomuSaveba romelTa gamoyenebac moswavles cxovrebisas SeuZlia. axali principebi vaxseneT, magram, sinamdvileSi am prin­cipebs Cveni saukeTeso maswavleblebi _ bevri Tqvengani, wlebis ganmavlobaSi iyenebdnen. Cven, ubralod maT erTad mouyareT Tavi, gadavamuSaveT da Tanamedrove saerTaSoriso praq­tikas SeufardeT.

erovnuli saswavlo gegmis axali redaqcia, romelsac amjerad warmogidgenT, Tqven gTavazobT ukve eqvsi klasis sagnobriv programebs da swavlisa da swavlebis ganaxlebul principebs. gaizarda skolebis Tavisuflebis xarisxi mravalferovani programa SesTavazos sakuTar moswavleebs. amave dros Semodis axali Sefasebis principebi, romlebic metad daexmareba moswavleebs sakuTari SesaZleblobebis ganviTarebaSi. am saswavlo gegmis mravali kompo­nenti TqvenTvis, rogorc misi Seqmnis TanamonawileTaTvis, nacnobia. ZiriTadi principebis gaziarebisa da danergvis etapi, praqtikulad, dasrulebulia. axal, 2007/2008 saswavlo wels mniSvnelovania, rom saswavlo gegmis danergvas stabiluri xasiaTi mivceT, da kidev ufro metad vifiqroT im pirobebze, romlebic unda SevuqmnaT Cvens moswavleebs zogadi ga­naTlebis erovnuli miznebis misaRwevad.

minda, rom yvelas kargad gvaxsovdes, rom akademiuri warmateba warmoudgenelia pirovnuli aRzrdis gareSe. amitom, mniSvnelovania, rom yovelTvis pativi vceT moswavleebSi pirovne­bebs, maT azrebsa da Sexedulebebs, yvelanairad xels uwyobdeT maTSi damoukidebeli da kritikuli azrovnebis ganviTarebas. cnobilia, rom saqarTvelos moqalaqeebis ideuri, eT­nikuri, enobrivi Tu religiuri mravalferovneba istoriulad Cveni samSoblos siZlieris mniSvnelovan masazrdoebel wyaros warmoadgenda.

modiT, erTad veZeboT Cvens moswavleebSi saukeTeso, gansxvavebuli da saintereso, rac, uklebliv yvela adamians aqvs. albaT, swored aseTi adamianebis aRzrda warmoadgens Cveni xangrZlivi, magram Zalian saintereso mogzaurobis mizans.

gisurvebT warmatebebs

23 ivlisi, 2007 weliTbilisi

Page 4: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

sarCevi

Sesavali .............................................................................................................................5

Tavi 1. swavlisa da swavlebis ZiriTadi principebi .................................................... 6

saganmanaTleblo procesis organizeba .............................................................. 6

saskolo saswavlo gegma ....................................................................................... 9

Sefasebis principebi .............................................................................................11

meTodikis ZiriTadi orientirebi ....................................................................... 16

savaldebulo da arCeviTi sagnebi ...................................................................... 19

savaldebulo sagnebis swavleba safexurebis mixedviT ..................................22

sagnebis saaTobrivi ganawilebis ZiriTadi principebi ...................................25

Tavi 2. 2007-08 saswavlo wels moqmedi saaTobrivi bade ..........................................27

Tavi 3. sagnobrivi programebi ......................................................................................37

qarTuli ena da literatura ..............................................................................37

qarTuli, rogorc meore ena ...............................................................................89

sazogadoebrivi mecnierebebi .............................................................................101

saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba, SromiTi swavleba ..................................161

musika ....................................................................................................................209

fizikuri aRzrda ................................................................................................ 241

maTematika ............................................................................................................257

sabunebismetyvelo mecnierebebi ....................................................................... 301

informaciuli da sakomunikacio teqnologiebi ............................................ 361

Tavi 4. xSirad dasmuli kiTxvebi ...............................................................................373

Page 5: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

winamdebare gamocema moicavs 2007­08 wlisTvis damtkicebul erovnul saswavlo geg­mas, I,II,VII,VIII, X, XI klasebis sagnobrivi programebiT. maswavleblebis, skolis direqciebisa Tu sxva dainteresebuli pirebisTvis damtkicebul nawils Tan erTvis komentarebi da SesaZlo problemebis gadaWris gzebi.

erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 2006­07 saswavlo wlidan daiwyo. am wels saswav­lo gegma, pirvel, meSvide da meaTe klasebSi yvela qarTulenovan skolaSi Sevida. 2007­08 wlidan ki saqarTvelos yvela skola axali saswavlo gegmiT swavlobs. danergvas misi 100 qarTulenovan da 30 araqarTulenovan skolaSi safuZvliani Seswavla da gamocda uZRvis win. amave dros saxelmZRvaneloebis SemuSavebis procesi mimdinareobs. am gamocemisTvis ukve daaxloebiT 150­mde axali saxelmZRvaneloa mzad. es saxelmZRvaneloebi, rogorc erT­erTi mniSvnelovani resursi, maswavlebels axali sas­wavlo gegmiT swavlebaSi daexmareba.

axali saswavlo gegmis gamoyenebis areali izrde­ba. am saswavlo gegmas maswavleblebis sasertifi­kacio moTxovnebi da abiturientebisTvis umaRles saswavleblebis gamocdebis programebi daefuZne­ba. skolebis akreditaciis umniSvnelovanesi kriteriumic swored erovnuli saswavlo gegmis moTxovnebis xarisxiani Sesrulebaa.

axali erovnuli saswavlo gegmis gamocdisa da danergvis ganrigi

sayuradRebo cvlilebebi wina redaqciebTan mimarTebaSi:

Sefasebis komponentebi - gani­sazRvra aucilebeli komponen­tebis CamonaTvali

Sefasebis ori tipi ­ skolebi valdebulebi arian isarge­blon ganmsazRvreli da ganma­viTarebeli SefasebiT

maqsimaluri datvirTva ­ gauq­mda SezRudva maqsimalur dat­virTvaze

dawyebiTi sabazo saSualo

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

2005-2006 A1/X X X X X X B1/X X X C1/X X

2006-2007 A/Y1 A1/X X X X X B/Y1 B1/X X C/Y1 C1/X

2007-2008 Y A/Y1 A1/X X X X Y B/Y1 B1 Y C/Y1

2008-2009 Y A/Y1 A1/X X X Y B/Y1 B1/C Y C/Y1

2009-2010 Y A/Y1 A1/X X Y B/Y1 B1/C Y

2010-2011 a Y A/Y1 A1/X Y B/Y1 B1/C

2011-2012 a Y A/Y1 A1/B Y B/Y1

2012-2013 a Y A/Y1 A1/B Y

2013-2014 a Y A/Y1 A1/B

2014-2015 a Y A/Y1 A1/B

2015-2016 a Y A/Y1 A1/B

2016-2017 a Y A/Y1 A1/B

2017-2018 a Y Y1

2018-2019 a Y

X arsebuli, Zveli saswavlo gegmaA1, B1, C1 axali erovnuli saswavlo gegmis gamocda qarTulenovan skolebSiY1 axali erovnuli saswavlo gegmis gamocda araqarTulenovan skolebSiA, B, C axali erovnuli saswavlo gegmis danergva qarTulenovan skolebSiY axali erovnuli saswavlo gegmis danergva araqarTulenovan skolebSia modificirebuli A varianti

Sesavali

Page 6: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

zogadi ganaTleba skolebSi iyofa sam safexurad: dawyebiT, sabazo da saSualo safexurebad. dawyebiTi safexuri gulisxmobs I­VI klasebs, sabazo – VII­IX, xolo saSualo X­XII klasebs. savaldebulo swavleba saqarTveloSi moicavs I­IX klasebs.

dawyebiTi safexuris ZiriTadi amocanebia:

Camoayalibebinos moswavles safuZvlebi Semdgom, sabazo safexurze efeqturad swavlisTvis;

Seuqmnas moswavles pirobebi sakuTari inteleq­tualuri, fizikuri Tu sulieri Tvisebebisa Tu midrekilebebis gamosavlenad da gasaviTareblad;

Seuqmnas moswavles pirobebi informaciis mopovebi­sa da im unar­Cvevebisa da damokidebulebebis gas­aviTareblad, romlebic mTeli cxovrebis ganmav­lobaSi dasWirdeba.

sabazo safexuris ZiriTadi amocanebia:

miaRwevinos moswavleebs zogadi ganaTlebis erovnu­li miznebis dokumentSi aRweril saganmanaTleblo idealebs;

Camoayalibos winapirobebi moswavleebis momavali arCevanisTvis, apirebs Tu ara swavlis gagrZelebas momavalSi da Tu apirebs – ra saxiT;

Seuqmnas moswavles pirobebi informaciis, unar­Cvevebisa da damokidebulebebis gasaviTareblad mTeli cxovrebis ganmavlobaSi.

saSualo safexuris ZiriTadi amocanebia:

Seuqmnas moswavles zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentSi aRwerili idealebis daxvewis pirobebi;

Seuqmnas moswavles pirobebi saerTaSoriso standartis mqone ganaTlebis misaRebad; Seuqmnas moswavles pirobebi, raTa man sworad airCios Tavisi momavali ganviTarebis

gza (gaagrZelos swavla umaRles saswavlebelSi, an Caebas SromiT saqmianobaSi).

saswavlo weli iTvaliswinebs sam mesameds, anu sam trimestrs. es met saSualebas iZleva Sualeduri SefasebebisaTvis, rac xels Seu­wyobs swavlis xarisxis amaRlebas. saswavlo weli minimum 180 saswavlo dRes (daaxloebiT 36 kviras) grZeldeba. trimestri grZeldeba 12 kviras. saWiroebis SemTxvevaSi dasaSvebia kviraSi 6 dRe swavleba, magram zogadad igu­lisxmeba xuTdRiani saswavlo kvira.

rekomendebulia, rom moswavleebis raodeno­ba gakveTilze ar aRematebodes 25­s, xolo maswavlebels saerTo jamSi 125 moswavleze meti ar hyavdes. moswavleebis maqsimaluri

Tavi 1. swavlisa da swavlebis ZiriTadi principebi

saganmanaTleblo procesis organizeba

dasaSvebi raodenoba klasebSi aris 30. es or­mxrivad daicavs rogorc moswavles, ise mas­wavlebels. moswavleebs eqnebaT saSualeba, ukeT iswavlon SezRuduli zomis klasebSi. maswavlebels ki am sistemiT eyoleba moswav­leebis iseTi maqsimaluri raodenoba, ro­melic saswavlo procesis jerovnad dagegm­visa da ganxorcielebis saSualebas miscems.

moswavleebis maqsimaluri raodenobis ganmsaz­Rvreli wesi exeba mxolod 2005­06 saswavlo wels skolaSi mosuli pirvelklaselebis or­ganizebas da yovel Semdgom Taobas (anu 2007­08 saswavlo wels exeba pirvel, meore da mesame klaselebs da a.S.). ufro maRal klasebSi skolebma SeiZleba SemoiRon es wesi mxolod im SemTxvevaSi, Tu am moqmedebiT ar gamoiwvevs moswavleebis an maswavleblebis skolidan daTxovas.

zogadsaganmanaTleblo skolis safexurebi

kalendari

moswavleebis raodenoba

xuTi ZiriTadi siaxle erovnul saswavlo gegmaSi:

• saganmanaTleblo procesis centrSi dgas TiToeuli moswavle da miRweuli Sedegi;

• gaTvaliswinebulia moswav­lis fizikuri da fsiqikuri SesaZleblobebi da asakTan Sesaferisi interesebi;

• swavla niSnavs informaciis, unar­Cvevebisa da damokidebu­lebebis ganviTarebas;

• swavlebaSi moiazreba ara erTi konkretuli gzis gavla, aramed maswavleblis da moswavlis mier erToblivad SerCeuli optimaluri variantis Zieba.

• mTavari orientiri xdeba ara codnis odenoba, aramed xarisxi.

Page 7: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

dauSvebelia moswavleebis ganawileba klasebSi siZlieris mixedviT, iseve, rogorc dauSvebelia, rom sajaro skolam niWis an codnis mqone romelime moswavle miiRos da sxvebs uari uTxras swavlaze. sxvadasxva niWisa da codnis moswavleebi erTma­neTs avseben gakveTilebze, erTmaneTs exmarebian axali gamocdilebis SeZenaSi da, Sesabamisad, ara marto ufro mcodneebi xdebian, aramed ukeTes moqalaqeebadac yali­bdebian.

imisTvis, rom TiToeul moswavles hqondes Sansi, ukeT gaicnos yvela Tanatoli, sasurvelia wlis bolos paraleluri klasebis moswavleebis erTmaneTSi Sereva. es xels Seuwyobs imas, rom ar Camoyalibdes moswavleTa patar­patara jgufebi, romle­bic erTad yofnis SemTxvevaSi xSirad aferxeben gakveTilis msvlelobas. aranakleb mniSvnelovania isic, rom am sistemaSi moswavle maswavlebels icvlis. es ki mis sx­vadasxva stilis swavlebasTan ziarebas uwyobs xels. es wesi ar aris savaldebulo, magram rekomendebulia, gansakuTrebiT ki sabazo da saSualo safexurebze.

imisaTvis, rom moswavleebs hqondeT saSualeba, ukeT gaicnon sakuTari Tanatolebi, romlebic sxva jgufebSi swavloben, sasurvelia, rom skolam xeli Seuwyos spor­tul, saxelovnebo an saklubo aqtivobebs, sadac sxvadasxva ganayofebis moswav­leebi iqnebian gaerTianebulni.

dawyebiT safexurze yvela klass Tavisi damrigebeli hyavs. Tu klasSi dawyebiT safexurze 20 moswavleze meti swavlobs, sasurvelia, klass ori damrigebeli hyav­des. sabazo da saSualo safexurebidan dasaSvebia, rom damrigebeli hyavdes ara

klass, aramed moswavleebis garkveul jgufs. sabazo da saSualo safexurebze damrigebeli, ukeTes SemTxvevaSi, maqsi­mum 15 moswavles adevnebs Tvalyurs. ar aris aucilebeli, rom damrigebeli as­wavlides am moswavleebs.

damrigebels evaleba:

• moswavlis daxmareba akademiuri Tu sxva problemis gadaWraSi; • moswavles, mSoblebsa da maswavleblebs Soris Suamavloba problemebis warmo­

qmnis SemTxvevaSi;• mSoblebisTvis Svilis miRwevebis gacnoba minimum yoveli trimestris bolos.

damrigebeli individualuri Sexvedrebis dros unda acnobdes mSoblebs Svilis moswrebis sakiTxebs. dauSvebelia erTi moswavlis yofaqcevisa da akademiuri moswrebis Sesaxeb meoris mSobelTan an mis TandaswrebiT saubari. Tu moswavle skolas acdens, damrigebeli valdebu­lia gaigos gacdenis mizezi yoveli aseTi SemTxvevisas. yovelive amis misaRwevad aucilebelia, rom damrigebeli periodu­lad ekiTxebodes sagnebis maswavleblebs misi sadamrigeblo klasis moswavleebis akademiuri moswrebis, pirovnuli prob­lemebisa Tu zogadi warmatebebis Ses­axeb. damrigebeli aseve pasuxismgebelia yoveli trimestris da wlis bolos Ta­

visi sadamrigeblo klasis moswavleebis niSnebis droulad da zustad Setanaze saskolo niSnebis furcelSi, sadac xdeba am niSnebis aRricxva.

damrigebeli moiazreba moswavlis mrCev­lad, romelic exmareba mas skolaSi ukeT moRvaweobaSi, xels uwyobs mas sakuTari midrekilebebis klubebsa an wreebSi gan­viTarebaSi, exmareba momavali profe­siebis arCevaSi, konfliqtebis mSvido­bianad mogvarebaSi da sxva. ZiriTadad damrigebeli awesrigebs Tavisi sadam­rigeblo klasis moswavleebis dokumen­tacias. Tumca, patara skolaSi SeiZle­ba es funqcia direqtoris moadgilemac (saswavlo nawilmac) SeiTavsos.

moswavleebis dayofa siZlieris mixedviT

saerTo kulturis Camoyalibebis xelSewyoba

sadamrigeblo programa

Page 8: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

yvela skolaSi (sadac erTze meti sagnis maswavlebelia) sasurvelia arsebobdes sa­gnobrivi jgufebis maswavlebelTa kaTedrebi, romlebic sagnobrivi jgufis yvela maswavlebels gaaerTianebs. kaTedra sagnobrivi jgufis yvela maswavleblis erTo­bliobis pirobiTi saxelia. kaTedrebis muSaobis funqciebi SeiZleba iyos:

sagnobrivi jgufis sagnis/sagnebis swavlebis koordinacia; erTmaneTis gamocdilebis gaziareba, warmatebebis winapirobebis gansazRvra da

problemebis gadaWris gzebis Zieba; saxelmZRvaneloebis SerCeva; Sefasebis komponentebis SemuSaveba da aRwera; sxva sagnobrivi jgufebis maswavleblebTan koordinirebuli muSaobis warmoeba

(mag. istoriasa da qarTulSi saerTo Tematikis SeTanxmeba, eqskursiebze saerTo davalebebis mofiqreba da sxva.);

profesiuli ganviTarebis gzebis dasaxva; rekomendaciebis SemuSaveba damxmare saswavlo masalebisa da biblioTekisTvis

saWiro wignebis Sesaxeb; rekomendaciebis SemuSaveba axali meTodologiebisa da midgomebis Sesaxeb.

kaTedris efeqturi muSaobisTvis sasurvelia Tavmjdomaris arCeva erTi wlis va­diT. sasurvelia Tavmjdomared igive maswavlebeli airCes mxolod imis Semdeg, rac sagnobrivi jgufis yvela wevri erTxel mainc iqneba Tavmjdomare. Tavmjdomaris funqciebia:

regularuli Sexvedrebis organizeba (dRis wesrigis momzadeba, saWiroebis SemTxvevaSi oqmebisa da sabuTebis warmoeba);

sagnobrivi jgufis sabWoebis gadawyvetilebebis miwodeba skolis marTvis or­ganoebisaTvis (mag. wignebis arCevis Taobaze);

profesiuli ganviTarebisTvis sasargeblo RonisZiebebis organizeba (treningebis, konferenciebis da sxv. mowyoba).

SesaZlebelia kaTedrebma SemoiRon TiToeul sagnobriv jgufSi saukeTeso moswavlis (safexuris an klasis mixedviT) prizi, romelic yovel wels skolis dam­Tavrebisas saerTo Sekrebaze gadaecema.

kaTedris muSaoba efeqtiani iqneba, Tu misi wevrebi regularulad Seikribebian (erTxel mainc TiTo trimestrSi). sa­survelia kaTedris Sekreba wlis dasawy­isSi. am Sekrebebze sasurvelia moxdes erovnuli saswavlo gegmis sagnobrivi programebisa da, Sesabamisad, arCeuli saxelmZRvaneloebis ganxilva. winas­

war unda moxdes imis ganxilva: Tu ra saWiroebebi eqnebaT maswavleblebs wlis ganmavlobaSi; ra problemebis gadaWra iqneba aucilebeli; ra resursebis gamoye­neba iqneba saWiro efeqturad swavlebi­sas da a.S. trimestrebis bolos kaTedris Sexvedrisas aseve unda gadaixedos sa­ganmanaTleblo standartis Sesrulebis mimdinareoba. am droisTvis unda moxdes problemebis gamovlena da Sefaseba, Tu ra xarisxiT iqneba SesaZlebeli yvela moswavlisTvis sagnobriv programebSi aRwerili Sedegebis miRweva.

maswavleblis mier saswavlo procesis dagegmva

Page 9: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

saskolo saswavlo gegma

saskolo saaTobrivi bade; erovnuli saswavlo gegmiT gauT­

valiswinebeli saganmanaTleblo da saaRmzrdelo momsaxureba;

saxelmZRvaneloebis CamonaTvali; inkluziuri ganaTleba;

kanoni ̀ zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ ganmar­tavs, rom saskolo saswavlo gegma aris – „saswavlo gegma, romelic konkretuli zogadsaganmanaTleblo dawesebulebisTvis azustebs erovnul saswavlo gegmaSi moce­mul datvirTvas aucilebeli da maqsimal­uri datvirTvis farglebSi; gansazRvravs erovnuli saswavlo gegmiT gaTvalis­winebul damatebiT saganmanaTleblo mom­saxurebas da gauTvaliswinebel damatebiT saganmanaTleblo da saaRmzrdelo momsax­urebas, agreTve skolaSi mimdinare sagan­manaTleblo RonisZiebebs~;

amave kanoniT, TiToeuli skola erovnuli saswavlo gegmis gaTvaliswinebiT val­debulia SeimuSavos sakuTari, saskolo saswavlo gegma. saskolo saswavlo geg­mas SeimuSavebs (SesaZlebelia kaTedrebis muSaobis safuZvelze) pedagogiuri sabWo direqtoris monawileobiT. pedagogiuri sabWo amtkicebs saskolo saswavlo geg­mas sameurveo sabWosTan SeTanxmebiT. saskolo saswavlo gegma unda ganaxldes yovelwliurad.

saskolo saswavlo gegmis aucilebel nawilebs Seadgens:

Sefasebis principebi (sagnebis da klasebis mixedviT Sefasebis komponentebi, aucile­beli minimumi, romelic moswavlem unda daZlios klasidan klasSi gadasayvanad, Sida saskolo testirebebi Tu sxv.);

sadamrigeblo programa.

saskolo saaTobrivi bade moicavs TiToeuli klasis mixedviT dazustebul gakveTi­lebis ganrigs, romelic azustebs, Tu kviris romel dRes da drois ra monakveTSi romeli sagani iswavleba. aqve miTiTebuli unda iyos, vin aswavlis am sagnebs. amave badeSi unda iyos aRniSnuli yvela damatebiTi saganmanaTleblo da saaRmzrdelo momsaxureba, aseve drois da pedagogis/wris xelmZRvanelis Tu sxv. miTiTebiT.

yvela skolas SeuZlia, sakuTari survilisa da SesaZleblobebis farglebSi, Ses­Tavazos damatebiTi saganmanaTleblo da saaRmzrdelo momsaxureba. es SeiZleba iyos damatebiTi sagani an wre. damatebiTi sagani SeiZleba iswavlebodes fakultaturi an savaldebulo saxiT.

fakultatur saganze daswreba xde­ba moswavleebis survilis mixedviT. savaldebulo damatebiT saganze das­wreba aucilebelia yvela moswavlisT­vis. (mag. SeiZleba sagani ekonomika meSvide klasSi iswavlebodes fakul­tatur sagnad. am SemTxvevaSi am sagans eswrebian mxolod is moswavleebi, romlebic survils gamoTqvamen. Sei­Zleba igive sagani skolam SemoiRos savaldebulo sagnad. am SemTxvevaSi yvela meSvide klaseli valdebulia, iaros am saganze).

imisTvis, rom skolam SesTavazos Tavis moswavleebs erovnuli saswavlo gegmiT gauTvaliswinebeli an gaTvaliswinebuli damatebiTi saganmanaTleblo da saaRmz­rdelo momsaxureba, aucilebelia, rom skolam saswavlo wlis dawyebamde werilo­biT ganmartos:

erovnuli saswavlo gegmasaskolo

saswavlo gegma

damatebiTi sagnebi

savaldebulo sagnebi

savaldebulodamatebiTi sagnebi fakultaturi

sagnebi

saskolo saaTobrivi bade

Page 10: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

10

aucilebelia, rom yoveli sajaro skolis pedagogiurma sabWom daamtkicos im saxelmZR­vaneloebis an sxva raime wignebis nusxa, romlebsac maswavleblebi regularulad iyeneben saswavlo procesSi. saxelmZRvaneloebis SerCeva sasurvelia moxdes sagnobrivi kaTedris Sexvedraze. TiToeul klasSi unda iyos SerCeuli maqsimum erTi saxelmZRvanelo (ganay­ofebis CaTvliT, anu mag. mesame klasis maTematikis saxelmZRvanelo erTia mTeli skolisT­vis), minimum 3 wliT (arCevanis ZalaSi yofnis xangrZlivobasTan dakavSirebiT gamonaklisi daiSveba mxolod im SemTxvevaSi, rodesac axali saswavlo gegmis danergvasTan erTad sax­elmZRvaneloebic icvleba).

saxelmZRvaneloebis arCeva da gamoyeneba TiToeuli sagnisTvis saWiroebs seriozul dafiqrebas da Semdegi wesebis srul dacvas: TiToeuli klasis yvela ganayofSi unda iswavlebodes erTi da imave saxelmZRvaneloTi; TiToeuli saxelmZRvanelo xmarebaSi unda iyos minimum 3 wliT. (Sesabamisad, wlis

ganmavlobaSic saxelmZRvanelos Secvla dauSvebelia); saxelmZRvaneloebis arCeva unda moxdes kaTedris mier; saxelmZRvaneloebis arCeva unda moxdes saswavlo wlis dawyebamde minimum erTi kviriT

adre; maswavlebels aqvs ufleba swavlebisas gamoiyenos erovnuli saswavlo gegmebisa da

Sefasebis centris mier rekomendebuli saxelmZRvaneloebis siaSi arSesuli wignebi an sxva saswavlo masalebi, Tu is Tvlis, rom es wigni mas gamoadgeba erovnuli saswavlo gegmaSi asaxuli miznebis miRwevaSi;

arCeuli saxelmZRvaneloebis sia gamokruli unda iyos mSoblebisTvis TvalsaCino adgilas.

saxelmZRvaneloebiT sargeblo­bisas maswavleblebs unda axsov­deT, rom saxelmZRvanelo aris erT­erTi saSualeba da ara erTaderTi, romelic emsaxureba erovnuli saswavlo gegmis sa­gnobriv programebSi mocemuli Sedegebis miRwevas. aseve unda gvaxsovdes, rom saxelmZRvanelo ar aris TavisTavad programa _ Sesabamisad maswavlebeli ar unda iyos saxelmZRvaneloSi mocemuli `masalis gavlaze~ orientirebuli, aramed aqcenti gaakeTos saxelmZRvaneloe­bSi mocemuli teqstebis, savarjiSoebisa Tu ilustraciebis gamoyenebaze sagnobrivi stan­dartebis Sedegebis misaRwevad. maswavlebeli argebs saxelmZRvanelos moswavleebis saWiroebebs da ara piriqiT, rodesac maswavlebeli cdilobs moergos saxelmZRvanelos. maswavlebels SeuZlia swavlebis process miudges SemoqmedebiTad, ar gamoiyenos romelime teqsti an aqtivoba, Secvalos drois xangrZlivoba, romelic romelime konkretul Temas eTmoba, gadaanacvlos paragrafebis Tanamimdevroba, daamatos sakuTari aqtivobebi da sxv.

marTalia, skolas ufleba aqvs, gamoiyenos nebismieri wigni swavlebisas, magram maTi ar­Cevisas aucileblad unda gaviTvaliswinoT is, rom Tu aragrifirebul wigns virCevT, ram­denad iqneba: a) misi gamoyeneba SesaZlebeli Semdegi sami wlis ganmavlobaSi, b) miRwevadi is Sedegebi, romlebsac erovnuli saswavlo gegma iTvaliswinebs da g) ramdenad iqneba es wigni xelmisawvdomi moswavleebisTvis.

a) aseTi saxis momsaxurebis CamonaTvali;

b) unda dazustdes Tu ra saxiT iswavleba es sagnebi. aq unda ganimartos isic, Tu ramde­nad aris es sagani savaldebulo an fakul­taturi moswavleebisTvis;

g) damatebiTi sagnebisTvis skolam unda Sei­muSaos TiToeuli sagnis saswavlo gegma (Tu aseTi gegma ukve ar aris mocemuli erovnuli saswavlo gegmis sagnobriv programebSi) ro­

melic unda moicavdes TiToeuli sagnis Ses­wavlis miznebs (sadac Camoyalibebuli iqneba, Tu ra informacias, unarebis da damokide­bulebebis ganviTarebasa da Seswavlas iT­valiswinebs es kursi), Sefasebis principebs (iqneba Tu ara am saganSi swavla Sefasebuli Cveulebrivi niSnebiT an CaTvlebis sistemiT) da saWiro saswavlo masalis CamonaTvals (saxelmZRvaneloebi, sxva raime wignebi an rveulebi).

saxelmZRvaneloebis xelmisawvdomobis gazrdis miz­niT sasurvelia skolam SeimuSavos meoradi saxel­mZRvaneloebis bazrobebis an gaqiravebis sistema. aseve, mniSvnelovania, rom skolam gamonaxos saxsrebi bib­lioTekisTvis damatebiTi calebis sayidlad _ rac dae­xmareba socialurad daucvel bavSvebs im SemTxvevaSi, Tu wignis SeZena uWirT.

saswavlo masala

Page 11: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

11

Sefasebis principebi

skolam unda daadginos zogadi Sefasebis principebi, romliTac misi yvela maswav­lebeli ixelmZRvanelebs. sxva sakiTxebT­an erTad unda ganisazRvros:

a) ra aris is minimaluri barieri, ro­melic moeTxoveba moswavles imisTvis, rom klasidan klasSi gadavides?

b) ra aris is minimaluri barieri, romlis daZlevac moeTxoveba moswavles imisTvis, rom sagnis daZleva damakmayofileblad CaeTvalos. aqve unda iyos ganmartebuli, ra alternativebs sTavazobs skola imaT, vinc wlis damTavrebisTvis ver SeZlebs am barieris daZlevas. Tu arsebobs e.w. „saSemodgomo“ ra igulisxmeba mis farg­lebSi? (mag. aZlevs Tu ara maswavlebeli konkretul davalebas moswavles, icis

Tu ara am ukanasknelma, Tu ris mixedviT Sefasdeba, aqvs Tu ara mas gamocda, Tu moeTxoveba garkveuli naSromis warmod­gena da sxv.);

g) rogor xdeba im moswavleebis Sefaseba, romlebic xSirad acdenen skolas sapa­tio mizezebis gamo? skolam unda SeimuS­aos sakuTari wesi, romelic ganmartavs, ramdenia gacdenebis dasaSvebi zRvari da rogor unda moiqces moswavle, romelsac am zRvarze meti gacdena aqvs? (mag. ro­gor unda aRidginos gacdenili masa­la, daWirdeba mas Tu ara damatebiTi gakveTilebi da sxv.);

d) ra komponentebiT fasdeba moswavleebi konkretul saganSi da TiToeuli kompo­nentis aRwera

akademiuri moswrebis Sefaseba unda iyos xSiri da mravalmxrivi. unda Se­fasdes ara marto informaciis floba, aramed SeZenili unar­Cvevebi, azrovnebis demonstrirebis formebi da sxva. saswav­lo procesis warmatebiT warmarTvisaT­vis ar aris sakmarisi, moswavle mxolod sakontroloebis da testebis Sedegebis safuZvelze Sefasdes. maswavlebeli unda afasebdes moswavles dakvirvebis Sedegad dagrovebuli monacemebis, namuSevrebis krebulebis, prezentaciebis, moswav­lisave TviTSefasebis, jgufuri muSao­bis Tu sxva tipis aqtivobebis mixedviT. maswavlebelma Sefasebisas unda gaiT­valiswinos moswavlis saganmanaTleblo procesSi CarTulobis xarisxi (saxlSi micemuli davalebis Sesrulebis xarisxi, gakveTilze aqtiuroba, SemoqmedebiToba da sxva). aucilebelia moswavlem winaswar icodes, Tu ra kriteriumebiT fasdeba misi saswavlo aqtivoba.

dabali niSniT Sefaseba disciplinuri sasjelis motiviT ar aris gamarTlebuli. sagnis niSani gamoxatavs moswavlis akademiur moswrebas. moswavle arasaTanado saqcielisTvis (romelic pirdapir ar aris dakavSirebuli saswavlo procesTan) sa­gnis niSniT ar unda daisajos. Tu moswavle gakveTilebze arasaTanadod iqceva, es avtomaturad imoqmedebs mis akademiur moswrebaze, rac Sesabamisad niSnavs, rom mo­swavlis akademiuri moswreba mis SesaZleblobebTan SedarebiT dabali iqneba.

niSnebi doneebi

10

maRali���

saSualo��

damakmayofilebeli��

susti21

saskolo Sefasebis sistemis SemuSavebisas gasaTvaliswinebeli aucilebeli midgomebi

Page 12: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

12

niSnebis weris sistema

skolaSi ZiriTadad misaRebia ori tipis Sefaseba: ganmsazRvreli da ganmaviTare­beli. rodesac maswavlebeli niSans uwers moswavles da mxolod amiT Semoifargle­ba, es niSani gansazRvravs moswavlis miRwevis dones dasaxul miznebTan mimarTebiT. maSin, rodesac maswavlebeli Sefasebis iseT formas iyenebs, romelic moswavles ara mxolod sakuTari miRwevis donis gansazRvraSi exmareba, aramed ganviTarebaSic – es ganmaviTarebeli Sefasebaa. ganmaviTarebeli Sefasebis tipuri formaa komen­tarebi, romelic trimestris ganmavlobaSi an bolos, an romelime davalebis Ses­rulebis Semdeg iwereba da romelic aRwers namuSevris Zlier da sust mxareebs da amavdroulad Seicavs rekomendaciebs miRwevebis gaumjobesebis Taobaze. ganmaviTa­rebeli Sefasebis erT­erTi gavrcelebuli xerxia Sefasebis cxrilebis (rubrikebis) gamoyeneba.

Sefasebis sistema aTquliania. 10 saukeTe­so niSania, 1 ki – yvelaze dabali. aTqu­liani sistema met saSualebas aZlevs maswavlebels, rom akademiur moswrebaSi progresi da regresi daanaxos moswav­les. dawyebiT safexurze (I­VI klasebi) moq­medebs niSnebis daweris specialuri sqema. I­IV klasebSi wliuri Sefaseba niSnebiT ar xdeba. am klasebSi trimestris bolo­sa da wlis bolos klasis damrigebel­

ma TiToeul moswavles unda dauweros mokled Semajamebeli komentari teqstis saxiT, sadac daaxasiaTebs moswavlis warmatebebs da miscems rCevebs sakuTari SesaZleblobebis ukeT gamovlenisTvis. V­VI klasebSi xdeba ukve niSnebis dawera 10 quliani sistemiT. V­VI klasebsa da sabazo da saSualo safexurebze fizikur aRzrdaSi moswavle fasdeba sistemiT: ar CaeTvala, CaeTvala, warCinebiT CaeTva­la.

sagnis trimestruli niSani – saganSi miRebuli Sefaseba TiToeul trimes­trSi;

sagnis wliuri niSani – trimestruli niSnebidan gamomdinare Sefaseba sa­ganSi;

saerTo wliuri niSani – niSani, romelic gamoxatavs yvela sagnis Sefasebis erTobliobas;

saerTo safexuris niSani – dawyebiT, sabazo da saSualo safexurebis saerTo Sefaseba.

oficialuri statusi aqvs Semdeg niSnebs:

radgan oficialuri statusi ar aqvs mimdi­nare, yoveldRiur niSnebs, Sesabamisad, ar aris aucilebeli, rom skolaSi yvela mas­wavleblisTvis arsebobdes erTi da imave tipis Jurnali, romelSic is awarmoebs yoveldRiur Sefasebas. dasaSvebia isic, rom maswavleblebma yoveldRiuri niSnebi, Sefasebebi Tu komentarebi Caiweron sakuTar ubis wignakebSi. Tu mSobels ainteresebs

Tavisi Svilis moswreba, is pirvel rigSi unda daukavSirdes damrigebels da sTxo­vos mas informaciis Segroveba misi Svilis warmatebisa Tu warumateblobis Sesaxeb. damrigebeli valdebulia, sxvadasxva mas­wavlebels daekiTxos am moswavlis Sesaxeb, ris Semdegac is mSobels xvdeba da gaac­nobs informacias Svilis swavlisa Tu qce­vis Sesaxeb.

Sefasebis ori ZiriTadi tipi

Page 13: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�

mniSvnelovania ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli Sefasebis mudmivad gamoyeneba swavlis procesSi. rekomendebulia, rom ganmaviTarebeli Sefasebis wili saswavlo procesisas ufro meti iyos, vidre ganmsazRvrelis.

Sefasebis tipebi da maTi gamoyeneba drois mixedviT

ganmsazRvreli ganmaviTarebeli

mimdinare yovldRiuri davale bebis Sesruleba, gakve Til ze CarTuloba, pro eqtis romelime etapi an sxv. romelSic niSani iwereba.

yovldRiuri davalebebis Sesruleba, gakveTilze CarTu loba, proeqtis romelime etapi an sxv. romelSic vuxsniT moswavles, rogor gaaumjo besos Sedegebi.

Semajamebeli raime Temis, drois monakveTis, proeqtis bolos miRebuli niSani.

raime Temis, drois monakveTis, proeqtis bolos miRebuli sityvieri Sefaseba, komentari, rubrikiT Sefaseba da sxv.

moswavlis niSani unda gamomdinareobdes mis mier sagnis Seswavlis sxvadasxva kompo­nentisgan. moswavleebi SesaZlebelia Sefasdes Semdegi komponentebis mixedviT:

a) gakveTilze CarTuloba;b) saSinao davalebebi;g) mimdinare saklaso davalebebi;d) Semajamebeli davalebebi (sakontrolo/gamocda/testireba da sxv.);e) proeqtebi;v) damatebiTi komponenti, romelic araumetes saerTo Sefasebis 10%­ia da ro­

melic moswavleebis mier dgindeba (mag. organizebuloba, SemoqmedebiToba, jgufSi efeqturi muSaoba da sxv.).

TiToeuli sagnis swavlebisas, skola kaTedrebis meSveobiT adgens minimum sam komponents pirveli xuTidan, romelsac aniWebs procentul wonebs 90%­is farg­lebSi. danarCeni 10 procentis ganawileba xdeba maswavleblis mier ukve moswavlee­bTan SeTanxmebiT. pirvelad maswavleble­bi acnoben moswavleebs kaTedris mier SemuSavebul komponentebs da uxsnian, Tu ras moelian TiToeuli komponentis Sefasebisas. amis Semdeg moswavleebTan erTad eZeben im kriteriums, romelic, maTi azriT, kargi iqneboda, rom damate­biT aTi procentis farglebSi yofiliyo gamoyenebuli. maswavlebeli SesaZlebe­lia exmarebodes moswavleebs am kompo­nentis gaazrebaSi, magram mniSvnelovania, rom moswavleebma TviTon gadawyviton am komponentis raoba da Sefasebis doneebi.

TiToeuli komponentis mixedviT dgeba Sefasebis doneebi erTidan aTamde, ro­melic ganmartavs, Tu ra qulebi iwereba sxvadasxva donis mixedviT. rekomendebu­lia, trimestruli Sefaseba ganmaviTare­beli formiT iyos Sedgenili. rekomende­bulia komentarebis dawera trimestris bolos yvelasTvis da trimestris SuaSi imaTTvis, vinc aucileblad unda gamoas­woros sakuTari swavla, raTa trimes­truli Sefaseba dadebiTi hqondes. tri­mestris SuaSi aseve SeiZleba daiweros komentari, Tu moswavlem wina trimes­trTan SedarebiT mniSvnelovnad gaaum­jobesa Tavisi moswreba. amis aRniSvna mniSvnelovan stimuls miscems moswavles imisTvis, rom swavlis xarisxi trimes­tris bolomde SeinarCunos.

trimestruli niSnis Semadgeneli nawilebi

Page 14: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�

sagnis wliuri niSani

moswavle TiToeuli trimestris bolos iRebs trimestrul Sefasebas. wlis bo­los maswavlebeli am sami trimestruli Sefasebis safuZvelze saganSi saboloo niSans wers. ar aris aucilebeli, rom sagnis wliuri niSani trimestruli niS­nebis zusti saSualo ariTmetikuli iyos. dasaSvebia minimaluri gadaxra saSualo ariTmetikulis Sedegis damrgvalebisas,

moswavlis progresisa Tu regresis gaT­valiswinebiT. dauSvebelia mxolod gamocdis (xSirad es damamTavrebeli testirebis saxiT xdeba xolme skolaSi) Sedegebis mixedviT mo­swavleebis Sefaseba konkretul saganSi. saerTo wliuri niSani SesaZlebelia iT­valiswinebdes aseTi testirebis niSansac trimestrul niSnebTan erTad

saerTo wliuri niSani

saerTo wliuri niSani aris is niSani, ro­melic moswavlis akademiur moswrebas gamoxatavs yvela saganSi. saerTo wliuri niSani erTi niSniT unda gamoixatebodes. am niSnis gamoTvla xdeba Semdegi formu­liT: viRebT yvela sagnis samive trimes­trisa da wlis saboloo niSans, vajamebT da vyofT niSnebis saerTo raodenobaze. (SesaZlebelia sxvagvari gamoTvlac _

TiToeuli maswavlebeli gamoiTvlis sa­kuTar saganSi moswavlis saSualo niSans samive trimestrisa da saboloo niSnis gaTvaliswinebiT da ukve aqedan gamoiT­vleba saerTo wliuri niSani)saerTo wliuri niSani mrgvaldeba Sem­degi principiT: 0.5­dan 1,4­mde= 1; xolo 1.5­dan 2.4–mde=2 da a.S.

safexuris saerTo niSani

safexuris saerTo niSani gamoiTvleba imave principiT, rogorc saerTo wliuri niSani, anu vajamebT saerTo wliur niSnebs da vyofT wlebis raodenobaze, gamovTv­liT saSualo ariTmetikuls. safexuris saerTo niSanic mrgvaldeba imave principiT, rogorc wlis saerTo niSani.

safexuris saerTo niSnis gamoTvlas skolebi iwyeben im moswavleebisaTvis da Semd­gomi TaobebisTvis, romlebic 2006­2007 saswavlo wels me­5, me­7 da me­10 klasebSi swavlobdnen.

TiToeuli safexuris warmatebiT dasruleba aucilebelia imisaTvis, rom moswavles Semdeg safexurze swavlis gagrZelebis ufleba hqondes. warmatebulad CaiTvleba is moswavle, romelsac safexuris saboloo niSani 5­ze meti eqneba.

wliuri an safexuris saerTo niSani 8, 9 da 10 gulisxmobs wlis an safexuris war­CinebiT damTavrebas. 10 niSnavs pirveli xarisxis warCinebas, 9 meore xarisxis, xolo 8 mesame xarisxis warCinebas. yoveli wlis bolos TiToeuli safexurisTvis unda moewyos saerTo Sekreba, sadac warCinebul moswavleebs warudgenen skolas warCinebis xarisxis mixedviT. SesaZleblobebis mixedviT skolam SeiZleba gadawyvitos aseTi moswavleebis dajildoebac. aseTi RonisZiebebi mniSvnelovnad zrdis akademiuri mo­swrebisadmi pativiscemis grZnobas moswavleebSi da skolaSi zogadad.

moswavleebis akademiuri miRwevebis aRiareba

Page 15: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�

sadamrigeblo programa

inkluziuri ganaTleba

inkluziuri ganaTleba gulisxmobs yve­la tipis specialuri saganmanaTleblo saWiroebebis moswavleebis maqsimalurad CarTvas saswavlo procesSi. skolam unda daadginos Tu vin aris pasuxismgebeli am sakiTxebis koordinirebaze (es pirovne­ba SeiZleba iyos direqciis wevri, momsa­xure personali, maswavlebeli an mSo­belic ki). am pirovnebasTan unda iyos daniSnuli Sexvedrebis dro, rodesac specialuri saWiroebebis mqone moswav­leebis mSoblebi SeZleben gasaubrebas SesaZlo problemebze da maTi gadaWris gzebze.Tu skolas hyavs specialuri saWiroebebis mqone moswavle, skolam aucileblad unda gansazRvros Tu ras akeTebs imisTvis, rom am moswavlis ganaTlebisTvis adekva­

turi pirobebi Seqmnas (mag. mas SeiZleba hqondes gansakuTrebuli sagakveTilo ganrigi, an specialuri sivrce sadac SeZ­lebs dasvenebas da sxv.) xSir SemTxvevaSi mniSvnelovania, rom skolam aseT moswav­les Seudginos individualuri saswavlo gegma. Tu moswavles swavlis Seferxebebi aqvs, misi Sefasebis kriteriumebi unda Sedges misi individualuri gegmidan da misi SesaZleblobebidan gamomdinare. maswavlebels ar unda moeridos ori ab­soluturad sxvadasxva SesaZleblobebis mqone moswavlisTvis erTi da imave qulis dawera, radgan SesaZlebelia es qula am ori moswavlis SesaZleblobebis reali­zebis dones gamoxatavdes. erTi moswav­lis qulebi yovelTvis ar aris Sedareba­di meore moswavlis qulebTan.

TiToeul moswavles unda hyavdes skola­Si damrigebeli. sadamrigeblo program­aSi, romelic saskolo saswavlo gegmis nawilia, ganmartebuli unda iyos Tu ra principiT xdeba moswavleebis jgufebis ganawileba e.w. sadamrigebloebad. aseve unda iyos ganmartebuli principi, Tu ra periodiT aris konkretuli damrige­beli moswavleebze pasuxismgebeli da ras moicavs es pasuxismgeblobebi gar­da imisa, rac erovnuli saswavlo geg­mebis moTxovnebia. (mag. arsebobs Tu ara skolaSi dawesebuli specialuri dro, rodesac damrigebeli xvdeba sakuTar

sadamrigeblos moswavles).sadamrigeblo programa unda ganmar­tavdes imas, Tu ra RonisZiebebs atarebs damrigebeli imisaTvis, rom mis sadam­rigeblos moswavleebs gauwios saTanado daxmareba warmatebebis miRwevaSi (mag. aqvs Tu ara gamoyofili dro moswavlee­bTan Sesaxvedrad, xvdeba Tu ara is mSo­blebs regularulad imisTvis rom prob­lemebze an miRwevebze esaubros, agrovebs Tu ara is sagnis maswavleblebisgan in­formacias misi sadamrigeblo jgufis moswrebisa Tu qcevis Sesaxeb da sxv.).

dauSvebelia yvela moswavlis qulebis sajarod gamocxadeba. skolam wlis bolos sajarod unda gamoacxados mxolod warCinebulebis vinaoba. naklebad warmate­bulebis aRniSvnam saskolo masStabiT SeiZleba mniSvnelovnad daTrgunos aseTi mo­swavleebi da uaryofiTad imoqmedos maTs momaval warmatebebze.

Page 16: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�

swori leqsikis gamoyeneba

sagnebis integrirebuli swavleba

aqcenti mravalmxriv perspeqtivaze

disciplina

meTodikis ZiriTadi orientirebi

mniSvnelovania swavlebis prioritet­uli mxareebis saskolo leqsikaSi gaT­valiswineba. gakveTilze swori leqsikis gamoyeneba xels uwyobs moswavleebSi am prioritetebis gaTavisebas. amitom mas­wavlebeli xSirad unda iyenebdes iseT frazebs, romlebic Seicaven sityvebs az­rovnebis Sesaxeb: „movifiqroT, amovic­noT, gaviazroT, davaxarisxoT, Sevafa­soT“. swavlebis procesSi xSirad unda

ismebodes iseTi kiTxvebi, romelic xels uwyobs da stimuls aZlevs azrovnebas.skolam unda Camoayalibos fiqris kul­tura da fiqris garemo. maswavlebeli amas davalebebsa da gakveTilze gamoyenebuli leqsikiT unda uwyobdes xels. moswavles ar unda eSinodes sakuTari azris gamoTq­mis, rac unda sulelurad eCvenebodes mas is an mis garSemo myofebs.

skolaSi miRebuli gamocdileba, codna da unar­Cvevebi adamians unda aZlevdes SesaZleblobas, samyaro mTlianobaSi aRiqvas. Sesabamisad, sagnebi, romlebic skolaSi iswavleba, unda iTvaliswineb­des erTmaneTTan mWidro kavSirs. unar­

Cvevebi da sabazo codna, romelTac Cven vuviTarebT skolaSi, unda iyos imdenad farTo profilis, rom daexmaros adamians warmatebis miRwevaSi ara erT romelime, aramed nebismier sferoSi, romelSic is moRvaweobs.

movlenebis Sefaseba, iqneba es istoriuli, fizikuri Tu esTetikuri, unda moxdes mravali kuTxiT. saswavlo masalis mravali kuTxiT Sefaseba xels uwyobs moswav­leebSi kritikuli azrovnebis Camoyalibebas, rac aucilebelia stereotipebis da­ZlevisTvis. saazrovno kiTxvas mravali swori pasuxi aqvs. skolis movaleobaa, dae­xmaros moswavleebs am swori pasuxebis aRmoCenaSi problemis sxvadasxva kuTxiT Sefasebis swavlebiT. skolam aucileblad unda Seuwyos xeli saswavlo dawese­bulebaSi mravalferovnebis arsebobas, ara marto moswavleebis interesebis, eno­brivi, religiuri Tu eTnikuri kuTvnilebis pativiscemis gziT, aramed sxvadasxva ideisa da aRmoCenis dafasebiT.

skolam unda ganuviTaros moswavleebs sakuTari movaleobebis gaazrebis da sazogadoebrivi wesrigis dacvis unar­Cvevebi. maswavleblebis magaliTi gadam­wyvetia skolaSi mSvidi da saqmiani gare­mos Sesaqmnelad. skolaSi normaluri atmosferos dasanergad aseve gadam­

wyvetia moswavleebisaTvis imis Canerg­vac, rom skola maTia da maT ekuTvniT. mxolod amis dajerebiT SeiZleba moswav­leebma uari Tqvan saskolo inventarisa Tu Senobis ganzrax dazianebaze, skolebSi uxeSi konfliqtebis wamowyebaze da sxva.

Page 17: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�

administraciuli zomebi romlebsac sko­la iyenebs moswavleebis dasasjelad, unda iyos organizebuli mxolod ise, rom maTi Rirseba ar Seilaxos. skolaSi disciplinis mxriv mniSvnelovan saxel­mZRvanelos unda warmoadgendes skolis Sinaganawesi da qcevis kodeqsi, romelsac yvela moswavle unda icnobdes.

emociuri da qceviTi problemebis mqone moswavleebis saswavlo programa da swav­lis meTodebi ar unda iyos gansxvavebuli sxva moswavleebisaTvis gankuTvnili pro­gramisagan. aseT moswavleebs socialuri qcevis specifikuri instruqciebi sWir­debaT. socialur unar­CvevaTa swavleba niSnavs moswavlisaTvis adeqvaturi sa­komunikacio Cvevis gamomuSavebas, TviT­disciplinasa da problemaTa gadawyvetis unaris Camoyalibebas. moswavlis unari urTierToba damyaros TanatolebTan, maswavlebelTan, ojaxTan dakavSirebu­lia misi socialuri qcevis ganviTare­basTan da regulaciasTan. socialuri unar­Cvevebs moswavle sxvadasxva so­cialur konteqstSi iTvisebs – saxli, skola, Temi. skola umniSvnelovanes gav­lenas axdens bavSvis emociur, socialur da qceviT ganviTarebaze.

emociuri da qceviTi problemebis mqone moswavleebs naklebad mkacri garemo unda SevuqmnaT da gaviTvaliwinoT, rom yuradRebis gafantuloba, impulsuri qceva, hiperaqtiuroba sakmaod farTodaa gavrcelebuli bavSvebSi. zogierT mo­swavles ar SeuZlia didi dro dauTmos erTi saqmis keTebas, ar aqvs sxvebis mos­menis unari da gakveTilis mimdinareobis dros gamudmebiT saubrobs.

qceviTi da emociuri problemebis mqone moswavleebTan urTierTobis dros mas­wavlebelma unda gaiTvaliswinos: Tu mo­

swavle uars ambobs maswavleblis miTiTe­bebis Sesrulebaze da agresiulad iqceva, ar iqneba kargi, rom is maSinve klasidan gavagdoT an garkveuli periodiT calke movaTavsoT. pedagogi unda Seecados ga­moavlinos da gaiTvaliswinos moswav­lis interesebi, SeinarCunos mis mimarT keTilganwyoba. sasurvelia mTeli klasi CaerTos am procesSi;

Tu moswavle TanatolebTan xSirad Cxu­bobs da agresiulia, pedagogma sasurve­lia ar akrZalos sxva moswavleebis aseT bavSvTan urTierToba, aramed misces mas damSvidebis dro da Seecados aswavlos mas TanatolebTan urTierTobebis da­myarebis wesebi. sasurvelia mTeli klasi CavrToT am procesSi;

Tu moswavlem xSirad ar icis gakveTili da swavlis unaris daqveiTebasTan gvaqvs saqme, pedagogi sasurvelia mudmivad cud niSans ar uwerdes moswavles an davalebis aucileblad Sesrulebas ar Txovdes mas, aramed moswavlis interesebze dayrd­nobiT adgendes davalebas. sasurvelia maswavlebelma aseTi moswavlis akademi­uri miRwevebis Sefasebis individualur meTodi SeimuSaos.

Tu moswavle depresiulia gakveTilze, Sesvenebaze TanatolebTan urTierTobas ar amyarebs, pedagogma mas xSiri SeniS­vnebi ar unda misces, aramed Seecados TanatolebTan daamegobros is. xSirad gadamwyveti mniSvneloba skolaSi Tana­tolis mier Tanatolis daxmarebas eni­Weba. im SemTxvevaSi, Tu moswavles seri­ozuli emociuri da qceviTi darRvevebi aReniSneba, maSin aseTi moswavlisaTvis individualuri saswavlo gegmis Se­muSaveba da saTanado samedicino dax­marebaa saWiro.

Page 18: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�

skolam gansakuTrebulad unda miaqcios yuradReba iseTi Rirebulebebis ganvi­Tarebas, rogoricaa Rirseba, samarTlianoba, urTierTpativiscema, sxvisi azris mosmena da aRiareba. mniSvnelovania, rom skolaSi didi yuradReba eqceodes iseTi gavrcelebuli senis aRmofxvras, rogoricaa plagiatoba (anu sxvisi azrebis miT­viseba). skola unda qmnides iseT atmosferos, sadac sxvisi azrebis, moswavlisa Tu maswavleblis, mecnierisa Tu mwerlis azrebis sakuTrad gasaReba sircxvilad iTv­leba. moswavlem unda gaiazros, rom sxvisi naSromis miTviseba da sakuTar miRwevad gamocxadeba iseTive qurdobaa, rogorc sxvisi nivTis miTviseba. mniSvnelovania, rom maswavlebeli pirad magaliTze aCvenebdes moswavles, ras niSnavs samarTlianoba da urTierTpativiscema.

skola da maswavlebeli unda ecados, rom nebis­mieri midrekilebis, Sesa­Zleblobis Tu interesis mqone moswavle maqsima­lurad CarTos saswavlo procesSi. amisTvis mniS­vnelovania, rom gaTvalis­winebuli iqnes mravali Tavisebureba, rac moswav­leebSi gvxvdeba. zogierT moswavles, uWirs mkafiod metyveleba. am SemTxvevaSi pedagogi didi yuradRebiT unda moepyras moswavles, agrZnobinos, rom ain­teresebs misi saubari, dau­kvirdes mis naaazrevs; ar Seawyvetinos metyvelebis problemis mqone moswav­les saubari; aqtiurad CarTos aseTi moswavle saklaso diskusiebSi, yu­radRebiT unda mousmi­

nos mas da waaxalisos; me­tyvelebis problemis mqone moswavles maswavlebelma sasurvelia ar dausvas bev­ri SekiTxva erTdroulad, raTa mas grZeli pasuxi ar moyves.

skolis asakis bavSvebs So­ris caciebis raodenoba meyeobs 15­dan 29%­mde. es niSnavs, rom skolis100 mowafidan 15 mainc caciaa. cacia moswavleebTan urTi­erTobisas maswavlebel­ma unda gaiTvaliswinos rom: dawyebiTi safexuris klasebis moswavleebma, maT Soris caciebma, Tavad unda airCion, Tu romeli xeliT urCevniaT wera, xatva da sxva davalebebis Sesruleba. cacia bavS­visaTvis marjvena xeliT

weris, xatvis da sxva so­cialurad mniSvnelovani moqmedebebis Sesrulebis daZalebam SeiZleba cudad imoqmedos bavSvis fsiqi­kur ganviTarebaze; bavSvis cacioba ar unda gaxdes arajansaRi yuradRebisa da dacinvis sagani. cacias cudi kaligrafia, weris neli tempi ar unda iyos misi akademiuri moswrebis uaryofiTad Sefasebis kriteriumi.

SezRuduli SesaZleblo­bis mqone moswavlis Se­fasebisas xdeba individu­aluri saswavlo gegmis gaTvaliswineba, sadac Se­faseba xdeba im sistemiT, romelic am moswavlis SesaZleblobebzea morge­buli.

gansxvavebuli SesaZleblobebisa da unarebis mqone moswavleebis maqsimaluri CarTva saswavlo procesSi

aqcenti pirovnuli Rirsebis ganviTarebaze

Page 19: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�

savaldebulo da arCeviTi sagnebi

qarTuli saganmanaTleblo tradiciisa da ganaTlebis mecnierebis Tanamedrove moTxovnebis gaTvaliswinebiT, I­XII klasebSi calkeuli sagnebis swavla–swavleba Semdeg ZiriTad principebs efuZneba:

a. saswavlo sagnebSi gamoiyofa eqvsi ZiriTadi jgufi:

1. qarTuli ena da literatura (afxa­zeTis avtonomiur respublikaSi afxazuri da qarTuli);

2. maTematika;3. sabunebismetyvelo mecnierebebi;

4. saqarTvelos istoria, saqarTvelos geografia da sxva sazogadoebrivi mecnierebebi;

5. ucxo enebi;6. fizikuri, SromiTi da esTetikuri

aRzrda.

saswavlo sagnebis jgufebad gaerTianebis mTavari mizania mravalferovani sagno­brivi programis sistematizacia. sagnobrivi jgufebi Seicavs msgavsi miznebisa da Seswavlis sferoebis mqone sagnebs. sagnobriv jgufebad sagnebis dalageba saSuale­bas gvaZlevs ganvsazRvroT saaTebis danawilebis principi.

b. TiToeuli sagnobrivi jgufi iswavleba skolis samive safexurze moswavlis mra-valmxrivi ganviTarebis uzrunvelsayofad

Tanamedrove msoflioSi warmatebis misaRwevad adamians mravalmxrivi ganviTareba esaWiroeba, rac saskolo gegmasa da sagnobrivi jgufebis saaTobriv ganawilebaze unda aisaxos.

g. dawyebiT safexurze sagnobriv jgufebSi Semavali sagnebis swavleba ufro integ-rirebulia, vidre sabazo da saSualo safexurebze.

azrovnebis ganviTarebis kvaldakval mos­wavleebs saSualeba eZlevaT, ufro dawvr­ilebiT gaecnon da Seiswavlon samyaroSi mimdinare movlenebi, Rrmad gaiazron da aqtiurad Caeban sazogadoebriv cxovre­baSi. amitom dawyebiT safexurze sagnebi metad integrirebulad iswavleba, saba­zo da saSualo safexurebze ki – ufro specializebulad. saswavlo procesSi am sagnebis Seswavlis Sedegad miRebul codnasTan erTad didi yuradReba eqceva

unar­Cvevebis da damokidebulebebis ga­momuSavebas da ganviTarebas.

X­XII klasebSi moswavleTa mier sakuTari inteleqtualuri midrekilebebis gansaz­Rvra da gaRviveba xdeba. am klasebSi mo­swavleebs saSualeba eqnebaT aucilebel sagnebTan erTad (qarTuli ena da litera­tura, saqarTvelos istoria, maTematika) airCion sabunebismetyvelo, sazogadoe­baTmcodneobiTi an esTetikur–SromiTi mimarTulebis sagnebi.

sagnebisa jgufebis mTavari principebi

Page 20: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

20

sagnobrivi jgufebi

qarTuli enisa da literaturis Seswav­lam unda ganuviTaros mozards ZiriTadi sakomunikacio unarebi (wera, kiTxva, mos­mena, saubari) saqarTvelos saxelmwifo enaze. am sagnobrivi jgufis erT­erTi mTavari mizania, gamoumuSavos mozards literaturuli memkvidreobisadmi pati­viscema, Seayvaros kiTxva, xeli Seuwyos mxatvruli nawarmoebis esTetikuri aR­qmis da Sefasebis unaris Camoyalibebas. am amocanis gadaWraSi dagvexmareba qar­Tuli literaturis swavlebis procesSi Tematurad da Sinaarsobrivad msgavsi ucxouri literaturis gacnoba da maT Soris paralelebis Zieba. sagnobrivi jgufis erT­erTi mTavari prioritetia weriTi da zepiri metyvelebis kultu­ris ganviTareba. moswavles unda gamou­muSavdes sakuTari azris logikuri Tana­

mimdevrobiT gamoTqmisa da sxvadasxva Sinaarsisa da daniSnulebis teqstebis weris unari.

qarTuli enisa da literaturis sagno­brivi jgufi aerTianebs qarTulis, ro­gorc mSobliuris da qarTulis, rogorc meore enis saswavlo gegmebs. qarTuli, rogorc meore ena iswavleba ZiriTa­dad im moswavleebis mier, romlebisTvi­sac qarTuli ar aris mSobliuri ena, an romlebisTvisac qarTulenovani garemoa SezRuduli da saswavlo ena ar aris qar­Tuli. Tumca aqve unda gvaxsovdes, rom im moswavleebis mier, romlebic araqa­rTulenovan ojaxebSi izrdebian, magram romlebic qarTulenovan skolebSi swav­loben, SesaZlebelia orive saswavlo gegma iyos daZlevadi.

maTematika

sabunebismetyvelo mecnierebebi

maTematikuri sagnebis swavlebis ZiriTa­di mizania mozardSi kvlevis Cvevis, agreTve analitikuri, logikuri, siste­muri da simboluri azrovnebis gamo­

muSaveba. maTematikis swavlam moswavles unda SesZinos is unar­Cvevebi, romelic mas daexmareba cxovrebiseuli, praqti­kuli problemebis gadasaWrelad.

qarTuli ena da literaturaafxazeTis avtonomiuri respublikaSi _ afxazuri da qarTuli

sabunebismetyvelo mecnierebebma mozards unda gamoumuSavos kvlevis, samyarosa da garemos Seswavlis, misi dacvisa da Senar­Cunebis unar­Cvevebi. moswavle gaecnoba samecniero meTodebs da Seiswavlis maTi gamoyenebis xerxebs samyaros aRqmisa da gaazrebisaTvis, agreTve, gaecnoba mecnierebaTa miRwevebs da maT kavSirs yoveledRiur cxovrebasTan. sabunebi­smetyvelo sagnebis swavlebis erT­erTi

mTavari mizania im unarebis gamomuSaveba, romelic exmareba adamians, gansazRvros Tavisi adgili bunebriv garemoSi da daak­virdes mimdinare bunebriv procesebs. am sagnobriv jgufSi Sedis Semdegi sa­gnebi: qimia, fizika, biologia da dawye­biT klasebSi bunebismetyvelebis kursi. am sagnobriv jgufTan erTad iswavleba fizikuri geografiis sakiTxebic.

Page 21: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

21

ucxo enebi

saqarTvelos istoria, saqarTvelos geografia da sazogadoebrivi mecnierebebi

am sagnobrivi jgufis mTavari mizania, gamoumuSavos mozards, rogorc saqarTvelos moqalaqes, unari, gansazRvros Tavisi adgili msoflioSi geografiuli, istoriuli, religiuri, politikuri, kulturuli Tu eTnikuri realobebis gaTvaliswinebiT. codnisa da informaciis miwodebasTan erTad am sagnobrivi jgufis mizania, iseTi unar­Cvevebis gamomuSaveba, romelic moamzadebs moswavles aqtiuri da pasuxismge­beli moqalaqeobisTvis da safuZvlad daedeba sakuTari da sazogadoebrivi intere­sebis Secnobas, sakuTari da sxva kulturebis da maTi warmomadgenlebis mimarT pa­tiviscemas da Semwynareblobas.

am sagnobriv jgufs Seadgens: savaldebulo sagnebi – saqarTvelos istoria, saqarT­velos geografia, samoqalaqo aRzrda, arCeviTi kursebi – ekonomika, saxelmwifo da moqalaqeoba, samarTali, religiebis istoria.

ucxo enebis sagnobrivma jgufma saqarT­velos moqalaqes unda ganuviTaros sax­elmwifo enasTan erTad kidev minimum or enaze komunikaciis unari. am sagnobrivi jgufis erT­erTi mTavari amocanaa, sxva enobrivi jgufebis warmomadgenlebTan werilobiT da zepirad urTierTobis unaris ganviTareba. ZiriTadi yuradRe­ba, iseve, rogorc yvela sxva sagnobriv

jgufSi, aqac SeZenili codnis praqtiku­lad gamoyenebis unars eqceva.

erovnuli saswavlo gegma iTvaliswinebs rusulis, inglisuris, germanulis da frangulis saswavlo programas, Tumca skolebs eZlevaT ufleba, am enebis ma­givrad an damatebiT romelime sxva ena aswavlon.

am sagnobrivi jgufis miznebia jansa­Ri cxovrebis wesis damkvidreba, jgu­furi muSaobis, urTierTdaxmarebisa da TanamSromlobis unarebis gamomuSave­ba, SromiTi, praqtikuli da saxelobo unar­Cvevebis ganviTareba, am sagnobrivma jgufma unda ganuviTaros mozardebs xe­lovnebis nimuSebis Seqmnisa da maTi Se­fasebis, Secnobis unari.

am sagnobriv jgufSi Sedis musika, in­tegrirebuli saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba – Sromis kursi da fizikuri aRzrda. amasTan erTad, arCeviTi sagnebis saxiT saSualo safexurze am sagnobrivi jgufis nawilia agreTve Semdegi sagnebi: Teatraluri xelovneba, xelovnebis Teo­riuli da praqtikuli kursebi, musika da xazva.

skolebis kompiuterizaciis programis fonze sul ufro SesaZlebeli xdeba sainfor­macio da sakomunikacio teqnologiebis CarTva saswavlo procesSi. sainformacio da sakomunikacio teqnologiebis swavlebis prioritetia am teqnologiebis gamoy­enebisTvis aucilebeli unar­Cvevebis ganviTareba moswavleebSi, sxvadasxva sagnebis swavlebisas integrirebis gziT. amitom sainformacio da sakomunikacio teqnolo­giebi ar aris gamoyofili calke sagnobriv jgufad da miekuTvneba egreT wodebul gamWol saswavlo prioritetebs.

fizikuri, SromiTi da esTetikuri aRzrda

informaciuli da sakomunikacio teqnologiebi

Page 22: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

22

sagn

obr

ivi

jgu

feb

isa

gani

daw

yebi

Ti

saba

zosa

Sual

o

12

34

56

78

910

1112

qarTu

li

ena

da

lit

erat

ura

qarTul

i en

a da

lit

erat

ura

maTe

mat

ika

maTem

atik

a

saqa

rTve

los

ist

oria

, sa

qarTve

los

georga

fia

da

sazo

gadoeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

saqa

rTve

losa

da

msofl

ios

ist

oria

samo

qal

aqo g

anaT

leb

ax

x

saqa

rTve

losa

da

msofl

ios

geogr

afia

x

sabu

nebi

smet

yvel

o

mecni

ereb

ebi

bune

bism

etyv

eleb

a

qimi

ax

x

fiz

ika

xx

biol

ogi

ax

x

ucxo

en

ebi

pirve

li

ucxo

en

a

meore

ucxo

ena

esTe

tik

uri,

Sr

omi

Ti

da

fiz

ikuri

aRzr

da

xel

ovn

eba

da

Sroma

xx

musi

kax

x

fiz

ikuri

aRzr

da

– sa

gnis

sav

aldeb

ul

o s

wavl

eba

х -

arCe

viTi

sagn

ebi

savaldebulo sagnebis swavleba safexurebis mixedviT

Page 23: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�

sqemis ganmartebebi

qarTuli ena daliteratura

qarTuli enisa da literaturis, maTematikisa da fizikuri aRzrdis swavla savaldebuloa I­XII klasebis ganmavlobaSi.

saqarTvelosa da msoflios isto­ria savaldebulod iswavleba V–XII klasebSi;

saqarTvelosa da msoflios geo­grafia savaldebulod iswavleba V­XII klasebSi;

samoqalaqo ganaTleba savaldebu­lod iswavleba V­XII klasebSi;

saqarTvelos geografiisa da samo­qalaqo ganaTlebis sakiTxebi I­VI klasebSi; integrirebulia bunebis­

saqarTvelos istoria, saqarTvelos geografia, da sazogadoebrivi mecnierebebi

metyvelebis kursSi; saqarTvelos istoria, samoqalaqo

ganaTleba da saqarTvelos geo­grafia V, VI, VII da VIII klasebSi iswavleba integrirebulad, erT sa­gnad;

IX­X klasebSi samoqalaqo ganaTle­ba iswavleba calke sagnad;

IX, X da XI klasebSi saqarTvelosa da msoflios geografia calke sa­gnad iswavleba.

ucxo enebi

pirveli ucxo enis swavlas moswavle iwyebs III klasSi, meorisas ki _ VII klas­Si. meaTe klasidan nebadarTulia pirveli ucxo enis swavlisaTvis Tavis dane­beba da mesame ucxo enis swavlis dawyeba (X­XII klasebSi). es ar gamoricxavs imas, rom mesame klasamde daiwyon skolebma ucxo enis swavleba, an meSvide kla­samde aswavlon ori ucxo ena Tu skola gadawyvets, rom mas aqvs amis saSualeba da xedavs am sagnebis SeTavazebis mniSvnelobas. Tumca pirvel or klasSi ucxo enis swavleba ar aris rekomendebuli. aseve skolas aqvs ufleba or ucxo enaze meti aswavlos Tavis moswavleebs.

sabunebismetyvelo sagnebi

bunebismetyvelebis integrirebuli kursi savaldebuloa I­VI klasebSi. sabunebismetyvelo sagnebis (qimia, fizika, biologiis) swavla savaldebuloa

VII­X klasebSi. VII­X klasebSi skola irCevs ori SesaZleblobidan erTs: a) TiToeuli sabunebismetyvelo sagani TiTo trimestris ganmavlobaSi iswavleba

(magram ara erTdroulad. mag. meSvide klasSi SeiZleba iswavlebodes: I mesamedi qimia, II mesamedi fizika, III mesamedi biologia).

b) sabunebismetyvelo sagnebi iswavleba integrirebuli kursiT samive erTad – erT sagnad.

sabunebismetyvelo sagnebi, qimia fizika, biologia savaldebulod, trimestru­li saxiT iswavleba X klasSi. XI­XII klasebSi sabunebismetyvelo sagnebidan moswavle irCevs minimum erT sagans.

Page 24: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�

saSualo safexuris sqema (X-XII klasebSi)

savaldebuloa X­XII klasebSi qarTuli enisa da literaturis, istoriis, maTematikis, ori ucxo enis da fizikuri aRzrdis sagnebis Seswavla.

X klasSi TiTo trimestri savaldebulod iswavleba: O istoriis, geografiis da samoqalaqo ganaTlebis intensiuri kursi;O sabunebismetyvelo mecnierebebis sagnobriv jgufSi: qimia, fizika, biologiis intensiuri kursi.

XI klasSi geografia savaldebulo sagania.XI­XII klasebSi moswavles eZleva saSualeba, savaldebulo sagnebis swavlis

garda, airCios misTvis sasurveli sagnebi sami sagnobrivi jgufidan: sabunebi­smetyvelo mecnierebebi, saqarTvelos istoria da sazogadoebrivi mecnierebebi da esTetikuri SromiTi da fizikuri aRzrda.

TiToeul arCeviT blokSi skolam unda uzrunvelyos moswavlebisTvis mini­mum ori sagnis SeTavazeba. mcirekontigentian skolebs, romlebsac SeiZleba ar hqondeT saSualeba, SesTavazon moswavleebs XI­XII klasSi arCvvanis farTo Tavisufleba, aqvT ufleba TviTon gansazRvron zemoTCamoTvlili arCeviTi sa­gnebidan romeli oTxi SeTavazon TavianT moswavleebs. saukeTeso SemTxvevaSi, es moxdeba moswavleebis interesebis maqsimaluri gaTvaliswinebiT.

arCeviTi sagnebi sagnobrivi jgufebis mixedviT

saqarTvelos istoria, saqarTvelos geografia da sazogadoebrivi mecnierebebi

sabunebismetyvelo mecnierebebi

esTetikuri, SromiTi da fizikuri aRzrda

1. ekonomika2. saxelmwifo da moqalaqeoba3. samarTali

1. qimia2. fizika3. biologia

1. musika2. saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba

(praqtikuli kursi)3. xelovnebis istoria (Teoriuli

kursi)4. xazva5. Teatraluri xelovneba

4. globaluri problemebis geografia (XII klasSi mxolod)

TiToeuli zemoTmoyvanili sagani warmoadgens erTwlian an 2 trimestrian inten­siur kurss. meTerTmete da meTormete klasebSi, TiToeul weliwads moswavlem unda airCios ori sagani sxvadasxva sagnobrivi jgufidan. saerTo jamSi XI­XII klasebSi moswavlem unda iswavlos minimum erTi sagani TiToeuli sagnobrivi jgufidan da maqsimum ori.

meTormete klasis bolo trimestri unda daeTmos mxolod savaldebulo sa­gnebs da umaRlesi saswavleblebisaTvis misaRebi gamocdebisaTvis momzadebas.

globaluri problemebis geografia meTormete klasSi arCeviTi kursia da Ses­aZlebelia rogorc sabunebismetyvelo ise sazogadoebrivi mecnierebebis blo­kis farglebSi iswavlebodes.

erovnul saswavlo gegmaSi gauTvaliswinebeli fakultaturi sagnebi

skolas aqvs ufleba SesTavazos moswavleebs erovnuli saswavlo gegmiT gauTval­iswinebeli sagnebi. (mag. cekva, fotografia, astronomia da sxva.) am sagnebis swav­leba wlis dasawyisSive unda iyos SeTanxmebuli sameurveo sabWosTan. saswavlo geg­ma unda moicavdes Semdeg aucilebel komponentebs:1. sagnis miznebi da amocanebi da dasabuTeba, Tu ramdenad emsaxureba es miznebi da amocanebi zogadi ganaTlebis erovnul miznebSi mocemul idealebs.2. sagnis organizebis formebi (sagnis maswavleblis vinaoba, sagakveTilo datvirT­va, davalebebis xasiaTi da sixSire, Sefasebis kriteriumebi)

Page 25: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�

sagnebis saaTobrivi ganawilebis ZiriTadi principebi

saaTobrivi bade

saaTobrivi bade gansazRvravs moswavleTa savaldebulo da maqsimaluri datvirTvis odenobas. saaTobrivi bade gansazRvravs erovnul saswavlo gegmaSi mocemul saval­debulo sagnebis swavlebis savaldebulo xangrZlivobas.

saswavlo dRis da gakveTilis xangrZlivoba

mozardis fizikuri da fsiqologiuri SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT sarekomen­dacio datvirTvis (gakveTilebze gatarebuli astronomiuli saaTebis) maqsimaluri raodenoba

klasi 1 2 3 4–5 6–7 8 9 10–11

maqsimaluri dasaSvebi saaTebi (astronomiuli) 3 4 4 4 5 5 5–6 5–6

gakveTilebis raodenoba mozardis ganviTarebis kvaldakval izrdeba. gakveTilebis xangrZlivobaa 45 wuTi. gamonakliss warmoadgens pirveli klasi, sadac gakveTili grZeldeba 35 wuTi. Sesvenebebi grZeldeba minimum 10 wuTi.

gamonaklisi SesaZlebelia daSvebul iqnes eqstremaluri pirobebis dros (yinva, gan­sakuTrebuli sicxeebi da a.S.) rodesac skolam SesaZloa xanmokle vadiT Secvalos gakveTilebis xangrZlivobebi saswavlo dRis Semcirebis mizniT.

skolebis Tavisufleba saaTebis ganawilebisas (fakultaturi saaTebi)

TiToeul klasSi skolas eZleva ufleba, savaldebulo saaTebis garda, daamatos garkveuli raodenobis saaTebi, romelsac iyenebs moswavleebis interesebidan ga­momdinare fakultaturi kursebisa Tu damatebiTi gakveTilebis Casatareblad. aseTi sagnebi tradiciulad skolaSi iyo religiebis istoria, cekva, fotografia da sxv.

2007­08 saswavlo wlamde fakultaturi saaTebis raodenoba saaTobriv badeSi iyo xolme Cawerili rogorc maqsimalur da savaldeblo saaTebs Soris sxvaoba. axal saaTobriv badeSi am saaTebze konkre­tuli SezRudva aRar arsebobs. skolam sakuTari SesaZleblobebis farglebSi unda daamatos saaTebi fakultaturi sagnebisTvis an savaldebulo sagnebis swavlebis gasaZliereblad. saaTebis dam­atebisas skolam unda gaiTvaliswinos saswavlo dRis da gakveTilis rekomende­buli xangrZlivoba da ecados, rom saa­Tebis damatebisas miaqcios yuradReba

imas, rom moswavleebs hqondeT saSualeba SualedebSi saTanadod daisvenon.

skolas aseve aqvs ufleba, saministros mier miwodebuli rekomendebuli saaTo­brivi badis farglebSi saaTebis 25% saku­Tari mosazrebebiT gadaanawilos sagnebs Soris. saaTebis gadanawilebisas SesaZle­belia aseve jamuri saaTebiT manipulire­ba. mag. erT­erT sagans eTmoba rekomende­bul saaTobriv badeSi 4 saaTi kviraSi. es niSnavs rom jamurad weliwadSi es sagani iswavleba 4*36 (kvirebis raodenoba)=144 saaTis ganmavlobaSi. skolas SeuZlia Secvalos am sagnis saaTobrivi datvirT­va ise, rom vTqvaT gazardos 150 saaTamde, an Seamciros mag. 120 saaTamde da sxv... sakuTari saWiroebebidan gamomdinare. es niSnavs imas, rom skolam kargad unda dagegmos sakuTari sagakveTilo cxrili, radgan zogierT trimestrSi SeiZleba am sagans kviraSi 4 saaTi daeTmos da zogi­erTSi ki 5, an 3 da a.S.

iseve, rogorc adre skolas aqvs ufleba damatebiTi, fakultaturi saxiT aswavlos re­ligiebis istoria, cekva, fotografia da a.S. konkretuli saaTobrivi SezRudva am mxriv aRar arsebobs.

Page 26: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�

informaciuli da sakomunikacio teqnologiebi

im skolebSi, sadac arsebobs Sesabamisi kompiuteruli teqnika, TiToeul moswavles damamTavrebeli klasisTvis kompiuterebis gamoyenebis sabaziso unar­Cvevebis Ses­aswavlad minimum 36 saaTiani kursi unda hqondes gavlili. Tu skolas aqvs SesaZle­bloba, rom wina klasSi myof moswavleebsac gaataros msgavsi kursi, maSin maTac msgavsi wesi exebaT da a.S. (rac ufro meti SesaZlebloba aqvs skolas, miT ufro meti klasi unda moicvas)

rac Seexeba am 36 saaTis gadanawilebas, aq skolas eZleva sruli Tavisufleba Tvi­Ton gadawyvitos ra sqemiT aswavlis moswavleebs. mniSvnelovania, rom moswavleebs hqondeT saSualeba garkveuli dro individualurad imuSavon kompiuterTan. amisT­vis, SesaZlebelia, rom saklaso ganayofebi daiyos kidev ufro mcire jgufebad. aseve SesaZlebelia, rom moswavleebis erTma nawilma, vTqvaT, intensiurad imuSavos erTi trimestris ganmavlobaSi, momdevno trimestrSi ki moswavleebis sxva nawilma Caanacvlos. anu 36 saaTi ar aris aucilebeli, rom TiToeuli moswavlisTvis mTels weliwadze, kviraSi TiTo saaTis saxiT iyos gadanawilebuli. aseve dasaSvebia da rekomendebulic aris, rom informaciuli da komunikaciuli teqnologiebis swav­leba ara calke sagnad, aramed sxva sagnebis farglebSi iswavlebodes.

sabiblioTeko da sxva individualuri samuSao dro

sasurvelia, rom moswavleebi mivaCvioT individualur muSaobas biblioTekaSi Tu sxvagan. amisTvis sasurvelia, rom skolam, romelsac amis saSualeba aqvs, special­uri dro gamoyos moswavleebis biblioTekaSi muSaobisTvis. aseve, mniSvnelova­nia, rom maswavleblebma miscen moswavleebs davalebebi, romlebic biblioTekebis gamoyenebas gulisxmobs. miuxedavad imisa, Tu ra raodenobis wignia saskolo bib­lioTekaSi, misi saganmanaTleblo mizniT gamoyeneba yovelTvis SesaZlebelia.

aseve mniSvnelovania, rom skolam Seqmnas pirobebi imisTvis, rom moswavleebs See­ZloT gakveTilebis Semdeg darCena da garkveuli saaTebis ganmavlobaSi iq mecadi­neoba im SemTxvevaSi, Tu es maTTvis ufro mosaxerxebelia, vidre saxlSi mecadi­neoba. es SesaZlebelia moxdes saklaso oTaxebsa Tu raime saerTo darbazebSi.

Page 27: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�

Tavi 2. 2007-08 saswavlo wels moqmedi saaTobrivi bade

axali saswavlo gegmis Sesabamisi saaTobrivi bade nebismieri profilis (qarTuli da araqarTulenovani) zogadsaganmanaTleblo sajaro skolebisTvis

sagani/klasi I II VII VIII X XIqarTuli (qarTuli ena da literatura)

7 (252)

7 (252)

5 (180)

5 (180)

5 (180)

5 (180)

qarTuli rogorc meore ena (mxolod araqarTulenovani seqtorebisTvis)

3 3 3

mSobliuri ena (mxolod araqarTulenovanis seqtorebisTvis)

5-8 (180-288)

5-6 (180-216)

4-5 (144-180)

maTematika 5 (180) 5 (180) 4 (144) 4 (144) 5 (180) 5 (180)

ucxo enebi

pirveli ucxo ena 3 (108) 3 (108) 2 (72) 2 (72) meore ucxo ena 4 (144) 4 (144) 3 (108) 3 (108)saqarTvelos istoria, saqarTvelos geografia da sxva sazogadoebrivi mecnierebebi

saqarTvelos da msoflio istoria

5 (180) 5 (180) 5 (180) 3 (108)

geografia 3 (108)

samoqalaqo ganaTleba

sabunebismetyvelo mecnierebebi

biologia | qimia | fizika

4 (144) 4 (144) 4 (144) 4 (144) 4 (144)

fizikuri, SromiTi da esTetikuri aRzrda

fizikuri aRzrda 3 3 2 2 2 2

xelovneba – Sroma 2 (72) 2 (72) 2 (72) 2 (72) 2 (72)

musika 2 (72) 2 (72) 2 (72) 2 (72) 2 (72)

arCeviTi sagani 1 3 (108)

arCeviTi sagani 2 3 (108)

savaldebulo saaTebis raodenoba (qarTulenovan seqtorisTvis)

23 23 31 31 30 29

savaldebulo saaTebis raodenoba (araqarTulenovan seqtorisTvis)

24-27 34-35 32-33

* frCxilebSi miTiTebulia wlis ganmavlobaSi savaldebulo jamuri saaaTebi** biologia, qimia da fizika iswavleba meSvide da meaTe klasebSi TiTo trimestris ganmavlobaSi. TiToeuli sagnis saerTo jamuri saaTebis raodenoba trimestris ganmavlobaSi aris 48 saaTi.*** istoria, geografia da samoqalaqo ganaTleba meSvide da merve klasebSi iswavleba erT sagnad saerTo jamuri saaTebi wlis ganmavlobaSi aris 180 saaTi.**** istoria geografia da samoqalaqo ganaTleba meaTe klasSi iswavleba TiTo trimestris ganma­vlobaSi. TiToeuli sagnis saerTo jamuri saaTebis raodenoba trimestris ganmavlobaSi aris 60 saaTi.***** araqarTulenovan seqtorebs 2007­08 saswavlo wels exeba mxolod I, VII, X klasebi. iq sadac miTiTebulia ori ricxvi mag. 5­8 igulisxmeba, rom skola irCevs misTvis sasurvel saaTebis raode­nobas am zRvrebSi wina wlebis gamocdilebis gaTvaliswinebiT.

Page 28: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�

III-VI da IX klasebisaTvis saaTobrivi bade qarTulenovani skolebisTvis,da I-XI klasebis saaTobrivi bade araqarTulenovani skolebisTvis

klasi 3 4 5 6 9

1 mSobliuri ena 7 7 4 3 2

2mSobliuri literatura

3 3 2

3 ucxo ena (rusuli) 2 3 3 3 2

4ucxo ena (inglisuri, germanuli, franguli, sxv.)

3 3 2

5 msoflio istoria 2 2

6 saqarTvelos istoria 2 2

7 sazogadoebaTmcodneoba

8saqarTvelos saxelmwifosa da samarTlis safuZvlebi

1

9informatika da gamoTvliTi teqnika

10 maTematika 5 5 4 4 4

11 fizika 2

12 qimia 2

13 astronomia

14 biologia 1 2

15 geografia 1

16 saqarTvelos geografia 2

17 bunebismcodneoba 1 1 1

18xelovneba (saxviTi xelovneba)

1 1 1 1

19 xelovneba (musika) 1 1 1 1

20 xazva 1

21 SromiTi swavleba 1 1 1 1 1

22 ekonomika

23dawyebiTi samxedro momzadeba

24 fizikuri aRzrda 2 2 2 2 2

savaldebulo datvirTva 20 21 25 25 29

saaTobrivi bade qarTul enaze swavlebis zogadsaganmanaTleblo skolebisTvis

Page 29: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�

saaTobrivi bade rusul enaze swavlebis zogadsaganmanaTleblo skolisTvis

klasi

2 3 4 5 6 8 9 11

1 qarTuli ena 3 3 3 3 3 3 3 3

2mSobliuri ena da literatura

7 10 10 8 6 6 5 4

3ucxo ena (inglisuri, geranul, franguli, sxv.)

3 3 2 2 3

4 msoflio istoria 2 2 2 2

5 saqarTvelos istoria 2 2 2 1

6 sazogadoebaTmcodneoba 1

7saqarTvelos saxelmwifosa da samarTlis safuZvlebi

1

8informatika da gamoTvliTi teqnika

1

9 maTematika 5 5 5 4 4 4 4 4

10 fizika 2 2 3

11 qimia 2 2 2

12 astronomia 1

13 biologia 1 2 2 2

14 geografia 1

15 saqarTvelos geografia 2 2

16 bunebismcodneoba 1 1 1 1

17xelovneba (saxviTi xelovneba)

1 1 1 1 1

18 xelovneba (musika) 1 1 1 1 1

19 xazva 1 1

20 SromiTi swavleba 1 1 1 1 1 1 1 1

21 ekonomika 1

22dawyebiTi samxedro momzadeba

1

23 fizikuri aRzrda 2 2 2 2 2 2 2 1

savaldebulo datvirTva 21 24 24 26 25 31 31 31

Page 30: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�0

saaTobrivi bade azerbaijanul da somxur enebze swavlebis zogadsaganmanaTleblo skolebisTvis

klasi

2 3 4 5 6 8 9 11

1 qarTuli ena 3 3 3 3 3 3 3 3

2mSobliuri ena da literatura

9 8 8 7 6 4 5 5

3 ucxo ena (rusuli) 2 2 2 2 2 2 2

4ucxo ena (inglisuri, geranul, franguli, sxv.)

3 3 2 2 3

5 msoflio istoria 2 2 2 2

6 saqarTvelos istoria 2 2 2 1

7 sazogadoebaTmcodneoba 1

8saqarTvelos saxelmwifosa da samarTlis safuZvlebi

1

9informatika da gamoTvliTi teqnika

1

10 maTematika 5 5 5 4 4 4 4 3

11 fizika 2 2 3

12 qimia 2 2 2

13 astronomia 1

14 biologia 1 2 2 2

15 geografia 1

16 saqarTvelos geografia 2 2

17 bunebismcodneoba 1 1 1 1

18xelovneba (saxviTi xelovneba)

1 1 1 1 1

19 xelovneba (musika) 1 1 1 1 1

20 xazva 1 1

21 SromiTi swavleba 1 1 1 1 1 1 1 1

22 ekonomika 1

23dawyebiTi samxedro momzadeba

1

24 fizikuri aRzrda 2 2 2 2 2 2 2 1

savaldebulo datvirTva 23 24 24 27 27 31 33 33

Page 31: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�1

saaTobrivi bade ucxo enebis garRmavebuli swavlebis zogadsaganmanaTleblo skolebisTvis

klasi

2 3 4 5 6 8 9 11

1 mSobliuri ena 8 7 7 4 3 2 2 1

2 mSobliuri literatura 3 3 2 2 3

3 ucxo ena (rusuli) 2 3 3 3 2 2 2

4ucxo ena (inglisuri, geranul, franguli, sxv.)

2 2 2 3 3 4 4 4

5 msoflio istoria 2 2 2 2

6 saqarTvelos istoria 2 2 2 1

7 sazogadoebaTmcodneoba 1

8saqarTvelos saxelmwifosa da samarTlis safuZvlebi

1

9informatika da gamoTvliTi teqnika

1

10 maTematika 4 4 4 4 4 4 4 4

11 fizika 2 2 3

12 qimia 2 2 2

13 astronomia 1

14 biologia 1 2 2 2

15 geografia 1

16 saqarTvelos geografia 2 2

17 bunebismcodneoba 1 1 1 1

18xelovneba (saxviTi xelovneba)

1 1 1 1 1

19 xelovneba (musika) 2 1 1 1 1

20 xazva 1 1

21 SromiTi swavleba 1 1 1 1 1 1 1 1

22 ekonomika 1

23dawyebiTi samxedro momzadeba

1

24 fizikuri aRzrda 2 2 2 2 2 2 2 1

savaldebulo datvirTva 21 21 22 25 25 30 31 31

* meore, merve da meTerTmete klasis saaTebi ar exeba qarTulenovan skolebs

Page 32: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�2

saaTobrivi bade zogadsaganmanaTleblo skolis humanitaruli profilis klasebisTvis

* ar exeba qarTulenovan skolebs

klasi

11

1 mSobliuri ena 2

2 mSobliuri literatura 5

3 ucxo ena (rusuli) 3

4 ucxo ena (inglisuri, geranul, franguli, sxv.) 3

5 msoflio istoria 3

6 saqarTvelos istoria 2

7 sazogadoebaTmcodneoba 1

8 informatika da gamoTvliTi teqnika 1

9 maTematika 2

10 fizika da astronomia 1

11 qimia

12 biologia

13 geografia

14 ekonomika 1

15 dawyebiTi samxedro momzadeba 1

16 fizikuri aRzrda 1

17specialuri kursi (mSobliuri enis stilistika, xelovnebis istoria, qarTuli folklori, msoflio literaturis Sedevrebi

5

savaldebulo datvirTva 31

Page 33: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

saaTobrivi bade zogadsaganmanaTleblo skolis fizika­maTematikuri profilis klasebisTvis

klasi

11

1 mSobliuri ena 1

2 mSobliuri literatura 4

3 ucxo ena (rusuli) 2

4 ucxo ena (inglisuri, geranul, franguli, sxv.) 2

5 msoflio istoria 2

6 saqarTvelos istoria 1

7 sazogadoebaTmcodneoba 1

8 informatika da gamoTvliTi teqnika 2

9 maTematika 7

10 astronomia 1

11 fizika 5

12 qimia

13 biologia

14 geografia

15 ekonomika 1

16 dawyebiTi samxedro momzadeba 1

17 fizikuri aRzrda 1

savaldebulo datvirTva 31

* ar exeba qarTulenovan skolebs

Page 34: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

saaTobrivi bade zogadsaganmanaTleblo skolis qimia­biologiuri profilis klasebisTvis

klasi

11

1 mSobliuri ena 1

2 mSobliuri literatura 4

3 ucxo ena (rusuli) 2

4 ucxo ena (inglisuri, geranul, franguli, sxv.) 2

5 msoflio istoria 2

6 saqarTvelos istoria 1

7 sazogadoebaTmcodneoba 1

8 informatika da gamoTvliTi teqnika 1

9 maTematika 4

10 fizika-astronomia 4

11 qimia 4

12 biologia 4

13 geografia

14 ekonomika 1

15 dawyebiTi samxedro momzadeba 1

16 fizikuri aRzrda 1

savaldebulo datvirTva 33

* ar exeba qarTulenovan skolebs

Page 35: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

saaTobrivi bade zogadsaganmanaTleblo skolis SromiTi profilis klasebisTvis

klasi 11

1 mSobliuri ena 1

2 mSobliuri literatura 4

3 ucxo ena (rusuli) 2

4 ucxo ena (inglisuri, geranul, franguli, sxv.) 2

5 msoflio istoria 2

6 saqarTvelos istoria 1

7 sazogadoebaTmcodneoba 1

8 informatika da gamoTvliTi teqnika 1

9 maTematika 4

10 fizika-astronomia 4

11 qimia 2

12 biologia 1

13 geografia

14 ekonomika 1

15 dawyebiTi samxedro momzadeba 1

16 SromiTi swavleba 4

17 fizikuri aRzrda 1

savaldebulo datvirTva 32

* ar exeba qarTulenovan skolebs

Page 36: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

saaTobrivi bade rusul enaze swavlebis zogadsaganmanaTleblo skolisTvis,sadac ucxo enebi gaRrmavebulad iswavleba

klasi 2 3 4 5 6 8 9 11

1 qarTuli ena 3 3 3 3 3 3 3 3

2mSobliuri ena da literatura

8 9 9 8 6 5 5 4

3ucxo ena (inglisuri, germanul, franguli, sxv.)

2 2 4 4 4 4 4 4

4 msoflio istoria 2 2 2 3

5saqarTvelos istoria

2 2 2 2

6sazogadoebaT­mcodneoba

1

7

saqarTvelos saxelmwifosa da samarTlis safuZvlebi

1

8informatika da gamoTvliTi teqnika

1

9 maTematika 4 4 4 4 4 4 4 2

10 fizika–astronomia 2 2 1

11 qimia 2 2

13 biologia 2 2 2

14 geografia 2 1

15saqarTvelos geografia

2 2

16 bunebismcodneoba 1 1 1 1

17xelovneba (saxviTi xelovneba)

1 1 1 1 1

18 xelovneba (musika) 1 1 1 1 1

19 xazva 1 1

20 SromiTi swavleba 1 1 1 1 1 1 1 1

21 ekonomika 1

22dawyebiTi samxedro momzadeba

1

23damatebiTi saaTebi mSobliur da ucxo enebSi

7

24 fizikuri aRzrda 2 2 2 2 2 2 2 1

savaldebulo datvirTva 23 24 26 27 28 32 34 32

Page 37: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qarTuli

ena da literatura

Page 38: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

Page 39: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura

Sesavali

erovnul saswavlo gegmaSi centraluri adgili ukavia qarTul enas, romelic saqarTvelos skolebSi qarTuli enisa da literaturis saxelwodebiT iswavleba.

qarTuli ena mxolod erT­erTi saswavlo sagani ki ar aris, aramed, sxva saganTagan gansxvavebiT, swavlis enaa, yvela danarCeni sagnis Seswavlis saSualebaa. qarTuli enisa da literaturis standartis birTvs warmoadgens ena, rogorc pirovnebis TviTgamoxatvis, azris Camoyalibebisa da gadacemis saSualeba. enobrivi unar­Cvevebi unda warmovidginoT ara rogorc maTi SemTxveviTi nakrebi, aramed rogorc erTi mTliani sistema. man xeli unda Seuwyos pirovnebis piradi, cxovrebiseuli, socialuri Tu profesiuli sirTuleebis damoukideblad daZlevis process. gansakuTrebiT mniSvnelovania is, rom qveda safexurze SeZenili unari Tavadve iqceodes axal unar­CvevaTa ganviTarebis wyarod swavlebis momdevno safexurze, vlindebodes kompleqsur pirovnul aqtivobaSi, interaqtiur mimarTebebSi, sakomunikacio iniciativis, damoukidebeli kritikuli analizisa da siaxleTa prezentaciis survilSi.

qarTuli enisa da literaturis swavlebis mizani

qarTuli enisa da literaturis swavleba saSualo safexurze unda warimarTos da swavlebis mizani ganisazRvros imis gaTvaliswinebiT, rom pirovnebis saerTo kultura, sakomunikacio da profesiuli unar­Cvevebi swored qarTuli enis safuZvelze yalibdeba, is qmnis im ZiriTad baziss, romelsac efuZneba adamianis Tavisufali ganviTarebis mTeli Semdgomi procesi.

qarTuli enisa da literaturis swavlebis prioritetul miznebs warmoadgens:

•� ganuviTaros mozards ZiriTadi sametyvelo unarebi (wera, kiTxva, mosmena, saubari);

•� gamoumuSaos weriTi da zepiri metyvelebis kultura; •� ganuviTaros sakuTari azris logikuri TanamimdevrobiT gamoTqmisa da

sxvadasxva daniSnulebis werilobiTi teqstis Seqmnis unari;•� Camouyalibos damoukidebeli, SemoqmedebiTi da refleqsuri azrovnebis

unari; •� Seayvaros kiTxva; gamoumuSaos literaturis, rogorc sityvis xelovnebisa

da kulturis faqtis, aRqmisa da gacnobierebis unari; •� gaacnobierebinos erovnuli da zogadsakacobrio kultura, rogorc

cvlilebisa da ganviTarebis mudmivmoqmedi procesi.

qarTuli enisa da literaturis swavlebis ZiriTadi amocanebiamocanebi

saganmanaTleblo miznebidan gamomdinare, qarTuli enisa da literaturis swavleba skolaSi iTvaliswinebs konkretuli amocanebis gadaWras. amgvar amocanebs warmoadgens:

Page 40: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�0

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� kaligrafiuli kulturis gamomuSaveba;•� leqsikuri maragis Sevseba­gamdidreba;•� azris cxadad, lakonurad, mkafiod da mwyobrad gamoxatvis unaris

Camoyalibeba; •� msjelobis unaris ganviTareba;•� saazrovno moqmedebaTa (analizi, Sedareba, ganzogadeba) ganviTareba enobriv

(teqstobriv) monacemTa safuZvelze;•� funqciurad da Sinaarsobrivad mravalferovani teqstebis Seswavlisa da

gaazrebis unaris Camoyalibeba;•� teqstebTan SemoqmedebiTi (Tavisufali) damokidebulebis gamomuSaveba;•� diskusiebSi monawileoba, monologuri da dialoguri metyvelebis unar­

CvevaTa Camoyalibeba;•� teqstis analizis unaris ganviTareba;•� sxvadasxva saxis leqsikonebiT, xelT arsebuli sxvadasxva saSualebiT

(biblioTeka, interneti da sxv.) sargeblobis Cvevis Camoyalibeba;•� sametyvelo etiketis normebis dacva; •� teqstis agebis kanonzomierebis gaTvaliswinebiT teqstis Seqmna;•� miznobrivi amocanis Sesatyvisi stiliT wera da metyveleba;•� orTografiuli da punqtuaciuri normebis saTanadod gamoyeneba;•� sxvadasxva tipis, stilisa da Janris teqstebis analizis da Seqmnis unaris

gamomuSaveba;•� mwerlis Semoqmedebis gaazreba subieqturi (mwerlis cxovrebis mniSvnelovani

faqtebi da momentebi) da obieqturi (epoqis zogadi konteqsti) faqtorebis gaTvaliswinebiT;

•� literaturul nawarmoebSi asaxuli problematikis mimarT sakuTari damokidebulebis gamoxatva, pirovnuli poziciis Camoyalibeba da misi argumentireba;

•� literaturul nawarmoebebSi asaxuli faseulobebis gamovlena da maT mimarT sakuTari damokidebulebis gamoxatva;

•� qarTuli da msoflio literaturuli procesebisa da universaluri literaturuli Temebis urTierTkavSiris gaazreba.

qarTuli enisa da literaturis swavlebis mimarTulebebi

qarTuli enisa da literaturis swavlebis ZiriTad mimarTulebebs warmoadgens zepirmetyvelebis, mosmenis, kiTxvisa da weris unar­Cvevebis ganviTareba. es mimarTulebebi sam ZiriTad sferoSi hpovebs realizebas. esenia: ena, ritorika da literatura .

a. unar-Cvevebis ganviTarebaze orientirebuli mimarTulebebi:

1. zepirmetyveleba. es mimarTuleba or erTmaneTTan mWidrod dakavSirebul sametyvelo qcevas aerTianebs. esenia: mosmena da laparaki. am sametyvelo qcevebTan dakavSirebuli unar­Cvevebis Tanamimdevruli ganviTareba miznad isaxavs Tavisufali, Tanamedrove komunikaciisaTvis mzadmyofi pirovnebis Camoyalibebas. es gulisxmobs zepiri metyvelebis, azris gamoxatvis unar­Cvevebis, mosmenis kulturisa da interaqtiuri unarebis ganviTarebas. maTi ganviTareba safuZvels uyris humanuri, tolerantuli, sxvaTa azris damfasebeli pirovnebis aRzrdas.

Page 41: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�1

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

2. kiTxva _ aris safuZveli wignierebisa, romelic srulfasovani pirovnebis Camoyalibebis aucilebel pirobas warmoadgens. es mimarTuleba emsaxureba nairgvari werilobiTi informaciis wakiTxvisa da gamoyenebis unar­Cvevebis gamomuSavebas; mSobliur da msoflio literaturasTan ziarebas. moswavlem unda gamoiyenos kiTxvis ZiriTadi strategiebi, raTa SeeZlos teqstis SerCeva, masSi sasurveli informaciis damoukideblad moZieba, kritikuli kiTxva, gramatikuli, statikuri da konteqsturi monacemebis gamoyeneba teqstis Rrmad wvdomis mizniT, specialuri saZieblebisa da leqsikonebis gamoyeneba, teqstebis swrafi da diferencirebuli kiTxva, miRebuli informaciis damuSaveba, monacemTa analizi da daskvnebis gamotana.

3. wera _ informaciisa da sakuTari azris werilobiTi gadmocema, weris kulturis Camoyalibeba _ pirovnebis inteleqtualuri SesaZleblobebis realizaciis aucilebeli pirobaa. moswavlem unda SeZlos individualuri SemoqmedebiTi unaris gamovlena da ganviTareba, azrebisa da damokidebulebebis gamoxatvis enobriv­stilisturi saSualebebis daufleba, sxvadasxva tipis teqstebis Sesaqmnelad Sesatyvisi stilis SerCeva, winaswari gegmis Sedgena, sakvanZo sityvebis SerCeva, `Savi~ xelnaweris gasworeba­redaqtireba; igi unda daeuflos azris werilobiT Camoyalibebis unar­Cvevebs, agreTve mkafio xelweras, marTlwerisa da punqtuaciis savaldebulo normebs.

b. sagnobrivi mimarTulebebi

ena azrovnebisa da komunikaciis saSualebaa. Sesabamisad, enis swavleba enis am ori umTavresi funqciis win wamowevasa da prioritetul miznad dasaxvas unda emsaxurebodes. 1. informaciis gageba, analizi da Sefaseba, rogorc azrovnebis saSualeba, upirvelesad gulisxmobs adamianis TviTgamoxatvis enobrivi saSualebebis flobas, enis semantikuri da struqturuli kanonzomierebebis codnas; moswavleebi euflebian mSobliuri enis marTlwerisa da marTlmetyvelebis ZiriTad normebs. mSobliuri enis swavlebis ZiriTad princips warmoadgens enis aqtiuri gamoyenebis unar­Cvevebis daufleba; ara gramatikuli codnis TviTmiznuri dagroveba, aramed moswavleTa srulyofili enobrivi ganviTareba. aqedan gamomdinare, aqcentebi gakeTdeba gramatikis ara Teoriuli kursis miwodebaze, aramed praqtikuli gramatikis kursis SemuSavebaze. standartSi mocemuli sakiTxebi, romlebic leqsikologia­morfologia­sintaqsis sakiTxebs moicavs, moswavles unda miewodebodes teqstTan mimarTebaSi, teqstidan gamomdinare. 2. enis swavlebis am komponentTan mWidrodaa dakavSirebuli enis komunikaciuri aspeqtebi; misi mizania, gamoumuSavos moswavles is unar­Cvevebi, romlebic aucilebelia ama Tu im sametyvelo situaciis marTebulad Sefasebisa da sametyvelo qcevis adekvaturad warmarTvisaTvis, nebismier socialur garemoSi warmatebuli komunikaciis dasamyareblad, komunikaciis ZiriTadi xerxebisa da strategiebis dasaufleblad. enis swavlebis es komponenti socialuri interaqciisaTvis saWiro unar­Cvevebis ganviTarebas isaxavs miznad. 3. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva, rogorc sityvis xelovneba, aireklavs cxovrebas Tavisi winaaRmdegobebiTa da sirTuleebiT, gamoirCeva ideaTa, msoflmxedvelobaTa da esTetikur gancdaTa mravalferovnebiT; swored amitom, mxatvruli teqstebis gacnobisas da literaturis fenomenis Taviseburebidan gamomdinare, moswavleTa winaSe bunebrivad Cndeba sakuTari Tavisa da samyaros Secnobis individualuri perspeqtiva.

Page 42: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�2

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

literaturis swavlebis procesma xeli unda Seuwyos da erTgvari biZgi misces TiToeul moswavleSi arsebuli unikaluri _ individualuri da SemoqmedebiTi potencialis gamovlenas. pirovnebaze orientirebul saganmanaTleblo procesSi literaturis swavlebis mizania ara ideologizebuli cnobierebis mqone adamianis Camoyalibeba, aramed sazogadod iseTi saswavlo situaciis Seqmna, sadac individs saSualeba eqneba, pirovnuli gamocdilebis safuZvelze gaiazros da Seafasos mxatvrul teqstebSi asaxuli siRrmiseuli da cxovrebiseuli problemebi.

literaturasTan urTierTobam unda ganuviTaros moswavles mxatvruli da esTetikuri gemovneba, gauRviZos Sinagani atiurobisa da TviTSemecnebis survili.

standartis struqturastandarti moicavs TiToeuli klasis bolos misaRwev Sedegebsa da am Sedegebis

Sesamowmebel indikatorebs. Sedegebi da indikatorebi dalagebulia sami ZiriTadi mimarTulebis (zepirmetyveleba, kiTxva, wera) mixedviT; es aris unar­Cvevebis ganviTarebaze orientirebuli mimarTulebebi (standartis struqturis garTulebis Tavidan acilebis mizniT, moixsna ganawileba sagnobrivi mimarTulebebis mixedviT, rac pirvel redaqciaSi iyo mocemuli da rasac Semosuli SeniSvnebis didi nawili exmaureboda). TiToeul mimarTulebaSi 3­dan 6­mde Sedegia. indikatorTa raodenoba ar aris SezRuduli: meryeobs 2­dan 10­mde. Sedegis misaRwevad ar aris aucilebeli, moswavle asrulebdes yvela indikators; es exeba gansakuTrebiT maRal klasebs. aseT standarts axlavs programis Sinaarsi, romelze dayrdnobiTac standartSi mocemuli Sedegebis miRwevaa SesaZlebeli. programis SinaarsSi gawerilia konkretuli sakiTxebi (masala) sagnobrivi mimarTulebebis mixedviT ­ enis (informaciis gageba, analizi da Sefaseba), ritorikisa (socialuri interaqcia) da literaturis (mxatvruli teqstismxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva) sferoebidan. saxelmZRvanelos avtori ar aris valdebuli,) sferoebidan. saxelmZRvanelos avtori ar aris valdebuli, zedmiwevniT misdios programis Sinaarss ­ mas sarekomendacio xasiaTi aqvs; aseve, rekomendaciis saxiT standarts erTvis qarTvel mweralTa CamonaTvali, romelTa nawarmoebebze dayrdnobiT SesaZlebelia standartSi mocemuli savaldebulo Sedegebis miRweva.

swavlebis safexurebis daxasiaTeba

a. dawyebiTi safexuri (I-VI klasebi)

dawyebiTi swavleba moicavs eqvswlian cikls; skolis es periodi moiTxovs swavlebis amocanebis warmodgenas integrirebuli, koordinirebuli saxiT. amdenad, am SemTxvevaSi wamyvani principia sagnis (enisa da literaturis) Sinaarsobrivi erTianoba. dawyebiTi safexuris dasrulebis Semdeg moswavles unda SeeZlos:

a. informaciis gageba, analizi da Sefaseba.a. informaciis gageba, analizi da Sefaseba.•� sxvadasxva tipis teqstebis mosmena da gadmocema; •� wakiTxuli winadadebebisa da teqstis konstruireba (enobrivi analizi da

sinTezi); •� sxvadasxva saxis teqstebis Segnebulad da gaazrebulad kiTxva;•� teqstebSi mocemuli gramatikuli konstruqciebis gamoyofa da saTanado

Page 43: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

interpretaciiT warmodgena; •� misTvis nacnob Temebze sxvadasxva xasiaTis teqstebis gamarTulad wera; •� gramatikis, orTografiis, punqtuaciis praqtikulad aucilebeli minimumis

Segnebulad gamoyeneba.•�

b. enis komunikaciuri aspeqtebi.enis komunikaciuri aspeqtebi.•� sxvadasxva sametyvelo situaciaSi adekvaturad reagireba;•� kamaTis, diskusiisa da msjelobis strategiebis gamoyeneba;•� sakomunikacio unar­Cvevebis koreqcia da daxvewa komunikaciis etiketuri

normebis mixedviT;•� kiTxvis ZiriTadi strategiebis daufleba;•� sxvadasxva xasiaTis, miznisa da daniSnulebis werilobiTi teqstebis

SeTxzva.

g. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva.•� sxvadasxva literaturuli Janris teqstis mosmena, wakiTxva da sakuTari

emociebisa da azris gamoxatva;•� mosmenili an wakiTxuli mxatvruli nawarmoebis dakavSireba pirad

gamocdilebasTan;•� teqstis epizodebis erTamaneTTan dakavSireba da mTavari Temis gansazRvra;•� gmiris saqcielis zneobrivi Sefaseba;•� mxatvrul­gamomsaxvelobiTi xerxebis amocnoba da maTi funqciis axsna;•� mxatvruli teqstebis Seqmna;•� sakuTari interesebis mixedviT sakiTxavi literaturis SerCeva

programis ZiriTadi Sinaarsi dawyebiT safexurze

mSobliuri enis swavleba dawyebiT safexurze emsaxureba TviTgamoxatvisaTvismSobliuri enis swavleba dawyebiT safexurze emsaxureba TviTgamoxatvisaTvis aucilebeli enobrivi unar­Cvevebis Camoyalibebas swavlebis yvela ZiriTadi _ mosmenis, metyvelebis, kiTxvisa da weris _ mimarTulebiT. amave dros, es procesi gulisxmobs im minimaluri lingvisturi kompetenciis formirebas, rac enis praqtikuli gamoyenebis TvalsazrisiT aris aqtualuri da rac bavSvis inteleqtualur SesaZleblobebsa da interesebs Seesabameba.

ZiriTadi resursebi (teqstebi), romelTa safuZvelzec xdeba mSobliuri enisa da literaturis saswavlo amocanebis gadawyveta, SeiZleba or tipad daiyos: mxatvrul-SemoqmedebiTi da oficialur-saqmiani. amave dros, am teqstebis ufro konkretuli dasaxeleba SesaZleblobas iZleva, isini sam ZiriTad kategoriad (saxed) dajgufdes ­ SemoqmedebiTi, SemecnebiTi da pragmatuli xasiaTis teqstebad (Sesabamisi ganawileba da CamonaTvali qvemoT sqemis saxiT aris warmodgenili).

aseve SesaZlebeli xdeba im ZiriTadi Tematikis moniSvna, romelic miTiTebul teqstTa tipebma da saxeebma unda aRbeWdos da moicvas, raTa adamianis kulturuli da socialuri garemos mTeli mravalferovneba aisaxos.

teqstTa sxvadasxva tipebi qmnis im aucilebel Tematur garemos, romlis gacnobamac moswavle unda moamzados nairgvari cxovrebiseuli da profesiuli urTierTobisaTvis. moswavleebi unda daeuflon mxatvruli, SemecnebiTi da yofiTi teqstebis Seqmnis, aRqmisa da interpretaciis unar­Cvevebs. maT unda iswavlon teqstebis damoukideblad Sedgena, teqstebSi mocemuli sakiTxebis Sesaxeb informaciis mopoveba, maTi analizi da SeZlon damokidebulebebis (poziciisa da Sefasebebis) Tavisufali gamoxatva.

Page 44: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

teqstis tipebi

Mmxatvruli oficialur-saqmiani

TxrobiTi, lirikuli, aRweriTi, Canaxati, mimoxilviTi, monologuri, dialoguri

sainformacio, yofiT-aRweriTi, procedurul-aRweriTi, sadiskusio, axsna-ganmartebiTi, samecniero-popularuli

teqstis saxeebi

SemoqmedebiTi SemecnebiTi pragmatuli

leqsi; moTxroba; igavi; piesa; legenda Canaxati; eskizi; portreti; zRapari; miTi; balada; gadmocema; gamocana; andaza; enis gasatexi.

analizi; msjeloba; moxseneba; diskusia; daskvna; reziume; anotacia; mimoxilva; sagazeTo statia; istoriuli informacia; enciklopediuri statia; ganxilva; dok. filmi; telegadacema; amocana.

yofiTi aRwera; angariSi; avtobiografia; axsna-ganmarteba; gancxadeba; oqmi; sareklamo teqsti; piradi werili; moxsenebiTi baraTi.

Tematika:

buneba, mogzauroba, Tavgadasavali, fantastika, ojaxi, Tanatolebis cxovreba, Sroma­swavla, humanizmi, samSoblo, istoria, religia, zneobrivi magaliTebi, adamianuri urTierTobebi.

b. sabazo safexuri (VII-IX klasebi)

is unar­Cvevebi, romlebic moswavlem SeiZina dawyebiT safexurze, viTardeba sabazo safexurze. swavlebis am etapze moswavle avlens midrekilebas filosofiuri da fsiqologiuri azrovnebisadmi, amitom qarTuli enisa da literaturis swavlebaSi aqcentebi keTdeba iseT masalaze, romelic Seicavs problemas (problemebs), gansxvavebul Tvalsazrisebs da moiTxovs am problemebis gadaWris alternatiuli gzebis Ziebas, Tvalsazrisebis Sejerebasa da sakuTari damokidebulebis gamoxatvas.

sabazo swavleba moicavs samwlian cikls. sabazo safexuris dasrulebis Semdegabazo swavleba moicavs samwlian cikls. sabazo safexuris dasrulebis Semdeg moswavles unda SeeZlos:

a. informaciis gageba, analizi da Sefasebainformaciis gageba, analizi da Sefaseba

•� sxvadasxva saxis teqstebis mosmena da aRqma; •� teqstis nawilebis erTmaneTTan logikurad dakavSireba da am logikuri

kavSirebis amsaxveli sintaqsur­stilisturi xerxebis saTanadod gamoyeneba.•� azris gamoTqmisTvis Sesaferisi emociuri elferis mqone sityvebisa da

frazebis SerCeva da maTi konteqstSi Casma; •� sxvadasxva saxis (rogorc literaturuli, aseve samecniero­popularuli,

publicisturi, saqmiani), stilisa da Janris wakiTxuli teqstebis Tavisuflad gageba, maTi enobrivi analizi da sinTezi;

•� teqstis struqturaSi garkveva da teqstis nawilebs Soris kavSiris gaazreba;

•� sxvadasxva sirTulis da sxvadasxva saxis (literaturuli, samecniero­

Page 45: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

popularuli, publicisturi, saqmiani) teqstis gamarTulad wera gansxvavebul Temebze; gramatikis, orTografiis, punqtuaciis codna da am codnis Segnebulad gamoyeneba teqstis asagebad da dasaxvewad.

b. enis komunikaciuri aspeqtebi

•� sakuTari komunikaciuri qcevebis adekvaturad Sefaseba da saTanadod warmarTva;

•� im unar­Cvevebisa da strategiebis daufleba, romlebic miRebulia mocemul kulturul garemoSi kamaTis, diskusiis, debatebisa da sakuTari azris gamoTqmisas;

•� teqstis wasakiTxad, dasamuSaveblad da gasaanalizeblad aucilebeli kiTxvis strategiebis daufleba;

•� sxvadasxva xasiaTis zepiri da werilobiTi teqstebis sakomunikacio mizanis amocnoba da am kuTxiT teqstis efeqturobis Sefaseba;

•� weris dros sakomunikacio miznis gaTvaliswinebiT funqciuri stilis marTebulad SerCeva; sakuTari naweris redaqtireba da koreqtireba.

g. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

•� mxatvrul teqstSi gamomsaxvelobiTi xerxebis amocnoba da maTi efeqturobis Sefaseba;

•� literaturul nawarmoebSi asaxuli movlenebisa da problemebis dakavSireba subieqtur gamocdilebasTan;

•� sxvadasxva literaturul nawarmoebebSi gamokveTili problematikis erTmaneTTan dakavSireba, Sedareba da Sepirispireba;

•� nawarmoebSi arsebuli problemuri sakiTxebis araerTmniSvnelovani da arasworxazovani interpretacia;

•� sociokulturuli konteqstis gavlenis aRmoCena literaturul nawar­moebebSi;

•� literaturis mniSvnelobis gaazreba adamianuri gamocdilebis sxvadasxvagvari gamovlenis (SemecnebiTi, SemoqmedebiTi da eTikuri) ganviTarebisaTvis;

•� sxvadasxva Janrisa da saxis teqstebis werilobiT struqturireba da organizeba, sadac mJRavndeba misi literaturuli gemovneba, SemecnebiTi interesebi, SemoqmedebiTi moTxovnilebebi.

g. saSualo safexuri (X-XII klasebi)

zogadsaganmanaTleblo skola saqarTveloSi swavlebis samwlian cikls iTvaliswinebs (X­XII klasebi). zogadi ganaTlebis saSualo safexuri savaldebulo ar aris da, faqtobrivad, moswavlis umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebisaTvis momzadebas emsaxureba.

XI_XII klasebSi humanitaruli da arahumanitaruli profiluri jgufebis standartebi qarTul enasa da literaturaSi gansxvavebulia; bunebrivia, humanitaruli klasebisTvis specialur sagnebSi meti droa gamoyofili da am mimarTulebiT mozardis unar­Cvevebis ganviTarebas meti yuradReba eqceva; Tumca, sruli zogadi ganaTlebis mqone axalgazrda garkveul moTxovnebs (profiluri orientaciis miuxedavad) mainc unda akmayofilebdes. igi unda avlendes kvleviT unar­Cvevebs da, saerTod, im zogad da specifikur unarebs, romlebic mas momavalSi arCeuli profesiis dauflebaSi daexmareba.

Page 46: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

saSualo safexuris dasrulebis Sedegad, moswavles unda SeeZlos:

a. informaciis gageba, analizi da Sefaseba

•� sxvadasxva saxis zepiri teqstebis analizi tonalobis, enobriv­gramatikuli struqturisa da efeqturobis TvalsazrisiT;

•� adekvaturad, gamarTulad da damarwmuneblad metyveleba;•� wakiTxuli teqstis konstruireba (enobrivi analizi da sinTezi); •� teqstebis tipebis amocnoba da ganmarteba maTs struqturul­gramatikul Tu

stilistur Taviseburebebze dayrdnobiT; •� teqstebSi mocemuli gramatikuli konstruqciebis gamoyofa da maTi saTanado

interpretaciiT warmodgena. •� sxvadasxva tipisa da stilis teqstebis gamarTulad wera; gramatikis,

orTografiis, punqtuaciis wesebis Segnebulad gamoyeneba teqstis asagebad da dasaxvewad.

b. enis komunikaciuri aspeqtebienis komunikaciuri aspeqtebi

•� sakomunikacio unar­Cvevebisa da strategiebis ganviTareba, romlebic uzrunvelyofs socialur garemoSi pirovnebis adekvatur TviTgamoxatvas; saubris, diskusiis, debatebis, sxvadasxva Temebze kamaTis warmarTvas;

•� sxvadasxva tipis zepiri da werilobiTi teqstebis Sefaseba maTi sakomunikacio amocanis gaTvaliswinebiT;

•� wakiTxulis gadamowmeba da Sefaseba sandoobis, aqtualurobis, popularobisa da sxva kriteriumebis mixedviT;

•� konkretuli sakiTxis Sesaswavlad informaciis moZieba, kritikulad gadamowmeba da monacemTa bankis Sedgena;

•� sxvadasxva mizniT, sxvadasxva auditoriisaTvis nebismieri tipis werilobiTi teqstis SeTxzva.

g. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

•� argumentirebuli msjeloba sxvadasxva Janris mxatvrul teqstebSi gamovlenili msoflmxedvelobrivi sakiTxebisa da literaturuli Taviseburebebis Sesaxeb;

•� literaturul nawarmoebze subieqturi mosazrebis Camoyalibeba da warmoCena;

•� literaturul nawarmoebebSi mxatvruli azrovnebis formebis identificireba, Sedareba, Sepirispireba, dakavSireba da analizi;

•� sxvadasxva epoqis literaturul teqstebSi asaxul kulturul faseulobaTa gaazreba da maT mimarT sakuTari damokidebulebis gamoxatva;

•� sxvadasxva Janris literaturuli teqstis Seqmnis procesSi cxovrebiseuli da SemoqmedebiTi gamocdilebis realizeba;

•� werilobiT teqstebSi sakuTari poziciisa da RirebulebiTi damokidebulebebis sxvadasxva literaturuli formiT warmoCena;

•� qarTuli da msoflio literaturuli procesebisa da universaluri literaturuli Temebis urTierTkavSiris aRmoCena.

Page 47: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

specialuri nawili saganSi qarTuli ena da literatura

I klasiwlis bolos misaRwevi Sedegebi

zezepirmetyveleba kiTxva wera

1. moswavle ismens da adekvaturad aRiqvams martiv informacias; sworad reagirebs nacnob sametyvelo situaciebSi 2. moswavle gadmoscems martiv informacias misTvis nacnob Temebze

3. moswavle icavs marTlmetyvelebis elementarul wesebs 4. moswavle ismens da igebs nacnob Tematikaze Seqmnil mcire zomis teqstebs da gamoxatavs Tavis damokidebulebas

5. moswavle saTanadod aRiqvams wakiTxuli martivi teqstis Sinaarss 6. moswavle amoicnobs teqstSi martiv enobriv erTeulebs 7. moswavles gamomuSavebuli aqvs wignTan muSaobis sawyisi Cvevebi 8. moswavle gamoxatavs Tavis damokidebulebas wakiTxuli teqstis mimarT

9. moswavle wers karnaxiT da nabeWdi teqstidan / dafidan gadawers martiv winadadebebs

10. moswavle adgens martiv winadadebebs nacnob Temebze

11. moswavle icnobs da marTebulad iyenebs werilobiTi teqstis grafikul struqturas

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: zepirmetyveleba

qarT. I. 1. moswavle ismens da adekvaturad aRiqvams martiv informacias; sworad reagirebs nacnob sametyvelo situaciebSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asrulebs maswavleblis martiv zepir instruqciebs;•� ucnobi sityvebis mniSvnelobis dasazusteblad svams SekiTxvebs;•� monawileobs situaciur TamaSebSi, jgufur aqtivobebSi da saWiroebis

mixedviT adekvaturad cvlis sametyvelo rolebs (usmens sxvebs, svams/pasuxobs SekiTxvebs);

•� amoicnobs da iyenebs sametyvelo etiketis enobriv formulebs (misalmeba, damSvidobeba, bodiSis moxda, madlobis gadaxda da a. S.).

qarT. I. 2. moswavle gadmoscems martiv informacias misTvis nacnob Temebze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� miniSnebebze, ilustraciebze da a. S. dayrdnobiT gadmoscems mosme­nili teqstis Sinaarss;

•� aRwers ilustracias (aRwers moqmedebas, asaxelebs sagnebs, sworad aRwers

Page 48: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

saganTa ganlagebas: win, ukan, zeviT, qveviT, marjvniv, marcxniv);•� metyvelebisas iyenebs winadadebis modalobebs (Txroba, SekiTxva, Txovna,

brZaneba) da Sesabamis intonacias;•� winaswar micemuli gegmis / instruqciis mixedviT Tanamimdevrulad gadmoscems

faqtebs.

qarT. I. 3. moswavle icavs marTlmetyvelebis elementarul wesebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mkafiod gamoTqvams bgeras sityvaSi;•� pauziT gamoyofs sityvebs erTmaneTisagan;•� saTanadod iyenebs sakavSirebel sityvebs (da, rom, magram...);•� winadadebis dasrulebas gamoxatavs pauziT da Sesabamisi intonaciiT;•� Tavs aridebs paraziti CanarTebis gamoyenebas sametyvelo pauzebis dros (ese

igi, diax, mna­mna...).

qarT. I. 4. moswavle ismens da igebs nacnob Tematikaze Seqmnil mcire zomis teqstebs da gamoxatavs Tavis damokidebulebas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da ganarCevs erTmaneTisagan leqss, gamocanas, enis gasatexs;•� amoicnobs zRapars dasawyisisa da dasasrulis formulebis mixedviT (iyo da

ara iyo ra;… Wiri iqa, lxini aqa...).•� svams / pasuxobs SekiTxvebs mosmenil teqstTan dakavSirebiT;•� amoicnobs personaJis emociur mdgomareobas (mxiaruli, mowyenili,

gakvirvebuli da a. S.);•� monawileobs personaJis jgufur daxasiaTebaSi;•� monawileobs teqstis saxeldaxelo inscenirebaSi, irCevs rolis Sesatyvis

intonaciasa da Jest­mimikas.

mimarTuleba: kiTxva

qarT. I. 5. moswavle saTanadod aRiqvams wakiTxuli martivi teqstis Sinaarss.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� kiTxulobs xmamaRla, mTliani sityvebiT (an damarcvliT) martivi winadadebebiT Sedgenil mcire moculobis teqstebs (sabavSvo leqsebs, gamocanebs, andazebs, enis gasatexebs, fragmentebs moTxrobidan da sxv.);

•� akavSirebs ilustracias wakiTxul teqstTan (mag. teqstis romeli epizodia gamoxatuli ama Tu im ilustraciaze);

•� qmnis teqstis an misi calkeuli epizodis Sesatyvis ilustraciebs;•� cdilobs daicvas pauza sasven niSnebTan da kiTxulobs saTanado intonaciT;•� winadadebis sazRvrebis Sesabamisad akeTebs pauzas;•� agrZelebs sxvis mier dawyebul kiTxvas;•� poulobs da kiTxulobs teqstSi maswavleblis mier miTiTiTebul adgilebs;•� svams kiTxvebs wakiTxulTan dakavSirebiT da pasuxobs maswavleblis mier

dasmul SekiTxvebs.

Page 49: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qarT. I. 6. moswavle amoicnobs teqstSi martiv enobriv erTeulebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganarCevs Tanxmovan da xmovan asoebs erTmaneTisgan;•� gamoarCevs sityvaSi marcvlebs;•� kiTxvis dasmiT saTanadod aRiqvams moqmedebis, sagnebisa da maTi Tvisebebiss, sagnebisa da maTi Tvisebebis

gamomxatvel sityvebs;•� ganarCevs da amoicnobs winadadebis sazRvrebs teqstSi.

qarT. I. 7. moswavles gamomuSavebuli aqvs wignTan muSaobis sawyisi Cvevebi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganarCevs wignis garekans, Tavfurcelsa da ZiriTad teqsts; •� kiTxvisas uWiravs / udevs wigni sworad da saTanado distanciaze;•� kiTxvisas iyenebs misTvis xelsayrel xerxs (magaliTad, TiTis gayoleba);•� formaluri niSnebis mixedviT (ilustraciebi, msxvili Srifti da a. S.)

amoicnobs sabavSvo wigns, Jurnals;•� ganarCevs saTaurs, ZiriTad teqsts, avtoris gvars da saxels, teqstis bolos

mocemul kiTxvebs;•� ganarCevs teqstis sityvier da arasityvier (ilustraciebi, pirobiTi niSnebi)

nawilebs;•� kiTxulobs xmamaRla, damarcvliT da mTliani sityvebiT, Tavadve asworebs

kiTxvis dros daSvebul Secdomebs (sityvis arasworad wakiTxvis SemTxvevaSi Tavidan kiTxulobs mas).

qarT. I. 8. moswavle gamoxatavs Tavis damokidebulebas wakiTxuli teqstis mimarT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� afasebs wakiTxuls (momewona / ar momewona);•� afasebs personaJs da mis saqciels (keTilia / borotia; kargad moiqca / cudad

moiqca);•� ixsenebs wakiTxulis msgavs ambavs;•� amoicnobs personaJis emociur mdgomareobas (mxiaruli / mowyenili /

gakvirvebuli).

mimarTuleba: wera

qarT. I. 9. moswavle wers karnaxiT da nabeWdi teqstidan / dafidan gadawers martiv winadadebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� xelis swori moZraobiT wers (gamosaxavs) anbanis yvela asos Sesabamisi mimarTulebiT, icavs proporciebs;

•� icavs manZils asoebs Soris;•� adekvaturad iyenebs bgeris grafikul gamoxatulebas _ asos;•� mocemuli bgerebiTa da asoebiT adgens sityvebs zepirad da Semdeg wers;•� SeuZlia nabeWdi / dafaze naweri teqstis sworad gadawera;•� cdilobs daweros sityvebi asoebis gamorCenisa da zedmeti CanarTebis

gareSe.

Page 50: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�0

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

qarT. I. 10. moswavle adgens martiv winadadebebs nacnob Temebze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� weris procesSi saTanadod iyenebs sagnebis, maTi Tvisebebisa da moqmedebis gamomxatvel sityvebs;

•� maswavleblis mier mocemuli sityvebis mixedviT agebs martiv winadadebas;•� sityvebis dasakavSireblad marTebulad iyenebs kavSirebs (da, magram...);•� werilobiT pasuxobs martiv kiTxvebs.

qarT. I. 11. moswavle icnobs da marTebulad iyenebs werilobiTi teqstis grafikul struqturas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganarCevs xelnawer teqsts nabeWdisgan;•� sworad aformebs martiv xelnawer teqsts: gamoyofs saTaurs da teqstissaTaurs da teqstis

ZiriTad nawils.

I klasis programis Sinaarsi

I klasis standartSi mocemuli Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemul Sinaarsze dayrdnobiT

1. informaciis gageba, analizi da Sefasebainformaciis gageba, analizi da Sefaseba

ZiriTadi Tematika: bgera da aso; marcvali. kavSiri da gansxvaveba doneebs Soris: sityva _ winadadeba; martivi winadadebis ageba; TxrobiTi, kiTxviTi da brZanebiTi winadadebebis intonaciis gamoxatva; winadadeba _ dasrulebuli azri.

2. enis komunikaciuri aspeqtebi

ZiriTadi Tematika: mosmenisa da saubris wesebi; Tavaziani metyveleba; metyvelebis etiketuri formebi (misalmeba, damSvidobeba, bodiSis moxda, madlobis gadaxda, Txovna); sityvieri da arasityvieri komunikacia (Jestebi, mimika, xmis doneebi, intonacia); werilobiTi teqstis grafikuli struqtura: gansxvavebuli tipis Sriftebi, ilustraciebi. teqsti, saTauri, avtori.

3. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatvamxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

ZiriTadi Tematika: mcire zomis leqsebi, moTxrobebi da zRaprebi Tanatolebze, samSobloze, megobrobaze, simarTleze, adamianur urTierTobebze, cxovelebze, sikeTesa da borotebaze, adamianisa da bunebis urTierTobaze.

sakiTxavi masala:literaturuli da xalxuri zRapari; mcire zomis folkloruli teqstebi:

enis gasatexebi, gamocanebi, andazebi, leqsebi. qarTuli da ucxouri sabavSvo klasika da Tanamedrove mwerlebis zRaprebi, moTxrobebi, komiqsebi, qarTuli sabavSvo leqsebi.

Page 51: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�1

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

II klasiwlis bolos misaRwevi Sedegebi

zepirmetyveleba kiTxva wera

1. moswavle adekvaturad reagirebs martiv sametyvelo situaciebSi.

2. moswavle ismens da igebs nacnob Tematikaze Seqmnil mcire zomis teqstebs da gamoxatavs Tavis damokidebulebas.

3. moswavle metyvelebaSimoswavle metyvelebaSi iyenebs aqtiur leqsikasa da ZiriTad enobriv formebs.

4. moswavle iyenebs kiTxvis martiv strategiebs.

5. moswavlemoswavle kiTxulobs da igebs mcire zomis teqstebs.

6. moswavle amoicnobs martivi teqstis arsebiT enobriv-gramatikul niSnebs.

7. moswavle adresatis gaTvaliswinebiT Txzavs martivi saxis sakomunikacio da miznobriv teqstebs.

8. moswavle damoukideblad adgens mcire moculobis teqstebs nacnobi leqsikis gamoyenebiT.

9. mcire moculobis teqstebismcire moculobis teqstebis Seqmnisas moswavle iyenebs ZiriTad gramatikul elementebs.

10. moswavle iyenebs nawerismoswavle iyenebs naweris gasworebis martiv xerxebs.

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: zepirmetyveleba

qarT. II. 1. moswavle adekvaturad reagirebs martiv sametyvelo situaciebSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs sametyvelo situaciis adresants (vin laparakobs), adresats (vis elaparakebian) da saubris Temas;

•� sametyvelo situaciisa da adresatis gaTvaliswinebiT SearCevs marTebul gamonaTqvams (rogor xar? / brZandebiT?);

•� adresatis gaTvaliswinebiT warmarTavs etiketur dialogebs nacnob Temebze (mipatiJeba, Tavaziani Txovna an uari da a. S.).

qarT. II. 2. moswavle ismens da igebs nacnob Tematikaze Seqmnil mcire zomis teqstebs da gamoxatavs Tavis damokidebulebas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gadmoscems mosmenili teqstis Sinaarss;•� asaTaurebs teqsts;•� agrZelebs sxvis mier dawyebul Txrobas;•� gamoxatavs sakuTar damokidebulebas personaJisa da misi moqmedebis mimarT

(momwons / ar momwons, kargad moiqca / cudad moiqca; keTilia, gonieria da a. S.);

•� ismens teqsts da asaxelebs Sesabamis multfilms, sabavSvo films. ixsenebs msgavssa da gansxvavebul adgilebs.

•� akavSirebs mosmenil teqstSi asaxul ambavs pirad gamocdilebasTan;•� gamoxatavs konkretuli personaJis qmedebiT aRZrul emociebs (mag., gamakvirva,

Semecoda da a. S.);•� monawileobs personaJis, obieqtis an movlenis jgufur daxasiaTebaSi.

Page 52: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�2

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

qarT. II. 3. moswavle metyvelebaSi iyenebs aqtiur leqsikasa da ZiriTad enobriv formebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aRwers da axasiaTebs nacnob sagans TvalsaCino niSnebis mixedviT;•� ganarCevs winadadebis modalobebs (Txroba, kiTxva, natvra, brZaneba) da

warmoTqvams maT Sesabamisi intonaciiT;•� ambis gadmocemisas iyenebs misTvis nacnob da bunebriv sityvaformebsa da

martiv winadadebebs;•� saTanadod iyenebs kavSirebs (an, magram...); •� sworad xmarobs kiTxviT sityvebs (vin?, ra?), uaryofiT nawilakebsa (ar, ver)

da nacvalsaxelebs (piris, kuTvnilebis) saTanado konteqstSi;•� ganasxvavebs Cveulebriv (rogor xar? wamodi, gTxov...) da Tavazianobis

gamomxatvel (rogor xarT? / brZandebiT? wamobrZandiT..., gTxovT...) enobriv formebs.

mimarTuleba: kiTxva

qarT. II. 4. moswavle iyenebs kiTxvis martiv strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� yuradRebas aqcevs da iyenebs saxelmZRvaneloSi mocemul pirobiT niSnebs;

•� cdilobs ganmartos ucnobi sityvebi konteqstis mixedviT an mimarTavs maswavlebels / mSobels;

•� iyenebs wignis sarCevs, teqstis Semdeg mocemul sityvaTa ganmartebebs;•� gamoyofs miTiTebul an saWiro abzacs, teqstis dasawyissa da

dasasruls;•� icnobs wignis martiv struqturas: wignis yda, Tavfurceli avtorisa

da saTauris miTiTebiT, teqsti, sarCevi; •� ilustraciebis mixedviT amoicnobs teqstis an wignis SesaZlo

Sinaarss;•� SemuSavebuli aqvs martivi wesi, romlis mixedviT wignSi iolad

CainiSnavs an moZebnis konkretul adgils.

qarT. II. 5. moswavle kiTxulobs da igebs mcire zomis teqstebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� xmamaRla (mTliani sityvebiT) kiTxulobs sabavSvo leqsebs, gamocanebs, andazebs, enis gasatexebs, igav­arakebs, mcire zomis moTxrobebs;

•� gamoarCevs axal sityvebsa da frazebs winadadebaSi, azustebs maTs mniSvnelobas kiTxvebis saSualebiT;

•� adekvaturad pasuxobs wakiTxuli teqstis irgvliv dasmul kiTxvebs;•� gadmoscems wakiTxuli teqstis Sinaarss axlad Seswavlili leqsikuri

erTeulebis gamoyenebiT;•� akavSirebs ilustracias wakiTxul teqstTan, moZebnis da kiTxulobs teqstSi

ilustraciis Sesabamis epizods;•� ilustraciebis mixedviT gamoTqvams varauds teqstis SesaZlo Sinaarsis

Sesaxeb;•� qmnis teqstis ilustraciebs;•� kiTxulobs gamometyvelebiT da saTanado intonaciiT, icavs winadadebebs

Soris pauzebs.

Page 53: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qarT. II. 6. moswavle amoicnobs martivi teqstis arsebiT enobriv-gramatikul niSnebs.niSnebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� xmamaRali kiTxvisas sworad gansazRvravs winadadebis sazRvrebs teqstSi; icavs pauzas;

•� cdilobs konteqstis gaTvaliswinebiT axsnas ucnobi sityvebi; •� ganarCevs da asaxelebs personaJis / obieqtis damaxasiaTebel sityvebs

Sinaarsobrivi TvalsazrisiT (sagnis, pirovnebis aRmniSvneli sityvebi, moqmedeba­mdgomareobis aRmniSvneli leqsika...);

•� adarebs da kiTxvis dasmis saSualebiT ajgufebs sityvebs (saxelebi da moqmedebis aRmniSvneli sityvebi, dajgufeba vin? da ra?... ras akeTebs?).ras akeTebs?).

mimarTuleba: wera

qarT. II. 7. moswavle adresatis gaTvaliswinebiT Txzavs martivi saxis sakomunikacio da miznobriv teqstebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� swers werils megobrebs da warmosaxviT personaJebs;•� adresatis mixedviT (mag., werili maswavlebels, werili megobars) SearCevs

sakomunikacio etikets (misalmebis, gamomSvidobebis, mokiTxvis, keTili survilebis da a. S. aRmniSvneli Cveulebrivi da Tavaziani formebi);

•� Seadgens gamafrTxilebel warwerebs da gancxadebebs (mag., nu SeexebiT; daikarga ZaRli da a. S.).

qarT.. II. 8. moswavle damoukideblad adgens mcire moculobis teqstebs nacnobi leqsikis gamoyenebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wers da asaTaurebs mcire zomis martiv teqsts;•� mokled wers piradi gamocdilebis Sesaxeb (zafxulis ardadegebi, Cemi megobari,

Sinauri cxovelebi da a. S.);•� pasuxobs kiTxvebs zepirad da Semdeg werilobiT;•� wers karnaxiT;•� swers werils megobrebs da warmosaxviT personaJebs; •� Seadgens gamafrTxilebel warwerebs da gancxadebebs (mag., frTxilad, ezoSi

ZaRlia, nu SeexebiT; daikarga ZaRli da a. S.);•� axasiaTebs misTvis nacnob sagnebs da adamianebs.

qarT. II. 9. mcire moculobis teqstebis Seqmnisas moswavle iyenebs ZiriTad gramatikul elementebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saxelebsa da moqmedebis aRmniSvnel sityvebs sworad aTanxmebs ricxvSi;edebis aRmniSvnel sityvebs sworad aTanxmebs ricxvSi;•� konteqstis mixedviT marTebulad iyenebs zmnis droebs (warsuli, awmyo,

momavali ­ dRes modis; guSin movida, xval mova...);•� iyenebs maerTebel kavSirebs sityvaTa da sityvaTa jgufebis dasakavSireblad

winadadebaSi;•� marTebulad xmarobs TxrobiT, brZanebiT da kiTxviT winadadebebs (sworad

iyenebs zmnur formebs) da winadadebebis bolos svams saTanado sasven niSnebs.

Page 54: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

qarT. II. 10. moswavle iyenebs naweris gasworebis martiv xerxebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� kiTxulobs sakuTar nawers xmamaRla da asworebs SemCneul Secdomebs;•� amoiwers maswavleblis mier Casworebul formebs an mTlian winadadebas

(Secdomebis gasworeba).

II klasis programis Sinaarsi

II klasis standartSi mocemuli Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemul

Sinaarsze dayrdnobiT

1. informaciis gageba, analizi da Sefaseba

ZiriTadi Tematika:

leqsikologiuri aspeqti: sityvebi gamoxataven nairgvar semantikas: sagans, Tvisebas, moqmedebas da sxv.; SeiZleba erTsa da imave sityvas sxvadasxva mniSvneloba hqondes; sityvis SerCeva SesaZlebelia (da aucilebeli) Sinaarsis mixedviT, raTa azri ukeT gadmoices.

gramatikuli aspeqti: xmovani da Tanxmovani; sityvis bgeriTi analizi da sinTezi. sityvis formobrivi analizis sawyisi Cvevebis gamomuSaveba; kavSiri da gansxvaveba doneebs Soris: sityva _ winadadeba _ teqsti; martivi winadadebis ageba da ZiriTadi sasveni niSnebis gamoyeneba; warmoTqmuli winadadebis intonaciis gamoxatva werisas da dawerilisa _ piriqiT, warmoTqmisas; sityvaTa Sinaarsobrivi kavSiri winadadebaSi; winadadeba _ dasrulebuli azri; mocemuli sityvebiT winadadebis konstruireba; TxrobiTi, kiTxviTi da Zaxilis winadadebebi.

2. enis komunikaciuri aspeqtebi

ZiriTadi Tematika: saubris Tema, adresanti da adresati; etiketuri dialogebi. mosmenis strategiebi (Tema, saTauri da sakvanZo sityvebi). SeswavliTi kiTxva (saswavlo teqstis kiTxvis strategiebi: saTaurisa da abzacebis mixedviT kiTxvebis dasma, sakvanZo sityvebis gamoyofa); teqstis koreqtirebis martivi xerxebi (Camateba, amoReba). teqsti, rogorc Tematuri da azrobrivi erTianoba. saTauris tipebi. teqstis struqturul­azrobrivi nawilebi: dasawyisi, ZiriTadi nawili, dasasruli. aRwera da msjeloba. miznobrivi da zepiri komunikaciis martivi teqstebi (werili, dialogi, gancxadeba, gamafrTxilebeli warwerebi).

3. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

ZiriTadi Tematika: leqsebi, moTxrobebi da zRaprebi Tanatolebze, samSobloze, megobrobaze, simarTleze, adamianur urTierTobebze, adamianisa da bunebis urTierTobaze, sikeTesa da borotebaze.

ZiriTadi Tematika: literaturuli da xalxuri zRaprebi, igav­arakebi; mcire folkloruli Janrebi: enis gasatexebi, gamocanebi, andazebi, leqsebi. qarTuli da ucxouri sabavSvo klasika, moTxrobebi, komiqsebi, qarTuli sabavSvo leqsebi.

Page 55: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

VII klasiVII klasiwlis bolos misaRwevi Sedegebi

zepirmetyveleba kiTxva wera1. moswavle ismens ucnobi informaciis Semcvel teqstebs da warmoadgens zepir informacias auditoriis winaSe

2. moswavle ismens da afasebsmoswavle ismens da afasebs sxvaTa metyvelebas maTi sakomunikacio amocanis gaTvaliswinebiT

3. moswavle cvlis sametyvelo qcevas sakomunikacio amocanisa da auditoriis gaTvaliswinebiT

4. moswavle monawileobs saklaso da saskolo diskusiebSi

5. moswavle amoicnobs da iyenebs zepirmetyvelebis ZiriTad enobriv maxasiaTeblebs

6. amoicnobs da Sesabamisad iyenebs zepiri komunikaciis strategiebs

7. moswavle kiTxulobs sxvadasxva tipis teqstebs. gamoxatavs da xsnis sakuTar damokidebulebas maT mimarT

8. moswavle amoicnobs teqstis Sesabamisobas konkretul mizansa dada auditoriasTan

9. moswavle aanalizebs teqsts struqturuli da enobrivi maxasiaTeblebis mixedviT

10. iyenebs kiTxvis miznis Sesabamis strategiebs

11. moswavle qmnis werilobiT teqstebs sxvadasxva mizniT

12. moswavle irCevs werilobiTi teqstis formasa da stils miznisa da auditoriis gaTvaliswinebiT

13. moswavle icavs werilobiTi teqstis organizaciis wesebsa da enobriv normebs

14. moswavle mimarTavs weris strategiebs naweris efeqturi organizebisaTvis

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: zepirmetyveleba

qarT. VII. 1. moswavle ismens ucnobi informaciis Semcvel teqstebs da warmoadgens zepir informacias auditoriis winaSe.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ismens Cumad, CainiSnavs ZiriTad faqtebsa da debulebebs, sakuTar damokidebulebas gamoxatavs araverbaluri xerxebiT: yuradRebiani mzeriT, Tavis daqneviT, RimiliT da sxv.;

•� sasaubro situaciaSi iTxovs Tanamosaubrisagan informaciis dazustebas (ver gagige / gagigeT; xom ar gaimeoreb? / gaimeorebT? ras gulisxmob? / gulisxmobT?);

•� azris dasazusteblad imeorebs Tanamosaubris naTqvams (rogorc gavige, Seni / Tqveni azriT, Sen / Tqven Tvli / TvliT...);

•� mosmenis Semdeg svams adekvatur kiTxvebs;•� mosmenil informaciaSi ganasxvavebs faqtebs damokidebulebebisagan

(Sefasebebisgan), amoicnobs mTavar azrs da reziumes saxiT warmoadgens auditoriis winaSe;

•� warmoadgens informacias jgufSi miRebuli gadawyvetilebis Sesaxeb konkretul sakiTxTan dakavSirebiT da ganmartavs, ra procesebi uZRoda win am gadawyvetilebis miRebas;

Page 56: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� SearCevs Temas zepiri gamosvlisaTvis, amzadebs moxsenebas da warmoadgens auditoriis winaSe;

•� aqcents akeTebs (intonaciiT, perifraziT, ganmartebebiT...) zepiri gamosvlis arsebiT sakiTxebze;

•� moiZiebs an sagangebod qmnis Sesaferis vizualur masalas (plakats, sqemas an raime sxva TvalsaCinoebas).

qarT. VII. 2. moswavle ismens da afasebs sxvaTa metyvelebas maTi sakomunikacio amocanis gaTvaliswinebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs mosaubris sakomunikacio amocanas (ismens skolaSi mowveuli stumris, tele­ da radiogadacemebis wamyvanTa da monawileTa saubars da gansazRvravs, ra mizans isaxaven isini: msmenelis informirebas, darwmunebas Tu garTobas);

•� msjelobs imis Sesaxeb, ramdenad gaarTva Tavi mosaubrem sakomunikacio amocanas (anu gasagebad miawoda Tu ara msmenels informacia, SeZlo Tu ara misi darwmuneba, garToba...);

•� aanalizebs satelevizio intervius an diskusias (ra iyo gadacemis Tema; ratom moiwvia wamyvanma maincdamainc es adamianebi; iyo Tu ara wamyvani koreqtuli; usmenda Tu ara stumars; iyo Tu ara raime gamaRizianebeli wamyvanis metyvelebaSi; ramdenad efeqturad iyenebdnen mosaubreebi Jest­mimikis enas da sxva);

•� msjelobs imis Sesaxeb, moewona Tu ara (da ratom) Tanaklaselis mier wakiTxuli leqsi, igav­araki, prozauli teqstis fragmentebi, zepirad gadmocemuli ambavi an warmodgenili informacia.

qarT. VII. 3. moswavle cvlis sametyvelo qcevas sakomunikacio amocanisa da auditoriis gaTvaliswinebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� reagirebs msmenelTa verbalur da araverbalur reaqciebze (imeorebs naTqvams ufro xmamaRla da garkveviT, anelebs an aCqarebs metyvelebis temps);

•� leqsis an mxatvruli prozis fragmentebis zepirad kiTxvis dros intonaciis saSualebiT gadmoscems nawarmoebSi asaxul ganwyobas da teqstis Sinaarsis Sesabamisad cvlis metyvelebis temps, xmis tembrs da simaRles;

•� ama Tu im situaciis gaTamaSebisas warmoTqvams erTsa da imave replikas sxvadasxva (sixarulis, gabrazebis, siamayis, mowyenilobis) gancdis gamomxatveli intonaciiT;

•� warmoadgens zepiri informaciis sxvadasxva versias auditoriis gaTvaliswinebiT (magaliTad, rogor mouyveboda erTsa da imave ambavs skolis direqtors da megobars, patara da­Zmas).

qarT. VII. 4. moswavle monawileobs saklaso da saskolo diskusiebSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� jgufTan erTad amzadebs sadiskusio gamosvlas: damoukideblad daamuSavebs sakiTxs, moiZiebs informacias, SeimuSavebs Tvalsazriss, romelsac gaacnobs

Page 57: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

da SeuTanxmebs jgufis wevrebs; •� gamodis wyvilis, jgufisa Tu klasis momxseneblis rolSi da iTvaliswinebs

da gamoxatavs maTs saerTo azrs;•� saubrisas Semoifargleba konkretuli TemiT da Tavs aridebs zogad sakiTxebze

msjelobas;•� ismens da eTanxmeba an koreqtulad uaryofs Tanamosaubris azrs;•� damajereblad icavs sakuTar azrs, magram ar cdilobs diskusiaSi dominanturi

poziciis dakavebas;•� saTanado wesisa da etiketis dacviT uZRveba mini­diskusias (im SemTxvevaSi,

Tu wamyvania da ara rigiTi monawile).

qarT. VII. 5. moswavle amoicnobs da iyenebs zepirmetyvelebis ZiriTadVII. 5. moswavle amoicnobs da iyenebs zepirmetyvelebis ZiriTad enobriv maxasiaTeblebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da iyenebs zepiri Txrobis damaxasiaTebel niSnebs (magaliTad, sasveni niSnebis funqciiT iyenebs intonacias, mimarTavs Jestebisa da mimikis enas da sxva);

•� ganasxvavebs da marTebulad iyenebs sxvadasxva funqciuri (sasaubro, mxatvruli, oficialur­saqmiani, publicisturi) stilisaTvis damaxasiaTebel sintaqsur konstruqciebs;

•� amoicnobs da axasiaTebs poetur nawarmoebSi bgerweriTi efeqtis Semqmnel elementebs (riTma, ritmi, aliteracia);

•� intonaciasa da sityvier signalebze dayrdnobiT amoicnobs mosaubris sakomunikacio amocanas (magaliTad, intonaciis mixedviT ganarCevs SekiTxvas Txovnisagan; Sefasebis gamomxatvel sityvebze dayrdnobiT amoicnobs mosaubris damokidebulebas saubris Temis mimarT da a. S.);

•� amoicnobs da iyenebs Sefasebis (damokidebulebis) gamomxatvel sityvebs (gankerZoebul sityvebsa da gamoTqmebs; garkveuli modalobebis gamomxatvel martivsa da Sedgenil Semasmenels: ̀ ara mgonia~..., ̀ vfiqrob~..., ̀ dasaSvebia~..., `savaraudoa~..., `samwuxaroa~... da sxva);

•� Txrobisas saTanadod iyenebs iribi naTqvamis gamomxatvel formebs; gadahyavs pirvel pirSi monaTxrobi mesame pirSi;

•� marTebulad iyenebs movlenaTa Tanmimdevrobis gamomxatvel sityvebs (pirvelad, jer, Semdeg, da bolos, dasasruls da sxva).

qarT. VII. 6. amoicnobs da Sesabamisad iyenebs zepiri komunikaciis strategiebs.strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs auditoriaze zemoqmedebis araverbalur xerxebs (mxedvelobiTi kontaqti, xmis awev­daweva, saubris tempis Secvla, Jestikulacia) zepiri gamosvlebis dros msmenelTa interesis gasaRviveblad;

•� amoicnobs msmenelis reaqciis da iyenebs sapasuxo strategiebs; magaliTad: azris perifrazireba, mokle ganmartebebis CarTva, cxovrebiseuli magaliTebis damowmeba da a. S.;

•� auditoriis winaSe gamosvlamde gadis repeticias;•� aanalizebs im faqtorebs, ramac xeli Seuwyo warmatebas an gamoiwvia

warumatebloba zepiri gamosvlis dros da maswavlebelTan erTad isaxavs xarvezebis gamosworebis gegmas.

Page 58: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

mimarTuleba: kiTxva

qarT. VII. 7. moswavle kiTxulobs sxvadasxva tipis teqstebs. gamoxatavs daVII. 7. moswavle kiTxulobs sxvadasxva tipis teqstebs. gamoxatavs da xsnis sakuTar damokidebulebas maT mimarT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sxvadasxva mizniT (Seswavla, siamovnebis miReba, garkveuli informaciis moZieba, gamoxmaureba, Sefaseba) kiTxulobs gansxvavebuli Janris mxatvrul da aramxatvrul teqstebs (leqsebs, igav­arakebs, novelebs, patara moTxrobebs, gamoCenili adamianebis biografiebs, sagazeTo qronikas, gancxadebebs, reklamas, sainformacio da misTvis saintereso Tematikis Semcvel statiebs, saTavgadasavlo literaturas da sxva);

•� amoicnobs teqstis mizans (risTvis aris dawerili teqsti: mkiTxvelis informirebis, garTobis Tu darwmunebisaTvis) da auditorias (visTvis aris gankuTvnili);

•� afasebs teqsts miznisa da auditoriis gaTvaliswinebiT (magaliTad, aris Tu ara saxelmZRvaneloSi mocemuli instruqciebi gasagebi; SeZlo Tu ara reklamam misi darwmuneba; isiamovna Tu ara mxatvruli nawarmoebis kiTxviT; miiqcia Tu ara sagazeTo statiis saTaurma misi yuradReba da sxva);

•� saubrobs imis Sesaxeb, raze daafiqra wakiTxulma; ra iyo teqstSi misTvis nacnobi da gasagebi; ra _ ucnobi da gaugebari;

•� amoicnobs wakiTxul informaciaSi mTavar azrs (ideas), ganasxvavebs faqtebs damokidebulebebisgan (Sefasebebisgan) da ajamebs maT reziumes saxiT (zepirad an werilobiT);

•� afasebs personaJebis moqmedebas: axasiaTebs maT saqcielisa da metyvelebis mixedviT;

•� afasebs mTxrobelis (an sxva personaJebis) damokidebulebas konkretuli gmiris mimarT;

•� ganmartavs personaJTa qcevis motivs, ukavSirebs sakuTar gamocdilebas (`me rogor moviqceodi~...) da cdilobs maTi qcevis prognozirebas gansxvavebul situaciaSi (`ra iqneboda, rom~...);

•� asaxelebs sayvarel wigns, mwerals, personaJs da xsnis Tavis arCevans.

qarT. VII. 8. moswavle amoicnobs teqstis Sesabamisobas konkretul mizansa da auditoriasTan.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs saTaurisa da teqstis urTierTmimarTebaze (magaliTad, daexmara Tu ara saTauri siuJetis amocnobaSi);

•� akeTebs komentars mxatvrul nawarmoebSi dialogis funqciis (ratom iyenebs mwerali teqstSi dialogebs), xedvis kuTxis (visi TvaliT aris aRqmuli movlenebi; vin aris mTxrobeli; Seicvleboda Tu ara raime sxva personaJs rom moeTxro igive ambavi), siuJetis (gamoyofs TxrobaSi moqmedebis ganviTarebis safexurebs) da ganwyobis (ganmartavs, rogor ukavSirdeba erTmaneTs ganwyoba da siuJetis ganviTareba: ra molodins gviqmnis nawarmoebis dasawyisi; marTldeba Tu ara es molodini) Sesaxeb;

•� amoicnobs da ganmartavs, rogor qmnis avtori ganwyobas nawarmoebSi: adarebs erTmaneTs sxvadasxva Janris nawarmoebis (magaliTad, deteqtivi, istoriuli

Page 59: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

moTxroba, igav­araki...) dasawyiss; ganmartavs, ra iqcevs mkiTxvelis yuradRebas;

•� amoicnobs da ganmartavs personaJTa saxeebis Seqmnis zogierT xerxs (magaliTad, avtoriseuli daxasiaTeba, metyveleba, portreti, interieri da sxva).

•� amoicnobs da ganmartavs auditoriaze zemoqmedebis xerxebs iseT teqstebSi, rogoricaa reklama;

•� ganmartavs, ra xerxebs iyenebs gazeTi mkiTxvelis yuradRebis misapyrobad (masalis ganlageba, sad aris moTavsebuli axali ambebi, reklama, statia; rubrikebi, saTaurebi, Srifti);

•� gamoyofs sainformacio statiaSi wamyvan abzacs da damatebiT abzacebs;•� gansazRvravs ZiriTad ideas da ganmartavs, rogor uwyobs xels sxvadasxva

mxatvruli detali ZiriTadi ideis warmoCenas (ra efeqts axdens saTauri, rogor moipova Jurnalistma informacia, faqtebs efuZneba misi monaTxrobi Tu mosazrebebs da sxva).

qarT. VII. 9. moswavle aanalizebs teqsts struqturuli da enobrivi maxasiaTeblebis mixedviT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da axasiaTebs sxvadasxva funqciur stils (sasaubro, mxatvruli, publicisturi, saqmiani);

•� gamoyofs teqstis funqciur tipebs (Txroba, aRwera, msjeloba) erTi TxrobiTi teqstis farglebSi da ganmartavs maTs daniSnulebas;

•� amoicnobs da ganmartavs sxvadasxva Janris teqstebis mniSvnelovani elementebis daniSnulebas (magaliTad, strofebad dayofis an ritmis, riTmis da sxva bgerweriTi efeqtebis daniSnulebas leqsSi; abzacis daniSnulebas prozaul teqstebSi);

•� amoicnobs da ganmartavs frazebsa da sityvebs (gankerZoebuli sityvebi da gamoTqmebi, sxvadasxva modalobis gamomxatveli zmnebi), romlebic exmarebian mkiTxvels, gamijnos faqti mosazrebisagan (Tvalsazrisisagan);

•� amoicnobs da ganmartavs zogierT stilistur efeqts (magaliTad, ganmeoreba, paralelizmi);

•� amoicnobs sityvebsa da frazebs, romlebic qmnis ganwyobas nawarmoebSi;•� amoicnobs mxatvrul saxeebs (gapirovneba, Sedareba, metafora), maTs enobriv

Taviseburebebs da ganmartavs maTs funqcias teqstSi;•� ganmartavs, sad iwyeba da sad mTavrdeba siuJetis ganviTarebis safexurebi

da ra markerebi gamoiyeneba amisaTvis (magaliTad, drois aRniSvna: maSin, rodesac, didi xnis winaT da a. S.; adgilis aRniSvna: Sors, cxra mTas iqiT, patara sofelSi da a. S.; movlenaTa Tanmimdevrobis aRniSvna: maSin, Semdeg da bolos);

•� ganmartavs, ratom aris Txroba I an III pirSi; atarebs eqsperiments, gadahyavs I pirSi monaTxrobi III pirSi an piriqiT da aRwers miRebul efeqts. msjelobs imis Sesaxeb, ratom iwereba ase cota istoria II pirSi;

•� atarebs eqsperiments zmnis droebTan dakavSirebiT: iRebs TxrobiTi xasiaTis teqsts, gadayavs zmnebi warsuli drois formidan awmyoSi da msjelobs miRebul efeqtze;

•� amoicnobs da ganmartavs auditoriaze zemoqmedebis enobriv saSualebebs teqstSi (sintaqsuri konstruqciebi, specifikuri leqsika, frazeologizmebi, myari Sesityvebebi);

•� ganmartavs enis arakonvenciuli gamoyenebis mizezebs teqstSi (Jargoni, dialeqtizmi, arasaliteraturo forma, neologizmi).

Page 60: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�0

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

qarT. VII. 10. iyenebs kiTxvis miznis Sesabamis strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wignis gacnobis mizniT iyenebs gacnobiTi kiTxvis xerxebs (cnoba avtors, wignis saTaurs, anotacias, epigrafs, Tavebis saxelwodebebs, aTvalierebs ilustraciebs, sqemebs, tabulebs);

•� konkretuli informaciis moZiebis mizniT swrafad CaikiTxavs teqsts, eZebs sayrdenebs: sakvanZo sityvebs, Tavebis, paragrafebis saTaurebs, kiTxulobs abzacebis pirvel winadadebas;

•� Seswavlis mizniT nela kiTxulobs teqsts, xelaxla gadaikiTxavs nawilebs, akeTebs Canawerebs da sxva);

•� msmenelTa winaSeE gamosvlisas kiTxulobs xmamaRla, warmoaCens masalis codnas da iTvaliswinebs auditoriis ganwyobas;

•� iyenebs sxvadasxva strategias SeswavliTi kiTxvis dros ucnobi sityvis mniSvnelobis gasagebad (konteqsti, sityvaTa agebulebis codna, leqsikoni);

•� qmnis leqsikons sityvaTa maragis gasamdidreblad;•� moiZiebs saWiro informacias misTvis saintereso Temebze sxvadasxva wyaroebSi

(enciklopediebi, leqsikonebi, wignebi, interneti).

mimarTuleba: wera

qarT. VII. 11. moswavle qmnis werilobiT teqstebs sxvadasxva mizniT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wers gamoxmaurebas wakiTxul wignze, nanax speqtaklze (aRniSnavs, ra moewona, ram daainteresa, ra ar moewona da ratom);

•� uaryofs an eTanxmeba sagazeTo publikaciaSi gamoTqmul mosazrebas da asabuTebs sakuTar pozicias;

•� wers sainformacio statias skolis gazeTisaTvis, icavs am tipis teqstisaTvis damaxasiaTebel stilsa da formas;

•� wers sareklamo teqsts (reklamas ukeTebs Tanaklaselebis mier Seqmnil saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis nimuSebs, saskolo RonisZiebas);

•� wers saqmian teqsts (magaliTad, gancxadebas an Txovnas);•� wers instruqcias an aRwers proceduras, sadac TanamimdevrobiT iZleva zust

miTiTebebs;•� wers TxrobiTi xasiaTis teqstebs (magaliTad, sakuTar an sxvis biografias;

realur an gamogonil istorias misTvis saintereso Temebze, literaturuli nawarmoebis an mis mier gamogonili personaJis Tavgadasavals);

•� Txzavs TxrobiTi teqstis dasawyisis ramdenime versias (iyenebs dasawyisis cnobil modelebs: mimarTva mkiTxvelisadmi; aforizmi an sayovelTaod aRiarebuli WeSmariteba; moqmedebis droisa da adgilis aRniSvna da sxva).

qarT. VII. 12. moswavle irCevs werilobiTi teqstis formasa da stils? miznisa da auditoriis gaTvaliswinebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wers sayvareli wignis Sesavals, sadac urCevs Tanatolebs, rom aucileblad waikiTxon es wigni;

Page 61: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�1

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

•� wers wakiTxuli wignis anotacias sxvadasxva (avtoris, gamomcemlis, mkiTxvelis) poziciidan;

•� wers misaloc an mosawvev baraTs sxvadasxva adresatisaTvis (megobris, Soreuli nacnobis, asakiT ufrosi adamianisaTvis), Tavs aridebs kliSeebsa da Stampebs;

•� wers sareklamo teqsts sxvadasxva auditoriisaTvis (magaliTad, bavSvebisa da didebisaTvis);

•� wers erTsa da imave istorias bavSvebisa da ufrosebisaTvis;•� swers werils megobars, wignis avtors, personaJs, gamoCenil adamians,

Sesabamisad cvlis weris stils.

qarT. VII. 13. moswavle icavs werilobiTi teqstis organizaciis wesebsa da enobriv normebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sworad iyenebs abzacs da sxva struqturul maxasiaTeblebs (saTaurs, qvesaTaurs da a. S.);

•� Tanamimdevrulad agebs Txrobas, sworad iyenebs erTi nawilidan meoreze gadasvlis aRmniSvnel sityvebs (jer, Semdeg, bolos...);

•� iyenebs sxvadasxva tipis (TxrobiT, kiTxviT, Zaxilis), struqturis (martivi, Tanwyobili, qvewyobili) da sigrZis (gavrcobili, gauvrcobeli) winadadebebs;

•� marTebulad iyenebs sasven niSnebs citirebisa da dialogis gadmocemis dros;•� marTebulad iyenebs da aformebs pirdapir da irib naTqvams;•� icavs marTlwerisa da punqtuaciis wesebs.

qarT. VII. 14. moswavle mimarTavs weris strategiebs naweris efeqturi organizebisaTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� weris dawyebamde gansazRvravs mizans da auditorias; agrovebs masalas;•� adgens teqstis gegmas;•� wers teqstis pirvel variants;•� iyenebs sxvadasxva resurss (leqsikoni, biblioTeka da sxva);•� gadaamuSavebs da gadaaTeTrebs nawers, yuradRebas amaxvilebs rogorc

Sinaarsze, ise stilis elementebze;•� daamuSavebs saboloo redaqcias damoukideblad an sxvebis (Tanaklaselis,

maswavleblis) daxmarebiT (asworebs punqtuaciur, stilistur da orTografiul Secdomebs);

•� maswavlebelTan erTad saxavs xarvezebis gamosworebis gzebs.

Page 62: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�2

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

VII klasis programis Sinaarsi

VII klasis standartSi mocemuli Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemul Sinaarsze dayrdnobiT

1. informaciis gageba, analizi da Sefaseba

enisa da teqstis urTierTmimarTeba. gramatikis swavlebaSifunqciur­semantikurigramatikis swavlebaSi funqciur­semantikuri midgomis upiratesoba, rac enobrivi movlenebis Rrma da mravalmxriv Seswavlas gulisxmobs maTi funqcionirebis TvalsazrisiT; enis gakveTilebze yuradReba unda daeTmos ara mxolod enis sistemis aRwera­klasifikacias, aramed sametyvelo amocanis Sesatyvisi swori, azrobrivad zusti, stilisturad da situaciurad marTebuli enobriv­gamomsaxvelobiTi xerxebis Ziebas. Sesabamisad, gramatikuli masala SerCeuli unda iqnas im sametyvelo amocanebis gaTvaliswinebiT, rac miTiTebulia standartSi da, bunebrivia, unda iswavlebodes ara izolirebulad, aramed Sesaswavli teqstebis stilur da Sinaarsobriv maxasiaTeblebTan erTad.

Tematika:

zogadi cnobebi qarTuli enis Sesaxeb. qarTuli enis buneba. qarTuli enis adgili msoflio enaTa Soris.

qarTuli enis bgeriTi Sedgeniloba. bgera. mxatvruli teqstis bgeriTi organizacia: aliteracia, asonansi, riTma. riTmis saxeebi, gariTmvis xerxebi. bgera da azri. bgerweris azrobrivi funqcia.

intonacia. intonaciis ZiriTadi elementebi: logikuri maxvili, pauza, melodika, metyvelebis tempi, xmis tembri; tipobrivi sintaqsuri konstruqciebis (kiTxviTi, TxrobiTi da sxva winadadebebis) intonaciuri naxazi. mxatvruli nawarmoebis intonaciuri analizi da gamometyvelebiTi kiTxva.

logikuri maxvili. logikuri maxvili, rogorc sityvis gamoyofisa da xazgasmis saSualeba winadadebaSi, mniSvnelovani adgilebisa ­ teqstSi.

pauza. pauza da misi azrobrivi datvirTva. logikuri (azrobrivi) da fsiqologiuri pauzebi (gaxsenebis, gaCumebis, daZabulobis pauzebi). pauzis aRniSvna werilobiT teqstSi.

werilobiTi teqstis grafikul-gamomsaxvelobiTi saSualebebi. werilo­biTi teqstis struqtura. sityvaTa da striqonTa ganlageba. sasveni niSnebi. vizualuri efeqtebi: teqstis figuruli ganlageba, Sriftis Secvla, sakvanZo sityvebis gamoyofa.

orTografia. orTografiis dacva _ werilobiTi teqstis aucilebeli maxasiaTebeli. orTografiuli leqsikoni. orTografiis darRveva, rogorc mxatvrul­gamomsaxvelobiTi xerxi.

punqtuacia. punqtuacia da azri. punqtuacia da intonacia. punqtuaciis niSnebis stilisturi SesaZleblobebi. punqtuaciis niSnebze uaris Tqma, rogorc mxatvruli xerxi.

leqsikologia. sityvaTwarmoebis Taviseburebani qarTul enaSi. sityvaT­warmoebis modeli, rogorc enis leqsikuri maragis gamdidrebis saSualeba. sityva mxatvrul teqstSi. sityvis gadataniTi mniSvneloba. sinonimebi, omonimebi, antonimebi, dialeqtizmebi, Jargoni, arqaizmebi, neologizmebi, profesiuli leqsika da maTi gamoyeneba mxatvrul teqstSi.

* * *

Sesabamisad, VIII klasSi yuradReba daeTmoba morfologiis sakiTxebs, arsebiTi saxelis, zedsarTavi saxelis, zmnis da sxva metyvelebis nawilebis gamomsaxvelobiT

Page 63: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

SesaZleblobebs, IX klasSi ki _ sintaqsuri konstruqciebis gamomsaxvelobiT SesaZleblobebs (detalurad ixileT Sesabamisi klasebis standartebTan).

2. enis komunikaciuri aspeqtebi

ZiriTadi cnebebi: zepiri da werilobiTi komunikacia. sakomunikacio situacia (vin, vis, ras, sad, rodis, ratom, risTvis). sakomunikacio amocana. komunikaciis adresati (auditoria). komunikaciis saxeebi: araoficialuri, oficialuri. sametyvelo qceva. zepiri metyveleba: xma, intonacia, Jesti, mimika. mosmenis ori ZiriTadi xerxi. zepiri metyvelebis strategiebi. kiTxva: gacnobiTi, ZiebiTi da SeswavliTi kiTxvis xerxebi.

3. teqsti, rogorc enobrivi erTeuli

ZiriTadi cnebebi. teqsti. teqstis Tema, saTauri, sakvanZo sityvebi, mTavari azri (idea), intonacia, dialogi, monologi, Janri, stili, metyvelebis tipebi. teqstis gadmocema (mokled, vrclad), Txroba.

metyvelebis funqciuri tipebi. aRwera, Txroba, msjeloba.teqstis funqciuri tipebi. sasaubro (megobruli werili, saubari, diskusia);

samecniero (saxelmZRvaneloebSi warmodgenili saswavlo teqstebi, enciklopediebis da cnobarebis statiebi); oficialur­saqmiani (gancxadeba, reklama, axsna­ganmarteba, reziume, anotacia, instruqcia, oficialuri werili); mxatvruli (miTi, zRapari, legenda, leqsi, igavi, moTxroba, novela); publicisturi (sainformacio qronika, sagazeTo statia, biografia, gamoxmaureba).

4. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

iseve, rogorc enobrivi, literaturuli masalac unda SeirCes standartSi dasmuli amocanebis gaTvaliswinebiT. kerZod, imisaTvis, rom literaturulma nawarmoebma miizidos mozardi, aRuZras wakiTxulis irgvliv msjelobisa da kamaTis survili, pirvel rigSi, is misTvis gasagebi eniT unda iyos dawerili; Semdeg ­ misTvis saintereso Temas unda exebodes da, bolos ­ gamokveTili da naTeli struqturiT unda gamoirCeodes. es ukanaskneli maxasiaTebeli mniSvnelovania imdenad, ramdenadac moswavlem unda gaacnobieros, rogor `igeba~ teqsti. magaliTad, standartSi dasmuli erT­erTi amocanis mixedviT, moswavle TxrobiTi teqstis struqturaSi unda erkveodes (unda amoicnos TxrobiTi teqstis struqtura, unda SeeZlos zepiri da werilobiTi Txroba), amitom sasurvelia SeirCes gamokveTili struqturis mqone TxrobiTi teqstebi, gamokveTili SesavliT, Sua nawiliT da dasasruliT.

poeturi nawarmoebebidan unda SeirCes gamokveTili bgerweruli efeqtebis mqone teqstebi, rac xels Seuwyobs enobriv­gamomsaxvelobiTi saSualebebis: riTmis, asonansis, aliteraciis Seswavlas.

Janrobrivi maxasiaTeblebis mixedviT VII klasSi rekomendebulia miTebis, zRaprebi, legendebis, moTxrobebis, novelebis, igavebisa da leqsebis Seswavla.

programis sayrdens, bunebrivia, qarTuli klasikuri da Tanamedrove literatura warmoadgens, magram dasaSvebia ucxouri literaturis saukeTeso Targmanebis gamoyenebac.

litmcodneobiTi aspeqtebi: riTma, ritmi, aliteracia, gapirovneba, Sedareba, metafora, sxvadasxva funqciur stili (sasaubro, mxatvruli, publicisturi, saqmiani); teqstis funqciuri tipebi (Txroba, aRwera, msjeloba); aforizmi; abzacis daniSnulebas prozaul teqstebSi; stilisturi efeqtebis Semqmneli mxatvruli saSualebani (ganmeoreba, paralelizmi...).

Page 64: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

VIII klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

zepirmetyveleba kiTxva wera

1. moswavle ismens msjelobas konkretul sakiTxebze da warmoadgens sakuTar Tvalsazriss auditoriis winaSe.

2. moswavle ismens da afasebs oratoris gamosvlas sakomunikacio amocanisa da auditoriis gaTvaliswinebiT.

3. moswavle amoicnobs da iyenebs msjelobis ZiriTad enobriv maxasiaTeblebs.

4. moswavle irCevs da iyenebs zepiri gamosvlis momzadebis strategiebs.

5. moswavle kiTxulobs teqstebs (mxatvruls da aramxatvruls), romlebic Seicaven garkveul Tvalsazriss an msjelobas konkretul sakiTxebze da gamoxatavs sakuTar damokidebulebas wakiTxulis mimarT.

6. moswavle aanalizebs teqstis Sesabamisobas konkretul mizansa da auditoriasTan.

7. moswavle aanalizebs nawarmoebis funqcionirebis mniSvnelovan aspeqtebs.

8. moswavleiyenebs enobrivi maxasiaTeblebis codnas teqstebis struqturis asaxsnelad.

9. moswavle iyenebs kiTxvis miznis Sesabamis strategiebs (gacnobiTi, SeswavliTi, ZiebiTi kiTxva).

10. werilobiT gadmoscemswerilobiT gadmoscems sakuTar Tvalsazriss, msjelobs konkretul sakiTxze saTanado argumentebis moxmobiT.

11. moswavle irCevs werilobiTi teqstis formasa da stils miznisa da auditoriis gaTvaliswinebiT.

12. sxvadasxva tipis teqstebis Sesaqmnelad moswavle marTebulad iyenebs enobriv-gramatikul struqturebsa da xerxebs.

13. moswavle mimarTavs weris strategiebs naweris efeqturi organizebisaTvis.

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: zepirmetyveleba

qarT. VIII. 1. moswavle ismens msjelobas konkretul sakiTxebze da warmoadgens sakuTar Tvalsazriss auditoriis winaSe.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� svams konkretul sakiTxs (konkretuli sakiTxi literaturuli nawarmoebidan, raime mniSvnelovani realuri yofiTi faqtis ganxilva, istoriuli movlenis Sefaseba da a. S.) da ismens sxvebis azrs am sakiTxTan dakavSirebiT;

•� msjelobs saTanado argumentaciis moxmobiT da Tanamimdevrulad aviTarebs Tavis mosazrebas;

•� msjelobidan gamoaqvs adekvaturi daskvna;

Page 65: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

•� sakuTari mosazrebis gasamyareblad iyenebs citatebs sainformacio wyaro­ebidan, sxvadasxva faqts, statistikur monacemebs, fragmentebs interviudan da a. S.;

•� teqstSi dasmul problemur sakiTxs imitirebuli situaciis (minispeqtakli, roluri TamaSebi, `literaturuli sasamarTlo~ da a. S.) saSualebiT warudgens auditorias (klass);

•� konkretuli auditoriisaTvis SearCevs teqstis Sesabamis tips (mag. roluri teqsti, Txroba, kamaTi);

•� ismens an Tavad gamoTqvams sakiTxis gadaWris alternatiul variantebs; gamokveTs sakuTar Tvalsazrissa da argumentebs.

qarT. VIII. 2. moswavle ismens da afasebs oratoris gamosvlas sakomunikacio amocanisa da auditoriis gaTvaliswinebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ismens da kritikulad afasebs, ramdenad Seesabameba sxvebis mier gamoyenebuli enobriv­stiluri saSualebebi msjelobisas gadmocemul Sefasebebs, damo­kidebulebebsa da daskvnebs;

•� leqsikis, frazeologizmebis, sintaqsuri konstruqciisa Tu sxva enobrivi niSnebis mixedviT amoicnobs, Tu romeli auditoriisaTvis aris gamosvla gamiznuli;

•� afasebs, ramdenad Seesabameba mosaubris mier gamoyenebuli enobrivi saSualebebi saubris Temas, mizansa da auditorias;

•� asaxelebs gamoxatvis TvalsazrisiT yvelaze efeqtur da sust adgilebs saubridan (sad iyo Txroba saintereso, STambeWdavi, monotonuri, mosawyeni, ra verbaluri Tu araverbaluri saSualebebiT miiRweoda efeqti).

qarT. VIII. 3. moswavle amoicnobs da iyenebs msjelobis ZiriTad enobriv maxasiaTeblebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da iyenebs zepiri msjelobisTvis damaxasiaTebel ZiriTad enobriv saSualebebs (magaliTad: Tvalsazrisisa da argumentis gamosakveTad iyenebs araverbalur saSualebebs: intervals saubarSi, intonacias, xmis sxvadasxva doneebs, Jestikulacias da a. S.);

•� mosmeniT ganasxvavebs da adekvaturad iyenebs zepiri msjelobisTvis damaxasiaTebel enobriv­gramatikul formebs (subieqturi damokidebulebis gamomxatveli enobriv­gramatikuli saSualebebi: CarTuli, danarTi, gankerZoebuli sityvebi da gamoTqmebi da sxva);

•� amoicnobs da iyenebs msjelobisTvis damaxasiaTebel funqciuri stilis enobriv maxasiaTeblebs (nominaluri winadadebebi, pirobiT­SedegobiTi konstruqciebi da a. S.);

•� amoicnobs ritorikul figurebs, romlebic efeqturad gamoxataven msjelobis mizans (argumentebis gamoyenebiT ama Tu im pirovnebis Seqeba / gakicxva, konkretuli movlenis gamarTleba / uaryofiTad Sefaseba da a. S.);

•� ganarCevs da saTanadod iyenebs sakuTar metyvelebaSi gamoTqmebs, romelTac gansakuTrebuli damarwmunebeli Zala aqvs (mag. figuraluri gamonaTqvamebi, saxe­simboloebi da a. S.).

Page 66: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

qarT. VIII. 4. moswavle irCevs da iyenebs zepiri gamosvlis momzadebis strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ismens sasaubro teqstebs (magaliTad, mowveuli pirovnebebis metyvelebas, sainformacio Tu sareklamo teqsts) da amoicnobs im damarwmunebel saSualebebs (magaliTad, argumentaciis siZliere, saTanado magaliTebi, lirikuli gadaxveva, figuraluri gamonaTqvamebi, emociuri foni da sxva), romlebic gansakuTrebul zemoqmedebas axdens auditoriaze;

•� amoicnobs da metyvelebisas iyenebs imgvar miniSnebebs, rogoricaa tonis cvalebadoba, xmis simaRle (xmis awev­daweva), an saubris siCqare, raTa moamzados auditoria axali da mniSvnelovani azris gasacnobad;

•� auditoriis winaSe gamosvlamde winaswar amzadebs da saTanado situaciebSi iyenebs damxmare (vizualur, eleqtronul, musikalur da a. S.) masalas;

•� auditoriis gaTvaliswinebiT moamzadebs konkretul teqsts da msmenelTa yuradRebis misapyrobad iyenebs sxvadasxva xerxs (mag. iumori, anekdotebi, statistikuri monacemebis gamoyeneba, emociuri metyveleba da sxva).

mimarTuleba: kiTxva

qarT. VIII. 5. moswavle kiTxulobs teqstebs (mxatvruls da aramxatvruls), romlebic Seicaven garkveul Tvalsazriss an msjelobas konkretul sakiTxebze da gamoxatavs sakuTar damokidebulebas wakiTxulis mimarT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da gansazRvravs problemur sakiTxebs wakiTxul teqstSi; •� sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT (adarebs da magaliTebi mohyavs adre

wakiTxuli teqstebidan, filmebidan da a. S.) ganixilavs teqstSi wamoWril sakvanZo sakiTxs;

•� arkvevs teqstSi dasmuli problemis gamomwvev mizezebs;•� poulobs sadiskusio problemis gadaWris alternatiul variantebs; •� moiZiebs argumentebs sadavo sakiTxis gadawyvetis TiToeuli variantis

mxardasaWerad;•� poulobs msgavsebebsa da gansxvavebebs sxvadasxva avtoris mier Seqmnil iseT

teqstebSi, romlebic Seicavs erTsa da imave an msgavs problemas;•� ixsenebs da sakuTari poziciis gasamyareblad iyenebs teqstSi wamoWrili

problemis Taobaze gamoTqmul gansxvavebul mosazrebebs;•� gamoxatavs sakuTar damokidebulebas teqstSi asaxuli zneobriv­eTikuri

problemebis mimarT.

qarT. VIII. 6. moswavle aanalizebs teqstis Sesabamisobas konkretul mizansa da auditoriasTan.da auditoriasTan.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs, ramdenad Seesabameba teqstis struqtura mizans; •� msjelobs, ra saSualebebiT axdens gavlenas avtori konkretul auditoriaze

da rogor qmnis ganwyobas;•� avtoriseuli miznis gaTvaliswinebiT msjelobs personaJTa daxasiaTebis

xerxebze;•� msjelobs, ramdenad Seesabameba teqstis dizaini mizansa da auditoras

(ilustraciisa da teqstis mimarTeba, Sriftis zoma da saxesxvaoba da sxva); •� msjelobs imaze, Tu ramdenad uwyobs xels sxvadasxva mxatvruli detali

ZiriTadi ideis warmoCenas.

Page 67: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qarT. VIII. 7. moswavle aanalizebs nawarmoebis funqcionirebis mniSvnelovan aspeqtebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mimoixilavs nawarmoebSi aRweril adgils, dros, axasiaTebs kulturul­socialur garemos;

•� akavSirebs am faqtorebs nawarmoebis SinaarsTan;•� saubrobs, Tu rogor SeiZleba Secvalos nawarmoebis Sinaarsi konteqsturi

faqtorebis cvlilebam; •� xsnis, Tu rogor SeiZleba Secvalos mkiTxvelis interpretacia konteqsturi

faqtorebis cvlilebam;•� saubrobs imaze, Tu rogor moqmedebs konteqsturi faqtorebi problemis arsis

gagebasa da misi gadaWris gzebze.

qarT. VIII. 8. moswavle iyenebs enobrivi maxasiaTeblebis codnas teqstebis struqturis asaxsnelad.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs mxatvrul xerxebs, romlebic teqsts efeqturs da sasiamovnos xdis (mag. hiperbolizacia, saxe­simboloebi, alegoria, metafora da sxva) da xsnis maTs daniSnulebas;

•� afasebs mxatvrul saxeebs da gaiazrebs maTs rols nawarmoebis SesaZlo interpretaciaSi;

•� amoicnobs da aRwers zogierT teqnikur xerxs, romelic gamoyenebulia garkveuli ganwyobis Sesaqmnelad (magaliTad, teqstis dizaini: dialogebisa da monologebis monacvleoba, teqstis Tavebad da abzacebad dayofa; nawilebis dasaTaureba da a. S.);

•� amoicnobs avtoris mier miznobrivad gamoyenebul leqsikas (arqaizmebi, dialeqturi formebi, Jargoni, neologizmebi, barbarizmebi da sxva) da saubrobs maTs daniSnulebaze;

•� xsnis, Tu rogor moqmedebs teqstis mkiTxveliseul interpretaciaze enobriv­gramatikuli formebi da wyoba (magaliTad, monologuri da dinamiuri metyvelebisTvis damaxasiaTebeli gramatikuli wyoba; danarTis, CarTulis da sxva gankerZoebuli sityvebisa da gamonaTqvamebis roli da a. S.).

qarT. VIII. 9. moswavle iyenebs kiTxvis miznis Sesabamis strategiebs (gacnobiTi, SeswavliTi, ZiebiTi kiTxva).

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� xelaxla ubrundeba teqstSi gaugebar adgilebs;•� moniSnavs teqstSi interpretaciisTvis mniSvnelovan adgilebs;•� iyenebs markirebis sakuTar sistemas (magaliTad, teqstis arSiaze pirobiT

niSnebs, iyenebs markers);•� azustebs teqstebSi mowodebuli informaciis sandoobas (gadaamowmebs

informacias enciklopediaSi, leqsikonebSi);•� iyenebs sakiTxebis CamonaTvalis formiT Sedgenil reziumeebsa da grafikul

cxrilebs teqstSi mniSvnelovani informaciisa da ideebis gamosakveTad.

Page 68: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

mimarTuleba: wera

qarT. VIII. 10. werilobiT gadmoscems sakuTar Tvalsazriss, msjelobs konkretul sakiTxze saTanado argumentebis moxmobiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� problemuri sakiTxis Sesaxeb wers narkvevs, sagazeTo statias, martiv proeqts, axsna­ganmartebiTi xasiaTis teqstebsa da angariSebs;

•� faqtebze, statistikur monacemebze, sxvadasxva wyaroebze (enciklopedia, leqsikonebi, interneti, televizia, presa) dayrdnobiT gansazRvravs problemas, werilobiT ayalibebs mosazrebas, SearCevs am mosazrebis ganmamtkicebel argumentebs;

•� problemuri Temis Sesaxeb Txzavs mxatvrul teqstebs: Canaxats, scenars roluri TamaSebisaTvis, mcire zomis moTxrobebs;

•� gamoxatavs da werilobiT ayalibebs pirad gancdebsa da ganwyobaze damyarebul STabeWdilebas;

•� cxovrebiseul da literaturul gamocdilebaze dayrdnobiT ayalibebs sakuTar Sexedulebas konkretul problemur sakiTxTan dakavSirebiT.

qarT. VIII. 11. moswavle irCevs werilobiTi teqstis formasa da stils miznisa da auditoriis gaTvaliswinebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da Tavadac iyenebs iseT saSualebebs (magaliTad, mwerlis, sazogado moRvawis gamonaTqvamebis / mosazrebebis damowmeba, mimarTvis an emociis gamoxatvis formebi da sxva), rac Seesabameba sxvadasxvagvar auditoriasa da miznebs;

•� auditoriis asakisa da codnis donis gaTvaliswinebiT aformebs teqsts;•� wers konkretul problemaze sxvadasxva poziciidan da sxvadasxva

auditoriisaTvis (magaliTad, skolaSi arsebuli problemuri situaciis Sesaxeb wers mSoblis, Tavad moswavlis, direqtoris da a. S. poziciidan);

•� warmoadgens problemuri sakiTxis Sesaxeb informacias sxvadasxva mizniT (darwmunebis, TanagrZnobis gamowvevis motiviT da sxva).

qarT. VIII. 12. sxvadasxva tipis teqstebis Sesaqmnelad moswavle marTebulad iyenebs enobriv-gramatikul struqturebsa da xerxebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sworad xmarobs zmnis dro­kiloTa da qcevis formebs;•� icavs punqtuaciisa da marTlweris saliteraturo normebs; •� marTebulad Caanacvlebs damokidebul winadadebebs informaciis damazustebeli

gankerZoebuli sityvebiTa da gamoTqmebiT (magaliTad, Cemi Zma, romelic Tormeti wlisaa... Cemi Zma, Tormeti wlis biWi...);Cemi Zma, Tormeti wlis biWi...);

•� marTebulad iyenebs msjelobisa da argumentaciisTvis Sesaferis leqsikasa da sintaqsur konstruqciebs (Tu... maSin; aqedan gamomdinare...; amrigad...; maSasadame...; rasac adasturebs...);

•� mimoxilviTi xasiaTis teqstis Seqmnisas iyenebs Sesabamis enobriv­gramatikul struqturebsa da xerxebs.

Page 69: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qarT. VIII. 13. moswavle mimarTavs weris strategiebs naweris efeqturi organizebisaTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� irCevs teqstis tips, Tematikas da Seadgens gegmas specifikuri miznebisa da auditoriis moTxovnebis gaTvaliswinebiT;

•� SearCevs masalas da ajgufebs gegmis Sesabamisad;•� Seaqvs teqstSi Sinaarsobrivi da struqturuli xasiaTis Sesworebebi, raTa

igi iyos mkafio, logikuri da Tanamimdevruli;•� asworebs nawerSi marTlweris, punqtuaciisa da gramatikul Secdomebs; iyenebs

orTografiul da ucxo sityvaTa leqsikonebs;•� msjelobisas sakuTari Tvalsazrisis dasasabuTeblad iyenebs iseT masalas,

rogoricaa citatebi sxvadasxva wyarodan, cxrilebi, fotoebi da xelovnebis nimuSebis suraTebi;

•� iyenebs kompiuterul teqnologias teqstebis Sesadgenad, dakabadonebisa da prezentaciis mosamzadeblad.

VIII klasis programis Sinaarsi

VIII klasis standartSi mocemuli Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemul Sinaarsze dayrdnobiT

1. informaciis gageba, analizi da Sefaseba

zogadi cnobebi qarTuli enis Sesaxeb. enis raoba da funqciebi; enaenis raoba da funqciebi; ena da azrovneba; ena da metyveleba; enaTa ojaxebi; qarTuli da misi monaTesave enebi; qarTuli saliteraturo ena da kiloebi.

leqsikologiuri aspeqtebi: specifikuri leqsika, sityvis pirdapiri da gadataniTi mniSvnelobiT xmareba; erT­ da mravalmniSvnelobiani sityvebi; sityvis mniSvnelobis gafarToeba­daviwroeba, sityvis konteqsturi mniSvneloba;sityvis konteqsturi mniSvneloba; frazeologizmebi, myari Sesityvebebi; arasaliteraturo formebis, Jargonisa da barbarizmebis arakonvencionaluri gamoyenebis aspeqtebi; leqsikonebze muSaoba.leqsikonebze muSaoba.

gramatikuli aspeqtebi: brunvis formaTa gamoyeneba zmnuri konstruqciebis konteqstSi: saxelobiTi, moTxrobiTi, micemiTi brunvebis funqcionireba; zedsarTavi saxeli da arsebiTi saxelis naTesaobiTi brunva ­ msazRvreli (msazRvrelis gamoyeneba sxvadasxva datvirTviT ­ informaciul teqstSi, mxatvrul teqstSi (epiTeti, metafora); ricxvSi SeTanxmebis sakiTxebi (ricxviTi saxeli ­ arsebiTi saxeli; saxeli ­ zmna); wodebiTi brunvis sakiTxi (sakuTar da sazogado saxelebTan); CvenebiTi nacvalsaxeli (es ­ eg ­ is, aseTi ­ maseTi ­ iseTi; ase ­ egre ­ ise dapirispireba), metyvelebis procesSi am erTeulTa gamoyenebis aspeqtebi; kumSva­kvecis sakiTxebi mxolobiTi­mravlobiTis konteqstSi; zmnis droiTi da sivrculi parametrebi (zmnizeda zmniswini) da brunvis formebi (moqmedebiTi, viTarebiTi brunvebi, Tandebuliani formebi ­ zmnizedur konstruqciebSi); droisa da movlenaTa Tanmimdevrobis aRmniSvneli enobriv­gramatikuli erTeulebi (pirvelad, jer, Semdeg, bolos, dasasruls; maSin, rodesac, didi xnis winaT da a. S.); zmnis droebi (warsulis,

Page 70: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�0

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

awmyosa da momavlis gamomxatveli zmnuri formebi); garkveuli modalobebis gamomxatveli zmnuri formebi; zmnis pirebi da nacvalsaxelTa sistemasTan mimarTeba;zmnis pirebi da nacvalsaxelTa sistemasTan mimarTeba; zmnis piris niSnebTan dakavSirebuli marTlweris sakiTxebi; qcevis arsi (obieqtebTan mimarTebiT). qcevis funqciebi (rogor Caenacvleba Tandebuliani saxeli: aSenebs TavisTvis ­ iSenebs; aSenebs sxvisTvis ­ uSenebs); kontaqti da masTan dakavSirebuli marTlweris wesebi (ratom gaakeTebina, daawerina da ara gaakeTebia, daaweria); gvari (konversiis arsis gaazreba da funqciebi teqstSi); zmnis dro da Sida kilour­aspeqturi diferenciacia (sruli, usruli, kilouri sxvaoba: vkece, vkece, ver davkece tipisa da sxva.).

2. enis komunikaciuri aspeqtebi

ZiriTadi cnebebi: zepiri da werilobiTi komunikaciis calmxrivi (zepiri gamosvla auditoriis winaSe) da mravalmxrivi (kamaTi, diskusia) formebi; sakomunikacio situaciis elementebi (adresati, adresanti) da maTi funqciuri mimarTeba; sakomunikacio amocana, misi gavlena teqstis formaze; zepiri komunikaciis araverbaluri xerxebi (intonacia, Jesti, mimika, xmis sxvadasxva done, pauza metyvelebaSi, metyvelebis siCqare); komunikaciis saxeebi: araoficialuri, oficialuri.

metyvelebis tipebi. msjeloba, diskusia,teqstis saxeebi. mimoxilviTi xasiaTis teqstebi; narkvevi, sagazeTo statia,

martivi proeqti, axsna­ganmartebiTi xasiaTis teqstebi, angariSi, Canaxati, scenari roluri TamaSebisaTvis, mcire zomis moTxrobebi.

strategiebi. mosmenisa da metyvelebis strategiebi (problemis gansazRvra, mosazrebis Camoyalibeba, argumentis dasaxeleba); kiTxvis strategiebi (markirebis sistema, informaciis gadamowmeba, enciklopediebiTa da l;eqsikonebiT sagebloba reziumisa da cxrilebis Sedgena), weris strategiebi (dagegmva, masalis Segroveba, naweris gadamuSaveba, redaqtireba, koreqtireba).

3. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

standartSi asaxuli amocanebis gaTvaliswinebiT sasurvelia SeirCes imgvari literaturuli nawarmoebebi, romlebSic gamokveTili Tematika Seesatyviseba moswavleTa Sinagan samyaros, maT moTxovnilebebsa da interesTa sferos. teqstebma da maTSi asaxul sakvanZo, sadavo sakiTxebze msjelobam xeli unda Seuwyos mozardSi refleqsuri azrovnebis Cvevebis gamomuSavebas; mxatvruli azrovnebis unaris ganviTarebas, TviTSemecnebis surviliს gaRvivebas.

iseve, rogorc VII klasSi, programis sayrdens am etapzec warmoadgens qarTuli klasikuri da Tanamedrove mwerloba, ucxouri literaturis saukeTeso nimuშებთან erTad.

Page 71: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�1

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

X klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

zepirmetyveleba kiTxva wera

1. moswavle monawileobs saklaso da saskolo diskusiebSi

2. kamaTis dros moswavle mimarTavs Sesabamis taqtikas da icavs sametyvelo qcevis eTikur normebs

3. auditoriis winaSe moxsenebiT gamosvlisas moswavle iyenebs zepiri komunikaciis efeqtianobis gasaZlierebel xerxebs

4 moswavle aanalizebs da afasebs Tanaklaselebis zepir moxsenebebs

5. moswavle amoicnobs da Sesabamisad iyenebs zepiri komunikaciis strategiebs

6. moswavle kiTxulobs da aanalizebs sxvadasxva tipis teqstebs funqcionirebisa da organizebis TvalsazrisiT.

7. moswavle ganasxvavebs teqstSi faqtobriv, konceptualur da qveteqstur informacias

8. moswavle kiTxulobs sxvadasxva Janris mxatvrul nawarmoebebs, publicistur Txzulebebs da gamoxatavs sakuTar damokidebulebas.

9. moswavle kiTxulobs, aanalizebs sxvadasxva Janris mxatvrul nawarmoebs

10. moswavle iyenebs kiTxvis miznis Sesabamis strategiebs

11. moswavle wers Txzulebas sxvadasxva mizniT da sxvadasxva auditoriisaTvis

12. moswavle qmnis mxatvrul teqsts mocemuli pirobis an modelis mixedviT

13. moswavle wers saswavlo referats erTi an ramdenime wyaros mixedviT.

14. moswavle adgens teqstis konspeqts Sesabamisi wesebis dacviT.

15. moswavle wers gamoxmaurebas wakiTxul wignze an mxatvrul nawarmoebze

16. moswavle mimarTavs weris strategiebs naweris efeqturi organizebisaTvis

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: zepirmetyveleba

qarT. X. 1. moswavle monawileobs saklaso da saskolo diskusiebSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� diskusiis dros warmoadgens sakuTar an jgufis saerTo pozicias;•� mkafiod da gasagebad ayalibebs azrs;•� msjelobs argumentirebulad, gamoaqvs adekvaturi daskvna;•� iyenebs faqtebs (mag., statistikur monacemebs) da citatebs sxvadasxva

wyarodan sakuTari mosazrebis gasamyareblad;

Page 72: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�2

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� saubrisas Semoifargleba konkretuli TemiT da Tavs aridebs zogad sakiTxebze msjelobas;

•� damajereblad icavs sakuTar mosazrebas, magram ar cdilobs diskusiaSi dominanturi poziciis dakavebas;

•� saTanado wesisa da etiketis dacviT uZRveba mini­diskusias (im SemTxvevaSi, Tu wamyvania).

qarT. X. 2. kamaTis dros moswavle mimarTavs Sesabamis taqtikas da icavs sametyvelo qcevis eTikur normebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� Tu TviTon ayenebs Teziss, mimarTavs ̀ Tavdasxmis~ taqtikas (pirdapiri mimarTva adresatisadmi; oponentis kiTxvebiT `dabombva~);

•� Tu oponentia, iyenebs `diax, magram...…~; `nawilebad dayofis~ da `Sejamebis~ meTodebs (Tavidan TiTqos eTanxmeba mowinaaRmdeges, Semdeg misi Tezisis uaryofaze gadadis: mowinaaRmdegis argumentacias nawil­nawil ganixilavs; ajamebs mowinaaRmdegis pozicias da gadadis mis uaryofaze);

•� akontrolebs sakuTar xmas, mimikas da Jestikulacias;•� ar aris zedmetad kategoriuli;•� ar aris zedmetad seriozuli (ganmuxtavs situacias xumrobiT, iumoriT).•� koreqtulia oponentebis mimarT, ismens da konstruqciulad pasuxobs

gansxvavebul azrs.

qarT. X. 3. auditoriis winaSe moxsenebiT gamosvlisas moswavle iyenebs zepiri komunikaciis efeqtianobis gasaZlierebel xerxebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amyarebs kontaqts msmenelebTan (iyenebs ritorikul SekiTxvebs, mimarTvas, erToblivi moqmedebis amsaxvel ganmazogadebel formebs. mag., `Cveni mizania...~... `mivaqcioT yuradReba~... `rogorc viciT~.... da sxva);`mivaqcioT yuradReba~... `rogorc viciT~.... da sxva);

•� uiolebs auditorias informaciis aRqmas (specialurad gamoyofs informaciis nawilebs; imeorebs; mohyavs magaliTebi; mkveTrad aRniSnavs erTi Temidan meoreze gadasvlas: mag.: `upirveles yovlisa~..., `Semdeg~..., `dabolos~..., `moviyvan mxolod erT magaliTs~..., `mivaqcioT yuradReba~..., `vimeoreb~..., `axla ganvixiloT~..., `gadavideT momdevno sakiTxze~... da sxva);

•� miipyrobs msmenelis yuradRebas (gamoyofs moxsenebis saintereso nawils specialuri leqsikis, CanarTebis, ritorikuli SekiTxvebis, SeZaxilebis saSualebiT; mag.: `aRmoCnda, rom es ase ar aris~...., `es xom Zalian iolia~..., `ra aris aq araCveulebrivi?~... `evrika!~ da sxva);

•� gamoyofs mTavars, arsebiTs (iyenebs mizezSedegobriv konstruqciebs; msmenelisadmi pirdapir mimarTvas. mag., `Sesabamisad~..., `SevajamoT~..., `SeiZleba davaskvnaT~..., `miaqcieT yuradReba~... da sxva);

•� gamoxatavs Tavis damokidebulebas informaciis Sinaarsisadmi (Txrobisas iyenebs pirvel pirs, damokidebulebis gamomxatvel CanarTebs. mag., `minda giamboT~..., `Cemi azriT~..., `mTlianad viziareb azrs~..., `aqedan gamomdinare, mimaCnia~... da sxva).

Page 73: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qarT. X. 4. moswavle aanalizebs da afasebs Tanaklaselebis zepir moxsenebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs imis Sesaxeb, Tu ramdenad efeqturi iyo moxsenebis Sesavali nawili (SeZlo Tu ara momxsenebelma msmenelebTan kontaqtis damyareba; saubris Temis gamokveTa; moaxerxa Tu vera msmenelis daintereseba da ra xerxebi gamoiyena amisaTvis);

•� ganmartavs, ramdenad efeqturad iyo warmodgenili moxsenebis ZiriTadi nawili (iyo Tu ara informacia dayofili azrobriv monakveTebad; damajerebeli iyo Tu ara momxseneblis msjeloba, moyvanili magaliTebi, faqtebi, citatebi; iyo Tu ara mkveTrad gamoyofili erTi nawilidan meoreze gadasvla);

•� msjelobs imis Sesaxeb, ramdenad efeqturi iyo moxsenebis daskvniTi nawili (ramdenad kargad SeZlo momxsenebelma ganmazogadebeli Tezisebis an moxsenebis ZiriTadi azris Camoyalibeba da ra xerxebi gamoiyena man amisaTvis).

qarT. X. 5. moswavle amoicnobs da Sesabamisad iyenebs zepiri komunikaciis strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs auditoriaze zemoqmedebis araverbalur xerxebs (mxedvelobiTi kontaqti, xmis awev­daweva, saubris tempis Secvla, Jestikulacia) da Sesabamisad iyenebs maT zepiri gamosvlebis dros msmenelTa interesis gasaRviveblad;

•� amoicnobs msmenelis reaqcias da iyenebs sapasuxo strategiebs, rogoricaa azris perifrazireba sicxadisaTvis an momzadebuli teqstidan gadaxveva azris ukeT ganmartebisaTvis;

•� amzadebs teqsts da vizualur masalas auditoriis winaSe gamosvlamde, gadis repeticias;

•� aanalizebs faqtorebs, ramac xeli Seuwyo warmatebas an gamoiwvia warumatebloba zepiri gamosvlis dros da maswavlebelTan erTad saxavs xarvezebis gamosworebis gegmas.

mimarTuleba: kiTxva

qarT. X. 6. moswavle kiTxulobs da aanalizebs sxvadasxva tipis teqstebs funqcionirebisa da organizebis TvalsazrisiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aRwers teqstis kompozicias. aRniSnavs, ras warmoadgens teqsti: dasrulebul nawarmoebs, winadadebas, prozaul strofs Tu fragments; rogor aris igi dayofili abzacebad (abzaci udris fragments, strofs; abzaci naklebia strofze, winadadebaze);

•� aRniSnavs, romeli piria (I Tu III) teqstis avtori da ra Taviseburebas aniWebs es teqsts;

•� miuTiTebs, gvxvdeba Tu ara teqstSi avtoriseuli metyveleba da movlenebis avtoriseuli Sefaseba;

•� gansazRvravs, ra formiT aris gadmocemuli sxvisi metyveleba (pirdapiri / iribi naTqvami) da msjelobs SerCeuli formis efeqturobaze;

•� axasiaTebs teqsts metyvelebis procesSi monawile pirebis raodenobis mixedviT (monologi, dialogi, polilogi);

Page 74: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� gansazRvravs metyvelebis tips (aRwera, Txroba, msjeloba);•� axasiaTebs teqstSi arsebul kavSirebs (jaWvuri, paraleluri);•� gansazRvravs funqciur stils (sasaubro Tu mwignobruli; samecniero,

oficialur­saqmiani, publicisturi, mxatvruli);•� aRniSnavs, ra mxatvrul­gamomsaxvelobiTi xerxebi (epiTeti, Sedareba,

metafora, alegoria, gapirovneba, paralelizmi, gradacia, inversia da sxva) gamoiyeneba teqstSi da ra mizniT.

qarT. X. 7. moswavle ganasxvavebs teqstSi faqtobriv, konceptualur da qveteqstur informacias.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amokrebs teqstidan faqtobriv informacias (anu informacias moqmedebis adgilis, drois, monawileebis Sesaxeb; saqmis viTarebis, movlenaTa Tanamimdevrobis, personaJTa qcevis Sesaxeb);

•� mimarTavs gansxvavebul strategiebs konceptualuri informaciis amosakrebad mxatvrul da aramxatvrul teqstebSi (mxatvrul teqstebSi akvirdeba avtoriseul plans: lirikul gadaxvevebs, movlenaTa da personaJTa avtoriseul Sefasebebs; aramxatvrul teqstebs yofs abzacebad, gacxrilavs TiToeul abzacs detalebis, magaliTebis, avtoriseuli Sefasebebisagan da am gziT ayalibebs Tezisebs teqstis TiToeuli abzacidan);

•� amoicnobs qvetestur informacias da aqvs qveteqstebis axsnis sakuTari versia.

qarT. X. 8. moswavle kiTxulobs sxvadasxva Janris mxatvrul nawarmoebebs, publicistur Txzulebebs da gamoxatavs sakuTar damokidebulebas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saubrobs imis Sesaxeb, Tu raze daafiqra nawarmoebma (publicisturma Txzulebam);

•� akritikebs an iziarebs nawarmoebis personaJis an avtoris Sexedulebebs (mohyavs citatebi teqstidan sakuTari azris naTelsayofad);

•� msjelobs problemaze, romelic dainaxa nawarmoebSi (publicistur TxzulebaSi);

•� ganmartavs, ratom isiamovna / ver isiamovna nawarmoebis (publicisturi Txzulebis) kiTxviT;

•� saubrobs imis Sesaxeb, ramdenad Seesabameba / ar Seesabameba is, rac nawarmoebSia (publicistur TxzulebaSia) asaxuli, mis pirad cxovrebiseul gamocdilebas an Sexedulebebs.

qarT. X. 9. moswavle kiTxulobs, aanalizebs sxvadasxva Janris mxatvrul nawarmoebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansazRvravs nawarmoebis centralur ideas / problematikas;oblematikas;•� ajgufebs personaJebs konfliqtTan mimarTebaSi;•� msjelobs nawarmoebis kompoziciur Taviseburebaze; sakvanZo epizodebis

(scenebis) urTierTkavSirze; misi struqturuli elementebis (eqspozicia, prologi, epilogi...) daniSnulebaze;

Page 75: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

•� TxrobiTi xasiaTis nawarmoebebSi gamoyofs siuJetis ganviTarebis safexurebs (kvanZis Sekvra, moqmedebis ganviTareba, kulminacia, kvanZis gaxsna);

•� saubrobs personaJis xatvis xerxebze nawarmoebSi (portreti, peizaJi, interieri, avtoriseuli daxasiaTeba, personaJis metyveleba);

•� msjelobs avtoris metyvelebis Taviseburebaze: mxatvrul­gamomsaxvelobiT xerxebsa da maTs funqciaze nawarmoebSi;

•� gansazRvravs avtoris, mTxrobelis, personaJis pozicias an xedvis kuTxes, rac ganapirobebs nawarmoebSi warmodgenili ambis / konfliqtis / problemis interpretacias;

•� afasebs lirikul nawarmoebs subieqtur aRqmasa da / an mxatvruli faseulobebis gaazrebaze dayrdnobiT;

•� akavSirebs mxatvrul nawarmoebs istoriul konteqstTan da TanamedroveobasTan (msjelobs imis Sesaxeb, Tu rogor aisaxa istoriuli viTareba, epoqis kulturuli da literaturuli tradiciebi ama Tu im nawarmoebSi).

qarT. X. 10. moswavle iyenebs kiTxvis miznis Sesabamis strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs kiTxvis sxvadasxva xerxs: gacnobiTi kiTxva, SeswavliTi kiTxva, kiTxvava, kiTxva ZiriTadi informaciis amokrebisaTvis;

•� iyenebs markirebis sxvadasxva xerxs (miniSnebebi teqstis arSiaze, sakvanZo sityvebis an saintereso adgilebis xazgasma, sxvadasxva feris markeris gamoyeneba da sxva);

•� iyenebs sxvadasxva saSualebas ucnobi sityvis mniSvnelobis dasadgenad (konteqsti, sityvaTa agebulebis codna, leqsikoni);

•� qmnis leqsikons sityvaTa maragis gasamdidreblad;•� moniSnavs da amoiwers teqstidan konceptualuri Tu faqtobrivi TvalsazrisiT

mniSvnelovan citatebs da urTavs komentarebs.

mimarTuleba: wera

qarT. X. 11. moswavle wers Txzulebas sxvadasxva mizniT da sxvadasxva auditoriisaTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� weris dawyebamde azustebs mizans da auditorias (risTvis wers: TviTgamoxatvis, mkiTxvelis informirebis, darwmunebis Tu mxatvruli nawarmoebis Seqmnis mizniT; vin iqneba misi naweris potenciuri mkiTxveli: maswavlebeli, sxva ufrosebi, Tanatolebi Tu masze umcrosebi);

•� irCevs miznisa da auditoriis Sesaferis stils (mag., Tu naweri misi Tanatolebis an masze umcrosebisTvisaa gankuTvnili, irCevs familarul tons da mis Sesatyvis leqsikas; sakonferencio TemisaTvis akademiur stils da sxva);

•� arCevs da iyenebs wyaroebs miznisa da auditoriis gaTvaliswinebiT;•� Savad Sesrulebis Semdeg gadaamuSavebs nawers (gadaxedavs kritikuli TvaliT;

amoiRebs, Caamatebs, gadaaadgilebs imis mixedviT, aris Tu ara saTqmeli logikurad dalagebuli, gasagebia Tu ara auditoriisaTvis, aris Tu ara Sesavali da daskvna efeqturi; aris Tu ara kavSiri winadadebebsa da abzacebs, teqstis calkeul nawilebs Soris; miesadageba Tu ara mizansa da saTaurs).

Page 76: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

qarT. X. 12. moswavle qmnis mxatvrul teqsts mocemuli pirobis an modelis mixedviT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wers igavs mocemuli moraluri sentenciis sailustraciod;•� mocemuli dasawyisis mixedviT agrZelebs nawarmoebs (moTxrobas, novelas,

zRapars, igavs, leqss, piesas) Janris specifikis gaTvaliswinebiT;•� aqvs nawarmoebis dasasrulis sakuTari versia / versiebi;•� wers moTxrobas mocemuli winadadebis mixedviT (Sifravs winadadebaSi Cadebul

faqtobriv da qveteqstur informacias da ayalibebs logikurad gamarTuli teqstis saxiT);

•� qmnis mxatvrul teqsts mocemuli saTauris, Temis, ideis an fabulis mixedviT;

•� wers parodias romelime cnobil nawarmoebze;•� gadmoaqvs warsul epoqebSi Sqmnili cnobili nawarmoebis fabula Tanamedrove

epoqaSi da Txzavs siuJets axali socialuri da istoriuli konteqstis gaTvaliswinebiT (mag., `Tanamedrove mgzavris werilebi~);

•� Txzavs poetur nawarmoebs mocemuli sariTmo sityvebis gamoyenebiT.

qarT. X. 13. moswavle wers saswavlo referats erTi an ramdenime wyaros mixedviT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� irCevs Temas;•� moiZiebs da daamuSavebs wyaroebs;•� adgens referatis gegmas;•� wers referats Sesabamisi standartis dacviT (zustad pasuxobs Temas,

miznobrivad iyenebs wyaroebs, aformebs Sesabamisad);•� Tu referati erTi statiis mixedviT iwereba, icavs Sesabamis sqemas: Sesavali

(statiis dasaxeleba, sad da rodis gamoqveynda; cnobebi avtoris Sesaxeb; statiis Tema; avtoris mier arCeuli kvlevis, argumentaciis meTodi); statiaSi gaSuqebuli ZiriTadi sakiTxebis, problemebis, debulebebis CamonaTvali; amaTgan yvelaze mniSvnelovanTa analizi; Sefaseba.

qarT. X. 14. moswavle adgens teqstis konspeqts Sesabamisi wesebis dacviT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iwers dasakonspeqtebeli teqstis monacemebs (avtori, saTauri, gamocemis weli);

•� dakonspeqtebamde, Sinaarsis kargad gasaazreblad yuradRebiT gadaikiTxavs teqsts;

•� adgens gegmas _ konspeqtis sayrdens;•� dakonspeqtebis dros furcelze tovebs vrcel mindvrebs Semdgomi damatebebis,

SeniSvnebis, ucnobi sityvebisa da terminebis axsna­ganmartebebisaTvis;•� mimarTavs teqstis perifrazirebas anu wers sakuTari sityvebiT (rac xels

uwyobs informaciis gaazrebas da, Sesabamisad, damaxsovrebas).

Page 77: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qarT. X. 15. moswavle wers gamoxmaurebas wakiTxul wignze an mxatvrul nawarmoebze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gadmoscems wakiTxuliT aRZrul STabeWdilebebs;•� warmoadgens problemas, romelic dainaxa nawarmoebSi; akritikebs an iziarebs

avtoris Tvalsazriss;•� gamoxatavs personaJTa mimarT sakuTar damokidebulebas;•� msjelobs imis Sesaxeb, ra iyo konkretul nawarmoebSi misTvis misaRebi da ra

­ miuRebeli;•� misTvis yvelaze STambeWdav adgilebs ukeTebs komentarebs;•� moixmobs adgilebs teqstidan sakuTari azris dasasabuTeblad.

qarT. X. 16. moswavle mimarTavs weris strategiebs naweris efeqturi organizebisaTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� Tavs uyris ideebs (iyenebs ideebis generirebis sxvadasxva teqnikas: wyaroebis kiTxva, `gonebrivi ieriSi~, Jurnalisturi kiTxvebi da sxva);

•� winaswar agrovebs masalas (citatebi nawarmoebebidan, sxvadasxva mkvlevarTa mosazrebebi, istoriuli faqtebi da da sxva);

•� irCevs da kritikulad afasebs wyaroebs. gamoyenebis SemTxvevaSi aucileblad miuTiTebs da icavs masalis damowmebis wesebs: citireba, perifrazireba, reziumireba;

•� kiTxulobs nawers sakoreqturod, asworebs Secdomebs, leqsikonebis mixedviT amowmebs formebs;

•� xmamaRla ukiTxavs nawers Tanaklasels (maswavlebels, mSobels) da maTi SeniSvnebis gaTvaliswinebiT Caasworebs mas;

•� saboloo variantis redaqtirebis dros gadaikiTxavs nawers imis gadasamowmeblad, Tu ramdenad logikurad da gamarTulad aris gadmocemuli azri da Caanacvlebs ukeTesi variantiT / Seucvlis adgils;

•� icavs citirebis wesebs (citatas svams brWyalebSi, miuTiTebs avtors, gverds).

X klasis programis Sinaarsi

X klasis standartSi mocemuli Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemul

Sinaarsze dayrdnobiT

1. teqstis funqciuri analizi; teqstis stilistika

teqstis gansazRvreba. enisa da teqstis urTierTmimarTeba. ena da metyveleba. teqsti da metyveleba. winadadebaTa azrobrivi gadabmis tipebi: jaWvuri da paraleluri kavSirebi. winadadebaTa SekavSirebis xerxebi metyvelebaSi: leqsikuri ganmeoreba, nacvalsaxelebi, sinonimuri leqsika.

teqstis erTeulebi: winadadeba, rTuli sintaqsuri erTeuli (prozauli strofi). prozauli strofis kompozicia (dasawyisi, Sua nawili, dasasruli).

Page 78: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

fragmenti da misi saxeebi. Tavi, rogorc teqstis struqturuli nawili. abzaci, rogorc teqstis kompoziciuri erTeuli. abzacis tipebi.

metyvelebis tipebis klasifikacia agebulebis mixedviT: pirveli piris metyveleba, misi Taviseburebani metyvelebis funqciuri stilebis mixedviT. meore piris metyveleba, misi gamoyenebis sferoebi da Tavisebureba. mesame piris metyveleba, misi gamoyeneba sxvadasxva funqciur stilSi.

teqstebis klasifikacia sxvisi naTqvamis gadmocemis mixedviT: Ppirdapiri naTqvami, iribi naTqvami, arasakuTari­pirdapiri naTqvami. maTi funqcia, stilisturi Taviseburebani da gamoyenebis sferoebi.

teqstebis klasifikacia metyvelebis monawileTa raodenobis mixedviT: monologi, misi struqturuli da stilisturi Taviseburebani. monologis saxeebi. dialogi; misi struqturuli da stilisturi Taviseburebani, gamoyenebis sferoebi. polilogi.

metyvelebis funqciuri tipebi. aRwera, misi struqturuli da stilisturi Taviseburebani. Txroba da misi stilisturi funqciebi. msjeloba, misi stilisturi Tavisebureba, daniSnuleba. metyvelebis funqciuri tipebis Sereva mxatvrul da publicistur TxzulebebSi.

teqstebis klasifikacia winadadebaTa Soris kavSirebis mixedviT. teqstebi jaWvuri, paraleluri da Sereuli kavSirebiT.

teqstebis funqciur-stiluri tipologia. sasaubro, samecniero, oficialur­saqmiani, mxatvruli, publicisturi metyveleba.

individualuri stili. zogierTi individualuri stilis daxasiaTeba (SerCeviT). abzaci da individualuri stili.

2. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

mxatvruli nawarmoebebi unda SeirCes standartSi dasmuli amocanebis gaTvaliswinebiT. vinaidan aqcenti keTdeba mxatvruli nawarmoebis zepir da werilobiT analizze, sasurvelia gamokveTili struqturisa da mcire moculobis teqstebis arCeva, raTa SesaZlebeli iyos maTi detaluri analizi. am TvalsazrisiT, sruliad SesaZlebelia daveyrdnoT, rogorc XIX saukunis qarTul literaturas, romelic tradiciulad iswavleboda X klasSi; Tumca, aucilebeli iqneba imis gaTvaliswineba, rogor gagrZeldeba swavleba XI da XII klasebSi; SesaZlebelia, standartSi dasmuli amocanebis gaTvaliswinebiT SeirCes sxvadasxva periodis literatura Tematuri, Janrobrivi an raime sxva principis mixedviT.

3. teqstis tipebi

sasaubro (diskusia, zepiri moxseneba); samecniero (samecniero da samecniero­popularuli statiebi, referati); publicisturi (ese, sagazeTo statiebi, sxvadasxva periodis publicistika; biografia) teqstebi; mxatvruli nawarmoebebi (leqsi, moTxroba, novela, poema).

Page 79: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

XI klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

zepirmetyveleba kiTxva wera

1. moswavle warmoadgens sajaro moxsenebas (zepiri gamosvla) konkretuli mizniT konkretuli auditoriis winaSe.

2. moswavle ismens da kritikulad afasebs sajaro gamosvlebs.

3. moswavle amoicnobs da iyenebs sajaro gamosvlis efeqtianobis gasaZlierebel saSualebebs.

4. moswavle iyenebs zepiri komunikaciis strategiebs sajaro gamosvlismomzadebis dros.

5. moswavle kiTxulobsmoswavle kiTxulobskiTxulobs da aanalizebs sxvadasxva periodis teqstebs maTSi asaxuli informaciis, Temebis, ideebis da problematikis TvalsazrisiT.

6. aanalizebs, rogor gamoiyeneba mxatvruli / aramxatvruli teqstis elementebi misi interpretaciis dros.

7. aanalizebs mxatvruli nawarmoebis enobriv saSualebebs funqcionirebis TvalsazrisiT.

8. moswavle irCevs da iyenebs kiTxvis efeqtur strategiebs.

9. moswavle wers mxatvruli nawarmoebis analizs.

10. moswavle wers sxvadasxva saxis eses.

11. moswavle wers recenzias wakiTxul wignze an mxatvrul nawarmoebze.

12. moswavle wers sxvadasxva xasiaTis aramxatvrul teqstebs.

13. sxvadasxva tipis teqstebis Sesaqmnelad moswavle adekvaturad iyenebs saTanado enobriv-gramatikul saSualebebs.

14. moswavle iyenebs weris strategiebs naweris efeqturi organizebisaTvis.

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: zepirmetyveleba

qarT. XI. 1. moswavle warmoadgens sajaro moxsenebas (zepiri gamosvla) konkretuli mizniT konkretuli auditoriis winaSe.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� winaswar gansazRvravs sajaro gamosvlis mizans (auditoriis informireba / daintereseba / gadarwmuneba / provocireba...), arCevs teqstis tips, enas da agebs zepiri gamosvlis teqsts konkretuli amocanis mixedviT;

•� iTvaliswinebs auditorias (vin iqneba msmeneli, ra socialur­kulturuli interesebi da codnis done gaaCnia auditorias, ramdenad icnobs igi gansaxilvel sakiTxs da da a.S.);

•� winaswar mofiqrebuli gegmis mixedviT (Sesavali, ZiriTadi nawili, daskvnebi) gadmoscems saTqmels;

•� mkafiod, cxadad da gasagebad ayalibebs gansaxilveli sakiTxis arss, problemis ganmsazRvrel aspeqtebs da sakuTar mosazrebas;

•� saubrobs konkretuli Temis specifikis Sesabamisi cnebebiT, terminebiT, frazebiT, romlebic Tavadac kargad aqvs gaazrebuli da sxvebsac agebinebs (azustebs, ganmartavs, paralels avlebs da a. S.);

Page 80: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�0

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� sakuTari mosazrebis gasamyareblad iyenebs citatebs mxatvruli nawar­moebebidan, samecniero literaturidan, literaturuli kritikidan da sxvadasxva sainformacio resurss (faqtebi, fragmentebi interviudan, statistikuri monacemebi, biblioTeka, interneti, audio da vizualuri masala... a. S.), riTac xels uwyobs mTavari ideis gamokveTas;

•� iyenebs sxvadasxva saxis saorganizacio modelebs (Sedareba ­ Sepirispireba; qronologiuri Tanamimdevroba; sivrculi ganlageba; mizezi ­ Sedegi; gansazRvreba; mniSvnelobis xarisxi; problema ­ gadawyveta);

•� monawileobs imitaciur situaciebSi (saskolo parlamentis sxdomebi, literaturuli sasamarTloebi da a. S.).

qarT. XI. 2. moswavle ismens da kritikulad afasebs sajaro gamosvlebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ismens gamosvlebs, maTSi gamoTqmul mosazrebebs, axal informacias, dokumentur masalas da gamoTqvams sakuTar Sexedulebas, Tu ramdenad damajerebelia maTSi gamoTqmuli hipoTezebi da varaudebi;

•� gamoaqvs daskvna rogorc sakuTari, ise sxvebis msjelobidan da SeniSnavs msgavseba­gansxvavebas;

•� msjelobs imaze, ramdenad lakoniurad, mkafiod da efeqturad aris gamokveTili Sesaval nawilSi teqstis ZiriTadi idea, gansaxilveli sakiTxebi, problematika;

•� saubrobs imis Sesaxeb, ramdenad `amarTlebs~ teqstis ZiriTadi nawili im molodins, rac msmenels uCndeba Sesavali nawilis mixedviT (mag. SesavalSi dasmuli romeli sakiTxi ganixila mosaubrem srulad, ra iyo bundovani da fragmentuli, ra sakiTxi darCa mosaubris yuradRebis miRma da a.S);

•� aanalizebs zepir teqstSi warmodgenil daskvnebs teqstis ZiriTad nawilTan Sesabamisobis TvalsazrisiT (mag. ramdenad logikuri Cans daskvnebi moxsenebis ZiriTad nawilSi moyvanili faqtebis, magaliTebis, citatebis, mosazrebebis fonze).

qarT. XI. 3. moswavle amoicnobs da iyenebs sajaro gamosvlis efeqtianobis gasaZlierebel saSualebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da iyenebs zepiri enis ritorikul saSualebebs: ama Tu im pirovnebis an faqtis STambeWdavad daxasiaTeba, damajerebeli argumentaciiT msmenelis darwmuneba, konkretuli movlenis an pirovnebis gansja (gamarTleba / gamtyuneba, gamamarTlebeli / gamamtyunebeli argumentis an sabuTis moZieba da warmodgena, mosmenili teqstis farglebSi tyuilis dadgena da gamoaSkaraveba);

•� msmenelis dainteresebisa da procesSi CarTvis mizniT mimarTavs dialogur metyvelebas (rTavs msmenels msjelobis procesSi, mimarTavs auditorias SekiTxvebiT, maT Soris ritorikuliT, auditorias gamoiwvevs SekiTxvebis dasasmelad da a. S.;

•� amoicnobs da marTebulad iyenebs auditoriaze zemoqmedebis sxvadasxva xerxs: gulwrfelobisa da pirdapirobis efeqtis Seqmna (`me Tu mkiTxavT...~, `simarTle rom Tqvas kacma...~, `rac marTalia, marTalia...~), faqtebiTa da argumentebiT ieriSi, faqtebiT manipulacia da a. S.

Page 81: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�1

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

•� ar aris zedmetad kategoriuli da sakuTari mosazrebebis gamoxatvisas iyenebs iseT frazebs, romlebic mravalmxrivi interpretaciis SesaZleblobaze mianiSnebs: `meore mxriv...~, `TumcaRa...~, `SesaZloa...~, `dameTanxmebiT, magram...~, `miuxedavad amisa~...

•� auditoriaze zemoqmedebisa da damajereblobis misaRwevad cdilobs Tavisi gamosvlis bolos kidev erTxel xatovnad da efeqturad gaimeoros mTavari saTqmeli.

qarT. XI. 4. moswavle iyenebs zepiri komunikaciis strategiebs sajaro gamosvlis momzadebis dros.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adarebs erTmaneTs gamoyenebuli sainformacio wyaroebis tipebs, mag. CD-ROM, interneti, saenciklopedio statia da sagazeTo werili, afasebs TiToeuls mocemuli miznis, sandoobis da a. S. TvalsazrisiT;

•� amzadebs teqsts winaswar, auditoriis winaSe gamosvlamde, gadis repeticias da moipovebs damxmare (magaliTad, vizualur) masalas saprezentaciod;

•� sxvadasxva saSualebis (mag. Tvalis gadavleba, xelaxali wakiTxva, amonawerebis da SeniSvnebis amokreba da sxva) gamoyenebiT ZiriTadi ideisa Tu informaciis analizisTvis saWiro masalis mopoveba;

•� zepiri gamosvlis mosmenisas iyenebs sxvadasxva strategias (mag. sayrdeni sityvebisa da frazebis CaniSvna, gamosvlis mokle gegmis Sedgena da sxva) mtkicebulebaTa bunebis gansazRvrisa da msjelobis Tanamimdevrulobis Sefasebis mizniT;

•� iyenebs Canawerebs (anotaciebs) ZiriTadi da periferiuli ideebisa da informaciebis sxvadasxva kriteriumis mixedviT dasaxarisxeblad da TanamimdevrobiT dasalageblad;

•� auditoriis yuradRebis misapyrobad saWiroebis SemTxvevaSi Caanacvlebs winaswar momzadebul teqsts improvizebuliT.

mimarTuleba: kiTxva

qarT. XI. 5. moswavle kiTxulobs da aanalizebs sxvadasxva periodis teqstebs maTSimoswavle kiTxulobs da aanalizebs sxvadasxva periodis teqstebs maTSikiTxulobs da aanalizebs sxvadasxva periodis teqstebs maTSi asaxuli informaciis, Temebis, ideebis da problematikis TvalsazrisiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs imaze, Tu rogor gansazRvravs konkretuli epoqa literaturul Temebs, ideebs, problematikas da informaciis specifikurobas;

•� aanalizebs konkretuli epoqis damaxasiaTebel niSnebs da maTs gavlenas literaturul nawarmoebSi asaxuli problemis gadaWris gzaze;

•� aanalizebs erTi periodis teqstebSi asaxul problemebs, Temebs, ideebs msgavseba­gansxvavebis TvalsazrisiT;

•� adarebs erTi da imave Temebis, ideebis, problemebis interpretacias sxvadasxva epoqis teqstebSi da msjelobs msgavseba­gansxvavebaze;

•� afasebs epoqisTvis damaxasiaTebel Temebs, ideebsa da problemebs am epoqisave kulturuli konteqstis mixedviT;

•� amoicnobs konkretuli epoqisTvis damaxasiaTebel Temebs, ideebsa da problemebs sxvadasxva nawarmoebebSi da afasebs ara im epoqisTvis damaxasiaTebeli Rirebulebebisa da faseulobebis konteqstSi, aramed neitraluri poziciidan.

Page 82: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�2

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

qarT. XI. 6. aanalizebs, rogor gamoiyeneba mxatvruli / aramxatvruli teqstis elementebi misi interpretaciis dros.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs teqstis organizaciis Taviseburebebze;seburebebze;•� literaturuli Janrebis specifikuri niSnebis amocnobis safuZvelze

gansazRvravs nawarmoebis Janrs;•� poliJanrul nawarmoebSi amoicnobs sxvadasxva Janris niSnebs;•� ganasxvavebs epikur da scenur Txrobas, msjelobs maT Taviseburebebze;•� gamoyofs teqstSi mxatvruli konfliqtis ganviTarebis safexurebs (kvanZis

Sekvra, moqmedebis ganviTareba, kulminacia, kvanZis gaxsna);•� msjelobs nawarmoebis struqturuli elementebis (eqspozicia, prologi,

epilogi, retrospeqcia) daniSnulebaze.

qarT. XI. 7. aanalizebs mxatvruli nawarmoebis enobriv saSualebebs funqcionirebis TvalsazrisiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs mxatvruli nawarmoebis stilis ganmsazRvreli enobrivi figurebis funqciis Sesaxeb: fonologiuri figurebi (aliteracia, asonansi), semantikuri figurebi (metafora, evfemizmi, metanomia), sintaqsuri figurebi;

•� akavSirebs leqsis ritmul formas emociur intonaciasTan;•� amoicnobs riTmisa da ritmis funqcias bgerweriTi efeqtisa da leqsis

ganwyobis Sesaqmnelad;•� poulobs da miuTiTebs leqsSi evfoniis Seqmnis saSualebebze;•� xsnis (ganmartavs) mwerliseul metaforas;•� msjelobs mxatvrul teqstSi enobrivi da mxatvruli Sinaarsis gadmocemis

gansxvavebul saSualebebze; •� aanalizebs mxatvruli Sinaarsis mqone frazebs, romlebic enobrivad gaugebaria

da `gaSinaarseba~ xdeba im asociaciebiTa Tu reminiscenciebiT, romelTac leqsis bgerweriTi da sxva efeqtebi qmnis (mag. am tipisa: ̀ mieTovos, moeTovos kedlebs farSavangebi~...);

•� msjelobs mxatvruli Sinaarsis im formaze, romelic enobrivi nonsensis meSveobiT miiReba: mag. am tipisa: ̀ disaganca ufro desi”, ̀ da ocneba mogonebas iiT moaiavebs~ da a. S.

qarT. XI. 8. moswavle irCevs da iyenebs kiTxvis efeqtur strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansazRvravs kiTxvis mizans da iyenebs Sesabamis strategias (mag., wigniswignis gacnobis mizniT iyenebs gacnobiTi kiTxvis xerxebs anu kiTxulobs wignis avtoris saxels, wignis saTaurs, anotacias, epigrafs, Tavebis saxelwodebebs, aTvalierebs ilustraciebs, sqemebs, tabulebs; konkretuli informaciis moZiebis mizniT swrafad CaikiTxavs teqsts, eZebs sayrdenebs: sakvanZo sityvebs, Tavebis, paragrafebis saTaurebs, kiTxulobs abzacebis pirvel winadadebas; Seswavlis mizniT nela kiTxulobs teqsts, xelaxla gadaikiTxavs nawilebs, akeTebs Canawerebs da sxva);

•� ganixilavs epoqis Sesaxeb misTvis nacnob informacias amave epoqis nawarmoebTan mimarTebiT da Camowers sakiTxebs, romelTa dazustebas, ukeT gacnobas isurvebda momavalSi;

Page 83: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

•� moniSnavs nawarmoebSi epoqisaTvis damaxasiaTebel leqsikas da istoriul­eTnografiuli yofisTvis damaxasiaTebel pasaJebs;

•� iyenebs sxvadasxva strategias SeswavliTi kiTxvis dros ucnobi sityvis mniSvnelobis gasagebad (konteqsti, sityvaTa agebulebis codna, leqsikoni);

•� qmnis leqsikons sityvaTa maragis gasamdidreblad.

mimarTuleba: wera

qarT. XI. 9. moswavle wers mxatvruli nawarmoebis analizs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansazRvravs nawarmoebis Temas da ideas;•� msjelobs mis kompoziciur Taviseburebaze da struqturuli elementebis

(eqspozicia, prologi, epilogi) daniSnulebaze; saTanadod iyenebs weris procesSi Tavis codnas;

•� aanalizebs personaJTa saxeebs, ajgufebs konfliqtTan mimarTebaSi da gansazRvravs maT rols siuJetis ganviTarebaSi;

•� msjelobs avtoris poziciisa da imis Sesaxeb, rogor gamoixateba es pozicia nawarmoebSi;

•� aanalizebs teqsts mxatvrul­gamomsaxvelobiTi TvalsazrisiT (rogor qmnis avtori TxrobaSi ganwyobas, personaJTa saxeebs; ramdenad efeqturia nawarmoebis stili da ena; msjelobis leqsis ritmis, riTmis da sxva bgerweruli efeqtebis Sesaxeb);

•� akavSirebs mxatvrul nawarmoebs istoriul konteqstTan.

qarT. XI. 10. moswavle wers sxvadasxva saxis eses.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wers eses, romelSic pirad an literaturul gamocdilebaze dayrdnobiT msjelobs mocemuli Temis problemebis Sesaxeb (amtkicebs / uaryofs, gamoTqvams varauds, adarebs, avlebs paralelebs);

•� werisas iyenebs mxatvrul­gamomsaxvelobiT xerxebs, romelTa saSualebiTac ukeT warmoaCens Tavis SemoqmedebiT, esTetikur damokidebulebas teqstisadmi;

•� mocemuli Temis irgvliv moiZiebs, afasebs da SearCevs Sesabamis wyaroebs, literaturul paralelebs, ixsenebs cxovrebiseul faqtebs da sxva;

•� wers literaturul eses, romelSic axasiaTebs personaJs (fsiqologiuri portreti) an ganixilavs nawarmoebSi asaxul problemas;

•� ganixilavs personaJis xasiaTs, qcevis motivs, Rirebulebebsa da faseulobebs;

•� ganixilavs nawarmoebSi asaxul problemas, risTvisac iyenebs literaturul an cxovrebiseul paralelebs;

•� wers eses SemoqmedebiTi TviTgamoxatvisTvis, ganwyobilebebis, STabeW­dilebebis, emociebis da a. S. gadmosacemad.

Page 84: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

qarT. XI. 11. moswavle wers recenzias wakiTxul wignze an mxatvrul nawarmoebze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganixilavs wakiTxul teqsts piradi da literaturuli gamocdilebis konteqstSi;

•� warmoadgens nawarmoebSi asaxul problemas da ayalibebs problemis gadaWris avtoriseul variantze sakuTar Sexedulebebs;

•� akritikebs an iziarebs avtoris Tvalsazriss saTanado argumentebis moSveliebiT;

•� kritikulad afasebs imas, Tu ra iyo misTvis nacnobi da gasagebi, ra ­ ucnobi da gaugebari;

•� aanalizebs misTvis mniSvnelovan da saintereso sakiTxebs, risTvisac iyenebs sxvadasxva resurss: amonaridebs literaturuli kritikidan, epizodebs erTnairi an msgavsi problemis Semcveli nawarmoebidan da sxva.

qarT. XI. 12. moswavle wers sxvadasxva xasiaTis aramxatvrul teqstebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wers pirad da oficialur werilebs saTanado modelebis gamoyenebiT da iyenebs saTanado dargis profesiul terminologias;

•� wers mimdinare saskolo, saraiono, respublikuri RonisZiebebis angariSs;•� wers saswavlo RonisZiebebis oqmebs saTanado sqemisa da standartis

gamoyenebiT;•� wers sainformacio xasiaTis mimoxilvas sxvadasxva asakis, interesebis, codnis

donis da a. S. auditoriisaTvis; •� wers e. w. CV­s.

qarT. XI. 13. sxvadasxva tipis teqstebis Sesaqmnelad moswavle adekvaturad iyenebs saTanado enobriv-gramatikul saSualebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adekvaturad iyenebs TxrobiTi, msjelobiTi da aRweriTi xasiaTis teqstisTvis damaxasiaTebel zmna­Semasmenlis formebs, avtoriseuli poziciis gamomxatvel damxmare zmnebs, gaiazrebs da agebs TxrobiTi (aRweriTi, msjelobiTi) xasiaTis teqstisTvis damaxasiaTebel sintaqsur konstruqciebs da am konstruqciebis kavSirebs, zmna­Semasmenlis dro­kiloTa formebs, CarTul sityvebsa da gamonaTqvamebs, anaforul nacvalsaxelebsa da zmnizedebs, sityvis leqsikur da semantikur ganmeorebebs, sinonimur da antonimur Canacvlebebs;

•� saTanadod iyenebs funqciur stilTa SesaZlo monacvleobas kontaminaciuri teqstis farglebSi, roca erTmaneTs enacvleba Txroba, msjeloba, aRwera;

•� enobrivi da stiluri saSualebebis gaTvaliswinebiT, gansxvavebuli formiT gadmoscems mTavar saTqmels (mag. roluri teqstis saxiT Cawers TxrobiT teqsts an piriqiT, rolur teqsts gadaakeTebs TxrobiT teqstad);

•� ganarCevs da Sesabamisi enobriv­gramatikuli saSualebebis gamoyenebiT werilobiT teqstSi warmoadgens sxvadasxva xasiaTis masalas: informacia, komentari, prognozi, varaudi, eWvi.

Page 85: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qarT. XI. 14. moswavle iyenebs weris strategiebs naweris efeqturi organizebisaTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansazRvravs mizans, auditorias da amis Sesabamisad irCevs strategias; •� gegmavs da wers Sav variants;•� werilobiTi teqstis Sesaqmnelad winaswar moipovebs damxmare masalas;•� ayalibebs saTqmels TanamimdevrobiT;•� iyenebs Canawerebs ZiriTadi da periferiuli ideebisa da informaciebis

sxvadasxva kriteriumis mixedviT dasaxarisxeblad da TanamimdevrobiT dasalageblad;

•� Savad Sesrulebis Semdeg gadaamuSavebs nawers (gadaxedavs kritikuli TvaliT; amoiRebs, Caamatebs, gadaaadgilebs imis mixedviT: aris Tu ara saTqmeli logikurad dalagebuli, aris Tu ara Sesavali da daskvna efeqturi; aris Tu ara kavSiri winadadebebsa da abzacebs, teqstis calkeul nawilebs Soris; miesadageba Tu ara saTaurs);

•� saboloo variantis redaqtirebis dros asworebs gramatikul, punqtuaciur da orTografiul Secdomebs.

Page 86: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

XI klasis programis Sinaarsi

XI klasis standartSi mocemuli Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemul Sinaarsze dayrdnobiT:

1. informaciis gageba, analizi da Sefaseba

leqsikologiuri aspeqtebi: profesiuli da dargobrivi leqsika; dialeqtizmebis, arqaizmebis, neologizmebis gamoyeneba

gramatikuli aspeqtebi: droSi Tanamimdevrobisa (Semdeg, mere, manam...sanam, mas Semdeg, rac...) da sivrculi ganlagebis gamomxatveli zmnizedebi, sityvaTSexamebani da sityva­kavSirebi; mizez­Sedegobrivi urTierTobis amsaxveli enobriv­gramatikuli (leqsikuri, morfologiuri, sintaqsuri) saSualebani; mravalmxrivi interpretaciis SesaZleblobis gamomxatveli modaluri sityvebi, kavSirebi da winadadebis wyoba; epikuri da scenuri TxrobisTvis damaxasiaTebeli sintaqsuri konstruqciebi; mxatvruli nawarmoebis stilis ganmsazRvreli fonologiuri (aliteracia, asonansi), da semantikuri figurebi (metafora, evfemizmi, metanomia), sintaqsuri figurebi; TxrobiTi, msjelobiTi da aRweriTi xasiaTis teqstisTvis damaxasiaTebeli sintaqsuri konstruqciebi da am konstruqciebis kavSirebi, zmna­Semasmenlis dro­kiloTa formebi, CarTuli sityvebi da gamonaTqvamebi, anaforuli nacvalsaxelebi da zmnizedebi, sityvis leqsikuri da semantikuri ganmeorebebi, sinonimuri da antonimuri Canacvlebebi, avtoriseuli poziciis gamomxatvel damxmare zmnebis struqtura da funqciebi;

2. enis komunikaciuri aspeqtebi

zepiri moxseneba (sajaro gamosvla). moxsenebis mizani, moxsenebis dagegmva da momzadeba. ZiriTadi Tvalsazrisebi, argumentebi, daskvnebi. zepiri gamosvlis auditoria, misi codnis done da interesebi. zepiri gamosvlis efeqtis gamaZlierebeli strategiebi.

teqstis tipebi. sxvadasxva xasiaTis recenzia, piradi da oficialuri werilebi, oqmi, sainformacio angariSi.

3. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

swavlebis am etapze SeirCeva sxvadasxva periodis SedarebiT rTuli da mravalferovani literaturuli masala, raTa moswavlem SeZlos sxvadasxva peri­

Page 87: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

odis teqstebis analizi da Sedareba maTSi asaxuli informaciis, Temebis, ideebisa da problematikis TvalsazrisiT. gaacnobieros, Tu ra Temebi, ideebi da problemebia damaxasiaTebeli ama Tu im epoqisaTvis, ra gavlenas axdens konkretuli epoqa literaturul nawarmoebSi asaxuli problemis gadaWris gzebze, ra Rirebulebebisa da faseulobebis konteqstSi unda ganixilebodes es problemebi. SerCeuli teqstebi Janrobrivadac mravalferovani unda iyos: poeziis saukeTeso nimuSebTan erTad unda iswavlebodes epikuri da dramatuli Janris nawarmoebebi, publicistika, memuaruli da avtobiografiuli Txzulebebi, literaturuli eseebi, SesaZlebelia poliJanruli nawarmoebebis Setanac. qarTuli literaturis nimuSebTan erTad sasurvelia ucxouri literaturis (rogorc poeturi, ise prozauli teqstebi) im nimuSebis warmodgenac, romlebic imave epoqaSia Seqmnili da tipologiisa da problematikis TvalsazrisiT axlos dganan swavlebis am etapisaTvis SerCeul mxatvrul nawarmoebebTan.

Page 88: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

iakob xucesiiovane sabanisZegiorgi merCule daviT aRmaSenebeliSoTa rusTavelisulxan-saba orbelianidaviT guramiSvilibesik gabaSvili aleqsandre WavWavaZegrigol orbelianinikoloz baraTaSviligiorgi erisTaviilia WavWavaZeakaki wereTelialeqsandre yazbegi vaJa-fSavela daviT kldiaSvilivasil barnoviniko lorTqifaniZeleo qiaCelikonstantine gamsaxurdiamixeil javaxiSviligrigol robaqiZegeronti qiqoZedemna Sengelaiagalaktion tabiZetician tabiZepaolo iaSvilikolau nadiraZeterenti granelivalerian gafrindaSvilipolikarpe kakabaZegiorgi leoniZe

rekomendebul mweralTa CamonaTvali:

ioseb griSaSvilisimon Ciqovaniniko samadaSvililado asaTianilevan goTuamirza gelovanigiorgi SatberaSvilioTar CxeiZeguram rCeuliSviliWabua amirejibiarCil sulakauriana kalandaZegivi gegeWkori rezo inaniSvilirezo WeiSvilinaira gelaSvilimurman lebaniZenodar wuleiskiri muxran maWavarianinodar dumbaZeoTar WilaZe jemal qarCxaZeguram gegeSiZebesik xaranaulilia sturuaguram asaTianiTamaz bibilurivladimer sixaruliZeguram doCanaSviliSoTa CantlaZejemal TofuriZenugzar SataiZeaka morCilaZe

Page 89: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTuli,

rogorc meore ena

Page 90: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�0

qar

Tu

li,

ro

go

rc

meo

re

ena

Page 91: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�1

qarTu

li, r

ogo

rc

meor

e ena

Sesavali

qarTulis, rogorc meore enis saswavlo programa gankuTvnilia im moswavleebisaTvis, vinc qarTuls swavlobs, rogorc saxelmwifo enas. eseni arian sxvadasxva eTnikuri jgufis warmomadgenlebi, romlebic ZiriTadad kompaqturad saxloben sxvadasxva regionSi. skolaSi isini mSobliur enaze swavloben da swavlis dawyebis periodisaTvis qarTuli ar ician. gansxvavebuli viTarebaa did qalaqebSi, sadac qarTulis rogorc meore enis Semswavlelebs skolaSi Sesvlis dros qarTuli enis garkveuli codna aqvT. miuxedavad gansxvavebuli eTnikuri warmomavlobisa da enis codnisa, es moswavleebi erT asakobriv jgufs warmoadgenen, iwyeben qarTulis Seswavlas I klasidan, 6­7 wlis asakidan, da swavloben mas saSualo skolis damTavrebamde (12 wlis ganmavlobaSi). saswavlo programam unda uzrunvelyos is, rom saSualo skolis damTavrebis Semdeg moswavleebs sakmarisad hqondeT ganviTarebuli enobrivi da sakomunikacio unarebi imisaTvis, rom SeeZloT warmatebuli socialuri da personaluri urTierToba qarTul enaze. amisaTvis maT unda iswavlon enis efeqturi gamoyeneba da vinaidan qarTuli maTTvis meore enaa, am miznis misaRwevad, bunebrivia, ufro meti dro sWirdebaT, vidre qarTvel moswavleebs.

meore enis Semswavlelebi

maT Soris gamoiyofa ori ZiriTadi jgufi:•� isini, vinc kompaqturad saxloben regionebSi da skolaSi qarTulis swavlas

iwyeben yovelgvari sawyisi codnis gareSe da

•� isini, vinc did qalaqebSi (qarTulenovan komunikaciur garemoSi) cxovroben da qarTulis swavlas iwyeben mcire an elementaruli codniT.

erovnuli saswavlo gegma iTvaliswinebs am gansxvavebas.

Ksaswavlo programis mizani

qarTulis rogorc meore enis saswavlo programis mizania, xeli Seuwyos srulfasovani moqalaqis aRzrdas, romelic SeZlebs samoqalaqo sazogadoebaSi integracias da sakuTari wvlilis Setanas mis ganviTarebaSi. ufro konkretulad ki qarTulis rogorc meore enis saswavlo programam unda uzrunvelyos qarTuli enis imgvari codna, rom moswavlem SeZlos:

•� warmatebuli komunikacia qarTul enaze;•� sxvadasxva tipis teqstebis gageba da Seqmna;•� qarTuli enobriv­kulturuli TviTmyofadobisa da Rirebulebebis gacnoba,

dafaseba da pativiscema;•� qarTuli enis codnis Semdgomi gaRrmaveba da gamdidreba damoukideblad.

Page 92: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�2

qar

Tu

li,

ro

go

rc

meo

re

ena

saswavlo programis struqtura

dawyebiTi skolis, I-VI klasebis, saswavlo programa warmodgenilia yoveli klasis bolos misaRwevi Sedegebis saxiT, romelTac Tan axlavs Sedegis miRwevis indikatorebi. e. i. programa Sedgeba ori urTierTdakavSirebuli elementisagan:

•� saswavlo Sedegebi•� indikatorebi

saswavlo Sedegebi asaxavs im codnisa da unar­Cvevebis erTianobas, romlis demonstrirebac unda moaxdinos moswavlem ama Tu im klasis bolos. saswavlo SedegSi gamoiyeneba aqtiuri moqmedebis amsaxveli zmnebi, rac xels uwyobs Sedegis TvalsaCinoebas. Sedegebs Tan axlavs indikatorebi, romlebic uioleben maswavlebels imis Semowmebas, miaRwia Tu ara moswavlem Sedegs. zogierT indikators meti sicxadisaTvis Tan erTvis magaliTebi, romlebic Seicaven tipobriv leqsikas da gramatikul struqturebs. programis Sinaarsi Seicavs sarekomendacio miTiTebebs, enobriv da gramatikul masalas, romelze dayrdnobiTac SesaZlebelia yoveli klasis bolos gansazRvruli Sedegebis miRweva.

sagnis struqtura

saswavlo gegmis mixedviT, enis swavlebaSi gamoiyofa sami ZiriTadi mimarTuleba: zepirmetyveleba, kiTxva da wera da qvemimarTulebebi: komunikacia, enobrivi (gramatikuli) aspeqtebi, ena konteqstSi da swavlis strategiebi (qvemimarTulebebi, struqtura rom ar gagverTulebina, programaSi ar gamogviyvia, Tumca samuSao sqemaSi igulisxmeba).

Page 93: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li, r

ogo

rc

meor

e ena

dawyebiTi skola

I klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi mimarTulebebis mixedviT

zepirmetyveleba kiTxva wera

1. moswavle axerxebs komunikacias saklaso oTaxSi. iyenebs Seswavlil enobriv formulebs da martiv gamonaTqvamebs.

2. irCevs konteqstis Sesatyvis sakomunikacio saSualebebs.

3. igebs nacnobi leqsikis Semcveli leqsebis, simRerebis, dialogebis da

ilustrirebuli mcire moculobis TxrobiTi teqstebis Sinaarss.

4. sworad warmoTqvams qarTuli enisaTvis damaxasiaTebel specifikur bgerebs.

5. iyenebs komunikaciisa da swavlis elementarul strategiebs.

6. warmoaCens imis codnas, rom xelnawer da nabeWd teqstSi azri gamoxatulia simboloebis meSveobiT.

7. gamoxatavs Canafiqrs, gadmoscems ambavs da sakuTar gancdebs xatvis, gadmoxatvis (gadmoweris) saSualebiT.

Sedegebi da indikatorebi

zepirmetyveleba

q. m. I. 1. 1. moswavle axerxebs komunikacias saklaso oTaxSi. iyenebs Seswavlil enobriv formulebs da martiv gamonaTqvamebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asrulebs maswavleblis miTiTebebsa da martiv instruqciebs;•� saWiroebis SemTxvevaSi kiTxvis saSualebiT gadaamowmebs, ramdenad sworad

gaigo miTiTeba; •� pasuxobs situaciasTan dakavSirebul kiTxvebs (daamTavre? diax/ara; gaige?

diax / ver gavige);•� martivi frazebiT gamoxatavs Txovnas an iTxovs nebarTvas (SeiZleba gavide?

SeiZleba davjde?);•� adekvaturad iyenebs komunikaciis araverbalur saSualebebs (iRimeba

misalmebisas, Jestebisa da mimikis saSualebiT gamoxatavs Tanxmobas an uars, mowonebas an armowonebas);

•� pasuxobs martiv kiTxvebs nacnob Temaze;•� saubrobs sakuTari Tavis Sesaxeb (vin aris, ramdeni wlisaa, sad cxovrobs, vin

hyavs, ra uyvars / ar uyvars).

q. m. I. 1. 2. irCevs konteqstis Sesatyvis sakomunikacio saSualebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� qarTul enaze dasmul kiTxvas pasuxobs qarTulad;•� iyenebs konteqstis Sesatyvis enobriv formulebs (mag. misalmebisa da

damSvidobebis formulebs); •� imeorebs sityvebsa da gamonaTqvamebs, roca xedavs, rom Tanamosaubres ver

gaagebina saTqmeli.

Page 94: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li,

ro

go

rc

meo

re

ena

q. m. I. 1. 3. igebs nacnobi leqsikis Semcveli leqsebis, simRerebis, dialogebis da ilustrirebuli mcire moculobis TxrobiTi teqstebis Sinaarss.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mosmenisas amoicnobs nacnob sityvebsa da frazebs da imeorebs maT;•� mimikiT, JestikulaciiT ganasaxierebs mosmenilis Sinaarss;•� xmis tembriT, intonaciiT amoicnobs personaJebs;•� amoicnobs mosmenili teqstis Sinaarss nacnob sityvebsa da vizualur masalaze

dayrdnobiT.

q. m. I. 1. 4. sworad warmoTqvams qarTuli enisaTvis damaxasiaTebel specifikur bgerebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� zepirad kiTxulobs leqsebs, sworad gamoTqvams sityvebs da icavs saleqso ritms;

•� garkveviT gamoTqvams sityvebs simReris dros;•� sworad da garkveviT gamoTqvams nacnob frazebs, warmoTqmisas icavs Sesabamis

intonacias.

q. m. I. 1. 5. iyenebs komunikaciisa da swavlis elementarul strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mSobliur enaze gadaamowmebs TanaklaselTan, ramdenad sworad gaigo maswavleblis instruqcia Tu saklaso saubari;

•� iTxovs yuradRebas, daxmarebas maswavleblis an Tanaklaselisagan;•� iyenebs komunikaciis araverbalur saSualebebs (Jestebs, mimikas).

kiTxva

q. m. I. 2. 1. warmoaCens imis codnas, rom xelnawer da nabeWd teqstSi azri gamoxatulia simboloebis meSveobiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� erTmaneTTan akavSirebs bgerasa da asos;•� amoicnobs qarTuli anbanis zogierT asos;•� amoicnobs calkeul sityvebs ilustraciebis meSveobiT;•� amoicnobs cifrebis amsaxvel sityvebs maTi cifruli gamosaxulebis

meSveobiT.

wera

q. m. I. 3. 1. gamoxatavs Canafiqrs, gadmoscems ambavs da sakuTar gancdebs xatvis gadmoxatvis (gadmoweris) saSualebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gadmowers maswavleblis mier daweril sityvas an winadadebas dafidan da miuxatavs Sesabamis ilustracias;

•� xatavs raime sagans, nivTs, scenas an personaJs. asaTaurebs naxats da sTxovs maswavlebels, dafaze dauweros Sesabamisi sityva, romelsac Semdeg akuratulad iwers (ixatavs) dafidan (magaliTad, xatavs misaloc baraTs dedisadmi da miawers `dedas~).

Page 95: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li, r

ogo

rc

meor

e ena

programis Sinaarsi

sametyvelo funqciebi

rubrika I klasi

1.1. socialuri urTierTobebi

misalmebagamarjoba! / gamarjoba(T)! dila _ mSvidobisa! / gamarjoba(T)!

mokiTxva rogor xar? / rogor xarT? _ kargad.

damSvidobeba naxvamdis!

madlobis gadaxda gmadlobT!

mobodiSeba bodiSi!

Tavaziani mimarTva Tqven... (rogor xarT?)

wardgena, gacnoba me var... / es aris...

milocva gilocav dabadebis dRes! / gilocav axal wels!

daTanxmeba, uari diax / ara

waxaliseba yoCaR! / kargia!

interaqcia sufrasTan miirTviT! _ didi madloba! / gmadlobT!

TxovnaSeiZleba wavide? SeiZleba movide?SeiZleba gavide?

damSvideba

gafrTxileba

telefoniT saubari

1.2.informaciis gacvla

piradi monacemebi: saxeli, gvari, asaki, misamarTi

ra gqvia Sen? _ me mqvia... ra gvari xar? _ mera gvari xar? _ me_ me var... ramdeni wlis xar? _ me var 7 wlis... sad_ me var 7 wlis... sad cxovrob? _ me vcxovrob...

erovnebis da warmomavlobis Sesaxeb

telefonis nomeri

dabadebis dRe

ojaxi

saqmianoba

identificireba pirovnebis / sagnisvin aris is? _ is aris biWi, / gogona ra aris es? _ es aris kata..._ es aris kata...

janmrTelobis Sesaxeb rogor xar? _ kargad / cudad

TariRi

drois aRricxva

saqmianobis, aqtivobis Sesaxebras akeTeb? _ me vxatav. ras akeTebs gogona? __ gogona xatavs, wers...

Page 96: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li,

ro

go

rc

meo

re

ena

amindis Sesaxebrogori amindia dRes? _ dRes kargi/cudi amindia... civa? _ civa/ ar civa cxela? ­ cxela/ar cxela

survilis Sesaxeb wyali ginda? _ minda/ ar minda

TviTgamoxatva me momwons ? me ar momwons

sayidlebze yofnisas

Tavisufali drois Sesaxeb

1.3. aRwera, daxasiaTeba

adamianis garegnoba rogoria is? _ is maRalia,/dabalia./lamazia

adamianis Cacmuloba

adamianis xasiaTirogoria is? _ is keTilia,/Wkviania,/kargia, cudia,/sulelia...

sagnis aRwera rogoria is? is aris didi,/patara,/mokle/grZeli

cxovelis aRwera / ras Sveba cxoveli / frinveli?

ZaRli, kata... lomi, mgeli... cxovelia... qaTami, bati... beRura, bulbuli... frinvelia...

1.4. gemovnebis gamoxatva

1.5. Sefaseba, damokidebuleba

mowoneba, armowoneba mogwons? _ diax, momwons,/ara, ar momwons

dadebiTi, uaryofiTi Sefaseba sworia! ar aris swori!

sakuTari poziciis gamoxatva rogoria? _ kargia/cudia...

grZnobebis, emociis gamoxatva

1.6. SegrZnebebis gamoxatva gciva(T)? _mciva,/ar mciva gcxela(T)? _ mcxela,/_ mcxela,/ar mcxela

1.7. saWiroebis, survilis gamoxatva

saWiroeba me minda/ar minda

1.8. emociis gamoxatva

sixaruli ra kargia!

sinanuli ra cudia!

brazi

eWvi, varaudi

gakvirveba

SiSi

interesi

indiferentuloba

1.9. droSi orientireba

droSi ganTavseba dRes, / axla

qronologia

sixSire

Page 97: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li, r

ogo

rc

meor

e ena

xangrZlivoba

1.10.sivrceSi orientireba

adgilmdebareobasad aris is?_is aris oTaxSi.sad aris wigni?_wigni aris magidaze

mimarTuleba

1.11. logikuri kavSiris gamoxatva

mizezi, Sedegi, opozicia

1.12. nebarTva, valdebuleba, akrZalva Tu SeiZleba? _ SeiZleba, / ar SeiZleba

1.13. interaqcia saklaso oTaxSi

maswavleblis miTiTebebi

adeqi(T)! dajeqi!/dasxediT! gadaSale(T) wign(eb)i! gamodi(T) dafasTan! waSale(T) dafa! siCume! Cumad! iTamaSe(T)! Sexede(T)! momismine(T)! gavimeoroT erTad! daxate(T)! vin aris dRes?/vin ar aris dRes?

mimarTvebi, SekiTxvebi maswavleblisadmi

leqsika

rubrika I klasi

2.1. individi

sxeuliTavi, tani, Tma, saxe, Tval(eb)i, yur(eb)i, cxviri, piri, xel(eb)i, fex(eb)i,

garegnobalamazi, uSno, grZeli, mokle, didi, patara, maRali, dabali, axalgazrda, moxuci

daxasiaTebakargi, cudi, keTili, boroti, Wkviani, suleli, Zlieri, susti

tansacmlis aqsesuarebikaba, Sarvali, fexsacmeli, winda/windebi, qvedakaba, zedatani, perangi, palto, qudi, CanTa

higiena savarcxeli pirsaxoci, saponi, jagrisi

janmrTeloba/avadmyofoba eqimi, kargad var,/ cudad var/ avad var

Sefaseba da emociuri reaqciebi kargad, cudad

2.2 individis garemocva

adamianebikaci, qali, bavSv(eb)i, xalxi, amxanagi, biWi, gogo(na), cxoveli, lekvi, knuti.

ojaxi / naTesavebi ojaxi, deda, mama, Svili, da, Zma, bebia, babua...

cxovelTa samyarocxovelebia: ZaRli, , kata, , cxvari, Rori, Txa, cxeni, Zroxa; mela, daTvi, mgeli, spilo, iremi, kurdReli... Tagvi, frinvelebia: qaTami, mamali, bati, ixvi. Citi...

zRapris samyaromefe, dedofali, ufliswuli, sasaxle, jadoqari... princi., princesa

bunebamze, ca, mTvare, dedamiwa, varskvlav(eb)i, mdinare, qva, xe, yvavili, foToli, mze anaTebs...

bunebis movlenebi sicxe, sicive, wvima, Tovli, qari

Page 98: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qar

Tu

li,

ro

go

rc

meo

re

ena

geografiuli dasaxelebebi saqarTvelo, qalaqi, sofeli

saxelmwifos atributebi

qalaqi qalaqi, quCa, maRazia, manqana, gza, Senoba.

sofeli mindori, yvavili, balaxi, ezo

sacxovrebeli adgili saxli, oTaxi, kedeli, fanjara, kari

aveji, sayofacxovrebo nivTebi. magida, skami, savarZeli, taxti, sawoli, karada, Taro. televizori, kompiuteri, suraTi.

aqsesuarebi, WurWeli TefSi, Wiqa, dana, Cangali, kovzi, finjani, lambaqi.

skola, personaliskola, klasi, moswavle. zari, gakveTili, dasveneba. maswavlebeli, wera, kiTxva, xatva, mosmena.

saswavlo nivTebi CanTa, wigni, rveuli, kalami, fanqari,

saswavlo sagnebi

momsaxurebis obieqtebi maRazia, bazari, gamyidveli.

sursaTi nayini, kanfeti, namcxvari, torti

kveba, kvebis produqtebi rZe,

transporti, personali avtobusi, taqsi, velosipedi.

kulturuli obieqtebi, personali Teatri, kino, cirki, zooparki, simRera, cekva.

fosta, personali

dResaswaulebi, zeimebidabadebis dRe, axali weli, saCuqari, naZvis xe, gilocav dabadebis dRes!/axal wels!

gasarTobi, Tavisufali dro,saTamaSoebi, TamaSebi

saTamaSo, Tojina, manqana, doli, burTi, feradi fanqrebi, naxati.

2.3. aqtivobebi

Sinaris, dgeba, wveba, Wams, svams, xedavs, laparakobs, usmens, ibans, icvams, Tmas ivarcxnis,

skolaSixatavs, wers, kiTxulobs, adeqi! dajeqi! ekiTxeba, pasuxobs, iTvlis.

sporti TamaSobs, curavs, varjiSobs...

dasveneba, garToba TamaSobs, xatavs, aferadebs, seirnobs

momsaxureba yidulobs

mgzavroba, gadaadgileba midis, mgzavrobs.

2.4. individis orientirebi

dro

sezonebi

kviris dReebi

Tveebi

Page 99: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��

qarTu

li, r

ogo

rc

meor

e ena

dRe/Rame dila, saRamo, dRe, Rame

drois gansazRvra

sivrce

adgilmdebareoba

maxasiaTeblebi

feri TeTri, Savi, wiTeli, mwvane, lurji, yviTeli.

zoma didi, patara

forma

wona

raodenoba bevri, cota

temperatura

Semadgenloba

ricxvebi 1_20

Page 100: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

100

qar

Tu

li,

ro

go

rc

meo

re

ena

gramatika

metyvelebis nawilebi I klasi

arsebiTi saxelisaxelobiTi brunva. mravlobiTi ricxvi (­ebiani mravlobiTi)

zedsarTavi saxeli dadebiTi xarisxis forma

ricxviTi saxeli raodenobiTi ricxviTi saxeli 1_20

nacvalsaxelipiris nacvalsaxelebi (me, Sen, is, Cven, Tqven, isini)

zmnaaxlandeli drois forma; aris zmnis Sekvecili forma. momwons...

zmnizedadrois zmnizeda (axla) adgilis zmnizeda (aq, iq)

Tandebuli ­Si, ­ze

nawilaki ara, diax, ar

kavSiri da

Sorisdebuli

winadadeba

winadadebis tipebi Sedgenilobis mixedviT

martivi winadadeba

winadadebis tipebi modalobis mixedviT

mtkicebiTi da kiTxviTi winadadebebi

fonetika da orToepia

zepiri metyvelebis dros yuradReba unda mieqces qarTuli specifikuri Tanxmovnebis sworad warmoTqmas, mJReri, yru mkveTri da yru fSvinvieri Tanxmovnebis opozicias (T _ t, d _ T, p _ f, q _ k, s _ z, y, W, w, C, c, Z, j, h...)

Page 101: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

101

sazogadoebrivi

mecnierebebi

Page 102: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

102

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

Page 103: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

10�

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

sazogadoebrivi mecnierebebi skolaSi

miznebi da amocanebisazogadoebrivi mecnierebebis sagnobriv jgufSi gaerTianebulia msgavsi

miznebis, Sinaarsisa da Seswavlis meTodebis mqone disciplinebi _ istoria, geografia da samoqalaqo ganaTleba. zogadi ganaTlebis samive safexurze (dawyebiTi, sabazo da saSualo skola) es sagnebi iswavleba koordinirebulad moswavlis asakobrivi Taviseburebebisa da SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT. saswavlo procesi agebulia memkvidreobiTobisa da uwyvetobis principze.

sazogadoebrivi mecnierebebis swavlebis mizania:•� moswavles gamoumuSaos istoriisa da geografiis codna.1 •� daexmaros moswavles aRiqvas samyaro mTlianobaSi da gansazRvros saqarTvelos

adgili msoflio procesebSi.•� xeli Seuwyos moswavlis patriotad da pasuxismgeblobis mqone moqalaqed

Camoyalibebas.•� daexmaros moswavles kulturuli, esTetikuri da sulieri msoflmxedvelobis

CamoyalibebaSi.mSobliuri qveynisa da msoflios mniSvnelovani istoriul­geografiuli

movlenebis Seswavlis procesSi moswavles unda ganuviTardes Semdegi unarebi:

specifikuri unarebi•�drosa da sivrceSi orientacia •�istoriuli interpretacia•�istoriul­geografiuli saSualebebis gamoyeneba da Seqmna•�drosa da sivrceSi ganawileba •�poziciis SemuSaveba, kritika da dacva

zogadi unarebi•�problemis gaazreba da kavSirebis dadgena•�informaciis mopoveba da organizeba•�SemoqmedebiTi unari•�komunikacia•�kvleva•�problemis gadaWra •�modelireba•�swavlis unari•�TanamSromloba

moswavle unda aRizardos maRalzneobriv Rirebulebebze:•�adamianis Rirsebisa da uflebebis pativiscema•�TanagrZnoba da mzrunveloba •�samSoblos siyvaruli•�principuloba da moqalaqeobrivi simamace •�keTilsindisiereba da Sromismoyvareoba•�Tanasworoba •�tolerantoba•�samarTlianoba da kanonis pativiscema

1 codnis gamomuSavebaSi vgulisxmobT, rom moswavles informaciis dauflebis paralelurad uviTardeba specifikuri da zogadi unar­Cvevebi, uyalibdeba maRalzneobrivi Rirebulebebi.

Page 104: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

10�

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

dawyebiTi skola

dawyebiTi skolis dasrulebis Semdeg moswavle unda erkveodes saqarTvelosa da msoflios mniSvnelovan istoriul da geografiul movlenebSi; icnobdes Tavis sacxovrebel garemos, saqarTvelos RirsSesaniSnav adgilebs, mis mravalferovan kulturas, bunebriv resursebsa da ekonomikuri saqmianobis gavrcelebul dargebs.

am safexurze moswavles unda vaswavloT martivi istoriuli da geografiuli kvleva: sxvadasxva istoriul­geografiuli saSualebebis (ruka, globusi, cxrili, diagrama, grafiki, foto, sqematuri naxati da sxva) gamoyeneba da zogierTi maTganis martivi analogis Sedgena; adaptirebul werilobiT wyaroebze muSaoba (teqstidan Sinaarsis gamotana, istoriuli faqtebis Sedareba­Sepirispireba).

moswavles unda esmodes, rom istoriuli warsulis asaxva da misi interpretacia sxvadasxva saSualebebiT aris SesaZlebeli. aseTi saSualebebia, mag: naratiuli wyaroebi, mxatvruli literatura, zepirsityviereba, fotoebi, kinofilmebi, samuzeumo eqspoziciebi da a.S. moswavles unda ganuviTardes komunikaciis unari. mas unda SeeZlos argumentirebuli msjeloba, sakuTari azris lakoniurad gadmocema, saklaso diskusiaSi monawileoba, istoriul da geografiul sakiTxebze aRweriTi Temis dawera.

mozards gacnobierebuli unda hqondes sakuTari ufleba­movaleobebi ojaxisa da misTvis nacnobi socialuri jgufebis (skola, samezoblo, megobrebi da a.S.) winaSe. igi unda flobdes martiv samomxmareblo da janmrTelobis usafrTxoebisTvis saWiro unar­Cvevebs; icodes sxvadasxva socialur garemoSi qcevis eTikuri normebi. mniSvnelovania, rom mas ganviTarebuli hqondes sxvisi mosmenis unari da pativs scemdes gansxvavebul azrs.

* * *saqarTvelos istoria, saqarTvelos geografia da samoqalaqo ganaTleba

savaldebulo sagnebia zogadi ganaTlebis samive safexurze.2 V­VI klasebSi saqarTvelos da msoflio istoria da geografia da samoqalaqo

ganaTleba iswavleba integrirebuli saxiT.I, II, III da IV klasebSi saqarTvelos istoriis, geografiisa da samoqalaqo

ganaTlebis elementebi Sedis sxva saswavlo sagnebSi (qarTuli ena da literatura, bunebismetyveleba, esTetikuri da SromiTi aRzrda, maTematika).

sabazo skola

sabazo skolaSi istoriis, geografiis, samoqalaqo ganaTlebisa da religia da sazogadoebis swavlebam moswavles unda daanaxos adamianis gamocdilebis mravalferovneba uZvelesi droidan dRemde da agreTve Tavisi qveynis miRwevebi kacobriobis monapovarTa fonze. moswavles unda miewodos informacia rogorc saqarTvelos, aseve msoflios politikur, socialur, kulturul, religiur da eTnikur mravalferovnebaze. am informaciaze dayrdnobiT man unda SeZlos gaaanalizos warsulisa da Tanamedroveobis umniSvnelovanesi istoriuli Tu geografiuli movlenebi da sxvadasxva epoqebisa da sazogadoebebis ganviTarebis msgavseba­gansxvavebebi. am safexurze moswavles unda Camouyalibdes istoriuli azrovnebis unari: istoriuli movlenis mizezebis damoukideblad axsna da misi Sedegebis gaanalizeba;

2 samive safexurze saqarTvelos istoriisa da politikuri, socialuri da ekonomikuri geo­saqarTvelos istoriisa da politikuri, socialuri da ekonomikuri geo­grafiis kursSi integrirebulia msoflio istoriisa da geografiis mniSvnelovani sakiTxebi.

Page 105: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

10�

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

istoriuli procesis sxvadasxva kuTxiT (politikuri, socialuri, ekonomikuri, kulturuli, religiuri) danaxva; istoriul movlenaze da pirovnebaze gansxvavebuli interpretaciebis arsebobis mizezebis axsna, gansxvavebuli interpretaciebis Sedareba da Sefaseba. istoriuli wyaroebis moZieba da maTi kritikulad Sefaseba;3 istoriuli masalis (istoriuli werilobiTi wyaroebi, arqeologiuri Tu eTnografiuli masala, istoriul Temaze Seqmnili mxatvruli nawarmoebebi, fotosuraTebi da a.S.) Sedareba da analizi; istoriuli Temis dawera;4 istoriul Temaze gamarTul debatebSi monawileoba.

sabazo skolis dasrulebisaTvis moswavlem unda icodes zogadi geografiuli cnebebi; lokalur, regionul da globalur doneebze mimdinare bunebrivi, socialur­ekonomikuri Tu politikuri procesebis sivrcobrivi aspeqtebi; teritoriebis gamoyofis principebi; mosaxleobis, sawarmoo da arasawarmoo dargebis sivrcobrivi ganawileba. mas aseve unda SeeZlos saqarTvelos geografiuli maCveneblebis (bunebrivi pirobebis, resursebis, gansaxlebebis, meurneobis dargebis) sxva qveynis geografiul maCveneblebTan Sedareba da amis safuZvelze msgavseba­gansxvavebebisa da kavSirebis dadgena; rukebidan da sxva geografiuli saSualebebidan miRebuli informaciis Sejereba da analizi; martivi Tematuri rukebis Sedgena; geografiuli Temis dawera; geografiul problemebTan dakavSirebul debatebSi monawileoba. yovelive zemoTqmulis Seswavla unda daexmaros moswavles garemos dacviTi cnobierebis CamoyalibebaSi.

liberalur­demokratiul Rirebulebebze dafuZnebuli samoqalaqo ganaTleba moswavles unda daexmaros sazogadoebisa da saxelmwifos winaSe Tavisi ufleba­movaleobebis gacnobierebaSi da adamianis uflebebis, mmarTvelobisa da ekonomikis ganviTarebis Sesaxeb miRebuli Teoriuli codnis yoveldRiur cxovrebasTan misadagebaSi; ganuviTaros mniSvnelovani samoqalaqo unar­Cvevebi: sakuTari poziciis Camoyalibeba da dacva, sakuTari saqcielis kritikulad Sefaseba, gansxvavebuli azris, erovnebis, sarwmunoebisa da kulturis mqone adamianebis pativiscema.

* * *VII­VIII klasSi istoriis, geografiis da samoqalaqo ganaTlebis swavleba kvlav

erTi integrirebuli sagnis _ `saqarTvelos da msoflios istoria da geografia~ _ saxiT grZeldeba.

IX klasSi calke sagnebad iswavleba saqarTvelos istoria, saqarTvelos geografia da samoqalaqo ganaTleba.

saSualo skola

istoriis, geografiisa da samoqalaqo ganaTlebis swavleba zogadi ganaTlebis mesame safexurze efuZneba savaldebulo skolaSi moswavlis mier miRebul codnas da saSualebas aZlevs mozards ufro Rrmad Seiswavlos mis mier arCeuli sagnebi. am safexurze samive klasSi istoria rCeba savaldebulo sagnad.5 aseTi

� sasurvelia, rom istoriuli Tu geografiuli masalis mopovebisa da damuSavebisas moswav­lem gamoiyenos sainformacio teqnologiebi (internetisa da si­di­rom­is saSualebiT informaciis moZieba, kompiuteruli programebis daxmarebiT masalis damuSaveba da eleqtronuli fostiT infor­maciis gacvla).

� am safexurze moswavles unda vaswavloT mis mier Catarebuli istoriuli kvlevis safuZ­velze argumentirebuli Temis dawera, rac gulisxmobs: SesavalSi Temis mTavari problemis moklerac gulisxmobs: SesavalSi Temis mTavari problemis mokle mimoxilvas da am problemisadmi sakuTari poziciis gamoxatvas; ZiriTad nawilSi sakuTari poziciis dasamtkiceblad argumentebisa da magaliTebis moyvanas; daskvnaSi ki – Temis ZiriTad nawilSi gamoTqmuli argumentebisa da mosazrebebis Sejamebas.

� X klasSi erTi trimestri iswavleba istoriis Sesavali kursi, XI klasSi _ saqarTvelosXI klasSi _ saqarTvelos istoria uZvelesi droidan XIX saukunis CaTvliT, xolo XII klasi mTlianad eTmoba XX saukunis istorias.

Page 106: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

10�

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

gadawyvetilebis miRebis erT­erTi mTavari mizezi is aris, rom saqarTvelosa da msoflio istoriis codna aris winapiroba moswavlis patriotad da politikurad ganaTlebul moqalaqed CamoyalibebisaTvis. istoriis swavlebam moswavles unda daanaxvos, rom istoria aris uwyveti procesi, rom Tanamedrove sazogadoebisaTvis umniSvnelovanesi politikuri, socialuri da moraluri problemebi metwilad ganpirobebulia saukuneebisa da aTaswleulebis ganmavlobaSi momxdari cvlilebebiT. gansxvavebul istoriul epoqaSi sxvadasxva pirovnebisa da sazogadoebis winaSe arsebul problemaTa alternatiuli gzebis, maT mier arCeuli konkretuli gadawyvetilebisa da am gadawyvetilebis Sedegebis CvenebiT istoriis swavlebam moswavles aseve unda ganuviTaros problemis gadaWris unari.

am amocanebis Sesruleba moiTxovs, rom moswavles maRal doneze hqondes ganviTarebuli istoriuli azrovneba: mas unda SeeZlos istoriuli epoqis gancda (istoriuli epoqis aRwerisas movlenebis danaxva im periodSi mcxovrebi adamianebis TvaliT; warsulSi momxdari movlenebis Sefaseba ara mxolod dRevandeli gadasaxedidan, aramed im epoqis faseulobebisa da Sexedulebebis gaTvaliswinebiT);6 istoriul movlenebs Soris rTuli mizez­Sedegobrivi kavSirebis dadgena da analizi; istoriuli movlenis mizezebisa da Sedegebis gansxvavebuli Sefasebebis (interpretaciebis) Sedareba da analizi;7 istoriis gardauvalobisa da SemTxveviTobis koncefciebze msjeloba;8 istoriuli kvleva (istoriuli kvleva­Ziebis miznis gansazRvra da dagegmva; werilobiTi, vizualuri, literaturuli da musikaluri wyaroebis moZieba; istoriuli dokumentis kritikuli analizi; istorikosTa gansxvavebuli Sexedulebebis Sedareba; Catarebuli kvlevis safuZvelze istoriuli Temis dawera).

X­XI klasebSi geografia aris savaldebulo, xolo XII klasSi _ arCeviTi sagani _ globaluri problemebis geografia. am safexurze moswavle Seiswavlis msoflios qveynebis ZiriTad maxasiaTeblebs, maTSi mimdinare sxvadasxva procesebsa da movlenebs; ganixilavs da gaanalizebs bunebis dacvisa da zogadad mdgradi ganviTarebis problemebs, am sakiTxebisadmi alternatiul midgomebs, maTi gadawyvetis SesaZlo gzebs, globaluri problemebis geografiul Taviseburebebs; gaacnobierebs, Tu ra didi wvlilis Setana SeuZlia TiToeul codniTa da gamocdilebiT aRWurvil adamiansa da sazogadoebas garemos gajansaRebaSi, misi mdgradobis SenarCunebaSi.

saSualo safexuris damTavrebis Semdeg moswavles unda SeeZlos garemoSi mimdinare movlenebis dakvirvebis safuZvelze gansazRvros mosaxleobis ZiriTadi moTxovnebi da problemebi, gamoikvlios da dagegmos maTi gadaWris gzebi. SeZlos geografiuli kvlevis dagegmva, Catareba da kvlevis Sedegis rogorc werilobiT, aseve zepirad wardgena; kvlevis procesSi vizualuri masalis (ruka da sxva geografiuli saSualebebi) Seqmna.

am safexurze istoriis, geografiisa da sazogadoebrivi mecnierebebis sagnobrivi jgufi X klasSi moswavles sTavazobs moqalaqeobis savaldebulo kurss, xolo XI­XII klasebSi ki _ oTx arCeviT sagans: saxelmwifo, globalizacia, globaluri problemebis geografia, moqalaqeoba (gamoyenebiTi samarTali) da ekonomika. am sagnebis Seswavla moswavles saSualebas miscems daeuflos politikuri, iuridiuli da ekonomikuri mecnierebebis safuZvlebs; daexmareba mas socialuri Tu moraluri pasuxismgeblobis gacnobierebasa da sazogadoebriv cxovrebaSi monawileobis survilis ganmtkicebaSi.

� aucilebelia, rom istoriuli epoqis gancdis unaris Camoyalibeba dawyebiTi da sabazo skolis safexurze daiwyos.

� am miznis misaRwevad aucilebelia saxelmZRvanelos garda moswavles xeli miuwvdebodes sxvadasxva istoriul dokumentebze da warsulisa da Tanamedrove istorikosebis Txzulebebze.

� moswavles unda esmodes, rom pirovnebas aqvs Tavisufali neba da arCevanis gakeTebis unari. mas gaazrebuli unda hqondes, rom istoria sxva gziT SeiZleba ganviTarebuliyo. am SemTvevaSi mas ar Seeqmneba STabeWdileba, rom momavali winaswar aris gansazRvruli da rom pirovnebis qmedebas da mis mier gakeTebul arCevans ara aqvs azri.

Page 107: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

10�

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

mimarTulebebi

erovnul saswavlo gegmaSi gansazRvrulia yoveli klasis an safexuris bolos saswavlo procesis Sedegebi da moswavlis mier maTi miRwevis indikatorebi. Sedegebi dajgufebulia mimarTulebebis mixedviT. TiToeuli mimarTuleba asaxavs sagnis ZiriTad Sinaarss da efuZneba erT an ramdenime disciplinas. istoriisa da geografiis X klasis standartis mimarTulebebi gansazRvrulia kvleviTi da sakomunikacio unar­Cvevebis Sesabamisad.

swavlebis mimarTulebebi sagnebisa da klasebis mixedviT

mimarTulebebi

saqarTvelosa da msoflios istoria da geografia

istoria geografiasamoqalaqo ganaTleba

dro da sivrce 5­8 9, 11, 12

garemo da ekonomika 5­8 9, 11, 12

saxelmwifo mmarTveloba da politika

5­8 9, 11, 12 9, 11, 12

kultura da religia 5­8 9, 11, 12

adamiani da sazogadoeba 5­8 9, 11, 12 10

pirovnuli ganviTareba 10

moqalaqe da saxelmwifo 10

moqalaqeoba 9, 11­12

mmarTveloba 9, 11­12

ekonomika 9, 11­12

istoriuli interpretacia da kvleva

10

komunikacia 10 10

geografiuli kvleva 10

garemo da socialuri sistemebi

9, 11, 12

Page 108: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

10�

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

saqarTvelosa da msoflios istoria da geografia

VII klasi

Sedegebi mimarTulebebis mixedviT

ist. geo. VII mimarTulebebi

dro da sivrcegaremo da ekonomika

saxelmwifo mmarTveloba da

politika

adamiani da sazogadoeba

kultura da religia

1.esmis welTaRricxvis sistema; akavSirebs movlenebsa da faqtebs istoriul epoqasTan.

2. informaciis mosapoveblad kiTxulobs sxvadasxva istoriul­geografiul saSualebebs.

3. gansazRvravs geografiuli obieqtebis da teritoriebis adgilmdebareobas rukaze.

4. xsnis, Tu ra gavlenas axdens bunebrivi pirobebi dasaxlebis tipebsa da meurneobis ganviTarebaze.

5. msjelobs bunebrivi resursebis racionalur da mravalmxriv gamoyenebaze.

6. aanalizebs ekonomikasa da bunebaSi mecnierul­teqnikuri progresiT gamowveul cvlilebebs.

7. axasiaTebs da adarebs erTmaneTs gansxvavebul saxelmwifo mmarTvelobis formebs socialur struqturebs.

8. msjelobs politikuri moRvawis mniSvnelobaze qveynis istoriaSi.

9. axasiaTebs da adarebs erTmaneTs gansxvavebul socialur struqturebs.

10. msjelobs gansxvavebul kulturebsa da epoqebSi damkvidrebul wesebze, normebsa da kanonebze.

11. ikvlevs, Tu ra gavlenas axdens bunebrivi pirobebi, socialuri garemo da ekonomikuri urTierTobebi adamianis yofaze.

12. aanalizebs, Tu ra mniSvneloba aqvs religias sazogadoebis cxovrebaSi.

Sedegebi da indikatorebi

dro da sivrce

ist. geo. VII 1. esmis welTaRricxvis sistema; akavSirebs istoriul movlenebsa da faqtebs Sesabamis istoriul epoqebTan.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� istoriul movlenebs gadmoscems qronologiuri TanmimdevrobiT;•� ufardebs drois erTeulebs erTmaneTs (mag. aTaswleuli _ 10 saukune;

saukune _ 100 weli da a. S.);•� sworad iyenebs terminebs _ `Zveli era~, `Cven welTaRricxvamde~, `Zveli

welTaRricxviT~, ̀ qristes dabadebamde~, ̀ axali era~, ̀ Cveni welTaRricxviT~, `axali welTaRricxviT~;

•� klasSi jgufuri muSaobisas an individualurad drois xazze (skalaze) aRniSnavs istoriul TariRebs an istoriul periodebs;

Page 109: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

10�

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

•� gamoTqvams varauds dedamiwis ganviTarebis manZilze momxdari mniSvnelovani movlenebis Tanmimdevrobis (mag. hidrosferos, atmosferos, kontinentebisa da sicocxlis warmoSoba) Sesaxeb da adarebs mas geoqronologiur sqemas.

•� asaxelebs im saukunesa da aTaswleuls, romelsac miekuTvneba konkretuli TariRi;

•� adgens cxrils, romelSic saxelmZRvaneloSi arsebul TemebTan dakavSirebul mniSvnelovan TariRebs alagebs qronologiuri TanamimdevrobiT da miakuTvnebs Sesabamis epoqas (winaagraruli, agraruli, industriuli da postindustriuli) mag:

Tema epoqaTema epoqa Tema I (Sroma da teqnologiebi)

Tema II (yofa da dasaxlebis tipebi)

Tema III (martivi socialuri jgufebidan Tanamedrove saxelmwifomde)

Tema IV

winaagraruli paleoliTi ­gamoiyenes cecxli

zeda paleoliTi _adamiani cxovrobs gamoqvabulSi

40000 wlis win _ gvarovnuli Temis Camoyalibeba

agraruli

neoliTi _ miwaTmoqmedebis da mesaqonleobis warmoSoba

Zv. w. I aTaswleuli daarsda pirveli qalaqi

Zv. w. me­3 s­is dasawyisi _ qarTlis samefos Seqmna

industriuli

postindustriuli

ist. geo. VII 2. informaciis mosapoveblad kiTxulobs sxvadasxva istoriul-geografiul saSualebebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� geografiuli da istoriuli informaciis interpretacias axdens fotoebis, cxrilebis da rukebis gamoyenebiT;

•� saerTaSoriso simbolikis saSualebiT ganaTavsebs informacias konturul rukebze da sxvadasxva damxmare istoriul­geografiul saSualebebze;

•� iyenebs dedamiwis saaTobrivi sartylebis rukas da adarebs sakuTari qveynis dros sxva sartylebSi arsebul qveynis dros;

•� warmosaxviT mogzaurobs dedamiwis garSemo aRmosavleTidan dasavleTisken an dasavleTidan aRmosavleTisken; msjelobs TariRTa cvlis xazis daniSnulebasa da ganlagebis principebze; aseve mogzaurobisas Seqmnil uxerxulobebze da maTi daZlevis saSualebebze.

•� erTi tipis geografiul saSualebaze mocemul informacias gamoxatavs sxva saxiT (mag.: msoflio rukidan mniSvnelovan mdinareebs ajgufebs cxrilSi kontinentebis mixedviT).

Page 110: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

110

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

ist. geo. VII 3. gansazRvravs geografiuli obieqtebis da teritoriebis adgilmdebareobas rukaze.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� rukis gamoyenebiT gansazRvravs msoflios da saqarTvelos mniSvnelovani geografiuli obieqtebis koordinatebs;

•� iyenebs politikur rukas da aRwers pirobiT niSnebs (ferebi, sazRvrebi), romliTac xdeba teritoriebis (saxelmwifofoebi, administraciuli erTeulebi, dedaqalaqebi) aRniSvna politikur rukaze;

•� rukisa da statistikuri informaciis gamoyenebiT adgens cxrils, sadac ganaTavsebs kontinentebis mixedviT sami yvelaze didi da sami yvelaze mcire qveynis (farTobisa da mosaxleobis mixedviT) maxasiaTeblebs;

•� iyenebs saqarTvelos atlass da axasiaTebs erT­erT samxareo erTeuls (mdebareoba, sazRvrebi, reliefi, hidrografiuli qseli, administraciuli centrebi);

•� rukis gamoyenebiT gansazRvravs saqarTvelos zogadgeografiul mdebareobas; adarebs msgavsi da gansxvavebuli mdebareobis qveynebs, ajgufebs maT cxrilSi;

•� atlasis gamoyenebiT avsebs saqarTvelos sxvadasxva epoqis (Sua saukuneebi, sabWoTa periodi, dRevandeli) politikur­administraciuli dayofis rukas da adarebs erTmaneTs.

garemo da ekonomika

ist. geo. VII 4. xsnis, Tu ra gavlenas axdens bunebrivi pirobebi dasaxlebis tipebsa da meurneobis ganviTarebaze.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� klasSi jgufuri muSaobisas akvirdeba arqeologiur da eTnografiul (saxelmZRvaneloSi mocemul an moZiebul) masalas da pasuxobs SekiTxvas _ ra saqmianobas eweoda xalxi, romelsac es nivTebi (samosaxlo) ekuTvnoda;

•� saqarTvelos konturul rukaze aRniSnavs sxvadasxva tipis dasaxlebebs da msjelobs konkretul geografiul garemoSi maTi gaCenis mizezebze (mag. ratom aarseben qalaqebs mdinareebis napirebze); msjelobs sxavdasxva garemoSi mosaxleobis gansaxlebis Taviseburebebis Sesaxeb (mdinaris xeobebis gaswvriv, zRvis napirebze, udabnoebSi, mTebSi, industriul da agrarul regionebSi); adarebs (ecnoba da aanalizebs dasaxlebuli punqtebis fotosuraTebsa da adgilis gegmebs) maT sakuTar dasaxlebul punqts;

•� fotosuraTis an rukis gamoyenebiT aRwers sxvadasxva teritoriebisTvis damaxasiaTebel peizaJs (mag. tropikuli tyeebi, udabno, stepi da sxva) da akavSirebs mas am qveynis (regionis) sameurneo saqmianobasTan;

•� klasSi jgufuri muSaobisas fotosuraTebis saSualebiT adarebs sxvadasxva geografiul garemoSi arsebul or samosaxlos da adgens maT Soris gansxvavebas (masala, arqiteqtura);

•� moipovebs informacias bunebriv­katastrofuli movlenebis (Rvarcofi, zvavi, mewyeri, wyaldidoba da sxva) geografiis Sesaxeb da ajgufebs maT(mag. cxrilis saSualebiT);

Page 111: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

111

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

•� statistikuri masalis safuZvelze axasiaTebs msgavsi balianobis or miwisZvras (mag.: spitakis da raWis), msjelobs gansxvavebuli Sedegebis (msxverpli, zarali, bunebis transformacia) mizezebze da ajgufebs cxrilis saSualebiT;

•� gamoTqvams varauds bunebriv­katastrofuli movlenebisgan SesaZlo Tavdacvis RonisZiebebis Sesaxeb, adarebs mas saqarTveloSi da sxva qveynebSi damkvidrebul Tavdacvis saSualebebs (mag.: svanuri arqiteqturis Sesabamisoba zvavebTan);

•� ikvlevs sasoflo­sameurneo bazris asortiments, ajgufebs maT (mag. cxrilis saSualebiT) saqarTvelos kuTxeebis mixedviT, gansazRvravs sasoflo­sameurneo tipebs da Sedegebs warmoadgens misTvis sasurveli formiT.

ist. geo. VII 5. msjelobs bunebrivi resursebis racionalur da mravalmxriv gamoyenebaze.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� ajgufebs (baraTebis an cxrilis gamoyenebiT) erTi masalisgan damzadebul sxvadasxva arqeologiur nivTebs (mag. Tixisgan mzaddeboda qoTanic da aguric);

•� ajgufebs (baraTebis an cxrilis gamoyenebiT) bunebriv resursebsa da Sesabamis ekonomikis dargebs;

•� akavSirebs sayofacxovrebo moxmarebis sagnebs resursis tipTan; •� sqemis saSualebiT gamosaxavs resursebis saxecvlilebas mopovebidan

moxmarebamde (navTobi _ sawvavi _ eleqtroenergia); •�werilobiT gadmoscems, Tu rogor moawyobda misi ojaxi sameurneo cxovrebas

adreul epoqaSi mxolod im periodSi arsebuli resursebis gamoyenebiT;•� bunebriv resursebs ganasxvavebs sxvadasxva maxasiaTeblebis mixedviT

da ajgufebs maT cxrilSi (amouwuravi da amowurvadi (aRdgenadi, aRudgenadi);

•� adgens im bunebrivi resursebis nusxas, romlebsac gamoiyenebs misi ojaxi, qalaqi/sofeli, qveyana; Sesabamisi simbolikis gamoyenebiT mopovebis adgilebi daaqvs konturul rukaze;

•�klasSi jgufuri muSaobis dros axdens CamoTvlili resursebis klasifikacias sxvadasxva niSniT: maTi gamoyenebis mniSvnelobis (pirveladi, meoradi, naklebad mniSvnelovani, mniSvnelovani) da aTvisebis drois (uZvelesi, Zveli, axali, perspeqtiuli) mixedviT;

•� klasSi jgufuri muSaobis dros msjelobs CamoTvlili resursebis gamoyenebiT gamowveuli dabinZurebis (Zlier abinZurebs, abinZurebs, naklebad abinZurebs) Sesaxeb;

•�jgufSi muSaobisas msjelobs meurneobis sxvadasxva dargis mier zogierTi resursis moxmarebis aucileblobis da intensivobis Sesaxeb da gansazRvravs maTi dazogvis gzebs (mag. wyali da eleqtroenergia).

Page 112: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

112

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

ist. geo. VII 6. aanalizebs ekonomikasa da bunebaSi mecnierul-teqnikuri progresiT gamowveul cvlilebebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� klasSi jgufuri an individualuri muSaobisas drois skalaze aRniSnavs sam an oTx ideas (aRmoCenas), romlebmac, misi azriT, gamoiwvies yvelaze mniSvnelovani cvlilebebi ekonomikaSi uZvelesi droidan dRemde da klasis winaSe asabuTebs jgufis arCevans;

•� wers Temas, romelSic konkretuli magaliTis ganxilvis safuZvelze msjelobs mecnierul­teqnikuri progresis rogorc dadebiT, aseve uaryofiT mxareebze (mag. atomuri energiis gamoyeneba);

•� Tanaklaselebis jgufTan erTad irCevs romelime mniSvnelovan aRmoCenas an gamogonebas da misi popularizaciisTvis amzadebs im epoqisTvis efeqtur reklamas (abra, firniSi, broSura, plakati, xmovani Setyobineba an audiorgoli, klipi da a.S.).

saxelmwifo mmarTveloba da politika

ist. geo. VII 7. axasiaTebs da adarebs erTmaneTs gansxvavebul saxelmwifo mmarTvelobis formebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� axasiaTebs saxelmwifos mmarTvelobis formas, teritoriul mowyobasa da politikur reJims; irCevs romelime qveyanas da mis magaliTze CamoTvlis mizezebs, romlebic zegavlenas axdens saxelmwifo mmarTvelobis cvlilebebze;

•� adarebs saxelmwifo mmarTvelobis sxvadasxva formebs erT epoqaSi da adgens cxrils, romelSic aRniSnavs maT dadebiT da uaryofiT mxareebs; mag.:

saxelmwifo mmarTvelobis forma dadebiTi uaryofiTi

aTenis demokratia

spartis oligarqia

iranis aqemenianTa monarqia

•� jgufTan erTad msjelobs, rogor gaaumjobesebda ojaxis, klasis, skolis

Tu dasaxlebis cxovrebas mmarTvelobaSi sakuTari monawileobiT;

Page 113: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

11�

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

ist. geo. VII 8. msjelobs politikuri moRvawis mniSvnelobaze qveynis istoriaSi.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� klasSi jgufuri muSaobisas an individualurad drois skalaze aRniSnavs, misi azriT, yvelaze mniSvnelovan oTx (an xuT) politikur moRvawes uZvelesi droidan dRemde da klasis winaSe saubrobs arCevanis mizezebze;

•� moipovebs informacias (saxelmZRvanelosa da damatebiTi literaturis saSualebiT) erT­erTi qarTveli mefis Sesaxeb da wers Temas, romelSic saubrobs mis mier Catarebuli reformebis mizezebsa da Sedegebze;

•� cxrilis saSualebiT ajgufebs ori erTmaneTTan dapirispirebuli politikuri moRvawis motivacias da miznebs;

•� adarebs or wyaros, romlebic gansxvavebulad afaseben erTi da imave istoriuli pirovnebis moRvaweobas; xsnis gansxvavbuli interpretaciis mizezebs;

•� maswavleblis daxmarebiT TanaklaselebTan erTad dgams speqtakls politikur moRvaweze; msjelobs speqtaklSi gadmocemuli istoriuli faqtebis Sesaxeb (mag.: `patara kaxi~).

adamiani da sazogadoeba

ist. geo. VII 9. axasiaTebs da adarebs erTmaneTs gansxvavebul socialur struqturebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� arqeologiuri da eTnografiuli (saxelmZRvaneloSi mocemuli da moZiebuli) masalidan gamoyofs im nivTebs, romlebic mowmoben socialur diferenciaciaze; asabuTebs mis arCevans;

•� klasSi jgufuri an individualuri muSaobisas adgens cxrils, romlSic ajgufebs sazogadoebebs da maT mier gamoyenebuli iZulebiTi Sromis sxvadasxva formas; msjelobs rogorc warsulSi, aseve Tanamedrove msoflioSi iZulebiTi Sromis arsebobis mizezebze;

•� irCevs warsulis romelime sazogadoebis erT­erT socialur fenas da werilobiT aRwers am fenis warmomadgenlis yoveldRiur cxovrebas (mag. glexi _ Sua saukunis evropaSi an mona romis respublikaSi);

•� maswavleblis mier SeTavazebuli epoqidan asaxelebs warmatebul istoriul pirebs, gansazRvravs maT socialur statuss (mag: mefe, vaWari, monadire, bankiri, miwaTmflobeli, prezidenti, mecnieri da a.S.) da ayalibebs maTi warmatebulobis mizezebs;

•� TanaklaselebTan erTad monawileobs simulaciur TamaSSi, romelic warmoadgens ekonomikuri urTierTobis erT­erT models (mag: ferma, saxelosno, saamqro, maRazia, banki da a.S.).

ist. geo. VII 10. msjelobs gansxvavebul kulturebsa da epoqebSi damkvidrebul wesebze, normebsa da kanonebze.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� klasSi jgufuri muSaobisas erTmaneTs adarebs sxvadasxva epoqis ori qveynis sakononmdeblo principebs da msjelobs, Tu romeli maTgania misTvis misaRebi (mag. hamurabis kanonebi da romauli kanonmdebloba, SariaTi da Tanamedrove qarTuli kanonmdebloba);

Page 114: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

11�

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

•� TanaklaselebTan erTad warmoadgens situaciur modelebs, romelTa moraluri da samarTlebrivi Sefasebebi xSirad erTmaneTs ar emTxveva (mag: tyuilis Tqma, mSieri, usaxlkaro bavSvis mier puris moparva, sikvdiliT dasja da a.S.);

•� sakuTari dakvirvebebidan gamomdinare msjelobs, Tu ra safrTxes uqmnis sazogadoebasa da pirovnebas dausjeloba kanonis darRvevis SemTxvevaSi;

•� sxva klasebis gamocdilebis gaTvaliswinebiT TanaklaselebTan erTad SeimuSavebs sakuTari `klasis konstitucias~, adarebs mas maswavleblis mier SemoTavazebul wesebs.

kultura da religia

ist. geo. VII 11. ikvlevs, Tu ra gavlenas axdens bunebrivi pirobebi, socialuri garemo da ekonomikuri urTierTobebi adamianis yofaze.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� klasSi jgufuri an individualuri muSaobisas irCevs ori gansxvavebuli socialuri struqturis sazogadoebas da adarebs maT zne­Cveulebebsa da tradiciebs (mag. momTabare da agraruli sazogadoeba);

•� klasSi jgufuri an individualuri muSaobisas ajgufebs soflisa da qalaqis mosaxleobis yofasTan dakavSirebul arqeologiur da eTnografiul sagnebs; asabuTebs Tavis azrs am dajgufebasTan dakavSirebiT;

•� wers Temas, romelSic adarebs erTsa da imave socialuri fenis warmomadgenlis yofas or sxvadasxva epoqaSi (mag. muSa _ XIX da XX saukuneebSi);

•� ufrosebis gamokiTxvis safuZvelze sakuTari ojaxis yofas adarebs Tavisi winaprebis (papa, bebia) cxovrebis wess da adgens cxrils, romelSic CamoTvlis msgavsebasa da gansxvavebas; mag.:

m s g a v s e b a g a n s x v a v e b a

Cemi ojaxi winaprebi Cemi ojaxi winaprebi

•� mxatvruli literaturidan, an folkloridan, an kinematografiidan, an masmediidan, an yoveldRiuri cxovrebidan moiZiebs informacias saqarTvelos sxvadasxva bunebriv pirobebSi mcxovrebTa yofis Sesaxeb da adarebs erTmaneTs;

•� maswavleblis daxmarebiT, TanaklaselebTan erTad gegmavs da axorcielebs Tavis mSobliur kuTxeSi martiv eTnografiul eqspedicias bunebrivi pirobebisa da mcxovrebTa tradiciebis Sesaswavlad;

Page 115: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

11�

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

ist. geo. VII 12. aanalizebs, Tu ra mniSvneloba aqvs religias sazogadoebis cxovrebaSi.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� arqeologiur da eTnografiul (saxelmZRvaneloSi mocemuli da moZiebuli) masalaze dakvirvebis safuZvelze saubrobs sazogadoebis religiur warmodgenebze;

•� jgufuri muSaobisas romelime qveynis magaliTze msjelobs religiuri tolerantobis Sesaxeb rogorc warsulSi, aseve dRes;

•� klasSi diskusiis dros msjelobs, Tu ra gavlenas axdenda religia ojaxur yofaze adre da ra gavlenas axdens igi dRes;

•� rukaze uCvenebs misTvis cnobili religiebis warmoSobis adgilebs, gavrcelebis dRevandel arealebs da CamoTvlis maTTan dakavSirebul mniSvnelovan sakulto Zeglebs, simboloebsa Tu tradiciebs;

•� romelime qveynis religiisa da kulturis Sesaxeb mopovebuli informaciis safuZvelze msjelobs, Tu rogor daexmareboda es informacia am qveyanaSi mogzaurobis dros;

•� TanaklaselebTan erTad mopovebuli eTnografiuli masalis (saxelmZRvanelo, literatura, filmebi, ilustraciebi, sakuTari samgzavro Canawerebi, interviuebi da sxva) safuZvelze saubrobs saqarTveloSi mcxovrebi erovnebebis saojaxo Tu religiuri dResaswaulebis Sesaxeb da avlebs maT Soris paralelebs;

•� iyenebs statistikur informacias da adgens saqarTvelos mosaxleobis ZiriTadi religiebis amsaxvel rukas; msjelobs saqarTveloSi religiis geografiis ganmsazRvrel istoriul faqtorebze.

rekomendebuli Sinaarsi

1. dro da kalendari2. istoriuli da geografiuli garemo3. Sroma da teqnologiebi4. dasaxlebis tipebi da yofa _ gamoqvabulidan caTambjenamde5. martivi socialuri jgufebidan Tanamedrove saxelmwifomde6. wesebi, kanonebi da marTlmsajuleba7. mravalRmerTianobidan _ erTRmerTianobamde

Page 116: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

11�

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

saqarTvelosa da msoflios istoria da geografia

VIII klasi

Sedegebi mimarTulebebis mixedviT

ist. geo. VIII mimarTulebebi

dro da

sivrce

garemo da ekonomika

saxelmwifo mmarTveloba da

politika

adamiani da sazogadoeba

kultura da religia

1.aanalizebs rukebs da sxva istoriul­geografiul saSualebebs (fotoebi, grafikebi, cxrilebi, diagramebi); adgens martiv rukebs

2.geografiuli saSualebebis gamoyenebiT Seiswavlis teritoriebis mdebareobas

3.Seiswavlis mosaxleobis demografiul maxasiaTeblebs, gansaxlebis Taviseburebebs, migraciul procesebs da ukavSirebs maT ekonomikur ganviTarebas

4. axasiaTebs urbanizaciis process

5. msjelobs komunikaciebis ganviTarebaze uZvelesi droidan dRemde

6. ikvlevss vaWrobis rolss ekonomikis ganviTarebaSi

7. Seiswavlis konfliqtebis mizezebs, ganviTarebasa da Sedegebss

8. axasiaTebs. axasiaTebsaxasiaTebs samxreT kavkasias msoflio regionebis gamoyofis principze dayrdnobiT.

9. msjelobs saxelmwifoSi mmarTvelobis formisa da politkuri reJimis urTierTkavSiris Sesaxeb

10. axasiaTebs saerTaSoriso organizaciebis mniSvnelobas

11. msjelobsmsjelobs saxelmwifosTvisxelmwifosTvisis kanonis uzenaesobis mniSvnelobaze

12. aanalizebs adamianis uflebebis safuZvlebs da maTi ganviTarebis istoriul pirobebs

13. axasiaTebs sazogadoebaSi mSvidobiani TanaarsebobisTvis saWiro pirobebs

14. Seiswavlis xelovnebisa da ganaTlebis ganviTarebis safuZvlebs

15. ikvlevs sazogadoebis ganviTarebis kulturul safuZvlebs

Sedegebi da indikatorebidro da sivrce

ist. geo. VIII 1. aanalizebs rukebs da sxva geografiul saSualebebs (fotoebi, grafikebi, cxrilebi, diagramebi); adgens martiv rukebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� ganmartavs fotoebis, grafikebis, cxrilebis, diagramebis da rukebis saxiT warmodgenil istoriul da geografiul informacias;

•� legendis saSualebiT kiTxulobs rukebis Sinaarss da masze mocemul informacias gamoxatavs sxvadasxva formiT (mag.: werilobiT an cxrilis saxiT);

•� saerTaSoriso simbolikis gamoyenebiT qmnis legendas da xatavs mSobliuri mxaris martiv rukas;

Page 117: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

11�

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

•� adgens wina epoqis lokaluri garemos (mcire dasaxlebuli punqti: sofeli, ubani da a.S.) mentalur gegmas da adarebs amave adgilis Tanamedrove gegmas; msjelobs, Tu ra cvlilebebi ganicada garemom am or epoqas Soris;

•� mosaxleobis aRwerebis masalebze dayrdnobiT adgens sxvadasxva tipis grafikebs da diagramebs;

•� moipovebs informacias (istoriuli rukebis, saxelmZRvanelosa da damatebiTi literaturis saSualebiT) sxvadasxva cnobili migraciuli nakadebis Sesaxeb da klasSi jgufuri muSaobisas konturul rukaze aRniSnavs am migraciebis marSrutebs;

•� moipovebs informacias (saxelmZRvanelosa da damatebiTi literaturis saSualebiT) didi mogzaurebis Sesaxeb da konturul rukaze aRniSnavs am mogzaurobebis marSruts;

•� Tanamedrove da warsuli epoqis rukebis Sedarebis safuZvelze adgens im qveynebis sias, romlebic ar arian aRniSnuli warsuli epoqis rukaze (mag. Tanamedrove da XV saukunis pirveli naxevris rukebs);

•� konturul rukaze daaqvs is saxmeleTo da sazRvao marSrutebi, romlebiTac saqarTvelo ukavSirdeba mezobel saxelmwifoebs.

ist. geo. VIII 2. geografiuli saSualebebis gamoyenebiT Seiswavlis teritoriebis mdebareobas.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� sakoordinato badis gamoyenebiT gansazRvravs sxvadasxva adgilis mdebareobas, maT Soris manZilebsa da mimarTulebebs (msoflios mniSvnelovani qveynebi da dedaqalaqebi, saqarTvelos regionebi da administraciuli centrebi);

•� jgufuri muSaobisas TiToeuli jgufi irCevs mkveTrad gansxvavebuli geografiuli mdebareobis qveyanas eqspediciis Casatareblad da klasi winaSi warmoadgens misi ganxorcielebisaTvis martiv gegmas (mizani, marSruti, dro, gadaadgilebis saSualeba, arCeuli marSrutis upiratesoba sxvebTan SedarebiT, wasaRebi nivTebis sia da a.S.);

•� moswavle iyenebs Sesabamis Tematur rukebs da aanalizebs evropa­azias Soris sazRvris gatarebis problemurobas (ganixilavs da ganazogadebs sazRvris gatarebis alternatiul variantebs, asabuTebs misTvis misaRebi variantis), marTebulebas da daaqvs igi konturul rukaze;

•� politikuri da fizikuri rukebis gamoyenebiT ajgufebs qveynebs mdebareobis mixedviT; saubrobs kavkasiis da masSi Semavali qveynebis mdebareobaze.

garemo da ekonomika

ist. geo. VIII 3. Seiswavlis mosaxleobis demografiul maxasiaTeblebs,VIII 3. Seiswavlis mosaxleobis demografiul maxasiaTeblebs, gansaxlebis Taviseburebebs, migraciul procesebs da ukavSirebs maT ekonomikur ganviTarebas.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� statistikur monacemebze dayrdnobiT msjelobs msoflio mosaxleobis dinamikis Sesaxeb da xsnis cvlilebis mizezebs;

Page 118: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

11�

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

•� axasiaTebs ZiriTad demografiul maCveneblebs (Sobadoba, mokvdaoba, bunebrivi mateba), sqesobriv­asakobriv struqturas da msoflioSi gavrcelebul aRwarmoebis tipebs; kiTxulobs Sesabamis grafikebs da diagramebs;

•� adgens kavSirs konkretuli ekonomikuri urTierTobebis tipis gan­viTarebasa da demografiul cvlilebebs Soris (mag. Zv. w. IV­I aTaswleulebSi evraziasa da afrikaSi miwaTmoqmedebis ganviTarebasa da msoflio mosaxleobis zrdas Soris).

•� Sesabamisi Tematuri rukis gamoyenebiT aanalizebs mosaxleobis simWidroves msoflios sxvadasxva regionebSi; gamoyofs yvelaze mWidrod da yvelaze meCxrad dasaxlebul regionebs da cxrilSi ajgufebs maT;

•� ganasxvavebs migraciis tipebs (gare, Sida, qanqarisebri da sxva) mimarTulebisa da drois mixedviT; msjelobs adamianis migraciis SesaZlo mizezebze da mohyavs Sesabamisi magaliTebi; varaudobs migraciis SesaZlo Sedegebze individisa (romelic CarTulia am procesSi) da qveynebisaTvis (saidan da saiT aris mimarTuli konkretuli migracia);

•� wers Temas, romelSic aRwers ucxo qveyanaSi axalmosaxleTa gadasaxlebis mizezebs (nebayoflobiTi da iZulebiTi _ monobidan trefikingamde), maT mogzaurobas da axal dasaxlebaSi maT yoveldRiur yofas.

ist. geo. VIII 4. axasiaTebs urbanizaciis process.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� adarebs sasoflo da saqalaqo dasaxlebebis fotoebs; ganmasxvavebel niSnebs upirispirebs sakuTar dasaxlebul punqts;

•� agrovebs informacias (literatura, fotoebi, rukebi) da aRwers Tanamedrove qalaqs (aglomeracia, megapolisi, konurbacia); misTvis damaxasiaTebel niSnebs warmoadgens sqemis saxiT;

•� ecnoba saqarTveloSi da sxva qveynebSi dasaxlebuli punqtebis statusis miniWebis kriteriumebs, pirobiTi niSnebis daxmarebiT rukaze aRniSnavs SerCeuli qveynebis sxvadasxva dasaxlebis xalxmravlobas da funqciebs;

•� interesis mixedviT agrovebs informacias (gegma, ruka, fotosuraTi, statistikuri informacia da sxva) kontinentebis udides qalaqebze da adarebs maT sxvadasxva niSnis mixedviT (dagegmareba, funqcionaluri raionireba, infrastruqtura, mosaxleoba da sxva). Sedegebs warmoadgens misTvis sasurveli formiT (cxrili, sqema, Canaxati, Tema da sxva);

•� individualurad an jgufuri muSaobisas cxrilis saSualebiT ajgufebs sxvadasxva epoqebSi saqarTvelosa da dasavleT evropaSi soflis mosaxleobis qalaqSi gadasaxlebis mizezebsa da Sedegebs (mag.: XIX saukunis meore naxevris saqarTvelo, XVII­XVIII saukunis dasavleT evropa).

ist. geo. VIII 5. msjelobs komunikaciebis ganviTarebaze uZvelesi droidan dRemde.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� irCevs erT­erT did mogzaurs, ikvlevs mogzaurobis mizezebs da Sedegebs. misTvis sasurveli formiT Tanaklaselebs warudgens mopovebul informacias. klasSi muSaobisas adgenen drois skalas;

•� klasSi jgufuri muSaobisas adgens sxvadasxva tipis damwerlobis sias; saubrobs maT warmoSobasa da ganviTarebaze;

Page 119: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

11�

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

•� irCevs erT­erT umniSvnelovanes savaWro­saxmeleTo gzas da werilobiT aRwers mogzaurTa sakomunikacio sirTuleebsa da am gzis socialur­ekonomikur mniSvnelobas;

•� asaxelebs satransporto saSualebebs; drois skalaze aRniSnavs im adamianebis saxelebsa da mSobliur qveynebs, romlebmac mniSvnelovani wvlili Seitanes transportis ganviTarebaSi;

•� drois skalaze aRniSnavs im teqnologiur aRmoCenebs, romlebmac xeli Seuwyes komunikaciebis ganviTarebas (mag.: beWdvis, kompiuteris da sxva);

•� asaxelebs misTvis cnobil sakomunikacio saSualebebs da msjelobs maTi gamoyenebis efeqtianobaze sxvadasxva daniSnulebiT an pirobebSi (mag.: informaciis gadacemis da tvirTis gadazidvis saSualebebi sxvadasxva epoqebSi);

•� msjelobs sxvadasxva tipis satransporto saSualebebis ganviTarebisa da gamoyenebis perspeqtivebze gansxvavebul bunebriv garemoSi; ecnoba mecnierebis miRwevebs ekologiurad usafrTxo Tanamedrove transportis SeqmnaSi.

ist. geo. VIII 6. ikvlevs vaWrobis rols ekonomikis ganviTarebaSi.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� irCevs erT­erT mniSvnelovan savaWro centrs da msjelobs ekonomikis ganviTarebaSi mis saerTaSoriso da adgilobriv mniSvnelobaze; aRniSnavs mas konturul rukaze;

•� sakuTari dasaxlebis magaliTze asaxelebs im resursebs, saqonelsa Tu momsaxurebas, romelzedac moTxovnileba aris, magram srulad ver kmayofildeba; TanaklaselebTan erTad msjelobs mdgomareobis gamosworebis saSualebebze;

•� statistikuri masalis analizis safuZvelze ajgufebs sxvadasxva produqciis importior da eqsportior qveynebs;

•� ikvlevs sasursaTo maRaziis an sasoflo­sameurneo bazris asortiments, saqonels ajgufebs adgilze warmoebul da Semotanil produqciad; msjelobs saqarTvelos kvebis produqciaSi importis rolze da importiori qveynebi daaqvs konturul rukaze;

•� saqarTvelos an sxva qveynis istoriidan mohyavs magaliTebi, romelTa safuZvelze adarebs ganviTarebis sxvadasxva donis pirobebSi vaWrobis mniSvnelobaze iq mcxovrebi adamianebisTvis;

•� Tanaklaselebis jgufTan erTad Tavisi skolis an dasaxlebis moTxovnilebebis gaTvaliswinebiT irCevs kanoniT daSvebul saqonels an momsaxurebas, romlis warmoebasac Tavad SeZlebda sxvadasxva resursebis mcire danaxarjebiT; maTTan erTad adgens am saqonlis an momsaxurebis SeZenis msurvelTa raodenobas da SesaZlo fass.

saxelmwifo mmarTveloba da politika

ist. geo. VIII 7. Seiswavlis konfliqtebis mizezebs, ganviTarebasa da Sedegebs.s.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� klasSi jgufuri muSaobisas an individualurad cxrilis saSualebiT ajgufebs sxvadasxva omis (konfliqtis) dawyebis mizezebsa da sababs; mag.:

Page 120: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

120

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

o m io m i m i z e z i s a b a b i

bizantia­iranis omi VII saukunis dasawyisSi

bizantiis mimarT iranis teritoriuli pretenziebi

bizantiis imperatoris mavrikes mkvleloba 602 wels

didgoris brZola daviT IV aRmaSeneblis mier Turq­selCukTa gandevna saqarTvelodan

Tbiliseli vaWrebis saCivari sulTanTan daviT aRmaSeneblis TviTnebobis Sesaxeb

I msoflio omiI msoflio omidapirispireba `antantasa~ da `samTa kavSirs~ Soris

mkvleloba saraevoSi

•�ikvlevs sxvadasxva periodSi saomari saSualebebis ganviTarebas da msjelobs, Tu ra gavlenas axdens es procesi omebis warmarTvaze;

•�klasSi jgufuri muSaobis dros adgens misTvis nacnobi omebis sias da ajgufebs maT masStaburobis mixedviT. mag;

Sinaomi lokaluri regionuli msoflio

bagrat IV­sa da liparit baRuaSs Soris omi

omi Tamar mefesa da ruqnadins Soris

ocdaaT wliani omi evropaSi

I msoflio omi

•� irCevs erT­erT brZolas (an saomar kampanias) da werilobiT msjelobs masSi mxedarTmTavris rolze;

•�klasSi jgufuri muSaobisas adarebs erTi da igive epoqis sxvadasxva qveynis saomar kulturas (damokidebuleba tyveTa, daWrilTa, daRuplTa mimarT);

•� CamoTvlis omis msxverplTa kategoriebs; Tanaklaselebis jgufTan erTad omis msxverplTa kategoriebs; Tanaklaselebis jgufTan erTadomis msxverplTa kategoriebs; Tanaklaselebis jgufTan erTad msxverplTa kategoriebs; Tanaklaselebis jgufTan erTadmsxverplTa kategoriebs; Tanaklaselebis jgufTan erTad kategoriebs; Tanaklaselebis jgufTan erTadkategoriebs; Tanaklaselebis jgufTan erTad; Tanaklaselebis jgufTan erTadTanaklaselebis jgufTan erTad jgufTan erTadjgufTan erTad erTaderTad ganixilavs erT­erTi kategoriis uflebebis ganmsazRvrel normebs da maTi erT­erTi kategoriis uflebebis ganmsazRvrel normebs da maTierT­erTi kategoriis uflebebis ganmsazRvrel normebs da maTi­erTi kategoriis uflebebis ganmsazRvrel normebs da maTierTi kategoriis uflebebis ganmsazRvrel normebs da maTi kategoriis uflebebis ganmsazRvrel normebs da maTikategoriis uflebebis ganmsazRvrel normebs da maTi uflebebis ganmsazRvrel normebs da maTiuflebebis ganmsazRvrel normebs da maTi ganmsazRvrel normebs da maTiganmsazRvrel normebs da maTi normebs da maTinormebs da maTi da maTida maTi maTimaTi dacvis meqanizmebs; adarebs arCeuli kategoriisadmi mopyrobis konkretul meqanizmebs; adarebs arCeuli kategoriisadmi mopyrobis konkretulmeqanizmebs; adarebs arCeuli kategoriisadmi mopyrobis konkretul; adarebs arCeuli kategoriisadmi mopyrobis konkretuladarebs arCeuli kategoriisadmi mopyrobis konkretul arCeuli kategoriisadmi mopyrobis konkretularCeuli kategoriisadmi mopyrobis konkretul kategoriisadmi mopyrobis konkretulkategoriisadmi mopyrobis konkretul mopyrobis konkretulmopyrobis konkretul konkretulkonkretul magaliTebs saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebis SemuSavebamde saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebis SemuSavebamdesaerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebis SemuSavebamde humanitaruli samarTlis normebis SemuSavebamdehumanitaruli samarTlis normebis SemuSavebamde samarTlis normebis SemuSavebamdesamarTlis normebis SemuSavebamde normebis SemuSavebamdenormebis SemuSavebamde SemuSavebamdeSemuSavebamde da Semdgom; Semdgom;Semdgom;;

•� saqarTvelos konturul rukaze aRniSnavs im teritoriul cvlilebebs, romlebic gamoiwvia ama Tu im omma (mag. ruseT­TurqeTis 1828­1829 ww. omma);

•� cxrilis saSualebiT ajgufebs sxvadasxva konfliqtebsa (mag: glexTa ajanyeba, revolucia, omi) da maTTan dakavSirebul socialur cvlilebebs (mag: batonymobis gauqmeba, xelosanTa da vaWarTa organizaciebis momZlavreba, socialuri Tu rasobrivi diskriminaciis aRkveTa da a.S.); Tanaklaselebis jgufTan erTad gansazRvravs maT Soris mizez­Sedegobriv kavSirs.

•� TanaklaselebTan erTad moipovebs informacias bunebaSi omiT gamwveul cvlilebebze (wyali, haeri, niadagi, tye); cvlilebebis Sedegebs warmoadgens cxrilis an naxatis (plakatis) saxiT;

•� moipovebs informacias im teqnogenuri katastrofebis Sesaxeb, romlebic warmoiqmna saomari moqmedebebis arealSi (mag. a.S.S. _ erayis pirveli omiT gamowveuli ekologiuri katastrofa sparseTis yureSi) da msjelobs maT uaryofiT Sedegebze.

Page 121: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

121

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

ist. geo. VIII 8. axasiaTebs samxreT kavkasias msoflio regionebis gamoyofis principze dayrdnobiT.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� iyenebs rukas da gansazRvravs fizikuri, istoriul­kulturuli, ekonomikuri da politikuri niSniT msoflioSi regionebis gamoyofis Taviseburebebs;

•� iyenebs saswavlo rukas da gansazRvravs strategiuli resursebiT (mag.: saTbob­energetikuli) mdidar regionebs; avsebs Sesabamis konturul rukas;

•� iyenebs rukas da axasiaTebs Savi da kaspiis zRvebis fizikur geografiul maxasiaTeblebs, mniSvnelovan resursebs (mineraluri, biologiuri, rekreaciuli) da garemosdacviT problemebs; gamoTqvams mosazrebebs maT rolsa da perspeqtivebze;

•� iyenebs Sesabamis Tematur rukebs, statistikur informacias da msjelobs kavkasiis mosaxleobis rig maxasiaTeblebze (mag.: demografiuli, eTnikuri, religiuri mravalferovneba); avsebs Sesabamis konturul rukebs;

•� rukasa da teqstSi moZiebuli informaciis gamoyenebiT aRwers kavkasiisaTvis damaxasiaTebel mniSvnelovan resursebs (navTobi, gazi, mineraluri wylebi da sxva), bunebriv Taviseburebebs; akavSirebs mosaxleobis tradiciul sameurneo saqmianobasTan (mag.: zonaluroba da soflis meurneobis specializacia);

•� agrovebs informacias, msjelobs kavkasiis bunebriv­katastroful movlenebze (miwisZvra, mewyeri, Rvarcofi da sxva), garemosdacviT problemebze da maTi gadaWris SesaZlo gzebze;

•� kavkasiis regions adarebs msoflios sxva regions TvalsaCino niSnebis mixedviT (mdebareobis, bunebrivi pirobebis, mosaxleobis da sxva); msgavseba­gansxvavebebs gamosaxavs misTvis misaRebi formiT;

•� kavkasiis konturul rukaze aRniSnavs mniSvnelovan qalaqebs da msjelobs maTi daarsebis mizezebze;

•� adgens didi saxelmwifoebis sias, romlebic cdilobdnen gabatonebas an gabatondnen samxreT kavkasiaSi sxvadasxva istoriul epoqebSi da adarebs maTi batonobis Sedegebs.

ist. geo. VIII 9. msjelobs saxelmwifoSi mmarTvelobis formisa da politkuri reJimis urTierTkavSiris Sesaxeb.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� CamoTvlis sxvadasxva saxis (demokratiuli, avtoritaruli, totalitaruli Tu sxva) saxelmwifoebs; adarebs erTmaneTs sxvadasxva politikur reJims da irCevs, misi azriT saqarTvelosTvis efeqturs;

•� CamoTvlis im sazogadoebriv interesebs, romelTa ugulvebelyofa saxelmwifo mmarTvelobas ar SeuZlia, Tavis mosazrebas asabuTebs magaliTebiT istoriidan;

•� saqarTvelos konstituciaSi moiZiebs da aanalizebs im debulebebs, romlebic dakavSirebulia demokratiis uzrunvelyofasTan (mag: xelisuflebis ganawileba da arCeviToba, mravalpartiuloba, adamianis politikuri uflebebi da a.S.); gamoTqvams sakuTar mosazrebas demokratiis gasaZliereblad mimarTuli cvlilebebis Sesaxeb.

Page 122: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

122

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

ist. geo. VIII 10. ikvlevs saerTaSoriso organizaciebis mniSvnelobas.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� gamoTqvams sakuTar mosazrebas saerTaSoriso organizaciebis (mag.: gaero, nato, evrokavSiri, evrosabWo) warmoqmnis da ganviTarebis Sesaxeb, ajgufebs maT saqmianobis mixedviT (samxedro­politikuri, ekonomikuri, garemosdacviTi, sportuli da sxva);

•� agrovebs informacias da msjelobs saqarTvelosa da kavkasiisTvis mniSvnelovani saerTaSoriso organizaciebis saqmianobis Sesaxeb; gansazRvravs maT rols qveynebis integraciis sakiTxSi;

ist. geo. VIII 11. msjelobs saxelmwifosTvis kanonis uzenaesobis mniSvnelobaze.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� msjelobs kanonis uzenaesobis mniSvnelobaze TiToeuli moqalaqis interesebisTvis (mag: wesrigi, patiosani urTierToba, adamianis uflebaTa dacva, samarTlianoba da sxva) da mohyavs Sesabamisi magaliTebi sakuTari dakvirvebebidan da istoriidan;

•� msjelobs saxelmwifosaTvis konstituciis arsebobis mniSvnelobasa da misi damaxasiaTebeli niSnebis Sesaxeb;

•� TanaklaselTa jgufTan erTad adgens sakiTxTa sias, romlebic, maTi azriT unda aisaxos qveynis ZiriTad kanonSi, jgufis azrs acnobs sxva jgufebs, ismens maTi warmomadgenlis prezentacias, monawileobs kamaTSi da saerTo gadawyvetilebis miRebaSi.

adamiani da sazogadoeba

ist. geo. VIII 12. aanalizebs adamianis uflebebis safuZvlebs da maTi ganviTarebis istoriul pirobebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� sakuTari uflebebidan gamoyofs Tandayolil da SeZenil uflebebs; asaxelebs im Rirebulebebs, romlebic daedo safuZvlad aRniSnul uflebebs;

•� TanaklaselTa jgufTan erTad irCevs romelime istoriul epoqasa da saxelmwifos, romlis magaliTze aRwers yvelaze uuflebo adamianis mdgomareobas; asaxelebs im Rirebulebebs (mag: Rirseba, Tanasworoba, Tavisufleba....), romelTa ugulvebelyofac xdeboda aRweril SemTxvevaSi da uflebebs, romlebic am adamians mainc hqonda;

•� sxvadasxva sagnidan miRebuli codnis safuZvelze adarebs adamianis uflebaTa sxvadasxva kategorias (mag: piradi, politikuri, ekonomikuri da a.S.) da msjelobs msgavsebasa Tu gansxvavebaze; aanalizebs adamianis uflebaTa ganviTarebis process (winapirobebs, moTxovnebsa da Sedegebs.);

•� monawileobs saklaso diskusiaSi da pasuxobs Semdeg SekiTxvebs: ra aris Tavisufleba? var Tu ara me Tavisufali? yvela adamiani Tavisufalia dRes msoflioSi?

Page 123: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

12�

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

ist. geo. VIII 13. axasiaTebs sazogadoebaSi mSvidobiani TanaarsebobisTvis saWiro pirobebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� ixsenebs SemTxvevas, rodesac man an misma nacnobma Seasrula mediatoris (Suamavlis/momrigebelis) roli konfliqtur situaciaSi; TanaklaselebTa erTad gaiTamaSebs am situacias da afasebs Seqmnil viTarebas (mag: garemoebebi, safrTxeebi, mxareTa SesaZleblobebi da miznebi da a.S.) da mediatoris saqciels (mag: motivacia, Tvisebebi, codna, moqmedebebi da a.S.);

•� mohyavs magaliTebi saqarTvelosa Tu sxva qveynebis istoriidan, an mxatvruli literaturidan, rodesac konfliqturi situaciis gadasaWrelad ar iyo gamoyenebuli Zala;

•� CamoTvlis protestis gamoxatvis mSvidobian formebs; asaxelebs magaliTebs saqarTvelosa Tu sxva qveynebis istoriidan da konkretul SemTxvevaSi afasebs protestis Sedegebs;

•� CamoTvlis im Rirebulebebs, romelTa pativiscema aucilebelia adamianTa mSvidobiani TanaarsebobisaTvis; dasabuTebisas iyenebs adamianebis mSvidobiani Tanacxovrebis (mag: gansxvavebuli rasis, erovnebis an sarwmunoebis) misTvis cnobil magaliTebs.

kultura da religia

ist. geo. VIII 14. Seiswavlis xelovnebisa da ganaTlebis ganviTarebis safuZvlebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� qmnis sakuTar simbolikas da konturul rukaze aRniSnavs saqarTvelos bunebriv da xuroTmoZRvrebis (sxvadasxva epoqis) Zeglebs;

•� ilustraciebis gamoyenebiT cxrilSi ajgufebs da ganasxvavebs sxvadasxva stiliT nageb arqiteqturis Zeglebs;

•� aRwers mSobliur kuTxeSi mdebare bunebriv an/da xuroTmoZRvrul Zegls (Zeglebs) da moipovebs maTze informacias (legenda, Tqmuleba da a.S.);

•� maswavleblis daxmarebiT TanaklaselebTan erTad dgams istoriuli xasiaTis speqtakls da msjelobs masSi gadmocemuli faqtebis Sesaxeb;

•� ecnoba UNESCO-s bunebrivi da kulturuli Zeglebis nusxaSi Setanil kavkasiaSi arsebul dacul obieqtebs da gamoTqvams mosazrebas, ra obieqtebs daumatebda am nusxas da ratom;

•� axasiaTebs saganmanaTleblo dawesebulebebis ganawilebas saqarTvelos regionebis mixedviT; msjelobs maT rolze mxaris ganviTarebaSi;

•� konturul rukaze aRniSnavs misTvis cnobil Zveli msoflios, Sua saukuneebisa da Tanamedrove qarTul da ucxour saganmanaTleblo centrebs;

•� erTmaneTs adarebs, Tu rogor swavlobdnen bavSvebi gansxvavebul epoqebsa da qveynebSi (mag: aTensa da spartaSi);

•� axasiaTebs erT­erTi epoqis sauniversiteto sistemas (mag. Sua saukuneebis evropis universitetis struqtura, leqtortTa da studentTa yofa, saganTa nusxa da sxva);

•� msjelobs ganaTlebis miRebis uTanabrobaze sxvadasxva epoqebsa da qveynebSi; miuTiTebs am uTanabrobis mizezebs;

•� wers Temas gogonebisa da biWebis ganaTlebis miRebis uTanabrobaze sxvadasxva epoqebsa da qveynebSi.

Page 124: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

12�

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

ist. geo. VIII 15. ikvlevs sazogadoebis ganviTarebis kulturul safuZvlebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� klasSi jgufuri an individualurad muSaobisas ajgufebs kavkasiis xalxebis yofasa da adaT­wesebSi arsebul msgavsebebsa da gansxvavebebs (mag.: qarTvelebis da CrdiloeT kavkasieli xalxebis, qarTvelebis da somxebis da a. S.);

•� misTvis nacnobi socialuri garemos magaliTze (mag: ojaxi, samezoblo, klasi, megobrebi, dasaxleba da a.S.) gamoyofs im faqtorebs (mag: saerTo zneobrivi Rirebulebebi, garemoebebi da a.S.), romlebic maT erTmaneTze damokidebuls xdis; mohyavs magaliTebi mxatvruli literaturidan da istoriuli wyaroebidan;

•� ecnoba sxvadasxva kulturaSi damkvidrebul etiketis normebs da TanaklaselTa jgufTan erTad irCevs yvelaze misaRebs da jgufis wevrebTan erTad gaiTamaSebs konkretul situacias am normebis warmosadgenad;

•� adarebs sxvadasxva religiuri normebisa da kanonmdeblobis gavlenas sazogadoebis ganviTarebaze (mag: irani – islami);

•� CamoTvlis sazogadoebaSi moqmed "dauwerel kanonebsa" da wesebs; moiZiebs msgavs normebs mezobeli xalxebis kulturaSi; adarebs erTmaneTs da afasebs, ramdenad misaRebia isini misTvis;

•� piradi gamocdilebis safuZvelze gamoTqvams sakuTar mosazrebas kulturulobis damaxasiaTebeli niSnebis Sesaxeb; ismens Tanaklaselebis mosazrebebs da ganxilvis Sedegad, maTTan erTad, ayalibebs kulturuli adamianisa da sazogadoebis portrets;

•� TanaklaselebTan erTad SeimuSavebs klasSi samarTliani urTierTobebis/qcevis wesebs da icavs maT.

•� maswavleblis daxmarebiT TanaklaselebTan erTad gegmavs da axorcielebs Tavis mSobliur kuTxeSi martiv eTnografiul eqspedicias bunebrivi pirobebisa da adgilobrivi mosaxleobis cxovrebis TaviseburebaTa (mag: rewva, xalxuri Semoqmedeba, TamaSobebi) Sesaswavlad;

•� TanaklaselebTan erTad irCevs sportis erT­erT gavrcelebul (msoflioSi an regionSi) saxeobas da ganixilavs misi ganviTarebis pirobebs (mag: warmoSoba, gavrcelebis dinamika, efeqtianoba da a.S.); konturul rukaze aRniSnavs sportis am saxeobis istoriul ganviTarebas da jgufSi ganxilvis SedegebTan erTad acnobs Tanaklaselebs;

•� msjelobs saerTaSoriso sportuli organizaciebisa da moZraobebis mniSvnelobaze sazogadoebisTvis; adarebs sportis saerTaSoriso da erovnul saxeobebs maTi popularobis mizezebis mixedviT.

rekomendebuli Sinaarsi1. regionalizmiregionalizmi

a. mdidari da Raribi qveynebi b. kavkasia _ mdebareoba, Savi da kaspiis zRvebi, bunebrivi pirobebi,

mosaxleoba da meurneobag. kavkasia da sxva regioni ( mag.: balkaneTi )

d. saerTaSoriso organizaciebi

2. konfliqtebi da maTi mogvarebakonfliqtebi da maTi mogvareba

a. konfliqtebis mizezebib. omebis warmoeba da xasiaTi; omebi da sabrZolo iaraRi uZvelesi

droidan dRemdeg. terorizmi

Page 125: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

12�

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

d. konfliqtebis mogvarebae. konfliqtebis politikuri (sazRvrebis cvlileba), ekonomikuri

(omis Semdgomi gaWirveba), demografiuli (msxverpli) da ekologiuri Sedegebi

3. komunikacia, vaWroba, mogzauroba, migracia a. k����ika�i��is �a��i�a���ak����ika�i��is �a��i�a���a

•� damwerlobis warmoSoba da misi tipebi (ieroglifuri, lursmuli, anbanuri)•� damwerloba saqarTveloSi•� wignis beWdva msofliosa da saqarTveloSi•� satransporto komunikaciebis ganviTareba uZvelesi droidan dRemde (saxmeleTo,

wylis da sahaero)•� berZnuli kolonizaciidan trasekamde•� sainformacio teqnologiebi (fosta, telegrafi, masmedia, interneti)

b. vaWroba

•� naturaluri gacvla•� vaWroba saqarTvelosa da msoflioSi uZvelesi droidan dRemde•� kolxuri TeTridan laramde•� Sida da gare vaWroba

g. mogzauroba da didi geografiuli aRmoCenebi

•� Zveli samyaros mogzaurebi•� didi gegrafiuli aRmoCenebi•� mogzauroba dRes (turizmis nairsaxeobani)

4. mosaxleoba, gansaxleba, migracia, urbanizacia

•� mosaxleobis teritoriuli ganawileba da simWidrove•� mosaxleobis demografiuli maxasiaTeblebi (Sobadoba, mokvdaoba, bunebrivi

mateba, sqesobriv­asakobrivi struqtura, aRwarmoebis tipebi)•� migraciis cneba, gamomwvevi mizezebi da faqtorebi•� xalxTa didi gadasaxlebebi Zvel aRmosavleTSi, antikur samyaroSi, Sua

saukuneebis evropasa da amerikaSi•� migraciuli procesebi saqarTveloSi uZvelesi droidan dRemde•� urbanizacia

5. xelovneba

a. mxatvroba, qandakeba, literatura, musika, Teatri da kino saqarTvelosa da

msoflioSi uZvelesi droidan dRemdeb. arqiteqtura; geografiuli faqtorebis gavlenag. msoflios kulturuli da bunebrivi memkvidreobis dacva. _ iunesko

6. ganaTleba

a. saganmanaTleblo centrebi saqarTvelosa da msoflioSi. uZvelesi droidan dRemde

b. ganaTlebis mniSvneloba dRes

Page 126: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

12�

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

istoris SesavaliX klasi

Sedegebi mimarTulebebis mixedviT

ist. X mimarTulebebi

istoriuli interpretacia da kvleva komunikacia

1. moswavle aanalizebs da afasebs erTi damoswavle aanalizebs da afasebs erTi da aanalizebs da afasebs erTi daaanalizebs da afasebs erTi da da afasebs erTi dada afasebs erTi da afasebs erTi daafasebs erTi da erTi daerTi da dada imave istoriuli movlenis gansxvavebul istoriuli movlenis gansxvavebulistoriuli movlenis gansxvavebul movlenis gansxvavebulmovlenis gansxvavebul gansxvavebulgansxvavebul interpretaciebs..

2. moswavle aanalizebs pirvelad da meorad wyaroebs.

3. moswavle gegmavs da atarebs istoriul kvlevas.

4. moswavle wers istoriul Temas.

Sedegebi da indikatorebi

istoriuli interpretacia da kvleva

ist. X 1. aanalizebs da afasebs erTi da imave istoriuli movlenis gansxvavebul interpretaciebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� adarebs or wyaros, romlebic konkretul istoriul movlenaze (pirovnebaze) gvawvdis gansxvavebul informacias (an gvaZlevs erTi da imave istoriuli movlenis an pirovnebis gansxvavebul Sefasebas); msjelobs im faqtorebze, romlebmac ganapiroba konkretuli movlenis gansxvavebuli interpretaciebis arseboba (mag.: istoriuli wyaros Seqmnis epoqa da garemo, avtoris erovneba, misi politikuri Tu religiuri orientacia, socialuri statusi da sxv.);

•� adarebs konkretul istoriul movlenaze (pirovnebaze) arsebul ori (an sami) istorikosis gansxvavebul Tvalsazriss, afasebs mas da ayalibebs sakuTar Sexedulebas am istoriuli movlenis (pirovnebis) Sesaxeb;

•� msjelobs sxvadasxva istoriuli interpretaciis hipoTetur xasiaTze da acnobierebs, rom nebismieri interpretacia SeiZleba gadafasdes axali istoriuli masalis moZiebis (gamoqveynebis) SemTxvevaSi;

•� asxvavebs istoriul faqts istoriuli interpretaciisagan; msjelobs, ramdenad aris dakavSirebuli isini erTmaneTTan (mag. mematianeebi Tavad arCeven faqtebs, romlebsac isini utoveben momaval Taobebs, amitomac matiane ar aris mxolod istoriuli faqtebis Semcveli dokumenti, igi amavdroulad aris interpretaciac _ Cvenamde moRweuli istoriuli faqtebi gvamcnobs mematianeTa Sefasebas maTi mniSvnelobis Sesaxeb);

•� asxvavebs istoriul faqtebis analizze dafuZnebul hipoTezas da istorikosis mier gamoTqmul mosazrebas (varauds), romelic ar eyrdnoba istoriul faqtebs; gamoTqvams mosazrebas (varauds) da wyaroebis Seswavlis safuZvelze amowmebs mis siswores.

Page 127: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

12�

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

ist. X 2. aanalizebs pirvelad da meorad wyaroebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� gamoTqvams sakuTar mosazrebas istoriuli wyaros avtoris Sesaxeb da kritikulad afasebs, Tu ramdenad sandoa igi (mag.: ikvlevs iyo Tu ara avtori movlenis TviTmxilveli, Tu sargeblobda sxvaTa informaciiT; moqmedebda Tu ara cenzura wyaros avtorze);

•� gamoTqvams sakuTar mosazrebas istoriuli dokumentis Seqmnis TariRis da adgilis Sesaxeb; wyaros Sefasebisas mxedvelobaSi iRebs, Tu ramdenad aris daSorebuli igi droisa da adgilis TvalsazrisiT masSi gadmocemuli istoriuli movlenisgan;

•� istoriuli wyarodan zusti Sinaarsis gamotanis mizniT adgens istoriuli movlenis monawileebs, misi ganviTarebis adgilsa da dros, gamomwvev faqtorebsa da Sedegebs;

•� adgens istoriuli wyaros mTavar sakiTxs; •� adgens istoriuli wyaros Seqmnis mizans _ avtoris motivacias (mag.:

mxedvelobaSi iRebs wyaros avtoris pirad urTierTobas istoriuli pirTan; mis damokidebulebas ucxoelTa mimarT; misi epoqis sazogadoebriv garemos, faseulobebsa da mentalitets);

•� ganasxvavebs informacias, romlis mowodeba aris wyaros avtoris mizani, wyaroSi arsebuli yvela sxva informaciisagan (mag. iakob xucesis "SuSanikis wamebaSi" avtoris mizania qristianobisaTvis Tavdadebuli dedoflis cxovrebis aRwera, magram amave dros am nawarmoebSi Cven movipovebT cnobebs V saukunis II naxevris qarTlis politikuri, socialuri da kulturuli viTarebis Sesaxeb);

•� wyaroebze muSaobisas mxedvelobaSi iRebs istoriuli movlenis monawileebis gansxvavebul faseulobebs, interesebs, Sexedulebebs, motivebsa da sxva adamianur mxareebs;

•� istoriul wyaroebze muSaobisas adgens mizez­Sedegobriv kavSirebs; msjelobs pirovnebis rolze istoriaSi, ideebis gavlenasa da SemTxveviTobis faqtorze;

•� istoriuli wyarodan gamotanil informacias ajgufebs sazogadoebrivi cxovrebis sxvadasxva sferos (politika, ekonomika, kultura, religia, socialuri urTierTobebi) mixedviT;

•� kiTxulobs istoriul rukas istoriuli movlenis ganviTarebis adgilze geografiuli informaciis mopovebis mizniT;

•� ganicdis istoriul epoqas: a) wyaroebis Seswavlis safuZvelze ayalibebs im epoqaSi arsebul faseulobebs, Sexedulebebsa da SesaZleblobebs; aRwers, Tu rogor aRiqvamdnen im periodis adamianebi TavianT epoqas b) cdilobs Tavidan aicilos warsuli epoqis Sefaseba mxolod dRevandeli gadasaxedidan.

ist. X 3. gegmavs da atarebs istoriul kvlevas.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� damoukideblad an maswavleblis daxmarebiT irCevs sakvlevad misTvis saintereso istoriul sakiTxs (moswavlis arCevani SeiZleba ganapirobos istoriuli naSromis, istoriul Tematikaze Seqmnili mxatvruli literaturis, kinofilmebis, arqiteqturuli Zeglebis, samuzeumo eqspoziciebis gacnobam an romelime Tanamedrove politikuri movleniT dainteresebam);

•� momavali gamokvlevis Temis dakonkretebis mizniT arCeul istoriul sakiTxze ecnoba erT an or zogadi xasiaTis statias (mag.: statia qarTul sabWoTa enciklopediaSi);

Page 128: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

12�

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

•� gansazRvravs, Tu ra tipis kvlevis Catarebas apirebs: daeyrdnoba misi gamokvleva mxolod meorad wyaroebs, Tu mas dasWirdeba rogorc pirveladi, aseve meoradi wyaroebis gamoyeneba;

•� adgens `samuSao~ bibliografias (mag.: a) enciklopediis statiis bolos miTiTebuli wignebis mixedviT; b) maswavleblis mier dasaxelebuli wignis sqolioebSi an gamoyenebul literaturis siaSi moiZiebs da SearCevs or an sam gamokvlevas);

•� moswavle biblioTekaSi katalogis saSualebiT moiZiebs saWiro literaturas;•� drois mokle monakveTSi gansazRvravs, gamoadgeba Tu ara esa Tu is wigni an statia

momavali kvlevisaTvis (mag. wignis Sesavlis, winasityvaobis, sarCevis Tavebisa da qveTavebis, statiis SesavalSi avtoris hipoTezis gacnobis saSualebiT);

•� kvlevis interesebidan gamomdinare, maswavleblis daxmarebiT moiZiebs, ecnoba da afasebs pirvelad wyaroebs;

•� saWiroebis SemTxvevaSi moiZiebs da iyenebs informacias vizualuri, literaturuli da musikaluri wyaroebidan (fotoebi, naxatebi, freskebi, arqiteqturuli nagebobebi, romanebi, poeturi da dramaturgiuli nawarmoebebi, folkloruli, popularuli Tu klasikuri musika);

•� kvlevis procesSi iyenebs sxvadasxva tipis diagramebs istoriuli wyarodan mopovebuli informaciis ganmartebisa Tu ilustraciis mizniT;

•� kvlevis Sedegebs regularulad acnobs maswavlebels da iTvaliswinebs mis SeniSvnebs;

•� maswavleblis daxmarebiT irCevs saxviTi xelovnebis nawarmoebs, vizualurad swavlobs mas da wers mokle Temas, romelSic gadmogvcems, Tu ras gveubneba nawarmoebi Tavisi epoqis Sesaxeb da ratom fiqrobs igi ase.

komunikacia

ist. X 4. wers istoriul Temas.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� istoriuli Temis daweris mizniT irCevs misTvis saintereso sakiTxs da TandaTan akonkretebs mas. mag.:

istoriuli sakiTxi

SedarebiT viwro istoriuli sakiTxebi

SedarebiT viwro istoriuli sakiTxebi

SedarebiT viwro istoriuli sakiTxebi

romis imperia •� romis arqiteqtura•� religia

winaqristianul romSi

•� iulius keisari•� imperatori

klaudiusi

•� pirveli triumvirati

•� galiis omebi•� samoqalaqo omebi•� iulius keisari

_ diqtatori

•� britaneTis dapyroba

•� arCeul sakiTxze winaswari kvlevis Catarebis Semdeg gansazRvravs Temis mTavar ideas _ Teziss da ayalibebs mas winadadebis saxiT.9

� sasurvelia Tezisis gansazRvra da winadadebad Camoyalibeba kvlevis adreul etapze, e.w. `samuSao~ Tezisis gansazRvra; samuSao Tezisi SeiZleba kvlevis Semdegom etapze daixvewos.

Page 129: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

12�

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

•� gansazRvravs Temis daweris mizans, rac gulisxmobs, ra daniSnuleba aqvs Temas _ mkiTxvelis informireba istoriul sakiTxTan dakavSirebiT (anu istoriuli sakiTxis ganmarteba, axsna), Tu mkiTxvelis darwmuneba istoriuli problemis sakuTari xedvis (argumentis) sisworeSi;

•� weris procesSi iTvaliswinebs sakuTar tendenciurobas; •� gansazRvravs, Tu vin iqneba mis mier dawerili Temis mkiTxveli (mag.:

Tanaklaselebi, maswavlebeli Tu olimpiadis Jiuri); am mizniT pasuxobs Semdeg SekiTxvebs: ra icis winaswar momavalma mkiTxvelma TemaSi ganxiluli istoriuli sakiTxis Sesaxeb? ra codna unda misces mkiTxvels Cemma Temam? ra minda, rom mkiTxvelma dainaxos axleburad? rogor unda avago Tema, rom Cemi ideebi gasagebi gaxdes konkretuli mkiTxvelisTvis?

•� adgens Temis daweris gegmas, rac gulisxmobs: a) gegmis Sedgenis dros ufro mniSvnelovani ideebis erT jgufSi ganTavsebas, SedarebiT naklebad mniSvnelovnisas ki _ meoreSi da a.S.; b) Semdegi tipis sqemis Sedgenas:

Temis Tezisi (winadadebis saxiT) mag. 1920­21 wlebSi amierkavkasiis qveynebis damoukideblobis dakargva ganapiroba sagareo politikurma faqtorebma.

I. pirveli mTavari ideapirveli mTavari idea

a) pirvel mTavar ideasTanpirvel mTavar ideasTan dakavSirebuli pirveli damxmare idea

1. mizezi an magaliTi 2. mizezi an magaliTi

b) pirvel mTavar ideasTan dakavSirebuli meore damxmare idea

1. mizezi an magaliTi2. mizezi an magaliTi

mag. ruseTis revolucia

bolSevikebis xelisuflebaSi mosvla

II. meore mTavari ideapirveli msoflio omi da parizis samSvidobo konferencia

•� maswavlebels (xelmZRvanels, Tanaklaselebs) warudgens Temis Sav variants.10 •� istoriuli Temis weris procesSi gansazRvravs enis formalurobis dones;11

Tavs aridebas profesiuli Jargonebis uadgilod gamoyenebasa da kliSeebis xmarebas, iRebs gadawyvetilebas imis Taobaze, Tu ramdenad xatovani unda iyos ena;

•� citatis motanisas, parafrazirebisas an sxvisi mosazrebis gamoyenebisas aucileblad uTiTebs wyaros;

10 Temas unda hqondes Semdegi struqtura: Sesavali _ Temis mTavari problemis mokle mimox­ilva da am problemisadmi sakuTari poziciis gamoxatva Tezisis saxiT; ZiriTad nawili _ sakuTari poziciis asaxsnelad an dasamtkiceblad argumentebisa da magaliTebis moyvana; daskvna – Temis Ziri­Tad nawilSi gamoTqmuli argumentebisa da mosazrebebis Sejameba.

11 enis formalurobis done ganisazRvrba imis mixedviT, Tu ra tipis mkiTxvelisaTvis (megobari, Tanaklaselebi, maswavlebeli, olimpiadis Jiuri) iwereba naSromi.

Page 130: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�0

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

•� iyenebs da Tanmimdevrulad icavs miTiTebis stils;•� Temas daurTavs gamoyenebuli literaturis sias;•� axdens gverdebis danomvras;•� Savi variantis dasrulebidan garkveuli drois gasvlis Semdeg ubrundeba mas

gadamuSavebis mizniT: a) Temis xelmeored wakiTxvisas cdilobs Sexedos Tavis naSroms momavali mkiTxvelis TvaliT; b) xelmeored wakiTxvis dros amowmebs: ramdenad kargad aris agebuli naSromi, emTxveva Tu ara Savi varianti winaswar Sedgenil gegmas, kargad aris Sekruli Tema Tu ara, logikur kavSirSia Tu ara Temis yvela nawili TezisTan, aris Tu ara xarvezebi argumentis sxvadasxva nawils Soris, aqvs Tu ara adgili Sinaarsis an frazebis gameorebas;

•� meore (an mesame variantis) daweris Semdeg axdens Temis redaqtirebas;•� Temis saboloo variantis wardgenis win kidev erTxel kiTxulobs redaqtirebul

variants.

rekomendebuli Sinaarsi1. SesavaliSesavali•� ra aris istoria?•� istoriis damxmare disciplinebi•� istoriuli wyaroebis mokle mimoxilva: werilobiTi, nivTieri, eTnografiuli,

zepiri, lingvisturi, kino­, foto­, fonodokumentebi•� msofliosa da saqarTveloSi istoriuli azris ganviTarebis mokle mimoxilva

(Zveli samyarosa da Sua saukuneebis mematianeebi, axali epoqis istorikosebi, XIX­XX saukuneebis istorikosebi).

2. rogor vimuSaoT wignze (sqolios, saZieblebis, sarCevis gamoyeneba)rogor vimuSaoT wignze (sqolios, saZieblebis, sarCevis gamoyeneba)3. rogor vimuSaoT arqivebSi, biblioTekebSi, muzeumebSirogor vimuSaoT arqivebSi, biblioTekebSi, muzeumebSi4. rogor ikvleven istorikosebi da rogor iwereba istoriuli Tema•� pirvelad da meorad wyaroebze muSaoba•� kvlevis dagegmva da organizeba•� istoriuli Temis dawera

Page 131: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�1

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

geografiis mecnierebis Sesavali da geografiuli kvleva

X klasiSesavali:

aRniSnuli kursis mizania, gavacnoT moswavles geografiis mecnierebis safuZvlebi da kvlevis meTodebi. kursi agebulia imgvarad, rom moswavlem SeZlos, sakuTari interesebis da asakobrivi SesaZleblobebis Sesabamisad geografiuli sakiTxis damoukidebeli kvleva da sakuTari namuSevris prezentacia (auditoriis winaSe advilad aRsaqmeli formiT warmoCena). SeZlos momavalSi geografiuli codnisa da unar­Cvevebis gamoyeneba.

geografiis aRniSnul kursSi gamoiyofa ori ZiriTadi mimarTuleba: geografiuli kvleva da komunikacia;

mimarTulebebis daxasiaTeba:

1. geografiuli kvleva. am mimarTulebis mTavari mizania, mozardma gaacnobieros geografiisa da geografiuli codnis mniSvneloba adamianis saqmianobis sxvadsxva sferoebisaTvis. gaecnos geografiuli kvlevebis tradiciul (aRweriTi, SedarebiT­geografiuli, kartografiuli) da uaxles (maTematikuri, aerokosmosuri, geoinformaciuli) meTodebs. Seiswavlos geografiuli prognozirebis da modelirebis sakiTxebi. SeZlos Sesabamis problemasTan dakavSirebuli Teoriuli masalis da wyaroebis moZieba; savele pirobebSi informaciis Segroveba, masalis organizacia, analizi da geografiuli Temis struqturis SemuSaveba.

2. komunikacia. am mimarTulebis mizania moswavlem SeZlos rukebisa da sxva geografiuli saSualebebis analizi da maTi analogebis Seqmna; SeiZinos geografiuli kvlevis individualuri da jgufuri (samuSaos ganawileba, jgufuri ganxilva da sxv.) muSaobis unar­Cvevebi; individualuri muSaobis procesSi warmoqmnili problemebis dasaZlevad mimarTos sakiTxiT dainteresebul Tanatolebs; kvlevis procesSi daamyaros urTierTobebi im pirebTan da organizaciebTan, romelTaganac SesaZlebelia sasurveli informaciis miReba. SeZlos sxvadasxva tipis auditoriisTvis prezentaciis momzadeba.

Page 132: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�2

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

Sedegebi mimarTulebebis mixedviT

geo. X mimarTuleba:

geografiuli kvleva komunikacia

1. gansazRvravs problemas, geografiuligansazRvravs problemas, geografiuli kvlevis mizans, misi gadaWris gzebs da mimarTulebas.

2. agrovebs geografiuli kvlevisTvis saWiro informacias.

3. geografiuli kvlevis gansaxorcieleblad aanalizebs da amuSavebs mopovebul informacias.

4. iyenebs rukebs da sxva geografiul saSualebebs informaciis mosaZieblad da sakuTari mosazrebebis gamosaxatavad.

5. avlens geografiuli kvlevis Sedegebis warmoCenisaTvis aucilebel unar­Cvevebs.

Sedegebi da indikatorebi

geografiuli kvleva

geo. X 1. gansazRvravs problemas, geografiuli kvlevis mizans, misi gadaWris gzebs da mimarTulebas.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� geografiuli kvlevisas gansazRvravs adgils, movlenebsa da procesebs Soris kavSirurTierTobebs (lokalur, regionalur da globalur doneze bunebriv pirobebs, resursebs, mosaxleobas, meurneobas da ekologiur viTarebas Soris mizez­Sedegobriv kavSirebs);

•� akvirdeba da swavlobs lokalur garemos, raTa gansazRvros aq arsebuli geografiuli problemebi;

•� svams SekiTxvebs (geografiul), afasebs movlenas, gamoTqvams varauds da jgufTan Sejerebis Sedegad gansazRvravs misTvis aqtualur problemas (mag.: teritoriis aTvisebis problema _ ratom icvleba teritoria, ra aris amis mizezi da Sedegi?);

•� ganixilavs dakvirvebis Sedegebs, msjelobs dasmuli problemis garSemo da gamoTqvams misi gadaWris savaraudo gzebs, gamoTqvams hipoTezebs, romelTagan sakvlevad irCevs saukeTesos;

•� SerCeuli hipoTezis safuZvelze gansazRvravs geografiuli kvlevis mimarTulebas da SeimuSavebs Temis struqturas.

geo. X 2. agrovebs geografiuli kvlevisTvis saWiro informacias.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� adgens Sesasrulebeli samuSaoebis grafiks da icavs Tanmimdevrobas;•� sakvlevi miznidan gamomdinare Sesabamisi samecniero, samTavrobo da

arasamTavrobo organizaciebidan moipovebs sasurvel informacias;•� geografiuli kvlevis miznebidan gamomdinare SearCevs da swavlobs

Sesabamis Teoriul da vizualur masalas;

Page 133: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

•� flobs savele kvlevisaTvis saWiro zogierT teqnologias da saWiroebis SemTxvevaSi Sesabamisad iyenebs xelsawyoebs;

•� Sesabamisi meTodologiis safuZvelze gegmavs savele samuSaoebs; •� dasaxuli problemis gadaWris mizniT lokalur garemoSi moiZiebs

faqtobriv masalas; •� Temis irgvliv mopovebuli informaciis safuZvelze qmnis geografiul

monacemTa banks (Teoriuli masalebi, rukebi, savele samuSaoebis dros mopovebuli masalebi, statistikuri monacemebi, cxrilebi, diagramebi, grafikebi. Sesabamisi materialur­teqnikuri bazis arsebobis SemTxvevaSi atarebs gis (GIS) analizs).

geo. X 3. geografiuli kvlevis gansaxorcieleblad aanalizebs da amuSavebs mopovebul informacias.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� mecnierul wyaroebze dayrdnobiT kritikulad afasebs sakvlev problematikasTan dakavSirebul mosazrebebs;

•� iyenebs kvlevisaTvis saWiro meTods (kartografiuli, sociologiuri, maTematikuri, statistikuri, SedarebiTi...), amuSavebs da aanalizebs informacias;

•� damoukideblad agrovebs da amuSavebs informacias, risTvisac saWiroebis SemTxvevaSi monawileobs debatebsa da konsultaciebSi;

•� miRebuli Sedegebis analizis safuZvelze axdens problemis ganzogadebas da amowmebs mis mier SerCeuli hipoTezis siswores;

•� ecnoba da qmnis martiv geografiul modelebs (mag. geourbanistikis problemebi, savaWro da sawarmoo obieqtebis adgilmdebareobis dagegmva da sxv.);

•� informaciis analizis safuZvelze SeimuSavebs geografiuli problemis gadaWris gzebs da iZleva prognozebs.

komunikacia

geo. X 4. iyenebs rukebs da sxva geografiul saSualebebs informaciisiyenebs rukebs da sxva geografiul saSualebebs informaciisrukebs da sxva geografiul saSualebebs informaciis informaciis mosaZieblad da sakuTari mosazrebebis gamosaxatavad..

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� fotoebis, ilustraciebis, grafikebis, cxrilebis, diagramebis da rukebis gamoyenebiT axdens geografiuli informaciis interpretacias (mag.: klimaturi pirobebis Taviseburebebis gansazRvra);

•� erTi tipis geografiul saSualebaze mocemul informacias gamoxatavs sxvadasxva saxiT (mag.: rukaze arsebul informacias gamoxatavs cxrilis saxiT);

•� iyenebs geografiis saerTaSoriso enas _ rukas _ informaciis mosaZieblad da Tavisi mosazrebebis gamosaxatad;

•� sakvlevi miznis mixedviT sxvadasxva Tematuri rukis Sejerebis safuZvelze atarebs kompleqsur analizs (mag. klimaturi, mosaxleobis, fizikur­geografiuli rukebis Sejerebis safuZvelze msjelobs mxaris sakurorto meurneobaze);

•� savele pirobebSi mopovebuli masalebis da arsebuli statistikuri informaciis damuSavebis safuZvelze moswavle adgens grafikebs, diagramebs, cxrilebs, rukebs; daurTavs Tavis naSroms masalis ukeT aRsaqmelad.

Page 134: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

geo. X 5. avlens geografiuli kvlevis Sedegebis warmoCenisaTvis aucilebel unar-Cvevebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� kvlevis procesSi literaturul wyaroebSi moiZiebs geografiuli terminebis da koncefciebis ganmartebebs da Sesabamisad iyenebs maT;

•� kvlevis Sedegad miRebul daskvnebs da sakuTar Tvalsazriss gadmoscems sxvadasxva formiT (zepiri, werilobiTi, grafikuli da sxva);

•� damuSavebuli informaciis (moZiebuli samecniero wyaroebis da sakuTari kvlevis) safuZvelze wers geografiul Temas;

•� kvlevis sxvadasxva etapze uziarebs Tanaklaselebs Tavis varaudebs, Seqmnil problemebs da msjelobs SesaZlo gamosavalze;

•� kvlevis sxvadasxva etapze monawileobs (aZlevs saqmian SeniSvnebsa da konstruqciul winadadebebs) Tanaklaselebis mier samsjavroze gamotanili problemebis ganxilvaSi;

•� geografiuli Temis daweris Semdeg acnobs mas xelmZRvanels da dainteresebul Tanatolebs; maTi SeniSvnebis gaTvaliswinebiT axdens Temis redaqtirebas;

•� axdens sakuTari kvlevis prezentacias sxvadasxva dainteresebuli sazogadoebrivi jgufebis (klasi, Temi, olimpiada, konferencia da sxv.) winaSe.

rekomendebuli Sinaarsi:

1. Sesavali•� geografiis Seswavlis obieqti da miznebi. •� Tanamedrove geografiuli mecnierebis sistema.•� geografiis adgili mecnierebaTa sistemaSi. •� geografiuli ideebis Camoyalibebis (formirebis) istoria. •� geografiis da geografiuli codnis mniSvneloba

2. geografiuli kvleva da misi organizacia. damoukidebeli geografiuli kvlevis unar-Cvevebis daufleba.

•� geografiuli kvlevis meTodebi: tradiciuli (aRwerilobiTi, SedarebiT­geografiuli, kartografiuli) da Tanamedrove (maTematikuri, aerokosmosuri, geoinformaciuli, modelireba)

•� geografiuli prognozireba •� problemis aRqma da SerCeva•� dakvirveba•� hipoTezebis wamoyeneba•� geografiuli Temis struturuli organizacia•� monacemTa organizacia da analizi•� problemis gadaWra

3. komunikacia•� ruka da geografiuli saSualebebi•� Temis damuSavebis procesSi jgufuri muSaobis unar­Cvevebis daufleba

(samuSaos danawileba, individualuri Sesruleba, jgufuri ganxilva da sxv.).

•� geografiuli Temis dawera.•� damuSavebuli geografiuli Temis prezentaciis momzadeba da wardgena.

Page 135: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

samoqalaqo ganaTleba

X klasi

Sedegebi mimarTulebebis mixedviT

moq.X mimarTulebebi

pirovnuli ganviTareba adamiani da sazogadoeba moqalaqe da saxelmwifo1. aanalizebs sakuTar pirovnul Tvisebebs.

2. gansazRvravs sakuTar adgilsa da mniSvnelobas sazogadoebaSi.

3. gegmavs Tavis momavals.

4. Seiswavlis da aanalizebs Tanamedrove sazogadoebisTvis mniSvnelovan movlenebsa da procesebs.

5. sazogadoebisTvis mniSvnelovan sakiTxebTan dakavSirebiT gamoimuSavebs da icavs sakuTar pozicias, afasebs sxva poziciebs.

6. TanamSromlobsTanamSromlobs TanatolebTan da mozrdilebTan saerTo interesebis gansaxorcieleblad.

7. aanalizebsaanalizebs demokratiuli sazogadoebisTvis damaxasiaTebeli institutebis funqciebs.

8. monawileobsmonawileobs sazogadoebis keTildReobis xelSemwyob saqmianobaSi.

Sedegebi da indikatorebi

pirovnuli ganviTareba

moq.X 1. aanalizebs sakuTar pirovnul Tvisebebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� jgufTan erTad adgens misTvis misaRebi pirovnuli Tvisebebis CamonaTvals da gamoTqvams mosazrebebs am Tvisebebis ganviTarebis SesaZleblobaze;

•� adgens da avsebs kiTxvars sakuTari dadebiTi da uaryofiTi Tvisebebis gasamijnad; adarebs mas sxva Tanaklaselebis CamonaTvals da gamoaqvs daskvnebi;

•� msjelobs im Tandayolili da SeZenili Tvisebebis Sesaxeb, romlebic aucilebelia sazogadoebaSi srulfasovani cxovrebisTvis.

moq.X 2. gansazRvravs sakuTar adgilsa da mniSvnelobas sazogadoebaSi.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� gansazRvravs socialur jgufs (mag: ojaxi, moswavleebi, ubani, mozardebi, sportsmenebi, mxatvrebi, mecnierebi da a.S), romelsac miakuTvnebs Tavs da afasebs, ramdenad Seesabameba misi miswrafebebi jgufis interesebs;

•� konkretuli funqciidan gamomdinare, moqmedebs rogorc jgufis arCeuli lideri an misi wevri;

•� adgens da klass warudgens drois xazs – `Cemi cxovrebis gza~, romelzedac aRniSnavs mis cxovrebaSi _ warsulSi momxdar da awmyoSi mimdinare mniSvnelovan movlenebs; akavSirebs maT erTmaneTTan, aanalizebs, ramdenad moqmedebs warsulSi miRweuli warmateba Tu gancdili marcxi awmyoSi miRweul Sedegebze da afasebs sakuTar rols am movlenebSi.

Page 136: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

moq.X 3. gegmavs Tavis momavals.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� ganagrZobs drois xazze muSaobas da momavlis monakveTze aRniSnavs im savaraudo moqmedebebs, romelTa ganxorcielebasac Tavad gegmavs; axarisxebs maT mniSvnelobis mixedviT da mizez­Sedegobriv kavSirs amyarebs warsulis, awmyosa da momavlis movlenebs Soris;

•� monawileobs Tanaklaselebis namuSevrebis "Cemi cxovrebis gza" gamofena­ganxilvaSi; gamoxatavs mosazrebebs sxvebis namuSevrebis Sesaxeb; iTvaliswinebs TanaklaselTa SeniSvnebs da, Tu saWirod miiCnevs, cvlilebebi Seaqvs Tavis naSromSi;

•� TanaklaselebTan erTad, Camowers saerTo samomavlo miznebs da cxrilis saSualebiT axarisxebs maT gansaxorcielebeli vadis mixedviT, mag:

miznebi vadayoveldRiuri _ 2­3 dRemoklevadiani – ramdenime kvirasaSualovadiani – ramdenime TvegrZelvadiani ramdenime weli

•� msjelobs maT realurobasa da miRwevis gzebze;•� sakuTari SesaZleblobebisa da miznebis analizis safuZvelze asaxelebs

sazogadoebrivi cxovrebis im sferos12, romelsac savaraudod ukavSirebs sakuTar momaval moRvaweobas; klasSi gamoavlens Tanamoazreebs, romlebTan erTadac agrovebs informacias am sferos Sesaxeb da misi mimoxilvis Semdeg akeTebs ganacxads mini­proeqtisTvis `Cemi momavali profesia~;

•� maswavleblis daxmarebiT, TanaklaselTa jgufTan erTad gegmavs im gzebs, romlebic daexmareba mas arCeuli profesiis SeswavlaSi, rac gulisxmobs: informaciis moZiebisa da analizis etapebs, vadebs, gamosayenebli meTodebis (mag: gamokiTxva, interviu, adgilze gacnoba da a.S.) gansazRvras;

•� TanaklaselebTan aTanxmebs proeqtis _ `Cemi momavali profesia~ _ gansaxorcieleblad dasaxul konkretul samoqmedo gegmas, funqciebisa da resursebis ganawilebas da asrulebs misTvis gankuTvnil rols;

•� proeqtis _ `Cemi momavali profesia~ _ farglebSi Catarebuli samuSaos Sedegebs acnobs Tanaklaselebsa da maswavlebels; maTTan erTad afasebs sakuTar da sxvaTa monawileobas, adarebs dagegmil da realurad miRweul Sedegebs, aRmoaCens xarvezebs da aanalizebs mizezebs;

•� Catarebuli samuSaos Semdeg, sakuTari SesaZleblobebisa da miswrafebebis analizis safuZvelze wers Txzulebas `rogor mesaxeba Cemi momavali~ (dasaxuli miznebi da maTi miRwevis gzebi, sasurveli da gardauvali movlenebi, misi Canafiqris Sesabamisoba sazogadoebriv interesebTan), romelsac warudgens Tanaklaselebs;

•� maswavlebelTan erTad ganixilavs me­11 da me­12 klasSi Sesaswavli disciplinebis nusxas; eswreba sxvadasxva sagnebis pedagogebis saubrebs Sesatyvisi disciplinebis Sesaxeb da arkvevs maT mniSvnelobas Tavis momaval karierasTan mimarTebaSi; arCeviTi sagnebidan irCevs sasurvels da asabuTebs sakuTar arCevans.

12 pirovnuli da sazogadoebrivi cxovrebis sferoebi: socialuri usafrTxoeba, ekonomika, sax­elmwifo mmarTveloba da kultura.

Page 137: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

adamiani da sazogadoeba

moq.X 4. Seiswavlis da aanalizebs Tanamedrove sazogadoebisTvis mniSvnelovan movlenebsa da procesebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� mis mier arCeuli romelime socialuri garemos (mag: ojaxi, skola, samezoblo, dasaxleba, qveyana) cxovrebaSi gamoyofs gansakuTrebiT mniSvnelovan movlenebs; ismens Tanaklaselebis analogiur mosazrebebs; eZebs saerTo tendenciebs da ganazogadebs maT;

•� asaxelebs Tvis yvelaze mniSvnelovan sazogadoebriv movlenas saqarTveloSi, ecnoba masTan dakavSirebul gamoqveynebul masalebs masmediis saSualebebSi; ganasxvavebs faqtebs, interpretaciebsa da mosazrebebs; moZiebuli informaciis safuZvelze wers referats da am movlenis Sedegebs akavSirebs sxvadasxva socialur jgufebTan;

•� atarebs martiv sociologiur gamokiTxvas saskolo cxovrebasTan dakavSirebul sakiTxebze (mag: skolis popularoba dasaxlebaSi an regionSi, swavlebis xarisxi, sxva skolebisgan gamorCeuli Taviseburebebi, skolis biujeti, konkursebsa da SejibrebebSi monawileobis Sedegebi da a.S.); miRebul Sedegebs adarebs skolaSi arsebul oficialur informacias da aanalizebs; Sedegebs acnobs klasis an skolis mmarTvelobis warmomadgenlebs.

moq.X 5. sazogadoebisTvis mniSvnelovan sakiTxebTan dakavSirebiT gamoimuSavebs da icavs sakuTar pozicias, afasebs sxva poziciebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� irCevs romelime bolodroindel konfliqts (mag: sakuTari gamocdilebidan, masmediis saSualebebiT gaxmaurebuls an sxva); Tanaklaselebis jgufTan erTad ganixilavs mas da gamoyofs kriteriumebs, romelTa mixedviTac afasebs konfliqtSi monawile mxareebis moqmedebas;

•� Tanakleselebis jgufTan erTad irCevs maTTvis aqtualur problemas da Seiswavlis, ramdenad aris asaxuli es sakiTxi masmediis saSualebebSi; asaxelebs argumentebs sazogadoebrivi azris CamoyalibebaSi informaciis masobrivi saSualebebis mniSvnelobis warmosaCenad;

•� misTvis nacnobi magaliTebis gaTvaliswinebiT msjelobs TanatolebisTvis aqtualur sakiTxebze (mag: megobroba, mSoblebTan urTierToba, profesiis arCeva an sxva); gamijnavs mocemul sakiTxTan dakavSirebuli sxvadasxva poziciebis Zlier da sust mxareebs;

•� gogonaTa an vaJTa interesebis gamomxatvel jgufSi gadanawilebis Semdeg individualurad avsebs cxrils `molodini qorwinebisgan~:

survilebi uflebebi movaleobebi

sakuTar CamonaTvals adarebs TanajgufelTa namuSevrebs; maswavlebelTan erTad monawileobs orive jgufis namuSevrebis Sedarebasa da saerTo daskvniTi dokumentis SeqmnaSi, romelSic maqsimalurad iqneba gaTvaliswinebuli gognebisa da vaJebis interesebi;

Page 138: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

•� monawileobs skolis ganviTarebasTan (mag: swavlis xarisxi, teqnikuri aRWurviloba, monawileoba erovnul Tu saerTaSoriso proeqtebSi, Semosavlebis zrda da a.S.) dakavSirebul saklaso diskusiaSi; koreqtulad gamoTqvams da icavs sakuTar pozicias; gamoTqmuli poziciebis Sefasebisas xelmZRvanelobs sazogadoebrivi interesebiT da ara ideis avtorTan misi piradi damokidebulebiT.

moq.X 6. TanamSromlobs TanatolebTan da mozrdilebTan saerTo interesebis gansaxorcieleblad;

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� irCevs naklebad dacul socialur jgufs, Seiswavlis maT saWiroebebs da gamoavlens am problemebis mogvarebaSi dainteresbul mxareebs; adgens maTi momavali TanamSromlobis gegmas da SesaZlo konstruqciul RonisZiebebs sakuTari monawileobis gaTvaliswinebiT;

•� TanaklaselebTan erTad CamoTvlis skolis mdgomareobis gasaumjobeseblad mimarTul qmedebebs, irCevs konkretul RonisZiebas da ikrebs Tanamoazreebs mis gansaxorcieleblad; jgufis wevrebTan erTad ganixilavs maT mier warmodgenil sxvadasxva informaciasa da Tvalsazriss; werilobiT ayalibebs da skolis mmarTvelobas warudgens samoqmedo gegmas;

•� skolis ganviTarebasTan dakavSirebul saerTo ganxilvasa Tu diskusiaSi monawileobisas gansxvavebul poziciebs Soris eZebs saerTo interesebs da yvela mxarisaTvis misaReb argumentebs; iTvaliswinebs gamoTqmul argumentebsa da poziciebs dasaxuli gegmis dasaxvewad; adgens mis TanamoazreTa da oponentTa TanamSromlobis gegmas.

moqalaqe da saxelmwifo

moq.X 7. aanalizebs demokratiuli sazogadoebisTvis damaxasiaTebeli institutebis funqciebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� TanaklaselTa jgufTan erTad irCevs sazogadoebrivi cxovrebis romelime sferos da moiZiebs (mag: sakuTari dasaxlebis magaliTze) informacias masSi monawile mxareebis (pirovnebebi, saxelmwifo da sazogadoebrivi organizacie­bi) Sesaxeb; axasiaTebs am mxareebis funqciebs mocemuli sferos ganviTareba­Si;

•� Tanaklaselebis jgufTan erTad amuSavebs informacias skolisa Tu qveynis mmarTvelobis romelime arCeviTi Tanamdebobis an organos (mag: skolis di­reqtori, deputati, meri an sxva) Sesaxeb da simulaciur arCevnebSi asrulebs misTvis gankuTvnil rols (mag: amomrCeveli, kandidati, mxardamWeri, damkvirve­beli, Jurnalisti, samarTaldamcavi an sxva); erTmaneTs adarebs navaraudeb da miRebul Sedegebs, ris safuZvelzec TanaklaselebTan erTad afasebs TiToeuli monawilis rols/funqcias;

•� irCevs adamianis uflebebis darRvevis (mag: Zaladoba, korufcia, diskrimi­nacia, uflebamosilebis gadameteba da sxva) romelime konkretul faqts da simulaciur sasamarTlo ganxilvaSi asrulebs mis mier arCeul rols (mag: mo­sarCele, mopasuxe, advokati, mosamarTle, msajuli an sxva); aanalizebs ganx­ilvis processa da Sedegebs, ris safuZvelzec misi rolidan gamomdinare adgens procesis gasagrZeleblad an dasasruleblad saWiro `dokuments~ (mag: sa­samarTlos daskvna, apelacia, Suamdgomloba, oqmi, angariSi klients an sxva).

Page 139: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

moq.X 8. monawileobs sazogadoebis keTildReobis xelSemwyob saqmianobaSi.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� sakuTari miswrafebebisa da SesaZleblobebis mixedviT skolaSi erTiandeba sxvadasxva sazogadoebriv jgufebSi (mag: samecniero­teqnikur, SemoqmedebiT an sportul klubebSi, uflebaTa damcav jgufebSi da sxva) da monawileobs maT saqmianobaSi;

•� iyenebs sxvadasxva saSualebebs sazogadoebriv sakiTxebze sakuTari (an jgufis) Tvalsazrisis gamosaxatavad (mag: gancxadebebi, mimarTvebi, sagazeTo Tu saJurnalo statiebis wera, tele­radio interaqtiur gamokiTxvebSi monawileoba, internet­forumebSi monawileoba da sxva);

•� romelime socialurad daucveli jgufis dasaxmareblad dasaxuli qmedebis ideas uziarebs Tanaklaselebs da ikrebs Tanamoazreebs; gegmavs sazogadoebrivi mxardaWeris mosapovebel kampanias, risTvisac mimarTavs kanonier formebs (mag: gancxadeba, peticia, SekiTxva, xelmowerebis Segroveba da sxva); TanaklaselebTan erTad afasebs dagegmil da realurad miRweul Sedegebs.

rekomendebuli Sinaarsi:

1. adamiani sxvadasxva socialur jgufebSi 2. TviTSefaseba da mizandasaxuloba 3. samagaliTo pirovnebebi 4. Sromis bazari da tendenciebi5. ganaTlebis miRebisa da profesiuli momzadebis SesaZleblobebi6. Sromis uflebebi sakuTar qveyanaSi da sazRvargareT7. srulwlovaneba da qorwineba 8. ojaxi da sxva socialuri jgufebi9. socialurad daucvelebi 10. TanamSromlebi da liderebi 11. konfliqtebi da maTi mogvareba 12. SeuzRudavi da SezRuduli urTierTobebi13. Tanatolebisa da ufrosebis sazogadoeba14. demokratiuli mmarTvelobis modeli15. sinamdvile da misi Sefaseba 16. sazogadoebrivi azri da gadawyvetilebebi 17. Tanasworoba ­ umravlesoba da umciresoba18. monawileobis kultura 19. korufcia da gulgriloba 20. sasamarTlo da samarTaldamcavebi – adamianis uflebebis dacvis

saSualebebi21. sazogadoebrivi dakveTa da saxelmwifo valdebulebebi22. moqalaqe da moxele ­ pasuxismgeblobaTa ganawileba

Page 140: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�0

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

saqarTvelosa da msoflios istoria

XI klasi

Sedegebi mimarTulebebis mixedviT

ist. XI mimarTulebebi

garemo da ekonomika

saxelmwifo mmarTveloba da

politika

adamiani da sazogadoeba

religia da kultura

1. aanalizebs saqarTvelosa da msoflioSi mniSvnelovan ekonomikur cvlilebebs

2. moswavle aanalizebs resursebis da ekonomikis urTierTgavlenas

3 moswavle aanalizebs mmarTvelobiTi struqturebis Camoyalibebasa da cvlilebebs.

4. moswavle ikvlevs saqarTvelosa da msoflioSi saSinao da sagareo politikur procesebs.

5. moswavle ikvlevs socialuri struqturebis urTierTmimarTebebs.

6.moswavle aanalizebs religiis gavlenas materialur da sulier kulturaze.7.moswavle ikvlevs sxvadasxva kulturis urTierTobasa da urTierTgavlenas.

Sedegebi da indikatorebi

garemo da ekonomika

ist. XI 1. aanalizebs saqarTvelosa da msoflioSi mniSvnelovan ekonomikur cvlilebebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� irCevs ori gansxvavebuli ekonomikuri urTierTobebis formas da adarebs maT erTmaneTs (mag. saxelosno Sua saukuneebSi da qarxana XIX saukuneSi);

•� irCevs erT­erT ekonomikuri urTierTobebis formas da adarebs saqarTvelosa da sxva romelime qveyanaSi (regionSi) mis Camoyalibebasa da ganviTarebas (mag.: feodaluri meurneoba saqarTvelosa da dasavleT evropaSi);

•� sxvadasxva epoqebisa da qveynebis magaliTze msjelobs gansxvavebuli ekonomikuri urTierTobebis pirobebSi Sromis danawilebis Sesaxeb;

•� irCevs erT­erT epoqas da msjelobs teqnologiuri cvlilebebisa da ekonomikis ganviTarebis urTierTgavlenaze;

•� irCevs sxvadasxva epoqaSi momxdar or migraciul process da adarebs maT mizezebsa da Sedegebs;

•� wers Temas, romelSic msjelobs romelime konfliqtis (omis) ekonomikur winapirobebsa da Sedegebze;

•� cxrilSi ajgufebs aRmosavluri da dasavluri ekonomikuri urTierTobebisTvis damaxasiaTebel niSnebs da msjelobs maT Soris arsebul msgavsebebsa da gansxvavebebze;

•� erTi qveynis magaliTze werilobiT msjelobs, Tu rogor icvleboda sxvadasxva epoqaSi saxelmwifos roli qveynebis ekonomikuri urTierTobebis ganviTarebaSi;

•� irCevs or imperias da erTmaneTs adarebs maT ekonomikur politikas periferiebsa da koloniebSi (mag. inglisisa da espaneTis politika maT koloniebSi);

•� irCevs erT­erT ekonomikur Teorias da msjelobs, Tu ra gavlena moaxdina man ama Tu im qveynis (regionis) ekonomikur ganviTarebaze;

Page 141: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�1

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

ist. XI 2. moswavle aanalizebs resursebis da ekonomikis urTierTgavlenas.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� msjelobs, Tu ra gavlenas axdens bunebrivi da anTropogenuli cvlilebebi ekonomikur ganviTarebaze (mag. gamyinvareba, niderlandebSi dambebis mSenebloba);

•� adarebs erT epoqaSi Ria da Caketil (izolirebul) geografiul garemoSi ekonomikuri ganviTarebis Taviseburebebs (mag. saqarTvelo, Zveli saberZneTi);

•� msjelobs, Tu ra gavlenas axdens mosaxleobis raodenoba da simWidrove qveynis ekonomikur ganviTarebaze;

•� irCevs erT­erT saxelmwifos da msjelobs, Tu ra gavlenas axdens am qveynis ekonomikur prioritetebze is nedleuli, romelic mis teritoriaze moipoveba.

saxelmwifo mmarTveloba da politika

ist. XI 3. aanalizebs mmarTvelobiTi struqturebis Camoyalibebasa da cvlilebebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� jgufuri diskusiis dros msjelobs konkretul epoqaSi saxelmwifos mmarTvelobiT struqturebSi cvlilebebis Sesaxeb;

•� adarebs centrisa da regionebis urTierTmimarTebebs sxvadasxva epoqebSi; •� irCevs or revolucias da adarebs maT gamomwvev mizezebs, mimdinareobis

processa da Sedegebs; am analizis safuZvelze klasSi jgufuri muSaobisas qmnis revoluciis zogad models.

ist. XI 4. ikvlevs saqarTvelosa da msoflioSi saSinao da sagareo politikur procesebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� irCevs erT­erT epoqas da adarebs sxvadasxva saxelmwifos interesebs saqarTvelos mimarT (mag.: bizantiis da iranis interesebi IV­VII ss­Si);

•� irCevs erT­erT saxelmwifos da ajgufebs romelime epoqaSi misi gaerTianebis an daSlis sagareo da saSinao faqtorebs.

•� wers Temas msoflioSi ganviTarebuli mniSvnelovani istoriuli movlenis Sesaxeb, romelmac gavlena moaxdina qarTul saxelmwifos (saxelmwifoebis) Semdgom ganviTarebaze (mag.: I jvarosnuli laSqrobis an bizantiis imperiis dacemis gavlena saqarTveloze);

•� Tanaklaselebis jgufTan erTad irCevs politikur moRvawes da msjelobs mis mier arCeuli sagareo Tu saSinao politikuri kursis Sedegebze (mag.: erekle II­is mier georgievskis traqtatis dadeba an napoleonis laSqroba ruseTSi);

•� irCevs romelime konkretul epoqas, gamohyofs qarTuli saxelmwifos (saxelmwifoebis) interesebs da msjelobs gadadgmuli politikur nabijebis Sesaxeb.

adamiani da sazgadoeba

ist. XI 5. ikvlevs socialuri struqturebis urTierTmimarTebebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� gamoTqvams sakuTar mosazrebas pirovnebis qonebriv da socialur mdgomareobas Soris urTierTmimarTebis Sesaxeb;

Page 142: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�2

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

•� adarebs erTi da igive epoqis ori an sami qveynis socialur struqturebs da miuTiTebs gansxvavebebsa da msgavsebebze;

•� ajgufebs sxvadasxva sazogadoebebSi gansxvavebuli socialuri fenebis warmomadgenlebs da msjelobs maT uflebebsa da movaleobebze;

•� adarebs mTisa da baris socialur struqturebs da poulobs msgavsebebsa da gansxvavebebs.

religia da kultura

ist. XI 6. moswavle aanalizebs religiis gavlenas materialur da sulier kulturaze.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� adarebs saqarTvelosa da sxva qveynebis winaqristianul religiur warmodgenebs da maT gavlenas xelovnebasa da yofaze;

•� saklaso diskusiisas msjelobs, Tu ra gavlena moaxdina qristianobam qarTveli xalxis xelovnebasa da yofaze; avlebs paralelebs sxva romelime qristianul qveyanasTan;

•� msjelobs, Tu rogor icvleboda urTierTdamokidebuleba saero da sasuliero xelisuflebas Soris sxvadasxva epoqebsa da qveynebSi da ra gavlenas axdenda es cvlilebebi qveynis kulturul ganviTarebaze.

ist. XI 7. ikvlevs sxvadasxva kulturis urTierTobasa da urTierTgavlenas.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� jgufuri an individualuri muSaobisas asaxelebs qarTuli xelovnebis im Zeglebs (mag.: literatura, saxviTi xelovneba), romlebzec gavlena moaxdina sxva kulturam; asabuTebs Tavis arCevans;

•� irCevs qarTul sakulto Tu saero daniSnulebis Zeglebs da avlebs paralelebs analogiuri daniSnulebis mqone sxva qveynebis Zeglebis arqiteqturasTan;

•� adarebs saqarTvelos erT­erT qalaqs romelime aRmosavlur da evropul qalaqs da msjelobs sxvadasxva kulturebis gavlenaze mis arqiteqturasa da yofaze;

•� saklaso diskusiisas msjelobs evropuli da aRmosavluri kulturebis urTierTmimarTebaze da TiToeulis gavlenaze qarTveli xalxis xelovnebasa da yofaze;

rekomendirebuli Sinaarsi

1. preistoriuli epoqa2. Zveli aRmosavleTi da saqarTvelo3. saqarTvelo da msoflio antikur epoqaSi4. saqarTvelo da misi mezoblebi IV­VII ss­Si 5. arabebi; arabTa batonoba saqarTveloSi6. saqarTvelo, maxlobeli aRmosavleTi da evropa X­XVss­Si7. XV­XVIII saukuneebi

a) saqarTvelo da mezoblebi (irani, TurqeTi, ruseTi)b) bizantiis dacema, das. evropa da aSS­s Seqmna

9. XIX saukunea) saqarTvelo ruseTis imperiis SemadgenlobaSi b) evropa da aSS

Page 143: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

msoflios geografia

XI klasi

Sedegebi mimarTulebebis mixedviT

geo. XI mimarTulebebi

dro da sivrce saxelmwifo mmarTveloba da politika

garemo da socialuri sistemebi

1.akavSirebs politikuri rukis formirebas msoflioSi mimdinare mniSvnelovan procesebTan.

2.aanalizebs qveynebis adgils msoflioSi rigi socialuri da ekonomikuri parametrebis mixedviT

3. aanalizebs teritoriuli da geopolitikuri faqtorebis gavlenas sazogadoebis ganviTarebaze

4. ikvlevs msofliosikvlevs msoflios mosaxleobis gansaxlebisis gansaxlebis Taviseburebebs da aanalizebs da aanalizebsaanalizebs demografiul viTarebas

5. qveynebis klasifikaciisqveynebis klasifikaciis safuZvelze aanalizebs maT ganviTarebis perspeqtivebs

6. adarebs qveynebs sxvada­sxva maxasiaTeblebis mixedviT da msjelobs msgavseba­gansxvavebis mizezebze

Sedegebi da indikatorebi

dro da sivrce

geo. XI 1. akavSirebs politikuri rukis formirebas msoflioSi mimdinare mniSvnelovan procesebTan.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� gamoyofs msoflios politikuri rukis Camoyalibebis ZiriTad etapebs, msjelobs politikur rukaze asaxul raodenobriv da Tvisobriv cvlilebebze; Sedegebs gamosaxavs misTvis sasurveli formiT;

•� jgufuri muSaobisas aanalizebs moZiebul informacias msoflioSi XX saukunis 90­ian wlebSi mimdinare procesebis Sesaxeb da ukavSirebs maT Tanamedrove politikuri rukis formirebas; mizez­Sedegobriv kavSirebs gamoxatavs sasurveli formiT;

•� epoqebis mixedviT msoflios politikuri rukis cvlilebebi daaqvs konturul rukebze da qmnis Tematur atlass;

saxelmwifo mmarTveloba da politika

geo. XI 2. aanalizebs qveynebis adgils msoflioSi rigi socialuri da ekonomikuri parametrebis mixedviT.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� CamoTvlis da ajgufebs qveynebis ganviTarebis xelSemSlel da xelSemwyob (geografiuli mdebareoba, socialur, ekonomikur da politikur) faqtorebs; aanalizebs aRniSnuli faqtorebis gavlenas qveynebis ganviTarebaze da gamoxatavs sakuTar damokidebulebas;

Page 144: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

•� SeimuSavebs qveynis ganviTarebis donis maCvenebel sakuTar kriteriumebs (samuSao adgilebi, savaWro obieqtebi, saSualo xelfasi, transporti, sacxovrebeli) da asabuTebs sakuTar mosazrebebs;

•� akvirdeba qveynebis CrdiloeT­samxreTad dayofis (ekonomikuri ganviTarebis donis maCvenebel) rukas da ajgufebs cxrilSi qveynebs kontinentebis da ganviTarebis donis mixedviT;

•� adgens da adarebs im resursebis (saSeni masala, gasaTbobi saSualebebi, transporti da gzebi, eleqtroenergiis warmoeba­moxmareba da sxva) nusxas, romlebic gamoiyeneba mdidari da Raribi qveynebis meurneobaSi; msjelobs resursebsa da ekonomikur ganviTarebis dones Soris arsebul kavSirebze;

•� adarebs ekonomikuri parametrebis (mep da mSp) da humanuri ganviTarebis indeqsis mixedviT qveynebis maCveneblebs; gamoTqvams sakuTar mosazrebebs TiToeuli maTganis srulyofileba Tu xarvezebze..

geo. XI 3. aanalizebs teritoriuli da geopolitikuri faqtorebis gavlenas sazogadoebis ganviTarebaze.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� axasiaTebs geografiuli mdebareobis doneebs (regionaluri, kontinenturi, zRvispira, zonaluri, mezobloba da urTierToba ganviTarebul da ganviTarebad qveynebTan); aRniSnuli maCveneblebis mixedviT sxvadasxva qveynebs ajgufebs cxrilSi;

•� mohyavs magaliTebi da adarebs sxvadasxva qveynebs mmarTvelobis formis, teritoriuli mowyobis, saerTaSoriso statusis da sagareo politikuri kursis mixedviT;

•� msjelobs msoflios regionalur diferenciaciaze da adarebs regionebs istoriul­kulturuli da geopolitikuri niSnis mixedviT;

•� jgufuri muSaobisas aanalizebs geopolitikis Semadgenel mniSvnelovan komponentebs (ekonomikur, demografiul, socialur da samxedro politikas) da aRniSnuli kriteriumebis mixedviT ajgufebs qveynebs geopolitikuri kursis mixedviT;

•� Sesabamisi terminebis da cnebebis gamoyenebiT msjelobs saqarTvelos geopolitikur problemebze da erTiani evropuli saxlis (evrokavSiri) koncefciaze; aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT ayalibebs sakuTar Sexedulebebs;

•� msjelobs sxvadasxva sferoebSi saqarTvelos strategiul partnior qveynebTan urTierTobis perspeqtivebis Sesaxeb da Sedegebs gamoxatavs sasurveli formiT;

•� aanalizebs mniSvnelovani saerTaSoriso samxedro­politikuri, safinanso da ekonomikuri organizaciebis rols maTSi gawevrianebuli qveynebis ganviTarebisaTvis. qveynebs miakuTvnebs ZiriTad organizaciebs; msjelobs maTi gafarToebis perspeqtivebze da qmnis Sesabamis rukebs.

Page 145: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

garemo da socialuri sistemebi

geo. XI 4. ikvlevs msoflios mosaxleobis gansaxlebis Taviseburebebs da aanalizebs demografiul viTarebas.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� msoflios mosaxleobis rasobrivi da eTnikuri struqturis geografiuli Taviseburebebis safuZvelze qmnis Sesabamis rukas;

•� statistikuri informaciis safuZvelze ajgufebs ZiriTad religiebs warmoSobis drois, erTmorwmune qveynebis ricxvis da mosaxleobis raodenobis (xalxmravlobis) mixedviT; Sedegebs gamoxatavs sasurveli formiT (cxrili, ruka da sxva);

•� mopovebuli informaciis safuZvelze msjelobs msoflios enobrivi ojaxebis da jgufebis geografiis Sesaxeb; Sedegebs gamoxatavs gansxvavebul formatSi (teqsturi masalis transformacia rukaze, cxrilSi, sqemaze);

•� statistikuri informaciis analizis safuZvelze ajgufebs qveynebs sxvadasxva socialur­demografiuli kategoriebis (sicocxlis xangrZlivoba, Sobadoba, jandacvis da ganaTlebis done) mixedviT; Sedegebs gamoxatavs misTvis sasurveli formiT;

•� statistikuri informaciis da Sesabamisi demografiuli kategoriebis analizis safuZvelze adarebs demografiuli gadasvlis fazebs; cxrilSi ajgufebs sxvadasxva fazaSi myof qveynebs;

•� msjelobs demografiuli politikis mniSvnelobis Sesaxeb; jgufuri muSaobisas SeimuSavebs demografiuli politikis Sefasebis kriteriumebs, adarebs da aanalizebs sxvadasxva qveyanaSi ganxorcielebuli demografiuli politikis Sedegebs (warmatebuli da warumatebeli);

•� aanalizebs msoflios mosaxleobis zrdis prognozebs da mis regionalur Taviseburebebs; adarebs msoflios mosaxleobis momavlis scenarebs da Sedegebs gamoxatavs misTvis sasurveli formiT.

geo. XI 5. qveynebis klasifikaciis safuZvelze aanalizebs maT ganviTarebis perspeqtivebs

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� gaeros (humanuri ganviTarebis indeqsi) klasifikaciis mixedviT TiToeul jgufSi gaerTianebul qveynebs adarebs maTTvis damaxasiaTebeli bunebrivi pirobebis (saxasiaTo landSaftebi: tropikuli tyeebi, ariduli landSaftebi da sxva) mixedviT; sakuTar mosazrebebs gamoxatavs sxvadasxva formiT;

•� rukebsa da sxva geografiul saSualebebSi mocemuli informaciis safuZvelze axasiaTebs da adarebs gaeros klasifikaciis mixedviT TiToeul jgufSi gaerTianebuli qveynebis meurneobis wamyvan dargebs; msjelobs warmoqmnil problemebze da ganviTarebis perspeqtivebze;

•� gamoTqvams mosazrebebs da jgufuri muSaobisas asabuTebs sxvadasxva qveynebis mdgradi ganviTarebisaTvis mosaxleobis, resursebisa da tradiciebis gonivruli gamoyenebis mniSvnelobas;

•� adarebs gaeros klasifikaciis qveyanaTa jgufebs bunebrivi pirobebis, meurneobis dargebis, mosaxleobis da ganviTarebis perspeqtivebis mixedviT; gamoTqvams sakuTar mosazrebebs am jgufebs Soris SesaZlo kavSirebze.

Page 146: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

geo. XI 6. adarebs qveynebs sxvadasxva maxasiaTeblebis mixedviT da msjelobsadarebs qveynebs sxvadasxva maxasiaTeblebis mixedviT da msjelobs msgavseba-gansxvavebis mizezebze.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� rukisa da sxva geografiuli saSualebebis daxmarebiT ikvlevs qveynebis bunebriv pirobebs; mohyavs analogebi sxva qveynebidan (mag. tropikuli tyeebi, udabno, taiga da sxva);

•� aanalizebs mosaxleobis statistikur monacemebs (rukebi, cxrilebi, grafikebi, diagramebi da sxva), msjelobs mosaxleobis simWidrovis, gansaxlebis Taviseburebebis da demografiuli viTarebis Sesaxeb; adarebs sxva qveynebis analogiur monacemebs da Sedegebs gamoxatavs gansxvavebul formatSi;

•� ikvlevs Sesaswavli qveynis tradiciebis warmoSobis geografiul da istoriul­kulturul Taviseburebebs; adarebs sxva qveynebs da varaudobs, rogor SeiZleba gamoyenebul iqnas tradiciebis mravalferovneba qveyanis ganviTarebisaTvis;

•� ekonomikuri saqmianobis dargobrivi struqturis safuZvelze cxrilSi ajgufebs qveynebs ganviTarebis stadiebis mixedviT (agraruli, industriuli, postindustriuli):

agraruli industriuli postindustriuli

#

qvey

ana dasaqmebis

struqtura %­Si

wili mSp­Si %­Si

dasaqmebis struqtura

%­Si

wili mSp­Si %­Si

dasaqmebis struqtura

%­Si

wili mSp­Si %­Si

sofl

is m

eurne

oba

mrew

vel

oba

moms

axureb

a

sofl

is m

eurne

oba

mrew

vel

oba

moms

axureb

a

sofl

is m

eurne

oba

mrew

vel

oba

moms

axureb

a

sofl

is m

eurne

oba

mrew

vel

oba

moms

axureb

a

sofl

is m

eurne

oba

mrew

vel

oba

moms

axureb

a

sofl

is m

eurne

oba

mrew

vel

oba

moms

axureb

a

1aSS X X X X X X

2iaponia X X X X X X

3bangladeSi X X X X X X

4CineTi

X X X X X X

5 brazilia X X X X X X

•� eqsport­importis monacemebze dayrdnobiT msjelobs qveynis resursebisa da meurneobis specializaciis dargebis Sesaxeb; adarebs qveynebs aRniSnuli maCveneblebis mixedviT;

•� aanalizebs qveyanaSi arsebul problemebs (resursebi, socialur­ekonomikuri, politikuri da ekologiuri); gamoTqvams varauds arsebuli problemebis warmatebiT gadaWris Sesaxeb;

•� aanalizebs teqstur informacias da sxvadasxva tipis geografiul saSualebebs da gansazRvravs rogor icvleboda SerCeuli qveynis roli msoflios fonze; gamoTqvams varauds qveynis samomavlo perspeqtivebze (socialur­ekonomikuri da samxedro­politikuri potenciali).

Page 147: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

rekomendebuli Sinaarsi:

1. politikuri rukis formirebis etapebi

•� I etapi _ Zveli (uZvelesi droidan V s­mde)•� II etapi _ Sua saukuneebis (V s­dan XV s­mde)•� III etapi _ axali (XVI s­dan XX s­is dasawyisamde)•� IV etapi _ uaxlesi (I msoflio omidan 90­ian ww­mde) a) Tanamedrove etapi (XXs­is 90­iani ww­dan dRemde)

2. msoflios demografiuli viTareba (istoriuli warsulidan dRemde)msoflios demografiuli viTareba (istoriuli warsulidan dRemde)

•� rasebi, eTnikuri da religiuri struqtura (gavrceleba) •� regionebis da qveynebis socialur­demografiuli klasifikacia (sicocxlis

xangrZlivoba, Sobadoba, mokvdaoba, jandacvis da ganaTlebis done)•� demografiuli gadasvla•� demografiuli politika

3. politikuri geografia da geopolitika

•� qveynebi mmarTvelobis formis da teritoriul­administraciuli mowyobis mixedviT

•� qveynebi saerTaSoriso statusis da sagareo politikuri kursis mixedviT•� mniSvnelovani saerTaSoriso samxedro­politikuri da ekonomikuri

organizaciebi (gaerTianebebi)•� qveynebi socialur­ekonomikuri ganviTarebis donis mixedviT (humanuri

ganviTarebis indeqsi)

4. qveynebis tipologia:qveynebis tipologia:

1. Svideulis qveynebiSvideulis qveynebi2. dasavleT evropis sxva ganviTarebuli qveynebi, israeli, sari, avstralia dadasavleT evropis sxva ganviTarebuli qveynebi, israeli, sari, avstralia da

axali zelandia3. axali industriis qveynebiaxali industriis qveynebi4. aRmosavleT evropis qveynebiaRmosavleT evropis qveynebi5. ruseTi da yofili ssrk­s qveynebi (baltiispireTis garda)6. CineTiCineTi7. didi farTobis da Warbi mosaxleobis ganviTarebadi qveynebi (indoeTi,

pakistani, indonezia)8. navTobeqsportiori qveynebi, ganviTarebuli turizmis, tranzitis da

plantatoruli meurneobis mcire qveynebi9. ganviTarebadi qveynebi (1000 aSS dolari erT sul mosaxleze)10. uRaribesi qveynebi (saSualod 100 aSS dolari erT sul mosaxleze)

Page 148: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

sazogadoebrivi mecnierebebi

arCeviTi kursebi

XI-XII klasebi

XI_XII klasebSi arCeviTi saswavlo kursebis (kviraSi 3 sT) bolo trimestri eTmoba moswavleTa praqtikul muSaobas sxvadasxva saxis proeqtebze, romlebsac isini pedagogTan da TanaklaselebTan erTad irCeven. proeqtze muSaoba moicavs dagegmvis, kvlevis, praqtikuli aqtivobisa da Sedegebis warmodgenis etapebs arCeuli sakiTxis Sesabamisad. proeqti ganxorcielebulad CaiTvleba, Tuki misi Sedegebi TvalsaCinod da damajereblad, koreqtuli formiT aris warmodgenili (mag: werilobiTi dokumenti, maketi, inscenireba, debatebi, aqcia, Tanmimdevruli RonisZiebebi da a.S.). standartSi gansxvavebuli simboloTi _ aRniSnulia moswavleTa aqtivobebi, romlebic bolo trimestrSi SesaZlebelia ganxorcieldes proeqtis saxiT.

ekonomika

mimarTuleba _ ekonomika

1. aanalizebs sxvadasxva bazrebis urTieTkavSirsa da moTxovna-miwodebis wonasworobis pirobebs.

2. asabuTebs vaWrobis mniSvnelobas keTildReobis gaumjobesebisTvis.3. Seiswavlis konkurenciis warmoSobis mizezebs da msjelobs misi xelisSemSleli Tu konkurenciis warmoSobis mizezebs da msjelobs misi xelisSemSleli Tu

xelisSemwyobi faqtorebis Sesaxeb.4. aanalizebs saqarTveloSi ekonomikuri saqmianobis SesaZleblobebs. 5. afasebs saerTaSoriso urTierTobebis mniSvnelobas qveynis ekonomikis ganviTare-

bisTvis.

Sedegebi da indikatorebi

ekon.XI-XII 1. aanalizebs sxvadasxva bazrebis urTieTkavSirsa da moTxovna-miwodebis wonasworobis pirobebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•�CamoTvlis sakuTar moTxovnilebebs sxvadasxva saqonelsa da momsaxurebaze; msjelobs maTi miwodebis droulobaze, xarisxsa da xelmisawvdomobaze;

•�sakuTari ojaxis (an dasaxlebis, qveynis) magaliTze ganixilavs arsebul moTxovnebs; ajgufebs maT bazrebis tipis (mag: sasursaTo, samrewvelo, ganaTlebis, momsaxurebis, Sromis, fulis da a.S.) mixedviT da axarisxebs intensivobis, fasis, sasicocxlo saWiroebisa Tu sxva kriteriumebis mixedviT;

•�asaxelebs erTi da igive Rirebulebis saqonelsa da momsaxurebas. msjelobs maT ganmasxvavebel niSnebze da asabuTebs, Tu ratom aqvT maT erTnairi Rirebuleba;

•�irCevs saqonlis an momsaxurebis romelime bazars (mag: saqonlis, fulis, Sromis, ganaTlebis, momsaxurebis da a.S.) saqarTveloSi da ganixilavs moTxovna­miwodebis fardobas/balanss; afasebs mis mdgomareobas (mag: wonasworoba, ukmarisoba an siWarbe);

•�romelime bazris magaliTze msjelobs, Tu ra gavlenas axdens fasebze mwarmoebelTa da momxmarebelTa raodenoba.

Page 149: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

•�sakuTari dasaxlebis (an qveynis) magaliTze msjelobs ekonomikuri saqmianobis sxvadasxva sferos urTierTdamokidebulebaze da asaxelebs urTierTkavSiris mizezebs (mag: specializacia, gadatana, gacvla da a.S.);

•�fulis, produqciisa da resursebis wrebrunvis ganxilvisas asaxelebs Sesabamis bazrebs (mag: yanebi, glexebi, sacxobebi, maRaziebi da a.S.) sakuTari dasaxlebis an qveynis magaliTze;

ekon.XI-XII 2. asabuTebs vaWrobis mniSvnelobas keTildReobis gaumjobesebisTvis.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•�irCevs romelime saqonels an momsaxurebas, romelsac moixmars da asaxelebs mis Rirebulebas; moZiebuli informaciis safuZvelze gaiangariSebs am saqonlis an momsaxurebis Rirebulebas im SemTxvevaSi, Tuki mas Tavad awarmoebda da adarebs SeZenis Rirebulebas; am analizis safuZvelze msjelobs adamianebisTvis vaWrobis mniSvnelobaze;

•�moipovebs informacias sakuTar dasaxlebaSi arsebuli sxvadasxva resursebis Sesaxeb, aanalizebs mas da adgens iq warmoebuli an sawarmoebeli saqonlisa Tu momsaxurebis nusxas; Tanaklaselebs uziarebs sakuTar mosazrebas maTi adgilze an sxvagan gacvlis gzebze da asabuTebs am moqmedebebis xelsayrelobas; ismens TanaklaselTa SeniSvnebs da iTvaliswinebs maTi dasaxlebis eqsport­importis cxrilis Sedgenisas;

•�CamoTvlis fulis Tvisebebsa da funqciebs; akavSirebs maT ekonomikuri saqmianobis sxvadasxva saxeebTan;

•�ganixilavs da adarebs or SemTxvevas – rodesac fuli brunvaSia da rodesac fuli saerTod ar arsebobda; msjelobs, romeli SemTxveva iqneboda misTvis ufro sarfiani.

ekon.XI-XII 3. Seiswavlis konkurenciis warmoSobis mizezebs da msjelobs misi xelisSemSleli Tu xelisSemwyobi faqtorebis Sesaxeb.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•�sakuTari gamocdilebis an moZiebuli informaciis safuZvelze aRwers SemTxvevebs, rodesac adamianebs maTTvis aucilebeli saqonlis SeZenis mxolod erTi an ramdenime wyaro aqvT; adarebs am or mdgomareobas da msjelobs erTerTis upiratesobaze;

•�asaxelebs misTvis cnobil ramdenime kompanias/firmas, romlebic erTsa da igive saxis saqonels awarmoeben an ewevian momsaxurebas; sakuTari gamocdilebis safuZvelze irCevs saukeTeso mwarmoeblis gamosavlen kriteriumebs da asabuTebs Tavis mosazrebas; msjelobs, ramdenad Tanabar pirobebSi moqmedeben es kompaniebi;

•�konkretuli samewarmeo saqmianobis ganxilvis safuZvelze gamoyofs mogebis gazrdisa da xarjebis Semcirebis faqtorebs; msjelobs am saqmianobaSi CarTuli adamianebis SesaZleblobebze warmoebis efeqtianobis gasazrdelad;

•�masmediidan miRebuli informaciis safuZvelze aRwers SemTxvevas, rodesac kanonieri warmoeba SeizRuda da asaxelebs am movlenis gamomwvev mizezebs (mag: xelisuflebis mier akrZalva, moTxovnilebis Semcireba, sxva mwarmoeblis gaZliereba da a.S.); gamoTqvams mosazrebas arsebul an SesaZlo Sedegebze rogorc mwarmoeblisTvis, ise momxmareblisTvis.

•�msjelobs adamianis ekonomikuri uflebebis mniSvnelobaze Tanasworobisa da Tavisuflebis TvalsazrisiT.

Page 150: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�0

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

ekon. XI-XII 4. aanalizebs saqarTveloSi ekonomikuri saqmianobis SesaZleblobebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•�CamoTvlis saqarTveloSi yvelaze gavrcelebul ekonomikur aqtivobebs da gamoyofs iseTebs, sadac saxelmwifo mmarTvelobis organoebis gadawyvetilebebs yvelaze naklebi mniSvneloba eniWeba;

•�CamoTvlis ekonomikur sistemebs (mag: mbrZanebluri, Tavisufali, Sereuli) da msjelobs TiToeulis Sesabamisobaze adamianis ekonomikur uflebebTan; irCevs, misi azriT, yvelaze misaRebs da asabuTebs arCevans;

•�axasiaTebs sabazro ekonomikis ZiriTad principebs (mag: kerZo sakuTreba, piradi motivacia, arCevanisa da saqmianobis Tavisufleba, bazrebisa da fasebis sistema da a.S.); msjelobs saqarTvelos konstituciisa da sxva kanonebis Sesabamisobaze sabazro ekonomikis principebTan;

•�msjelobs saqarTvelos ekonomikaSi saxelmwifos rolis Sesaxeb.•�Tanaklaselebis jgufTan erTad, sakuTar dasaxlebaSi atarebs mcire

gamokiTxvas gadasaxadebis mimarT mosaxleobis damokidebulebis gamosavlenad (mag: ramdenad aucilebelia, realuria, miznobrivad da efeqturad gamoiyeneba da a.S.); miRebuli Sedegebisa da skolaSi miRebuli informaciis analizis safuZvelze wers Temas – "gadasaxadebis roli qveynis ganviTarebaSi";

•�asaxelebs saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis ZiriTad maCveneblebs (mag: mTliani erovnuli da Sida produqti, ekonomikis zrdis tempi, samomxmareblo kalaTis odenoba, siRaribis da umuSevrobis done, humanuri ganviTarebis indeqsi); adarebs sxva msgavsi (mosaxleobis raodenobis mxriv) qveynebis monacemebs;

•�CamoTvlis siRaribis mizezebs saqarTvelosa da sxva qveynebSi; adarebs maT da ayalibebs mosazrebas misi daZlevis Sesaxeb;

•�irCevs romelime saqmianobas da TanaklaselebTan erTad moiZiebs informacias misi warmatebiT ganxorcielebis ekonomikur pirobebze (mag: samarTlebrivi valdebulebebi, bazris mdgomareoba, resursebi da a.S.); analizis safuZvelze adgens martiv samoqmedo gegmas da warudgens Tanaklaselebs.

ekon.XI-XII 5. afasebs saerTaSoriso urTierTobebis mniSvnelobas qveynis ekonomikis ganviTarebisTvis.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•�ganixilavs mezobeli qveynebis ekonomikuri ganviTarebis maCveneblebs da afasebs Sesabamisi saxelmwifoebis gavlenas saqarTvelosa da am qveynebis ekonomikur urTierTobaze;

•�irCevs saqarTvelos moqalaqeTa ekonomikuri saqmianobis romelime sferos da msjelobs misi ganviTarebisaTvis saerTaSoriso urTierTobebis mniSvnelobaze; CamoTvlis am mxriv prioritetul saxelmwifoebs, regionebsa Tu saerTaSoriso organizaciebs da asabuTebs sakuTar mosazrebas;

•�aRwers Tanamedrove msoflioSi saxelmwifos Zlierebis kriteriumebs da maT Sesabamisad afasebs saqarTvelos mdgomareobas; TanaklaaselebTan erTad ganixilavs miRebul Sedegebs da maTi Sefasebebis gaTvaliswinebiT wers eses saqarTvelosa da garesamyaros urTierTdamokidebulebis Sesaxeb.

Page 151: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�1

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

bolo trimestrSi gansaxorcielebeli proeqtebis sarekomendacio variantebi:

TanaklaselTa jgufTan erTad irCevs romelime saqonlis an momsaxurebis saxes, warmoidgens rogor awarmoebda da gacvlida mas damoukideblad sakuTari moTxovnilebebis dasakmayofileblad;

TanaklaselTa jgufTan erTad irCevs im socialur jgufs, romelsac, misi azriT, sazogadoebis Tanadgoma sWirdeba; gamoavlens am jgufis saerTo miznebsa da amocanebs; TanaklaselebTan erTad gegmavs am socialuri jgufis (an konkretuli warmomadgenlebis) dasaxmarebel RonisZiebebs;

monawileobs saklaso diskusiaSi "ra SegviZlia SevmatoT skolas?", romlis mizania skolis saWiroebebisa da TanaklaselTa Sesabamisi SesaZleblobebis dazusteba; iTvaliswinebs wina wels mier gaweuli analogiuri samuSaos Sedegebs da SeimuSavebs sakuTar samoqmedo gegmas, romelsac SeaTanxmebs TanaklaselebTan; dagegmil aqtivobebSi (mag: skolis biblioTekis an sportuli darbazis Sevseba, umcrosklaselTa eqskursiebSi maswavlebelTa daxmareba, skolisa Tu misi garemos keTilmowyoba da a.S.). asrulebs misTvis gamoyofil rols;

irCevs misTvis an romelime socialuri jgufisTvis aqtualur konkretul problemas (mag: ganaTlebis miReba, dasaqmeba, sagadasaxado konfliqti, bazris Semcireba, optimizacia, fasebis zrda an kleba, mZlavri konkurentebis gamoCena da a.S.); moipovebs informacias, romlis analizis safuZvelze wers konkretuli problemis gadaWris gegmas (SesaZloa ramdenime variants) mxareTa uflebebis dacvisa da kanonieri moqmedebebis gaTvaliswinebiT; gansazRvravs sakuTar rols problemis mogvarebaSi, ikrebs Tanamoazreebs da moqmedebs gegmis Sesabamisad; afasebs sakuTari monawileobis efeqtianobas da Sedegebs uziarebs Tanaklaselebs.

sakuTari miznebidan gamomdinare irCevs Tavis momaval saqmianobas saSualo skolis dasrulebis Semdeg; moiZiebs sajaro informacias Tavisi arCevanis ganxorcielebis gzebis Sesaxeb; am informaciis analizis safuZvelze SeimuSavebs samoqmedo gegmas xelSemwyobi da xelisSemSleli faqtorebis gaTvaliswinebiT, romelsac acnobs Tanaklaselebs; afasebs sakuTar SesaZleblobebs da TanaklaselebTan erTad msjelobs, ramdenad realuria misi miswrafebebis ganxorcieleba arsebul viTarebaSi.

irCevs romelime mezobel an ganviTarebul qveyanas da ganixilavs saqarTvelosTan urTierTobis Taviseburebebs; afasebs TiToeuli saxelmwifos politikur, ekonomikur da socialur maxasiaTeblebs; gansazRvravs maT saerTo interesebs da wers statias ori qveynis TanamSromlobis ganviTarebis perspeqtivebis Sesaxeb, sadac asabuTebs sakuTar mosazrebebs.

Catarebuli gamokiTxvisa Tu piradi dakvirvebis safuZvelze gamoyofs sakuTari dasaxlebis moqalaqeTa saWiroebebs saerTaSoriso urTierTobebSi (mag: ganaTleba, dasaqmeba, vaWroba, mogzauroba, TanamSromloba da a.S.); aanalizebs am urTierTobaTa mizezebsa da Sedegebs.

Page 152: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�2

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

moqalaqeoba (praqtikuli samarTali)

mimarTuleba _ moqalaqeoba

1. aanalizebs moqalaqeobis socialur safuZvlebs.2. SeimuSavebs da icavs sakuTar pozicias kanonierebis kulturis ganviTarebis

Sesaxeb.3. ikvlevs moqalaqis SesaZleblobebs samarTlebriv saxelmwifoSi. 4. TanamSromlobs mozrdilebTan da TanatolebTan sazogadoebisTvis

sasargeblo saqmianobaSi. 5. Seiswavlis demokratiis, kanonis uzenaesobisa da saxelmwifo

mmarTvelobis urTierTkavSirs.

Sedegebi da indikatorebi

moq.XI-XII 1. aanalizebs moqalaqeobis socialur safuZvlebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� Tavisi klasis magaliTze (sakuTari da Tanaklaselebis interesebis gaanalizebis Semdeg) msjelobs adamianis pirovnul da sazogadoebriv interesebze; gamoyofs im saerTo interesebs, romelTa gaTvaliswineba aucilebelia sazogadoebrivi TanxmobisTvis;

•� istoriuli warsulidan an Tanamedrove sinamdvilidan irCevs romelime qveyanas da aRwers mis socialur struqturas; ganixilavs sxvadasxva socialuri jgufis uflebriv mdgomareobas, urTierTobasa da TiToeulis rols sazogadoebriv­politikur cxovrebaSi; analizis Sedegebs acnobs Tanaklaselebs;

•� TanaklaselTa jgufTan erTad irCevs im socialur jgufs, romelsac, misi azriT, sazogadoebis Tanadgoma sWirdeba; gamoavlens am jgufis saerTo miznebsa da amocanebs; TanaklaselebTan erTad gegmavs am socialuri jgufis (an konkretuli warmomadgenlebis) dasaxmarebel RonisZiebebs;

•� gegmavs debatebs Temaze `aris Tu ara Cveni sazogadoeba samoqalaqo?~; irCevs erT­erT rols (mag: mediatori, meTvalyure an mokamaTe mxare); monawileobisas gamoTqvams da asabuTebs sakuTar pozicias (Teoriuli debulebebiTa da konkretuli magaliTebiT); iTvaliswinebs oponentebis SeniSvnebs da ayalibebs debatebis saboloo Sedegebs.

moq. XI-XII 2 . SeimuSavebs da icavs sakuTar pozicias kanonierebis kulturis ganviTarebis Sesaxeb.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� monawileobs diskusiaSi `ratom arRveven bavSvebi kanons?~; msjelobs arasrulwlovan damnaSaveTa uflebebsa da maTi dacvis sakanonmdeblo garantiebze; wers Temas `ras vurCevdi Tanatols~;

•� msjelobs sxvadasxva tipis (mag: qurdoba, mkvleloba, korufcia, diskriminacia, TaRliToba, Zaladoba da sxva) danaSaulis gamomwvev mizezebsa da maTi Sem­cirebis gzebze;

•� monawileobs jgufur samuSaoSi `erTi dRe ukanonod~; aRwers ra Sedegebi SeiZleba mohyves pirovnebisTvis da sazogadoebisTvis kanonis uqonlobas; sakuTar mosazrebas aTanxmebs jgufis sxva wevrebTan; saerTo daskvnas warudgens Tanaklaselebs;

Page 153: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

•� monawileobs saklaso diskusiaSi `aqvs Tu ara Cvens sazogadoebas kanonierebis kultura?~; afasebs sazogadoebis damokidebulebas am sakiTxisadmi sakuTar dasaxlebaSi (an qveyanaSi); msjelobs moqalaqeebis, sakanonmdeblo da samarTaldamcavi organoebis urTierTkavSirze; wers klasSi gamarTuli diskusiis oqms an angariSs;

moq.XI-XII 3. ikvlevs moqalaqis SesaZleblobebs samarTlebriv saxelmwifoSi.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� msjelobs kanonis miRebisa Tu Secvlis wesebze; ganixilavs adaTsa Tu kanonze sazogadoebrivi kontrolis meqanizmebs da adarebs erTmaneTs.

•� monawileobs debatebSi `romeli wesebia ufro Zlieri _ dawerili Tu dauwereli?~; sakuTar pozicias asabuTebs konkretuli magaliTebis (Tanamedrove sinamdvilidan, mxatvruli literaturidan an istoriidan) ganxilviT da Sefasebisas gamoyofs kriteriumebs, romlebsac is eyrdnoba;

•� msjelobs, rogor moiqceva misi uflebebis darRvevis SemTxvevaSi da xsnis, ratom unda gauwios angariSi sxvis Tavisuflebebs sakuTari uflebebis dacvisas;

•� ganixilavs saqarTvelos moqalaqis konstituciur uflebebsa da Tavisuf­lebebs; gamoyofs Sesabamis samoqalaqo movaleobebs; msjelobs ufleba­movaleobebis ganxorcielebis konstituciur saSualebebze;

•� drois xazze aRniSnavs im etapebs, rodesac moipova misTvis mniSvnelovani ufleba da gauCnda gansakuTrebuli movaleoba; imave xazze aRniSnavs etapebs, rodesac mas gansxvavebuli (damatebiTi an gafarToebuli) ufleba­movaleobebi gauCndeba (mag: marTvis, arCevnebSi monawileobis, daojaxebis, samxedro samsaxuri da a.S.); wers esses `Cemi uflebebi da movaleobebi~.

•� saqarTvelos konstituciaSi moiZiebs da ajgufebs im debulebebs, romlebic uzrunvelyofs misi – moqalaqis piradi, social­ekonomikuri da politikuri uflebebisa da Tavisuflebebis dacvas; TanaklaselTa jgufTan erTad am sakiTxis ganxilvisas msjelobs moqalaqis konstituciur movaleobebsa da maTgan Tavis aridebis mosalodnel Sedegebze.

•� CamoTvlis adamianis uflebebis damcvel saerTaSoriso Tu erovnul dokumentebsa da organizaciebs; saqarTvelosa da sxva qveynebis magaliTze msjelobs aseTi organizaciebis efeqtianobis Sesaxeb.

moq.XI-XII 4. TanamSromlobs mozrdilebTan da TanatolebTan sazogadoebisTvis sasargeblo saqmianobaSi.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� monawileobs saklaso diskusiaSi `ra SegviZlia SevmatoT skolas?~, romlis mizania skolis saWiroebebisa da TanaklaselTa Sesabamisi SesaZleblobebis dazusteba; iTvaliswinebs wina wels mier gaweuli analogiuri samuSaos Sedegebs da SeimuSavebs sakuTar samoqmedo gegmas, romelsac SeaTanxmebs TanaklaselebTan; dagegmil aqtivobebSi (mag: skolis biblioTekis an sportuli darbazis Sevseba, umcrosklaselTa eqskursiebSi maswavlebelTa daxmareba, skolisa Tu misi garemos keTilmowyoba da a.S.). asrulebs misTvis gamoyofil rols;

•� Tanaklaselebis jgufTan erTad ganixilavs skolis TviTmmarTvelobis organoebis saqmianobasa da maT Sedegebs; aanalizebs ganxilvis Sedegebs da wers rekomendaciebs saskolo cxovrebis gaumjobesebis Sesaxeb, romlebsac saTanado formiT warudgens Sesabamis kompetentur pirs an organos.

Page 154: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

moq.XI-XII 5. Seiswavlis demokratiis, kanonis uzenaesobisa da saxelmwifo mmarTvelobis urTierTkavSirs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� asaxelebs qarTuli samarTlis Zeglebs (an konkretul debulebebs), romlebic dResac aqtualuria sakonstitucio, sisxlis, administraciuli Tu samoqalaqo samarTlis TvalsazrisiT;

•� romelime samarTaldamcavi saxelmwifo organos (mag: policia, sasamarTlo, saxalxo damcveli an sxva) an sazogadoebrivi organizaciis magaliTze ganixilavs maT uflebamosilebas, daniSnulebas (an miznebs) da saqmianobas marTlwesrigis dacvaSi; afasebs arsebuli praqtikis naklovan da warmatebul mxareebs.

•� TanaklaselTa jgufTan erTad SearCevs da Camowers ramdenime kanonsa da sakonstitucio debulebas, romelTa dacvac uzrunvelyofs sazogadoebriv wesrigsa da usafrTxo cxovrebis pirobebs sazogadoebisTvis (mag: skola, ojaxi, ubani, qalaqi da a.S.); monawileobs diskusiaSi kanonis uzenaesobis aucileblobisa da kanonierebis uzrunvelyofis Sesaxeb.

•� irCevs adamianis uflebebis darRvevis romelime konkretul faqts da simulaciur sasamarTlo ganxilvaSi asrulebs garkveul rols (mag: mosarCele, mopasuxe, advokati, mosamarTle, msajuli an sxva); aanalizebs ganxilvis processa da Sedegebs, ris safuZvelzec misi rolidan gamomdinare adgens daskvniT dokuments procesis gasagrZeleblad an dasasruleblad (mag: sasamarTlos daskvna, apelacia, Suamdgomloba, oqmi, angariSi klients an sxva).

bolo trimestrSi gansaxorcielebeli proeqtebis sarekomendacio variantebi:

moipovebs da aanalizebs informacias adamianis e.w. bunebrivi mdgomareobis Sesaxeb; mxatvruli literaturis an istoriuli wyaroebis magaliTze aRwers iseTi sazogadoebis models, sadac "adamiani adamianisTvis mgelia" da adarebs romelime biosociumis cxovrebis wess; analizis safuZvelze gansazRvravs da asabuTebs romelime sazogadoebaSi (mag: skola, samezoblo, sofeli, sawarmo, qveyana da a.S.) Tanxmobis miRwevis pirobebs;

Tanaklaselebis jgufTan erTad warmoidgens situacias, rodesac moralurad gamarTlebuli saqcieli SeiZleba samarTlebrivad dasjadi iyos, an piriqiT – samarTlebrivad mizanSewonili saqcieli moralurad gaumarTlebeli iyos; maTTan erTad wers scenars da monawileobs mis dadgmaSi; TanaklaselebTan erTad ganixilavs da gaiTamaSebs am ambis ganviTarebis sxva SesaZlo (umjobes) versias `albaT, ase ajobebda~.

sxvadasxva socialur jgufSi atarebs gamokiTxvas, romelmac unda gamoavlinos monawileTa damokidebuleba kanonierebis mimarT (mag: arRveven Tu ara kanonebs? ZiriTadad, romlebs? ra sixSiriT? aris Tu ara, maTi azriT es mniSvnelovani problema? Tu ar arRveven, ra uSliT xels _ SiSi kanonis winaSe Tu samarTlebrivi Rirebulebebis gaziareba?); gamokiTxvis Sedegebis gaanalizebis safuZvelze msjelobs am sazogadoebis samarTlebrivi cnobierebis Sesaxeb.

ecnoba da megobrebTan erTad ganixilavs skolis samurveo sabWosa da administraciis gadawyvetilebebs saswavlo procesTan dakavSirebiT; aanalizebs, ramdenad aris gaTvaliswinebuli maT skolaSi sazogadoebrivi (mag: moswavleTa TviTmmarTvelobis, pedagogebis, mSoblebis, mezobeli mosaxleobis da a.S.) interesebi da Tanaklaselebis jgufTan erTad wers wliuri angariSis proeqts skolis ganviTarebaSi sazogadoebis monawileobis Sesaxeb.

Page 155: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

TanaklaselTa jgufTan erTad irCevs samarTlebrivi saxelmwifos erT­erT ZiriTad damaxisiaTebel niSans (mag: kanonis uzenaseoba, kanonebis samarTlianoba, xelisuflebis danawileba, adamianis uflebaTa dacva), romlis mixedviT SearCevs da aanalizebs masmediiT gamoqveynebul bolodroindel masalebs; afasebs saqarTveloSi arsebul viTarebas; miRebul daskvnebs amzadebs saklaso ganxilvaze warsadgenad; monawileobs ganxilvis Sedegebis SejamebaSi;

irCevs misTvis an romelime socialuri jgufisTvis aqtualur konkretul problemas (mag: ganaTlebis miReba, dasaqmeba, adamianis uflebis darRveva, samoqalaqo dava, sagadasaxado konfliqti, socialuri usafrTxoeba, janmrTelobisa da garemos dacva, politikuri an religiuri diskriminacia da a.S.); moipovebs informacias, romlis analizis safuZvelze wers konkretuli problemis gadaWris gegmas (SesaZloa ramdenime variants) mxareTa uflebebis dacvisa da kanonieri moqmedebebis gaTvaliswinebiT; gansazRvravs sakuTar rols problemis mogvarebaSi, ikrebs Tanamoazreebs da moqmedebs gegmis Sesabamisad; afasebs sakuTari monawileobis efeqtianobas da Sedegebs uziarebs Tanaklaselebs.

SearCevs romelime konkretul konfliqtur situacias moqalaqeTa cxovrebidan (socialuri, ekonomikuri an politikuri); Seiswavlis Seqmnil viTarebasa da mxareTa interesebs; TanaklaselebTan erTad gaiTamaSebs aRniSnul situacias da misi gadaWris alternatiul variantebs; msjelobs am gzebis av­kargianobaze da megobrebTan erTad saxavs konfliqtis samarTlebrivi gadaWris gegmas;

sakuTari miznebidan gamomdinare irCevs Tavis momaval saqmianobas saSualo skolis dasrulebis Semdeg; moiZiebs sajaro informacias Tavisi arCevanis ganxorcielebis gzebis Sesaxeb; am informaciis analizis safuZvelze SeimuSavebs samoqmedo gegmas xelSemwyobi da xelisSemSleli faqtorebis gaTvaliswinebiT, romelsac acnobs Tanaklaselebs; afasebs sakuTar SesaZleblobebs da TanaklaselebTan erTad msjelobs, ramdenad realuria misi – moqalaqis miswrafebebis ganxorcieleba arsebul viTarebaSi.

pedagogebTan da skolis administraciasTan SeTanxmebiT, monawileobs skolis arasagakveTilo SemecnebiT­aRmzrdelobiT programaSi "daexmare Tanatols" (mag: unarSezRudul moswavleTa mimarT tolerantobis aRzrda, socialuri daavadebebis [mag: tuberkulozi, alkoholizmi, narkomania da a.S.] mqone adamianebisadmi adekvaturi damokidebulebis gamomuSaveba, cxovrebis jansaRi wesis damkvidrebisaTvis xelSewyoba, janmrTelobisaTvis mavne Cvevebze uaris Tqmis swavleba da a.S.).

Tanaklaselebis jgufTan erTad irCevs maTTvis aqtualur sakiTs, romlis gadawyvetac mmarTvelobiTi organos prerogativaa; ganixilavs am sakiTxis gadasawyvetad saWiro resusrebs da gansazRvravs sakuTari monawileobis SesaZleblobebs; SemuSavebul rekomendaciebs aTanxmebs jgufTan da acnobebs Sesabamis mmarTvelobiT organos.

Page 156: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

saxelmwifo

mimarTuleba _ mmarTveloba1. aanalizebs politikuri ideebisa da saxelmwifo mmarTvelobis

urTierTkavSirs.2. ganixilavs saqarTvelos socialuri da politikuri sistemis ZiriTad

Taviseburebebsa da urTierTkavSirs.3. afasebs saqarTveloSi saxelmwifoebriobis ganviTarebis mniSvnelovan

etapebs.4. ikvlevs demokratiis, kanonis uzenaesobisa da saxelmwifo mmarTvelobis

urTierTkavSirs.5. afasebs saerTaSoriso urTierTobebis mniSvnelobas saxelmwifos

ganviTarebisTvis.

Sedegebi da indikatorebi

sax.XI-XII 1. aanalizebs politikuri ideebisa da saxelmwifo mmarTvelobis urTierTkavSirs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� ganixilavs samarTlis cnebis sxvadasxva interpretaciebs, samarTlis warmoSobisa da ganviTarebis gavrcelebuli Teoriebs; aanalizebs ganxilvis Sedegebs da wers Txzulebas sazogadoebriv urTierTobebSi samarTlis mniSvnelobis Sesaxeb;

•� msjelobs politikis mniSvnelobaze adamianis, sazogadoebis, eris cxovrebaSi; amzadebs sajaro gamosvlas qveyanaSi arsebul viTarebaSi politikis rolis Sesaxeb;

•� irCevs romelime qveyanas da msjelobs mosaxleobaSi umravlesobisa da umciresobis gamoyofis principebze saxvadasxva niSnis mixedviT (mag: eTnikuri, politikuri, religiuri, ekonomikuri, socialuri) konkretul istoriul epoqaSi;

•� Tanaklaselebis jgufTan erTad irCevs msoflio istoriaSi yvelaze gavrcelebul ramdenime politikur Teorias da ecnoba Sesabamis wyaroebs; mohyavs aRniSnuli politikuri ideebis saxelmwifo mmarTvelobaSi ganxorcielebis konkretuli magaliTebi da asabuTebs sakuTar pozicias;

•� saxelmwifo mowyobis sxvadasxva formebze (unitaruli, federaciuli, konfederaciuli da sxva) msjelobisas axasiaTebs maT ZiriTad niSnebs; asabuTebs sakuTar mosazrebas saqarTvelosTvis saxelmwifo mowyobis Sesaxeb.

•� qronologiurad asaxelebs damoukidebli saqarTvelos mmarTvel politikur partiebs (an blokebs) da msjelobs, Tu ram gamoiwvia am partiebis warmateba da marcxi; adarebs maTi xelisuflebaSi mosvlis gzebs; afasebs maTi mmarTvelobaSi mosvlis gzebs kanonierebisa da sazogadoebrivi saWiroebebis TvalsazrisiT;

Page 157: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

sax.XI-XII 2. ganixilavs saqarTvelos socialuri da politikuri sistemis ZiriTad Taviseburebebsa da urTierTkavSirs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� msjelobs sxvadasxva socialuri garemos (mag: samegobro, samezoblo, profesiuli da sazogadoebrivi gaerTianebebi) Camoyalibebisa da mdgradobis ganmsazRvrel faqtorebze (mag: saerTo Rirebulebebi, interesebi, Tvisebebi, pirobebi, miswrafebebi da a.S.); msjelobs im niSan­Tvisebebze, romelic damaxasiaTebelia saqarTvelosTvis; avlebs paralelebs sxva qveynebTan;

•� sakuTari dasaxlebaSi gamoyofs sxvadasxva socialur umciresobebs (mag:, martoxela moxucebi, invalidebi, miusafari bavSvebi, imigrantebi da a.S.); msjelobs am adamianebisadmi sazogadoebis urTierTobis Taviseburebebze;

•� gamoyofs saqarTveloSi, misi azriT, yvelaze daucvel socialur jgufebs da msjelobs sazogadoebis mxridan maTi daxmarebis SesaZleblobebze; asabuTebs sakuTar mosazrebas;

•� asaxelebs romelime politikur partias da msjelobs misi popularobis (an arapopularobis) mizezebze;

•� qronologiurad asaxelebs damoukidebli saqarTvelos mmarTvel politikur partiebs (an blokebs) da msjelobs, Tu ram gamoiwvia am partiebis warmateba da marcxi;

•� monawileobs diskusiaSi Temaze ”rogori unda iyos politikosi da ra sWirdeba mas warmatebisTvis demokratiul qveyanaSi?”; dasabuTebisas avlebs paralelebs saqarTvelosa da sxva qveynebs Soris.

sax. XI-XII 3. afasebs saqarTveloSi saxelmwifoebriobis ganviTarebis mniSvnelovan etapebs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� drois skalaze aRniSnavs saqarTvelos saxelmwifo mmarTvelobis ganviTarebisTvis ramdenime (3­5) mniSvnelovan movlenas; msjelobs TiToeuli movleniT gamowveul Sedegebze; avlebs paralelebs imave periodis sxva saxelmwifoebTan (mag: mezobeli qveynebi, evropa, axlo aRmosavleTi, aRmosavleT azia an amerika);

•� msjelobs saqarTvelos demokratiuli respublikisa da I konstituciis mniSvnelobaze Tanamedrove qarTuli saxelmwifosTvis; asaxelebs memkvidreobiTobis damadasturebel faqtebs da aanalizebs cvlilebebs (mag: saxelmwifo mowyoba, mmarTveloba, saarCevno sistema da a.S.); avlens sakuTar damokidebulebas momxdari cvlilebebis mimarT;

•� saqarTvelos moqmedi konstituciis ganxilvisas msjelobs misi miRebis winapirobebsa da Sedegebze; sakuTar mosazrebebs Camowers cxrilis saxiT;

•� gamoTqvams sakuTar azrs saxelmwifos demokratiulobisa da suverenulobis Sesaxeb; irCevs saqarTvelos msgavs (mosaxleobis raodenobis mixedviT) romelime saxelmwifos da adarebs mas saqarTvelos, aRniSnuli ori niSnis mixedviT; gamoyofs msgavsebasa da gansxvavevebs.

•� saqarTvelos an sxva qveynis istoriidan asaxelebs movlenebs, rodesac saxelmwifo mmarTvelobaSi cvlilebebi moxda sazogadoebis zegavleniT; afasebs am movlenebis Sedegebs demokratiis mSeneblobaSi winsvlis (an ukusvlis) TvalsazrisiT.

Page 158: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

sax.XI-XII 4. ikvlevs demokratiis, kanonis uzenaesobisa da saxelmwifo mmarTvelobis urTierTkavSirs.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� asaxelebs qarTuli samarTlis Zeglebs (an konkretul debulebebs), romlebic dResac aqtualuria sakonstitucio, sisxlisa Tu samoqalaqo samarTlis TvalsazrisiT;

•� damoukidebeli saqarTvelos konstituciebs adarebs sabWoTa periodis saqarTvelos konstituciebs; aRniSnavs arsebiT gansxvavebas maT Soris; afasebs ramdenad aris gaTvaliswinebuli moqalaqeebis (xalxis) roli am konstituciebSi da ramdenad sruldeboda deklarirebuli debulebebi;

•� axasiaTebs demokratiis ZiriTad principebs da ukavSirebs maT adamianis uflebebsa da movaleobebs; sakuTar mosazrebas asabuTebs misTvis cnobili saerTaSoriso dokumentebis debulebebis meSveobiT (mag: adamianis uflebaTa sayovelTao deklaracia, adamianis uflebaTa evropuli konvencia, bavSvTa uflebebis dacvis konvencia da sxva);

•� monawileobs saklaso diskusiaSi `aqvs Tu ara Cvens sazogadoebas kanonierebis kultura?~; afasebs sazogadoebis damokidebulebas am sakiTxisadmi sakuTar dasaxlebaSi (an qveyanaSi); msjelobs moqalaqeebis, sakanonmdeblo da samarTaldamcavi organoebis urTierTkavSirze;

•� TanaklaselTa jgufTan erTad SearCevs da Camowers ramdenime kanonsa da sakonstitucio debulebas, romelTa dacvac uzrunvelyofs sazogadoebriv wesrigsa da usafrTxo cxovrebis pirobebs sazogadoebisTvis (mag: skola, ojaxi, ubani, qalaqi da a.S.); monawileobs diskusiaSi kanonis uzenaesobis aucileblobisa da kanonierebis uzrunvelyofis Sesaxeb.

•� irCevs adamianis uflebebis darRvevis romelime konkretul faqts da simulaciur sasamarTlo ganxilvaSi asrulebs garkveul rols (mag: mosarCele, mopasuxe, advokati, mosamarTle, msajuli an sxva); aanalizebs ganxilvis processa da Sedegebs, ris safuZvelzec misi rolidan gamomdinare adgens daskvniT dokuments procesis gasagrZeleblad an dasasruleblad (mag: sasamarTlos daskvna, apelacia, Suamdgomloba, oqmi, angariSi klients an sxva).

sax.XI-XII 5. afasebs saerTaSoriso urTierTobebis mniSvnelobas saxelmwifo ganviTarebisTvis.

Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•� ganixilavs mezobeli qveynebis mmarTvelobebs da msjelobs maTi demokratiulobis xarisxze; afasebs saxelmwifo mmarTvelobis sistemis gavlenas saqarTvelosa da am qveynebis urTierTobaze;

•� irCevs saqarTvelos moqalaqeTa sazogadoebriv­politikuri cxovrebis an ekonomikuri saqmianobis romelime sferos da msjelobs misi ganviTarebisaTvis saerTaSoriso urTierTobebis mniSvnelobaze; CamoTvlis am mxriv prioritetul saxelmwifoebs, regionebsa Tu saerTaSoriso organizaciebs da asabuTebs sakuTar mosazrebas;

•� TanaklaselTa jgufTan erTad ganixilavs saerTaSoriso samarTlis efeqtianobas saqarTvelos da romelime saxelmwifos magaliTze; gamoyofs adamianebsa Tu saxelmwifoebs Soris urTierTobaTa im sferoebs, sadac aseTi normebis moqmedeba, misi azriT, aucilebelia.

•� aRwers Tanamedrove msoflioSi saxelmwifos Zlierebis kriteriumebs da maT Sesabamisad afasebs saqarTvelos mdgomareobas; TanaklaaselebTan erTad ganixilavs miRebul Sedegebs da maTi Sefasebebis gaTvaliswinebiT wers eses saqarTvelosa da garesamyaros urTierTdamokidebulebis Sesaxeb.

Page 159: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

sazo

gado

ebrivi mec

nierebebi

bolo trimestrSi gansaxorcielebeli proeqtebis sarekomendacio variantebi:

saqarTvelos konstituciaSi moiZiebs muxlebs, romlebic saqarTvelos moqalaqeTa saarCevno uflebebs exeba; maTi gaanalizebis safuZvelze msjelobs maT Sesabamisobaze demokratiuli da samarTliani arCevnebis principebTan (mag: sayovelTaoba, pirdapiroba, kenWisyris faruloba, Tanasworoba); sakuTari skolis, dasaxlebis an regionis magaliTze afasebs sxvadasxva saarCevno (mag: maJoritaruli, proporciuli da a.S.) sistemebs moqalaqis uflebebis dacvis pozciidan.

irCevs mniSvnelovan movlenas sazogadoebriv­politikuri cxovrebidan da Tanaklaselebis jgufTan erTad ganixilavs am movlenaSi adamianTa monawileobis motivacias, SesaZleblobebsa da xarisxs; Sesabamisi samarTlebrivi dokumentebis analizis safuZvelze wers rekomendaciebs sazogadoebrivi Tanamonawileobis wasaxaliseblad.

Seiswavlis qarTuli samarTlis (sasuliero Tu saero) Zeglebis Seqmnis safuZvlebs; afasebs maT aqtualobasa da humanurobas rogorc Sesabamisi epoqisTvis, ise TanamedroveobisTvis; wers Temas saqarTveloSi samarTlebrivi wesrigis ganviTarebis Sesaxeb;

Tanaklaselebis jgufTan erTad irCevs aqtualur sakiTs, romlis gadawyvetac mmarTvelobiTi organos prerogativaa; ganixilavs am sakiTxis gadasawyvetad saWiro resusrebs da gansazRvravs sakuTari monawileobis SesaZleblobebs; SemuSavebul rekomendaciebs aTanxmebs jgufTan da acnobebs Sesabamis mmarTvelobiT organos.

adgens saqrTvelos saxelmwifoebriobasTan da mmarTvelobasTan dakavSirebuli terminebisa da toponimebis leqsikons (mag: hereTi, SavSeTi, darbazi, savaziro, Zeglisdeba, meWurWleTuxucesi, mamasaxlisi, saerisTavo, mazra, erovnuli sabWo, cixe­goji, gamgebeli); ajgufebs maT epoqebis mixedviT da TanaklaselebTan erTad amzadebs TiToeuli epoqis Sesabamis TavlsaCino masalas (mag: ruka, plakati, sqema, stendi da a.S.) prezentaciisaTvis; msjelobs qarTuli saxelmwifoebis ganviTarebaze uZvelesi droidan dRemde.

TanaklaselTa jgufTan erTad irCevs samarTlebrivi saxelmwifos erT­erT ZiriTad damaxisiaTebel niSans (mag: kanonis uzenaseoba, kanonebis samarTlianoba, xelisuflebis danawileba, adamianis uflebaTa dacva), romlis mixedviT SearCevs da aanalizebs masmediiT gamoqveynebul bolodroindel masalebs; afasebs saqarTveloSi arsebul viTarebas; miRebul daskvnebs amzadebs saklaso ganxilvaze warsadgenad; monawileobs ganxilvis Sedegebis SejamebaSi;

Seiswavlis SeuzRudavi da SezRuduli mmarTvelobis politikur safuZvlebs; monawileobs saklaso debatebSi `rogori mmarTveloba umjobesia saqarTvelosTvis?~; ajamebs Sedegebs da wers statias.

irCevs romelime epoqis saxelmwifos da mis mmarTvelobas akavSirebs Sesabamis politikur TeoriasTan; ganixilavs am Teoriis religiur Tu istoriul­kulturul safuZvlebs; eZebs analogebs Tanamedrove msoflioSi da aanalizebs aRniSnuli politikuri Teoriis gavrcelebis mizezebs.

saxelmwifo mmarTvelobis sxvadasxva formas akavSirebs im ideasTan an ideebTan, romlebic safuZvlad daedo ama Tu im mmarTvelobas; afasebs maT samarTlianobisa da adamianTa Tanasworobis TvalsazrisiT; wers eses saukeTeso mmarTvelobis Sesaxeb.

TanaklaselTa jgufTan erTad irCevs saqarTveloSi moqmed romelime sazogadoebriv­politikuri institutebis (mag: politikuri partiebs, arasamTavrobo organizaciebs an masmediis saSualebebs) konkretul

Page 160: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�0

sazo

gad

oeb

riv

i me

cni

ereb

ebi

warmomadgenels; ikvlevs da afasebs (mag: jgufTan erTad Catarebuli gamokiTxvis, mediaSi gamoqveynebuli masalebis analizis an sxva statistikuri meTodis safuZvelze) am organizaciisadmi sazogadoebis damokidebulebas;

Seiswavlis saqarTvelos saxelmwifo mmarTvelobis Tanamedrove sistemas (struqturas, misi nawilebis funqciebsa da urTierTkavSirs); adarebs saqarTvelos warsulSi arsebul mmarTvelobis sistemebs demokratiulobisa da kanonis uzenaesobis TvalsazrisiT; muSaobis Sedgebs warudgens Tanaklaselebs gansaxilvelad.

adarebs 1921 da 1995 wlebis saqarTvelos konstituciebs umciresobaTa uflebebis dacvis TvalsazrisiT; msjelobs umravlesobisa da umciresobis gamijvnis kriteriumebze (mag: eTnikuri, qonebrivi, religiuri, kulturuli da a.S.) da maT Sesabamisad aRwers saqarTvelos mosaxleobis struqturas; afasebs demokratiis mniSvnelobas samoqalaqo integraciis procesSi.

irCevs romelime mezobel an ganviTarebul qveyanas da ganixilavs saqarTvelosTan urTierTobis Taviseburebebs; afasebs TiToeuli saxelmwifos politikur, ekonomikur da socialur maxasiaTeblebs; gansazRvravs maT saerTo interesebs da wers statias ori qveynis TanamSromlobis ganviTarebis perspeqtivebis Sesaxeb, sadac asabuTebs sakuTar mosazrebebs.

Catarebuli gamokiTxvisa Tu piradi dakvirvebis safuZvelze gamoyofs sakuTari dasaxlebis moqalaqeTa saWiroebebs saerTaSoriso urTierTobebSi (mag: ganaTleba, dasaqmeba, vaWroba, mogzauroba, TanamSromloba da a.S.); aanalizebs am urTierTobaTa mizezebsa da Sedegebs.

monawileobs saklaso diskusiaSi globalur problemebis warmoCenisa da maTi mogvarebis gzebis Sesaxeb; irCevs erT­erT problemas da moiZiebs damatebiT informacias mis gasaanalizeblad; saxavs gzebs mis gadasaWrelad.

Page 161: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�1

saxviTi da gamoyenebiTi

xelovneba///SromiTi

swavleba

Page 162: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�2

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

Page 163: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

pirovnebis aRzrda da harmoniuli ganviTareba, rac saskolo ganaTlebis ZiriTad mizans warmoadgens, SeuZlebelia xelovnebasTan misi ziarebis gareSe. xelovnebis sxvadasxva dargis Seswavla aRqmasa da grZnobas afaqizebs, warmosaxvis unars, SemoqmedebiT midgomas da kritikul azrovnebas aviTarebs, ris gareSec warmoudgenelia adamianis nebismieri saqmianoba.

pirovnebis aRzrda­ganviTarebisTvis aucilebeli SromiTi saqmianoba axali saswavlo gegmis mixedviT xelovnebis swavlebasTan aris integrirebuli. am integrirebis safuZvels saxviTi xelovnebis swavlebaSi gamoyenebiT­dekoratiuli xelovnebis elementebis CarTva warmoadgens.

xelovnebis swavleba SromiT saqmianobasTan erTad zogadsaganmanaTleblo skolis samive safexurzea gaTvaliswinebuli: dawyebiT da sabazo skolaSi savaldebulo (I­IX klasebi), xolo saSualo skolaSi savaldebulo (X klasi) da arCeviTi (XI, XII klasebi) sagnebis saxiT. standartSi warmodgenili arCeviTi kursebidan moswavles SeuZlia erT­erTis arCeva Sesaswavlad XI an XII klasSi.

swavlebisas yuradReba maxvildeba ganwyoba­damokidebulebebis, praqtikuli, SemoqmedebiTi da kvleva­Ziebis unar­Cvevebis ganviTarebaze, codnis gamoyenebaze.

saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis/SromiTi swavlebis mizania:saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis/SromiTi swavlebis mizania:

•� moswavlis Cabma SemoqmedebiT da sainterpretacio saqmianobaSi da am gziT misTvis mSvenierebis gancdis da warmosaxvis unaris ganviTareba

•� xelovnebis nimuSebis aRqmis unaris Camoyalibeba da am niadagze mudmivi interesisa da siyvarulis gaRviveba xelovnebisadmi

•� xelovnebis universaluri enis Seswavla da misi saSualebiT erovnul da msoflio kulturul faseulobebTan ziareba, samyaros erTianobis gancdis Camoyalibeba

•� SemoqmedebiTi saqmianobis teqnikur saSualebaTa daufleba da Sromis unar­Cvevis Camoyalibeba

saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis/SromiTi swavlebis amocanebia:

Sesabamisi faseulobebisa da damokidebulebebis Camoyalibeba, xelovnebasTan da SromiT saqmianobasTan dakavSirebuli unar­Cvevebis ganviTareba da aucilebeli codnis micema moswavleebisaTvis; kerZod:

faseulobebi da

damokidebulebebiunar-Cvevebi codna

pativiscemis grZnobis ganviTareba erovnuli da zogadsakacobrio kulturis, adamianis Sromis mimarT; Tanagancdisa da TanagrZnobisunaris ganviTareba; Semwynarebluri damokidebulebisCamoyalibeba sxva adamianebis,gansxvavebuli azrisa da msoflmxedvelobisadmi

SemoqmedebiTi azrovnebisa da gagebis unaris ganviTareba; emociuri sferos ganviTareba; warmosaxvis, gemovnebisa da kritikuli azrovnebis ganviTareba; xedvis, sivrciTi warmodgenebis, dakvirvebis unaris, mxedvelobiTi mexsierebis da xelis motorikis ganviTareba;SromiTi unar­Cvevebis Camoyalibeba; sakomunikacio unarebis ganviTareba; saxviT da gamoyenebiT xelovnebaSi praqtikuli unar­Cvevebis SeZena

samyaros Sesaxeb warmodgenis Camoyalibeba; sakuTari da sxvaTa kulturuli memkvidreobis gacnoba; saxviTi xelovnebis enis Seswavla

Page 164: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

dawyebiT skolaSi xelovnebis, rogorc saswavlo­aRmzrdelobiTi dargis, pedagogiur potencials misi TvalsaCino­saxeobrivi buneba gansazRvravs. umcrosklaselebSi, maTi asakobrivi Taviseburebidan gamomdinare, TvalsaCino_praqtikuli azrovneba da samyaros emociuri aRqma sWarbobs, amitom maTTvis mniSvnelovania TamaSze dafuZnebuli aqtivoba, rasac SesaniSnavad miesadageba xelovnebis sxvadasxva dargis (xatva, musika) Seswavlis specifika.

dawyebiT skolaSi xelovnebis swavleba ZiriTadad bavSvis emociuri da gonebrivi sferos, SromiTi da sakomunikacio unarebis ganviTarebas emsaxureba.

sabazo skolaSi xelovnebis dargebSi SeZenili praqtikuli unar_Cvevebi mozards sakuTari Tavis Ziebisa da TviTdamkvidrebis process uadvilebs. amave dros, mniSvnelovnad arbilebs im gamZafrebul kritikul damokidebulebas samyaros mimarT, romelic niSandoblivia am asakisaTvis, vinaidan xelovnebis nawarmoebis gagebis unari gansxvavebuli azrisa da msoflmxedvelobis mimarT Semwynareblobasac gulisxmobs.

saSualo skola pirobiTad or etapad iyofa: gardamavali X klasi da XI­XII klasebi, rodesac moswavle mzad aris gacnobierebuli arCevanisaTvis. am dros mas saSualeba eZleva, sakuTari interesebis mixedviT airCios da Seiswavlos sxvadasxva sagnobriv jgufTan dakavSirebuli erT­erTi sagani.

praqtikuli unar­Cvevebis daufleba­ganviTareba X klasSi emsaxureba xelovnebis nimuSis analizisas masSi gamoyenebuli mxatvruli xerxebis, avtoris Canafiqris ukeT gagebas. moswavleebi axorcieleben agreTve sxvadasxva saxis proeqts. yovelive es exmareba mas arCevanis gakeTebaSi esTetikuri sagnebis jgufidan (im SesaZleblobis farglebSi, rasac skola SesTavazebs.), raTa XI an XII klasebSi moxdes SeZenili unar­Cvevebis da codnis Semdgomi gaRrmaveba da profesiuli safuZvlebis Cayra.

sagnis roli

saskolo ganaTlebis erovnuli

miznis ganxorcielebaSi

Tanamedrove skola miznad isaxavs iseTi pirovnebis formirebas, romelic mzad iqneba mTeli sicocxlis manZilze izrunos sakuTari ganviTarebisaTvis. amgvar adamians unda axasiaTebdes:

1. kritikuli azrovneba;kritikuli azrovneba;2. problemaTa gadaWris unari;problemaTa gadaWris unari;3. SemoqmedebiTi azrovneba;SemoqmedebiTi azrovneba;4. samoqalaqo cnobiereba;samoqalaqo cnobiereba;5. komunikaciis unari;komunikaciis unari;6. kvleva-Ziebis unari;kvleva-Ziebis unari;7. TviTSefasebisa da sakuTari saswavlo saqmianobis warmarTvis unari.

saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis/SromiT swavlebas Tavisi wvlili Seaqvs amgvari pirovnebis CamoyalibebaSi.

Page 165: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

1. kritikuli azrovnebakritikuli azrovnebaxelovnebis Seswavlis procesSi movlenaTa gaazrebisa da problemaTa wvdomis

unaris Camoyalibebas, kritikuli da SemoqmedebiTi azrovnebis ganviTarebas xels uwyobs: a) moswavleTa mier mxatvruli idebis producireba, b) sakuTari da sxvebis Semoqmedebis daxasiaTeba, Sefaseba da analizi; g) im rolis gaazreba, romelsac asrulebs erovnuli da msoflio kulturebis memkvidreoba sxvadasxva konteqstSi.

2. problemaTa gadaWris unariproblemaTa gadaWris unarixelovnebis swavlebisas problemaTa gadaWris unaris ganviTarebas xels uwyobs:

a) swavlis procesSi warmoSobili ideebis realizaciis praqtika, b) saukeTeso Sedegis misaRwevad saWiro masalis, iaraRis, gamomsaxvelobiTi xerxebis Tu teqnikis SerCeva da efeqtiani gamoyeneba, g) dasaxuli amocanis gadaWrisaTvis aucilebeli iniciativis da pasuxismgeblobis gamovlena; g) stresis, imedgacruebisa da marcxis daZleva da dasaxuli miznisaken mtkiced swrafva.

3. SemoqmedebiTi azrovnebaSemoqmedebiTi azrovnebaxelovnebis swavlebisas movlenebis mimarT SemoqmedebiTi midgomis unaris

ganviTarebas xels uwyobs: originaluri mxatvruli ideebis generireba da maTi ganxorcielebisaTvis arastandartuli gzebis Zieba.

4. samoqalaqo cnobierebasamoqalaqo cnobierebaxelovnebis swavlebisas sazogadoebriv cxovrebaSi monawileobis survilisa da

unaris, erovnuli TviTSegnebis grZnobis ganviTarebas xels uwyobs: klasis, skolis da sazogadoebis kulturul cxovrebasa da keTildReobaSi sakuTari wvlilis Setana; kulturuli memkvidreobis da sazogadoebis winaSe sakuTari movaleobebisa da pasuxismgeblobis gacnobiereba.

5. komunikaciis unari komunikaciis unari xelovnebis swavlebisas komunikaciis unaris ganviTarebas xels uwyobs: a)

sakuTari da sxvisi nawarmoebebis Sesaxeb msjeloba, kamaTi da poziciis dasabuTeba, b) sxvadasxva saSualebebiT (xatva, wera, msjeloba) sakuTari azrisa da grZnobebis gamoxatva; g) jgufuri muSaobisas sxvebTan urTierToba, TanamSromloba da problemur sakiTxebze SeTanxmeba; d) kritikuli Tvalsazrisis gamoTqma da dasabuTeba.

6. kvleva-Ziebis unarikvleva-Ziebis unarixelovnebis swavlebisas informaciis mopovebisa da gaanalizebis unaris

ganviTarebas xels uwyobs: a) informaciis mravalferovani wyaroebis gamoyeneba, b) informaciis Sejereba, kritikuli Sefaseba da efeqturi organizacia; g) informaciis gamoyeneba sakuTari SemoqmedebisaTvis, kvlevisaTvis, damoukidebeli azris CamoyalibebisaTvis da samoqmedo gegmis gansazRvrisTvis.

7. TviTSefasebisa da sakuTari saswavlo saqmianobis warmarTvis unarixelovnebis swavlebisas TviTSefasebisa da sakuTari saswavlo saqmianobis

warmarTvis unaris ganviTarebas xels uwyobs: a) sakuTari SesaZleblobebisa da miRwevebis swori Sefaseba; b) sakuTari emociebis gacnobiereba da maTi marTva; g) uwyveti (mTeli sicocxlis manZilze) swavlis Cvevis gamomuSaveba; d) saqmianobis sworad da efeqturad dagegmvis unari; e) ganaTlebisa da profesiuli zrdisaTvis xelsayreli pirobebis gamoyeneba.

Page 166: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

swavlebis mimarTulebebi

xelovnebis/Sromis swavleba saswavlo gegmis mixedviT sami mimarTulebiT iSleba:

1. praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva xelovnebaSi;2. komunikacia da interpretacia;komunikacia da interpretacia;3. xelovnebis aRqma konteqstSi;xelovnebis aRqma konteqstSi;

swavleba yvela mimarTulebis farglebSi mimdinareobs paralelurad da erTmaneTTan mWidro urTierTkavSirSi.

1. praqtikuli unar-Cvevebis ganviTareba da ideebis gamoxatva xelovnebaSi praqtikuli unar-Cvevebis ganviTareba da ideebis gamoxatva xelovnebaSiam mimarTulebis farglebSi moswavleebi iZenen praqtikul unar­Cvevebs;

ecnobian da euflebian saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis elementebs, principebs, gamomsaxvelobiT xerxebs, sxvadasxva teqnikas, masalas, iaraRsa da procedurebs.

moswavleebi aviTareben sxvadasxva motivis zegavleniT warmoSobili ideebisa da Canafiqrebis xorcSesxmis unars, risTvisac iyeneben warmosaxvas, emociebs, dakvirvebis unars, masalisadmi SemoqmedebiT midgomas da swavlis procesSi miRebul codnas.

2. komunikacia da interpretacia am mimarTulebis farglebSi moswavleebi swavloben xelovnebis nawarmoebis

gagebas da Sefasebas, mis Sesaxeb azris Camoyalibebas, eCvevian sakuTari Canafiqris naTel da mkafio ganmartebas da sxvisi azris gulisyuriT mosmenas, euflebian koleqtiuri muSaobis da msjelobis meTodebs.

3. xelovnebis aRqma konteqstSiam mimarTulebis farglebSi moswavleebi ecnobian qarTuli da msoflio, Zveli

da axali xelovnebis cnobil nimuSebs da xalxuri Semoqmedebis zogierT dargs, arkveven maT Sinaarssa da daniSnulebas, akavSireben maT yoveldRiur realobasTan da sakuTar gamocdilebasTan; ecnobian maTi Seqmnisa da Sefasebis gansxvavebul istoriul, kulturul, socialur da sxva konteqstebs.

Page 167: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

dawyebiTi skola sabazo skola

praq

tik

ul

i una

r-C

veve

bi d

a id

eebi

s ga

moxa

tva

eqvswledis bolos moswavle:

mizanmimarTulad irCevs da SemoqmedebiTad iyenebs xelovnebis elementebsa da principebs, sxvadasxva masalas, teqnikasa da proceduras konkretuli problemis gadasaWrelad namuSevris Seqmnisas;

TanamSromlobs sxvebTan, rogorc piradi, ise saerTo miznis misaRwevad;

cxrawledis bolos moswavle:

ikvlevs da SemoqmedebiTad iyenebs xelovnebis elementebs, principebs, sxvadasxva masalas, teqnikasa da proceduras TviTgamoxatvisTvis;

mimarTavs individualuri da jgufuri muSaobis sxvadasxva strategias;

komu

nika

cia

da

int

erpr

etac

ia

warmoadgens individualur da jgufur namuSevrebs da miRebul codnaze dayrdnobiT gamoTqvams da asabuTebs sakuTar azrs xelovnebis nawarmoebis Sesaxeb;

esmis da warmoaCens, rom xelovneba aris kulturis TviTgamoxatvis saSualeba;

warmoadgens individualur da jgufur namuSevrebs, miRebul codnaze dayrdnobiT aanalizebs xelovnebis nimuSs da ganmartavs, ra mizniT aris masSi gamoyenebuli konkretuli xerxi an masala;

acnobierebs xelovnebas, rogorc msoflmxedvelobis gamoxatvis da komunikaciis saSualebas;

xel

ovne

bis

aRqm

a ko

nteq

stSi amoicnobs da adarebs erTmaneTs

sxvadasxva epoqisa da kulturis xelovnebis nimuSebs da ikvlevs xelovnebis rols lokalur da msoflio sazogadoebis cxovrebaSi;

ecnoba qarTul xelovnebas da xelovnebis moRvaweebs.

amoicnobs da adarebs erTmaneTs sxvadasxva epoqisa da stilis namuSevrebs ikvlevs da ganmartavs konteqstis gavlenas konkretul nawarmoebsa da xelovanis Semoqmedebaze;

ikvlevs saqarTvelos sxvadaxva kuTxis xelovnebis nimuSebs da msjelobs maT Sesaxeb.

saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis/SromiTi swavlebis saswavlo kursis Semajamebeli Sedegebi skolis dawyebiT da sabazo safexurze

Page 168: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

I klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

praqtikuli unar-Cvevebi da

ideebis gamoxatva

komunikacia daa da interpretacia

xelovnebis aRqma konteqstSi

moswavles.g.I.1 iyenebs saxviTi xelovnebis erT an ramdenime ZiriTad elementsa da princips namuSevris Seqmnisas

moswavles.g.I.7 warmoadgens individualur da jgufur namuSevrebs, gamoTqvams azrs sakuTar da TanaklaselTa naSromebze

moswavles.g.I.11 ganasxvavebs erTmaneTisagan xelovnebis dargebs, zogierT Janrs da akavSirebs maT yoveldRiur cxovrebasTan

s.g.I.2 mimarTavs sxvadasxva masalas, teqnikas da proceduras namuSevris Seqmnisas

s.g.I.8 pativs scems sakuTar da sxvis namuSevars

s.g.I.12 akavSirebs nawarmoebis Sinaarss sakuTar gamocdilebasTan

s.g.I.3 akvirdeba garemoSi sxvadasxva fers da formas da asaxavs maT namuSevarSi

s.g.I.9 monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi

s.g.I.4 gamosaxavs sxvadasxva motivis safuZvelze warmoSobil ideebs

s.g.I.10 icnobs da iyenebs elementarul terminologias

s.g.I.5 amJRavnebs martivi SromiTi saqmianobis elementarul unar­Cvevebs

s.g.I.6 muSaobs individualurad da sxvebTan erTad

Page 169: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva xelovnebaSi

s.g.I.1 moswavle iyenebs saxviTi xelovnebis erT an ramdenime ZiriTad elementsa da princips namuSevris Seqmnisas.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:Tu moswavle: moswavle:

•� namuSevarSi xmarobs sqel da wvril konturs, swor, talRovan, texil, wyvetil xazebs

•� CamoTvlis ZiriTad ferebs da maTi SezavebiT iRebs damatebiT ferebs •� irCevs vertikalur an horizontalur formats mocemulobis moTxovnis

Sesabamisad•� gamosaxulebas Tanabrad anawilebs formatze•� qmnis martiv ornamentebs, ganmeorebadi xazebis, ferebisa da geometriuli

figurebisagan

s.g.I.2 moswavle mimarTavs sxvadasxva masalas, teqnikas da procedurasmoswavle mimarTavs sxvadasxva masalas, teqnikas da proceduras mimarTavs sxvadasxva masalas, teqnikas da proceduras namuSevris Seqmnisas.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs fanqrebs, pastelebs, flomasterebs, guaSis saRebavebs ferweruli da grafikuli namuSevris Sesaqmnelad

•� feradi qaRaldebiT, muyaoTi, bunebrivi masaliT qmnis aplikacias, kolaJs

•� awyobs mozaikas sxvadasxva masaliT (Wris, xevs, awepebs, qaRaldebs, foTlebs da a.S.)

•� qmnis plastilinisgan martiv formebs (mag. geometriul figurebs)

s.g.I.3 moswavle akvirdeba garemoSi sxvadasxva fers da formas damoswavle akvirdeba garemoSi sxvadasxva fers da formas da akvirdeba garemoSi sxvadasxva fers da formas da asaxavs maT namuSevarSi.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:Tu moswavle: moswavle:

•� amoicnobs, asaxelebs da asaxavs namuSevrebSi martiv geometriul formebs (samkuTxedi, oTxkuTxedi, wre) da iyenebs namuSevarSi

•� amoicnobs, asaxelebs da asaxavs namuSevarSi bunebaSi arsebul ferebs

s.g.I.4 moswavle gamosaxavs sxvadasxva motivis safuZvelze warmoSobilmoswavle gamosaxavs sxvadasxva motivis safuZvelze warmoSobil gamosaxavs sxvadasxva motivis safuZvelze warmoSobil ideebs namuSevarSi.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� namuSevarSi asaxavs dakvirvebis Sedegad miRebul STabeWdilebebs•� gamosaxavs warmosaxviT Seqmnil personaJebs•� gadmoscems literaturuli nawaromoebis Sinaarss martiv

ilustraciebSi

s.g.I.5 moswavle amJRavnebs martivi SromiTi saqmianobis elementarulmoswavle amJRavnebs martivi SromiTi saqmianobis elementarul amJRavnebs martivi SromiTi saqmianobis elementarul unar-Cvevebs.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gakveTilze moaqvs saWiro aRWurviloba

Page 170: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�0

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

•� alagebs samuSao adgils, recxavs da inaxavs samuSao iaraRebsa da masalas

•� icavs usafrTxoebis wesebs •� icavs drois limits yvela tipis aqtivobis Sesrulebisas

s.g.I.6 moswavle muSaobs individualurad da sxvebTan erTad.moswavle muSaobs individualurad da sxvebTan erTad. muSaobs individualurad da sxvebTan erTad.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: •� monawileobs gundur samuSaoSi•� cdilobs dasmuli amocanis gadaWras damoukideblad da mewyvilesTan

erTad

mimarTuleba: komunikacia da interpretacia s.g.I.7 moswavle warmoadgens individualur da jgufur namuSevrebs, gamoTqvams azrs sakuTar da TanaklaselTa naSromebze. Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sakuTari da/an erToblivi namuSevris wardgenisas ganmartavs, risi gadmocema undoda namuSevarSi

•� wardgenisas usvams Tanaklasels kiTxvebs misi namuSevris Sesaxeb•� uziarebs Tanaklaselebs STabeWdilebebs warmodgenili namuSevris

Sesaxeb (momwons, ar momwons) •� usmens Tanaklaselebs, maswavlebels•� acdis sxvebs pasuxis dasrulebas•� warsdgeba auditoriis winaSe, rogorc avtori

s.g.I.8 moswavle pativs scems sakuTar da sxvis namuSevars.moswavle pativs scems sakuTar da sxvis namuSevars. pativs scems sakuTar da sxvis namuSevars.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mxars uWers Tanaklaselebs, uwonebs namuSevars, amxnevebs muSaobis dros

•� ufrTxildeba (ar azianebs) sxvis da sakuTar namuSevrebs

s.g.I.9 moswavle monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi.moswavle monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi. monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi.Sedegi TvalsaCinoa Tu moswavle:

•� monawileobs saklaso zeimSi•� monawileobs saklaso gamofenaSi•� dadis muzeumebSi da gamofenebze•� dadis eqskursiebze da ecnoba kultrul memkvidreobas

s.g.I.10 moswavle icnobs da iyenebs elementarul terminologias.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs namuSevarSi da asaxelebs saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis misTvis nacnob elementebs

•� CamoTvlis masalas da iaraRebs, romelic gamoiyena namuSevarSi•� saubrisas sworad iyenebs elementarul terminebs •� saTanadod reagirebs maswavleblis komentarze (esmis da asrulebs

miTiTebas, mag., daxatos peizaJi an portreti, gaamuqos konturi)

Page 171: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�1

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

mimarTuleba xelovnebis aRqma konteqstSi

s.g.I.11 moswavle ganasxvavebs erTmaneTisgan xelovnebis dargebs, zogierT Janrs da akavSirebs maT yoveldRiur cxovrebasTan.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� CamoTvlis xelovnebis dargebs (mxatvroba, musika, kino, Teatri da sxv.) da gamoyofs am dargisTvis damaxasiaTebel mTavar niSans (feri, bgera, moZraoba)

•� asaxelebs xelovnebis calkul dargTan dakavSirebul profesiebs•� CamoTvlis saopero, sabaleto, Teatralur warmodgenebs, romelsac

daswrebia da saubrobs miRebul STabeWdilebaze•� CamoTvlis xelovnebis ZiriTad Janrebs (naturmorti, portreti,

peizaJi) da gamoyofs am JanrisTvis damaxasiaTebel mTavar niSnebs •� saubrobs sayvarel ilustrirebul wignebze•� saubrobs arqiteqturul Zeglebsa da qandakebebze, romlebic unaxavs

s.g.I.12 moswavle akavSirebs nawarmoebis Sinaarss sakuTar gamocdilebasTan.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aTvalierebs nawarmoebebs, saubrobs maT Sinaarsze da maTgan miRebul STabeWdilebaze

•� asaxelebs cxovelebs, mcenareebs, sagnebs, romelic asaxulia xelovnebis konkretul nawarmoebSi

•� xelovnebis nimuSebSi amoicnobs siuJetebs, scenebs, movlenebs •� amoicnobs xelovnebis nawarmoebSi asaxul weliwadis droebs

I klasis saswavlo programis Sinaarsi

saxviTi xelovnebis ZiriTadi elementebi da principebi:xazi (wvrili, sqeli konturi, swori, talRovani, texili, wyvetili xazi),

feri (ZiriTadi, Sedgenili); kompoziciuri ganwilebis safuZveli _vertikaluri an horizontaluri formatis SerCeva, formatze gamosaxulebis ganawileba.

masala da iaraRi: fanqari (feradi, ubralo), pasteli, flomasteri, guaSi, feradi qaRaldi,

muyao, plastilini, bunebrivi masala (foToli, girCa, marcvleuli da sxv.); funji, makrateli, webo.

teqnika da procedura: ferweris, grafikis sxvadasxva teqnika, Zerwva, aplikacia, kolaJi, qaRaldis

plastika, mozaika, konstruqcia; daxeva, daWra, dawebeba.

dakvirveba garemoze: formis, feris, xazebis amocnoba.

ideebis wyaroebi: garemoze dakvirvebis Sedegad miRebuli STabeWdilebebi, warmosaxva, mxatvruli

literatura, mxatvruli, animaciuri filmi, sakoncerto, Teatraluri, sacirko warmodgena.

Page 172: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�2

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

savaraudo Temebi: `pirveli seqtemberi~, `ferTa samefo~, `Semodgoma~, `mxiaruli matarebeli~,

`axali weli~, `wyalqveSa samyaro~, `Cemi qalaqi/sofeli~ da sxv.savarjiSoebi ferebis Sezavebaze axali feris misaRebad; paraleluri,

vertikaluri, horizontaluri, daxrili xazebiT, gamosaxulebis miReba wertilebis SeerTebiT, Wiqis Ziris, xelis mtevnis Semoxazva, gaferadeba, geometriul formebiT arsebebis Seqmna­daxatva.

SromiTi saqmianoba: aRWurvilobis motana­mowesrigeba, samuSao adgilis dalageba, drois limitisa

da usafrTxoebis wesebis dacva.

muSaobis strategia: muSaoba damoukideblad, mewyvilesTan, gundurad.

RonisZiebebi: saklaso gamofena, zeimi, eqskursiebi muzeumSi, galereebSi, qalaqgareT

kulturuli memkvidreobis gacnobis mizniT.

wardgineba: nacnobi auditoriis winaSe namuSevris wardgena (saubari namuSevarze), kiTxvebis

dasma, pasuxis gacema, STabeWdilebebis gaziareba (Sefasebis mcdeloba), sxvisi azris yuradRebiT mosmena, pativiscemis gamomJRavneba sxvisi namuSevris da azris mimarT, elementaruli terminologiis gamoyeneba.

xelovnebis aRqma konteqstSi:xelovnebis dargebis gacnoba (mxatvroba, musika, kino, Teatri sxv.), xelovnebis

sayvarel dargebze da nacnob nimuSebze saubari; saxviTi xelovnebis ramdenime ZiriTadi Janris gacnoba, realisturi namuSevrebis daTvaliereba (peizaJi, naturmorti, portreti, yofiTi Janri, wignis ilustraciebi), saubari STabeWdilebebze, Sinaarsze, misi dakavSireba sakuTar gamocdilebasTan.

Page 173: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

II klasi wlis bolos misaRwevi Sedegebi

praqtikuli unar-Cvevebi da

ideebis gamoxatva

komunikacia daa da interpretacia

xelovnebis aRqma konteqstSi

moswavles.g.II.1 iyenebs saxviTi xelovnebis ramdenime ZiriTad elementsa da princips namuSevris Seqmnisas

moswavles.g.II.7 warmoadgens individualur da jgufur namuSevrebs, gamoTqvams azrs sakuTar da TanaklaselTa naSromebze

moswavles.g.II.12 ganasxvavebs erTmaneTisagan saxviTi xelovnebis dargebs, zogierT Janrs da akavSirebs maT yoveldRiur cxovrebasTan

s.g.II.2 mimarTavs sxvadasxva masalas, teqnikas da proceduras namuSevris Seqmnisas

s.g.II.8 moswavles esmis da warmoaCens, rom xelovneba aris ideaTa gamoxatvis saSualeba

s.g.II.13 akavSirebs nawarmoebis Sinaarss yoveldRiur cxovrebasa da sakuTar gamocdilebasTan

s.g.II.3 akvirdeba garemoSi sxvadasxva fers, formas da asaxavs maT namuSevarSi

s.g.II.9 pativs scems sakuTar da sxvis namuSevars

s.g.II.4 gamosaxavs sxvadasxva motivis safuZvelze warmoSobil ideebs

s.g.II.10 monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi

s.g.II.5 amJRavnebs martivi SromiTi saqmianobis elementarul unar­Cvevebs

s.g.II.11 icnobs da iyenebs elementarul terminologias

s.g.II.6 muSaobs individualurad da sxvebTan erTad

Page 174: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva xelovnebaSi

s.g.II.1 moswavle iyenebs saxviTi xelovnebis ramdenime ZiriTad elementsa da princips namuSevris Seqmnisas.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs sxvadasxva tipis xazs (texili, wyvetili, talRovani, swori da a.S.) namuSevarSi ganwyobilebis gadmosacemad

•� qmnis martiv ornamentebs xazebis, laqebis, formebis, figurebis saSualebiT

•� sworad irCevs gamosaxulebis zomas furclis zomis Sesabamisad•� gamoyofs naxatSi ZiriTads (mTavari, furclis SuaSi)•� CamoTvlis cisartyelas ferebs, ganarCevs civ da Tbil ferebs da

iyenebs maT namuSevarSi•� gamosaxavs simetriul da asimetriul formebs

s.g.II.2 moswavle mimarTavs sxvadasxva masalas, teqnikas da proceduras moswavle mimarTavs sxvadasxva masalas, teqnikas da procedurasmimarTavs sxvadasxva masalas, teqnikas da proceduras namuSevris Seqmnisas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� Sereuli masaliTa da sxvadasxva teqnikiT qmnis Ria baraTebs, wignis saniSneebs, naZvis xis saTamaSoebs da sxv.

•� muyaoTi, daWmuWnuli qaRaldiT, liTonis, plastmasis kolofebiT qmnis martiv konstruqciebs

•� Zerwavs martiv geometriul formebs•� bunebrivi da xelovnuri masaliT qmnis aplikacias da kolaJs •� bunebrivi da xelovnuri masalis (girCa, toti, mZivi, foToli,

marcvleuli, plastelini, xis qerqi, fuCeCi da sxv.) gamoyenebiT qmnis Tojinebs

s.g.II.3 moswavle akvirdeba garemoSi sxvadasxva fers, formas da asaxavsmoswavle akvirdeba garemoSi sxvadasxva fers, formas da asaxavs akvirdeba garemoSi sxvadasxva fers, formas da asaxavs maT namuSevarSi.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sqematurad (konturiT) asaxavs obieqtis formas namuSevarSi•� adekvaturad SearCevs obieqtis fers•� xatavs naturidan (mag. martiv naturmorts)•� xatavs mexsierebiT•� gamoxatavs Sesabamisi feriT dRe_Ramis sxvadasxva monakveTs,

weliwadis dros

s.g.II.4 moswavle gamosaxavs sxvadasxva motivis safuZvelze warmoSobil ideebs. moswavle gamosaxavs sxvadasxva motivis safuZvelze warmoSobil ideebs. gamosaxavs sxvadasxva motivis safuZvelze warmoSobil ideebs. Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asaxavs dakvirvebis Sedegad miRebul STabeWdilebebs (mag. weliwadis droebi)

•� xatavs warmosaxviT (mag. `kosmosi~, `milioni wlis win~)

Page 175: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

s.g.II.5 moswavle amJRavnebs martivi SromiTi saqmianobis elementarulmoswavle amJRavnebs martivi SromiTi saqmianobis elementarul amJRavnebs martivi SromiTi saqmianobis elementarul unar-Cvevebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gakveTilebze modis saWiro aRWurvilobiT•� iwers davalebebs•� alagebs samuSao adgils, recxavs da inaxavs samuSao iaraRebsa da

masalas •� icavs usafrTxoebis wesebs •� icavs drois limits yvela tipis aqtivobis Sesrulebisas

s.g.II.6 moswavle muSaobs individualurad da sxvebTan erTad.moswavle muSaobs individualurad da sxvebTan erTad. muSaobs individualurad da sxvebTan erTad.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� monawileobs gundur samuSaoSi (asrulebs misTvis dakisrebul funqcias)

•� cdilobs dasmuli amocanis gadaWras damoukideblad da mewyvilesTan erTad

mimarTuleba komunikacia da interpretacia

s.g.II.7 moswavle warmoadgens individualur da jgufur namuSevrebs, gamoTqvamsmoswavle warmoadgens individualur da jgufur namuSevrebs, gamoTqvams warmoadgens individualur da jgufur namuSevrebs, gamoTqvams azrs sakuTar da TanaklaselTa naSromebze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganmartavs, risi asaxva undoda namuSevarSi•� uziarebs Tanaklaselebs STabeWdilebebs warmodgenil namuSevarze

(momwons, ar momwons)•� usmens Tanaklaselebs, maswavlebels•� svams kiTxvebs warmodgenil namuSevarTan dakavSirebiT•� acdis sxvebs saubris dasrulebas•� warsdgeba auditoriis winaSe, rogorc avtori

s.g.II.8 moswavles esmis da warmoaCens, rom xelovneba aris ideaTa gamoxatvis saSualeba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saubrobs sakuTar Canafiqrze, namuSevarSi gadmocemul ideebze•� saubrobs ideebze da STabeWdilebebze, romelic miiRo sxvisi

namuSevridan•� svams kiTxvebs namuSevris SinaarsTan dakavSirebiT•� asaxelebs ramdenime mizezs, ris gamoc Seqmna esa Tu is namuSevari•� gamoTqvams varauds xelovnebis konkretuli nimuSebis Seqmnis SesaZlo

mizezebis Sesaxeb

Page 176: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

s.g.II.9 moswavle pativs scems sakuTar da sxvis namuSevars.moswavle pativs scems sakuTar da sxvis namuSevars. pativs scems sakuTar da sxvis namuSevars.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mxars uWers Tanaklaselebs, uwonebs namuSevars, amxnevebs muSaobismxars uWers Tanaklaselebs, uwonebs namuSevars, amxnevebs muSaobis dros

•� ufrTxildeba (ar azianebs) sakuTar da sxvis namuSevrebs

s.g.II.10 moswavle monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi.moswavle monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi..

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� monawileobs saklaso/saskolo zeimSi•� monawileobs saklaso gamofenaSi•� dadis muzeumebSi da gamofenebze•� eqskursiebze ecnoba kultrul memkvidreobas

s.g.II.11 moswavle icnobs da iyenebs elementarul terminologias.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da asaxelebs saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis nimuSebSi misTvis nacnob elementebs

•� CamoTvlis masalas da instrumentebs, romelic gamoiyena namuSevarSi•� ganmartavs mis mier gamoyenebul terminis Sinaarss

mimarTuleba xelovnebis aRqma konteqstSi

s.g.II.12 moswavle ganasxvavebs erTmaneTisgan saxviTi da gamoyenebiTimoswavle ganasxvavebs erTmaneTisgan saxviTi da gamoyenebiTi ganasxvavebs erTmaneTisgan saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis dargebs, zogierT Janrs da akavSirebs maT yoveldRiur cxovrebasTan.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� CamoTvlis saxviTi xelovnebis dargebs (ferwera, grafika, qandakeba da sxv.) da gamoyofs TiToeulis mTavar elements (feri, xazi, forma)

•� amoicnobs nawarmoebis Janris (peizaJi, naturmorti, portreti) da axasiaTebs mas

•� saubrobs sayvarel ilustrirebul wignebze; ganmartavs, ratom moswons esa Tu is ilustracia

•� saubrobs xelovnebis nimuSebze, romelic yoveldRiur cxovrebaSi xvdeba da gamoxatavs sakuTar damokidebulebas (romeli moswons da ratom)

s.g.II.13 moswavle akavSirebs nawarmoebis Sinaarss yoveldRiur cxovrebasa damoswavle akavSirebs nawarmoebis Sinaarss yoveldRiur cxovrebasa da akavSirebs nawarmoebis Sinaarss yoveldRiur cxovrebasa da sakuTar gamocdilebasTan.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saubrobs namuSevris Sinaarsze da masSi gamoxatul ganwyobilebaze•� amoicnobs xelovnebis nimuSebSi nacnob siuJetebs, scenebs, sagnebs,

movlenebs •� moiZiebs da asaxelebs xelovnebis nimuSebs, romelSic asaxulia misTvis

nacnobi satransporto saSualebebi, cxovelebi da mcenareebi•� amoicnobs peizaJSi geografiul landSafts (mTas, qeds, zRvas, dablobs,

udabnos da sxv.)•� svams kiTxvebs namuSevarSi asaxuli sagnebisa da movlenebis Sesaxeb

Page 177: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

II klasis saswavlo programis Sinaarsi

saxviTi xelovnebis ZiriTadi elementebi da principebi: xazi, feri (civi, Tbili); forma (organzomilebiani (sibrtyeze); simetriuli,

asimetriuli), martivi ornamentis Seqmna nimuSis (elementis, detalis) ganmeorebiT, ( ganwyobilebis gadmocema xaziT, feriT). kompoziciuri ganawilebis safuZvlebi (vertikaluri an horizontaluri formatis SerCeva, gamosaxulebis zomis SerCeva furclis zomis Sesabamisad, ZiriTadis gamoyofa naxatSi, formatze gamosaxulebebis Tanabarad ganawileba), simetria.

masala da iaraRi: fanqari, pasteli, flomasteri, guaSi, feradi qaRaldi, muyao, plastilini,

liTonis, plastmasis kolofebi, bunebrivi da xelovnuri masala (niJara, xis qerqi, xavsi, feradi kenWebi, mZivebi, Rilebi da sxv.); funji, makrateli, webo.

teqnika da procedura: ferweris, grafikis sxvadasxva teqnika, Zerwva, aplikacia, qaRaldis plastika,

mozaika, kolaJi, konstruqcia; daxeva, daWra, dawebeba.

dakvirveba garemoze: formis, feris, xazebis, amocnoba.

ideebis wyaroebi: garemoze dakvirvebis Sedegad miRebuli STabeWdilebebi (xatva naturidan da

mexsierebiT),fantazia, mxatvruli literatura, mxatvruli da animaciuri filmi,sakoncerto, Teatraluri, sacirko warmodgena.

savaraudo Temebi: `zafxulis ardadegebi~, `megobroba~, `sofeli Semodgomaze~, `Semodgomis

naturmorti~, `cirkSi~, `zooparkSi~, `axali wlis Rame~, `zamTris peizaJi~, `fantastikuri qalaqi~, `sayvareli zRapris gmiri~ da sxv.

SromiTi saqmianoba: aRWurvilobis motana­mowesrigeba, davalebis CaniSvna, samuSao adgilis dala­

geba, drois limitisa da usafrTxoebis wesebis dacva.

muSaobis strategia: muSaoba damoukideblad, mewyvilesTan, gundurad.

RonisZiebebi: saklaso gamofena, zeimi, eqskursiebi muzeumSi, galereebSi, qalaqgareT

kulturuli memkvidreobis gacnobis mizniT.

wardgineba: nacnobi auditoriis winaSe namuSevris wardgena (saubari namuSevarze), kiTxvebis

dasma, pasuxis gacema, STabeWdilebebis gaziareba (Sefasebis mcdeloba), pativiscemis gamomJRavneba sxvisi namuSevris da azris mimarT, sxvisi azris yuradRebiT mosmena, elementaruli terminologiis gamoyeneba.

xelovnebis aRqma konteqstSi:saxviTi xelovnebis dargebis (ferwera, grafika, qandakeba da sxv.) da Janrebis

(peizaJi, naturmorti, portreti, yofiTi Janri) gacnoba; namuSevrebis daTvaliereba; saubari STabeWdilebebze, Sinaarsze; ganwyobilebis amocnoba, realisturi da pirobiTi namuSevrebis garCeva.

Page 178: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

VII klasi (gardamavali)

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

praqtikuli unar-Cvevebi da

ideebis gamoxatva

komunikacia daa da interpretacia

xelovnebis aRqma konteqstSi

moswavles.g.VII.1 SemoqmedebiTad iyenebs saxviTi xelovnebis elementebsa da principebs namuSevris Seqmnisas

moswavles.g.VII.7 warmoadgens individualur da jgufur namuSevrebs da sxva sagnebSi miRebuli codnis safuZvelze msjelobs mxatvruli nawarmoebis Sesaxeb

moswavles.g.VII.11 akavSirebs saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis sxvadsxva dargis nimuSebs istoriul, religiur da socialur konteqstTan

s.g.VII.2 iCens iniciativas da aviTarebs sxvadasxva masalis, teqnikis da proceduris gamoyenebis unars namuSevris Seqmnisas

s.g.VII.8 esmis da warmoaCens, rom xelovneba aris TviTgamoxatvis saSualeba

s.g.VII.12 akavSirebs nawarmoebis Sinarss istoriasTan da kulturasTan

s.g.VII.3 akvirdeba garemoSi obieqtebs Soris kavSirebs da asaxavs namuSevarSi

s.g.VII.9 kritikis dros pativiscemiT ekideba sxvis namuSevars da azrs

s.g.VII.13 ecnoba qarTul xelovnebas da xelovnebis moRvaweebs

s.g.VII.4 gamosaxavs sakuTar grZnobebs, ganwyobilebebs da ideebs namuSevarSi

s.g.VII.10 monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi

s.g.VII.14 ikvlevs, ra rols asrulebs xelovneba sazogadoebis cxovrebaSi

s.g.VII.5 gegmavs da asrulebs sxvadasxva saxis samuSaos

s.g.VII.6 TanamSromlobs sxvebTan, rogorc sakuTari, ise saerTo miznis misaRwevad

Page 179: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva xelovnebaSi

s.g.VII.1 moswavle SemoqmedebiTad iyenebs saxviTi xelovnebis elementebsa da principebs namuSevris Seqmnisas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sxvadasxvagvari monasmebiT da efeqtebiT gadmoscems ganwyobilebas da qmnis faqturebs

•� Suq­Crdilis, blikis da dacemuli Crdilis saSualebiT gamosaxavs saganTa moculobas

•� peizaJis, quCis (landSaftis) gamosaxvisas iyenebs horizontis xazsa da TavSeyris wertils

•� namuSevris Seqmnisas iyenebs kompoziciuri ganawilebis ZiriTad xerxebs mag., xedvis wertils (mogzauroba sahaero buStiT), wonasworobas

•� iyenebs erTi feris gradacias•� gamosaxavs mravalfigurian kompoziciebs•� gamosaxavs adamianis figuras ZiriTadi proporciebis

gaTvaliswinebiT•� sxvadasxva mxatvruli xerxiT gadmoscems dinamikas namuSevrSi

(figurebis moZraoba, qari)•� aqcevs Secdomas SemoqmedebiT mignebad

s.g.VII.2 moswavle iCens iniciativas da aviTarebs sxvadasxva masalis, teqnikis moswavle iCens iniciativas da aviTarebs sxvadasxva masalis, teqnikis da proceduris gamoyenebis unars namuSevris Seqmnisas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� atarebs eqsperiments nacnobi masaliT (sxvadasxva gamosaxulebas, ornaments qmnis minaze, liTonze, xeze, qsovilze saRebaviT da iRebs anabeWdebs)

•� kompiuteris saSualebiT qmnis martiv gamosaxulebebs, ornamentebs, efeqtebs

•� Tavad irCevs masalas da teqnikas (mag. qsovils, moxatavs mas guaSis da temperis saRebavebiT)

s.g.VII.3 moswavle akvirdeba garemoSi obieqtebs Soris kavSirebs da asaxavs3 moswavle akvirdeba garemoSi obieqtebs Soris kavSirebs da asaxavs namuSevarSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� xatavs yofiT scenebs (mag. rTveli, dila ojaxSi, zooparkSi)•� akvirdeba, rogor icvleba sagnis gamosaxuleba damkvirveblisgan

daSorebis mixedviT da asaxavs namuSevarSi•� asaxavs namuSevarSi bunebaze da masSi mimdinare movlenebze dakvirvebis

Sedegebs (mag. gamoxatavs Sesabamisi feriT dRe­Ramis sxvadasxva monakveTs, weliwadis dros da aminds)

Page 180: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�0

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

s.g.VII.4 moswavle gamosaxavs sakuTar grZnobebs, ganwyobilebebs da ideebs namuSevarSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� irCevs gamomsaxvelobiT xerxebs sakuTari Canafiqris ukeT gadmosacemad namuSevarSi

•� qmnis warmosaxviT saxeebs•� gadmoscems cxovrebaSi nanax saintereso scenebs, asaxavs mniSvnelovan

detalebs •� gamosaxavs axlobel adamianebs (ojaxis wevrebi, megobrebi da sxv.) da

cdilobs, maT mimarT sakuTari damokidebulebis gadmocemas

s.g.VII.5 moswavle gegmavs da asrulebs sxvadasxva saxis samuSaosmoswavle gegmavs da asrulebs sxvadasxva saxis samuSaos

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gegmavs Sesasrulebeli samuSaos Tanmimdevrobas da samuSao grafiks, anawilebs funqciebs, akontrolebs samuSaos mimdinareobas, problemis SemTxvevaSi cvlis strategias

•� ganixilavs gegmis ramdenime variants da SearCevs erTerTs•� irCevs samuSao iaraRebs, masalas•� aRadgens dazianebul nivTebs da saskolo inventars (merxi, ruka)•� aformebs sxvadasxva saklaso Tu saskolo RonisZiebas, qmnis misaloc

da mosawvev baraTebs, CarCoebs, qoTnebs, kedlis gazeTs, afiSas zeimisaTvis

•� akeTebs saklaso oTaxis interieris eskizs•� dekoratiulad aformebs skolis ezos kuTxes•� kinZavs da aaxlebs saskolo an saklaso biblioTekis wignebs•� xatavs da amzadebs Teatraluri kostumis da dekoraciis detalebs

(qudi, niRabi, farda, Taiguli)

s.g.VII.6 moswavle TanamSromlobs sxvebTan, rogorc sakuTari, ise saerTo miznis misaRwevad.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iCens sxvebTan TanamSromlobis iniciativas da xalisiT exmareba Tanaklaselebs

•� asrulebs sxvadasxva funqcias (lideri, jgufis wevri) •� monawileobs erTobliv gadawyvetilebis miRebaSi•� anawilebs funqciebs Sesasrulebeli amocanis miznidan gamomdinare•� gansazRvravs samuSaos Sesrulebis savaraudo dros da icavs drois

limits yvela tipis aqtivobis Sesrulebisas•� iTxovs daxmarebas sakuTari ideis gansaxorcieleblad •� iTxovs daxmarebas da TanamSromlobs sxvebTan konkretuli problemis

gadaWrisas

Page 181: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�1

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

mimarTuleba: komunikacia da interpretacia

s.g.VII.7 moswavle warmoadgens individualur da jgufur namuSevrebs da moswavle warmoadgens individualur da jgufur namuSevrebs da sxva sagnebSi miRebuli codnis safuZvelze msjelobs mxatvruli nawarmoebis Sesaxeb.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saubrobs sakuTar an sxvis namuSevrebze da asabuTebs, ratom moswons an ar moswons romelime maTgani

•� saubrisas iyenebs Sesabamis terminebs•� pasuxobs auditoriis mier dasmul SekiTxvebs•� msjelobs sakuTar arCevanze da Canafiqrze, romelic SeiZleba

efuZnebodes sxva sagnebSi ganvlil masalas •� amoicnobs istoriaSi da literaturaSi gavlil Temebs da personaJebs •� saubrobs nawarmoebis Sinaarsze•� msjelobs namuSevarSi gamoyenebul mxatvrul xerxebsa da elementebze

(Janri, teqnika, masala, koloriti, kompoziciuri ganawilebis pricipi da sxv.)

•� saubrobs namuSevarSi gadmocemul ganwyobilebaze

s.g.VII.8 moswavles esmis da warmoaCens, rom xelovneba aris TviTgamoxatvis moswavles esmis da warmoaCens, rom xelovneba aris TviTgamoxatvis saSualeba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� CamoTvlis da aanalizebs ramdenime mizezs, ratom qmnian adamianebi xelovnebis nawarmoebebs

•� saubrobs, risi gadmocema surda namuSevarSi (ocneba, emocia, azri, STabeWdileba)

•� msjelobs xelovnebaze, rogorc gatacebaze da profesiaze

s.g.VII.9 moswavle kritikis dros pativiscemiT ekideba sxvis namuSevars da moswavle kritikis dros pativiscemiT ekideba sxvis namuSevars da azrs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� koreqtulia sxvis Secdomebze saubrisas•� tolerantulia gansxvavebuli ideebis, stilis, midgomebis mimarT•� acdis sxvas saubars kamaTis dros

s.g.VII.10 moswavle monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi. moswavle monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� monawileobs gamofenaSi•� monawileobs speqtaklis dadgmaSi•� xvdeba xelovnebis gamoCenil moRvaweebs

Page 182: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�2

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

mimarTuleba: xelovnebis aRqma konteqstSi

s.g.VII.11 moswavle akavSirebs saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis sxvadsxva dargis nimuSebs istoriul, religiur da socialur konteqstTan.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gamoTqvams mosazrebas, romeli socialuri fenisTvis iyo gankuTvnili xelovnebis esa Tu is nimuSi

•� asaxelebs cnobili arqiteqturuli Zeglebis Seqmnis ramdenime mizezs (piramidebi, CineTis kedeli, caTambjenebi da sxv.)

•� saubrobs dekoratiul­gamoyenebiTi xelovnebis nimuSebis daniSnulebaze

•� msjelobs, ra gavlenas axdens socialuri da religiuri konteqsti xelovnebis nimuSis garegnul mxareze

s.g.VII.12 moswavle akavSirebs nawarmoebis Sinarss istoriasTan da2 moswavle akavSirebs nawarmoebis Sinarss istoriasTan damoswavle akavSirebs nawarmoebis Sinarss istoriasTan da akavSirebs nawarmoebis Sinarss istoriasTan da kulturasTan.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs istoriul da literaturul personaJebs xelovnebis nimuSebSi

•� ikvlevs romelime istoriul movlenasTan dakavSirebul xelovnebis nimuSebs

•� moiZiebs erTi da imave Temaze Seqmnil namuSevrebs sxvadasxva kulturaSi da adarebs erTmaneTs

•� amoicnobs xelovnebis nimuSs, rogorc ama Tu im kulturis kuTvnilebas vizualuri detalebis (samosi, aveji, WurWeli da sxv.) da stilis niSnebis mixedviT

•� amoicnobs istoriul movlenas, romelmac STaagona konkretuli nawarmoebi Semoqmeds

s.g.VII.13. moswavle ecnoba qarTul xelovnebas da xelovnebis moRvaweebs.3. moswavle ecnoba qarTul xelovnebas da xelovnebis moRvaweebs.moswavle ecnoba qarTul xelovnebas da xelovnebis moRvaweebs. ecnoba qarTul xelovnebas da xelovnebis moRvaweebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs materialuri kulturis Zeglebze, romelic unaxavs da gamoxatavs Tavis damokidebulebas

•� adarebs erTmaneTs saeklesio arqiteqturis cnobil Zeglebs •� ganixilavs ramdenime cnobili qarTveli mxatvaris, moqandakis

namuSevrebs

s.g.VII.14. moswavle ikvlevs, ra rols asrulebs xelovneba sazogadoebis4. moswavle ikvlevs, ra rols asrulebs xelovneba sazogadoebismoswavle ikvlevs, ra rols asrulebs xelovneba sazogadoebis ikvlevs, ra rols asrulebs xelovneba sazogadoebis cxovrebaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asaxelebs mis qalaqSi/raionSi/qveyanaSi arsebul kulturul dawesebulebebs (muzeumi, galerea, kinoTeatri) da msjelobs maT daniSnulebaze

•� agrovebs informacias da aanalizebs, xelovnebis sferoSi vin da riT gauTqva saxeli mis qalaqs/sofels/qveyanas

•� msjelobs xelovnebis calkeuli nimuSis (qandakeba, plakati, afiSa, reklama) daniSnulebaze sazogadoebriv adgilebSi

•� swavlobs msoflio mniSvnelobis mqone ramdenime xelovanis Semoqmedebas da maT wvlils kulturis ganviTarebaSi

Page 183: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

VII klasis saswavlo programis Sinaarsisaswavlo programis Sinaarsi

saxviTi xelovnebis ZiriTadi elementebi da principebi: xazi (wvrili, sqeli konturi, texili, wyvetili, talRovani) feri (ZiriTadi, Sedgenili, civi, Tbili, intensiuri, naxevartoni, kontrastuli) forma (organzomilebiani (sibrtyeze), simetriuli, asimetriuli); Suq­Crdili, faqtura, moculoba; mTlianoba, prorporciebi; sivrce (horizontis xazi, perspeqtiva, TavSeyris wertili); xedvis wertili; simetria, ritmi, wonasworoba, kontrasti, dinamika, ganwyobilebis gadmocema xazis, feris, sxvadsxvagvari monasmis saSualebiT.

masala da iaraRi tuSi, fanqari, pasteli, guaSi, akvareli, tempera, naxSiri, muyao, Tixa, qsovili,

Zafi, Toki, mavTuli, liToni, bunebrivi da xelovnuri masala; eqsperimenti sxvadasxva masaliT; saqsovi, samkervalo, sameTuneo, sadurglo iaraRi.

teqnika, procedura, procesi, teqnologiebi: ferweris, grafikis sxvadasxva teqnika, anabeWdi, Zerwva, aplikacia, qaRaldis plastika, kolaJi, konstruqcia, kompiuteruli teqnologiebi; amokawvra, Runva, grexva, dawvna, qargva, qsova, kerva, xeze kveTa.

ideebis gamoxatva: sagnebsa da maT funqciebs Soris kavSirebis, asociaciebis gadmocema, detalebis

amocnoba da asaxva; ideebis wyaroebi: cnobili mxatvrebis namuSevrebi, bunebis movlenebi, cxovrebaSi nanaxi scenebi, warmosaxva, mxatvruli literatura, filmi, koncerti, warmodgena, sainformacio saSualebebi.

savaraudo Temebi: `weliwadis oTxi dro~, `sayvareli literaturuli gmiri~, `miTologiuri

motivebi~, `legendebis samyaro~, `mSobliuri kuTxe~, `gmiroba~ da sxv.

SromiTi saqmianoba: dekoratiuli da gamoyenebiTi sagnebis, Teatraluri rekvizitis (kostumisa

da dekoraciis detalebi); interieris eskizebis, misaloci da mosawvevi baraTebis, zeimebis da Teatraluri warmodgenebis afiSis Seqmna, wignebis akinZva, inventaris SekeTeba; muSaoba damoukideblad, mewyvilesTan, gundurad.

komunikacia:namuSevris wardgena farTo auditoriis winaSe (msjeloba Canafiqrze, emociaze,

miznebze, amocanebze), STabeWdilebebis, dakvirvebis, gamocdilebis gaziareba, Sefaseba da misi dasabuTeba, saTanado terminologiis gamoyeneba;

saubari konkretuli kulturis maxasiaTeblebze, namuSevridan miRebul informaciaze;

saklaso da saskolo gamofena, speqtakli, aqcia, Sexvedrebi xelovnebis moRvaweebTan, eqskursiebi muzeumSi, galereebSi, qalaqgareT.

xelovnebis aRqma konteqstSi:saxviTi xelovnebis cnobili namuSevrebis (an maTi reproduqciebis) daTvaliereba,

amocnoba da dakavSireba epoqasTan da kulturasTan; istoriul­religiur­kulturuli konteqstis gavlena mxatvrul gadawyvetaze; informaciis Segroveba xelovnebis adgilobriv moRvaweebze da maTi Semoqmedebis analizi; kulturasTan dakavSirebuli dawesebulebebi (muzeumi, galerea, sakoncerto darbazi, kinoTeatri);

saxviTi xelovnebis roli sinTezur xelovnebaSi;xelovnebasTan dakavSirebuli profesiebi.

Page 184: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

VIII klasiwlis bolos misaRwevi Sedegebi

praqtikuli unar-Cvevebi da

ideebis gamoxatva

komunikacia daa da interpretacia

xelovnebis aRqma konteqstSi

moswavles.g.VIII.1 SemoqmedebiTad iyenebs saxviTi xelovnebis elementebisa da principebis codnas konkretuli problemis gadasaWrelad namuSevris Seqmnisas

moswavles.g.VIII.7 warmoadgens individualur da jgufur namuSevrebs da miRebul codnaze dayrdnobiT gamoTqvams da asabuTebs sakuTar azrs xelovnebis nawarmoebis Sesaxeb

moswavles.g.VIII.10 amoicnobs da adarebs erTmaneTs sxvadasxva epoqisa da kulturis xelovnebis nimuSebs

s.g.VIII.2 mizanmimarTulad irCevs da SemoqmedebiTad iyenebs sxvadasxva masalas, teqnikas da proceduras namuSevris Seqmnisas

s.g.VIII.8 esmis da warmoaCens, rom xelovneba aris kulturiskulturis TviTgamoxatvis da komunikaciis saSualeba

s.g.VIII.11 amoicnobs gansxvavebul konteqsts, romelSic iqmneboda xelovnebis nawarmoebi

s.g.VIII.3 afarToebs garemoSi obieqtebs Soris arsebuli kavSirebis asaxvis gzebs namuSevarSi

s.g.VIII.9 gegmavs da monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi

s.g.VIII.12 ecnoba qarTul xelovnebas da xelovnebis moRvaweebs

s.g.VIII.4 afarToebs sakuTari grZnobebis, ganwyobilebebis da ideebis gamosaxvis gzebs namuSevarSi

s.g.VIII.13 ikvlevs, ra rols asrulebs xelovneba sazogadoebis cxovrebaSi

s.g.VIII.5 gegmavs da asrulebs sxvadasxva saxis samuSaos

s.g.VIII.6 mimarTavs individualuri da jgufuri muSaobis sxvadasxva strategias

Page 185: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva xelovnebaSi

s.g.VIII.1 moswavle SemoqmedebiTad iyenebs saxviTi xelovnebis elementebisa da principebis codnas konkretuli problemis gadasaWrelad namuSevris Seqmnisas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs feris gradacias, sxvadasxva tonalobas namuSevarSi moculobis, sivrcis gadmosacemad

•� qmnis dekoratiul namuSevars grafikuli xerxebiT (mag. konturiT, xaziT, StrixiT)

•� qmnis stilizebul mxatvrul saxeebs •� funjis sxvadasxvagvari (wriuli, vertikaluri, horizontaluri,

diagonalze) monasmebiT qmnis masStabur namuSevrebs•� qmnis rTul ornaments formebis, ferebis, xazebis, monasmebis

gameorebiT•� qmnis dekoratiul, ritmul kompozicias qarTuli da sxva kulturebis

ornamentis da simboloebis gamoyenebiT•� mizanmimarTulad iyenebs kontrastul ferebs•� iyenebs efeqtebs (Suq­Crdili, kontrasti, kompoziciuri ganawileba,

monasmi, faqtura, koloriti) asociaciebis, emociebis gadmosacemad

s.g.VIII.2 moswavle mizanmimarTulad irCevs da SemoqmedebiTad iyenebs sxvadasxva2 moswavle mizanmimarTulad irCevs da SemoqmedebiTad iyenebs sxvadasxvamoswavle mizanmimarTulad irCevs da SemoqmedebiTad iyenebs sxvadasxva mizanmimarTulad irCevs da SemoqmedebiTad iyenebs sxvadasxva masalas, teqnikas da proceduras namuSevris Seqmnisas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� qmnis mcire formebs Tixis, mavTulis da sxva masalisagan •� tuSiT da melniT, sxvadasxva zomis da formis funjebis, kalmisa da

mcenaris Reroebis saSualebiT sxvadasxva maneriT (xazi, Strixi, monasmi) asrulebs grafikul namuSevrebs

•� amzadebs dekoratiul­gamoyenebiT sagnebs Tixis, xis, liTonis da sxva masalis Tvisebebis gaTvaliswinebiT

•� irCevs Tematikas, teqnikas, Sesabamis gamomsaxvelobiT xerxebs, masalas ganwyobilebis gadmosacemad

•� kompiuteris gamoyenebiT qmnis gamosaxulebebs, efeqtebs, sxvadasxva sagnis dizains, wignis makets

s.g.VIII.3 moswavle afarToebs garemoSi obieqtebs Soris arsebuli kavSirebis3 moswavle afarToebs garemoSi obieqtebs Soris arsebuli kavSirebismoswavle afarToebs garemoSi obieqtebs Soris arsebuli kavSirebis afarToebs garemoSi obieqtebs Soris arsebuli kavSirebis asaxvis gzebs namuSevarSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� xatavs portretebs, naturmortsa da peizaJs naturidan da mexsierebiT mravali detalis gamoyenebiT da inarCunebs namuSevris mTlianobas

•� gamosaxavs sakuTar Tavsa da sxvebs sxvadasxva realur da gamogonil situaciaSi saxasiaTo detalis gamoyenebiT

Page 186: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

s.g.VIII.4 moswavle afarToebs sakuTari grZnobebis, ganwyobilebebis da ideebis gamosaxvis gzebs namuSevarSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gadmoscems emociebiT gamowveul asociaciebs, STabeWdilebebs da ideebs namuSevarSi

•� iyenebs sxva sagnebSi ganvlil masalas namuSevrebis siuJetisaTvis•� iyenebs monasmebs, kontrastebs, aqcentebs, detalebs, faqturas, Sereul

masalas namuSevarSi ganwyobilebis Sesaqmnelad•� iyenebs mimikas portretSi xasiaTis gadmosacemad•� iyenebs sxvadasxva mxatvris, kulturis, periodis namuSevrebs, rogorc

wyaros sakuTari namuSevris Sesaqmnelad

s.g.VIII.5 moswavle gegmavs da asrulebs sxvadasxva saxis samuSaos.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� konkretuli amocanis gadasaWrelad gegmavs Sesasrulebeli samuSaos Tanamimdevrobas

•� gansazRvravs im moqmedebebs, romlebic aucilebelia dasaxuli miznis misaRwevad

•� qmnis saxelmwifo gerbs, droSas, geografiul, istoriul rukas, CarCos

•� akeTebs saskolo stendebs •� akeTebs saklaso oTaxis interieris eskizs•� dekoratiulad aformebs skolis ezos kuTxes•� aRadgens saskolo biblioTekis dazianebul wignebs•� xatavs da amzadebs Teatralur kostumis da dekoraciis detalebs

(qudi, niRabi)•� rgavs da uvlis xeebs da yvavilebs

s.g.VIII.6 moswavle mimarTavs individualuri da jgufuri muSaobis sxvadasxva6 moswavle mimarTavs individualuri da jgufuri muSaobis sxvadasxvamoswavle mimarTavs individualuri da jgufuri muSaobis sxvadasxva mimarTavs individualuri da jgufuri muSaobis sxvadasxva strategias.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� moiZiebs da azustebs informacias momavali proeqtis dasagegmad•� anawilebs gundSi samuSaos/funqciebs/movaleobebs•� iTvaliswinebs da iyenebs gundelis/ebis SesaZleblobebs (potencials)•� exmareba sxvebs konkretuli amocanis SesrulebaSi da saWiroebis

SemTxvevaSi maTgan iTxovs daxmarebas

mimarTuleba: komunikacia da interpretacia

s.g.VIII.7 moswavle warmoadgens individualur da jgufur namuSevrebs da warmoadgens individualur da jgufur namuSevrebs da miRebul codnaze dayrdnobiT gamoTqvams da asabuTebs sakuTar azrs xelovnebis nawarmoebis Sesaxeb.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� waradgens namuSevars farTo auditoriis winaSe

Page 187: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

•� koreqtulia sxvis namuSevarze saubrisas•� namuSevarze msjelobisas iyenebs Sesabamis terminologias•� sakuTari namuSevris wardgenisas saubrobs Canfiqrze, emociebze, risi

asaxvac surda•� jgufuri namuSevrebis wardgenisas saubrobs im miznebze da amocanebze,

romelic jgufs hqonda dasaxuli•� saubrobs namuSevris Seqmnis motivebze•� afasebs namuSevars masSi gamoyenebuli mxatvruli xerxebis mixedviT

s.g.VIII.8 moswavles esmis da warmoaCens, rom xelovneba aris kulturis moswavles esmis da warmoaCens, rom xelovneba aris kulturismoswavles esmis da warmoaCens, rom xelovneba aris kulturiskulturis TviTgamoxatvis da komunikaciis saSualeba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adarebs erTmaneTs erTi periodis ori sxvadasxva kulturis xelovnebis nimuSebs stilis, koloritis, Tematikis, kompoziciuri wyobis mixedviT

•� asaxelebs konkretuli kulturis ramdenime maxasiaTebels, romelic asaxulia namuSevarSi (samosi, arqiteqtura, WurWeli, aveji da sxv.)

•� msjelobs sxvadasxva kulturis gansxvavebulobaze (TavisTavadobaze) konkretuli nimuSebis Sedarebis magaliTze

•� moiZiebs masalas romelime misTvis saintereso qveynis kulturis Zeglebze, da warudgens Tanaklaselebs moxsenebis, TvalsaCino masalis saxiT

•� msjelobs, ra gaigo ama Tu im eris Sesaxeb misi xelovnebis nimuSebis gacnobiT

•� gamoTqvams azrs avtoris Canafiqris Sesaxeb•� saubrobs nawarmoebis Sinaarsze •� saubrobs informaciaze, romelic miiRo speqtaklidan, filmidan,

ferweruli/grafikuli namuSevridan, wignis ilustraciebidan

s.g.VIII.9 moswavle gegmavs da monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansazRvravs sxvadasxva RonisZiebis Temas da mizans •� awyobs gamofenas (Tavad SearCevs namuSevrebs, awyobs eqspozicias)•� monawileobs speqtaklis dadgmaSi•� awyobs da monawileobs sxvadasxva saxis aqciaSi (mag. garemos dacva)•� awyobs Sexvedrebs xelovnebis gamoCenil moRvaweebTan

mimarTuleba: xelovnebis aRqma konteqstSixelovnebis aRqma konteqstSi

s.g.VIII.10 moswavle amoicnobs da adarebs erTmaneTs sxvadasxva epoqisa da10 moswavle amoicnobs da adarebs erTmaneTs sxvadasxva epoqisa damoswavle amoicnobs da adarebs erTmaneTs sxvadasxva epoqisa da amoicnobs da adarebs erTmaneTs sxvadasxva epoqisa da kulturis xelovnebis nimuSebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs ama Tu im epoqisa da kulturis xelovnebis nimuSebis damaxasiaTebel zogierT niSans

•� msjelobs, Tu rogor icvleboda saxviTi xelovneba (Tematika, stili, teqnologia, procedura) drosTan erTad

Page 188: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

•� adarebs erTmaneTs realistur da pirobiT namuSevrebs•� adarebs garkveuli kulturis da/an epoqis cnobil Zeglebs•� adarebs erTmaneTs sxvadasxva epoqisa da kulturis saxviTi xelovnebis

nimuSebs da msjelobs, ra aqvT maT saerTo da ra ganasxvavebT erTmaneTisagan

•� adarebs erTmaneTs Tanamedrove da Zveli drois qandakebebs •� adarebs dasavluri da aRmosavluri kulturis Zeglebs

s.g.VIII.11 moswavle amoicnobs gansxvavebul konteqsts, romelSic iqmneboda amoicnobs gansxvavebul konteqsts, romelSic iqmneboda xelovnebis nawarmoebi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� akavSirebs xelovnebis nimuSs garkveul epoqasTan da/an kulturasTan; msjelobs imaze, rom mxatvruli nawarmoebi aireklavs dros, romelSic Seiqmna

•� irCevs xelovnebis nimuSs, Seiswavlis da ganixilavs religiur, socialur, ekonomikur, politikur aspeqtSi

•� msjelobs imis Sesaxeb, Tu ra gavlena iqonia istoriulma da kulturulma konteqstma namuSevris mxatvrul gadawyvetaze

•� sxvadasxva saSualebebiT ("cocxal suraTebi", Canaxatebi, zepiri aRwera) warmoadgens, Tu rogor iqneboda gadmocemuli erTi da igive siuJeti sxvadasxva epoqaSi

s.g.VIII.12 moswavle ecnoba qarTul xelovnebas da xelovnebis moRvaweebs. moswavle ecnoba qarTul xelovnebas da xelovnebis moRvaweebs.moswavle ecnoba qarTul xelovnebas da xelovnebis moRvaweebs. ecnoba qarTul xelovnebas da xelovnebis moRvaweebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� agrovebs informacias misTvis saintereso istoriuli periodis qarTuli xelovnebis Zeglebze da acnobs Tanaklaselebs moxsenebis, TvalsaCino masalis saxiT

•� msjelobs qarTuli kedlis mxatvrobis ramdenime cnobil nimuSze•� ikvlevs qarTuli xelovnebis sxvadasxva dargis (minanqari,

oqromWedloba, Weduroba da sxv.) ramdenime nimuSs•� amoicnobs ramdenime qarTveli mxatvris namuSevars da adarebs erTmaneTs

Sesrulebis maneris mixedviT

s.g.VIII.13 moswavle ikvlevs, ra rols asrulebs xelovneba sazogadoebis moswavle ikvlevs, ra rols asrulebs xelovneba sazogadoebismoswavle ikvlevs, ra rols asrulebs xelovneba sazogadoebis ikvlevs, ra rols asrulebs xelovneba sazogadoebis cxovrebaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs xelovnebaze, rogorc gatacebaze da profesiaze•� moiZiebs informacias ramdenime cnobil kulturul Zeglze da msjelobs

maTi gavlenis Sesaxeb sazogadoebriv cxovrebaze (mag. eifelis koSki, nui­iorkis savaWro centri, Tavisuflebis qandakeba da a.S.)

•� moiZiebs masalas romelime cnobili Semoqmedis cxovrebasTan an mis konkretul nawarmoebebTan dakavSirebiT da msjelobs, ra gavlena iqonia sazogadoebis cxovrebaze

Page 189: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

VIII klasis saswavlo programis Sinaarsisaswavlo programis Sinaarsi

saxviTi xelovnebis ZiriTadi elementebi da principebi:sxvadasxva tipis xazi, monasmi; feri, forma; Suq­Crdili, faqtura, moculoba;

mTlianoba, prorporciebi; sivrce; simetria, ritmi, wonasworoba, kontrasti, dinamika (ganwyobilebis, asociaciebis, emociebis gadmocema sxvadasxvagvari efeqtebis saSualebiT).

masala da iaraRi: tuSi, melani, fanqari, pasteli, guaSi, akvareli, tempera, naxSiri, muyao,

Tixa, xe, qsovili, liToni, mavTuli, bunebrivi da xelovnuri masala; eqsperimenti sxvadasxva masaliT;

teqnika da procedura: ferweris, grafikis sxvadasxva teqnika, anabeWdi, Zerwva, qaRaldis plastika,

kolaJi, konstruqcia, kompiuteruli teqnologiebi;

ideebis gamoxatva: sagnebsa da maT funqciebs Soris kavSirebis, asociaciebis gadmocema, mravali

detalis amocnoba da asaxva; ideebis wyaroebi: sxvadasxva kulturis, periodis xelovnebis nimuSebi, cnobili mxatvrebis namuSevrebi, bunebis movlenebi, cxovrebaSi nanaxi scenebi, warmosaxva, istoriuli faqtebi, mxatvruli literatura, filmi, warmodgena (Teatraluri, sabaleto, saopero dadgma, koncerti da sxv.), sainformacio saSualebebi.

savaraudo Temebi: `dila/saRamo qalaqSi/sofelSi~, `wvimiani dRe tyeSi, qalaqSi, sofelSi~,

`pirveli Tovli~, religiuri dResaswaulebi, `siyvaruli~, `sayvareli miTo­logiuri personaJi~, `gmiroba~ da sxv.

SromiTi saqmianoba: dekoratiuli da gamoyenebiTi sagnebi, wignebis (akinZva, maketis Seqmna),

Teatraluri rekviziti (kostumisa da dekoraciis detalebi); interieris eskizebi, inventaris SekeTeba, skolis ezos dekoratiuli gaformeba, mcenareebis dargva­movla.

muSaobis strategia: muSaoba damoukideblad, mewyvilesTan, gundurad.

komunikacia:namuSevris wardgena farTo auditoriis winaSe, (msjeloba Canafiqrze, emociaze,

miznebze, amocanebze), STabeWdilebebis, dakvirvebis, gamocdilebis gaziareba, Sefaseba da misi dasabuTeba, saTanado terminologiis gamoyeneba;

saubari namuSevris Seqmnis motivebze, jgufis mier dasaxul miznebze; namuSevris Sefaseba mxatvruli xerxebis mixedviT; saubari sxvadasxva kulturis damaxasiaTebel niSnebze, namuSvridan miRebul informaciaze;

gamofena, speqtakli, aqcia, Sexvedrebi xelovnebis moRvaweebTan, eqskursiebi.

xelovnebis aRqma konteqstSi:saxviTi xelovnebis cnobili namuSevrebis daTvaliereba, amocnoba da dakavSireba

epoqasTan da kulturasTan; pirobiTi da realisturi namuSevrebis Sedareba; xelovnebis nimuSis kvleva religiur, socialur, ekonomikur da politikur aspeqtSi;

informacia xelovnebis qarTvel moRvaweebze da maT Semoqmedebaze; qarTuli xelovnebis dargebi: kedlis mxatvroba, arqiteqtura, minanqari, oqromWedloba, Weduroba da sxv.

Page 190: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�0

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

X klasi

(gardamavali)

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

praqtikuli unar-Cvevebi da

ideebis gamoxatva

komunikacia daa da interpretacia

xelovnebis aRqma konteqstSi

moswavles.g.X.1 ecnoba saxviTi xelovnebis elementebsa da principebs namuSevris Seqmnisas

moswavles.g.X.3 iyenebs saxviTi xelovnebis elementebisa da principebis codnas xelovnebis konkretuli nimuSis analizis dros

moswavles.g.X.5 adarebs erTmaneTs sxvadasxva epoqaSi Seqmnil nawarmoebebs da msjelobs maT Soris arsebul msgavseba­gansxvavebebze

s.g.X.2 monawileobs proeqtebSi

s.g.X.4 saubrobs xelovnebis nawarmoebiT gamowveul emociaze da msjelobs imis Sesaxeb, Tu ram aRZra masSi es emocia

s.g.X.6 ikvlevs, ra gavlenas axdens istoriuli da socialuri konteqsti konkretuli xelovanis Semoqmedebaze

s.g.X.7 ecnoba qarTul xelovnebas da xelovnebis moRvaweebs

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva xelovnebaSi

s.g.X.1 moswavle ecnoba saxviTi xelovnebis elementebsa da principebs namuSevris Seqmnisas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs civ da Tbil ferebs namuSevarSi•� ferebis SezavebiT iRebs damatebiTi feris sasurvel naxevartonebs (mag.

moyviTalo mwvane, molurjo mwvane)•� TeTris an Savi feris damatebiT cvlis feris siZlieres, tonalobas•� iyenebs sxvadasxva tipis Strixs da xazs•� sxvadasxvagvari monasmebiT da efeqtebiT gadmoscems ganwyobas da qmnis

sxvadasxva faqturas•� Suq­Crdilis, blikis da dacemuli Crdilis saSualebiT gamosaxavs

saganTa moculobas•� landSaftis (bunebis, qalaqis, soflis peizaJi da sxv.) gamosaxatavad

iyenebs horizontis xazsa da TavSeyris wertils•� namuSevris Seqmnisas iyenebs kompoziciuri ganawilebis ZiriTad xerxebs

(mag. xedvis wertils, wonasworobas)

Page 191: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�1

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

•� naxatze muSaobisas gadmoscems sagnis mTlianobas da mis saerTo proporcias

•� martivad gamosaxavs sivrcis elementebs namuSevarSi (axlo sagnebi ufro didi zomisaa, muq tonebSia Sesrulebuli da qvemoT gamoisaxeba, Soreuli sagnebi ufro mcire zomisaa, Ria tonebSia da sibrtyeze zemoTaa moTavsebuli)

•� axdens martivi perspeqtivis codnis demonstrirebas wina, ukana, Sua planisa, TavSeyris wertilisa da horizontis xazis gamoyenebiT

•� akeTebs xelovnebis romelime cnobili nimuSis asls

s.g.X.2 moswavle monawileobs proeqtebSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� TanagundelebTan erTad gansazRvravs proeqtis ideas (mag. telegadacemis, radiogadacemis, speqtaklis dadgma, gazeTis, Jurnalis wignis maketis damzadeba, skveris keTilmowyoba, skolis, saklaso oTaxis interieris dizainis Seqmna da sxv.)

•� monawileobas iRebs proeqtis dagegmvasa da funqciebis ganawilebaSi•� gegmavs da axorcielebs im samuSaos, romelic TviTon unda

Seasrulos•� monawileobas iRebs proeqtis wardginebasa da SefasebaSi

mimarTuleba: komunikacia da interpretacia

s.g.X.3 moswavle iyenebs saxviTi xelovnebis elementebisa da principebis codnas xelovnebis konkretuli nimuSis analizis dros.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs naxatSi gamosaxuli obieqtebis kompoziciur ganawilebaze•� msjelobs imis Sesaxeb, Tu ra efeqts aRwevs mxatvari feris saSualebiT

(mag. iwvevs garkveul emocias, qmnis ganwyobilebas, gamokveTs mTavars, aZlierebs JReradobas)

•� ganmartavs, rogor iyenebs mxatvari xazs ritmis, dinamikis, plastikis, ganwyobilebis, formis Sesaqmnelad

•� ganmartavs, rogor aRwevs mxatvari sivrcul efeqts namuSevarSi•� saubrobs, ra xerxebiT gadmoscems mxatvari ganaTebas namuSevarSi (Suq­

Crdili, feri) •� msjelobs, ra efeqts aRwevs mxatvari Suq­Crdilis gamoyenebiT•� msjelobs, ra xerxiT gadmoscems mxatvari adamianis xasiaTs

portretSi

s.g.X.4 moswavle saubrobs xelovnebis nawarmoebiT gamowveul emociaze da msjelobs imis Sesaxeb, Tu ram aRZra masSi es emocia.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saubrobs nawarmoebiT aRZrul pirvel STabeWdilebaze da ganmartavs, ram gamoiwvia es emocia (siuJetma, kompoziciam, ferma, figuraTa eqspresiulobam da sxv.)

•� saubrobs, nawarmoebSi gadmocemul ganwyobilebaze da imaze, Tu risi Tqma undoda, misi azriT, xelovans

•� afasebs xelovnebis nawarmoebs (sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT)

Page 192: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1�2

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

mimarTuleba: xelovnebis aRqma konteqstSi

s.g.X.5 moswavle adarebs erTmaneTs sxvadasxva epoqaSi Seqmnil nawarmoebebs da msjelobs maT Soris arsebul msgavseba-gansxvavebaze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saubrobs realisturi da pirobiTi xelovnebis nimuSebze (mag. ticiani, miqelanjelo _ bizantiuri freskebi, mozaika) da adarebs erTmaneTs stilisTvis damaxasiaTebeli niSnebis mixedviT (forma – moculobiTi/brtyeli, feri _ ferweruli/lokaluri, garemo _ realuri/irealuri, proporciebi, maStabi _ realuri/utrirebuli, darRveuli, detali _ yofiTi/simboluri da sxv.)

•� adarebs erTmaneTs sxvadasxva epoqis erT Temaze Seqmnil nawarmoebebs: aRwers kompozicias _ sad xdeba moqmedeba (quCaSi, tyeSi, SenobaSi), ramdeni figuraa gamosaxuli, rogoria foni, (neitraluri, arqiteqturuli elementebiT danawevrebuli, dekoratiuli da a.S.)

•� ramdenime cnobili namuSevris magaliTze gansazRvravs, ras eZleoda upiratesoba sxvadasxva epoqaSi: siuJets, personaJTa xasiaTebis gadmocemas, emociur fons, anturaJs da a.S.

•� adarebs erTmaneTs sxvadasxva epoqaSi Seqmnil xelovnebis nimuSebs da msjelobs imis Sesaxeb, ra damokidebuleba Cans adamianis mimarT

s.g.X.6 moswavle ikvlevs, ra gavlenas axdens istoriuli da socialuri konteqsti konkretuli xelovanis Semoqmedebaze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� irCevs da swavlobs erTi konkretuli xelovanis Semoqmedebas, msjelobs mis individualobaze (mxatvruli stili, xedva, Sesrulebis manera, Tematika da sxv.)

•� akeTebs moxsenebas arCeuli xlovanis Semoqmedebaze•� saubrobs, rogor aisaxa epoqisTvis damaxasiaTebeli msoflxedva,

religiuri da esTetikuri idealebi, mis mier arCeuli Semoqmedis konkretul nawarmoebSi

•� amoicnobs konkretul nawarmoebSi misi Seqmnis garemoebebs, Semoqmedis biografiis da sulieri ganwyobis mxatvrul anarekls

s.g.X.7 moswavle ecnoba qarTul xelovnebas da xelovnebis moRvaweebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs qarTuli kulturis TavisTavadobaze sxvadasxva dargis Zeglebis konkretuli nimuSebis magaliTze

•� agrovebs informacias misTvis saintereso istoriuli periodis qarTuli xelovnebis Zeglebze da acnobs Tanaklaselebs moxsenebis, TvalsaCino masalis saxiT

•� ganixilavs ramdenime cnobili qarTveli mxatvaris, moqandakis namuSevrebs

Page 193: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

X klasis saswavlo programis Sinaarsisaswavlo programis Sinaarsi

saxviTi xelovnebis ZiriTadi elementebi: xazi (wvrili, sqeli konturi, texili, wyvetili, talRovani) feri

(ZiriTadi, Sedgenili, civi, Tbili, intensiuri, naxevartoni, kontrastuli), forma (organzomilebiani, simetriuli, asimetriuli), moculoba, Suq­Crdili, ganwyobilebis gadmocema xaziT, feriT.

saxviTi xelovnebis ZiriTadi principebi: kompoziciuri ganawilebis safuZvlebi: gamosaxulebis zomis SerCeva furclis

zomis Sesabamisad, ZiriTadis gamoyofa naxatSi, formatze gamosaxulebebis Tanabrad ganawileba, simetria, ritmi, wonasworoba, kontrasti; sivrce (horizontis xazi, perspeqtiva, TavSeyris wertili, wina da ukana planis garCeva gamosaxulebis maStabisa da tonalobis saSualebiT); mTlianobis da saerTo proporciebis gadmocema.

masala: tuSi, pasteli, akvareli, guaSi, tempera, naxSiri;

teqnika da procedura: ferwera, grafika; kompiuteruli teqnologiebi;xelovnebis cnobili nimuSebis aslebis gakeTeba.

integracia sxva sagnebTan: saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba _ musika _ literatura;

monawileoba proeqtebSi: proeqtis ideis gansazRvra (telegadacema, radiogadacema, speqtakli; gazeTis, Jurnalis, wignis maketis damzadeba; skveris keTilmowyoba, skolis, saklaso oTaxis, interieris dizainis Seqmna da sxva); proeqtis dagegmva, funqciebis ganawileba: organizeba, finansuri gaTvla, sponsoris moZieba, sazogadoebasTan urTierToba, masaliT momarageba, musikaluri gaformeba, reJisura, scenografia, mxatvaroba, dizaini: kostumi, dekoracia, grimi; resursis Seqmna, warmodgenaSi monawileoba (msaxiobi, wamyvani, gamnaTebeli da a.S.), wardgena da sxva;

komunikacia da interpretacia: xelovnebis nimuSis analizi da Sefaseba saxviTi xelovnebis elementebisa da

principebis codnaze dayrdnobiT; namuSevriT gamowveul emociebze da STabeW­dilebebze msjeloba, nawarmoebis Sinaarsis dakavSireba sakuTar gamocdilebasTan; saubari mxatvruli detalis funqciaze nawarmoebSi;

xelovnebis aRqma konteqstSi:sxvadasxva epoqaSi Seqmnili nawarmoebebis (qandakeba, arqiteqturuli nageboba,

ferwara, grafika, dekoratiul­gamoyenebiTi xelovneba da a.S.) Sedareba da analizi: kompoziciuri ganawileba, siuJeti, personaJTa xasiaTi, anturaJi, detali da sxva. sxvadasxva epoqis xelovnebis nimuSebSi adamianis mimarT damokidebulebaze msjeloba; istoriuli da socialuri konteqstis kvleva konkretuli xelovanis SemoqmedebaSi (stili, msoflxedva, religiuri da esTetikuri idealebi, nawarmoebis Seqmnis garemoeba); sxvadasxva epoqis erT Temaze Seqmnili nawarmoebebis ganxilva da analizi.

Page 194: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

arCeviTi kursebi

aq warmodgenili arCeviTi kursebidan moswavles SeuZlia airCios erT-erTi XI an XII klasSi Sesaswavlad

saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba(praqtikuli kursi)

saswavlo wlis bolos misaRwevi Sedegebi

praqtikuli unar-Cvevebi da

ideebis gamoxatva

komunikacia daa da interpretacia

xelovnebis aRqma konteqstSi

x.p.XI,XII.1 atarebs eqsperiments xelovnebis elementebis, principebis, sxvadasxva masalis, teqnikisa da proceduris gamoyenebiT namuSevris Seqmnisas

x.p.XI,XII.5 aRwers da aanalizebs xelovnebis nimuSs

x.p.XI,XII.7 amoicnobs da adarebs erTmaneTs sxvadasxva epoqisa da stilis namuSevrebs

x.p.XI,XII.2 asaxavs namuSevarSi garemoze dakvirvebis Sedegebs, aviTarebs gamomsaxvelobiT xerxebs

x.p.XI,XII.6 waradgens sakuTar da sxvis namuSevars auditoriis winaSe

x.p.XI,XII.8 ikvlevs saqarTvelos sxvadaxva kuTxis xelovnebis nimuSebs da msjelobs maT Sesaxeb

x.p.XI,XII.3 iyenebs STagonebis sxvadasxva wyaros ideebis generirebisaTvis

x.p.XI,XII.9 aanalizebs Tanamedrove xelovnebas

x.p.XI,XII.4 monawileobs proeqtebSi

x.p.XI,XII.10 ikvlevs da aanalizebs xelovnebis rols sakuTar da sazogadoebis cxovrebaSi

Page 195: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva xelovnebaSi

x.p.XI.XII.1 moswavle atarebs eqsperiments xelovnebis elementebis, principebis,moswavle atarebs eqsperiments xelovnebis elementebis, principebis,atarebs eqsperiments xelovnebis elementebis, principebis, sxvadasxva masalis, teqnikisa da proceduris gamoyenebiT namuSevris Seqmnisas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� qmnis mravalfigurian, dekoratiul, ritmul kompoziciebs mis mier arCeul Temebze asociaciebis, emociebis gadmosacemad sxvadasxvagvari efeqtebis gamoyenebiT

•� Suq­Crdilis, blikis da dacemuli Crdilis saSualebiT gamosaxavs saganTa moculobas

•� akeTebs xelovnebis romelime cnobili nimuSis asls da miRebul gamocdilebas iyenebs namuSevris Seqmnisas…

•� koloritis saSualebiT gadmoscems ganwyobilebas•� iyenebs kontrastul ferebs feris JReradobis gasaZliereblad,

emociebis gadmosacemad•� konkretuli amocanis Sesasruleblad atarebs eqsperiments ferebiT

(Seurevs sxvadasxva masalas_ akvarels, guaSs, pastels) SearCevs ferTa gamas

•� ferweruli namuSevris Seqmnisas iyenebs tradiciul da aratradiciul iaraRebs da teqnikas, masalas

•� kompoziciuri ganawilebis sxvadasxva xerxs da perspeqtivis kanonebs iyenebs konkretuli amocanis gadasaWrelad namuSevarSi

•� qmnis mxatvrul saxeebs mimikis, Jestikulaciis, sxvadasxva detalis meSveobiT, kontrastis, faqturis, Suq­Crdilis, sxvadasxvagvari monasmis gamoyenebiT

•� qmnis stilizebul namuSevars•� agrovebs informacias misTvis saintereso qveynis ikonografiul

simboloebze da iyenebs namuSevarSi ideis gamosaxatavad (Tixa, fardagi, Teqa, gobeleni, qargva, qsova, xeze Wra) da qmnis dekoratiul­gamoyenebiT sagnebs masalaTa Tvisebebis gaTvaliswinebiT

•� agrovebs informacias Tanamedrove xelovnebis uaxles formebze (teqnologia, Teoriebi, gamomsaxvelobiTi xerxebi, masala) atarebs eqsperiments, SeimuSavebs sakuTar koncefcias da iyenebs TviTgamoxatvisaTvis SerCeul sferoSi (mxatvroba, dizaini, fotografia da a. S.) namuSevris Sesaqmnelad

•� sxvadasxvagvari monasmebiT, SeTavazebuli da moZiebuli masaliT (tuSiT da melniT, sxvadasxvagvari funjebiT, mcenaris ReroebiT da sxv.) asrulebs grafikul namuSevrebs

•� garkveuli ideis gamosaxatavad atarebs eqsperiments Tanamedrove teqnologiebis (instalacia, videoarti, fotografia) da masalis (liToni,…qaRaldis plastika, qsovili, plastikati da sxv.) gamoyenebiT

•� qmnis gazeTis, Jurnalis makets, risTvisac iyenebs Tanamedrove midgomebs da teqnikas beWdviT teqnologiebSi

Page 196: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

x.p.XI.XII.2 moswavle asaxavs namuSevarSi garemoze dakvirvebis Sedegebs, aviTarebs2 moswavle asaxavs namuSevarSi garemoze dakvirvebis Sedegebs, aviTarebs gamomsaxvelobiT xerxebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� xatavs naturidan da mexsierebiT adamianebs, frinvelebs, cxovelebs, qalaqis an soflis landSafts

•� gamosaxavs vizualur detalebs peizaJis, portretis da naturmortis xatvis dros da axerxebs detalebiT organuli mTlianobis Seqmnas

•� mis mier SerCeuli Temis irgvliv moiZiebs masalas, akvirdeba vizualur detalebs garemoSi da maTi gamoyenebiT qmnis erTian kompoziciur mTlianobas

x.p.XI.XII.3 moswavle iyenebs STagonebis sxvadasxva wyaros ideebis generirebisaTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� irCevs misTvis saintereso movlenas da asaxavs namuSevarSi •� iRebs ideebs sxva sagnebSi ganvlili masalidan da gamosaxavs maT

namuSevarSi•� irCevs Temas sakuTari emociebisa da STabeWdilebebis safuZvelze da

asaxavs namuSevarSi•� namuSevarSi gadmoscems bunebis movlenebze dakvirvebis Sedegebs•� asaxavs msoflioSi momxdar uaxles mniSvnelovan movlenas•� irCevs Temebs ideebis da ganwyobilebebis gamosaxatavad•� momxdari faqtis safuZvelze (raime mniSvnelovani movlena msoflioSi,

pirad cxovrebaSi...) qmnis koncefcias da warmoadgens mis mier SerCeuli formiT (performensi, hefiningi da a.S.)

x.p.XI.XII.4 moswavle monawileobs proeqtebSi.moswavle monawileobs proeqtebSi.monawileobs proeqtebSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� TanagundelebTan erTad gansazRvravs proeqtis ideas•� gegmavs proeqtis Sesrulebis optimalur dros da SemsrulebelTa

raodenobas•� amocanis specifikidan gamomdinare gansazRvravs samuSaos Tanmim­

devrobas/funqciebs/movaleobebs•� gegmavs, ra materialuri resursebi dasWirdeba Sesasrulebel samuSaos

da rogor moiZiebs am resursebs•� gegmavs da axorcielebs im samuSaos, romelic TviTon unda Seasrulos•� SearCevs samuSao jgufs, (Tanaklaselebi, pedagogebi, mSoblebi da

a.S.)•� moiZiebs proeqtis ganxorcielebisaTvis saWiro masalas, amuSavebs

damoukideblad da TanagundelebTan erTad•� organizebas ukeTebs da awyobs gamofenas, aqcias, xelovnebis festivals,

viqtorinas•� gegmavs da awyobs eqspedicias, eqskursias saqarTvelos romelime

kuTxeSi arqiteqturuli Zeglebisa da im kuTxis xalxuri Semoqmedebis gasacnobad

•� awarmoebs vizualur dRiurs (fotomasala, Canaxati, Canaweri)•� monawileobas iRebs proeqtis wardginebasa da SefasebaSi

Page 197: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

mimarTuleba: komunikacia da interpretacia

x.p.XI,XII.5 moswavle aRwers da aanalizebs xelovnebis nimuSs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aanalizebs, rogor aris gamoyenebuli xelovnebis elementebi da principebi namuSevarSi ideis, Sinaarsis, xasiaTis, ganwyobilebis, gadmosacemad (kompoziciuri ganawileba, feri, koloriti, faqtura, Sesrulebis manera: monasmi, xazi, forma detali: poza, gamometyveleba, aqsesuarebi da a.S.)

•� afasebs namuSevars (gamoTqvams subieqtur damokidebulebas namuSevris mimarT) da ganumartavs Tanaklaselebs, ra kriteriumebiT ixelmZRvanela (emocia, namuSevris esTetikuri da materialuri Rirebuleba)

•� iyenebs Sesabamis terminologias xelovnebis nimuSis aRwerisa da ana­lizis dros, rogorc zepirad msjelobisas, ise werilobiT naSromSi

x.p.XI,XII.6 moswavle waradgens sakuTar da sxvis namuSevars auditoriis winaSe.moswavle waradgens sakuTar da sxvis namuSevars auditoriis winaSe.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saubrobs, Tu risi gadmocema surda namuSevarSi da ra mxatvruli xerxebi gamoiyena Sedegis misaRwevad

•� afasebs konkretul namuSevars masSi warmoCenili profesionalizmisa da SemoqmedebiTi midgomis mixedviT

•� msjelobs msgavsebebze da gansxvavebebze sakuTar da sxvebis namuSevrebSi da masSi gamoyenebul mxatvrul xerxebze

•� saubrobs sakuTar da/an sxvis namuSevarze da asabuTebs, ratom aZlevs upiratesobas romelime maTgans

•� SerCeuli kriteriumebis mixedviT afasebs namuSevars

mimarTuleba: xelovnebis aRqma konteqstSi

x.p.XI,XII.7 moswavle amoicnobs da adarebs erTmaneTs sxvadasxva epoqisa damoswavle amoicnobs da adarebs erTmaneTs sxvadasxva epoqisa da stilis namuSevrebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asaxelebs sxvadasxva epoqisa da stilis namuSevrebis msgavs da gansxvavebul niSnebs ramdenime nimuSis magaliTze

•� adarebs erTmaneTs sxvadasxva istoriuli periodis xelovnebas ramdenime maxasiaTeblis (stili, Tema, Janri) mixedviT

•� konkretuli nimuSebis magaliTze msjelobs msgavseba­gansxvavebaze, romelic arsebobs Tanamedrove da Zveli xelovnebis nimuSebs Soris

•� amoicnobs da msjelobs romelime mxatvris individualur maneraze

Page 198: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

x.p.XI,XII.8 moswavle ikvlevs saqarTvelos sxvadaxva kuTxis xelovnebis nimuSebs moswavle ikvlevs saqarTvelos sxvadaxva kuTxis xelovnebis nimuSebs da msjelobs maT Sesaxeb.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ikvlevs da msjelobs, ra xerxebiT aris SenarCunebuli da daculi qarTul xelovnebaSi xalxuri Semoqmedebis tradiciebi

•� ikvlevs, ra msgavseba da gansxvavebaa saqarTvelos sxvadasxva kuTxis xelovnebis nimuSebs Soris

x.p.XI,XII.9 moswavle aanalizebs Tanamedrove xelovnebas. moswavle aanalizebs Tanamedrove xelovnebas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� axasiaTebs Tanamedrove xelovnebis ramdenime mimdinareobis cnobil nimuSebs

•� msjelobs saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis uaxles koncefciebze da formebze (teqnologia, Teoriebi, gamomsaxvelobiT xerxebi, masala) konkretuli nimuSebis Sedarebis gziT

x.p.XI,XII.10 moswavle ikvlevs da aanalizebs xelovnebis rols sakuTar da moswavle ikvlevs da aanalizebs xelovnebis rols sakuTar da sazogadoebis cxovrebaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs xelovnebis rolze mis cxovrebaSi•� ganmartavs, xelovnebis SeswavliT miRebuli codna da unarebi rogor

SeuZlia gamoiyenos sxvadasxva profesiaSi•� msjelobs umaRlesi ganaTlebis da karieris SesaZleblobebze

xelovnebaSi•� ikvlevs, ra niSniT iyo SerCeuli namuSevrebi konkretuli eqspoziciis

mosawyobad muzeumSi an galereaSi da saubrobs savaraudo gavlenaze, romelsac iqoniebs gamofena damTvalierebelze da sazogadoebaze

•� ikvlevs, ra saxiT gvxvdeba xelovneba yoveldRiur cxovrebaSi (televizia, gazeTi, Jurnali, plakati, afiSa, dizaini) da afasebs mis mniSvnelobas

•� adarebs profesionalisa da moyvarulis mier Seqmnil xelovnebis nimuSebs, romelic cxovrebaSi Sexvedria da msjelobs maT Sesaxeb

saswavlo programis Sinaarsi

saxviTi xelovnebis ZiriTadi elementebi da principebi: xazi, feri, Suq­Crdili, faqtura, forma, moculoba; prorporciebi; kompoziciurikompoziciuri

ganawilebis safuZvlebi: mTlianoba, sivrce (xedvis wertili, horizontis xazi,mTlianoba, sivrce (xedvis wertili, horizontis xazi, horizontis xazi, perspeqtiva, TavSeyris wertili, wina da ukana plani) simetria, ritmi, wonasworoba, simetria, ritmi, wonasworoba, kontrasti, (ganwyobilebis, emociebis gadmocema sxvadasxvagvari efeqtebis da mxatvruli xerxebis saSualebiT).

Page 199: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

1��

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

masala da iaraRi:tuSi, fanqari, pasteli, guaSi, akvareli, tempera, naxSiri, Tixa, qsovili, Zafi,

Toki, mavTuli, liToni, bunebrivi da xelovnuri masala; eqsperimenti sxvadasxva masaliT; sadurglo, sameTuneo, saqsovi, samkervalo iaraRi.

teqnika da procedura anabeWdi, Zerwva, kolaJi, fardagi, Teqa, gobeleni, naqargoba, qargva, qsova, qargva, qsova,

kerva, xeze kveTa, kompiuteruli teqnologiebi; xelovnebis cnobili nimuSebiskompiuteruli teqnologiebi; xelovnebis cnobili nimuSebisxelovnebis cnobili nimuSebis aslebis gakeTeba; eqsperimenti SerCeul sferoSi (mxatvroba, dizaini, fotografia);eqsperimenti SerCeul sferoSi (mxatvroba, dizaini, fotografia); eqsperimenti masaliT, teqnikiT.

integracia sxva sagnebTan: saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba _ musika _ literatura _ istoria_

sabunebismetyvelo sagnebi.

monawileoba proeqtebSi: proeqtis ideis gansazRvra (gamofena, aqcia, xelovnebis festivali, viqtorina,

eqspedicia, eqskursia saqarTvelos romelime kuTxeSi); proeqtis dagegmva, funqciebis ganawileba: organizeba, finansuri gaTvla, sponsoris moZieba, sazogadoebasTan urTierToba, masaliT momarageba; vizualuri dRiuris warmoeba; proeqtis wardgena, Sefaseba.

komunikacia da interpretacia: xelovnebis nimuSis aRwera, analizi da Sefaseba saxviTi xelovnebis elementebisa

da principebis codnaze dayrdnobiT; namuSevriT gamowveul emociebze da STabeWdilebebze msjeloba, kriteriumebis gansazRvra, Sesabamisi terminologiis gamoyeneba; namuSevris wardgena auditoriis winaSe, SerCeuli kriteriumebiT namuSevris Sefaseba.

xelovnebis aRqma konteqstSi:sxvadasxva epoqis da stilis namuSevrebis Sedareba da analizi; (stili, Tema,

Janri da sxv.) mxatvris individualuri manera; saqarTvelos sxvadasxva kuTxis xelovneba, xalxuri Semoqmedeba; xelovnebis rolis analizi sakuTar da sazogadoebis cxovrebSi.

Page 200: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

200

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

xelovnebis istoria

(Teoriuli kursi)

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

komunikacia da interpretaciaa da interpretacia xelovnebis aRqma konteqstSi

moswavlex.T.XI,XII.1 aRwers da aanalizebs xelovnebis nimuSs

moswavlex.T.XI,XII.2 irCevs da ikvlevs romelime epoqis xelovnebas

x.T.XI,XII.3 irCevs da ikvlevs qarTuli xelovnebis romelime periods/dargs/Semoqmeds

x.T.XI,XII.4 ikvlevs Tanamedrove xelovnebas

x.T.XI,XII.5 ikvlevs da aanalizebs xelovnebis rols sakuTar da sazogadoebis cxovrebaSi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: komunikacia da interpretacia

x.T.XI,XII.1 moswavle aRwers da aanalizebs xelovnebis nimuSs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aRwers namuSevars da akavSirebs Sinaarss istoriul, politikur socialur da religiur konteqstTan (mag. delakruas `Tavisufleba barikadebze~)

•� aanlizebs, rogor aris gamoyenebuli xelovnebis elementebi da principebi namuSevarSi ideis, Sinaarsis, xasiaTis, ganwyobilebis, gadmosacemad (kompoziciuri ganawileba, feri, koloriti, faqtura, Sesrulebis manera: monasmi, xazi, forma detali: poza, gamometyveleba, aqsesuarebi da a.S.)

•� afasebs namuSevars (gamoTqvams subieqtur damokidebulebas namuSevris mimarT) da ganumartavs Tanaklaselebs, ra kriteriumebiT ixelmZRvanela (emocia, namuSevris esTetikuri da materialuri Rirebuleba)

•� ikvlevs da aRwers, ra gavlenas axdens xelovnebis nawarmoebze sxvadasxva faqtori (mag. dro, Senaxvis pirobebi, klimati, istoriuli movlenebi) da msjelobs konkretuli namuSevris Rirebulebaze (avtori, epoqa, masala, dazianebulia Tu ara)

•� iyenebs Sesabamis terminologias xelovnebis nimuSis aRwerisa da ana­lizis dros, rogorc zepirad msjelobisas, ise werilobiT naSromSi

Page 201: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

201

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

mimarTuleba: xelovnebis aRqma konteqstSi

x.T.XI,XII.2 moswavle irCevs da ikvlevs romelime epoqis xelovnebas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asabuTebs, ra niSniT mianiWa upiratesoba SerCeul periods•� sxva sagnebSi ganvlil da moiZiebul masalaze dayrdnobiT saubrobs,

ra xdeboda Tanadroulad saxviT, musikalur, Teatralur xelovnebaSi, mecnierebasa da filosofiaSi SerCeuli epoqis romelime konkretul periodSi

•� msjelobs, rogor aisaxeba epoqa (ideuri da stilisturi epoqaluri niSnebi) xelovanis Semoqmedebaze ramdenime konkretuli nawarmoebis magaliTze

•� msjelobs, rogor aisaxeba mxatvris individualoba konkretul namuSevarSi (erTi da imave epoqis ori Semoqmedis namuSevrebis Sedarebis magaliTze)

•� agrovebs informacias mis mier arCeuli periodis cnobil warmomad­genlebze, maT Semoqmedebaze da acnobs Tanaklaselebs

•� ikvlevs SerCeuli epoqis xelovnebis (Zveli aRmosavleTi, antikuri xana, Suasaukuneebi, XV­XIX saukuneebis dasavleT evropa) istoriul, socialur, religiur, politikur konteqsts

•� ikvlevs, SerCeuli epoqis nimuSebSi Cans Tu ara Semoqmedis pirovneba da ratom (adarebs am kuTxiT egviptur, antikur, Sua saukuneebis, renesansis da sxva epoqebis xelovnebas)

•� aanalizebs, ra gavlena iqonia SerCeuli epoqis xelovnebam momdevno periodis xelovnebaze ramdenime nimuSis magaliTze

•� msjelobs im epoqisTvis damaxasiaTebel stilistur niSnebze, (kompoziciuri ganawileba, koloriti, xazi, forma, Sesrulebis manera) Tematikaze, ramdenime nimuSis magaliTze

•� msjelobs, ratom iyo ganviTarebuli esa Tu is dargi ama Tu im epoqaSi (mag. qandakebaSi_mrgvali qandakeba, bareliefi, horeliefi, CakveTili reliefi) romels eniWeboda upiratesoba arCeul epoqaSi da ratom

x.T.XI,XII.3 moswavle irCevs da ikvlevs qarTuli xelovnebis romelime periods/ moswavle irCevs da ikvlevs qarTuli xelovnebis romelime periods/moswavle irCevs da ikvlevs qarTuli xelovnebis romelime periods/ irCevs da ikvlevs qarTuli xelovnebis romelime periods/dargs/Semoqmeds.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adarebs erTmaneTs SerCeuli sferos (saeklesio arqiteqtura, kedlis mxatvroba, dazguri ferwera da a.S) ramdenime nimuSs da msjelobs TiToeulis damaxasiaTebel niSnebze

•� adarebs SerCeuli periodis/dargis nimuSebs sxva kulturis im nimuSebs, romlebsac msgavsi stilisturi maxasiaTeblebi gaaCniaT

•� moiZiebs masalas romelime cnobili Semoqmedis cxovrebis an misi konkretuli nawarmoebis Sesaxeb da msjelobs, ra gavlena iqonia am xelovanis Semoqmedebam sazogadoebis cxovrebaze

•� axasiaTebs romelime xelovanis Semoqmedebas stilisturi niSnebis mixedviT

•� adarebs SerCeuli periodis nimuSebs sxva periodis qarTuli xelovnebis nimuSebs

Page 202: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

202

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

•� moiZiebs masalas im organizaciebis (mag. UNESCO, `ZeglTa dacva~), proeqtebis Sesaxeb, romlebic axorcielebenkulturuli memkvidreobis dacva­restavracias saqarTveloSi, asaxelebs im Zeglebs, romlebsac misi azriT daumatebda nusxas da asabuTebs sakuTar arCevans

x.T.XI,XII.4 moswavle ikvlevs Tanamedrove xelovnebas. moswavle ikvlevs Tanamedrove xelovnebas.moswavle ikvlevs Tanamedrove xelovnebas. ikvlevs Tanamedrove xelovnebas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� irCevs dRes moRvawe xelovans agrovebs masze informacias da aanalizebs mis Semoqmedebas

•� ikvlevs, ra cvlilebebi xdeboda xelovnebaSi (ferwera, qandakeba, grafika, arqiteqtura, dizaini da a.S.) da romeli mimdinareobebi cvlida erTmaneTs me­20 saukunis dasawyisidan dRemde

•� msjelobs, rogor imoqmeda xelovnebaze teqnikurma progresma •� irCevs me­20 saukunis dasawyisis xelovans da adarebs mis Semoqmedebas

imave dargSi moRvawe Tanamedrove (me­20 saukunis bolos) xelovanis Semoqmedebas

•� msjelobs saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis uaxles koncefciebze da formebze (teqnologia, Teoriebi, gamomsaxvelobiT xerxebi, masala) konkretuli nimuSebis Sedarebis gziT

x.T.XI,XII.5 moswavle ikvlevs da aanalizebs xelovnebis rols ikvlevs da aanalizebs xelovnebis rols sakuTar da sazogadoebis cxovrebaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs xelovnebis rolze mis cxovrebaSi•� ganmartavs, xelovnebis SeswavliT miRebuli codna da unarebi rogor

SeuZlia gamoiyenos sxvadasxva profesiaSi•� msjelobs umaRlesi ganaTlebis da karieris SesaZleblobebze

xelovnebaSi•� ikvlevs, ra niSniT iyo SerCeuli namuSevrebi konkretuli eqspoziciis

mosawyobad muzeumSi an galereaSi da saubrobs savaraudo gavlenaze, romelsac iqoniebs gamofena damTvalierebelze da sazogadoebaze

•� ikvlevs, ra saxiT gvxvdeba xelovneba yoveldRiur cxovrebaSi (televizia, gazeTi, Jurnali, plakati, afiSa, dizaini) da afasebs mis mniSvnelobas

•� moiZiebs informacias romelime cnobil arqiteqturul Zeglze (mag.filarmonia, parlamentis Senoba) an monumenturi xelovnebis nimuSze (mag. griboedovis Teatris mozaikuri pano) da mis magaliTze msjelobs xelovnebis rolze sazogadoebis cxovrebaSi

•� msjelobs farTo moxmarebis sagnebsa da xelovnebis nimuSebs Soris sxvaobaze konkretuli nimuSebis magaliTze

•� adarebs profesionalisa da moyvarulis mier Seqmnil xelovnebis nimuSebs, romelic cxovrebaSi Sexvedria da msjelobs maT Sesaxeb

Page 203: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

20�

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

saswavlo programis Sinaarsi

komunikacia da interpretacia: xelovnebis nimuSis aRwera, analizi da ideis amokiTxva xelovnebis elementebisa da principebis codnaze dayrdnobiT; sxvadasxva faqtoris (dro, klimati, Senaxvis pirobebi, istoriuli movlenebi) zegavlenis kvleva xelovnebis nawarmoebze. xelovnebis nimuSis Sefaseba SerCeuli kriteriumebiTxelovnebis nimuSis Sefaseba SerCeuli kriteriumebiT (emocia, esTetikuri da materialuri Rirebuleba); Sesabamisi terminologiis gamoyeneba;

xelovnebis aRqma konteqstSi: epoqis (mag. Zveli aRmosavleTi, antikuri xana, Suasaukuneebi, XV­XIX saukuneebis

dasavleT evropa) arCeva da kvleva (stilisturi niSnebi, Tematika, romeli dargi iyo ganviTarebuli da ratom); arCeuli epoqis istoriuli, socialuri, religiuri da politikuri konteqstis kvleva da misi gavlenis analizi momdevno periodis xelovnebaze; xelovnebis dargebSi (ferwera, grafika, qandakeba, arqiteqtura, dizaini) momxdari cvlilebebis analizi (me­20 saukunis dasawyisidan dRemde) cnobili nimuSebis magaliTze; am periodSi moRvawe xelovnebis cnobili warmomadgenlebis Semoqmedebis kvleva Tanamedrove xelovnebis koncefciebis, mimdinareobebi da formebis (teqnologiebi, Teoriebi, gamomsaxvelobiTi xerxebi, masala) Seswavla; xelovnebis rolis kvleva da analizi sakuTar da sazogadoebis cxovrebaSi.

Page 204: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

20�

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

XI an XII klasi

Teatraluri xelovneba

(arCeviTi kursi)Teatraluri xelovnebis Seswavla, warmosaxviTi samyaros Seqmna da cxovreba

am samyaroSi (rolebis gaTamaSeba) sakuTari Tavisa da irgvliv arsebuli garemos Semecnebis unikaluri gzaa. Teatraluri xelovnebis Seswavlis dros SeZenili unar­Cvevebi daexmareba moswavles rogorc adamianebTan urTierTobaSi, kerZod, sakuTari da sxvisi gancdebis, Sexedulebebis, damokidebulebebis gagebaSi, ise samyaros Sesaxeb miRebuli codnis gaRrmavebasa da Semdgomi profesiuli unar­Cvevebis ganviTarebaSi. garda amisa, speqtaklis Seqmna, warmodgena da analizi gunduri saqmianobaa. aqedan gamomdinare, realur da warmosaxviT samyaroSi komunikaciis meSveobiT moswavles uviTardeba mosmenis, saubris, adamianebTan urTierTobis, gansxvavebuli azrisa da msoflmxedvelobis mimarT Semwynarebluri damokidebulebis da sxvis mimarT TanagrZnobis unars.

warmodgenil kursSi dramatuli xelovnebis Seswavla sami mimarTulebiT iSleba. esenia:

praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva. am mimarTulebis farglebSi moswavleebi qmnian da warmoadgenen dramatul namuSevrebs. ikvleven xasiaTebsa da movlenebs teqstsa da sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT.

komunikacia da interpretacia. moswavleebi aanalizeben dramatul namuSevrebs, afaseben sakuTar da sxvebis samsaxiobo arCevans.

Teatraluri xelovneba konteqstSi. moswavleebi Seiswavlian Teatraluri xelovnebis Teoriul da istoriul aspeqtebs, dramis warmoSobas da mis rols sazogadoebis cxovrebaSi.

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

praqtikuli unar-Cvevebi da

ideebis gamoxatva

komunikacia daa da interpretacia

Teatraluri xelovnebis aRqma konteqstSi

moswavleT.x.XI,XII.1iyenebs Teatraluri xelovnebis elemen­tebs da principebs SemoqmedebiTi aqtivobisas

moswavleT.x.XI,XII.3 aanalizebs etiuds, scenas, speqtakls

moswavleT.x.XI,XII.5 ikvlevs qarTuli Teatris istoriis ZiriTad etapebs

T.x.XI,XII.2 monawileobs speqtaklSi

T.x.XI,XII.4 monawileobs Teatralur cxovrebaSi

T.x.XI,XII.6 ikvlevs da aanalizebs Teatralur xelovnebas

T.x..XI,XII.7 ikvlevs Teatraluri xelovnebis rols sakuTar da sazogadoebis cxovrebaSi

Page 205: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

20�

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

swavlis Sedegebi da indikatorebi

praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva

T.x.XI,XII.1 moswavle iyenebs Teatraluri xelovnebis elementebs da პrincipebs SemoqmedebiTi aqtivobisas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� SearCevs ritms, dinamikas, iyenebs Sesabamis intonacias, tonalobas, mimikas, Jestebs, icavs logikur maxvilebs, pauzas sxvadasxva tipis literaturuli teqstis kiTxvisas

•� ganasaxierebs mxatvrul saxes (mag. konkretul sagans, personaJs) da gadmoscems ganwyobilebas, emocias, qmedebas mimikis, Jestis, moZraobis saSualebiT

•� asaxierebs ramdenime moqmed pirs literaturuli teqstis Sinaarsidan gamomdinare (avtori, personaJi)

•� iyenebs vokalur monacemebs, mimikas, Jestebs, sxeulis plastikas simReris, musikaluri fragmentis Sesrulebisas

•� cekviT, moZraobiT ayveba sxvadasxva stilis musikas da sxeulis eniT gadmoscems ganwyobilebas

•� gaiTamaSebs scenas, epizods sakuTari cxovrebidan, mimarTavs improvizacias

T.x.XI,XII.2 moswavle monawileobs speqtaklSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wamoWris problemas da mis mixedviT SearCevs speqtaklis Temas•� TanaklaselebTan erTad ganixilavs da SearCevs literaturul masalas

warmodgenisaTvis•� warmoadgens SerCeul masalas / Temas piesis formiT •� TanaklaselebTan erTad anawilebs rolebs •� TanamSroblobs mxatvarTan, musikalur gamformebelTan •� ar ibneva mayureblis winaSe da mimarTavs improvizacias gauTvaliswinebel

situaciaSi •� warmodgenis msvlelobisas asrulebs simReras, cekvas•� iyenebs sivrceSi orientaciis unars speqtaklis dros•� ar arRvevs msaxiobTa ansambls•� qmnis pirobiT samyaros xmiT, mxatvruli, musikaluri gaformebiT,

gaxmovanebiT

komunikacia da interpretacia

T.x.XI,XII.3 moswavle aanalizebs etiuds, scenas, speqtakls.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saubrobs speqtakliT / etiudiT / sceniT gamowveul STabeWdilebazespeqtakliT / etiudiT / sceniT gamowveul STabeWdilebaze•� msjelobs, ra aris speqtaklis idea, Tema, problema da ra Teatraluri xerxebia

gamoyenebuli maT gadmosacemad (sityva, msaxiobis ostatoba, scenografia, musikaluri gaformeba...)

Page 206: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

20�

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

•� aanalizebs speqtaklis, rogorc droSi mimdinare nawarmoebis kompoziciur wyobas (gamWoli moqmedeba, kvanZis Sekvra, kulminacia, kvanZis gaxsna, finali)

•� ganixilavs da afasebs msaxiobis ostatobas (mag. rolis Sesrulebis manera, scenuri saxis gadawyveta, metyvelebis kultura, sasceno moZraoba...)

•� saubrobs, rogor aris gamoyenebuli mxatvruli saxis ganviTarebisaTvis Teatraluri xelovnebis elementebi (kostumi, grimi, ganaTeba, dekoracia, musikaluri gaformeba, scena)

•� msjelobs rolis funqciaze speqtaklSi (magaliTad, rodrigos funqcia Seqspiris tragediaSi "otelo")

•� saubris dros iyenebs Sesabamis terminebs

T.x.XI.x.XIx.XI.XIXI,XII.4 moswavle monawileobs Teatralur cxovrebaSi.moswavle monawileobs Teatralur cxovrebaSi. monawileobs Teatralur cxovrebaSi.monawileobs Teatralur cxovrebaSi. Teatralur cxovrebaSi.Teatralur cxovrebaSi. cxovrebaSi.cxovrebaSi..

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� eswreba speqtaklebs, repeticiebs speqtaklebs, repeticiebsspeqtaklebs, repeticiebs, repeticiebsrepeticiebs•� xvdeba Teatraluri xelovnebis moRvaweebs / muSakebs profesiuli rCevebis Teatraluri xelovnebis moRvaweebs / muSakebs profesiuli rCevebisTeatraluri xelovnebis moRvaweebs / muSakebs profesiuli rCevebis xelovnebis moRvaweebs / muSakebs profesiuli rCevebisxelovnebis moRvaweebs / muSakebs profesiuli rCevebis moRvaweebs / muSakebs profesiuli rCevebismoRvaweebs / muSakebs profesiuli rCevebis / muSakebs profesiuli rCevebismuSakebs profesiuli rCevebis profesiuli rCevebisprofesiuli rCevebis

miRebis mizniT•� awyobs speqtaklis ganxilvas (msjeloba, azris gamoTqma, kamaTi, kritika)•� wers recenzias speqtaklze daswrebis Semdeg da acnobs Tanaklaselebs

Teatraluri xelovnebis aRqma konteqstSi

T.x.XI,XII.5 moswavle ikvlevs qarTuli Teatris istoriis ZiriTad etapebs.etapebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� irCevs qarTuli Teatris istoriis romelime periods da aanalizebs istoriuli, socialuri da politikuri viTarebis gavlenas Teatrzeiuli, socialuri da politikuri viTarebis gavlenas Teatrze

•� msjelobs arCeuli periodis qarTuli Teatris moRvaweebis Semoqmedebaze (dramaturgebi, reJisorebi, msaxiobebi, kompozitorebi, mxatvrebi da a.S.)

•� moiZiebs masalas romelime cnobil speqtaklze da acnobs Tanaklaselebs

T.x.XI,XII.6 moswavle ikvlevs da aanalizebs Teatralur xelovnebas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ikvlevs dramaturgiis specifikas cnobili qarTuli da ucxouripiesebis magaliTze

•� msjelobs Teatrsa da kinos Soris arsebul msgavseba­gansxvavebaze•� msjelobs Teatraluri xelovnebis gansxvavebul formebze (Tojinuri,

Crdilebis, niRbebis Teatri, pantomima, balagani...) da mimdinareobebze (absurdis Teatri, klasikuri Teatri...)

•� konkretuli speqtaklis magaliTze msjelobs, rogor aireklavs Teatri qveynis kulturas, sazogadoebriv urTierTobebs, politikur, istoriul viTarebas

•� axasiaTebs sxvadasxva dramatul Janrebs (tragedia, komedia, melodrama, vodevili)

•� msjelobs imis Sesaxeb, rogor erwymis erTmaneTs xelovnebis sxvadasxva dargi TeatrSi da ganixilavs TeatrTan dakavSirebul profesiebs

Page 207: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

20�

saxviT

i da gamo

yenebiTi xel

ovneba

Sr

omiT

i swavleba

•� msjelobs Teatris im muSakebze da maT rolze TeatrSi romlebic Tavad ar Canan scenaze (dekoratori, rekvizitori, grimiori, mkeravi, Camcmeli...)

•� Seiswavlis Tanamedrove teqnologiebis SesaZleblobebs Teatralur xelovnebaSi (ganaTeba, musikaluri gaformeba, scenis teqnikuri mowyoba...)

T.x.XI,XII.7 moswavle ikvlevs Teatraluri xelovnebis rols sakuTar da

sazogadoebis cxovrebaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs Teatris rolze mis cxovrebaSi •� saubrobs Teatralur dasze/ speqtaklze/ reJisorze/ msaxiobze/ rolze,

romelic gansakuTrebiT moswons da asabuTebs Tavis damokidebulebas•� ganmartavs, rogor SeuZlia gamoiyenos Teatraluri xelovnebis SeswavliT

miRebuli codna da unarebi sxvadasxva profesiaSi •� msjelobs Tanamedrove qarTuli Teatris rolze •� saubrobs umaRlesi ganaTlebis da karieris SesaZleblobaze Teatralur

xelovnebasa da mis momijnave dargebSi (kino, televizia)•� gamoTqvams varauds, ra problemaze / Temaze iqneba aqtualuri speqtaklis

dadgma mocemul momentSi da mayureblis SesaZlo reaqciaze •� msjelobs Teatris rolis Sesaxeb sazogadoebis cxovrebaSi konkretuli

nimuSebis magaliTze (magaliTad, T. CxeiZis `jayos xiznebi~, m.TumaniSvilis `antigone~)

Page 208: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

20�

saxvi

Ti

da

gamo

yene

biT

i xe

lovn

eba

Sr

omi

Ti

swav

leb

a

programis Sinaarsi

Teatraluri xelovnebis elementebi da principebi: intonacia, ritmi, dinamika, mimika, Jesti, logikuri maxvili, pauza, sxeulis plastika, vokaluri monacemebi (literaturuli teqstis kiTxva; emociebis, ganwyobilebis gadmocema; mxatvruli saxis gansaxiereba; scenis gaTamaSeba; improvizacia, simReris, cekvis Sesruleba)

speqtaklSi monawileoba: problemis dasma, Temis SerCeva, piesis Seqmna, rolebis ganawileba, pirobiTi samyaros Seqmna (mxatvarTan, musikalur gamformebelTan TanamSromloba)

komunikacia da interpretacia: daswreba Teatralur warmodgenebze, repeticiebze; Teatraluri warmodgenis, misi fragmentis analizi Sesaferisi terminologiis gamoyenebiT zepirad da werilobiT; speqtaklis ideis, Temis, problemis, kompoziciuri wyobis da gamoyenebuli Teatraluri xerxebis ganxilva; msaxiobis ostatobiT da Teatraluri xelovnebis sxvadasxva elementebiT Seqmnili mxatvruli saxis analizi; Sexvedra Teatraluri xelovnebis moRvaweebTan

Teatraluri xelovneba konteqstSi: istoriuli, socialuri da politikuri viTarebis gavlenis kvleva Teatrze qarTuli Teatris istoriis SerCeuli periodis magaliTze; qarTuli Teatris moRvaweebis Semoqmedebis ganxilva; msjeloba Teatraluri xelovnebis gansxvavebul formebsa da mimdinareobebze, Teatrsa da kinos Soris arsebul msgavseba­gansxvavebebze, Teatris muSakebis rolze TeatrSi; saubari TeatrTan dakavSirebul profesiebze, Tanamedrove teqnologiebis gavlenaze; Teatraluir Janrebis daxasiaTeba, Zveli da axali Teatraluri formebis Sedareba; Teatris rolis analizs sakuTar da sazogadoebis cxovrebaSi

Page 209: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

20�

m u s i k a

Page 210: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

210

musi

ka

Page 211: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

211

musika

S e s a v a l i

musikas esTetikuri aRzrdis sagnebs Soris gansakuTrebuli adgili uWiravs ­ mas yvelaze Zlieri gavlenis moxdena SeuZlia adamianze. musikis zegavleniT adamianis emociuri sfero mdidrdeba, mas sakuTari damokidebuleba uyalibdeba sxvadasxva faseulobebis ­ sikeTis, silamazis mimarT, uviTardeba erovnuli TviTSegnebis grZnoba... musikis emociuri zegavlena imdenad aSkaraa, rom iCrdileba misi sxva funqcia. rogorc uaxlesma samecniero gamokvlevebma aCvena, musikas kognituri xasiaTi aqvs da misi Seswavla mniSvnelovan zegavlenas axdens moswavleTa saerTo akademiur moswrebaze.

musikis gakveTilebze bavSvi uaxlovdeba, eCveva musikas. am SemTxvevaSi mTavaria interesis da SemoqmedebiTi sawyisis gaRviZeba, raTa musikasTan urTierToba mas siamovnebad eqces. ra Tqma unda, skola ar iTvaliswinebs musikosisaTvis aucilebeli profesiuli Cvevebis aRzrdas. miT umetes, rom yvela bavSvs gansxvavebuli bunebrivi monacemebi aqvs.

interesis gaRviZebas sagnis mimarT didad Seuwyobs xels integrirebuli swavleba. integrireba SeiZleba vizualur xelovnebasTan (kompozitoris portreti, saqarTvelos romelime kuTxis xedi, musikiT miRebuli STabeWdilebis daxatva...,), Teatralur xelovnebasTan (etiudi, musikaluri speqtakli, warmodgenis musikaluri gaformeba...), cekvasTan (musikiT gamowveuli emociis gadmocema sxeulis moZraobiT, cekvis ileTebis Seswavla), poeziasTan, literaturis nimuSebTan (musikaluri nawarmoebebis literaturuli pirvelwyaro, vokaluri nawarmoebebis teqstebi), istoriasTan (epoqa, istoriuli movlenebi...), maTematikasTan (notebis grZliobebi, simetriis principebi...), informatikasTan (musikaluri kompiuteruli programebi), fizikasTan (bgera, rogorc rxevebis erToblioba, musikaluri sakravebis Taviseburebebi akustikis principebidan gamomdinare...) da a.S.

musikis swavlebis mizania:

•� moswavlis Cabma SemoqmedebiT da sainterpretacio saqmianobaSi da amisTvis aucilebeli unar­Cvevebis SeZena da ganviTareba

•� misi „msmenelad“ aRzrda xalxuri da klasikuri musikis maRalmxatvruli nimuSebis gacnobis gziT

•� codnis miReba musikis sferoSi, rac xels Seuwyobs mas ganaTlebul, kulturul ganaTlebul, kulturul adamianad CamoyalibebaSi

musikis swavlebis amocanebia:

•� musikaluri smenis ganviTareba•� ritmis grZnobis ganviTareba•� musikaluri mexsierebis ganviTareba•� mosmenis Cvevis Camoyalibeba

axali saswavlo gegmis mixedviT, musikis swavleba gaTvaliswinebulia zogadsaganmanaTleblo skolis samive safexurze: dawyebiT da sabazo skolaSi savaldebulo, xolo saSualo skolaSi savaldebulo da arCeviTi sagnebis saxiT.

Page 212: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

212

musi

ka

dawyebiT safexurze gansakuTrebiT didia musikis sagnis mniSvneloba, rodesac bavSvis Tandayolili, bunebrivi unarebi, midrekilebebi mTlianad ar gamomJRavnebula da maT gaxsna, warmarTva sWirdeba. bavSvisTvis axlobeli sxvadasxva aqtivobiT (TamaSi, improvizacia...) xdeba misi mizidva da daintereseba musikiT. am safexurze musikis sagani iTvaliswinebs moswavleTa SemoqmedebiTi unarebis amoqmedebas, erTobliv SemoqmedebiT procesebSi maT CarTvas...

sabazo skolaSi musikis gakveTilebze SeZenili codna da praqtikuli unar_Cvevebi mozards sakuTari Tavis Ziebisa da TviTdamkvidrebis process uadvilebs. igi saukeTeso saSualebaa bavSvis ganviTarebis da interesebis sworad wasamarTad. igi mniSvnelovnad Searbilebs im kritikul damokidebulebas garemos mimarT, romelic niSandoblivia am asakisaTvis, vinaidan xelovnebis nawarmoebis gagebis unari gansxvavebuli azrisa da msoflmxedvelobis mimarT Semwynareblobasac gulisxmobs.

saSualo skola pirobiTad or etapad iyofa: gardamavali X klasi da XI­XII klasebi.

X klasis musikis kursi saSualebas miscems moswavles, rom man praqtikuli SemoqmedebiTi saqmianobis garda, gaacnobieros da gaiazros musikaluri kulturis ganviTarebis Taviseburebebi da istoriul WrilSi aRiqvas isini.

me­11­12 klasSi, rodesac moswavle mzad aris gacnobierebuli arCevanisaTvis, mas saSualeba eZleva, esTetikuri aRzrdis sagnebis blokidan sakuTari interesebis mixedviT airCios da Seiswavlos erT­erTi, maT Soris, musikis saswavlo kursic.

aRsaniSnavia, rom zogadsaganmanaTleblo reformis mixedviT axali saswavlo gegma Sedis sam ­ I, VII da X ­ klasSi. meSvide­ da meaTeklaseli moswavleebi garkveuli intervalis Semdeg ubrundebian musikis Seswavlas, rasac warmodgenil standartSi gaTvaliswinebulia.

swavlis mimarTulebebi

musikis swavleba sami mimarTulebiT iSleba:

1. praqtikuli unar­Cvevebi da ideebis gamoxatva musikaSi;2. komunikacia da interpretacia;3. musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi;

swavleba yvela mimarTulebis farglebSi mimdinareobs paralelurad da erTmaneTTan mWidro urTierTkavSirSi.

1. praqtikuli unar-Cvevebis ganviTareba da ideebis gamoxatva

am mimarTulebis farglebSi moswavleebs gamoumuSavdebaT da CamouyalibdebaT praqtikuli Cvevebi, romlebic maTi SemoqmedebiTi unarebis gaxsnas da amoqmedebas emsaxureba – simRera, musikaluri Tu Teatraluri improvizacia, cekva... moswavleebi Seiswavlian musikalur elementebs, notebis, ritmis Caweras da wakiTxvas, musikalur kompiuterul programebs...

Page 213: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

21�

musika

moswavleebi gamoxataven gansxvavebul ganwyobilebebs, emociebs, siuJetebs, Temebs, ideebs, romelsac isini musikalur nawarmoebebSi, an Tavis garemoSi xvdebian. amisaTvis isini SearCeven da iyeneben gamoxatvis Sesaferis formebs da gamomsaxvelobiT xerxebs, romlebsac musikis gakveTilze gaecnen. garda amisa, musikis gakveTilze moswavleebi euflebian iseT zogadpraqtikul Cvevebs, rogoricaa dagegmvis, organizebis, jgufuri muSaobis Cvevebi.

2. komunikacia da interpretacia

am mimarTulebis farglebSi moswavleebi eCvevian musikis mosmenas, Sefasebas, azris naTlad gamoTqmas, sakuTari Sexedulebis dasabuTebas kamaTis, msjelobis dros Sesaferisi wignieri eniTa da qcevis normebis dacviT, euflebian aseve koleqtiuri muSaobis meTodebs, uviTardebaT Sefasebis da TviTSefasebis unari.

moswavleebi eswrebian da monawileoben sxvadasxva RonisZiebebSi. swavloben, rom xelovnebis (musikaluri) nawarmoebi yovelTvis garkveul ideas gamoxatavs.

3. musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi

am mimarTulebis farglebSi moswavleebi ecnobian informacias mosmenili nawarmoebebis ­ qarTuli (xalxuri da profesiuli) da msoflio musikaluri kulturis cnobili nimuSebis Sesaxeb da akavSireben maT kulturul da istoriul konteqstTan.

es informacia sxvadasxva xerxiT ukavSirdeba yoveldRiur movlenebs, maT gamocdilebas, riTac ufro misaRebi da saintereso xdeba. isini ecnobian qarTuli da msoflio musikaluri kulturis warmomadgenlebs – kompozitorebsa da Semsruleblebs.

moswavleebi ecnobian agreTve musikalur sakravebs, msgavsebasa da gansxvavebas maT Soris da sxvadasxva musikalur koleqtivebs.

Page 214: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

21�

musi

ka

musikis saswavlo kursis Semajamebeli Sedegebiskolis dawyebiT da sabazo safexurze

dawyebiTi skola sabazo skola

praq

tik

ul

i una

r-C

veve

bi d

a id

eebi

s ga

moxa

tva

eqvswledis bolos moswavle:

iyenebs xmas, musikalur sakravebs, musikis, cekvis, dramis elementebs TviTgamoxatvisTvis;

TanamSromlobs sxvebTan rogorc sakuTari, ise saerTo miznis misaRwevad;

cxrawledis bolos moswavle:

ikvlevs da SemoqmedebiTad iyenebs xmas, musikalur sakravebs, musikaluri, qoreografiuli da dramatuli xelovnebis zogierT princips da gamomsaxvelobiT xerxebs TviTgamoxatvisTvis;

mimarTavs individualuri da jgufuri muSaobis sxvadasxva strategias;

komu

nika

cia

da

int

erpr

etac

ia

miRebul codnaze dayrdnobiT gamoTqvams da asabuTebs sakuTar azrs musikaluri nawarmoebis Sesaxeb;

esmis da warmoaCens, rom musika kulturis TviTga­moxatvis saSualebaa;

miRebul codnaze dayrdnobiT aanalizebs musikaluri xelovnebis nimuSs, ganmartavs, ra mizniT aris gamoyenebuli konkretuli gamomsaxvelobiTi xerxi;

acnobierebs xelovnebas, rogorc msofmxedvelobis gamoxatvis da komunikaciis saSualebas;

musi

kis

aRqm

a ko

nteq

stSi

amoicnobs da ganixilavs qarTuli da msoflio musikaluri xelovnebis cnobil nawarmoebebs;

ecnoba da Seiswavlis xelovnebis sxvadasxva dargebs, maT kavSirebs da musikaluri xelovnebis sxvadasxva warmomadgenlebs.

adarebs erTmaneTs sxvadasxva epoqis da Janris namuSevrebs da msjelobs maT Soris arsebul msgavseba_gansxvavebebze,

Seiswavlis da ikvlevs musikalur ikvlevs musikalur kulturas da mis warmomadgenlebs, adarebs da msjelobs gansxvavebul stilebze, mimdinareobebze, Sesrulebis maneraze.

Page 215: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

21�

musika

I klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

praqtikuli unar-Cvevebi da ideebisgamoxatva

komunikacia, interpretacia musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi

moswavle

mus.I.p.i.1. amoicnobs da iyenebs zogierT musikalur elements ritmul­ intonaciuri savarjiSoebis dros

moswavle

mus.I.k.i.5.us.I.k.i.5..I.k.i.5.I.k.i.5..k.i.5.5.. usmens da damokidebulebas gamoxatavs musikaluri nawarmoebis mimarT

moswavle

mus.I.kon.9.9.. akavSirebs yoveldRiurobasTan mosmenil nawarmoebs

mus.I.p.i.2.mReris marto da sxvebTan erTad

mus.I.k.i.6.us.I.k.i.6..I.k.i.6.I.k.i.6..k.i.6.6.. icnobs da iyenebs elementarul musikalur terminebs

mus.I.kon.10.us.I.kon.10..I.kon.10. icnobs zogierT musikalur sakravs

mus.I.p.i.3. mimarTavs gamoxatvis sxvadasxva formebs garkveuli ganwyobilebis gadmosacemad

mus.I.k.i.7. monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi

mus.I.kon.11.us.I.kon.11..I.kon.11. usmens da asxvavebs xmebs garemoSi

mus.I.p.i.4.I.p.i.4..p.i.4. imeorebs erTi an ramdenime cekvis umartives ileTebs

mus.I.k.i.8..I.k.i.8. pativiscemiT ekideba sxvis Semoqmedebas da azrs

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva

mus.I.1. moswavle amoicnobs da iyenebs zogierT musikalur elements ritmul-intonaciuri savarjiSoebis dros.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs garemoSi musikalur da aramusikalur bgerebs•� ganasxvavebs ritmul da araritmul kakuns•� amoicnobs xmamaRal da xmadabal xmovanebas•� aJRerebs xmas, instruments xmamaRla da xmadabla•� aJRerebs xmas, instruments xangrZlivad da wyvetilad, mokled•� taSiT, kakuniT imeorebs martiv ritmebs•� erT tonze simReriT imeorebs martiv ritmebs, cvlis bgeraTsimaRles

Page 216: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

21�

musi

ka

mus.I.2. moswavle mReris marto da sxvebTan erTad.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� simReriT imeorebs bgerebs, musikalur frazebs•� mosmenisas taSiT, simReriT ahyveba musikas•� xmas ayolebs maswavleblis simReras, akompanements•� mReris martiv erTxmian simRerebs akompanementiT an unisonSi maswav­

lebelTan•� xmas ayolebs gundis xmovanebas•� mReris gundSi martiv erTxmian simRerebs •� sworad reagirebs gundis xelmZRvanelis miniSnebebze (Cumad, xmamaRla...)

mus.I.3. moswavle mimarTavs gamoxatvis sxvadasxva formebs garkveuli ganwyobilebis gadmosacemad.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mimikis, Jestis, xmis, moZraobis, cekvis elementebis saSualebiT gamoxatavs ama Tu im ganwyobilebas

•� gamoxatavs amave ganwyobilebas instrumentTan Sexebis, xmauris, taSis saSualebiT

•� gaiTamaSebs sxvebTan erTad Teatralur etiudebs

mus.I.4. moswavle imeorebs erTi an ramdenime cekvis umartives ileTebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sxeulis moZraobiT gadmoscems musikiT gamowveul emocias •� sawyisi poziciidan imeorebs erT an met ileTsileTs•� icavs sxeulis koordinacias (ar borZikobs)•� taSiT, fexis dartymiT gamohyofs Zlier dross dartymiT gamohyofs Zlier dros

mimarTuleba: komunikacia da interpretacia

mus.I.5. moswavle usmens da damokidebulebas gamoxatavs musikaluri nawarmoebis mimarT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gamoxatavs dadebiT an uaryofiT damokidebulebas mosmenili nawarmoebis mimarT

•� ganarCevs erTmaneTisgan nacnob da ucnob melodias•� ganmeorebiTi mosmenisas taSiT, simReriT, cekviT ahyveba musikas•� musikiT gamowveul ganwyobilebas, emocias gadmoscems naxatSi

mus.I.6.us.I.6. moswavle icnobs da iyenebs elementarul musikalur terminebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sworad warmoTqvams naswavl terminebs saubris dros •� saWiroebis SemTxvevaSi elementarulad ganmartavs maT•� ucnobi terminis, sityvis gagebisas svams kiTxvebs maTi mniSvnelobis dazustebis

mizniT

Page 217: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

21�

musika

mus.I.7. moswavle monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi.moswavle monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� monawileobs klasis zeimSi, Tematur RonisZiebebSi _ axali weli, gazafxuli, Semodgoma

•� dadis Tojinebis TeatrSi, eqskursiebze

mus.I.8. moswavle pativiscemiT ekideba sxvis Semoqmedebas da azrs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� icavs qcevis normebs sxvisi simReris, saubris dros (ar xmaurobs)•� ufrTxildeba sxvis mier Seqmnil naxats (ar azianebs)

mimarTuleba: musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSialuri nawarmoebis aRqma konteqstSi

mus.I.9. moswavle akavSirebs yoveldRiurobasTan mosmenil nawarmoebs.9. moswavle akavSirebs yoveldRiurobasTan mosmenil nawarmoebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs sabavSvo simRerebs •� ixsenebs sad, ra garemoSi mousmenia Tavisi sayvareli musikaluri nawarmoebebi

(simRerebi) •� svams kiTxvebs musikaluri nawarmoebis Sesaxeb mosmenil zRaparTan,

TqmulebasTan dakavSirebiT da ixsenebs msgavs siuJets, personaJs•� icnobs musikalur nawarmoebTan dakavSirebul vizualur masalas da ixsenebs

sakuTar STabeWdilebebs (foto, video­Canaweri...)

mus.I.10. moswavle icnobs zogierT musikalur sakravs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� CamoTvlis nacnob musikalur sakravebs•� amoicnobs maT formis mixedviT•� asxvavebs sakravebis JReradobas

mus.I.11. moswavle usmens da asxvavebs xmebs garemoSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� arkvevs xmis warmoqmnis wyaros (telefonis zari, manqanis muxruWi..., Citis WikWiki, foTlebis Sriali...)

•� gansazRvravs xmis JReradobis xangrZlivobas (xangrZlivi, xanmokle) da baZavs mas

•� gamoxatavs damokidebulebas xmis mimarT (moswons, ar moswons)

I klasis saswavlo programis Sinaarsi

ritmul-intonaciuri savarjiSoebi:

musikaluri elementebis gamoxatva

•� bgera (xanmokle – xangrZlivi, musikaluri aramusikaluri...), xmovanebis siZliere (xmamaRali ­ xmadabali), ritmi (martivi ritmuli naxazi, romelic Sedgeba naxevari da meoTxedi grZliobebisagan)...

Page 218: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

21�

musi

ka

simRera:

•� martivi erTxmiani simRerebi sabavSvo da xalxuri repertuaridan•� simRera musikaluri TanxlebiT

cekva:

•� qarTuli da istoriul ­ yofiTi cekvebi •� erTi an meti martivi elementis ganmeoreba

ganwyobilebis gadmocema:

•� sixaruli, mwuxareba, SiSi, gabrazeba da a. S. mimikiT, JestiT, moZraobiT, xmiT...

mosasmeni masala:

•� xalxuri simRerebi •� fragmentebi klasikuri nawarmoebebidan •� sabavSvo programuli piesebi

xmis warmoqmnis wyaros garkveva:

•� saxli, buneba, quCa...

RonisZiebebi:•� klasis zeimi Temaze ­ axali weli, gazafxuli, Semodgoma..

musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi:•� informacia: simReris teqsti, siuJeti...

sakravebi:

•� xalxuri da klasikuri instrumentebis amocnoba (fortepiano, gitara, sayviri, doli, salamuri...) vizualurad da JReradobiT

Page 219: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

21�

musika

II klasiwlis bolos misaRwevi Sedegebi

praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva

komunikacia, interpretacia musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi

moswavle

mus.II.1. amoicnobs da iyenebs zogierT musikalur elements ritmul­ intonaciuri savarjiSoebis dros

moswavle

mus.II.5.us.II.5..II.5.I.5..5.5.. usmens da damokidebulebas gamoxatavs musikaluri nawarmoebis mimarT

moswavle

mus.II.100. icnobs sxvadasxva SemoqmedebiT profesiebs da ukavSirebs maT xelovnebis konkretul nimuSebs

mus.II.2.mReris marto da sxvebTan erTad

mus.II.6.us.II.6..II.6.I.6.. icnobs da iyenebs martiv musikalur terminebs

mus.II.11. akavSirebs yoveldRiurobasTan mosmenil nawarmoebebs

mus.II.3.us.II.3..II.3. mimarTavs gamoxatvis sxvadasxva formebs garkveuli ganwyobilebis gadmosacemad

mus.II.7..7.7.. monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSiaSiSi

mus.II.12.us.II.12..II.12. icnobs zogierT musikalur sakravs

mus.II.4.us.II.4..II.4. imeorebs zogierTi cekvis martiv ileTebs

mus.II.8..8.. pativiscemiT ekideba sxvis Semoqmedebas da azrs

mus.II.13.us.II.13..II.13. usmens da asxvavebs xmebs garemoSi

mus.II.k.i.99. esmis da warmoaCens, rom da warmoaCens, rom, rom musika grZnobebis da ganwyobilebebis gamoxatvis saSualebaa

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva

mus.II.1. moswavle amoicnobs da iyenebs zogierT musikalur elements ritmul-intonaciuri savarjiSoebis dros.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganasxvavebs nel da Cqar temps•� taSiT, kakuniT imeorebs martiv ritmebs•� erT tonze simReriT imeorebs martiv ritmebs, cvlis bgeraTsimaRles, temps

(nela, Cqara)•� axasiaTebs konkretul musikalur fragments tempis, xmovanebis siZlieris

mixedviT•� TanaklaselebTan erTad ahyveba musikas, ukravs ritmebs saTamaSo

instrumentebisa da sxvadasxva sagnebisgan Semdgar “ansamblSi”, “orkestrSi”

Page 220: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

220

musi

ka

mus.II.2. moswavle mReris marto da sxvebTan erTad.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� simReriT imeorebs musikalur frazebs•� mosmenisas taSiT, simReriT ahyveba musikas•� xmas ayolebs maswavleblis simReras, musikalur Tanxlebas •� xmas ayolebs gundis xmovanebas•� enacvleba Tanaklaselebs simReris calkeul frazebad Sesrulebisas•� mReris gundSi popularul melodiebs da erTxmian simRerebs, mravalxmiani

simReris erT­erT xmas•� reagirebs gundis xelmZRvanelis miniSnebebze (Cumad, xmamaRla, nela, Cqara,

erTad, Tavidan...)

mus.II.3. moswavle mimarTavs gamoxatvis sxvadasxva formebs garkveuli ganwyobilebis gadmosacemad.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mimikis, Jestis, xmis, moZraobis, cekvis saSualebiT gamoxatavs ama Tu im ganwyobilebas

•� gamoxatavs amave ganwyobilebas instrumentTan Sexebis, xmauris, taSis, naxatis saSualebiT

•� gaiTamaSebs sxvebTan erTad mcire Teatralur etiudebs konkretul ganwyobilebasTan, siuJetTan kavSirSi

mus.II.4. moswavle imeorebs zogierTi cekvis martiv ileTebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sawyisi poziciidan imeorebs erT­or elementarul ileTs•� icavs sxeulis koordinacias •� sxeulis moZraobiT gadmoscems musikiT gamowveul emocias •� gamoxatavs musikis metrs fexis dartymiT, taSiT•� musikis mosmenisas amoicnobs cekvebs

mimarTuleba: komunikacia da interpretacia

mus.II.5. moswavle usmens da damokidebulebas gamoxatavs musikaluri nawarmoebis mimarT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gamoxatavs dadebiT an uaryofiT damokidebulebas mosmenili nawarmoebis mimarT

•� imeorebs musikalur saqcevs, martiv ritmul naxazs•� ganarCevs erTmaneTisgan nacnob da ucnob melodias, nacnob da ucnob Temas•� ganmeorebiTi mosmenisas taSiT, simReriT, cekviT ahyveba musikas, ̀ diriJorobs~

mosmenisas•� axasiaTebs konkretul musikalur fragments tempis, xmovanebis siZlieris

mixedviT•� musikiT gamowveul ganwyobilebas, emocias gadmoscems naxatSi

Page 221: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

221

musika

mus.II.6. moswavle icnobs da iyenebs martiv musikalur terminebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sworad warmoTqvams naswavl terminebs saubris dros •� saWiroebis SemTxvevaSi ganmartavs maT•� svams kiTxvebs misTvis ucnobi musikaluri sakravis, cnebis saxelwodebis

dazustebis mizniT

mus.II.7. moswavle monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� monawileobs klasis zeimSi, Tematur RonisZiebebSi ­ axali weli, gazafxuli, Semodgoma..

•� eswreba skolis saangariSo koncerts

mus.II.8. moswavle pativiscemiT ekideba sxvis Semoqmedebas da azrs.moswavle pativiscemiT ekideba sxvis Semoqmedebas da azrs.pativiscemiT ekideba sxvis Semoqmedebas da azrs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� icavs qcevis normebs sxvisi simReris, saubris dros (ar xmaurobs, ar dascinis)

•� ufrTxildeba sxvis mier Seqmnil naxats (ar azianebs) •� iTvaliswinebs gansxvavebul azrs

mus.II.9. moswavles esmis da warmoaCens, rom musika grZnobebis da9. moswavles esmis da warmoaCens, rom musika grZnobebis da. moswavles esmis da warmoaCens, rom musika grZnobebis da da warmoaCens, rom musika grZnobebis da ganwyobilebebis gamoxatvis saSualebaa.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saubrobs musikis mosmeniT aRZrul STabeWdilebebze•� musikaluri fragmentis temps, ritms ukavSirebs konkretul ganwyobilebas•� simReriT, RiRiniT gamoxatavs Tavis grZnobebs, damokidebulebas raime

movlenis mimarT •� amoicnobs Tanaklaselebis mier simReriT, RiRiniT gadmocemul ganwyobilebas,

grZnobas

mimarTuleba: musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi

mus.II.10. moswavle icnobs sxvadasxva SemoqmedebiT profesiebs da ukavSirebs maT xelovnebis konkretul nimuSebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asxvavebs kompozitoris, mxatvris, moqandakis, poetis, mwerlis profesiebs da asaxelebs maTTan dakavSirebul erT an met nawarmoebs

•� amoicnobs xelovnebis nawarmoebebs Tavis garemocvaSi•� xelovnebis nimuSis naxvis, mosmenis Semdeg asaxelebs avtoris profesias

mus.II.11. moswavle akavSirebs yoveldRiurobasTan mosmenil nawarmoebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ixsenebs sad, ra garemoSi mousmenia Tavisi sayvareli musikaluri nawarmoebebi (simRerebi) da pasuxobs kiTxvebs maT teqstTan dakavSirebiT

•� yveba musikalur nawarmoebTan dakavSirebul Tqmulebas, istorias da pasuxobs kiTxvebs amis garSemo

•� ixsenebs, romel gmirs agonebs musikaluri nawarmoebis personaJi•� icnobs am nawarmoebTan dakavSirebul vizualur masalas (foto, video) da

ixsenebs sakuTar STabeWdilebebs

Page 222: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

222

musi

ka

mus.II.12. icnobs zogierT musikalur sakravs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs formis mixedviT•� amoicnobs solo JReradobis dros•� moZraobiT axdens maTze dakvris imitacias

mus.II.13. usmens da asxvavebs xmebs garemoSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asxvavebs bunebriv da xelovnur xmebs•� sworad gansazRvravs TiToeul xmas (WikWiki, stvena, RrWiali...)

II klasis saswavlo programis Sinaarsi

ritmul-intonaciuri savarjiSoebi:•� musikaluri elementebis gamoxatva•� bgera, xmovanebis siZliere, ritmi (ritmuli naxazi, romelic Sedgeba mTeli,

naxevari, meoTxedi grZliobebisagan), tempi (neli ­ Cqari)...

simRera:•� erTxmiani simRerebi sabavSvo da xalxuri repertuaridan•� simRera TanxlebiT da mis gareSe

cekva:•� qarTuli da istoriul­yofiTi cekvebi•� ramdenime martivi ileTis ganmeoreba

ganwyobilebis gadmocema:•� mimikiT, JestiT, moZraobiT•� etiudebis Sesruleba

mosasmeni masala:•� xalxuri simRerebi•� fragmentebi klasicizmis epoqis, qarTuli klasikuri nawarmoebebidan•� sabavSvo musikaluri programuli piesebi, saxasiaTo fragmentebi cnobili

musikaluri nawarmoebebidan

muSaobis formebi:•� individualuri da jgufuri

xmis warmoqmnis wyaros garkveva:•� saxli, buneba, quCa, sakoncerto darbazi...

RonisZiebebi:•� klasis zeimi Temaze ­ axali weli, gazafxuli, Semodgoma..•� skolis saangariSo koncerti

musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi:•� informacia: teqsti, siuJeti •� ganwyobilebis amocnoba •� SemoqmedebiTi profesiebis gacnoba (mxatvari, kompozitori, poeti,...) da maTi

konkretul adamianebTan dakavSireba

sakravebi:•� xalxuri da klasikuri instrumentebis amocnoba (violino, qsilofoni,

fanduri...) fotoze da klasSi

Page 223: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

22�

musika

VII klasi(gardamavali)

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva

komunikacia, interpretacia

musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi

moswavle

mus.VII.1. iyenebs musikalur elementebs da sakravebs improvizaciuli savarjiSoebis dros

moswavle

mus.VII.8.8.. usmens musikalur nawarmoebs da gamoxatavs sakuTar damokidebulebas

moswavle

mus.VII.12. ganixilavs xelovnebis dargebs da maT kavSirebs sinTezurxelovnebaSi

mus. VII.2. mReris marto da sxvebTan erTad

mus.VII.9.9.. esmis da warmoaCens, rom musika TviTgamoxatvis saSualebaa

mus.VII.13.13.. ganixilavs da adarebs erTmaneTs mosmenil nawarmoebebs

mus. VII.3. mimarTavs gamoxatvis sxvadasxva formebs garkveuli ganwyobilebis gadmosacemad

mus.VII.10.10.. monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSiaSiSi

mus.VII.14.14.. asxvavebs musikalur sakravebs

mus.VII.4. asrulebs zogierTi cekviszogierTi cekvis cekvis ileTebs

mus.VII.11.11..kulturul RonisZiebebze daswrebisas icavs qcevis normebs

mus.VII.5. amoicnobs da Cawers sanoto sistemis niSnebs

mus.VII.6. avlens jgufSi muSaobis unar­Cvevas

mus.VII.7.7.. awyobs klasis RonisZiebebs

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva

mus.VII.1. moswavle iyenebs musikalur elementebs da sakravebs improvizaciuli savarjiSoebis dros.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� erT tonze simReriT imeorebs martiv ritmebs, cvlis bgeraTsimaRles, temps, registrs, tembrs...

•� aqcentebiT gamoxatavs metrs musikis mosmenis, simReris dros

Page 224: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

22�

musi

ka

•� ganasxvavebs or­ da sam­wilad ritmebs cekvis, moZraobis saSualebiT (valsi, polka)

•� gamoxatavs musikalur elementebs kontrastulad: nacnob melodias mReris nela _ Cqara (tempi), xmamaRla ­ xmadabla (xmovaneba), sxvadasxva tonalobaSi

•� Tanaklaselis (Tanaklaselebis) mier gabmulad Sesrulebul ritmul figuras, f­noze Sesrulebul akordul Tanmimdevrobas (ostinato) simReriT, dakvriT uxamebs sxvadasxva melodiur xmebs, ritmul figurebs

•� xelT arsebuli musikaluri instrumentebis da sxvadasxva sagnebis meSveobiT TanaklaselebTan erTad Seqmnil `ansambliT~, `orkestriT~ ayveba musikas, imeorebs ritmebs

mus.VII.2. moswavle mReris marto da sxvebTan erTad.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� simReriT imeorebs musikalur frazebs, melodiebs•� xmas ayolebs gundis xmovanebas•� mReris gundSi popularul melodiebs, erTxmian an martiv orxmian simRerebs•� sworad reagirebs gundis xelmZRvanelis miniSnebebze•� mReris im ucxo enebze, romelsac swavlobs•� gaazrebuli aqvs simReris teqsti

mus.VII.3. moswavle mimarTavs gamoxatvis sxvadasxva formebs garkveuli ganwyobilebis gadmosacemad.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� pantomimiT gamoxatavs garkveul ganwyobilebas •� gaiTamaSebs sxvebTan erTad Teatralur etiudebs konkretuli ganwyobilebis,

siuJetis an personaJis gansaxierebis mizniT•� gaiTamaSebs mcire scenebs musikaluri fragmentiT miRebuli STabeWdilebiT

mus.VII.4. moswavle asrulebs zogierTi cekvis ileTebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sxeulis moZraobiT gadmoscems musikiT gamowveul emocias•� sawyisi poziciidan imeorebs ramdenime ileTs•� imeorebs cekvis zogad naxazs an mis fragments•� cekvavs wyvilSi, ansamblSi•� icavs manZils wyvilSi cekvis dros

mus.VII.5. moswavle amoicnobs da Cawers sanoto sistemis niSnebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� kiTxulobs da wers notebs violinos gasaRebSi •� asxvavebs da Cawers grZliobebs, pauzebs (mTeli, naxevari, meoTxedi), taSiT gamoxatavs maT•� amoicnobs notebs da maT grZliobebs sanoto CanawerSi

Page 225: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

22�

musika

mus.VII.6. moswavle avlens jgufSi muSaobis unar-Cvevas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� muSaobs individualurad da sxvebTan erTad•� exmareba Tanaklaselebs•� yurs ugdebs gansxvavebul azrs

mus.VII.7. moswavle awyobs klasis RonisZiebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� monawileobs RonisZiebebis dagegmvaSi•� moiZiebs warmodgenisaTvis saWiro rekvizits •� reklamas uwevs RonisZiebas

mimarTuleba: komunikacia da interpretacia

mus.VII.8. moswavle usmens musikalur nawarmoebs da gamoxatavs sakuTar damokidebulebas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gadmoscems STabeWdilebas sityvierad, naxatiT •� musikis mosmenis, simReris dros gamoarCevs nacnob musikalur elementebs da

axasiaTebs maT (xmamaRali, xmadabali xmovaneba; Cqari, neli tempi; orwiladi, samwiladi metri...)

•� musikis mosmenis dros mianiSnebs nacnobi sakravis, vokalis Semosvlas •� axasiaTebs konkretul musikalur fragments tempis, metris mixedviT•� SeTavazebuli saTaurebidan SearCevs erT­erTs

mus.VII.9. moswavles esmis da warmoaCens, rom musika TviTgamoxatvis saSualebaa..9. moswavles esmis da warmoaCens, rom musika TviTgamoxatvis saSualebaa.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs imis Sesaxeb, vis ra ganwyobilebas uqmnis esa Tu is musikaluri nawarmoebi

•� musikaluri nawarmoebis temps ukavSirebs konkretul ganwyobilebas •� saubrobs imis Sesaxeb, Tu risi gamoxatva SeiZleba melodiis, tembris,

sxvadasxva gamomsaxvelobiTi xerxebis saSualebiT •� saubrobs imis Sesaxeb, Tu rogor SeiZleba konkretuli musikaluri

ganwyobilebis, kompozitoris Canafiqris gamoxatva melodiis, tembris, sxvadasxva gamomsaxvelobiTi xerxebis saSualebiT

mus.VII.10. moswavle monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� monawileobs klasis speqtaklSi, karnavalSi•� monawileobs da eswreba skolis saangariSo koncerts•� monawileobs viqtorinaSi•� warsdgeba auditoriis winaSe Semsruleblis, Semoqmedis an konferansies

rolSi

Page 226: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

22�

musi

ka

mus.VII.11. moswavle kulturul RonisZiebebze daswrebisas icavs qcevis normebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ar xmaurobs warmodgenis, koncertis, kinofilmis msvlelobis dros, gamofenaze, muzeumSi

•� miRebuli wesebis Tanaxmad gamoxatavs damokidebulebas nawarmoebis dasrulebis Semdeg

•� acdis Tanamosaubres gansxvavebuli azris miuxedavad

mimarTuleba: musikaluri nawarmoebis aRqma konteqsti

mus.VII.12. moswavle ganixilavs xelovnebis dargebs da maT kavSirebs sinTezur xelovnebaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs xelovnebis sinTezur dargebs; asaxelebs maTTan dakavSirebul profesiebs da am profesiebis cnobil warmomadgenlebs

•� aRwers xelovanTa saqmianobas, gamomsaxvelobiT xerxebs, saSualebebs da masalas

•� ixsenebs sinTezuri xelovnebis im nimuSebs, romlebic unaxavs da daswrebia

mus.VII.13. moswavle ganixilavs da adarebs erTmaneTs mosmenil nawarmoebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� axasiaTebs mosmenil nawarmoebebs ganwyobilebis mixedviT•� adarebs erTi da igive Janris sxvadasxva nawarmoebebs da saubrobs maT

damaxasiaTebel niSnebze (savaraudo Semadgenloba, solo sakravi...)•� adarebs erTmaneTs naswavl nawarmoebebTan dakavSirebul informacias – Janri,

epoqa, avtori...

mus.VII.14. moswavle asxvavebs musikalur sakravebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs sakravebs formisa da JReradobis mixedviT•� cnobs da asaxelebs sakravis calkeul nawilebs (xemi, joraki, klaviSi..)•� asabuTebs Tavis damokidebulebas im instrumentis mimarT, romlebic gamoarCia

sxva instrumentebisagan (moswons masze Sesrulebis manera, tembri, forma...)

Page 227: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

22�

musika

VII klasis saswavlo programis Sinaarsi

improvizaciuli savarjiSoebi:•� musikaluri elementebis da sakravebis gamoyenebiT

simRera:•� erTxmiani da martivi orxmiani simRerebis Sesruleba gundSi•� TanxlebiT da Tanxlebis gareSe•� individualurad da ansamblSi•� simRera ucxo enebze

cekva:•� qarTuli, saxasiaTo da istoriul­yofiTi cekvebis ileTebi•� cekva partniorTan da wyvilSi

kompozicia:•� ganwyobilebis gadmocema•� scenebis gaTamaSeba

musikaluri nawarmoebebi:•� fragmentebi barokos, klasicizmis, romantizmis epoqis popularuli

nawarmoebebidan •� qarTuli xalxuri da profesiuli nawarmoebebis mosmena, amocnoba•� kompozitorTa popularuli nawarmoebebidan •� qarTuli xalxuri da profesiuli nawarmoebebis mosmena, amocnoba

sanoto sistema:•� violinos gasaRebi•� notebis, martivi melodiis wakiTxva, Cawera violinos gasaRebSi•� mTeli, naxevari, meoTxedi grZliobebi•� martivi ritmis wakiTxva

RonisZiebebi:•� skolis saangariSo koncerti•� klasis speqtakli•� viqtorina•� resursebis Seqmna

muSaobis formebi:•� individualuri da jgufuri

musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi:•� xelovnebis sinTezuri dargebi / profesiebi / gamomsaxvelobiTi saSualebebi•� ganwyobilebis amocnoba, saubari STabeWdilebebze•� informacia nawarmoebis da avtoris Sesaxeb – programa (siuJeti, libreto),

Janri, biografiuli cnobebi...

Page 228: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

22�

musi

ka

VIII klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva

komunikacia, interpretaciamusikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi

moswavle

mus.VIII.1. iyenebs musikalur elementebs da sakravebs improvizaciuli savarjiSoebis dros

moswavle

mus.VIII.8.II.8.. usmens musikalur nawarmoebs da saubrobs mis Sesaxeb

moswavle

mus.VIII.11.ganixilavs musikasTan dakavSirebul profesiebs

mus.VIII.2. mReris marto da sxvebTan SeTanxmebulad

mus.VIII.9.9.. esmis da warmoaCens, rom musika ideaTa gamoxatvis da komunikaciis saSualebaa

mus.VIII.12.12.2. Seiswavlis qarTuli da msoflio musikaluri xelovnebiscnobil nimuSebs da maT avtorebs

mus.VIII.3. gansazRvravs da gadmoscems ganwyobilebas, siuJets, Temas

mus.VIII.10.10.. monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSiaSiSi

mus.VIII.13133. asxvavebs musikalur sakravebs

mus.VIII.4. asrulebs gansxvavebuli stilis cekvebis ileTebs

mus.VIII.5. amoicnobs da Cawers sanoto sistemis niSnebs

mus.VIII.6. TanamSromlobs sxvebTan

mus.VIII.7.7. awyobs RonisZiebebs

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva

mus.VIII.1. moswavle iyenebs musikalur elementebs da sakravebs improvizaciuli savarjiSoebis dros.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� Tanaklaselis (Tanaklaselebis) mier gabmulad Sesrulebul ritmul figuras, akordul Tanmimdevrobas (ostinato) simReriT, dakvriT uxamebs sxvadasxva melodiur xmebs, ritmul figurebs

•� mReris melodiur saqcevs sekvenciuri gadaadgilebiTsaqcevs sekvenciuri gadaadgilebiT

Page 229: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

22�

musika

•� warmoadgens ritmul naxazs garTulebuli saxiT (simReriT, kakuniT)•� xelT arsebuli musikaluri (saTamaSo) instrumentebiT TanaklaselebTan

erTad asrulebs sxvadasxva ritmebs, melodiebs, musikalur fragmentebs

mus.VIII.2. moswavle mReris marto da sxvebTan SeTanxmebulad.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mReris wyvilSi da gundSi erT­ da orxmian simRerebs•� mReris intervalebs TanaklaselebTan erTad•� mReris kanonis tipis melodiebs•� ar arRvevs gundis mTlianobas •� TanaklaselebTan erTad musikalurad aformebs Teatralur warmodgenebs

mus.VIII.3. moswavle gansazRvravs da gadmoscems ganwyobilebas, siuJets, Temas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gamoTqvams varauds Tanaklaselis mier simReriT, dakvriT, moZraobiT gamoxatuli ganwyobilebis Sesaxeb

•� Txzavs scenis, personaJis Sesaferis teqsts •� personaJis xasiTs gadmoscems xmis tembriT, mimikiT, moZraobiT, replikiT,

fraziT, musikaluri TemiT, musikaluri TemiT•� scenis Sesabamisad icvlis garegnul iersaxes, irgebs kostums

mus.VIII.4. moswavle asrulebs gansxvavebuli stilis cekvebis ileTebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� imeorebs cekvis zogad naxazs •� SemoqmedebiTad iyenebs naswavl ileTebs sxvadasxva musikis TanxlebiT cekvis

dros •� damoukideblad iTvlis cekvis dros•� amoicnobs naswavli cekvebis musikas da ileTebs

mus.VIII.5. moswavle amoicnobs da Cawers sanoto sistemis niSnebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� kiTxulobs da wers notebs violinos, banis gasaRebSi•� asaxelebs oqtavebs, registrebs•� gansazRvravs diapazons•� iyenebs sanoto sistemis codnas nawarmoebis daswavlis dros •� nawarmoebis, misi fragmentis gadaweris dros ar uSvebs Secdomebs•� mcire formis safortepiano nawarmoebis / fragmentis mosmenisas Tvals

adevnebs sanoto Canawers

mus.VIII.6. moswavle TanamSromlobs sxvebTan.moswavle TanamSromlobs sxvebTan.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� yurs ugdebs gansxvavebul azrs

Page 230: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�0

musi

ka

•� muSaobs sxvebTan erTad problemis gadasaWrelad•� saWiroebis SemTxvevaSi iTxovs daxmarebas da exmareba sxvebs•� monawileobs samuSao funqciebis da movaleobebis ganawilebaSi•� afasebs sakuTar da sxvis mier gaweul samuSaos

mus.VIII.7. moswavle awyobs RonisZiebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� exmareba umcrosklaselebs zeimis musikalur gaformebaSi•� moiZiebs warmodgenisaTvis rekvizits •� SearCevs da moiZiebs warmodgenisaTvis saWiro musikalur, literaturul

masalas•� monawileobs afiSis, mosawvevis, kostumis SeqmnaSi•� reklamas uwevs RonisZiebas (arigebs mosawvevebs, akravs afiSebs...)

mimarTuleba: komunikacia da interpretacia

mus.VIII.8. moswavle usmens musikalur nawarmoebs da saubrobs mis Sesaxeb.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gadmoscems Tavis STabeWdilebas zepirad, Canaweris saxiT•� axasiaTebs konkretul musikalur fragments tempis, metris, mixedviT•� zogadad axasiaTebs SemsrulebelTa Semadgenlobas•� axasiaTebs musikaluri nawarmoebis formas•� iyenebs saubris dros naswavl terminebs

mus.VIII.9. moswavles esmis da warmoaCens, rom musika ideaTa gamoxatvis da komunikaciis saSualebaa.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saubrobs, ra ganwyobilebas uqmnis esa Tu is nawarmoebi•� cvlis gamomsaxvelobiT xerxebs ganwyobilebis Sesabamisad nacnobi

melodiis, simReris Sesrulebisas•� CamoTvlis ramdenime mizezs, risTvisac qmnian adamianebi xelovnebis

nawarmoebebs•� msjelobs, rogor gamoiyeneba musika sxva sferoebSi (Teatri, kino,

sainformacio saSualebebi...)

mus.VIII.10. moswavle monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi.10. moswavle monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� monawileobs da eswreba skolis saangariSo koncerts•� TanaklaselebTan erTad eswreba sajaro koncerts, speqtakls•� dadis eqskursiebze xelovanTa saxl­muzeumSi •� monawileobs musikalur viqtorinaSiviqtorinaSi•� amzadebs moxsenebas da warudgens mas auditorias

Page 231: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�1

musika

mimarTuleba: musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi

mus.VIII.11. moswavle ganixilavs musikasTan dakavSirebul profesiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adarebs musikasTan dakavSirebul tradiciul da Tanamedrove profesiebs – kompozitori, Semsrulebeli, kapelmaisteri, regenti, diriJori, prodiuseri, qoreografi, mocekvave, antrepreniori, reJisori, dijei, xmis operatori...

•� saubrobs gansxvavebaze kompozitorsa da musikos­Semsrulebels Soris

mus.VIII.12. moswavle Seiswavlis qarTuli da msoflio musikaluri xelovnebis cnobil nimuSebs da maT avtorebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� axasiaTebs musikalur nawarmoebebs ganwyobilebebis mixedviT•� adarebs naswavl nawarmoebebs erTmaneTs – Janri, programa...•� svams da pasuxobs SekiTxvebs nawarmoebis SinaarsTan, avtorTan, JanrTan

dakavSirebiT •� ganasxvavebs xalxuri musikis popularul nimuSebs saqarTvelos kuTxeebis da

Janrebis mixedviT•� saubrobs im maxasiaTeblebis Sesaxeb, romlis mixedviTac moswons esa Tu is

nawarmoebi

mus.VIII.13. moswavle asxvavebs musikalur sakravebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ajgufebs sakravebs masalisa da Sesrulebis maneris mixedviT •� asxvavebs sakravebs solo da erToblivi JReradobis dros/ mianiSnebs •� saubrobs ama Tu im sakravze Sesrulebis maneraze

VIII klasis saswavlo programis Sinaarsi

improvizaciuli savarjiSoebi:•� musikaluri elementebis gamoxatva dakvriT, simReriT•� melodiebis, ritmebis Sesruleba ,,instrumentul’’ ansamblSi

simRera:•� erTxmiani da martivi orxmiani simRerebis, kanonis tipis melodiebis Sesruleba

gundSi•� wyvilSi da ansamblSi•� Teatraluri warmodgenebis musikaluri gaformeba

cekva:•� qarTuli, saxasiaTo da istoriul­yofiTi cekvebi•� cekvis naxazis Seswavla, Sesruleba•� cekva partniorTan da wyvilSi

Page 232: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�2

musi

ka

kompozicia:•� ganwyobilebis gadmocema•� scenebis gaTamaSeba

musikaluri nawarmoebebi:•� fragmentebi sxvadasxva epoqis kompozitorTa cnobili nawarmoebebidan •� qarTuli xalxuri da profesiuli nawarmoebebis mosmena, amocnoba

sanoto sistema:•� banis gasaRebi•� notebis, melodiis wakiTxva mcire, I, II oqtavaSi •� mTeli, naxevari, meoTxedi, mervedi grZliobis notebi, pauzebi•� martivi ritmis wakiTxva

RonisZiebebi:•� skolis saangariSo koncerti•� klasis speqtakli•� viqtorina•� sajaro koncerti, speqtakli •� resursebis Seqmna

muSaobis formebi:•� individualuri da jgufuri

musikaluri formebi:•� ornawiliani, kupleturi, martivi samnawiliani...

musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi:•� musikasTan dakavSirebuli profesiebi•� ganwyobilebis amocnoba, saubari STabeWdilebebze•� informacia nawarmoebis da avtoris Sesaxeb – programa, Janri, biografiuli

cnobebi...

Page 233: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

musika

X klasis standarti musikaSi (gardamavali)

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva

komunikacia, interpretacia musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi

moswavle

mus.X.1. Cabmulia SemoqmedebiT saqmianobaSi

moswavle

mus.X.3.X.3..3.3. usmens da aanalizebs musikalur nawarmoebs

moswavle

mus.X.6.icnobs da axasiaTebs qarTuli da msoflio musikaluri xelovnebis cnobil nimuSebs

mus.X.2. monawileobs proeqtebSi

mus.X.4..4. acnobs Tanaklaselebs musikaluri xelovnebis nimuSs an musikosis Semoqmedebas

mus.X.7. ikvlevs musikisa da musikosis rolze sxvadasxva qveyanasa daepoqaSi

mus.X.5.5. ganixilavs sakuTar da sxvis Semoqmedebas

mus.X.8.8.. ganarCevs sxvadasxva saxis musikalur koleqtivebs

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva

mus.X.1. moswavle Cabmulia SemoqmedebiT saqmianobaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� qmnis musikalur kompoziciebs kompiuteruli programebis gamoyenebiT da aJRerebs maT sxvadasxva instrumentul tembrSi

•� qmnis musikalur­dramatul kompoziciebs xmis, instrumentis, moZraobis saSualebiT

•� simReriT da dakvriT uxamebs sxvadasxva melodiur xmebs, ritmul figurebs Tanaklaselis (Tanaklaselebis) mier gabmulad Sesrulebul ritmul figuras, akordul Tanmimdevrobas (ostinato)

•� asrulebs TanaklaselebTan erTad popularuli musikaluri nawarmoebebis fragmentebs / simRerebs da eyrdnoba sanoto Canawers

•� simReriT, dakvriT aboloebs maswavleblis an Tanaklaselis mier dawyebul melodias, pasuxobs musikalur frazas

•� ucvlis teqsts nacnob simReras •� uxamebs teqsts nacnob melodias•� SeurCevs leqss musikas•� sxeulis moZraobiT gadmoscems musikiT gamowveul ganwyobilebas•� ama Tu im musikaze cekvis dros SemoqmedebiTad iyenebs nacnob ileTebs

Page 234: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

musi

ka

mus.X.2. moswavle monawileobs proeqtebSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansazRvravs mizans (koncertis organizeba, speqtaklis, tele­/radio gadacemis dadgma, wigni­rveulis, Jurnalis momzadeba...)

•� moiZiebs Teoriul masalas, (qmnis) resurss•� gegmavs da monawileobs sxvadasxva saxis RonisZiebebSi•� anawilebs funqciebs•� monawileobs proeqtis wardgenasa da SefasebaSi

mimarTuleba: komunikacia, interpretacia mus.X.3. moswavle usmens da aanalizebs musikalur nawarmoebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saubrobs musikaluri nawarmoebis mosmeniT gamowveul STabeWdilebaze•� gansazRvravs musikaluri nawarmoebis Janrs (opera, baleti, simfonia,

instrumentuli koncerti...) stils (klasikuri, xalxuri, Tanamedrove...) •� musikis mosmenis dros gamoarCevs gamomsaxvelobiT saSualebebs da axasiaTebs

maT (ritmi, metri, tembri, kilo...)•� axasiaTebs SemsrulebelTa Semadgenlobas (instrumentuli, vokaluri

tembrebi...)•� iyenebs saubris dros musikalur terminebs

mus.X.4. moswavle acnobs Tanaklaselebs musikaluri xelovnebis nimuSs an musikosis Semoqmedebas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� SearCevs misTvis saintereso musikalur nawarmoebs / Semsrulebels /kompozitors

•� moiZiebs da amuSavebs informacias musikaluri nawarmoebis, kompozitoris, Semsruleblis Sesaxeb

•� moxsenebis / statiis saxiT warmoadgens moZiebul informacias, sakuTar/ statiis saxiT warmoadgens moZiebul informacias, sakuTar STabeWdilebas musikaluri nawarmoebis, ama Tu im musikosis Sesaxeb

•� moiZiebs musikalur (audio­video) masalas, saWiro aparaturas da iyenebs mas prezentaciis dros

•�warmarTavs diskusias, svams da pasuxobs kiTxvebs •� avrcelebs moZiebul masalas; qmnis arqivs skolelebTan erTad

mus.X.5. moswavle ganixilavs sakuTar da sxvis Semoqmedebas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� monawileobs gakveTilze Sesrulebuli SemoqmedebiTi davalebis, sajaro, skolis koncertis ganxilvaSi

•� wers recenzias sajaro, skolis koncertze•� koreqtulia azris gamoTqmis dros

Page 235: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

musika

mimarTuleba: musikis aRqma konteqstSi

mus.X.6. moswavle icnobs da axasiaTebs qarTuli da msoflio musikaluri xelovnebis cnobil nimuSebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sxvadasxva xerxiT gadmoscems cnobili musikaluri nawarmoebis melodias, Temas, ritmul suraTs (simReriT, instrumentze dakvriT...); amoicnobs nawarmoebs mosmenisas

•� adarebs erTi da igive Janris sxvadasxva nawarmoebebs da saubrobs maT damaxasiaTebel niSnebze (savaraudo Semadgenloba, solo sakravi...)

•� adarebs erTi da igive Janris xalxur simRerebs (Tematika, wyoba, regioni, SemsrulebelTa Semadgenloba...)

•� adarebs erTmaneTs erTi da igive avtoris / epoqis nawarmoebebs (damaxasiaTebeli Janrebi, Tematika, xelwera...)

mus.X.7. moswavle ikvlevs musikisa da musikosis rols sxvadasxva qveyanasa da epoqaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs musikis rolze adamianis cxovrebaSi (sagalobeli, nana, mwyemsis salamuri, mravalJamieri...)

•� saubrobs imis Sesaxeb, Tu rogor SeiZleba konkretuli musikaluri ganwyobilebis, kompozitoris Canafiqris gamoxatva melodiis, tembris, sxvadasxva gamomsaxvelobiTi xerxebis saSualebiT

•� ganixilavs musikis rols xelovnebis sxva dargebisTvis •� pasuxobs cnobili kompozitoris, Semsruleblis biografiasTan, Semoqme­

debasTan dakavSirebul SekiTxvebs •� adarebs musikasTan dakavSirebul tradiciul da Tanamedrove profesiebs –

prodiuseri, reJisori, dijei, xmis operatori... •� axasiaTebs Tanamedrove teqnologiur SesaZleblobebs da maT zegavlenas

musikalur xelovnebaze

mus.X.8. moswavle ganarCevs sxvadasxva saxis musikalur8. moswavle ganarCevs sxvadasxva saxis musikalur koleqtivebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asxvavebs formiT, JReradobiT xalxur, klasikur da Tanamedrove musikalur instrumentebs

•� asxvavebs da ajgufebs sakravebs bgeris miRebis wesis, masalis mixedviT •� adarebs erTmaneTs vokalur tembrebs•� musikalur koleqtivs ukavSirebs nawarmoebis Janrs (saopero, sabaleto dasi,

simfoniuri orkestri...)•� axasiaTebs ansambls raodenobisa da Semadgenlobis mixedviT (vokaluri

dueti, simebiani kvarteti...)•� ganasxvavebs simfoniuri, kameruli, sasule, simebiani orkestris

Semadgenlobebs•� amoicnobs popularul musikalur koleqtivebs / musikosebs

Page 236: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

musi

ka

X klasis saswavlo programis Sinaarsi musikaSi

simRera:•� simRerebi Tanamedrove, qarTuli xalxuri da qalaquri repertuaridan•� fragmentebi qarTvel da ucxoel kompozitorTa cnobili nawarmoebebidan

kompiuteruli programebi:•� Cakewalk•� Finale•� Sibelius•� Voyetra

improvizacia:•� xelT arsebuli instrumentebis, sagnebis saSualebiT, vokaluri xmis, sxeulis

moZraobis gamoyenebiT SemoqmedebiT procesSi CarTva

cekva:•� qarTuli, istoriul­yofiTi, Tanamedrove cekvebi

proeqtebi: •� koncertis organizeba•� speqtaklis, tele ­ / radio gadacemis dadgma•� wigni­rveulis, Jurnalis momzadeba

mosmena: •� sxvadasxva epoqebis cnobili nawarmoebebis mosmena, amocnoba•� qarTuli xalxuri da profesiuli musikis cnobili nimuSebis mosmena,

amocnoba •� ganwyobilebis amocnoba, STabeWdilebis gaziareba, sakuTar Sexedulebebze

saubari

muSaobis formebi: •� jgufuri •� individualuri

musikis aRqma konteqstSi:•� informacia nawarmoebis da avtoris Sesaxeb _ programa, epoqa, stili, Janri,

forma, biografiuli cnobebi...•� moxsenebis momzadeba ama Tu im nawarmoebis an musikosis Sesaxeb•� musikisa da musikosis roli

informacia musikaluri xelovnebis Sesaxeb: •� musikaluri terminebi•� xalxuri da klasikuri sakravebi •� vokaluri tembrebi•� sxvadasxva saxis musikaluri koleqtivebi •� cnobili musikaluri koleqtivebis, cnobili kompozitorebis da

Semsruleblebis gacnoba

Page 237: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

musika

XI an XII klasis arCeviTi kursi musikaSi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva

komunikacia, interpretacia musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi

moswavle

mus.XI, XII.1.1. Cabmulia SemoqmedebiT saqmianobaSi

moswavle

mus.XI, XII.2.2..usmens da aanalizebs musikalur nawarmoebs

moswavle

mus.XI, XII.5..5. ikvlevs garkveul epoqas / mimdinareobas

mus.XI, XII.3.3. monawileobs musikalur RonisZiebaSi

mus.XI, XII.6..6. ikvlevs qarTuli musikaluri xelovnebis romelime sferos

mus.XI, XII.4. ganixilavs sakuTar da sxvis Semoqmedebas.

mus.XI, XII.7..7.. ikvlevs da aanalizebs da aanalizebsda aanalizebs aanalizebsaanalizebs musikis rolsis rols rolsrols sazogadoebis cxovrebaSi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva

mus.XI, XII.1. moswavle Cabmulia SemoqmedebiT saqmianobaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ukravs skolis instrumentul ansamblSi, orkestrSi skolis instrumentul ansamblSi, orkestrSiskolis instrumentul ansamblSi, orkestrSi instrumentul ansamblSi, orkestrSiinstrumentul ansamblSi, orkestrSi •� mReris marto, gundSi, ansamblSi sakuTari / sxvisi akompanementiT

akompanementis gareSe•� akompanements ukeTebs momRerals, solists, ansambls •� cekvavs marto, ansamblSi •� qmnis da xelmZRvanelobs ansambls / gunds / orkestrs•� qmnis musikalur kompoziciebs xmis, instrumentebisa da kompiuteruli

programebis gamoyenebiT•� qmnis musikalur­dramatul kompoziciebs xmis, instrumentis, moZraobis

saSualebiT •� Seaswavlis klaselebs, umcrosklaselebs romelime epoqis cekvas, musikaluri

nawarmoebis fragments da waradgens mas mayureblis winaSe

Page 238: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

musi

ka

mimarTuleba: komunikacia da interpretacia

mus.XI, XII.2. moswavle usmens da aanalizebs musikalur nawarmoebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saubrobs musikaluri nawarmoebis mosmeniT gamowveul STabeWdilebaze•� gansazRvravs musikaluri nawarmoebis Janrs (opera, baleti, simfonia,

instrumentuli koncerti, vokaluri cikli...), stils, epoqas... •� musikis mosmenis dros gamoarCevs gamomsaxvelobiT saSualebebs da axasiaTebs

maT (melodia, harmonia, ritmi, dinamika, metri, tembri, kilo, struqtura, forma...)

•� axasiaTebs SemsrulebelTa Semadgenlobas (ansambli, orkestri; instrumen­tuli, vokaluri tembrebi...)

•� sanoto Canaweris mixedviT adgens nawarmoebis tonalur gegmas, gansazRvravs formas...

•� saubrobs musikaluri nawarmoebis Sesrulebis Taviseburebebze da adarebs musikaluri nawarmoebis sxvadasxvagvar interpretacias

•� musikaluri nawarmoebis mosmenisas Tvals adevnebs klavirs•� iyenebs saubris dros musikalur terminebs

mus.XI, XII.3. moswavle monawileobs musikalur RonisZiebaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gegmavs da organizebas uwevs Tematur koncerts (epoqa, kompozitori, mimdinareoba...) / Tematur konferencias / leqcia­koncerts

•� SearCevs repertuars / moiZiebs sanoto masalas •� gegmavs repeticiebs da sajaro gamosvlebs•� monawileobs koncertSi•� gamodis moxsenebiT •� warmarTavs koncerts, RonisZiebas•� gamoTqvams varauds, ra niSniT SeiZleba SeirCes programa, Semsrulebeli

koncertisaTvis, festivalisTvis

mus.XI, XII.4. moswavle ganixilavs sakuTar da sxvis Semoqmedebas. moswavle ganixilavs sakuTar da sxvis Semoqmedebas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� monawileobs gakveTilze Sesrulebuli SemoqmedebiTi davalebis, sajaro, skolis koncertis ganxilvaSi

•� wers recenzias sajaro, skolis koncertze•� koreqtulia azris gamoTqmis dros

mimarTuleba: musikis aRqma konteqstSi

mus.XI, XII.5. moswavle ikvlevs garkveul epoqas / mimdinareobas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� zogadad axasiaTebs epoqebs da maT musikalur xelovnebas (mimdinareoba, warmomadgenlebi, cnobili nimuSebi...)

Page 239: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

musika

•� asabuTebs, ra niSniT mianiWa upiratesoba SerCeul periods (moswons konkretuli mimdinareoba, avtori, nawarmoebi, Sesrulebis manera...)

•� ganixilavs epoqis ZiriTad maxasiaTeblebs konkretuli avtoris / nawarmoebis / Semsruleblis magaliTze

•� ganixilavs epoqis istoriul mdgomareobas•� saubrobs / (avlebs paralels) am epoqaSi / mimdinareobaSi xelovnebis sxva

dargebis, literaturis cnobili warmomadgenlebis da nimuSebis Sesaxeb •� ganixilavs musikisa da musikosis rols mocemul epoqaSi

mus.XI, XII.6. moswavle ikvlevs qarTuli musikaluri xelovnebis romelime sferos.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� irCevs qarTuli musikaluri xelovnebis konkretul sferos (xalxuri musika, saeklesio galoba, profesiuli musika, qalaquri simRera, estrada...)

•� Seiswavlis arCeuli sferos zogad damaxasiaTebel niSnebs, daniSnulebas…(Janri, kilo, akordika, periodi...) konkretuli musikaluri nawarmoebis / nawarmoebebis jgufis / avtoris / Semsruleblis magaliTze

•� ikvlevs SerCeul sferoSi moRvawe qarTvel musikosTa Semoqmedebas •� moiZiebs da agrovebs informacias mocemuli sferos cnobili musikaluri

nimuSebis Sesaxeb •� agrovebs informacias ucxoeTSi moRvawe qarTvel musikosTa Sesaxeb da acnobs

maT Semoqmedebas Tanaklaselebs•� ikvlevs musikaluri nawarmoebis teqsts, literaturul pirvelwyaros •� Seiswavlis musikalur nawarmoebTan dakavSirebul qarTul cekvebs

mus.XI, XII.7. moswavle ikvlevs da aanalizebs musikis rols sazogadoebis cxovrebaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs musikis rolze mis cxovrebaSi•� ikvlevs, ra saxiT JRers musika yoveldRiur cxovrebaSi (televizia, radio,

mobiluri telefoni, kompiuteri...) •� ganmartavs, rogor SeuZlia gamoiyenos musikis SeswavliT miRebuli codna da

unarebi sxvadasxva profesiaSi•� saubrobs umaRlesi ganaTlebis formebze da karieris SesaZleblobaze musikis

sferoSi saqarTveloSi da mis farglebs gareT •� adarebs musikaluri nawarmoebis cocxali Sesrulebis da Canaweris zegavlenas

msmenelze•� ikvlevs musikis gavrcelebis / gadacemis saSualebebs (momReralTa ojaxebi,

mgalobelTa skolebi... sanoto damwerlobis sxvadasxva sistemebi, magaliTad, qarTuli nevmuri damwerloba...) sxvadasxva istoriul periodSi

•� msjelobs sazogadoebis cxovrebaSi musikis rolis Sesaxeb konkretuli nimuSebis magaliTze (himnis roli da mniSvneloba erisaTvis; SostakoviCis VII simfonia leningradis blokadis dros; `marselieza~ safrangeTis revoluciis dros; `Savlego~, `Cemo kargo qveyanav~ 80­iani wlebis erovnuli moZraobis dros...)

•� Seiswavlis Tanamedrove teqnologiebis zegavlenas musikalur xelovnebaze

Page 240: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�0

musi

ka

XI / XII klasis saswavlo programis Sinaarsi

simRera:•� qarTuli, xalxuri, qalaquri da Tanamedrove repertuari•� fragmentebi qarTvel da ucxoel kompozitorTa cnobili nawarmoebebidan•� akompanementiT da mis gareSe

dakvra:•� qarTvel da ucxoel kompozitorTa nawarmoebebis Sesruleba: solo,

instrumentul ansamblSi, orkestrSi•� akompanementi xmisa an solo sakravisaTvis

cekva:•� qarTuli, istoriul­yofiTi, Tanamedrove cekvebi

kompozicia:•� garkveuli ideis gamosaxatad

kompiuteruli programebi: •�Finale•�Sibelius

muSaobis formebi: •� jgufuri •� individualuri

RonisZiebebi: •� koncertis, mejlisis organizeba•� cekvis dadgma

mosmena da analizi:•� msjeloba gamomsaxvelobiT saSualebebze da xerxebze ­ melodia, ritmi,

dinamika, metri, tembri, kilo, forma...•� sakuTari STabeWdilebis gaziareba•� saubari Sesrulebis Taviseburebebze

epoqis kvleva:•� epoqebis / mimdinareobebis – baroko, klasicizmi, romantizmi, impresionizmi,

modernizmi... da maTi musikaluri xelovnebis daxasiaTeba•� garkveuli epoqis SerCeva da sakuTari arCevanis dasabuTeba•� istoriuli mdgomareobis daxasiaTeba da am epoqaSi xelovnebis sxva dargebis

mimoxilva

qarTuli musikaluri xelovnebis kvleva:•� qarTuli musikaluri xelovnebis konkretuli sferos SerCeva – xalxuri

musika, saeklesio galoba, profesiuli musika, qalaquri simRera, estrada da misi zogadi daxasiaTeba

•� arCeuli sferos cnobili nimuSebis da moRvaweebis Sesaxeb informaciis moZieba

•� literaturuli teqstis kvleva•� paralelebi Tanamedrove literaturis da xelovnebis, aseve sxva epoqebis da

qveynebis musikalur nawarmoebebTan

musikis rolis da mniSvnelobis kvleva:•� saubari yoveldRiur / sazogadoebis cxovrebaSi musikis zegavlenaze•� musikosis ganaTlebis SesaZleblobebi, Tanamedrove teqnologiebis zegavlena

musikaze.

Page 241: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�1

fizikuri aRzrda

Page 242: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�2

fiz

iku

ri

aRzr

da

Page 243: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

fiz

ikur

i aRzr

da

fizikuri aRzrda aucilebeli pirobaa pirovnebis harmoniuli ganviTarebisa, rac dawyebiTi da sabazo ganaTlebis ZiriTad mizans warmoadgens. mozards dawyebiTi klasebidanve unda CavunergoT fizikuri aqtivobis aucileblobis Segneba. man unda gaacnobieros, rom janmrTeloba raime daavadebis arqona ki ara, am daavadebis Tavidan acilebaa, rac jansaRi cxovrebis wesis dacviT aris SesaZlebeli. mas unda esmodes, rom fizikuri aqtivoba sicocxlis gaxangrZlivebis, socialuri da materialuri keTildReobis sawindaria.

dRevandel pirobebSi, rodesac sruliad ganadgurebulia fizikuri aRzrdisaTvis aucilebeli infrastruqtura, praqtikulad ar arsebobs inventari da sportuli darbazebi, maswavleblebma unda gamoZebnon yvela saSualeba minimaluri materialuri uzrunvelyofis pirobebSi maqsimalurad ganaviTaron fizikuri aRzrdis saSualebebi, CarTon bavSvebi sportul TamaSobebSi.

maT unda SeZlon agreTve SezRuduli fizikuri SesaZleblobebis mqone bavSvebis daintereseba sportiT, mSoblebTan da eqimTan konsultaciis Semdeg maTi Cabma gundur TamaSebSi.

fizikuri aRzrdis ZiriTadi mizania, mozardma gaacnobieros, rom jansaRi cxovrebis wesis aucilebel faqtorebs warmoadgens:

•� fizikuri kultura da sporti;•� aqtiuri Sroma da dasveneba;•� racionaluri kveba;•� piradi da sazogadoebrivi higiena;•� mavne Cvevebze uaris Tqma;•� adamianebTan urTierToba, Tanacxovrebis principebis dacva, umweoTa mimarT

TanagrZnoba.

fizikur aRzrdas, rogorc saswavlo disciplinas skolis samive (dawyebiT, sabazo da saSualo) safexurze Tavisi specifika gaaCnia:

Page 244: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

fiz

iku

ri

aRzr

da

dawyebiTi skola _ I-VI - klasebi

damoukidebeli motoruli qmedebebis formireba

mizani: - damoukideblobis stimulireba da xelSewyoba. motoruli funqciebis gaazreba.

skolis dawyebiT safexurze moswavle eCveva damoukideblobas. amisaTvis saWiroa man icodes:

a) ama Tu im varjiSis an moZraobis praqtikuli mniSvneloba da fizikuriama Tu im varjiSis an moZraobis praqtikuli mniSvneloba da fizikuri ganviTarebisaTvis misi aucilebloba. amiT unda iwyebodes gakveTili, anu moswavle unda davarwmunoT, rom mocemuli varjiSi mniSvnelovania. mag., Tu saubaria moqnilobaze, unda visaubroT moqnilobis praqtikul mniSvnelobaze. e.i. wina planze unda wamovwioT ama Tu im varjiSis mniSvnelobis gaazrebuli motivacia – dawyebuli ubralo savarjiSodan, cxovrebis wesiT damTavrebuli;

b) moZraobis azri.moZraobis azri. mag., Tu saubaria moqnilobaze an siswrafeze, moswavlem unda SeZlos varjiSebis kompleqsebSi garkveuli kanonzomierebis danaxva da Tu saWiroa, damoukideblad SeZlos axali varjiSis gamogoneba an arsebulis garTuleba.

g) varjiSebis Sesrulebis rigiTobis kanonzomiereba gakveTilze. moswavleebs unda avuxsnaT, Tu ratom aris moTelviTi varjiSi rigiT pirveli, xolo ZiriTadi _ bolo. isini unda xvdebodnen, rom sivrceSi orientaciis gasaviTarebeli moTelviTi varjiSi (mag. dabrkolebebs Soris sirbili) win unda uswrebdes vTqvaT, kalaTburTis TamaSs, adgilze sirbili _ `or droSas~ da a.S.

dawyebiT safexurze muSaobis meTodebi

I­VI klasebSi SemoqmedebiTi da fizikuri aqtivobis ganviTareba moswavleebSi warmoudgenelia, Tu swavlebis process aklia emociuroba. amitom, gakveTilze upiratesoba TamaSobebsa da jgufebs Soris Sejibrebebs unda mieces. xalisiani Sejibreba, Tundac martivi waxalisebis TanxlebiT, kargi stimulia yvela moswavlis procesSi Casabmelad.

moswavleebTan muSaoba mimarTuli unda iyos maTi fizikuri maCveneblebisa da janmrTelobis gaumjobesebisken. moswavles, romelmac aiTvisa fizikuri aRzrdis kursi, unda SeeZlos gamomuSavebuli motoruli unar­Cvevebis damoukideblad gamoyeneba.

sabazo skola _ VII-IX klasebi

damoukideblobis gamovlenis pirobebis xelSewyoba da organizeba

me­7­9 klasebSi damoukideblobis gamosavlenad da gasamtkiceblad, saWiroa

Page 245: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

fiz

ikur

i aRzr

da

moswavleebTan Semdegi Temebis damuSaveba:

1. moZraobis safuZvlebi;2. sayrden­mamoZravebeli sistemis anatomiur­fiziologiuri agebuleba;3. fizikuri aRzrdis higiena da travmatizmis profilaqtika;4. fizikuri ganviTarebis xarisxi;5. TviTkontrolisa da sxvaTa kontrolis safuZvlebi.

mizani: _ TiToeuli moswavlis susti da Zlieri mxareebis gamovlena; fizikuri momzadebis TviTSefaseba;

sabazo safexurze muSaobis meTodebi

am etapze moswavleebs unda mieceT saSualeba gamoavlinon damoukidebeli midgoma varjiSisadmi. upiratesoba unda mieniWos varjiSebis jgufur saxeebs. jgufebis Seqmnis principi sxvadasxva saxeobebSi sxvadasxva unda iyos. yvelaze martivia aprobirebuli forma – jgufebSi Zlieri mozardebis Tanabari gadanawileba. swored aq gvadgeba TviTkontrolis ganviTarebis principi – yovel moswavles unda SeeZlos kritikulad da obieqturad Seafasos Tavisi SesaZleblobebi. es Tavidan agvacilebs jgufebis formirebisas konfliqtur situaciebs. amave dros jgufSi yoveli moswavle konkretul, misTvis Sesaferis davalebas iRebs. aseve yvela jgufs Tavisi amocana unda davusaxoT. SesaZlebelia, jgufebma Tavad gansazRvron TavianTi amocanebi – es moswavles arCevanis uflebas aZlevs.

saSualo skola _ X_XII klasebi

damoukidebeli aqtivobisa da SemoqmedebiTi midgomis stimulireba gakveTilze da gakveTilebis Semdeg

mizani: _ fizikuri srulyofilebisaken swrafva, cxovrebis jansaRi wesis stimulireba.

saSualo skolis safexurze muSaobis meTodebi

am etapze, asakidan gamomdinare, mozardebs SeuZliaT da aqvT kidec ufleba gamoavlinon damoukidebloba da airCion sasurveli sporti. kvalificiuri pedagogis arsebobis SemTxvevaSi es ukanaskneli urCevs, Tu romel sportSi SeZlebs axalgazrda Tavisi SesaZleblobebis maqsimalurad gamovlenas. sportis saxeobebSi daxvewa, ra Tqma unda, skolis prerogativa ar aris. sabednierod, did qalaqebSi jer kidev arsebobs sportuli seqciebi, sadac mozardi seriozulad, zog SemTxvevaSi ki profesionalad Camoyalibdeba ama Tu im sportis saxeobaSi. mesame etapze skolaSi f/k­is maswavleblis ZiriTadi funqcia ZiriTadi motoruli unarebis kompleqsur ganviTarebaSi unda gamoixatos.

Page 246: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

fiz

iku

ri

aRzr

da

fizikuri aRzrdis mimarTulebebi

dawyebiT da sabazo skolaSi fizikuri aRzrda sami mimarTulebiT iSleba:

1. janmrTeloba da usafrTxoeba;janmrTeloba da usafrTxoeba; 2. moZraoba da motoruli unar-Cvevebi;moZraoba da motoruli unar-Cvevebi;3. aqtiuri monawileoba.aqtiuri monawileoba.

swavleba yvela mimarTulebiT paralelurad da erTmaneTTan mWidro kavSirSi mimdinareobs.

1. janmrTeloba da usafrTxoeba.janmrTeloba da usafrTxoeba. am mimarTulebis farglebSi moswavleebi ecnobian, ra kavSiria fizikur

aqtivobasa da janmrTelobas, fizikur ganviTarebas Soris. iTaviseben janmrTeli cxovrebis wess; uviTardebaT usafrTxoebis dacvis unar­Cvevebi.

2. moZraoba da motoruli unar-Cvevebi.moZraoba da motoruli unar-Cvevebi. am mimarTulebis farglebSi moswavleebi iTviseben sxvadasxva tipis moZraobebs,

iZenen ZiriTad motorul unar­Cvevebs, TamaSoben sxvadasxva saxis sportul TamaSebs.

3. aqtiuri monawileoba.aqtiuri monawileoba.am mimarTulebis farglebSi moswavleebi eCvevian disciplinas, sxvisi azris

gulisyuriT mosmenas, swavloben sazogadoebis wevrobas. icaven socialur garemoSi warmatebulad arsebobisaTvis aucilebel wesebs.

Page 247: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

fiz

ikur

i aRzr

da

I klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi mimarTulebebis mixedviT

fiz. aRzrda I

mimarTuleba:

janmrTeloba da usafrTxoeba

moZraoba da motoruli unar­Cvevebi

aqtiuri monawileoba

f.a I.1. moswavle icavs piradi higienisa da usafrTxoebis elementarul wesebs.

f.a I.2. moswavle warmoaCens fizikur aqtivobaSi monawileobisaTvis aucilebel samoZrao unar­Cvevebs (gadaadgileba _ xtunva, sirbili; manipulireba _ gadagdeba, daWera; wonasworobis SenarCuneba _ gadaxtoma, daxtoma).

f.a I.3. moswavle monawileobs janmrTelobis SenarCunebisa da gakaJebisaTvis aucilebel regularul fizikur aqtivobebSi.

f.a I.4. fizikur aqtovobebSi monawileobisas moswavle iZens e.w. sasicocxlo unar­Cvevebs (problemis gadaWra, gadawyvetilebis miReba, miznis dasaxva, adamianebTan urTierToba).

Sedegebi da indikatorebi

janmrTeloba da usafrTxoeba

f.a.I.1. moswavle icavs piradi higienisa da usafrTxoebis elementarul wesebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� CamoTvlis janmrTelobisaTvis mavne sakvebs;•� aRwers kbilebisa da sxeulis movlis procedurebs;•� aRwers sayofacxovrebo teqnikis usafrTxo eqsploataciis wesebs;•� saubrobs, ra potenciuri safrTxe SeiZleba elodes saxlSi, skolaSi da

garemoSi (xanZari, sxeulis dazianeba, sakvebiT mowamvla da a.S.);•� CamoTvlis im adamianebs, visac SeuZlia daxmarebis gaweva (mexanZre, eqimi,

policieli) da aRwers, rogor unda daukavSirdes maT (asaxelebs sapatrulo policiis, saxanZros, saswrafo daxmarebis telefonis nomrebs);

•� amoicnobs sayovelTaod gavrcelebul medikamentebs;•� asaxelebs TamaSisaTvis usafrTxo (saxlis, skolis ezo, sportuli darbazi)

da saSiS (mdinare, samanqano gza, nagvis bunkeri) adgilebs;•� aRwers gzas saxlidan skolamde.

moZraoba da motoruli unar-Cvevebi

f.a.I.2. moswavle warmoaCens fizikur aqtivobaSi monawileobisaTvis aucilebel samoZrao unar-Cvevebs (gadaadgileba _ xtunva, sirbili; manipulireba _ gadagdeba, daWera; wonasworobis SenarCuneba _ gadaxtoma, daxtoma).

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iwyebs an wyvets moZraobas (siaruli, sirbili, xtunva) maswavleblis signalze;

Page 248: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

fiz

iku

ri

aRzr

da

•� miTiTebis Tanaxmad, moZraobs (midis, mirbis, xtunavs) sxvadasxva mimar­TulebiT: marto, sxvebTan erTad da sxvadasxva siCqariT;

•� moZraobs sxvadasxva traeqtoriiT (swor xazze, wriulad, zigzagiseburad);•� erTi an orive xeliT isvris sxvadasxva zomisa da formis sagnebs miTiTebuli

samiznisaken;•� erTi an orive xeliT iWers gadagdebul sagans (burTs);•� adgilze xtunavs cal xelSi burTiT;•� icavs wonasworobas gadaxtomisa da daxtomis dros;•� cal fexze mdgomi icavs wonasworobas raime sayrdenis an aRWurvilobis

gareSe;•� asrulebs ritmul moZraobebs musikis TanxlebiT.

aqtiuri monawileoba

f.a.I.3. moswavle monawileobs janmrTelobis SenarCunebisa da gakaJebisaTvis aucilebel regularul fizikur aqtivobebSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� monawileobs programiT gaTvaliswinebul yvela saxis fizikur aqtivobaSi (varjiSi, tanvarjiSi, mZleosnoba, cekva, jgufuri TamaSebi da Sejibrebebi);

•� asrulebs maswavleblis instruqciebs, yuradRebiT ekideba da iTvisebs axal aqtivobebs.

f.a.I.4. fizikur aqtovobebSi monawileobisas moswavle iZens e.w. sasicocxlo unar-Cvevebs (problemis gadaWra, gadawyvetilebis miReba, miznis dasaxva, adamianebTan urTierToba).

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� damoukideblad iRebs gadawyvetilebas TamaSis an fizikuri aqtivobis dros (romel moTamaSes gadasces burTi, saidan Semouaros dabrkolebas, romeli aRWurviloba gamoiyenos da a.S.);

•� icavs TamaSis wesebs;•� aris Tavaziani da iTvaliswinebs sxvis interesebs;•� ufrTxildeba sxva moTamaSeebs da sportul inventars.

Page 249: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

fiz

ikur

i aRzr

da

II klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi mimarTulebebis mixedviT

janmrTeloba da usafrTxoeba

moZraoba da motoruli unar­Cvevebi

aqtiuri monawileoba

f.a II.1. moswavle icavs piradi higienisa da usafrTxoebis elementarul wesebs.

f.a II.2. moswavle warmoaCens fizikur aqtivobaSi monawileobisaTvis aucilebel samoZrao unar­Cvevebs (gadaadgileba _ xtunva, sirbili, dabali simaRlidan daxtoma; manipulireba _ gadagdeba, daWera, mizanSi srola; wonasworobis SenarCuneba _ erT xazze svla, cal fexze dgoma).

f.a II.3. moswavle monawileobs iseT ZiriTad fizikur aqtivobebSi, romlebic aumjobeseben mis janmrTelobas.

f.a II.4. fizikur aqtivobebSi monawileobisas moswavle iZens e.w. sasicocxlo unar­Cvevebs (problemis gadaWra, gadawyvetilebis miReba, miznis dasaxva, adamianebTan urTierToba).

Sedegebi da indikatorebi

janmrTeloba da usafrTxoeba

f.a.II.1. moswavle icavs piradi higienisa da usafrTxoebis elementarul wesebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sistematiurad ixexavs kbilebs da ibans xelebs;•� aRwers ama Tu im saxis (tkbili, cximiani, mlaSe...) sakvebis mniSvnelobas

adamianis janmrTelobisaTvis;•� irCevs janmrTelobisaTvis usafrTxo sakvebs;•� aRwers ZiriTadi sayofacxovrebo teqnikis usafrTxo gamoyenebis wesebs;•� icis, ra saxis transporti esaWiroeba•� aRwers quCaSi siarulisa da transportiT sargeblobis wesebs;•� aRwers, Tu romeli medikamentis gamoyeneba SeuZlia damoukideblad saWiroebis

SemTxvevaSi da ra dozebiT;•� saWiroebis SemTxvevaSi telefoniT ukavSirdeba mSoblebs da axloblebs;•� asaxelebs saxlis, skolis, uaxloesi megobris misamarTebsa da telefonis

nomrebs.

moZraoba da motoruli unar-Cvevebi

f.a.II.2. moswavle warmoaCens fizikur aqtivobaSi monawileobisaTvis aucilebel samoZrao unar-Cvevebs (gadaadgileba _ xtunva, sirbili, dabali simaRlidan daxtoma; manipulireba _ gadagdeba, daWera, mizanSi srola; wonasworobis SenarCuneba _ erT xazze svla, cal fexze dgoma).

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� erTmaneTs unacvlebs sxvadasxva moZraobebs (gaqceva da gadaxtoma, sirbilisas

Page 250: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�0

fiz

iku

ri

aRzr

da

mimarTulebis swrafi Secvla, sxvadasxva mimrTulebiT gadaadgileba maswavleblis niSanze);

•� fexs urtyams gaCerebul an gagorebul burTs, cvlis damrtymel fexs, awodebs burTs sxva moTamaSes an styorcnis samiznisaken mokle an saSualo manZilidan;

•� fexiT atarebs burTs mokle distanciaze;•� moZraobs da burTs xeliT daatarebs (kalaTburTelis mibaZviT);•� xtunavs cal fexze da xtunvisas anacvlebs fexs maswavleblis signalze; •� atarebs orTvlian velosipeds da TviTmgoravs.

aqtiuri monawileoba

f.a.II.3. moswavle monawileobs iseT ZiriTad fizikur aqtivobebSi, romlebic aumjobeseben mis janmrTelobas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aqtiurad monawileobs individualur da jgufur varjiSebSi, cekvebSi;•� TamaSisas icavs miRebul wesebs (saWiroebisamebr moaqvs an gamoyenebis Semdeg

inaxavs inventars, mzad aris CaerTos TamaSSi, icvams Sesabamis sportul tansacmels);

•� asrulebs Sesabamis davalebebs, maswavleblis miTiTebebs da instruqciebs.

f.a.II.4. fizikur aqtivobebSi monawileobisas moswavle iZens e.w. sasicocxlo unar-Cvevebs (problemis gadaWra, gadawyvetilebis miReba, miznis dasaxva, adamianebTan urTierToba).

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� icavs TamaSis wesebs;•� TamaSisas iTvaliswinebs Tanagundelebis, mowinaaRmdegis da maswavleblis

interesebs, saWiroebis SemTxvevaSi exmareba maT;•� TamaSisas ufrTxildeba sxva moTamaSeebs;•� ar azianebs inventars;•� sTavazobs Tanagundelebs wamoWrili problemis gadawyvetis gzebs (rogor

dainawilon TamaSis dros funqciebi, rogor daareguliron moTamaSeebs Soris warmoqmnili konfliqti da sxva).

Page 251: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�1

fiz

ikur

i aRzr

da

VII - IX klasi

safexuris bolos misaRwevi Sedegebi mimarTulebebis mixedviT fiz. aRzrda

VII­IXmimarTuleba:

janmrTeloba da usafrTxoebamoZraoba da

motoruli unar­Cvevebi

aqtiuri monawileoba

f.a VII-IX.1. moswavles gaTavisebuli aqvs janmrTeli cxovrebis wesi, rogorc fizikuri da sulieri janmrTelobis da sazogadoebaSi warmatebis miRwevis erTerTi umniSvnelovanesi piroba.

f.a VII-IX.2. moswavle akavSirebs moswavle akavSirebs fizikur aqtivobas sakuTari sxeulis fiziologiur da fsiqologiur ganviTarebasTan.

f.a VII-IX.3. moswavle acnobierebs usafrTxoebis dacvis aucileblobas da flobs kritikuli situaciidan gamosvlis saSualebebs.

f.a VII-IX.4. moswavle fizikuri aqtivobisas warmoaCens yvela ZiriTad da aucilebel samoZrao unar­Cvevas

f.a VII-IX.5. moswavle monawileobs fizikur aqtivobebSi, romlebic aumjobeseben mis janmrTelobas.

f.a VII-IX.6. fizikur aqtivobebSi monawileobisas moswavle iZens e.w. sasicocxlo unar­Cvevebs (problemis gadaWra, gadawyvetilebis miReba, miznis dasaxva, adamianebTan urTierToba)

Sedegebi da indikatorebi

janmrTeloba da usafrTxoeba

f.a.VII-IX.1. moswavles gaTavisebuli aqvs janmrTeli cxovrebis wesi, rogorc fizikuri da sulieri janmrTelobis da sazogadoebaSi warmatebis miRwevis erTerTi umniSvnelovanesi piroba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sportuli da fizikuri formis SenarCunebis mizniT Cabmulia regularul fizikur aqtivobaSi;

•� acnobierebs sakvebis raodenobisa da xarisxis zegavlenas janmrTelobaze da saerTo fizikur mdgomareobaze (sportuli dieta, dabalansebuli kveba, cilebis, cximebisa, naxSirwylebis da vitaminebis racionaluri raodenoba);

•� aRwers, Tu ra zegavlenas axdens narkotikebis, alkoholisa da Tambaqos moxmareba adamianis janmrTelobaze da mis socialur statusze;

f.a.VII-IX.2. moswavle akavSirebs fizikur aqtivobas sakuTari sxeulis fiziologiur da fsiqologiur ganviTarebasTan.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� acnobierebs fizikuri aqtivobisa da cxovrebis janmrTeli wesis kavSirs sxeulisa (sayrden­mamoZravebeli sistemis) da Sinagani organoebis (gulsisxlZarRvTa, sasunTqi gzebis, sakvebis momnelebeli, gamomyofi sistema) normalurad funqcionirebasTan;

Page 252: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�2

fiz

iku

ri

aRzr

da

•� akavSirebs fizikur janmrTelobas sulier janmrTelobasTan da aRwers kavSirs cxovrebis wessa da centraluri nervuli sistemis mdgomareobas Soris.

•� aRwers sxvadasxva, janmrTelobisaTvis mavne nivTierebebis zegavlenas adamianis xasiaTze (apaTia, agresia, depresia, yuradRebis gafantva, maxsovrobis unaris daqveiTeba da sxva).

•� akvirdeba sxeulis aRnagobis cvlilebas, calkeuli organoTa sistemebis funqcionirebas da akavSirebs am cvlilebebs fizikur aqtivobasTan da cxovrebis janmrTel wesTan.

f.a.VII-IX.3. moswavle acnobierebs usafrTxoebis dacvis aucileblobas da flobs kritikuli situaciidan gamosvlis saSualebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aanalizebs mosalodnel safrTxes da Tavs aridebs potenciurad saSiS adgilebs (kriminaluri elementebis, narkomanebisa da alkoholikebis TavSeyris adgilebi, ukacrieli da bneli teritoriebi);

•� laSqrobebisas icavs rogorc pirad, aseve TanagundelTa usafrTxoebas da iyenebs usafrTxoebis dacvis sayovelTaod miRebul wesebs;

•� icis karvis sworad dadgma, koconis gaCaReba, saWmlis momzadeba;•� icis atmosferuli movlenebisagan Tavis dacva, icnobs sakvebad vargis da

samkurnalo mcenareebs, sokoebs, SeuZlia Tevzaoba;•� erideba travmatizmis mxriv saSiS situaciebs da adgilebs (mTa, klde, yinuli,

mdinare da sxva);•� Tavs aridebs ucnob garemoSi gadaadgilebas Tanmxlebis gareSe;•� icis tyeSi orientirebis meTodebi (kompasis gamoyeneba, azimutisa da

mxareebis gansazRvra), SeuZlia droebiTi TavSesafris moZebna an ageba da sakvebis mopoveba;

•� ar ibneva kritikul situaciebSi da poulobs optimalur gzas problemis gadasawyvetad;

•� SeuZlia pirveladi saswrafo daxmarebis aRmoCena;•� icis sxvadasxva saxis ZiriTadi samkurnalo preparatebis moxmarebis wesi;•� reagirebas axdens skolaSi, quCaSi Tu sxva adgilebSi uecrad warmoqmnil

safrTxesa da kritikul situaciebze (Cxubi, Zaladoba, xanZari, avtoavaria da sxva) da mimarTavs Sesabamis samsaxurebs (policia, saswrafo daxmareba, saxanZro dacva);

•� regularulad gadis samedicino Semowmebas (stomatologi, dietologi, eqoskopia da sxva).

moZraoba da motoruli unar-Cvevebi

f.a.VII-IX.4. moswavle fizikuri aqtivobisas warmoaCens yvela ZiriTad da aucilebel samoZrao unar-Cvevas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aqtiuri varjiSebiT aumjobesebs adre aTvisebul ZiriTad motorul Cvevebs;

•� monawileobs yvelanair gundur TamaSSi, rogorc gundis sruluflebiani wevri;

Page 253: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

fiz

ikur

i aRzr

da

•� dauflebulia yvela ZiriTad sportul TamaSs da disciplinas;•� icis sxvadasxva stiliT curva, TxilamuriT, skeitbordiT, gorgolaWebiT

sriali, velosipedis marTva;•� aqtiurad iyenebs musikalur Tanxlebas da cekvis ileTebs varjiSis dros

(aerobika, ritmika, sportuli cekva);•� aqtiuri TamaSis win asrulebs moTelviT varjiSebs.

aqtiuri monawileoba

f.a.VII-IX.5. moswavle monawileobs fizikur aqtivobebSi, romlebic aumjobeseben mis janmrTelobas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� monawileobs programiT gaTvaliswinebul yvela fizikur aqtivobebSi;•� monawileobs sxvadasxva saxis SejibrebebSi;•� monawileobas iRebs sxvadasxva xangrZlivobisa da sirTulis

laSqrobebSi;•� regularulad asrulebs misi individualuri miznebidan gamomdinare

fizikur aqtivobebs;•� amowmebs sakuTar miRwevebs drois garkveul intervalebSi;•� awarmoebs Canawerebs mimdinare fizikuri aqtivobebis da aqedan gamomdinare

fizikuri mdgomareobis Sesaxeb.

f.a.VII-IX.6. fizikur aqtivobebSi monawileobisas moswavle iZens e.w. sasicocxlo unar-Cvevebs (problemis gadaWra, gadawyvetilebis miReba, miznis dasaxva, adamianebTan urTierToba).

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� xalisiT monawileobs fizikur aqtivobebSi SezRuduli fizikuri unaris mqone TanatolebTan, sxva sqesis, erovnebis, aRmsareblobis ufrosi da umcrosi asakis partniorebTan erTad;

•� gunduri TamaSebisas icavs disciplinas, akontrolebs sakuTar qcevebs da emociebs, ar egeba provokaciaze;

•� adeqvaturad aRiqvams mogebas da wagebas (gawonasworebulad gamoxatavs grZnobebs);

•� moqmedebs sxvebTan SeTanxmebulad saerTo sportuli miznis misaRwevad;•� gagebiT ekideba sxvebis mier SemoTavazebul ideebs, cdilobs gamoTqvas

sakuTari mosazreba;•� isaxavs mizans (Soreuls, axlos) da cdilobs am miznis miRwevas.•� aqtiurad monawileobs saarsebo garemos dacvaSi, uvlis nargavebs, zrunavs

cxovelebze;•� asakiT umcrosebs uxsnis garemoSi qcevis wesebs (nagvis dayra, nargavebis

dazianeba, cxovelebTan sastiki mopyroba);•� sportuli laSqrobebis dros zrunavs sustebze da umcrosebze;•� CarTulia msoflio sportul siaxleebSi aqtiurad ganixilavs da aanalizebs

sportis siaxleebs; •� sistematurad adevnebs Tval­yurs mediis saSualebiT sportis axal ambebs da

informacias uziarebs sxvebs.

Page 254: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

fiz

iku

ri

aRzr

da

X­XII klasebi

safexuris bolos misaRwevi Sedegebi mimarTulebebis mixedviT

fiz. aRzrda X­XII

mimarTuleba:

janmrTeloba da usafrTxoebamoZraoba da motoruli

unar­Cvevebiaqtiuri

monawileoba

f.a X-XI.1. moswavles sruliad aqvs gacnobierebuli sportisa da cxovrebis janmrTeli wesis aucilebloba, rogorc fizikuri da sulieri janmrTelobis da, aqedan gamomdinare, sazogadoebaSi warmatebuli integrirebis aucilebeli piroba.

f.a X-XI.2. moswavle srulad acnobierebs im mosalodnel safrTxes, romelic sazogadoebaSi integrirebas axlavs Tan.

f.a X-XI.3. moswavle warmoaCens interess sportis mis mier gamorCeuli saxeobis mimarT.

f.a X-XI.4.moswavle flobs yvela ZiriTad da aucilebel samoZrao unar­Cvevas.

f.a X-XI.5. moswavle aqtiurad monawileobs sazogadoebrivi cxovrebis yvela sferoSi.

janmrTeloba da usafrTxoeba

f.a.X-XII.1. moswavles sruliad aqvs gacnobierebuli sportisa da cxovrebis janmrTeli wesis aucilebloba, rogorc fizikuri da sulieri janmrTelobis da, aqedan gamomdinare, sazogadoebaSi warmatebuli integrirebis aucilebeli piroba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� Tavisufali drois did nawils sxeulis fizikur ganviTarebs uTmobs.

f.a.X-XI.1.2. moswavle srulad acnobierebs im mosalodnel safrTxes, romelic sazogadoebaSi integrirebas axlavs Tan.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� moswavle maqsimalurad aridebs Tavs iseT adamianebTan urTierTobas, romlebic SemCneuli hyavs narkotikebis, toqsikuri nivTierebebisa dda alkoholis moxmarebaSi an kanonsawinaaRmdego qmedebebSi;

•� Tavs aridebs konfliqtur situaciebs (Cxubi, saqmis garCeva, ubnebs an samegobroebs Soris konfliqtebi);

•� arasasurveli Sedegebis (veneriuli daavadebebi, Sidsi, arasasurveli orsuloba) Tavidan acilebis mizniT, Tavs ikavebs seqsualuri urTierTobebisagan;

moZraoba da motoruli unar-Cvevebi

f.a.X-XII.3. moswavle warmoaCens interess sportis mis mier gamorCeuli saxeobis mimarT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aqvs sportis garkveuli saxeobis mimarT gansakuTrebuli interesi;

Page 255: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

fiz

ikur

i aRzr

da

•� kvalificiuri mwrTvnelis daxmarebiT da sistematiuri varjiSiT eufleba sportis amorCeul saxeobas da aRwevs garkveul warmatebebs;

•� iRebs monawileobas sportul SejibrebSi;

f.a.X-XII.4. moswavle flobs yvela ZiriTad da aucilebel samoZrao unar-Cvevas.

Sedegi TvalsaCinoa, roca moswavle:

•� aqtiuri varjiSebiT aumjobesebs adre aTvisebul ZiriTad motorul Cvevebs;

•� monawileobs yvelanair gundur TamaSSi, rogorc gundis sruluflebianir gundur TamaSSi, rogorc gundis sruluflebiani wevri;

•� dauflebulia yvela ZiriTad sportul TamaSs da disciplinas;•� icis sxvadasxva stiliT curva, TxilamuriT, skeitbordiT, gorgolaWebiT

sriali, velosipedis marTva;•� aqtiurad iyenebs musikalur Tanxlebas da cekvis ileTebs varjiSis dros

(aerobika, ritmika, sportuli cekva);•� aqtiuri TamaSis win asrulebs moTelviT varjiSebs.

aqtiuri monawileoba

f.a.X-XII.5. moswavle aqtiurad monawileobs sazogadoebrivi cxovrebis yvela sferoSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� CarTulia sxvadasxva sazogadoebriv (garemosdacviTi, bavSvTa uflebebis dacvis, xandazmulebze mzunvelobis, janmrTeli cxovrebis wesis propaganda) gaerTianebebSi;

•� iniciativas iCens saskolo an saubno masStabis sazogadoebrivad sasargeblo RonisZiebebis mowyobaSi;

•� gagebiT ekideba sxvebis mier SemoTavazebul ideebs, cdilobs gamoTqvas sakuTari mosazreba;

•� asakiT umcrosebs uxsnis garemoSi qcevis wesebs (nagvis dayra, nargavebis dazianeba, cxovelebTan sastiki mopyroba);

•� xalisiT monawileobs fizikur aqtivobebSi SezRuduli fizikuri unaris mqone TanatolebTan, sxva sqesis, erovnebis, aRmsareblobis, ufrosi da umcrosi asakis partniorebTan erTad.

Page 256: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

fiz

iku

ri

aRzr

da

Page 257: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTematika

Page 258: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTem

atik

a

Page 259: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

Sesavali

(zogadsaganmanaTlebo skolaSi maTematikis swavlebis koncefcia)

saskolo maTematikuri ganaTlebis roli da miznebi

Tanamedrove epoqaSi maTematika farTod gamoiyeneba adamianis saqmianobis yvela sferoSi: mecnierebasa da teqnologiebSi, medicinaSi, ekonomikaSi, garemos dacvasa da aRdgena­keTilmowyobaSi, socialur gadawyvetilebaTa miRebaSi. agreTve aRsaniSnavia maTematikis gansakuTrebuli roli kacobriobis ganviTarebaSi da Tanamedrove civilizaciis CamoyalibebaSi. sainformacio da gamoTvliTi teqnologiebis ganviTareba, sivrce­drois struqturis ukeT gaazreba, bunebaSi arsebuli mravali kanonzomierebis aRmoCena da aRwera naTlad warmoaCens maTematikis samecniero da kulturul Rirebulebas. rac gansakuTrebiT mniSvnelovania, maTematika xels uwyobs adamianis gonebrivi SesaZleblobebis ganviTarebas. igi iZleva efeqtiani, lakoniuri da araorazrovani komunikaciis saSualebas. maTematikis gamoyenebiT SesaZlebelia rTuli situaciis TvalsaCino warmoCena, movlenebis axsna da maTi Sedegebis ganWvreta. maTematikaSi Seqmnili abstraqtuli sistemebi da Teoriuli modelebi gamoiyeneba kanonzomierebebis Sesaswavlad, situaciis gasaanalizeblad da problemebis gadasaWrelad.

problemis gadaWrisas aucilebelia mis arsSi wvdoma, adekvaturi maTematikuri aparatis SerCeva, xolo aseTis ar arsebobis SemTxvevaSi ­ misi SemuSaveba; Sesaswavli procesisa Tu obieqtis gaazrebuli modelis Seqmna, miRebuli modelis saSualebiT saWiro daskvnebis gakeTeba da Semdeg maTi gamoyenebiTi interpretacia. praqtikuli Tu samecniero problemebi, Tavis mxriv maTematikas amaragebs mniSvnelovani da saintereso amocanebiT. Sesabamisad, swavlebisas ZiriTadi yuradReba unda mieqces maTematikuri meTodebis gamoyenebas garemomcveli samyaros Semecnebisas, socialur­ekonomikuri Tu teqnikuri procesebis marTvisas, sayofacxovrebo Tu mecnieruli problemebis gadaWrisas da maTematikuri codnis, rogorc logikurad gamarTuli sistemis Camoyalibebas da gadacemas. garda amisa, maTematikis swavlebisas, ZiriTadi fokusis gadatana (rogorc praqtikuli aseve mecnieruli xasiaTis) problemebis gadaWraze, aZlierebs moswavleTa enTuziazms da aRZravs interess maTematikisadmi.

aqedan gamomdinare, zogadsaganmanaTleblo skolaSi maTematikis swavlebis miznebia moswavleTaTvis:

•� azrovnebis unaris ganviTareba;•� deduqciuri da induqciuri msjelobis, SexedulebaTa dasabuTebis, movlenebisa

da faqtebis analizis unaris ganviTareba;•� maTematikis, rogorc samyaros aRwerisa da mecnierebis universaluri enis

aTviseba;•� maTematikis, rogorc zogadsakacobrio kulturis Semadgeneli nawilis

gacnobiereba;•� swavlis Semdgomi etapisaTvis an profesiuli saqmianobisaTvis momzadeba.•� cxovrebiseuli amocanebis gadasawyvetad saWiro codnis gadacema da am codnis

gamoyenebis unaris ganviTareba.

Page 260: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�0

maTem

atik

a

ZiriTadi unar-Cvevebi, romelTa gamomuSavebasac xels uwyobs maTematikis saskolo kursi

maTematikis codna niSnavs maTematikuri cnebebisa da procedurebis flobas, maTi gamoyenebis unars realuri problemebis gadaWrisas; agreTve komunikaciis im saSualebebis flobas, romlebic saWiroa informaciis misaRebad da gadasacemad maTematikuri enisa da saSualebebis gamoyenebiT.

is ZiriTadi unar­Cvevebi, romelTa Camoyalibebasac emsaxureba problemebis gadaWraze orientirebuli maTematikuri ganaTleba, aseTia:

msjeloba-dasabuTeba•� varaudis gamoTqma da misi kvleva kerZo magaliTebze•� sawyisi monacemebis gadarCeva da organizeba (maT Soris aqsiomebis, ukve cnobili

faqtebis), arsebiTi Tvisebebisa da monacemebis gamoyofa•� damtkicebis, dasabuTebis meTodis SerCeva (mag. sawinaaRmdegos daSvebis meTodis

gamoyeneba, evristikuli meTodis gamoyeneba dasabuTebisas)•� sxvadasxva tipis gamonaTqvamis adekvaturi gamoyeneba; magaliTad: pirobiTi

(`Tu ... maSin~) da raodenobrivi xasiaTis, daSvebis, gansazRvrebis, Teoremis, hipoTezis, SemTxvevaTa CamonaTvalis

•� arCeuli strategiis vargisianobisa da misi gamoyenebis sazRvrebis ganxilva•� msjelobis xazis ganviTareba, alternatiuli gzis moZebna, miRebuli

gadawyvetilebis sisworisa da efeqtianobis dasabuTeba; ganzogadoebiT an deduqciT miRebuli daskvnebis axsna da dasabuTeba

•� Teoremebis­debulebebis daskvnis analizi erTi an ramdenime pirobis, SezRudvis Sesuteba­moxniT

•� gamonaklisi SemTxvevebis aRniSvna da maTi ganzogadoebis aramarTebulobis dasabuTeba kontrmagaliTis moZebniT

komunikacia•� terminologiis, maTematikuri aRniSvnebisa da simboloebis koreqtuli

gamoyeneba•� informaciis warmodgenis xerxebisa da meTodebis floba, gamoyeneba; sxvadasxva

gziT warmodgenili informaciis interpretacia, masze msjeloba, erTmaneTTan dakavSireba

•� sxvisi naazrevis gageba da gaanalizeba•� informaciis miRebisa da gadacemis Sesaferisi saSualebebis SerCeva auditoriisa

da sakiTxis gaTvaliswinebiT•� informaciis gadacemisas sakiTxis arsis (mag. obieqtis arsebiTi Tvisebebis)

warmoCena

gamoyeneba, modelireba•� figurebis da obieqtebis zomebis, agreTve maT Soris manZilebis, masis,

temperaturis da drois gasazomad gzebisa da meTodebis povna da gamoyeneba; procesis an realuri viTarebis modelirebisaTvis saWiro monacemebis SerCeva da mopoveba

Page 261: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�1

maTemat

ika

•� Cveul garemoSi (yoveldRiur cxovrebaSi) maTematikuri obieqtebisa da procesebis SemCneva da maTi Tvisebebis gamoyeneba modelis agebisas, praqtikuli (yofiTi) amocanebis gadaWrisas

•� mocemuli modelis elementebis interpretireba, im realobis konteqstSi, romelsac igi aRwers da piriqiT – realuri viTarebis dakvirvebis Sedegad miRebuli monacemebis interpretireba Sesabamisi modelis enaze

•� mocemuli modelis gaanalizeba da Sefaseba, kerZod, misi moqmedebis arealisa da modelis adekvaturobis dadgena; SesaZlo alternativebis ganxilva da Sedareba

problemebis gadaWra •� amocanis Sinaarsis aRqma, amocanis monacemebisa da saZiebeli sidideebis

gaazreba­gamijvna•� problemis gansazRvra da misi Camoyalibeba, maT Soris arastandartul

viTarebaSi (mag. rodesac problemis gadasaWrelad saWiro maTematikuri procedura calsaxad araa gansazRvruli)

•� kopleqsuri (rTuli) problemebis safexurebad, martiv amocanebad dayofa da etapobrivad gadaWra (amoxsna), maT Soris standartuli midgomebisa da procedurebis gamoyenebiT

•� problemis gadasaWrelad saWiro strategiebisa da resursebis SerCeva, maTi gamoyeneba da efeqtianobis monitoringi

•� ukve cnobili faqtebisa da strategiebis SerCeva da erTmaTeTTan dakavSireba maRali sirTulis problemebis gadasaWrelad

•� miRebuli Sedegis kritikuli Sefaseba konteqstis gaTvaliswinebiT da zRvruli SemTxvevebis kvleva

•� problemis gadaWrisas adekvaturi damxmare teqnikuri saSualebebisa da teqnologiebis SerCeva da maTi gamoyeneba

damokidebuleba•� TanamSromloba jgufuri samuSaoebis Sesrulebisas; koreqtuloba

maswavlebelTan da megobrebTan mimarTebaSi•� samuSaos organizebisa da dagegmvis xerxebisa da meTodebis floba•� maTematikis adgilisa da mniSvnelobis Sefaseba sxvadasxva disciplinebSi,

biznesSi, xelovnebaSi da adamianis moRvaweobis sxvadasxva sferoebSi•� informaciuli teqnologiebis gamoyenebisas eTikur/socialuri xasiaTis

problemebis gacnobiereba da eTikuri normebis dacva.

maTematikis erovnuli saswavlo gegmis struqtura

CamoTvlili unar­Cvevebis Camoyalibeba da ganviTareba SesaZlebelia mxolod Sesabamisi Sinaarsis (cnebebis, debulebebisa da procedurebis) gamoyenebiT.

erovnuli saswavlo gegma maTematikaSi pirobiTad dayofilia oTx ZiriTad mimarTulebad: ricxvebi da moqmedebebi; geometria da sivrcis aRqma; monacemTa analizi, statistika da albaToba; kanonzomierebebi da algebra.

es mimarTulebebi mWidro urTierTkavSirSia da moicavs im codnas da unar­

Page 262: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�2

maTem

atik

a

Cvevebs, romelsac moswavle unda daeuflos zogadsaganmanaTleblo skolaSi swavlis ganmavlobaSi. saswavlo gegmis dayofa mimarTulebebad ar niSnavs kursis analogiur dayofas, igi mxolod warmoaCens Sesaswavli masalis speqtrs da saSualebas iZleva mieTiTos, Tu raze unda gamaxvildes meti yuradReba swavlebis ama Tu im safexurze.

1. ricxvebi da moqmedebebi: •� ricxvebi, maTi gamoyenebebi da ricxvis warmodgenis saSualebebi•� moqmedebebi ricxvebze da ricxviTi Tanafardobebi•� raodenobaTa Sefaseba da miaxloeba•� sidideebi, zomis erTeulebi da ricxvebis sxva gamoyenebebi

2. geometria da sivrcis aRqma: •� geometriuli obieqtebi: maTi Tvisebebi, urTierTmimarTeba da konstruireba•� zoma da gazomvis saSualebebi•� gardaqmnebi da figuraTa simetriuloba•� koordinatebi da maTi gamoyeneba geometriaSi

3. monacemTa analizi, albaToba da statistika:•� monacemTa wyaroebi da monacemTa mopovebis saSualebebi•� monacemTa mowesrigebis xerxebi da monacemTa warmodgenis saSualebebi•� monacemTa Semajamebeli ricxviTi maxasiaTeblebi•� albaTuri modelebi•� SerCeviTi meTodi da SerCevis ricxviTi maxasiaTeblebi

4. kanonzomierebebi da algebra:•� simravleebi, asaxvebi, funqciebi da maTi gamoyeneba•� diskretuli maTematikis elementebi da maTi gamoyeneba•� algoriTmebi da rekursia•� algebruli operaciebi da maTi Tvisebebi

mimarTulebebis miznebi swavlebis safexurebis mixedviT

saswavlo kursi zogadsaganmanaTleblo skolaSi dayofilia sam safexurad: dawyebiTi skola (I – VI klasebi), sabazo skola (VII – IX klasebi) da saSualo skola (X – XII klasebi). maTematikis saswavlo kursis agebis principi unda iTvaliswinebdes am dayofas da TiToeul safexurze maTematikis swavlebas unda hqondes mkafiod Camoyalibebuli miznebi.

ricxvebi da moqmedebebiam mimarTulebis ZiriTadi miznebia `ricxvis SegrZnebis~ ganviTareba, Tvlis

principebis aTviseba, ariTmetikuli moqmedebebisa da maTi Tvisebebis Seswavla, gamoTvlis xerxebis aTviseba da Sedegebis Sefaseba; Caweris poziciuri sistemebis Seswavla, maTi urTierTSedareba da gamoyeneba ariTmetikuli moqmedebebis Sesrulebisas da praqtikuli amocanebis gadaWrisas; ricxviTi sistemebis Seswavla.

dawyebiTi skola. am safexurze unda moxdes ricxvebTan dakavSirebuli problemebis gadaWrisas ariTmetikuli moqmedebebis da maTi adekvaturad gamoyenebis unaris Camoyalibeba; ariTmetikuli moqmedebebis Tvisebebisa da maT Soris

Page 263: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

kavSirebis danaxva; ariTmetikuli moqmedebebis Sedegisa da ricxviTi gamosaxulebis mniSvnelobis Sefasebis unaris ganviTareba.

garda amisa, moswavles unda Camouyalibdes aTobiTi poziciuri sistemis srulyofili gageba da mravalniSna ricxvebze moqmedebebis Sesrulebisas misi gamoyenebis unari; wiladis sxvadasxva aspeqtis (rogorc mTelis nawili, erTobliobis nawili, pozicia ricxviT RerZze da gayofis Sedegi) gageba.

sabazo skola. am safexurze moswavlem unda gaiRrmavos Tavisi codna mTel ricxvebTan, wiladebTan, aTwiladebTan da procentebTan dakavSirebiT ise, rom safexuris dasrulebis Semdeg iyenebdes wiladebis ekvivalentobas, aTwiladebs, proporcias da procentebs amocanebis amoxsnisas da realur viTarebaSi. ricxvis cnebis gageba unda gafarTovdes racionalur ricxvebamde. mas unda SeeZlos ricxviT RerZze racionaluri ricxvis miaxloebiTi poziciis miTiTeba da unda Seeqmnas sawyisi warmodgenebi iracionalur ricxvebze.

saSualo skola. ricxvebze ariTmetikuli moqmedebebis Sesrulebis unari da maTi Tvisebebis codna/gamoyeneba unda gaxdes algebruli struqturebisa da kanonzomierebebis ukeT gaazrebis safuZveli. am safexurze, moswavles unda SeeZlos rogorc ricxviTi sistemis, aseve ariTmetikuli operaciis cnebis gafarToeba, mag. veqtorebsa da matricebze. garda amisa, unda moxdes mTel ricxvTa sistemis ufro Rrmad Seswavla ricxvTa Teoriis elementebis gamoyenebiT.

kanonzomierebebi da algebraam mimarTulebis ZiriTadi mizania moswavles Camouyalibdes kanonzomierebebis,

algebruli mimarTebebisa da funqciuri damokidebulebebis amocnobis; agreTve, maTi saSualebiT movlenebis modelirebisa da problemebis gadaWris unari.

dawyebiTi skola. am safexurze mimarTulebis mizania martivi kanonzomierebebisa da sidideebs Soris damokidebulebis amocnobis unaris ganviTareba, ariTmetikuli operaciebis Tvisebebis da asoiTi aRniSvnebis gamoyenebis Seswavla.

sabazo skola. am safexurze mimarTulebis mizania sidideebs Soris damokidebulebebTan dakavSirebuli cnebebisa da procedurebis Seswavla, agreTve maTi gamosaxvis sxvadasxva xerxis erTmaneTTan dakavSirebisa da Sedarebis unaris ganviTareba; problemis gadaWrisas asoiTi gamosaxulebis gamoyenebis, maT Soris gantolebis Sedgenisa da amoxsnis unaris ganviTareba; sawyisi warmodgenebis Seqmna simravlur cnebebsa da operaciebze.

saSualo skola. am safexuris mizania funqciaTa ojaxebis, maTi Sedarebisa kvlevis meTodebis Seswavla; sxvadasxva konteqstSi arsebuli damokidebulebis gamosaxvisas iteraciuli da rekurentuli formebis gamoyenebis unaris ganviTareba; struqturis aRwerisa da Seswavlisas diskretuli maTematikis aparatis gamoyenebis unaris ganviTareba.

geometria da sivrcis aRqma

am mimarTulebis ZiriTadi mizania geometriuli obieqtebisa da maTi Tvisebebis, gazomvebis, geometriuli gardaqmnebisa da geometriaSi algebruli meTodebis gamoyenebis Seswavla.

dawyebiTi skola. am safexurze mimarTulebis mizania geometriuli obieqtebis urTierTganlagebis aRwerisa da demonstrirebis, geometriul obieqtTa komponentebis amocnobisa da maTi urTierTmimarTebis aRweris, atributebis mixedviT figuraTa dajgufebis, sityvieri aRwerilobis mixedviT figuris amocnobisa da misi modelis Seqmnis unaris ganviTareba.

Page 264: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTem

atik

a

sabazo skola. am safexurze mimarTulebis mizania geometriul obieqtTa Seswavlisas, geometriul obieqtTa Soris mimarTebebis dadgenisas da geometriul obieqtTa klasifikaciisas, gazomvis, Sedarebisa da geometriuli gardaqmnebis gamoyenebis unaris ganviTareba. garemoSi orientirebisas koordinatebis gamoyenebis da arapirdapiri gziT obieqtTa zomebis dadgenis Seswavla; induqciuri/deduqciuri msjelobisa da varaudis gamoTqma­Semowmebis unaris ganviTareba.

saSualo skola. aRniSnul safexurze unda moxdes deduqciuri/induqciuri msjelobisa da geometriuli kvlevis Sedegebis ganzogadebis unaris ganmtkiceba. koordinatebis, trigonometriis da gardaqmnebis gamoyeneba praqtikuli geometriuli problemebis gadasaWrelad da am xerxebidan yvelaze efeqtianis SerCevis unaris ganviTareba.

monacemTa analizi, albaToba da statistika

zogadsaganmanaTleblo skolaSi statistikuri cnebebisa da aparatis Semotanis mizania moswavleTa intuiciuri warmodgenebis mowesrigeba, struqturebad Camoyalibeba da maTi albaTur­statistikuri intuiciisa da azrovnebis ganviTareba.

dawyebiTi skola. am safexurze mimarTulebis swavlebis mizania moswavleebi gaecnon aRweriTi statistikis elementebs – Tvisebriv da diskretul raodenobriv monacemTa Segrovebis, mowesrigebis, warmodgenisa da interpretaciis saSualebebs.

sabazo skola. am safexurze mimarTulebis swavlebis mizania moswavleebi daeuflon aRweriTi statistikis ZiriTad cnebebsa da meTodebs, raTa maTi saSualebiT gaerkvnen monacemTa TaviseburebebSi da SeZlon varaudis gamoTqma monacemebze dayrdnobiT. garda amisa, swavlebis mizania moswavleebi gaecnon albaTobis Teoriis sawyisebs da gaacnobieron gansxvaveba deterministul da SemTxveviTobis Semcvel viTarebebs Soris.

saSualo skola. am safexurze mimarTulebis swavlebis mizania moswavleebs SeeqmnaT sistematizebuli warmodgenebi albaTobis Teoriisa da statistikis Sesaxeb, raTa gaakeTon an/da Seafason daskvnebi gaurkvevlobis Semcvel viTarebaSi, amoicnon SemTxveviTobis roli ama Tu im wamowyebaSi da moaxdinon misi kvantifikacia gadawyvetilebis misaRebad.

maTematikis saskolo kursis organizacia

zogadsaganmanaTleblo skolaSi swavlis savaldebuli kursi moicavs pirvel cxra klass, xolo mecxre klasis Semdeg moswavleTa nawilma SeiZleba aRar gaagrZelos swavla zogadsaganmanaTleblo skolaSi. zogadsaganmanaTleblo skolis yovel safexurze maTematika Seiswavleba rogorc savaldebulo sagani. meaTe klasSi moswavleebi miiReben iseT ganaTlebas romelic maT xels Seuwyobs ukeT gaerkvnen TavianT midrekilebebsa da interesebSi.

Page 265: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

erovnuli saswavlo gegmis daniSnuleba da misi struqtura

erovnuli saswavlo gegmis daniSnulebaa daexmaros saskolo ganaTlebis procesis monawileebs (maswavlebelebs, moswavleTa mSoblebs, saxelmZRvaneloebis avtorebs da ganaTlebis procesis marTvis specialistebs), am procesis dagegmvasa da warmarTvaSi.

erovnul saswavlo gegmaSi aRwerilia is savaldebulo moTxovnebi, romelsac unda akmayofilebdes yoveli moswavle TiToeuli klasis dasrulebis Semdeg. es moTxovnebi, TiToeuli mimarTulebisaTvis, Camoyalibebulia Sedegebisa da maTi indikatorebis enaze.

Sedegi aris debuleba imis Sesaxeb Tu ra unda SeeZlos moswavles swavlis mocemuli safexuris dasrulebis Semdeg.

indikatori aris debuleba im codnisa da unar­Cvevebis demonstrirebis Sesaxeb, romelic Camoyalibebulia Sesabamis SedegSi. indikatoris ZiriTadi daniSnulebaa imis warmoCena, miRweulia Tu ara Sedegi. indikatori orientirebulia unar­Cvevebze da Camoyalibebulia aqtivobis enaze. SedegTan dakavSirebuli indikatorebis erToblioba faravs Sedegs da amave dros TiToeuli maTgani warmoaCens Sedegs romelime kuTxiT. Tu ramdenadaa esa Tu is Sedegi miRweuli, ganisazRvreba Sesabamisi indikatorebis im raodenobiT, romelsac moswavle akmayofilebs. Sedegi iTvleba miRweulad Tu moswavle akmayofilebs am Sedegis Sesabamisi indikatorebis umetesobas.

TiToeuli safexuris Sesabamisi Sedegebisa da maTi indikatorebis erTobliobas Tan erTvis Sinaarsi, romelic aris saswavlo masalis im sakiTxTa CamonaTvali romlis gamoyenebiTac SesaZlebelia Camoyalibebuli Sedegebis miRweva swavlebis mocemul safexurze. dokumentSi warmodgenili Sinaarsi mxolod sarekomendacio xasiaTisaa da aqedan gamomdinare igi ar ganixileba, rogorc am safexurisaTvis gankuTvnili savaldebulo saswavlo masala. igulisxmeba rom erTi da igive Sedegis miRweva (e.i. im unarebis ganviTareba, romlebis am SedegSia aRwerili) SesaZlebelia gansxvavebul saswavlo masalaze dayrdnobiTac.

Page 266: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTem

atik

a

I klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi:

maT. I mimarTuleba:

ricxvebi da moqmedebebikanonzomierebebi da

algebrageometria da sivrcis aRqma

1. erTmaneTs usabamebserTmaneTs usabamebs ricxvebs, ricxviT saxelebs da raodenobebs

2. iyenebs rigobriv ricxviTiyenebs rigobriv ricxviT saxelebs da ricxvebs rogorc Wdeebs (`iarliyi~)

3. akavSirebs Tvlas, ricxvebsakavSirebs Tvlas, ricxvebs Soris damokidebulebebs da Sekreba­gamoklebis moqmedebebs erTmaneTTan

4. afasebs da adarebsafasebs da adarebs raodenobebs

5. ganavrcobs,ganavrcobs, warmoadgens da adarebs sagnebis periodul ganlagebebs (mimdevrobebs)

6. amoicnobs da aRwersamoicnobs da aRwers brtyel figuras

7. gamosaxavs brtyelgamosaxavs brtyel geometriul figurebs da amoicnobs obieqtTa urTierTmdebareobas

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: ricxvebi da moqmedebebi

maT. I.1. erTmaneTs usabamebs ricxvebs, ricxviT saxelebs da raodenobebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� irCevs da qmnis mocemuli ricxvis Sesabamisi raodenobis grovebs da piriqiT, ricxvs usabamebs Sesabamisi raodenobis grovebs.

•� qmnis toli raodenobis saganTa mowesrigebul erTobliobas maTi dawyvilebiT.

•� kiTxulobs da wers ricxvebs; gamosaxavs maT sxvadasxva modelis gamoyenebiT.•� gamoyofs miTiTebuli ricxvebis Sesabamisi raodenobis jgufebs grovaSi (mag.

gamoyofs aTeuls grovaSi).

maT. I.2. iyenebs rigobriv ricxviT saxelebs da ricxvebs rogorc Wdeebs (`iarliyi~)

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iTvlis win/ukan nebismieri ricxvidan, ganmartavs 11­dan 20­mde ricxvebis saxeldebas; asaxelebs mocemuli ricxvis wina da momdevno ricxvebs.

•� saganTa mowesrigebul erTobliobaSi asaxelebs miTiTebuli sagnis rigs; mocemuli TanmimdevrobiT an/da miTiTebul pozicebze ganaTavsebs sagnebs.

Page 267: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

•� iyenebs rigobriv ricxviT saxelebs movlenaTa an qmedebaTa Tanmimdevrobis aRwerisas.

•� iyenebs nuls da mis aRmniSvnel simbolos Sesabamis situaciebSi.•� ganasxvavebs da asaxelebs erovnuli fulis niSnebs (monetebs da banknotebs)

20­is farglebSi.

maT. I.3. akavSirebs Tvlas, ricxvebs Soris damokidebulebebs da Sekreba-gamoklebis moqmedebebs erTmaneTTan

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sityvierad aRwers Sekrebis/gamoklebis/tolobis da Sedegis cnebebebs sxvadasxva konteqstSi (mag. `davumatoT~, `movakloT~, mimateba - gazrda; gamokleba – Semcireba, gacalkeveba, gansxvaveba).

•� axdens Sekreba­gamoklebis TvalsaCinod demonstrirebas, gansazRvravs gansxvavebas (mag., `ramdeniT gaizarda/Semcirda?~) da aRwers ricxvebs Soris damokidebulebebs.

•� zepirad angariSisas iyenebs 1­s toli bijiT Tvlas, an sxva xerxs da axdens Sekreba­gamoklebis moqmedebaTa urTierTSebrunebulobas demonstrirebas modelis gamoyenebiT.

•� mocemuli grovisaTvis asaxelebs am grovis miTiTebul raodenobamde Sesavsebad saWiro, damatebiT raodenobas; zepirad asrulebs 10­is gavliT Sekreba­gamoklebas da axdens gamoyenebuli xerxis TvalsaCinod demonstrirebas.

maT. I.4. afasebs da adarebs raodenobebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� dauTvlelad asaxelebs zust raodenobas erTgvarovan, mcire zomis saganTa grovaSi (saganTa raodenoba ar aRemateba 5­s) da amowmebs Tavis pasuxs.

•� akavSirebs ~­iT~ metoba/naklebobas Sekreba/gamoklebis moqmedebebTan da axdens amis modelze demonstrirebas.

•� saganTa dawyvilebiT adarebs raodenobebs grovebSi, iyenebs Sesabamis terminebsa da aRniSvnebsa ( , ,> < = ) da gansazRvravs gansxvavebas (`ramdeniT meti/naklebi?~).

•� irCevs ori grovidan erTs, romelSic sagnebis raodenoba daaxloebiT mocemuli ricxvis tolia, amowmebs Tavis varauds.

Sinaarsi1. naturaluri ricxvebi 20­is farglebSi da 02. ricxvis cnebis sxvadasxva aspeqti3. ricxvebis gamoyeneba

Page 268: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTem

atik

a

mimarTuleba: kanonzomierebebi da algebra

maT. I.5. ganavrcobs, warmoadgens da adarebs sagnebis periodul ganlagebebs (mimdevrobebs)

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mimdevrobis mocemuli fragmentis mixedviT avsebs am mimdevrobis ramdenime Tanmimdevrul Ria pozicias.

•� adarebs erTnairi sagnebiT warmodgenil or mocemul mimdevrobas (romlebSic saganTa raodenoba tolia) da Sesabamis SemTxvevaSi miuTiTebs im mimdevrobebs, romlebic ganlagebis erTsa da imave wess emorCileba.

•� sityvierad mocemuli wesis mixedviT, mimdevrobiT ganalagebs mxolod erTi atributiT gansxvavebul sagnebs (mag. erTi zomis burTebis aseT mimdevrobas: wiTeli burTi, lurji burTi, wiTeli burTi . . .)

Sinaarsi1. sagnebis saSualebiT warmodgenili perioduli mimdevrobebi.

mimarTuleba: geometria da sivrcis aRqma

maT. I.6. amoicnobs da aRwers brtyel figuras

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� yofiTi daniSnulebis sagnebSi an maT ilustraciebSi uTiTebs dasaxelebul brtyel figurebs.

•� SearCevs miTiTebuli figuris models Sereuli grovidan.•� aRwers miTiTebul geometriuli figuras (mag. asaxelebs mocemuli

mravalkuTxedis wveroebis raodenobas).

maT. I.7. gamosaxavs brtyel geometriul figurebs da amoicnobs obieqtTa urTierTmdebareobas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� romelime xerxiT (mag. aplikaciiT an naxatis saSualebiT) qmnis dasaxelebuli formis brtyeli figuris models an gamosaxulebas.

•� uTavsebs sxvadasxva brtyeli figurebis modelebs erTmaneTs nimuSze mocemuli gamosaxulebis (naxatis) misaRebad.

•� sworad pasuxobs kiTxvebze obieqtTa urTierTmdebareobis (marjvniv/marcxniv, zemoT/qvemoT, win/ukan) Sesaxeb.

•� miTiTebuli wesiT aerTebs ramodenime wertils sibrtyeze an/da moniSnavs gzas miTiTebul obieqtamde martiv sqemaze.

Sinaarsi1. brtyeli figurebi: samkuTxedi, oTxkuTxedi, xuTkuTxedi, eqvskuTxedi, wre.2. martivi sqemebi sibrtyeze (mag. wirebiT SeerTebuli wertilebi).

Page 269: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

II klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi:

maT. IImimarTuleba:

ricxvebi da moqmedebebikanonzomierebebi da

algebrageometria da sivrcis aRqma

monacemTa analizi, albaToba da statistika

1. erTmaneTs usabamebserTmaneTs usabamebs ricxvebs, ricxviT saxelebs, raodenobebs da rigs.

2. akavSirebs Tvlas,akavSirebs Tvlas, ricxvebs, ricxviT saxelebs Soris damokidebulebebs da Sekreba­gamoklebis moqmedebebs erTmaneTTan.

3. asrulebs ganaxevreba­asrulebs ganaxevreba­gaormagebis moqmedebebs da akavSirebs maT Sekreba­gamoklebasTan da erTmaneTTan.

4. afasebs da adarebsafasebs da adarebs raodenobebs 100­is farglebSi.

5. iyenebs ricxvebs da maTzeiyenebs ricxvebs da maTze moqmedebebs gamoTvlebze amocanebis amoxsnisas

6. ganavrcobs,ganavrcobs, warmoadgens da adarebs sagnebis an naxatebis/figurebis periodul ganlagebebs (mimdevrobebs)

7. iyenebs Sekrebas daiyenebs Sekrebas da gamoklebas martivi maTematikuri amocanis amoxsnisas.

8. orientirebsorientirebs garemoSi da aRwers obieqtTa urTierTganlagebas

9. iyenebsiyenebs Tvisebriv da raodenobriv niSnebs figurebis aRsawerad

10. adarebsadarebs da adgens figuraTa zomebs

11. agrovebsagrovebs Tvisebriv monacemebs misi uSualo garemocvis Sesaxeb

12. awesrigebsawesrigebs Tvisebriv monacemebs

13. akeTebsakeTebs Tvisebriv monacemTa interpretacias

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: ricxvebi da moqmedebebi

maT. II.1. erTmaneTs usabamebs ricxvebs, ricxviT saxelebs, raodenobebs da rigs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� kiTxulobs `erTniSna~ da `orniSna~ ricxvebs, asaxelebs maT wina da momdevno ricxvebs; nebismieri ricxvidan iTvlis bijiT win/ukan da gamosaxavs ricxvebs sxvadasxva modelis gamoyenebiT. (mag. Cawers maT poziciuri sistemis gamoyenebiT an gamosaxavs ricxvs saganTa Sesabamisi raodenobis groviT).

•� sxvadasxva xerxiT iTvlis grovaSi saganTa raodenobas da adarebs miRebul Sedegebs erTmaneTs; axdens ricxvis aTobiTi poziciuri sistemiT Caweris demonstrirebas saganTa grovaSi aTeulebis jgufebis gamoyofiT.

Page 270: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�0

maTem

atik

a

•� orniSna ricxvis CanawerSi uTiTebs aTeulisa da erTeulis Tanrigebs, asaxe­lebs am TanrigebSi mdgomi cifrebis mniSvnelobas da ganmartavs erTeulis TanrigSi 0­is gamoyenebis azrs; iyenebs am codnas ricxvebis Sedarebisas.

•� asaxelebs miTiTebuli elementis nomers figurebis/naxatebis mowesrigebul erTobliobaSi; asaxelebs mis Semdgom an winmswreb wevrTa rigs.

maT. II.2. akavSirebs Tvlas, ricxvebs, ricxviT saxelebs Soris damokidebulebebs da Sekreba-gamoklebis moqmedebebs erTmaneTTan

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� axdens Sekreba­gamoklebis moqmedebaTa demonstrirebas modelis gamoyenebiT, daadgens moqmedebis Sedegs (`ramdeniT gaizarda, Semcirda?~).

•� zepirad angariSisas iyenebs bijiT Tvlas, an sxva xerxs (mag. Tanrigebis dajgufeba, mTliani aTeuliT `gadaxtoma~); axdens moqmedebaTa urTierTSebrunebulobis demonstrirebas.

•� ganmartavs ricxvebis saxeldebas qarTul enaSi.•� zepirad asrulebs aTeulis gavliT Sekreba­gamoklebas da axdens gamoyenebuli

xerxis demostrirebas (mag. ricxviT kibeze an saganTa grovaze).

maT. II.3. asrulebs ganaxevreba-gaormagebis moqmedebebs da akavSirebs maT Sekreba-gamoklebasTan da erTmaneTTan

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� axdens gaormagebis moqmedebis demonstrirebas saganTa mocemuli raodenobis jgufisTvis igive raodenobis jgufis damatebiT.

•� aormagebs ricxvebs 10­is farglebSi, agreTve srul 10­eulebsa da 20­eulebs; akavSirebs am moqmedebas Sesabamisi bijiT TvlasTan (mag. ganmartavs sruli aTeulis Sesabamisi ricxvebis saxeldebas qarTul enaSi).

•� daadgens aris Tu ara miTiTebuli raodenoba sxva miTiTebuli raodenobis naxevari/ormagi konkretuli modelis SemTxvevaSi (mag. saganTa dawyvilebiT).

•� irCevs xerxs (mag. uku Tvla an gamokleba) da anaxevrebs luw ricxvebs; axdens gaormageba­ganaxevrebis urTierTSebrunebulobis demonstrirebas.

maT. II.4. afasebs da adarebs raodenobebs 100-is farglebSi

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� irCevs xerxs (mag. elementTa urTierTcalsaxa Sesabamisoba _ dawyvileba), afasebs (`daaxlebiT tolia~, `daaxloebiT naxevaria/ormagia~) da adarebs raodenobebs or grovaSi; gansazRvravs maT Soris gansxvavebas (`ramdeniT meti/naklebi?~, `toli~, `orjer meti/naklebi~).

•� erTgvarovan saganTa ori/sami grovidan irCevs erTs, romlSic saganTa raodenoba daaxloebiT mocemuli ricxvis tolia da amowmebs Tavis varauds.

•� asaxelebs ricxvis uaxloes oceuls, aTeuls, an xuTeuls; ganmartavs pasuxs.

Page 271: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�1

maTemat

ika

maT. II.5. iyenebs ricxvebs da maTze moqmedebebs gamoTvlebze amocanebis amoxsnisasSedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amocanis pirobis mixedviT gansazRvravs Tu ra aris mocemuli da ra aris saZebni.

•� irCevs Sesabamis moqmedebas, misi Sesrulebis xerxs an/da models martivi amocanis amosaxsnelad (mag. Sekreba, gamokleba, gaormageba, an ganaxevreba; erTeulis bijiT win an uku Tvla; saganTa grova an ricxviTi kibe).

•� iyenebs 1­is toli bijiT Tvlas da poulobs meore Sesakrebs, Tu cnobilia pirveli Sesakrebi da jami; iyenebs erTeulis bijiT uku Tvlas ucnobi maklebis povnisTvis, mocemuli saklebiTa da sxvaobiT da axdens gamoyenebuli xerxis demonstrirebas (mag. 9 - ? = 6, ricxviT kibeze iTvlis 9-dan ukan 6-mde da axdens nabijebis raodenobis, rogorc maklebis interpretacias; axdens igive proceduris demonstrirebas ricxviT kibeze).

•� ganasxvavebs, asaxelebs da realur/gaTamaSebul viTarebSi iyenebs erovnuli fulis niSnebs (monetebi da banknotebi 100­is farglebSi).

Sinaarsi1. 100­ze naklebi naturaluri ricxvebi2. aTobiTi poziciuri sistema da misi demonstrireba3. ariTmetikuli moqmedebebi naturalur ricxvebze da maTi demonstrireba4. erovnuli fulis niSnebi

mimarTuleba: kanonzomierebebi da algebra

maT. II.6. ganavrcobs, warmoadgens da adarebs sagnebis an naxatebis/figurebis periodul ganlagebebs (mimdevrobebs)

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mocemul mimdevrobaSi avsebs ramodenime gamotovebul pozicias (mag.

♠ ♦ ♣ ♠ ♦ ♣ ♠ ♣

`ra figurebi iqneba gamotovebul poziciebze ? ~).•� erTmaneTs adarebs ramodenime (araumetes samisa) mimdevrobas da asaxelebs im

mimdevrobebs, romlebic ganlagebis erTsa da imave wess emorCilebian.•� mocemuli wesis mixedviT warmoadgens mimdevrobas mxolod erTi atributiT

gansxvavebuli sagnebis an naxatebis/figurebis saSualebiT.

maT. II.7. iyenebs Sekrebas da gamoklebas martivi maTematikuri amocanis amoxsnisas.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amowmebs, aris Tu ara dasaxelebuli ricxvi mocemuli tolobis (mag. ♠ + 7 = 10 ) ucnobi komponentis mniSvneloba.

•� Seadgens realuri viTarebis amsaxvel, Sekrebis/gamoklebis erTi operaciis Semcvel, ekvivalentur mTelricxovan gamosaxulebebs. (mag. fuladi monetebis

Page 272: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�2

maTem

atik

a

ori iseTi erTobliobisaTvis, romelic erTsa imave Tanxas Seadgens).•� iyenebs Sekrebis komutaciurobisa da asociaciurobis Tvisebebs ricxviTi

gamosaxulebis mniSvnelobis gamosaTvlelad.

Sinaarsi1. sagnebis, naxatebis an figurebis saSualebiT warmodegenili perioduli

mimdevrobebi.2. Sekrebis/gamoklebis (araumetes ori moqmedebis) Semcveli mTelricxovani

gamosaxulebebi da maTi ekvivalentoba.3. Sekrebis komutaciuroba da asociaciuroba (araformalurad da Sesabamisi

terminebis gareSe).4. erTi ucnobi komponentisa da Sekrebis/gamoklebis erTi moqmedebis Semcveli

mTelricxovani tolobebi.

mimarTuleba: geometria da sivrcis aRqma

maT. II.8. iyenebs Tvisebriv da raodenobriv niSnebs figurebis aRsawerad

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adarebs da ajgufebs brtyel figurebs geometriuli atributebis (mag. wveroebis/gverdebis raodenobis) mixedviT.

•� ganasxvavebs figuris Siga da gare areebs; uTiTebs figuris SigniT, gareT da sazRvarze mdebare wertilebs.

•� uTiTebs saerTo sazRvris mqone figurebis saerTo gverdebsa da wveroebs.

maT. II.9. orientirebs garemoSi da aRwers obieqtTa urTierTganlagebas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganalagebs obieqtebs miTiTebuli wesis mixedviT.•� aRwers obieqtis mdebareobas meore obieqtis mimarT Sesabamisi terminebis

gamoyenebiT (mag. marjvniv, marcxniv, zemoT, qvemoT).•� gascems da Tavadac asrulebs moZraobis orientaciis Semcvel miTiTebebs.

maT. II.10. adarebs da adgens figuraTa zomebsSedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� urTierTSeTavsebiT adarebs figuraTa wrfiv zomebs da gamoxatavs Sedarebis Sedegs Sesabamisi terminebiT (mag. grZeli, mokle, toli).

•� moiZiebs toli figurebis nimuSebs misTvis Cveul garemoSi; axdens figuraTa tolobis demonstrirebas maTi urTierTSeTavsebiT.

•� poulobs realuri obieqtis (mag. saklaso oTaxis, sportuli darbazis) wrfiv zomas arastandartul zomis erTeulis (mag. nabijis) gamoyenebiT.

Sinaarsi1. brtyeli figurebi: wertili, monakveTi, texili, mrudi wiri.2. figuris Siga da gare areebi, figuris sazRvari.3. saerTo sazRvris mqone figurebi, maTi saerTo gverdebi da wveroebi.4. toli figurebi.5. manZili: adiciuroba monakveTze, sigrZis sazomi arastandartuli erTeulebi.6. sibrtyeze orientacia da obieqtTa urTierTganlageba.

Page 273: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

mimarTuleba: monacemTa analizi, albaToba da statistika

maT. II.11. agrovebs Tvisebriv monacemebs misi uSualo garemocvis Sesaxeb

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� agrovebs monacemebs realur obieqtebze dakvirvebiT.•� amokrebs ramdenime monacems erTgvarovan monacemTa mokle siidan (araumetes

aTi monacemi).•� amokrebs saWiro monacemebs umartivesi (orsvetiani an orstriqoniani)

cxrilidan

maT. II.12. awesrigebs Tvisebriv monacemebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganalagebs monacemebs mocemuli TanmimdevrobiT an mocemul poziciebze (mimdevrobiT gamoyofili poziciebis SemTxvevaSi).

•� monacemTa erTobliobis yovel monacems miuCens adgils romelime mocemul jgufSi (monacemTa raodenoba ar aRemateba aTs, xolo jgufebis raodenoba ­ sams).

•� erTi klasis obieqtTa (mag. geometriuli figurebi) Sesaxeb monacemebs alagebs/ajgufebs raime wesiT; ganmartavs dalagebis/dajgufebis wess.

maT. II.13. akeTebs Tvisebriv monacemTa interpretacias

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� zepirsityvierad axasiaTebs monacemTa sias (romelSic gaerTianebulia araumetes 10 monacemisa) monacemTa saerTo raodenobis, ganmeorebis, poziciis, Tanmimdevrobis mixedviT.

•� zepirsityvierad aRwers/ganmartavs piqtogramas, romelSic erTi simbolo Seesabameba erT monacems an monacemTa wyvils.

•� zepirsityvierad aRwers/ganmartavs monacemTa umartives (orsvetian an orstriqonian) cxrils.

Sinaarsi1. Tvisebriv monacemTa Segrovebis saSualebani: dakvirveba, monacemTa amokreba

monacemTa monacemTa siidan an/da cxrilidan.2. Tvisebrivi monacemebis organizacia: monacemTa dajgufeba.3. monacemTa mowesrigebuli erTobliobebis raodenobrivi da Tvisebrivi

niSnebi: monacemTa saerTo raodenoba, ganmeoreba, pozicia da Tanmimdevroba erTobliobaSi.

4. monacemTa warmodgenis saSualebani Tvisebrivi monacemebisTvis: sia, cxrili, piqtograma (romelSic erTi simbolo Seesabameba erT monacems an monacemTa wyvils).

Page 274: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTem

atik

a

VII klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi:

maT. VIImimarTuleba:

ricxvebi da moqmedebebi

kanonzomierebebi da algebra

geometria da sivrcis aRqma

monacemTa analizi,

albaToba da statistika

1. kiTxulobs,kiTxulobs, gamosaxavs, adarebs da alagebs racionaluri ricxvebs poziciuri sistemis gamoyenebiT

2. sxvadasxvasxvadasxva xerxiT asrulebs moqmedebebs racionalur ricxvebze

3. afasebsafasebs racionalur ricxvebze moqmedebaTa Sedegs

4. erTmaneTTanerTmaneTTan akavSirebs zomis sxvadasxva erTeulebs da iyenebs maT amocanebis amoxsnisas

5. amoicnobsamoicnobs da gamosaxavs sidideebs Soris pirdapirproporciul damokidebulebas

6. amocanis amoxsnisasamocanis amoxsnisas iyenebs simravlur cnebebsa da operaciebs

7. amartivebsamartivebs algebrul gamosaxulebas da xsnis wrfiv gantolebas

8. ganavrcobsganavrcobs da aanalizebs obieqtebis periodul mimdevrobas an/da mudmivi nazrdis mqone ricxviT mimdevrobas

9. amoicnobsamoicnobs geometriul figurebs, adarebs maT saxeobebs da axdens klasificirebas

10. warmoadgenswarmoadgens geometriul obieqtebs amocanis konteqstis Sesabamisad

11. axdens geometriulaxdens geometriul gardaqmnebs da iyenebs maT figuraTa Tvisebebis dasadgenad

12. iyenebsiyenebs koordinatebis meTods orientaciisaTvis

13. xsnis geometriulxsnis geometriul amocanebs samkuTxedebTan dakavSirebuli cnebebisa da faqtebis gamoyenebiT

14. moipovebsmoipovebs dasmuli amocanis amosaxsnelad saWiro Tvisebriv da raodenobriv monacemebs

15. awesrigebsawesrigebs da warmoadgens Tvisebriv da raodenobriv monacemebs dasmuli amocanis amosaxsnelad xelsayreli formiT

16. akeTebsakeTebs Tvisebriv da raodenobriv monacemTa interpretacias da analizs amocanis konteqstis gaTvaliswinebiT

Page 275: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: ricxvebi da moqmedebebi

maT. VII.1. kiTxulobs, gamosaxavs, adarebs da alagebs racionaluri ricxvebs poziciuri sistemis gamoyenebiT

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: •� aTwiladis CanawerSi uTiTebs Tanrigebs da asaxelebs TanrigebSi mdgom cifrTa

mniSvnelobebs; iyenebs am codnas aTwiladebis Sedarebis an (zrdadobiT/klebadobiT) dalagebisas. (mag. gaSlis sasrul aTwilads saTanrigo Sesakrebebis jamis saxiT, «daalage klebiT 2.9259, 3.1, 2.93, da 2.899»).

•� gamosaxavs da adarebs uaryofiT ricxvebs poziciuri sistemis gamoyenebiT; axdens mopirdapire ricxvis da ricxvis absoluturi mniSvnelobis cnebebis modelze demonstrirebas (maT Soris ricxviT RerZze).

•� ekvivalenturi formiT wers Sereul ricxvebs, aTwiladebsa da wiladebs; adarebs da alagebs sxvadasxva saxiT mocemul ricxvebs (aTwiladi ↔wiladi).

•� poziciuri sistemis gamoyenebiT, konkretul magaliTebze asabuTebs gayofadobis niSnebidan zogierTs (mag. 3-ze da 9-ze gayofadobis niSnebs); poulobs mocemuli ricxvebis umciresi saerTo jeradsa da udides saerTo gamyofs.

maT. VII.2. sxvadasxva xerxiT asrulebs moqmedebebs racionalur ricxvebze

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� axdens mTel ricxvebze ariTmetikuli moqmedebebis modelze demonstrirebas (mag. `dadebiTi~ da `uaryofiTi~ erTeulovani `muxtebiT~, e.i. ori gansxvavebuli feris `nulovani wyvilebiT~).

•� iyenebs ricxvis Caweris ekvivalentur formebs, moqmedebaTa Sesrulebis Tanmimdevrobas, maT Tvisebebsa da dajgufebas gamoTvlebis gasamartiveblad.

•� yofs ricxvs proporciul nawilebad da poulobs ricxvs misi mocemuli nawilis mixedviT.

•� axdens naturalur­maCvenebliani xarisxis Tvisebebis demonstrirebas.•� zepiri angariSisas iyenebs procentis kavSirs ricxvis nawilebTan; poulobs

mocemuli ricxvis procents da xsnis Sebrunebul amocanebs.•� irCevs da iyenebs racionalur ricxvebze ariTmetikuli moqmedebebis Sesrulebis

xerxs; (es xerxebia(es xerxebia: zepiri, teqnologiebis gamoyenebiT, weriTi algoriTmiebi).

maT. VII.3. afasebs racionalur ricxvebze moqmedebaTa Sedegs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gamoTvlebze sayofacxovrebo amocanis amoxsnisas iyenebs zepiri angariSis xerxebs an Sesabamis SemTxvevaSi, moqmedebaTa Sedegis Sefasebas.

•� afasebs racionalur ricxvebze ariTmetikul moqmedebaTa Sedegis mniSvnelobas, asrulebs moqmedebebs da amowmebs Tavis varauds.

•� amrgvalebs racionlur ricxvebs miTiTebuli sizustiT; miaxloebiT poulobs (sizustis miTiTebis gareSe) ariTmetikuli gamosaxulebis mniSvnelobas.

•� iyenebs Sefasebas aTwiladebze (weriTi algoriTmis an kalkulatoris gamoyenebiT) Catarebuli gamoTvlebis Sedegis adekvaturobis Sesamowmeblad.

Page 276: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTem

atik

a

maT. VII.4. erTmaneTTan akavSirebs zomis sxvadasxva erTeulebs da iyenebs maT amocanebis amoxsnisas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: •� irCevs da iyenebs Sesaferis erTeulebs sididis cvlilebis, moZraobis siCqaris,

masStabisa da ruqaze manZilis povnasTan dakavSirebul amocanebis amoxsnisas.•� xsnis praqtikul saqmianobasTan dakavSirebul da/an sxva saswavlo

disciplinebidan momdinare amocanebs gamoTvlebze (mag. umartivesi xarjTaRricxva; istoriuli epoqis xangrZlivobis gansazRvra; amocanebi procentebze da proporciaze: xsnarebi, Senadnobebi da sxva).

•� mocemuli wrfivi damokidebulebis gamoyenebiT gamosaxavs erT sistemaSi mocemul erTeuls sxva sistemis erTeuliT.

•� gamosaxavs mocemul erTeuls igive sistemis sxva erTeulis saSualebiT. (mag. km/sT -ebSi mocemul siCqares gamosaxavs m/wm -iT).

Sinaarsi1. mTeli ricxvebi da ariTmetikuli moqmedebebi mTel ricxvebze.2. wiladebi, aTwiladebi da zogierTi kavSiri maT Soris.3. procenti (100­ze naklebi an toli da 1­ze meti an toli procenti); kavSirebi:

erTidaigive mTelis procenti da nawili.4. ricxvebis Sedareba da ariTmetikuli moqmedebebis Sedegis Sefaseba. 5. ricxvis proporciul nawilebad dayofa (mag. 2 : 3 : 5).6. ricxvebis umciresi saerTo jeradi da udidesi saerTo gamyofi; ricxvis

martiv mamravlebad daSla.7. ricxvis naturalurmaCvenebliani xarisxi8. naSTiT gayofa, naSTi da gayofadobis niSnebidan zogierTi.9. zomis erTeulebi, zomis erTeulebs Soris kavSirebi da zomis erTeulebis

gamoyeneba: masStabi; erTi sistemis erTeulis sxva sistemis Sesabamisi erTeuliT gamosaxva.

10. fasdakleba/fasis gazrda (TanmimdevrobiTi da erTjeradi fasdaklebebis/fasebis zrdis erTmaneTTan Sedareba) da martivi xarjTaRricxva.

mimarTuleba: kanonzomierebebi da algebra

maT. VII.5. amoicnobs da gamosaxavs sidideebs Soris pirdapirproporciul damokidebulebas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mocemuli damokidebulebisaTvis Tvisebrivad da raodenobrivad aRwers Tu ra gavlenas axdens erTi sididis cvlileba meoris mniSvnelobaze; moyavs mudmivi da aramudmivi raodenobrivi cvlilebis magaliTebi yoveldRiuri cxovrebidan.

•� sityvierad Camoyalibebul debulebas sidideebs Soris damokidebulebisa da mimarTebis Sesaxeb gamosaxavs grafikulad an/da cxriliT da piriqiT – grafikulad an/da cxriliT gamosaxul damokidebulebas aRwers sityvierad.

•� sxvadasxva xerxiT (grafikulad, cxrilis saxiT, sityvierad, algebrulad) gamosaxul damokidebulebebs Soris miuTiTebs erTsa da imave damokidebulebebs.

Page 277: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

maT. VII.6. amocanis amoxsnisas iyenebs simravlur cnebebsa da operaciebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sxvadasxva xerxiT mocemuli simravlisaTvis gansazRvravs mocemuli elementis kuTvnilebas mocemuli simravlisadmi.

•� problemis gadaWrisas, iyenebs zogierT damxmare xerxs simravleTa Soris mimarTebebis dasadgenad da simravluri operaciebis Sesasruleblad.

•� sworad iyenebs simravleTa Teoriis cnebebs da Sesabamis aRniSvnebs sasrul simravleebze operaciebis (ori simravlis TanakveTa da gaerTianeba), sasrul simravleTa Soris mimarTebis, elementsa da simravles Soris mimarTebis gamosaxvisas.

maT. VII.7. amartivebs algebrul gamosaxulebas da xsnis wrfiv gantolebas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� teqsturi amocanis amosaxsnelad adgens da xsnis erTucnobian wrfiv gantolebas.

•� iyenebs moqmedebaTa Tvisebebs, maTi Tanmimdevrobas da dajgufebas algebruli (araumetes ori cvladis Semcveli wrfivi an meore xarisxis) gamosaxulebis gasamartiveblad da misi mniSvnelobis gamosaTvlelad cvladebis mocemuli mniSvnelobebisaTvis.

•� algebruli gardaqmnebisa an/da logikuri msjelobis gamoyenebiT asabuTebs an uaryofs ori algebruli (araumetes ori cvladis Semcveli wrfivi an meore xarisxis) gamosaxulebis igivur tolobas.

maT. VII.8. ganavrcobs da aanalizebs obieqtebis periodul mimdevrobas an/da mudmivi nazrdis mqone ricxviT mimdevrobas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� periodul mimdevrobaSi gamoyofs mimdevrobis periods.•� warmoadgens mimdevrobis mocemuli fragmentis gavrcobis or an met variants,

ganmartavs gavrcobis variantebs da adarebs maT.•� dasmuli amocanis konteqstidan gamomdinare irCevs mimdevrobis gavrcobis

variants da asabuTebs Tavis arCevans.•� ganavrcobs mudmivi nazrdis mqone ricxviT mimdevrobas; asaxelebs realur

viTarebaSi iseTi procesis magaliTebs, romlebic aseTi mimdevrobiT aRiwereba.

Sinaarsi1. pirdapirproporciuli damokidebuleba da misi gamosaxva grafikis da cxrilis

saSualebiT.2. simravleTa Teoriis cnebebi, operaciebi da Sesabamisi aRniSvnebi sasruli

simravleebis SemTxvevaSi.3. teqsturi amocanebis amoxsna wrfivi gantolebebis gamoyenebiT.4. araumetes ori cvladis Semcveli wrfivi an meore xarisxis gamosaxulebebis

gamartiveba da mniSvnelobis gamoTvla.5. perioduli mimdevrobebi da mudmivi nazrdis mqone ricxviTi mimdevrobebi.

Page 278: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTem

atik

a

mimarTuleba: geometria da sivrcis aRqma

maT. VII.9. amoicnobs geometriul figurebs, adarebs maT saxeobebs da axdens klasificirebas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� arqiteqturisa da xelovnebis nimuSebSi an maT ilustraciebSi, yofiTi daniSnulebis sagnebSi asaxelebs misTvis nacnob geometriul figurebs an maT nawilebs.

•� ayalibebs mimarTebebs (mag. zogadoba-kerZooba) figuraTa saxeobebs Soris.•� asaxelebs figuras misi niSan­Tvisebebis mixedviT, msjelobs figuris

amosacnobad maTi sakmarisobis/arasakmarisobis Sesaxeb.

maT. VII.10. warmoadgens geometriul obieqtebs amocanis konteqstis Sesabamisad

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� agebs dasmuli amocanis Sesabamis naxazs da adekvaturad iyenebs asoiT aRniSvnebs.

•� aRwers geometriul obieqtTa mocemul grafikul gamosaxulebebs an obieqtTa urTierTmdebareobas Sesabamisi terminologiis gamoyenebiT. (mag. marTkuTxa paralelepipedis romel waxnagebs ekuTvnis miTiTebuli wvero).

•� gamosaxavs brtyel figurebs ise, rom maTi TanakveTa/gaerTianeba iyos miTiTebuli formis an Tvisebebis mqone figura.

maT. VII.11. axdens geometriul gardaqmnebs da iyenebs maT figuraTa Tvisebebis dasadgenad

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� garemomcvel obieqtebs Soris moiZiebs simetriul obieqtebs.•� xazavs brtyeli figuris (texili, mravalkuTxedi) simetriul figuras

miTiTebuli simetriis RerZis mimarT; axdens brtyeli figuris (texili, mravalkuTxedi) paralelur gadatanas.

•� uTiTebs brtyeli figuris simetriis RerZs/RerZebs; axdens simetriulobis demonstrirebas; iyenebs figuris simetriulobas figuris Tvisebis dasadgenad.

maT. VII.12. iyenebs koordinatebis meTods orientaciisaTvis

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� orientirebs ruqaze an sakoordinato sibrtyeze koordinatebis gamoyenebiT (mag. asaxelebs mocemuli wertilis koordinatebis miaxloebiT an zust mniSvnelobas; poulobs wertils mocemuli mTelricxovani koordinatebis mixedviT).

•� asaxelebs sakoordinato RerZebis mimarT mocemuli wertilis RerZulad simetriuli wertilis koordinatebs.

•� poulobs paraleluri gadataniT miRebuli figuris nebismieri wertilis koordinatebs misi winasaxis koordinatebisa da miTiTebuli paraleluri gadatanis meSveobiT.

Page 279: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

maT. VII.13. xsnis geometriul amocanebs samkuTxedebTan dakavSirebuli cnebebisa da faqtebis gamoyenebiT

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs samkuTxedebis tolobis niSnebs figuraTa Tvisebebis dasadgenad, figuraTa ucnobi elementebis mosaZebnad an realur viTarebaSi manZilis arapirdapiri gziT dasadgenad.

•� xsnis agebis martiv amocanebs.

•� poulobs mizez­Sedegobriv kavSirebs samkuTxedTan da mis elementebTan dakavSirebul debulebebs Soris.

Sinaarsi1. wertilebi, wrfeebi da sibrtyeebi: mimarTebebi maT Soris.2. geometriuli figurebi: klasifikacia sxvadasxva niSniT (mag. amozneqili da

araamozneqili, brtyeli da sivrculi).3. kuTxeebi: elementebi, zoma, klasifikacia, Tvisebebi.4. samkuTxedebi: elementebi, klasifikacia, Tvisebebi, tolobis niSnebi.5. geometriuli gardaqmnebi sibrtyeze: paraleluri gadatana, RerZuli simetria,

samkuTxedebi (elementebi, klasifikacia, Tvisebebi, tolobis niSnebi).6. koordinatTa sistema; orientireba sibrtyeze, gardaqmnebis gamosaxva.7. agebis umartivesi amocanebi: mocemuli samkuTxedis toli samkuTxedis, kuTxis

biseqtrisi, monakveTis SuamarTobis ageba.

mimarTuleba: monacemTa analizi, albaToba da statistika

maT. VII.14. moipovebs dasmuli amocanis amosaxsnelad saWiro Tvisebriv da raodenobriv monacemebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganasxvavebs Tvisebriv da raodenobriv monacemebs, iyenebs monacemTa Segrovebis Sesaferis saSualebas (gazomva, dakvirveba).

•� mocemul TemasTan dakavSirebiT svams kiTxvebs, gansazRvravs respondentebs da moipovebs saWiro monacemebs.

•� mocemuli amocanisTvis damoukideblad gegmavs da atarebs statistikur eqsperiments da agrovebs monacemebs.

maT. VII.15. awesrigebs da warmoadgens Tvisebriv da raodenobriv monacemebs dasmuli amocanis amosaxsnelad xelsayreli formiT

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� axdens Tvisebriv da raodenobriv monacemTa dalagebas/klasifikacias, warmoadgens monacemebs siis/piqtogramis saxiT, msjelobs dalagebis/klasifikaciis principze.

•� qmnis mowesrigebul monacemTa cxrilebs da asabuTebs SerCeuli dizainis mizanSewonilobas.

•� agebs sxvadasxva diagramebs erTi da igive Tvisebrivi an raodenobrivi monacemebisTvis da msjelobs, Tu monacemTa ramdenad mniSvnelovan aspeqtebs warmoaCens TiToeuli da ra upiratesoba gaaCnia TiToeuls.

Page 280: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�0

maTem

atik

a

maT. VII.16. akeTebs Tvisebriv da raodenobriv monacemTa interpretacias da analizs amocanis konteqstis gaTvaliswinebiT

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� svams kiTxvebs monacemebis Sesaxeb an/da axasiaTebs monacemebs, romlebic warmodgenilia siis, cxrilis, piqtogramis an diagramis saxiT, msjelobs arsebul kanonzomierebebsa da gamorCeul monacemebze.

•� irCevs Sesaferis Semajamebel ricxviT maxasiaTeblebs, asabuTebs Tavis arCevans, iTvlis da iyenebs maT monacemTa jgufis dasaxasiaTeblad.

•� adarebs monacemTa ramdenime jgufs da warmoaCens Tvisebriv da raodenobriv msgavsebasa da gansxvavebas maT Soris (Semajamebeli ricxviTi maxasiaTeblebis gareSe).

Sinaarsi1. monacemTa Segrovebis saSualebani: gazomva da dakvirveba; gamokiTxva;

statistikuri eqsperimenti.2. Tvisebrivi da raodenobrivi monacemebis organizacia: monacemebis klasifikacia

(garda intervalebad dajgufebisa); monacemTa dalageba zrdadoba­klebadobiT an leqsikografiuli meTodiT.

3. monacemTa mowesrigebuli erTobliobebis raodenobrivi da Tvisebrivi niSnebi: monacemTa raodenoba, pozicia da Tanmimdevroba erTobliobaSi, monacemTa sixSire; ganmeorebis tipis kanonzomierebani; gamorCeuli (mag., eqstremaluri, iSviaTi) monacemebi.

4. monacemTa warmodgenis saSualebani raodenobrivi da Tvisebrivi monacemebisTvis: sia, cxrili, piqtograma, wertilovani, meseruli, xazovani, svetovani diagramebi.

5. monacemTa Semajamebeli ricxviTi maxasiaTeblebi Tvisebrivi da raodenobrivi monacemebisTvis: centraluri tendenciis sazomebi ­ saSualo, moda; monacemTa gafantulobis sazomi ­ gabnevis diapazoni.

Page 281: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�1

maTemat

ika

VIII klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi:

maT. VIIImimarTuleba:

ricxvebi da moqmedebebi

kanonzomierebebi da algebra

geometria da sivrcis aRqma

monacemTa analizi, albaToba da statistika

1. iyenebs poziciuriyenebs poziciur sistemas da ricxvis Caweris standartul formas

2. asrulebsasrulebs moqmedebebs racionalur ricxvebze da afasebs moqmedebaTa Sedegs

3. iyenebs msjeloba­iyenebs msjeloba­dasabuTebis zogierT xerxs

4. xsnisxsnis gamoTvlebTan dakavSirebul amocanebs

5. amoicnobs,amoicnobs, aanalizebs da gamosaxavs sidideebs Soris wrfiv damokidebulebas

6. agebs, gamosaxavsagebs, gamosaxavs da ikvlevs Sesabamisobas or simravles Soris

7. iyenebsiyenebs gantolebaTa sistemebs da utolobebs problemis gadaWrisas

8. iyenebs figuraTaiyenebs figuraTa Tvisebebs figuraTa saxeobebis Sedarebisa da klasificirebisTvis

9. poulobs figurispoulobs figuris an/da misi elementebis zomebs

10. asabuTebsasabuTebs geometriuli debulebebis marTebulobas

11. moipovebsmoipovebs monacemebs da warmoadgens maT dasmuli amocanis amosaxsnelad xelsayreli formiT

12. amoicnobsamoicnobs SemTxveviT movlenebs da iTvlis xdomilobaTa albaTobebs

13. fardobiTfardobiT sixSiresa da albaTobas Soris kavSiris gamoyenebiT afasebs xdomilobaTa albaTobebs da msjelobs xdomilobaTa mosalodnelobis Sesaxeb

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: ricxvebi da moqmedebebi

maT. VIII.1. iyenebs poziciur sistemas da ricxvis Caweris standartul formas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mocemuli sizustiT amrgvalebs mTel ricxvebsa da aTwiladebs, ganasxvavebs perioduli aTwiladis SemoklebiT Caweras damrgvalebisgan. (mag. `daamrgvale measedis sizustiT da Seadare 0.7(6) da 0.767~).

•� ganmartavs mTelmaCveneblian xarisxs da axdens misi Tvisebebis demonstri­rebas.

Page 282: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�2

maTem

atik

a

•� poziciuri sistemis gamoyenebiT asabuTebs gayofadobis niSnebs; (erTniSna) ricxvis Tanmimdevruli xarisxebis ganxilvisas msjelobs erTeulebis TanrigebSi mdgom cifrTa perioduli ganmeorebis Sesaxeb (mag. “romeli cifri iqneba erTeulebis TanrigSi, Tu poziciuri sistemiT CavwerT 2 xarisxad 11-s?”).

•� wers ricxvebs standartuli formiT da piriqiT, standartuli formiT mocemul ricxvs wers poziciuri sistemis gamoyenebiT; adarebs ricxvis Caweris sxvadasxva formebs (mag. ra upiratesoba aqvs standartul formas ricxvebze moqmedebebis Sesrulebisas).

maT. VIII.2. asrulebs moqmedebebs racionalur ricxvebze da afasebs moqmedebaTa Sedegs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs Sefasebas racionalur ricxvebze Sesrulebuli gamoTvlebis (maT Soris xarisxi da fesvi) Sedegis adekvaturobis Sesamowmeblad.

•� iyenebs ricxvis Caweris ekvivalentur formebs (mag. standartuli forma) gamoTvlebis Sesrulebis da/an gamoTvlebis Sedegis Sefasebisas.

•� amocanis konteqstis gaTvaliswinebiT irCevs ra ufro mizanSewonilia ­ moqmedebaTa Sedegis Sefaseba Tu misi zusti mniSvnelobis povna.

•� axdens ricxvidan kvadratuli/kuburi fesvis amoRebisa da ricxvis kvadratSi/kubSi ayvanis operaciebis Tvisebebis (maT Soris, am operaciebis urTierTSebrunebulobis) demonstrirebas.

maT. VIII.3. iyenebs msjeloba-dasabuTebis zogierT xerxs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganasxvavebs debulebis wanamZRvars/wanamZRvrebs da daskvnas; cvlis debulebis wanamZRvars da msjelobs daskvnis marTebulobis Sesaxeb.

•� ayalibebs da asabuTebs martiv debulebas mTeli ricxvebis Tvisebebis an maTze moqmedebebis Sedegis Sesaxeb. (mag. ~Tu kent ricxvs davumatbT kent ricxvs SedegSi miviRebT...~).

•� Sesabamis SemTxvevaSi axdens ricxvebis Tvisebebis Sesaxeb gamonaTqvamis aramarTebulobis dasabuTebas (mag. kontrmagaliTis gamoyenebiT); ayalibebs mocemuli debulebis sawinaaRmdego debulebas.

•� asabuTebs an xsnis amocanis amoxsnisas gamoyenebul xerxs.

maT. VIII.4. xsnis gamoTvlebTan dakavSirebul amocanebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: •� ori (wrfivi modeliT mocemuli) samomaxmareblo kontraqtidan an momsaxurebis

gegmidan ukeTesis SesarCevad asrulebs gamoTvlebs da iRebs gadawyvetilebas.•� xsnis bunebismetyvelebis dargebidan momdinare amocanebs gamoTvlebze.•� iyenebs gamoricxvis an amowurvis meTods ricxvebze amocanebis amoxnisas da

ganmartavs gamoyenebul xerxs (mag. avsebs ariTmetikuli moqmedebis weriTi algoriTmis nimuSs, sadac zogierTi ricxvi simboloebiT aris Secvlili).

•� irCevs da iyenebs sididis cvlilebis Sesaferis erTeulebs; gamosaxavs mcire erTeuls didi erTeulis gamoyenebiT.

Page 283: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

Sinaarsi1. racionaluri ricxvebi da maTi ekvivalenturi formebiT Cawera.2. 1­ze naklebi / 100­ze meti procenti.3. ricxvis Caweris standartuli forma da misi kavSiri poziciur sistemasTan.4. mTelmaCvenebliani xarisxi5. ariTmetikuli fesvi ricxvidan; kuburi fesvi ricxvidan.6. ricxvebisa da ricxviTi gamosaxulebebis (maT Soris xarisxebis an ariTmetikuli

fesvebis Semcveli gamosaxulebebis) Sedareba.7. ariTmetikuli moqmedebebi ricxvebze; moqmedebebis Sedegis Sefaseba.8. naSTiT gayofa; naSTi da gayofadobis niSnebi.9. zomis erTeulebi, maT Soris kavSirebi da gamoyeneba: mimarTeba sigrZisa da

farTobis erTeulebs Soris; erTi sistemis erTeulis sxva sistemis Sesabamisi erTeuliT gamosaxva

10. ~samomxmareblo ariTmetika~: martivad daricxuli saprocento ganakveTi; sxvadasxvagvari fasdakleba; martivi xarjTaRricxva

mimarTuleba: kanonzomierebebi da algebra

maT. VIII.5. amoicnobs, aanalizebs da gamosaxavs sidideebs Soris wrfiv damokidebulebas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� misTvis nacnobi sidideebisaTvis asaxelebs sidideebs Soris wrfiv damokidebulebebs (mag. Tanabari moZraobisas ganvlili manZilis damokidebuleba droze).

•� ganasxvavebs wrfiv da arawrfiv damokidebulebebs miuxedavad damokidebulebis gamosaxvis xerxisa; msjelobs wrfiv da arawrfiv damokidebulebebs Soris gansxvavebaze.

•� sityvierad Camoyalibebul debulebas sidideebs Soris damokidebulebisa da mimarTebis Sesaxeb gamosaxavs algebrulad; algebrulad mocemul damokidebulebas gamosaxavs grafikulad, cxriliT an ayalibebs sityvierad.

maT. VIII.6. agebs, gamosaxavs da ikvlevs Sesabamisobas or simravles Soris

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� agebs realuri viTarebis adekvatur Sesabamisobas or mocemul simravles Soris (mag. moswavleebi da merxebi saklaso oTaxSi) da cxrilis an sqemis saSualebiT gamosaxavs mas.

•� asaxelebs erTsa da imave Sesabamisobas Sesabamisobis gamosaxvis xerxisagan damoukideblad.

•� raime xerxiT (sityvierad, cxrilis an sqemis saSualebiT) mocemuli SesabamisobisaTvis poulobs miTiTebuli simravlis anasaxs/winasaxes.

Page 284: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTem

atik

a

maT. VIII.7. iyenebs gantolebaTa sistemebs da utolobebs problemis gadaWrisas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� teqsturi amocanis amosaxsnelad adgens da xsnis orucnobian wrfiv gantolebaTa sistemas; axdens amonaxsnis interpretacias amocanis konteqstis gaTvaliswinebiT.

•� irCevs xerxs da xsnis orucnobian wrfiv gantolebaTa sistemas; axdens amonaxsnis simravlur da geometriul interpretacias.

•� teqsturi amocanebis amoxsnisas an/da realuri viTarebis modelirebisas adgens da xsnis erTucnobian wrfiv utolobebs; axdens amonaxsnis simravlur interpretacias.

Sinaarsi1. wrfivi damokidebuleba da misi gamosaxva grafikis, cxrilis da gantolebis

saSualebiT.2. Sesabamisobebi sasrul simravleebs Soris da maTi gamosaxvis xerxebi; simravlis

anasaxi da winasaxe.3. orucnobian wrfiv gantolebaTa sistemebi da maTi gamoyeneba teqsturi

amocanebis amoxsnisas.4. erTucnobiani wrfivi utolobebi.

mimarTuleba: geometria da sivrcis aRqma

maT. VIII.8. iyenebs figuraTa Tvisebebs figuraTa saxeobebis Sedarebisa da klasificirebisTvis

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ayalibebs mimarTebebs (mag. zogadoba-kerZooba) figuraTa saxeobebs an Tvisebebs Soris, sqematurad gamosaxavs am mimarTebebs (mag. cxrilis an diagramis saSualebiT).

•� figuris mocemul Tvisebebs (maT Soris simetriuloba) Soris irCevs TvisebaTa im minimalur erTobliobas, romelic calsaxad gansazRvravs am figuras.

•� mocemuli xedebis mixedviT asaxelebs sivrculi figuris SesaZlo saxeobas.

maT. VIII.9. poulobs figuris an/da misi elementebis zomebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs figuraTa Tvisebebs da toli figurebis Sesabamisi elementebis Sedarebis meTods figuris elementis ucnobi zomis mosaZebnad.

•� iyenebs dekartes koordinatebs figuris an misi elementis ucnobi zomis mosaZebnad.

•� poulobs figuris farTobs martiv figurebad dayofis an/da martiv figuramde Sevsebis xerxiT.

Page 285: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

maT. VIII.10. asabuTebs geometriuli debulebebis marTebulobas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� deduqciuri da induqciuri msjelobis nimuSSi aRadgens gamotovebul safexurs/safexurebs.

•� iyenebs algebrul gardaqmnebs, tolobisa da utolobebis Tvisebebs geometriul debulebaTa dasabuTebisas.

•� iyenebs dekartes koordinatebs geometriuli obieqtis Tvisebebis dasadgenad da dasabuTebisTvis (mag. marTkuTxedis diagonalebis tolobis saCveneblad).

•� iyenebs geometriul gardaqmnebs da maT kompoziciebs sibrtyeze figuraTa Soris mimarTebis (mag. tolobis) dasabuTebisTvis.

Sinaarsi1. oTxkuTxedebi: elementebi, klasifikacia, Tvisebebi.2. marTkuTxedis, paralelogramis, trapeciis, wesieri mravalkuTxedis farTobi,

marTi prizmisa da wesieri piramidis zedapiris farTobi.3. piTagoras Teorema.4. koordinatTa sistema: or wertils Soris manZili sibrtyeze, gamoyeneba

figuraTa Tvisebebis kvlevaSi.5. geometriuli gardaqmnebi sibrtyeze: mobruneba, gardaqmnaTa kompoziciebi, maTi

gamoyeneba figuraTa tolobis dasadgenad.

mimarTuleba: monacemTa analizi, albaToba da statistika

maT. VIII.11. moipovebs monacemebs da warmoadgens maT dasmuli amocanis amosaxsnelad xelsayreli formiT

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� atarebs SemTxveviT eqsperiments SemTxveviTobis warmomqmneli romelime mowyobilobiT, agrovebs monacemebs da wamoadgens maT sixSiruli cxrilis saxiT.

•� qmnis martiv kiTxvars, gansazRvravs respondentebs, agrovebs monacemebs da warmoadgens maT grafikuli formiT.

•� erTi grafikuli formiT warmodgenil monacemebs warmoadgens gansxvavebuli grafikuli formiT da warmoaCens TiToeuli formis xelsayrel da araxelsayrel mxareebs

maT. VIII.12. amoicnobs SemTxveviT movlenebs da iTvlis xdomilobaTa albaTobebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asaxelebs aucilebel da SeuZlebel xdomilobebs, mocemuli xdomilobis sawinaaRmdego xdomilobas, Tanabrad mosalodnel xdomilobebs, mocemul xdomilobaze metad/naklebad mosalodnel xdomilobebs.

•� aRwers SemTxveviTi eqsperimentis xdomilobebis erTobliobas, iyenebs variantebis daTvlis xerxebs xdomilobaTa albaTobebis gamosaTvlelad.

•� iyenebs albaTobis Tvisebebs xdomilobaTa albaTobebis gamosaTvlelad, gamosaxavs xdomilobaTa albaTobebs wiladebis, aTwiladebis da procentebis saSualebiT

Page 286: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTem

atik

a

maT. VIII.13. fardobiT sixSiresa da albaTobas Soris kavSiris gamoyenebiT afasebs xdomilobaTa albaTobebs da msjelobs xdomilobaTa

mosalodnelobis Sesaxeb

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� akeTebs monacemTa pirvelad damuSavebas da mis safuZvelze gamoTqvams varauds xdomilobis Sesaxeb – aris Tu ara ori an ramdenime xdomiloba Tanabrad mosalodneli, erTi romelime xdomiloba ufro mosalodneli, vidre meore da ramdenjer.

•� atarebs SemTxveviT eqsperiments SemTxveviTobis warmomqmneli mowyobilobiT da afasebs xdomilobis albaTobas fardobiTi sixSiris saSualebiT, msjelobs gansxvavebaze Teoriul (mosalodnel) Sedegebsa da empiriul (eqsperimentul) Sedegebs Soris.

•� qmnis SemTxveviTobis warmomqmnel mowyobilobas fardobiTi sixSiris kerZo mniSvnelobis misaRebad.

Sinaarsi1. monacemTa Segrovebis saSualebani: kiTxvaris/anketis Sedgena da respondentTa

gamokiTxva (warmomadgenlobiTi jgufis SerCevis gareSe); SemTxveviTi eqsperimenti, SemTxveviTobis warmomqmneli mowyobilobebi ­ moneta, urna, kamaTeli, ruleti.

2. monacemTa mowesrigebuli erTobliobebis raodenobrivi da Tvisebrivi niSnebi: monacemTa fardobiTi sixSire monacemTa warmodgenis saSualebani: wriuli diagrama fardobiTi sixSiris diagrama

3. albaToba: aucilebeli da SeuZlebeli xdomilobani, mocemuli xdomilobis sawinaaRmdego xdomiloba; variantebis daTvlis xerxebis gamoyeneba SemTxveviTi eqsperimentis aRsawerad (magaliTad, xisebri diagrama an sxva sqemebi); xdomilobis albaToba, albaTobis Tvisebebi; fardobiT sixSiresa da albaTobas Soris kavSiri da gansxvaveba

Page 287: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

X klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi:

maT. X mimarTuleba:

ricxvebi da moqmedebebi

kanonzomierebebi da algebra

geometria da sivrcis aRqma

monacemTa analizi, albaToba da statistika

1. ganasxvavebs namdvilganasxvavebs namdvil ricxvTa qvesisistemebs

2. akavSirebsakavSirebs sxvadasxva poziciur sistemebs / namdvil ricxvTa qvesimravleebs erTmaneTTan

3. asrulebsasrulebs moqmedebebs namdvil ricxvebze da afasebs maT Sedegs

4. iyenebs msjeloba ­iyenebs msjeloba ­dasabuTebis sxvadasxva xerxs

5. wyvets praqtikuliwyvets praqtikuli saqmianobidan momdinare problemebs

6. ikvlevs funqciisikvlevs funqciis Tvisebebs da iyenebs maT sidideebs Soris damokidebulebis Sesaswavlad

7. iyenebs gantolebaTaiyenebs gantolebaTa da utolobaTa sistemebs modelirebis saSualebiT problemis gadaWrisas

8. iyenebs diskretuliiyenebs diskretuli maTematikis elementebs problemis modelirebisa da analizisTvis.

9. flobs da iyenebsflobs da iyenebs geometriul figuraTa warmodgenisa da debulebaTa formulirebis xerxebs

10.poulobs obieqtTapoulobs obieqtTa zomebsa da obieqtTa Soris manZilebs

11. asabuTebsasabuTebs geometriuli debulebebis marTebulobas

12. ikvlevs figuraTaikvlevs figuraTa geometriul gardaqmnebs sibrtyeze da iyenebs maT geometriuli problemebis gadaWrisas

13. moipovebsmoipovebs dasmuli amocanis amosaxsnelad saWiro Tvisebriv da raodenobriv monacemebs

14. awesrigebsawesrigebs da warmoadgens Tvisebriv da raodenobriv monacemebs dasmuli amocanis amosaxsnelad xelsayreli formiT

15. aRwersaRwers SemTxveviTobas albaTuri modelebis gamoyenebiT

16. iyenebsiyenebs statistikur da albaTur cnebebs / Tvalsazrisebs yoveldRiur viTarebebSi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: ricxvebi da moqmedebebi

maT. X1. ganasxvavebs namdvil ricxvTa qvesisistemebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganasxvavebs racionalur da iracionalur ricxvebs, rogorc periodul da araperiodul aTwiladebs; asabuTebs ricxvis iracionalurobas / racionalurobas an/da axdens iracionalurobis / racionalurobis demonstrirebas modelis gamoyenebiT; axdens iracionaluri ricxvis racionaluri ricxvebis mimdevrobiT miaxloebis demonstrirebas modelis gamoyenebiT.

•� mocemuli sizustiT amrgvalebs namdvil ricxvebs; ganasxvavebs usasrulo perioduli aTwiladis SemoklebiT Caweras damrgvalebisagan.

•� ori mocemuli namdvili ricxvisaTvis asaxelebs maT Soris moTavsebul racionalur ricxvs. (mag. asaxelebs 0.6(5) –sa da 0.66 –s Soris moTavsebul racionalur ricxvs).

Page 288: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTem

atik

a

•� axdens namdvili ricxvis aTobiTi poziciuri sistemiT Caweris interpretacias da/an mis demonstrirebas modelis gamoyenebiT (mag. axdens 1-ze naklebi dadebiTi namdvili ricxvis miaxloebas [0, 1] monakveTis Tanmimdevruli danawilebiT).

maT. X.2. akavSirebs sxvadasxva poziciur sistemebs / namdvil ricxvTa qvesimravleebs erTmaneTTan

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adarebs sxvadasxva poziciur sistemebs erTmaneTs; msjelobs TiToeulis upiratesobaze ricxvebis Cawerisas. (mag. aTobiTi poziciuri sistema, romauli, egvipturi – sadac aTis xarisxebisTvis Sesabamisi ricxviTi saxelebi/ieroglifebi arsebobda).

•� akavSirebs namdvil ricxvTa qvesimravleebs erTmaneTTan simravleTa Teoriis enis gamoyenebiT (qvesimravle, simravleTa TanakveTa, gaerTianeba, sxvaoba, damateba; am mimarTebebis gamosaxva sxvadasxva xerxiT, maT Soris diagramebis saSualebiT).

•� sxvadasxva formiT gamosaxavs namdvil ricxvebs (mag. periodul aTwilads Cawers wiladis saxiT); adarebs da alagebs sxvadasxva formiT Caweril namdvil ricxvebs (aTwiladi, wiladi; erTi da igive mTelis nawili da procenti; ricxvis standartuli forma, aTobiTi da orobiTi poziciuri sistema; ricxvis xarisxi da iracionaluri gamosaxuleba).

maT. X.3. asrulebs namdvil ricxvebze moqmedebebs da afasebs maT Sedegs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amartivebs namdvil ricxvebze moqmedebebis (agreTve modulis) Semcvel gamosaxulebas moqmedebaTa Tvisebebis, Tanmimdevrobisa da maT Soris kavSiris gamoyenebiT.

•� axdens wiladi maCveneblis mqone xarisxis interpretacias da misi Tvisebebis demonstrirebas; adarebs da alagebs erTi da igive fuZis mqone xarisxebs.

•� amocanis konteqstis gaTvaliswinebiT irCevs ra ufro mizanSewonilia – moqmedebaTa Sedegis Sefaseba, Tu misi zusti mniSvnelobis povna; iyenebs Sefasebas namdvili ricxvebze Sesrulebuli gamoTvlebis Sedegis adeqvaturobis Sesamowmeblad.

•� erTi ariTmetikuli moqmedebis Semcvel gamosaxulebaSi amrgvalebs wevrebs (namdvili ricxvebs) da poulobs moqmedebebaTa Sedegis miaxloebiT mniSvnelobas; msjelobs damrgvalebiT gamowveul gansxvavebaze.

•� moyavs fardobiTi azriT `Zalian didi~ da `Zalian mcire~ sidideTa magaliTebi (mag. sinaTlis weli, eleqtronis masa);

maT. X.4. iyenebs msjeloba-dasabuTebis sxvadasxva xerxs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asabuTebs martiv debulebas ricxvebis Tvisebebis an ricxviTi kanonzomierebebis Sesaxeb; Sesabamis SemTxvevaSi axdens hipoTezis uaryofas kontrmagaliTiT (mag. WeSmaritia Tu mcdari: nebismieri ori kenti ricxvis namravli kentia; nebismieri luwi da kenti ricxvebis sxvaoba luwia da a.S.).

•� msjelobis nimuSebSi amoicnobs deduqcias, ganzogadebas da analogias; iyenebs

Page 289: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

maT mTel ricxvebs Soris damokidebulebebis dasadgenad (mag. romeli cifri dgas ricxvis 23455 erTeulebis TanrigSi?).

•� amocanebis amoxsnisas iyenebs ricxviT simravleebs Soris damokidebulebis gamosaxvis zogierT xerxs (mag. venis diagramebs).

•� iyenebs “winaaRmdegis daSvebis” meTods ricxvebis Sesaxeb martivi debulebebis damtkicebisas.

maT. X.5. wyvets praqtikuli saqmianobidan momdinare problemebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asrulebs gamoTvlebs da adarebs or martivad/rTulad daricxul saprocento ganakveTs, sxvadasxvagvar fasdaklebas, dabegvras; msjelobs maT Soris Soris gansxvavebaze.

•� msjelobs teqnologiebis gamoyenebasTan dakavSirebiT wamoWrili eTikuri/socialuri xasiaTis problemebis Sesaxeb (prezentaciis magaliTi: sxvadasxvagvari informacia internetSi; sainformacio teqnologiebis/programuli uzrunvelyofis momxmareblis ufleba/movaleobebi, momsaxure mxaris ufleba/movaleobebi).

•� msjelobs informaciis Teoriisa da ricxvTa Teoriis praqtikul mxareze, maT rolze/gavlenaze Zvel/Tanamedrove sazogadoebaSi (jgufuri samuSaos nimuSi: teqsturi informaciis kodireba / dekodireba romelime xerxiT; prezentaciis magaliTi: oqros kveTa arqiteqturasa da xelvnebaSi; an fibonaCis mimdevroba da bunebrivi procesebis modelireba/simulireba; anbanis wanacvlebiT daSifvris magaliTebi istoriidan - iulius keisaris Sifri: 5-asoTi wanacvlebuli anbani; mag. meore msoflio omis droindeli germanuli daSifvris manqana ~enigma~).

•� iyenebs kuTxis zomis erTeulebs Soris kavSirebs wrewirze mobrunebasTan da/an brunvis Sedegad gadaadgilebasTan dakavSirebuli amocanebis amoxsnisas (mag. lilvTan dakavSirebuli amocanebi).

SeniSvna: me-2 da me-3 indikatorebidan erTi mainc savaldebuloa.

Sinaarsi1. namdvil ricxvTa qvesimravleebi (racionalur da iracionalur ricxvTa

simravleebi): iracionaluri ricxvis miaxloeba racionaluri ricxvebis mimdevrobiT

2. aTobiTisgan gansxvavebuli ricxviTi sistemebi: aTobiTisagan gansxvavebul sistemaSi ricxvebis Caweris praqtikuli magaliTebi (mag. orobiT sistemaSi); kavSirebi sxvadasxva poziciur sistemebs Soris (mag. aTobiTi poziciuri sistemaSi mocemuli ricxvis warmodgena orobiT sistemaSi da piriqiT)

3. aTobiT sistemaSi mocemuli ricxvis Cawera standartuli formiT; standartuli formiT mocemuli ricxvis Cawera aTobiT poziciur sistemaSi

4. sxvadasxva saxiT mocemuli ricxvebis Sedareba/dalageba.5. ariTmetikuli moqmedebebi namdvil ricxvebze6. namdvili ricxvebis damrgvaleba da ariTmetikuli moqmedebebis Sedegis

Sefaseba7. racionalur­maCvenebliani xarisxi da misi Tvisebebi8. naSTebis ariTmetikis elementebi (gacnobis wesiT, ~bolo cifris

ariTmetika~)9. zomis erTeulebi: kuTxis radianuli zoma.

Page 290: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�0

maTem

atik

a

mimarTuleba: kanonzomierebebi da algebra

maT. X.6. ikvlevs funqciis Tvisebebs da iyenebs maT sidideebs Soris damokidebulebis Sesaswavlad

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: •� sidideebs Soris damokidebulebis aRmweri funqciisaTvis (maT Soris realur

viTarebaSi) asaxelebs funqciis tips (wrfivi, modulis Semcveli, kvadratuli,

xk)x(f = ) am funqciis gamosaxvis xerxisagan damoukideblad.

•� sidideebs Soris damokidebulebis aRmweri funqciisaTvis, maT Soris realur viTarebaSi, poulobs funqciis nulebs, funqciis maqsimums/minimums, zrdadoba/klebadobisa da niSanmudmivobis Sualedebs; axdens am monacemebis interpretacias realuri viTarebis konteqstSi.

•� cvlis funqciis parametrebs da axdens am cvlilebis Sedegis interpretirebas im procesis konteqstSi, romelic am funqciiT aRiwereba (mag. manZilis droze

damokidebulebis aRmwer funqciaSi - 0

( ) = ⋅ +S t v t S , ra gavlenas axdens siCqaris cvlileba ganvlil manZilze?).

•� adarebs or funqcias, romlebic realur process gamosaxavs (poulobs im simravles sadac erTi funqcia metia/naklebia meore funqciaze, tolia meore funqciis) da axdens Sedarebis Sedegis interpretacias konteqstTan mimarTebaSi.

maT. X.7. iyenebs gantolebaTa da utolobaTa sistemebs modelirebis saSualebiT problemis gadaWrisas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: •� teqsturi amocanis amosaxsnelad adgens da xsnis orucnobian gantolebaTa

sistemas; axdens amonaxsnis interpretacias amocanis konteqstis gaTvalis­winebiT.

•� irCevs da iyenebs gantolebaTa/utolobaTa sistemis amoxsnis xerxs (mag. Casmis, Sekrebis); grafikulad gamosaxavs amonaxsns da axdens amonaxsnis simravlur interpretacias.

•� wrfivi utolobis an/da ori wrfivi utolobis Semcveli sistemis saSualebiT gamosaxavs amocanis pirobaSi mocemul SezRudvebs (mag. firmam sareklamo kompaniaze unda daxarjos araumetes 2000 larisa. maT dagegmili aqvT gamoaqveynon aranakleb 10 sareklamo gancxadebisa. dasvenebis dReebSi sareklamo gancxadebis Rirebulebaa 20 lari, xolo kviris danarCen dReebSi 10 lari.).

maT. X.8. iyenebs diskretuli maTematikis elementebs problemis modelirebisa da analizisTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs xisebr diagramebs an/da grafebs, variantebis dasaTvlelad, gegmis/ganrigis Sesadgenad, optimizaciis diskretuli amocanebis amosaxsnelad (algoriTmebis gareSe) (mag. or obieqts Soris umciresi manZilis moZebna).

Page 291: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�1

maTemat

ika

•� mimdevrobis gamosaxvisas iyenebs rekurentul wess (maT Soris realuri procesebis diskretuli modelebiT aRwerisas. mag., mosaxleobis raodenobis yovelwliuri mudmivi procentuli zrda); ganavrcobs rekurentuli wesiT mocemul mimdevrobas.

•� adekvaturad iyenebs simravlur terminebs da cnebebs (mag., funqciis gansazRvris are da mniSvnelobaTa simravle) da operaciebs sasrul simravleebze (TanakveTa, gaerTianeba, sxvaoba, damateba), maT Soris realuri viTarebis modelirebisas an/da aRwerisas.

Sinaarsi1. wrfivi, modulis Semcveli, kvadratuli da

xk)x(f = funqciebi.

2. simravlis cneba; operaciebi sasrul simravleebze: TanakveTa, gaerTianeba, simravlis damateba; venis diagramebi.

3. funqciis gansazRvris are da mniSvnelobaTa simravle.4. funqciis zrdadoba/klebadobisa da niSanmudmivobis Sualedebi.5. funqciis nulebi da maqsimumis/minimumis wertilebi da Sesabamisi

mniSvnelobebi.6. orucnobian gantolebaTa iseTi sistemebi, romelSic erTi gantoleba wrfivia

xolo meoris xarisxi ar aRemateba ors.7. orucnobian wrfiv utolobaTa sistema.8. grafebi (aramkacrad – rogorc wirebiT SeerTebuli wertilebi sibrtyeze), maTi

zogierTi saxeoba da Tviseba gacnobis wesiT: orientirebuli/araorientirebuli, ciklebi, grafis ori wveros SemaerTebeli gzebi.

9. ricxviTi mimdevrobis mocemis rekurentuli xerxi.

mimarTuleba: geometria da sivrcis aRqma

maT. X.9. flobs da iyenebs geometriul figuraTa warmodgenisa da debulebaTa formulirebis xerxebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aRwers geometriul obieqtebs da maT grafikul gamosaxulebebs Sesabamisi terminologiis gamoyenebiT.

•� iyenebs maTematikur simboloebs geometriuli debulebebisa da faqtebis gadmocemisas; sworad iyenebs terminebs: `yvela~, `arcerTi~, `zogierTi~, `yoveli~, `nebismieri~, `arsebobs~ da `TiToeuli~.

•� msjeloba­dasabuTebisas iyenebs mocemuli pirobiTi winadadebis/debulebis Sebrunebul, mopirdapire da Sebrunebulis mopirdapire winadadebas/debulebebs.

maT. X.10. poulobs obieqtTa zomebsa da obieqtTa Soris manZilebsSedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� obieqtTa zomebisa da obieqtTa Soris manZilebis dasadgenad (maT Soris realur viTarebaSi) iyenebs figuraTa (mravalkuTxedebis, wreebis/wrewirebis) msgavsebas an/da damokidebulebebs figuris elementebis zomebs Soris (magaliTad im sagnis simaRlis gazomva, romlis fuZe miudgomelia, miudgomel wertilamde manZilis gamoTvla).

Page 292: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2�2

maTem

atik

a

•� poulobs brtyeli figuris farTobs da iyenebs mas optimizaciis zogierTi problemis gadasaWrelad (maT Soris realur viTarebaSi).

•� iyenebs koordinatebs sibrtyeze geometriuli figuris zomebis dasadgenad.

maT. X.11. asabuTebs geometriuli debulebebis marTebulobas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� deduqciuri da induqciuri msjelobis nimuSSi aRadgens gamotovebul safexurs/safexurebs.

•� iyenebs algebrul gardaqmnebs, tolobisa da utolobebis Tvisebebs geometriul debulebaTa dasabuTebisas.

•� iyenebs koordinatebs geometriuli obieqtis Tvisebebis dasadgenad da dasabuTebisTvis.

maT. X.12. ikvlevs figuraTa geometriul gardaqmnebs sibrtyeze da iyenebs maT geometriuli problemebis gadaWrisas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� axdens geometriul gardaqmnebs sibrtyeze da martiv SemTxvevebSi iyenebs maT figuraTa tolobis dasadgenad.

•� iyenebs koordinatebs geometriuli gardaqmnebis (paraleluri gadatana, RerZuli/centruli simetria) Sesrulebisa da gamosaxvisaTvis.

•� msjelobs da akeTebs daskvnas erTi da igive tipis geometriuli gardaqmnebis (paraleluri gadatana, mobrunebebi erTi da igive centris garSemo, RerZuli simetriebi paraleluri RerZebis mimarT, saerTo centris mqone homoTetiebi) kompoziciebis Sesaxeb.

•� figuris da/an geometriuli gardaqmnebis Tvisebebis mixedviT msjelobs mocemuli figurebiT sibrtyis dafarvis SesaZleblobis Sesaxeb; Sesabamis SemTxvevaSi axdens sibrtyis (lokalurad) dafarvis demonstrirebas.

Sinaarsi1. figuraTa msgavseba da msgavsebis niSnebi.2. or wertils Soris manZilis formula koordinatebSi.3. geometriuli gardaqmnebi sibrtyeze: RerZuli simetria, mobruneba,

homoTetia, paraleluri gadatana; geometriuli gardaqmnebis kompoziciebi.4. mravalwaxnagebi da maTi niSan­Tvisebebi.

Page 293: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

mimarTuleba: monacemTa analizi, albaToba da statistika

maT. X.13. moipovebs dasmuli amocanis amosaxsnelad saWiro Tvisebriv da raodenobriv monacemebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs monacemTa Segrovebis xerxebs (dakvirveba, gazomva, miTiTebul respondentTa jgufis gamokiTxva mza anketiT/kiTxvariT).

•� atarebs statistikur (maT Soris, SemTxveviT) eqsperiments da agrovebs mona­cemebs.

•� ikvlevs da iyenebs monacemTa sxvadasxva istoriul da Tanamedrove wyaroebs (mag., sainformacio cnobari, interneti, katalogi da sxva).

maT. X.14. awesrigebs da warmoadgens Tvisebriv da raodenobriv monacemebs dasmuli amocanis amosaxsnelad xelsayreli formiT

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� irCevs Tvisebriv da raodenobriv (daujgufebel) monacemTa warmodgenis Sesaferis grafikul formas, asabuTebs Tavis arCevans da qmnis cxrils/diagramas.

•� agebs sxvadasxva diagramebs erTi da igive Tvisebrivi an raodenobrivi monacemebisTvis da msjelobs, Tu monacemTa ramdenad mniSvnelovan aspeqtebs warmoaCens TiToeuli da ra upiratesoba gaaCnia TiToeuls.

•� axdens monacemTa dajgufebas/dalagebas, msjelobs dajgufebis/dalagebis principze.

maT. X.15. aRwers SemTxveviTobas albaTuri modelebis saSualebiT

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aRwers SemTxveviTi eqsperimentis elementarul xdomilobaTa sivrces, iTvlis xdomilobaTa albaTobebs variantebis daTvlis xerxebis gamoyenebiT (mag., xisebri diagramis saSualebiT).

•� atarebs eqsperiments SemTxveviTobis warmomqmneli romelime mowyobilobiT da afasebs xdomilobis albaTobas eqsperimentuli monacemebis safuZvelze (fardobiTi sixSiris saSualebiT), msjelobs gansxvavebaze Teoriul (mosalodnel) Sedegsa da empiriul (eqsperimentul) Sedegs Soris.

•� mocemuli sasruli albaTuri sivrcisaTvis aRwers SemTxveviTobis warmomqmnel mowyobilobas, romlis albaTur modelsac warmoadgens es sivrce, asabuTebs mowyobilobis dizains.

maT. X.16. iyenebs statistikur da albaTur cnebebs/Tvalsazrisebs yoveldRiur viTarebebSi

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: •� ganixilavs im statistikur viTarebebs, romelTa gamocdilebac gaaCnia (mag.

mosaxleobis aRwera, arCevnebi, sazogadoebrivi azris gamokiTxva), iyenebs gamoqveynebul faqtebs/monacemebs da msjelobs mocemuli problemis Sesaxeb (mag. ekologiuri sakiTxebis Sesaxeb).

Page 294: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTem

atik

a

•� msjelobs albaTuri modelebis gamoyenebis Sesaxeb dazRvevaSi, sociologiur kvlevebSi, demografiaSi.

•� mohyavs albaTur­statistikuri modelebis gamoyenebis magaliTebi bunebismetyvelebaSi da medicinaSi (mag., mikro da makro nawilakebis fizika, genetika), xsnis movlenebs SemTxveviTobis meqanizmis moqmedebis saSualebiT.

Sinaarsi1. monacemTa wyaroebi da monacemTa mopovebis xerxebi mecnierebaSi

(sabunebismetyvelo, humanitaruli, socialuri, teqnikuri mecnierebebi), warmoebaSi, marTvaSi, ekonomikaSi, ganaTlebaSi, sportSi, medicinaSi, momsaxurebasa da soflis meurneobaSi: dakvirveba, eqsperimenti, mza kiTxvariT gamokiTxva

2. monacemTa klasifikacia da organizacia: Tvisebrivi da raodenobrivi monacemebi; monacemTa dalageba zrdadoba­klebadobiT an leqsikografiuli meTodiT

3. monacemTa mowesrigebuli erTobliobebis raodenobrivi da Tvisebrivi niSnebi: monacemTa raodenoba, pozicia da Tanmimdevroba erTobliobaSi; monacemTa sixSire da fardobiTi sixSire

4. monacemTa warmodgenis saSualebani Tvisebrivi da raodenobrivi (maT Soris dajgufebuli monacemebisTvis): sia, cxrili, piqtograma; diagramis nairsaxeobani (wertilovani, meseruli, xazovani, svetovani, wriuli)

5. Semajamebeli ricxviTi maxasiaTeblebi Tvisebrivi da daujgufebeli raodenobrivi monacemebisTvis: centraluri tendenciis sazomebi (saSualo, moda, mediana); monacemTa gafantulobis sazomebi (gabnevis diapazoni, saSualo kvadratuli gadaxra)

6. albaToba: SemTxveviTi eqsperimenti, elementarul xdomilobaTa sivrce (sasruli sivrcis SemTxveva); SemTxveviTobis warmomqmneli mowyobilobebi (moneta, kamaTeli, ruleti, urna); xdomilobis albaToba, albaTobebis gamoTvla variantebis daTvlis xerxebis gamoyenebiT

7. fardobiT sixSiresa da albaTobas Soris kavSiri

Page 295: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

XI klasiwlis bolos misaRwevi Sedegebi:

maT. XImimarTuleba:

ricxvebi da moqmedebebi

kanonzomierebebi da algebra

geometria da sivrcis aRqma

monacemTa analizi, albaToba da statistika

1. akavSirebsakavSirebs ricxvTa poziciur sistemebs / namdvil ricxvTa simravleebs erTmaneTTan

2. sxvadasxvasxvadasxva xerxiT asrulebs moqmedebebs namdvil ricxvebze da afasebs am moqmedebebis Sedegs

3. iyenebs msjeloba­iyenebs msjeloba­dasabuTebis sxvadasxva xerxs

4. wyvetswyvets praqtikuli saqmianobidan momdinare problemebs

5. iyenebs funqciebsaiyenebs funqciebsa da maT Tvisebebs realuri viTarebis modelirebisas da mis Sesaswavlad

6. iyenebs grafikul,iyenebs grafikul, algebrul meTodebs an/da teqnologiebs funqciis / funqciaTa ojaxis Tvisebebis Sesaswavlad

7. iyenebs diskretuliiyenebs diskretuli maTematikis cnebebsa da aparats modelirebisas da problemebis gadaWrisas

8. asrulebs operaciebsasrulebs operaciebs veqtorebze da iyenebs veqtorebs geometriuli da sabunebismetyvelo problemebis gadaWrisas9. iyenebs deduqciur /iyenebs deduqciur / induqciur msjelobas da/an algebrul teqnikas geometriul debulebaTa dasamtkiceblad

10. axasiaTebsaxasiaTebs geometriul gardaqmnebs da iyenebs maT geometriuli problemebis gadaWrisas

11. iyenebs sivrculiiyenebs sivrculi figuris kveTebsa da gegmilebs sivrculi figuris Sesaswavlad

12. moipovebs dasmulimoipovebs dasmuli amocanis amosaxsnelad saWiro monacemebs

13. warmoadgenswarmoadgens monacemebs dasmuli amocanis amosaxsnelad xelsayreli formiT da axdens maT interpretacias

14. aRwersaRwers SemTxveviTobas albaTuri modelebis saSualebiT

15. akeTebs monacemTaakeTebs monacemTa analizs da ayalibebs daskvnebs

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: ricxvebi da moqmedebebi

maT. XI.1. akavSirebs ricxvTa poziciur sistemebs / namdvil ricxvTa simravleebs erTmaneTTan

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� moyavs informaciis cifruli kodirebis/teqnologiebis magaliTebi; akavSirebs ricxvis sxvadasxva poziciur sistemaSi Caweras erTmaneTTan (mag. orobiT poziciur sistemaSi Caweril ricxvs wers aTobiT poziciur sistemaSi).

•� axdens iracionaluri ricxvis racionaluri ricxvebis mimdevrobiT miaxloebis demonstrirebas praqtikul amocanebTan dakavSirebuli gamoTvlebis konteqstSi (mag. neperis ricxvi e).

•� axdens usasrulod didi da usasrulod mcire sidideebis, maTze moqmedebebisa da moqmedebaTa Sedegis interpretacias.

•� msjelobs racionalur da iracionalur ricxvebs Soris gansxvavebaze maTi poziciuri sistemiT Cawerisas.

Page 296: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTem

atik

a

maT. XI.2. sxvadasxva xerxiT asrulebs moqmedebebs namdvil ricxvebze da afasebs am moqmedebebis Sedegs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amartivebs namdvil ricxvebze moqmedebebis (maT Soris xarisxisa da logariTmis) Semcvel gamosaxulebas an poulobs mis mniSvnelobas moqmedebaTa Tvisebebis, Tanmimdevrobisa da maT Soris kavSiris gamoyenebiT.

•� poulobs ariTmetikuli moqmedebis Sedegs dasaxelebuli sizustiT; msjelobs Sedegis cvlilebaze an cdomilebis sizusteze, romelic gamowveulia gamosaxulebis wevrebis damrgvalebiT.

•� amocanis konteqstis gaTvaliswinebiT irCevs ra ufro mizanSewonilia moqmedebaTa Sedegis Sefaseba, misi miaxlobiTi, Tu zusti mniSvnelobis povna.

•� iyenebs Sefasebis sxvadasxva xerxs namdvil ricxvebze Sesrulebuli gamoTvlebis (maT Soris fesvi da logariTmi martiv SemTxvevebSi) Sedegis adeqvaturobis Sesamowmeblad.

maT. XI.3. iyenebs msjeloba-dasabuTebis sxvadasxva xerxs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs sawinaaRmdegos daSvebis meTods amocanebis amoxsnisas an ricxvebis Sesaxeb martivi debulebebis damtkicebisas (mag. sawinaaRmdegos daSvebiT

amtkicebs rom 2 iracionaluri ricxvia).•� ayalibebs da gamosaxavs ricxvebis Tvisebebis an ricxviTi kanonzomierebebis

Sesaxeb gamonaTqvamebs Soris kerZo/zogadi tipis mimarTebebs, iyenebs gamosaxvis xerxs gamoTqmuli mosazrebis marTebulobis Semowmebisas/dasabuTebisas.

•� raodenobrivi msjelobis nimuSze axdens msjelobis xazis da daskvniTi nawilis analizs, aRniSnavs mis sust da Zlier mxareebs (mag., mocemuli sabuTebidan romeli Sematebda msjelobas met damajereblobas / an yvelaze ufro romeli daayenebda mas eWvqvS?).

maT. XI.4. wyvets praqtikuli saqmianobidan momdinare problemebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs ricxvis xarisxsa da logariTms, xarisxisa da logariTmis Tvisebebs praqtikuli saqmianobidan an mecnierebis sxvadasxva dargebidan momdire amocanebis amoxsnisas (mag. entropia biologiasa da fizikaSi, radioaqtiuli daSla da daTariRebis meTodebi).

•� gansazRvravs da iyenebs Sesaferis erTeulebs sididis cvlilebis siCqaris aRsawerad; adgens sxvadasxva erTeulebs Soris Tanafardobas.

•� asrulebs informaciis daSifvrasTan dakavSirebul gamoTvlebs da axdens informaciis gaSifvra­wakiTxvas romelime misTvis cnobili algoriTmis gamoyenebiT (mag. ( ) (m od )f x a x b n= ⋅ + (modn) gardaqmnis Sebrunebuli gardaqmnis, anu gaSifvris ~gasaRebis~ mosaZebnad iyenebs evklides algoriTms; axdens am proceduris demonstrirebas kalkulatoris an kompiuteris gamoyenebiT).

Page 297: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

Sinaarsi1. namdvil ricxvTa qvesistemebi (racionalur da iracionalur ricxvTa

simravleebi)2. sxvadasxva poziciuri sistemebi da maT Soris kavSirebi.3. sxvadasxva saxiT mocemuli ricxvebis Sedareba/dalageba.4. algebruli moqmedebebi namdvil ricxvebze5. namdvili ricxvis damrgvaleba da ariTmetikuli moqmedebebis Sedegis Sefaseba,

ariTmetikuli moqmedebebis Sedegis miaxloebiTi mniSvnelobis povna6. ricxvis xarisxi da logariTmi (nebismieri fuZiT)7. naSTebis ariTmetikis elementebi.8. usasrulod didi da usasrulod mcire sidideebi da maTze moqmedebebi

(aramkacrad)9. mimdevrobis zRvari (aramkacrad)

mimarTuleba: kanonzomierebebi da algebra

maT. XI.5 iyenebs funqciebsa da maT Tvisebebs realuri viTarebis modelirebisas da mis Sesaswavlad

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs (trigonometriul, uban­uban wrfiv, safexurebriv, maCveneblian, logariTmul) funqciebs da maT Tvisebebs realuri procesebis modeli­rebisas.

•� axdens funqciis nulebis, funqciis maqsimumis/minimumis interpretirebas im realuri procesis/viTarebis konteqstSi, romelic am funqciiT aRiwereba.

•� iyenebs sibrtyeze wrfivi optimizaciis meTodebs realur viTarebasTan dakavSirebul amocanebSi (mag. SezRuduli resursebis efeqtianad gamoyenebis amocanebSi) wrfivis funqciis maqsimumis/minimumis moZebnisas.

maT. XI.6 iyenebs grafikul, algebrul meTodebs an/da teqnologiebs funqciis/ funqciaTa ojaxis Tvisebebis Sesaswavlad

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs funqciis grafikis geometriul niSnebs (sakoordinato RerZis paraleluri wrfis mimarT simetriuloba, koordinatTa saTavis mimarT centrulad simetriuloba, paraleluri gadatanis mimarT simetriuloba) funqciis Tvisebebis dasadgenad.

•� iyenebs Sesaferis grafikul, algebrul meTodebs an teqnologiebs (trigonometriuli, uban­uban wrfivi, safexurebrivi, maCvenebliani, logariTmuli) funqciis iseTi Tvisebebis dasadgenad, rogoricaa: zrdadoba/klebadoba, niSanmudmivoba, perioduloba/periodi, fesvebi, eqstremumebi.

•� aRwers Tu ra gavlenas axdens funqciis parametrebis cvlileba funqciis grafikze.

maT. XI.7 iyenebs diskretuli maTematikis cnebebsa da aparats modelirebisas da problemebis gadaWrisas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asaxelebs iseT struqturebs (mag. mimdevrobebs, asaxvebs; maT Soris realur viTarebaSi), romelTa aRwerisas SesaZlebelia rekurentuli wesis gamoyeneba; iyenebs rekurentul wess aseTi struqturis aRsawerad.

Page 298: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTem

atik

a

•� debulebebis damtkicebisas, Sesabamis SemTxvevebSi, iyenebs maTematikur induqcias (maT Soris ariTmetikul/geometriul progresiasTan dakavSirebuli zogierTi formulis misaRebad).

•� iyenebs xisebr diagramebs an/da grafebs variantebis dasaTvlelad, gegmis/ganrigis Sesadgenad, optimizaciis diskretuli amocanebis amosaxsnelad.

Sinaarsi1. trigonometriuli, uban­uban wrfivi, safexurebrivi, maCvenebliani, logariT­

muli funqciebi: gansazRvris are da mniSvnelobaTa simravle; nulebi, maqsimumebi da minimumebi; zrdadobis/klebadobis da niSanmudmivobis Sualedebi.

2. funqciis perioduloba da periodi.3. funqciis grafikis geometriuli Tvisebebi.4. wrfivi programirebis amocanebi sibrtyeze.5. maTematikuri induqcia da misi gamoyeneba rekurentuli wesiT mocemuli

ricxviTi mimdevrobis zogadi wevris formulis misaRebad (mag. ariTmetikuli/geometriuli progresia).

mimarTuleba: geometria da sivrcis aRqma

maT. XI.8 asrulebs operaciebs veqtorebze da iyenebs veqtorebs geometriuli da sabunebismetyvelo problemebis gadaWrisas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� axdens veqtoris sigrZisa da mimarTulebis, veqtorebze operaciebis (Sekreba, skalarze gamravleba, skalaruli/veqtoruli namravli) da maTi Tvisebebis geometriul da fizikur interpretacias.

•� iyenebs veqtorebs geometriuli debulebebis dasamtkiceblad da zomebis dasadgenad sibrtyeze.

•� iyenebs koordinatebs veqtorebisa da veqtorebze operaciebis gamosaxvisas.

maT. XI.9 iyenebs deduqciur/induqciur msjelobas da/an algebrul teqnikas geometriul debulebaTa dasamtkicebladSedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� poulobs logikur kavSirebs (mag. `gamomdinareobs~) mocemul geometriul debulebebs Soris; iyenebs deduqciur da induqciur msjelobas.

•� ganazogadebs calkeul geometriul debulebebs; ayalibebs hipoTezas da asabuTebs/uaryofs mas (maT Soris maTematikuri induqciis gamoyenebiT; mag. eileris formula sibrtyeze da sivrceSi).

•� iyenebs algebrul gardaqmnebs geometriul debulebaTa dasamtkiceblad.

maT. XI.10 axasiaTebs geometriul gardaqmnebs da iyenebs maT geometriuli problemebis gadaWrisas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asaxelebs geometriuli figuris im maxasiaTeblebs, romlebic ar icvleba mocemuli geometriuli gardaqmnisas (gardaqmnis invariantebs).

•� figurebis Sesaxeb sxvadasxva monacemebis (mag. figuraTa zomebi, figuraTa wveroebis koordinatebi, figuraTa elementebs Soris algebruli Tanafardobebi) gamoyenebiT asabuTebs an uaryofs ori geometriuli figuris ekvivalentobas mocemuli gardaqmnis an gardaqmnis tipis mimarT.

Page 299: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

2��

maTemat

ika

•� figuris geometriul gardaqmnas (mobrunebis SemTxvevaSi ­ mxolod π/2­is jeradi kuTxiT) sibrtyeze gamosaxavs dekartes koordinatebis saSualebiT.

•� asaxelebs koordinatebSi mocemuli geometriuli gardaqmnis SesaZlo tips (paraleluri gadatana, saTavis mimarT centruli simetria, sakoordinato RerZebis mimarT RerZuli simetria).

maT. XI.11 iyenebs sivrculi figuris kveTebsa da gegmilebs sivrculi figuris Sesaswavlad

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs sivrculi figuris kveTis SesaZlo formaze da agebs sivrculi figuris miTiTebul kveTas.

•� poulobs figuris gegmils miTiTebuli paraleluri dagegmilebisas.•� msjelobs sivrculi figuris SesaZlo formaze misi kveTis/kveTebis mixedviT.•� msjelobs figuris SesaZlo formaze misi anasaxis mixedviT paraleluri

dagegmilebisas.

Sinaarsi1. wrfeebs Soris, wrfesa da sibrtyes Soris, sibrtyeebs Soris mimarTebebi

sivrceSi.2. veqtorebi da maTze operaciebi (Sekreba, skalarze gamravleba, skalaruli/

veqtoruli namravli).3. veqtorebisa da veqtoruli operaciebis gamosaxva koordinatebSi.4. geometriuli gardaqmnebi sibrtyeze: gadaadgilebebi da msgavsebis gardaqmnebi.5. figuris (mravalkuTxedis, wris) invariantebi geometriuli gardaqmnis mimarT.6. sivrculi figuris kveTebi da gegmilebi.

mimarTuleba: monacemTa analizi, albaToba da statistika

maT. XI.12 moipovebs dasmuli amocanis amosaxsnelad saWiro monacemebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� irCevs da iyenebs monacemTa Segrovebis Sesaferis saSualebas (dakvirveba, gazomva, miTiTebul respondentTa jgufis gamokiTxva mza anketiT/kiTxvariT, monacemTa mopoveba monacemTa sxvadasxva wyaroebidan), asabuTebs Tavis arCevans.

•� gansazRvravs respondentebs, irCevs kiTxvebis dasmis Sesaferis formas (Ria kiTxvebi, daxuruli kiTxvebi, ujredis moniSvna, Skalaze moniSvna), qmnis martiv kiTxvars da iyenebs mas monacemTa Sesagroveblad.

•� warmoadgens sakiTxis Sesaswavlad Sesaferisi eqsperimentis gegmas, atarebs eqsperiments da agrovebs monacemebs.

maT. XI.13 warmoadgens monacemebs dasmuli amocanis amosaxsnelad xelsayreli formiT da axdens maT interpretacias

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� irCevs monacemTa warmodgenis Sesaferis grafikul formebs, asabuTebs Tavis arCevans, agebs da ganmartavs cxrilebs/diagramebs (maT Soris intervalTa klasebad dajgufebuli monacemebisaTvis).

Page 300: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�00

maTem

atik

a

•� adgens sixSireTa ganawilebas, warmoadgens mas grafikuli formiT da aRwers mas simetriulobis, modebis raodenobis, gaSlilobis an sxva niSnebis saSualebiT.

•� erTi grafikuli formiT warmodgenil monacemebs warmoadgens gansxvavebuli grafikuli formiT da warmoaCens TiToeuli formis xelsayrel da araxelsayrel mxareebs.

•� amoicnobs diagramis mcdar interpretaciebs an arakoreqtulad agebul/gaformebul diagramebs, ganmartavs da asworebs nakls.

maT. XI.14 aRwers SemTxveviTobas albaTuri modelebis saSualebiT

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aRwers SemTxveviTi eqsperimentis elementarul xdomilobaTa sivrces, iTvlis damoukidebel xdomilobaTa albaTobebs (maT Soris jamis albaTobis formulebis gamoyenebiT).

•� iTvlis rTul xdomilobaTa albaTobebs kombinatoruli analizis gamoyenebiT.

•� SemTxveviTi eqsperimentis Casatareblad erT mowyobilobas cvlis misi ekvivalenturi sxva mowyobilobiT da asabuTebs arCevans.

maT. XI.15 akeTebs monacemTa analizs da ayalibebs daskvnebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iTvlis da iyenebs Semajamebel ricxviT maxasiaTeblebs daujgufebel monacemTa erTobliobebis dasaxasiaTeblad/Sesadareblad da mosazrebaTa/argumentebis Sesafaseblad.

•� gansazRvravs modalur klass da afasebs saSualos, medianas da diapazons dajgufebul monacemTa simravlisTvis, iTvaliswinebs maT realur viTarebaSi gadawyvetilebis miRebisas.

•� gamoTqvams varauds xdomilobis mosalodnelobis Sesaxeb monacemTa safuZvelze (mag. fardobiTi sixSiris mixedviT) da asabuTebs varaudis marTlzomierebas.

Sinaarsi1. monacemTa Segrovebis saSualebani: kiTxvaris/anketis Sedgena da respondentTa

gamokiTxva (warmomadgenlobiTi jgufis SerCevis gareSe)2. monacemTa klasifikacia da organizacia: raodenobriv monacemTa dajgufeba

sasruli raodenobis intervalTa klasebad3. monacemTa mowesrigebuli erTobliobebis raodenobrivi da Tvisebrivi niSnebi:

tipuri da gamorCeuli (mag., eqstremaluri, iSviaTi) monacemebi; sixSireTa ganawileba; dagrovili sixSire, dagrovili fardobiTi sixSire; monacemTa poziciis maxasiaTebeli ­ rangi.

4. monacemTa warmodgenis saSualebani Tvisebrivi da raodenobrivi monacemebisTvis: diagramis nairsaxeobani (foTlebiani Reroebis msgavsi diagramebi, histograma, sixSiruli poligoni, ogiva, dagrovil fardobiT sixSireTa diagrama)

5. Semajamebeli ricxviTi maxasiaTeblebi Tvisebrivi da daujgufebeli raodenobrivi monacemebisTvis: monacemTa gafantulobis sazomebi (standartuli gadaxra)

6. albaToba: operaciebi xdomilobebze (xdomilobaTa gaerTianeba, TanakveTa); damoukidebel xdomilebaTa albaTobebis gamoTvla jamis albaTobisa da kombinatoruli analizis gamoyenebiT; geometriuli albaToba monakveTze da brtyel figuraze

Page 301: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�01

sabunebismetyvelo

mecnierebebi

Page 302: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�02

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

Page 303: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�0�

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

1. sabunebismetyvelo ganaTlebis mniSvneloba

Tanamedrove zogadsaganmanaTleblo standarti gulisxmobs moswavlis aRWurvas im codniTa da unar­CvevebiT, romlebic saSualebas miscems mas alRo auRos kacobriobis swraf progress, gamoiyenos Tanamedrove mecnierebis miRwevebi, gaxdes sazogadoebis srulfasovani wevri. codnis pasiuri mimRebidan moswavle unda Camoyalibdes aqtiur Semmecneblad, romelic SeZlebs miRebuli codna gamoiyenos, rogorc profesiuli warmatebisaTvis, aseve sazogadoebis sasikeTod.

imisaTvis, rom sabunebismetyvelo mecnierebebis swavlebam daakmayofilos aRniSnuli kriteriumebi, saWiroa moswavles:

•� gauCndes interesi garemomcveli samyaros kvlevis, siaxleTa aRmoCenisa da Secnobis mimarT;

•� ganuviTardes bunebismetyvelisaTvis saWiro elementaruli kvleva­ZiebiTi da maTi sxvadasxva situaciaSi gamoyenebis unar­Cvevebi;

•� gacnobierebuli hqondes samyaroSi mimdinare procesebis erTianoba;•� Camouyalibdes garemomcvel samyaroze zrunvis unar­Cvevebi;•� gamoumuSavdes damoukidebeli, kritikuli azrovnebis da komunikaciis

unari; •� ganuviTardes TviTSefasebis da TviTkontrolis unari, sxvaTa

azris dafasebis da gaziarebis unari, gansazRvros Tavisi adgili sazogadoebaSi;

•� mieces jansaRi da usafrTxo cxovrebis wesis dauflebis SesaZlebloba;

•� gacnobierebuli hqondes mecnierebis roli da adamianTa TanamSromlobis aucilebloba kacobriobis progresisaTvis.

bunebismetyvelebis swavlebisas yuradRebis gamaxvileba ganwyoba­damokidebulebebisa da unar­Cvevebis ganviTarebaze, kvleva­Ziebasa da codnis gamoyenebaze aris rogorc Tanamedrove pedagogiuri meTodikis, ise qarTuli klasikuri didaqtikis moTxovnac. iakob gogebaSvilis Tanaxmad, umTavresi mizani bunebis Seswavlisa aris _ `gauxsnas ymawvils TanagrZnoba bunebisa, Seayvaros misi gamoZieba da misi ganxilva~ (`bunebis kari~, I gamocemis winasityvaoba).

2. sabunebismetyvelo mecnierebebis swavlebis mizani da amocanebi

mizani : sabunebismetyvelo disciplinebis swavlebis mizania aziaros moswavle

mecnierebis safuZvlebs da ganuviTaros kvlevis unar-Cvevebi, rac mas saSualebas miscems Seicnos da gaiTavisos samyaro, CaerTos sazogadoebrivi saqmianobis sxvadasxva sferoSi, igrZnos pasuxismgebloba sakuTari Tavis, sazogadoebisa da garemos mimarT.

amocanebi:codna:

•� cocxali samyaro da sasicocxlo procesebi;•� samyaroSi mimdinare fizikuri da qimiuri procesebi;•� dedamiwa da garesamyaro; •� garemos mdgradi ganviTarebis principebi.

Page 304: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�0�

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

unar-Cvevebi:•� dakvirveba, aRwera•� aRricxva•� klasifikacia•� gazomva/sidideebis gamoyeneba•� komunikacia •� ganWvreta/hipoTezis gamoTqma•� dagegmva•� monacemebis interpretacia•� cdis Catareba•� modelis Seqmna da gamoyeneba

damokidebuleba:•� interesi sabunebismetyvelo disciplinebis mimarT;•� sabunebismetyvelo mecnierebebis mniSvnelobis gaazreba;•� interesi mecnieruli kvlevisa da siaxleebis mimarT;•� TanamSromlobis survili;•� garemoze zrunva da pasuxismgebloba;•� usafrTxo cxovrebis wesis dacvis mniSvnelobis gaazreba.

3. safexurebis aRwera

dawyebiTi safexuri (I ­ VI klasebi)dawyebiT safexurze moswavle iwyebs garemoSi damoukideblad orientirebas da

uCndeba misi kvlevis survili. swavlebis am safexurze safuZveli unda Caeyaros moswavlis mier garemos pasiuri

aRqmidan aqtiur Semecnebaze gadasvlas, SemoqmedebiTi azrovnebisa da garemosadmi swori damokidebulebis Camoyalibebas;

biomravalferovnebis, materiis, energiis da fizikuri Zalebis Secnobas. moswavlem unda SeZlos miRebuli codnisa da SeZenili gamocdilebis yoveldRiur cxovrebaSi gamoyeneba.

dawyebiT safexurze moswavles uviTardeba specifikuri unar­Cvevebi, romelTagan prioritetulia:

garemoze dakvirveba (rogorc sakuTari grZnobis organoebis, ise martivi xelsawyoebis gamoyenebiT);

bunebrivi movlenebis amocnoba da martivi procesebis aRwera;monacemebis Segroveba dakvirvebis, martivi eqsperimentis, sainformacio

wyaroebis gamoyenebiT;gamosakvlevi sakiTxis Sesaxeb kiTxvebis dasma;obieqtebis klasifikacia maTi maxasiaTeblebis mixedviT;raodenobrivi monacemebis aRricxva, maTi organizeba da prezentaciis

sxvadasxva saSualebiT warmodgena; garemoze zrunva, usafrTxoebis wesebis dacva.

sabazo safexuri (VII­ IXklasebi)swavlebis am safexurze moswavle iRrmavebs SemecnebisaTvis saWiro unar­

Cvevebs. moswavle movlenebis garegnuli aRweridan gadadis movlenaTa arsis wvdomaze ZiriTadi fizikuri da qimiuri kanonebis SecnobiT. moswavle iwyebs empiriuli gziT samyaros aRqmas, SemoqmedebiTad azrovnebas, cdilobs samyaroSi adamianis adgilisa da mniSvnelobis gansazRvras.

Page 305: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�0�

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

sabazo safexurze moswavle iviTarebs specifikur unar­Cvevebs, romelTagan prioritetulia:kvlevis zogierTi Tanamedrove meTodis gamoyeneba;samecniero literaturis moZieba da gamoyeneba;eqsperimentis dagegmva da warmarTva, monacemTa Segroveba­damuSaveba; kritikuli analizi, daskvnebis gamotana;prezentacia (grafikebis, diagramebis, modelis Seqmna).

saSualo safexuri (X­ XII klasebi)swavlis bolo safexurze xdeba sabunebismetyvelo ganaTlebis Semdgomi

gaRrmaveba, safuZveli eyreba profesiul codnas, raTa saSualo skolis kursamTavrebulma SeZlos swavlis gagrZeleba, srulfasovani ganaTlebis miReba da Tanamedrove sazogadoebaSi integracia. am safexurze moswavles saSualeba eZleva gaiazros sabunebismetyvelo dargSi muSaobis Taviseburebani, daafasos sabunebismetyvelo mecnierebisa da teqnologiebis mniSvneloba progresisaTvis da gaicnobieros is didi pasuxismgebloba, romelic daekisreba mas, rogorc mkvlevars da rogorc moqalaqes.

swavlebis am safexurze moswavle iviTarebs specifikur unar­Cvevebs, romelTagan prioritetulia:damoukidebeli azrovnebis unaris gaRrmaveba, raTa moswavlem SeZlos sakuTari

an sxvaTa monacemebiT manipulireba, axali an Secvlili situaciis Sedegebis winaswar ganWvreta, hipoTezis gamoTqma, eqsperimentuli modelis Seqmna;

proeqtis Seqmna, warmarTva da dacva farTo auditoriis winaSe.

4. specifikuri unar-Cvevebi da maTi ganviTareba safexurebis mixedviT

nebismieri sagnis aTviseba gacilebiT ufro efeqturad xdeba im SemTxvevaSi, rodesac moswavle aqtiurad aris Cabmuli Sesaswavli sakiTxis kvleva­ZiebaSi da cnobismoyvareobas ikmayofilebs ara mxolod mza masalis aTvisebiT, aramed informaciis moZiebis, TvalsaCinoebebze muSaobis da interaqtiuli swavlebis procesSi Cabmis gziT. amitom, sabunebismetyvelo sagnebis swavlebisas gansakuT­rebuli yuradReba eqceva specifikuri unar-Cvevebis ganviTarebas.

sabunebismetyvelo mecnierebebi ar aris mxolod aRwerilobiTi xasiaTis, isini aucileblad gulisxmoben sasicocxlo procesebis, fizikuri da qimiuri movlenebis kvlevis gziT Seswavlas. bunebismetyvelebis dauflebisaTvis aucilebelia im specifikuri unar­Cvevebis gamomuSaveba, romlebic ukavSirdeba garemos kvlevas.

am unar­Cvevebis CamonaTvali da ganmarteba mocemulia cxrilSi.

Page 306: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�0�

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

kvlevis unar-Cvevebi ganmarteba

1. dakvirveba, aRweradakvirveba, aRweraSegrZnebis organoebis da martivi xelsawyoebis saSualebiT obieqtebis da movlenebis maxasiaTeblebis gansazRvra

2. aRricxvaaRricxva dakvirvebis Sedegis Cawera, Caxatva, sxv.

3. klasifikaciaklasifikaciaobieqtebis da movlenebis dajgufeba maTi maxasiaTeblebis mixedviT

4. gazomva/sidideebisgazomva/sidideebis gamoyeneba

Sesabamisi sazomi erTeulebis gamoyenebiT raodenobrivi aRwerasivrciTi da droiTi urTierTobebis gansazRvracvladi maxasiaTeblebis gamovlena

5. komunikaciakomunikacia

weriTi da zepiri metyvelebis, grafikebis, cxrilebis, diagramebis da prezentaciis sxva saSualebaTa (maT Soris teqnologiaze damyarebuli) gamoyeneba

6. ganWvreta/hipoTezisganWvreta/hipoTezis gamoTqma

mosalodneli Sedegebis Taobaze varaudis gamoTqma

7. dagegmvadagegmva qmedebebis Tanmimdevrobis gansazRvra

8. cdis Catarebacdis CatarebameTodikis SerCeva da eqsperimentuli monacemebis Segroveba

9. monacemebismonacemebis interpretacia

sakuTari an sxvis mier miRebuli monacemebis analizi, ganzogadeba

10. modelis Seqmna damodelis Seqmna da gamoyeneba

movlenis modelireba

zemoT aRniSnuli unar­Cvevebi etapobrivad viTardeba swavlebis samive safexurze, moswavlis gonebrivi da fizikuri SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT. unarebis safexurebrivi ganviTareba warmodgenilia cxrilSi:

Page 307: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�0�

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

dawyebiTi safexuri sabazo safexuri saSualo safexurikv

lev

is u

nar-C

veve

bi

•� svams SekiTxvebs obieqtebis da movlenebis Sesaxeb, da eZebs gzebs maTze pasuxis gasacemad.

•� agrovebs monacemebs uSualo dakvirvebiT an martivi cdebis saSualebiT.

•� iyenebs asakis Sesabamis xelsawyoebs monacemebis mosapoveblad.

•� iyenebs monacemebis/informaciis warmodegnis martiv xerxebs (teqstis, naxatebis, rukebis, cxrilebis)

•� svams SekiTxvebs obieqtebis da movlenebis Sesaxeb maTi gamokvlevis mizniT.

•� agrovebs monacemebs uSualo dakvirvebiT, cdebis saSualebiT, da/an saxvadasxva informaciuli wyaroebidan

•� iyenebs xelsawyoebs monacemebis mosapoveblad da/an dakvirvebis procesis gasaumjobeseblad

•� warmoadgens monacemebs prezentaciis mravalgvari saSualebebiT (cxrilebi, grafikebi, maTematikuri da fizikuri modelebi)

•� gamoTqvams Semowmebad hipoTezas, gegmavs eqsperiments mis Sesamowmeblad.

•� akeTebs arCevans da iyenebs monacemebis mopovebis strategiebs

•� irCevs da iyenebs xelsawyoebs monacemebis mosapoveblad da/an dakvirvebis procesis gasaumjobeseblad

•� irCevs monacemebis warmodgenis formebsa da saSualebebs da waradgens farTo auditoriis winaSe

5. mimarTulebebi da maTi aRwera

bunebismetyvelebis saskolo kursis Sinaarsi dayofilia mimarTulebebad. TiToeuli maTgani warmoaCens, Tu raze unda gamaxvildes yuradReba swavlebis ama Tu im safexurze. mimarTulebebi erTmaneTTan mWidro kavSirSia da emsaxureba samyaros erTianobis Secnobas.

dawyebiT safexurze sagani ,,bunebismetyveleba~ pirobiTad dayofilia 4 mimarTulebad:

1. cocxali samyaro (biologiis elementebi)cocxali samyaro (biologiis elementebi)2. sxeulebi da movlenebi (fizikisa da qimiis elementebi)sxeulebi da movlenebi (fizikisa da qimiis elementebi) 3. dedamiwa da garesamyaro (geografiisa da astronomiis elementebi)dedamiwa da garesamyaro (geografiisa da astronomiis elementebi)4. adamiani da garemo (samoqalaqo aRzrdis elementebi)

mimarTulebebi `adamiani da garemo~ da `dedamiwa da garesamyaro~ mxolod dawyebiT safexurzea integrirebuli bunebis kursSi, xolo mimarTuleba `sxeulebi da movlenebi~ Semdeg safexurze 2 mimarTulebad iyofa: `fizikuri movlenebi~ da `qimiuri movlenebi~.

Page 308: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�0�

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

sabazo safexurze sagani ,,bunebismetyveleba~ dayofilia sam mimarTulebad:1. cocxali samyaro (biologiis safuZvlebi);2. fizikuri movlenebi (fizikis safuZvlebi);3. qimiuri movlenebi (qimiis safuZvlebi).

saSualo safexurze sagnebi ,,biologia~, ,,qimia~, ,,fizika~ iswavleba Semdegi mimarTulebebis saxiT:

1. cocxali samyaro (biologia)cocxali samyaro (biologia)2. fizikuri movlenebi (fizika)fizikuri movlenebi (fizika)3. qimiuri movlenebi (qimia)qimiuri movlenebi (qimia)

cocxali samyaro (dawyebiTi, sabazo da saSualo safexuri)moswavle dawyebiT safexurze ecnoba: cocxali bunebis mravalferovnebas,

organizmebis agebulebisa da cxovrebis Taviseburebebs, organizmebis ZiriTad jgu­febs da maT maxasiaTeblebs, ZiriTad sasicocxlo moTxovnilebebs, sasicocxlo ciklebs. moswavle agrovebs informacias im garemo pirobebis Sesaxeb, romlebic xels uwyobs organizmebis zrdasa da ganviTarebas; ecnobian organizmebis garemosTan Seguebis formebs. moswavle acnobierebs, rom garemo mravalferovani da dinamiuria, Sedgeba erTmaneTTan mWidrod dakavSirebuli cocxali da aracocxali komponentebisagan. moswavle garemomcvel samyaros Seicnobs dakvirvebis (martivi xelsawyoebis gamoyenebiT), aRweris da klasifikaciis gziT.

moswavle sabazo safexurze ecnoba: sicocxlis ujreduli organizaciis, nivTierebaTa da energiis cvlis, gamravlebis, memkvidreobiTobis, sicocxlis ganviTarebis zogad principebs; adamianis organizmis cxovelqmedebis (organoTa sistemebis doneze) fizikur da qimiur kanonzomierebebs, homeostazis fenomens; ekosistemebis komponentebs, maT urTierTkavSirs da ekosistemaSi mimdinare procesebs.

moswavle iTvisebs kvlevis zogierT citologiur, genetikur da fiziologiur meTods; eufleba biologiuri eqsperimentis dagegmvasa da warmarTvas, eCveva monacemebis kritikul analizs.

moswavle ecnoba im zogierTi aRmoCenis istorias, romelmac gadamwyveti roli iTamaSa biologiisa da medicinis ganviTarebaSi.

moswavle saSualo safexurze ecnoba sicocxlis fenomens molekulur doneze: matricul reaqciebs, genebis gamovlenis da regulaciis principebs, avtotrofuli da heterotrofuli ujredebis cxovelqmedebas;

moswavle ecnoba adamianis normaluri anatomiis da fiziologiis kerZo sakiTxebs da homeostazis darRvevis zogierT magaliTs.

moswavle ecnoba kvlevis Tanamedrove meTodebs, qmnis konkretuli biologiuri procesis Seswavlis proeqts, asrulebs mas da axdens miRebuli Sedegebis prezentacias farTo auditoriis winaSe;

moswavle ecnoba biologiis sxvadasxva dargis specifikas, konkretuli magaliTebiT acnobierebs mecnieruli muSaobis sirTuleebs, mecnieris pasuxismgeblobas da Tavdadebas.

adamiani da garemo (dawyebiTi safexuri) am mimarTulebis farglebSi moswavle ecnoba adamiansa da garemos Soris

arsebul urTierTdamokidebulebas, agrovebs informacias, Tu rogor moqmedebs garemo adamianTa cxovrebis nirze da piriqiT, rogor icvleba garesamyaro adamianis zemoqmedebis Sedegad; ecnoba bunebrivi simdidreebis mravalferovnebas, maTi racionalurad gamoyenebis gzebs da sayofacxovrebo narCenebis swori utilizaciis meTodebs.

Page 309: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�0�

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

moswavles uyalibdeba piradi da jgufuri pasuxismgebloba da aqtiurad erTveba lokaluri garemos dacvis saqmeSi.

moswavle ecnoba janmrTeli da usafrTxo cxovrebis wesebs.

dedamiwa da garesamyaro (dawyebiTi safexuri)moswavle ecnoba Sexedulebebs dedamiwis, mzis sistemisa da samyaros dinamiuri

bunebis Sesaxeb. mas saSualeba eZleva droisa da sivrcis Sesaxeb swori warmodgena ganiviTaros. moswavle Seiswavlis bunebaSi mimdinare ciklur procesebs, dedamiwaze sicocxlis arsebobisaTvis aucilebel resursebs, ikvlevs maTi gamoyenebis gzebs da saSualebebs.

garemos Secnobis meTodebis dasaufleblad gaTvaliswinebulia praqtikuli samuSaoebi, maT Soris, uSualo dakvirveba da saswavlo cdebi, martivi xelsawyoebis gacnoba da gazomva­gamoTvliTi samuSaoebis Catareba, adgilze orientireba, rukebis gamoyeneba, obieqtebis da procesebis modelireba da sxv.

sxeulebi da movlenebi (dawyebiTi safexuri) mimarTulebis mizania moswavles daanaxos kavSiri mis irgvliv arsebul sagnebsa

Tu bunebriv movlenebs Soris.moswavle akvirdeba, ikvlevs da svams kiTxvebs nivTieri samyaros da masSi

mimdinare movlenebis Sesaxeb, eufleba jgufuri muSaobis Cvevebs, swavlobs informaciis Segrovebas da cdilobs dasmul kiTxvebze pasuxis gacemas.

martivi eqsperimentebis CatarebiT moswavle eCveva xelsawyoebTan muSaobas, maT sworad, daniSnulebis mixedviT gamoyenebas da usafrTxoebis wesebis dacvas.

dawyebiT safexurze dakvirvebis Sedegebis gadmocema xdeba jer naxatebisa da martivi sqemebis, mogvianebiT ki _ cxrilebis saSualebiT.

moswavle Seiswavlis: moZraobis martiv formebs da maT gamomwvev mizezebs, sxeulTa wonasworobas, energiis ZiriTad formebsa da wyaroebs, masalaTa da nivTierebaTa ZiriTad Tvisebebs. miRebuli codnis safuZvelze is amyarebs kavSirs kvlevis Sedegebsa da mecnierul mosazrebebs Soris, amzadebs martiv modelebs da axdens maT demonstrirebas. am safexuris bolosaTvis dagrovili codnisa da gamomuSavebuli unar­Cvevebis safuZvelze moswavle cdilobs daadginos movlenebs Soris mizez­Sedegobrivi kavSirebi, rac gauRrmavebs samyaros kvlevisadmi interess.

fizikuri movlenebi ( sabazo da saSualo safexuri) moswavle sabazo safexurze ecnoba samyaros universalur kanonebs, mecnieruli

ideebis ganviTarebas da sxvadasxva saxis modelebis gamoyenebiT cdilobs movlenaTa axsnas;

mozardi Seiswavlis bunebaSi arsebul ZalTa moqmedebis Sedegebs, siTbur da eleqtromagnitur movlenebs, aRwers maT Tvisebrivad da raodenobrivad, ecnoba yoveldRiur cxovrebaSi maTi gamoyenebis magaliTebs;

gegmavs eqsperimentebs, atarebs maT damoukideblad an TanaklaselebTan erTad, swavlobs Sedegebis sworad formulirebas da Tavisi mosazrebebis cxrilebisa da grafikebis saSualebiT gadmocemas;

iziarebs sxvaTa Sexedulebebs da afasebs maT; moiZiebs informacias mecnieruli kvlevebis Sesaxeb da iazrebs maT mniSvnelobas

Tanamedrove cxovrebisTvis. saSualo safexurze moswavle iRrmavebs sabazo safexurze SeZenil codnas,

Seiswavlis da aanalizebs Tanamedrove fizikis miRwevebs, sabunebismetyvelo mecnierebebis ganviTarebis dadebiT da uaryofiT gavlenas garemoze, iZens mec­

Page 310: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�10

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

nieruli kvlevis unar­Cvevebs da eqmneba myari safuZveli momavali saqmianobisaTvis. am safexuris bolos moswavle damoukideblad gegmavs da warmarTavs martiv eqsperiments, gamoTqvams da amowmebs hipoTezas;

mozardi sxvadasxva wyarodan moiZiebs informacias mecnieruli kvlevebis Sesaxeb, adarebs maT sakuTari kvlevis Sedegebs, irCevs monacemebis warmodgenis formebsa da saSualebebs da akeTebs prezentacias farTo auditoriis winaSe.

qimiuri movlenebi. (sabazo da saSualo safexuri )sabazo safexurze am mimarTulebis swavlebis ZiriTadi mizania: moswavleebi

Caswvdnen qimiis ZiriTadi kanonebis arss, gaerkvnen atomur­molekulur moZRvrebaSi, SeZlon qimiur reaqciaTa Tvisebrivi da raodenobrivi daxasiaTeba, gaecnon elementTa perioduli sistemas, misi Seqmnis istorias, hqondeT warmodgena qimiur bmebze, araorganul da organul naerTebsa da maT praqtikul gamoyenebaze.

am safexurze moswavleebi unda daeuflon kvlevisa da komunikaciis aucilebel unar­Cvevebs. moswavleebma unda SeZlon Seswavlili Teoriuli sakiTxebis praqti­kuli gamoyeneba: eqsperimentis damoukideblad Catareba, monacemebis Segroveba, analizi da saTanado daskvnebis gamotana. maT unda SeZlon TavianTi monacemebisa da daskvnebis sazogadoebisaTvis wardgena prezentaciis sxvadasxva saSualebis gamoyenebiT. moswavleebs TandaTan unda gamoumuSavdeT kritikuli azrovnebis unari.

saSualo safexurze moswavle sabazo safexurze miRebuli informaciisa da gamocdilebis safuZvelze iRrmavebs codnas qimiuri reaqciebis mimdinareobis kanonzomierebaTa Sesaxeb. am Sedegs is aRwevs cdebis dagegmvisa da Catarebis safuZvelze. atomis aRnagobis, qimiuri bmebis bunebisa da periodulobis kanonis Seswavlis safuZvelze is ganWvrets elementTa da maT naerTTa Tvisebebs. moswavles eqmneba srulyofili warmodgena Termoqimiur da eleqtroqimiur procesebze. igi ecnoba qimiuri warmoebis safuZvlebs, aRwers teqnologiur sqemebs naerTTa qimiuri Tvisebebis safuZvelze. moswavle maswavleblis daxmarebiT ikvlevs qimiur warmoebasTan dakavSirebul garemos dacvis problemebs. am safexurze moswavle ecnoba gamoCenil mecnier­qimikosTa Semoqmedebis istorias.

6. sabunebismetyvelo sagnebis swavlebis organizacia safexurebis mixedviT

dawyebiT safexurze iswavleba integrirebuli sagani ,,bunebismetyveleba”, romelic aerTianebs codnas geografiis, astronomiis, biologiis, fizikis, qimiis da samoqalaqo aRzrdis sferoebidan.

sabunebismetyvelo disciplinebi xels uwyobs moswavlis mier samyaros adekvaturi aRqmis Camoyalibebas, xolo samoqalaqo ganaTleba uviTarebs moswavles garemosadmi pozitiur damokidebulebas da garemoze pasuxismgeblobis grZnobas.

sabazo safexurze sagani `bunebismetyveleba~ iswavleba ori alternatiuli sqemiT:

a. _ biologiis, fizikis, qimiis safuZvlebis integrirebuli kursi.b. _ trimestruli kursi: TiTo trimestrSi – TiTo disciplina _ biologia,

fizika, qimia.

saSualo safexurze iswavleba sagnebi: `biologia~, `fizika~, `qimia~.X klasSi es sagnebi iswavleba trimestruli principiT (TiTo trimestrSi –

TiTo disciplina).XI da XII klasebSi `biologia~, “fizika”, “qimia” Sedis arCeviTi sagnebis

jgufSi da iswavleba erTwliani intensiuri kursis saxiT.

Page 311: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�11

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

7. saswavlo gegmis struqtura

bunebismetyvelebis sagnobriv programaSi aRwerilia is savaldebulo moTxovnebi, romlebsac unda akmayofilebdes yoveli moswavle TiToeuli klasis dasrulebis Semdeg. es moTxovnebi, TiToeuli mimarTulebisaTvis, Sedegebisa da indikatorebis saxiTaa Camoyalibebuli.

Sedegi gviCvenebs, Tu ra unda SeeZlos moswavles swavlis mocemuli etapis (klasis) dasrulebis Semdeg.

indikatori aris debuleba im codnisa da unar­Cvevebis demonstrirebis Sesaxeb, romelic Camoyalibebulia Sesabamis SedegSi.

indikatoris ZiriTadi daniSnulebaa gamoavlinos, miRweulia Tu ara Sedegi. indikatori orientirebulia unar­Cvevebze da Camoyalibebulia aqtivobis enaze. SedegTan dakavSirebuli indikatorebis erToblioba faravs Sedegs da, amave dros, TiToeuli maTgani warmoaCens Sedegs romelime kuTxiT.

dawyebiTi safexuri (I-VI klasebi)

bunebismetyvelebaintegrirebuli kursi

saSualo safexuri (X klasi)

bunebismetyvelebaintegrirebuli an intensiuri trimestruli kursi

saSualo safexuri (X klasi)

biologia _ qimia _ fizikaintensiuri trimestruli kursi

(X/XII klasebiarCeviTi sagnebi)

biologia qimia fizika

erTwliani intensiuri kursi

Page 312: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�12

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

Sedegebi dajgufebulia mimarTulebebis mixedviT.

TiToeuli safexuris Sesabamisi Sedegebisa da maTi indikatorebis erTobliobas Tan erTvis sarekomendacio Sinaarsi, romelic aris saswavlo masalis im sakiTxTa CamonaTvali, romlis gamoyenebiTac SesaZlebelia Camoyalibebuli Sedegebis miRweva swavlebis mocemul klasSi.

stadartis Sedegebs Tan axlavs indeqsi. indeqsi informacias iZleva sagnis, klasis da Sedegis nomris Sesaxeb. mag.:

bun. III. 7. _ bun. _ sagani

III. _ klasi

7. _ Sedegis nomeri.

sabunebismetyvelo sagnebis Semoklebebi indeqsebSi:

bun. _ bunebismetyveleba

qim. _ qimia

fiz. _ fizika

biol. _ biologia

Page 313: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�1�

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

I klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

bun. I. mimarTuleba:

cocxali samyarosxeulebi da movlenebi

dedamiwa da garesamyaro

adamiani da garemo

1. moswavlemoswavle acnobierebs SegrZnebis organoebis mniSvnelobas garemos aRqmaSi

2. moswavle aRwersmoswavle aRwers sakuTar Tavs da garemomcvel cocxal obieqtebs

3. moswavle aRwers obieqtebs (movlenebs) Soris msgavsebas da gansxvavebas

4. moswavle orientirebs skolis teritoriaze

5. moswavle axasiaTebs dRe­Ramis monacvleobasTan dakavSirebul movlenebs

6. moswavle aRwers lokalur garemos

7. moswavle axasiaTebsaxasiaTebs sezonur movlenebs

8. moswavle eufleba piradi higienisa da usafrTxo qcevis elementarul wesebs

9. moswavles uyalibdeba damokidebuleba sakuTari garemosadmi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: cocxali samyaro

bun. I. 1. moswavle acnobierebs SegrZnebis organoebis mniSvnelobas garemos aRqmaSi

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� CamoTvlis adamianis SegrZnebebs da ukavSirebs maT Sesabamis organoebs, gamoxatavs kavSirs piqtogramebiT;

•� SegrZnebis organoebis (erTdroulad ori) daxmarebiT aRwers misTvis nacnobi obieqtebis maxasiaTeblebs (mag., limoni yviTeli da mJavea, Tovli TeTri da civia);

•� ukavSirebs obieqtis zogierT maxasiaTebels Sesabamis SegrZnebis organos (mag., wiTeli _ Tvali; mJave _ ena, Tbili _ kani);

•� iyenebs martiv xelsawyoebs (mag., lupa, stetoskopi) SegrZnebis organoebiT garemos aRqmis gasaZliereblad;

•� sakuTar SegrZnebis an dakvirvebis Sedegad miRebul STabeWdilebas gamoxatavs sxvadasxva saSualebebiT (mag., sityvebiT, xatviT, pantomimiT).

bun. I. 2. moswavle aRwers sakuTar Tavs da garemomcvel cocxal obieqtebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aRwers adamians (sakuTar Tavs) TvalsaCino garegnuli niSnebis mixedviT;•� svams kiTxvebs da eZebs pasuxebs cxovelebis da mcenareebis mravalferovnebis

aRsawerad; •� ajgufebs cocxal obieqtebs mcenareebad da cxovelebad da aRwers maT

ganmasxvavebel niSnebs;•� ilustraciaze an bunebaSi arsebul obieqtebs miakuTvnebs cocxals da

aracocxals (martiv TvalnaTliv magaliTebze).

Page 314: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�1�

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

mimarTuleba: sxeulebi da movlenebi

bun. I. 3. moswavle aRwers obieqtebs (movlenebs) Soris msgavsebas da gansxvavebas 3. moswavle aRwers obieqtebs (movlenebs) Soris msgavsebas da gansxvavebasmoswavle aRwers obieqtebs (movlenebs) Soris msgavsebas da gansxvavebas aRwers obieqtebs (movlenebs) Soris msgavsebas da gansxvavebas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adarebs da ajgufebs obieqtebs (erTi an ori niSniT) saklaso oTaxSi, saxlSi, bunebaSi, ilustraciebze, msjelobs maT ganmasxvavebel niSnebze;

•� akvirdeba moZrav da uZrav sxeulebs saklaso oTaxSi, skolis ezoSi, quCaSi da ganasxvavebs maT;

•� poulobs msgavsi daniSnulebis sagnebs saxlsa da skolaSi da aRwers maT;•� ilustraciebze amoicnobs bunebriv sxeulebsa (mag., xe, qva) da adamianis mier

damzadebul sagnebs (mag., magida, aguri).

mimarTuleba: dedamiwa da garesamyaro

bun. I. 4. moswavle orientirebs skolis teritoriaze 4. moswavle orientirebs skolis teritoriazemoswavle orientirebs skolis teritoriaze orientirebs skolis teritoriaze

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� afiqsirebs saswavlo garemoSi (mag., saklaso oTaxi, derefani, skolis ezo) obieqtebis daniSnulebasa da ganlagebas (Sors – axlos, zemoT _ qvemoT, marjvniv _ marcxniv, win _ ukan, SigniT _ gareT);

•� skolaSi agnebs misTvis mniSvnelovan adgilebs (mag., saklaso oTaxi, sportuli darbazi, tualeti, bufeti, eqimis kabineti, adgils sadac unda daelodos ufross);

•� xatavs saswavlo garemos Sesabamisi obieqtebiT (mag., skolis Senoba, ezo, saklaso oTaxi).

bun. I. 5. moswavle axasiaTebs dRe-Ramis monacvleobasTan dakavSirebul movlenebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� bunebaSi an ilustraciebze amoicnobs ciur sxeulebs (mze, mTvare, varskvlavebi) da gansazRvravs mzis gamoCenis dros;

•� CamoTvlis kviris dReebs TanmimdevrobiT da ganasxvavebs maT misTvis mniSvnelovani maxasiaTeblebis mixedviT (mag., saswavlo dRe _ uqme dRe);

•� aRwers sakuTar aqtivobas dRe­Ramis monacvleobis mixedviT da ukavSirebs konkretul dros (mag., dilis 9 saaTi _ skolis dawyeba, saRamos 6 saaTi _ sayvareli telegadacema);

•� aRwers cxovelTa qcevas dRe­Ramis mixedviT, gadmoscems misTvis saintereso istorias (mag., bus nadiroba RamiT) da akeTebs Canaxatebs.

bun. I. 6. moswavle aRwers lokalur garemos 6. moswavle aRwers lokalur garemosmoswavle aRwers lokalur garemos aRwers lokalur garemos

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� agrovebs dedamiwis zedapirze arsebul qvis nimuSebs, ajgufebs maT TvalsaCino niSnis mixedviT (feri, forma, zoma, simZime, simagre);

•� qmnis lokaluri garemos naxatebs; •� akvirdeba dRis cas, aRwers da xatavs masze arsebul obieqtebs (mag., Rrublebi,

cisartyelasartyela).

Page 315: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�1�

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

bun. I. 7. moswavle axasiaTebs sezonur movlenebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adarebs sezonebs erTmaneTs, saubrobs maT ganmasxvavebel niSnebze, akeTebs kolaJebs an Canaxatebs;

•� aRwers im cvlilebebs, romlebsac ganicdian mcenareebi da cxovelebi sezonebis mixedviT (mag., foTolcvena, yvaviloba, bewvis feris cvla);

•� mohyavs magaliTebi sezonebis mixedviT adamianis saqmianobis da cxovelebis qcevis Sesaxeb (mag., xvna, Tesva, frinvelebis gadafrena);

•� axarisxebs tansacmels sezonebis mixedviT; •� CamoTvlis misTvis mniSvnelovan dResaswaulebs da akavSirebs sezonebTan.

mimarTuleba: adamiani da garemo

bun. I. 8. moswavle eufleba piradi higienisa da usafrTxo qcevis elementarul wesebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da ganmartavs quCaSi moZraobis wesebis amsaxvel ZiriTad pirobiT niSnebs (araumetes sami sapirispiro wyvilisa), xsnis maTi dacvis aucileblobas;

•� saubrobs sayofacxovrebo nivTebis usafrTxo moxmarebis wesebze;•� saubrobs sakuTar qcevaze cxovelebTan da mcenareebTan urTierTobisas;•� asaxelebs pirad, arasaziaro higienis nivTebs (mag., savarcxeli, kbilis

jagrisi, pirsaxoci) da saubrobs maT daniSnulebaze.

bun. I. 9. moswavles uyalibdeba damokidebuleba sakuTari garemosadmi

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� monawileobs saswavlo garemoSi qcevis elementaruli wesebis SemuSavebaSi da icavs maT;

•� ufrTxildeba da uvlis pirad, Tanaklaselebis nivTebsa da saskolois nivTebsa da saskolo inventars;

•� ganasxvavebs sufTa da danagvianebul garemos, sityvierad an Canaxatebis saxiT gadmocems Tavis ganwyobas konkretuli garemos mimarT;

•� aRwers sakuTar qmedebas garemoSi sisufTavis SesanarCuneblad (mag., sayofacxovrebo narCenebis ganTavseba);

•� uziarebs Tanaklaselebs Tavis damokidebulebas sayvareli nivTebis, mcenareebisa da cxovelebis mimarT da axasiaTebs maT misTvis gamorCeuli niSan ­ TvisebebiT;

•� aRwers da ajgufebs adgilebs adamianis aqtivobebis mixedviT (mag., sacxovrebeli, samuSao, dasasvenebeli, gasarTobi, saswavlo).

programis Sinaarsi

I klasis standartis Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemuli Sinaarsis safuZvelze:

cocxali obieqtebiadamiani (sakuTari Tavi) da misi aRnagoba

Page 316: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�1�

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

mcenareTa mravalferovneba: feri, forma, zoma; xe, buCqi, balaxi; xili, bostneuli

cxovelebis mravalferovneba: feri; zoma; moZraobis saxeebi, Sinauri da gareuli cxovelebi

garemos aRqma:SegrZnebebis organoebi da SegrZnebebi: kani _ Sexeba, Tvali _ mxedveloba, ena – gemo, cxviri – ynosva, yuri _ smenagaremoze dasakvirvebeli xelsawyoebi: lupa, stetoskopi

sxeulTa Sedarebasxeulis Tvisebebi: feri, forma, zoma, sigluve, gamWvirvaloba, suni, gemo;moZravi da uZravi sxeulebi bunebrivi da adamianis mier damzadebuli sxeulebi

mimarTebiTi terminebiSors _ axlos, zeviT _ qveviT, marjvniv _ marcxniv, win _ ukan

ca da dedamiwis zedapiri mze, mTvare, varskvlavebi, Rrubeli, cisartyelaqvebi da miwa

dRe da Ramekviris dReebi dRe­Ramis monacvleoba.

saswavlo garemo skolaSi qcevis wesebisaswavlo garemos obieqtebi: skolis Senoba, saklaso oTaxi, skolis ezo sportuli darbazi, tualeti, bufeti, eqimis kabineti da sxv.saskolo inventari piradi da saerTo sargeblobis nivTebi

sezonuri cvlilebebiweliwadis droebibunebrivi movlenebicocxal samyaroSi mimdinare cvlilebebiaroSi mimdinare cvlilebebiadamianis saqmianoba

usafrTxo qcevis wesebiquCaSi usafrTxo moZraobis ZiriTadi pirobiTi niSnebi: SuqniSani, gadasasvlelisayofacxovrebo nivTebis usafrTxo gamoyenebis elementaruli wesebi:eleqtro­xelsawyoebi, gazquracxovelebTan da mcenareebTan usafrTxo urTierTobis wesebi

piradi higienapiradi higienis nivTebi: kbilis jagrisi, savarcxeli, pirsaxoci

Page 317: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�1�

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

II klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

bun.II mimarTuleba:

cocxali samyarosxeulebi da movlenebi

dedamiwa da garesamyaro

adamiani da garemo

1. moswavle aRwers mcenaris da cxovelis ZiriTad garegan nawilebsegan nawilebs

2. moswavle amoicnobs da aRwers zrdis process

3. moswavle aRwers advilad dakvirvebad moZraobebs

4. moswavle ganarCevs da aRwers sinaTlis da siTbos bunebriv da xelovnur wyaroebs

5. moswavle orientirebs nacnob garemoSi

6. moswavle axasiaTebs mzes, dedamiwas da mTvares

7. moswavle amoicnobs da ganasxvavebs lokaluri garemos geografiul obieqtebs

8. moswavle akvirdeba, axasiaTebs da aRwers amindis komponentebs

9. moswavle icavs icavs piradi higienisa da usafrTxo qcevis wesebs

10. moswavle aRwers mcenareebisa da cxovelebis mniSvnelobas adamianisaTvis

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: cocxali samyaro

bun. II. 1. moswavle aRwers mcenaris da cxovelis ZiriTad garegan nawilebsmoswavle aRwers mcenaris da cxovelis ZiriTad garegan nawilebs aRwers mcenaris da cxovelis ZiriTad garegan nawilebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� TvalsaCinoebaze amoicnobs organizmis ZiriTad garegan nawilebs, asaxelebs da gamoTqvams azrs maTi funqciis Sesaxeb;

•� TvalsaCinoebaze amoicnobs sxvadasxva organizmis msgavsi funqciis nawilebs (mag., fexi/frTa/farfli _ moZraoba, cxviri/dingi/xorTumi _ ynosva);

•� mcenareebisa da cxovelebis organizmis ZiriTadi nawilebis mravalferovnebis warmosaCenad agrovebs masalas (mag., herbariumi, Jurnal­gazeTebis, herbariumi, Jurnal­gazeTebis ilustraciebi) da akeTebs kolaJs;

•� asrulebs martiv instruqciebs da fragmentebisagan qmnis mcenaris, cxovelis, adamianis gamosaxulebas.

Page 318: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�1�

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

bun. II. 2. moswavle amoicnobs da aRwers zrdis process

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� svams kiTxvebs da eZebs pasuxebs organizmis zrdisTvis aucilebeli pirobebis gamosavlenad (mag., sakvebi, sabinadro garemo, sakvebi, sabinadro garemo);

•� moipovebs masalas zrdis procesis sailustraciod (mag., tansacmlis dapataraveba, sxvadasxva asakSi gadaRebuli fotosuraTebi, sarZeve kbilebis mocvla);

•� adarebs naSierebs, zrdasrul cxovelebs da aRwers zrdis periodSi momxdar cvlilebebs (mag., zomis, feris an safarvelis cvlileba).

mimarTuleba: sxeulebi da movlenebi

bun. II. 3. moswavle aRwers advilad dakvirvebad moZraobebsmoswavle aRwers advilad dakvirvebad moZraobebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� akvirdeba da aRwers TamaSis dros Sesrulebul moZraobebs (sriali, triali, qanaoba);

•� akvirdeba moZrav sxeulebs da adarebs maT siswrafis mixedviT;•� yoveldRiuri cxovrebidan mohyavs sxvadasxva obieqtis (mag., adamiani, cxoveli,

manqana, gemi, TviTmfrinavi) moZraobis magaliTebi; •� akvirdeba da asaxelebs moZravi obieqtis nawilebs, romelTa meSveobiTac xdeba

misi (obieqtis) gadaadgileba (mag., borblebi, fexebi, frTebi);•� akvirdeba da miuTiTebs im faqtorebs, romlebic gavlenas axdens sxeulTa

daZvras, moZraobasa da gaCerebaze (mag., zoma, forma, simZime, zedapiris forma).

bun. II. 4. moswavle ganarCevs da aRwers sinaTlis da siTbos bunebriv damoswavle ganarCevs da aRwers sinaTlis da siTbos bunebriv da ganarCevs da aRwers sinaTlis da siTbos bunebriv da xelovnur wyaroebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� akvirdeba da axasiaTebs sinaTlis da siTbos gavrcelebis Taviseburebebs;•� TanaklaselebTan erTad SeimuSavebs yoveldRiur cxovrebaSi siTbos da

sinaTlis wyaroebis usafrTxo gamoyenebis wesebs; •� ilustraciebze da/an bunebaSi amoicnobs sinaTlis da siTbos bunebriv da

xelovnur wyaroebs;•� msjelobs sinaTlisa da siTbos mniSvnelobaze misTvis da misi uSualo

garemosTvis.

mimarTuleba: dedamiwa da garesamyaro

bun. II. 5. moswavle orientirebs nacnob garemoSimoswavle orientirebs nacnob garemoSi orientirebs nacnob garemoSi

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� akvirdeba da aRwers gzas saxlidan skolamde. afiqsirebs gzaze arsebul misTvis mniSvnelovan xelovnur da bunebriv orientirebs (obieqtebs). monacemebs warmoadgens naxatis saxiT;

Page 319: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�1�

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

•� asaxelebs nacnob garemos (mag., sakuTar sacxovrebels, skolas, ezos, parki) da misTvis mniSvnelovan orientirebs. aRwers marSrutebs am obieqtebamde;

•� asrulebs da Tavadac gascems martiv instruqciebs (araumetes 3­4 mimarTulebisa) nacnob teritoriaze (mag., skolis teritoria) orientirebisTvis.

bun. II. 6. moswavle axasiaTebs mzes, dedamiwas da mTvares axasiaTebs mzes, dedamiwas da mTvares

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aRwers dRis ganmavlobaSi mzis mdebareobis cvlilebas erTi da imave obieqtis (mag., oTaxis fanjara) mimarT;

•� mzian amindSi akvirdeba erTi da imave obieqtis Crdilis cvlilebas dRis ganmavlobaSi da akavSirebs mas garkveul drosTan (dila, SuadRe, saRamo);

•� adarebs mzesa da mTvares `naTebis~ (sikaSkaSe, siTbo) mixedviT;•� iyenebs sxvadasxva TvalsaCinoebas (mag., ruka, globusi, kosmosidan gadaRebuli

suraTebi) dedamiwis formis dasaxasiaTeblad.

bun. II. 7. moswavle amoicnobs da ganasxvavebs lokaluri garemos geografiulmoswavle amoicnobs da ganasxvavebs lokaluri garemos geografiul amoicnobs da ganasxvavebs lokaluri garemos geografiul obieqtebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� erTmaneTisagan asxvavebs wyalsa da xmeleTs globussa da rukaze feris mixedviT;

•� mohyavs wylisa (mag., tba, mdinare) da xmeleTis (mag., mTa, vake…) obieqtebis magaliTebi da ganasxvavebs maT;

•� maswavleblis daxmarebiT ikvlevs lokalur garemos, adekvaturad iyenebs geografiuli obieqtebis aRmniSvnel terminebs da qmnis maT martiv modelebs (mag., Zerwavs).

bun. II. 8. moswavle akvirdeba, axasiaTebs da aRwers amindis komponentebsmoswavle akvirdeba, axasiaTebs da aRwers amindis komponentebs akvirdeba, axasiaTebs da aRwers amindis komponentebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� CamoTvlis amindis ganmsazRvrel komponentebs (mag., naleqebi, qari, siTbo, sicive), qmnis am komponentebis aRmniSvnel simbolikas, akeTebs Sesabamis dRiurs;

•� msjelobs TiToeuli sezonisaTvis damaxasiaTebeli amindis Sesaxeb;•� gamoxatavs Tavis ganwyobas sxvadasxva amindis mimarT;•� TanmimdevrobiT CamoTvlis sezonebs da Tveebs;•� akvirdeba cocxali organizmebis qcevas amindis cvlilebasTan dakavSirebiT,

dakvirvebis Sedegebs gadmoscems sityvierad an naxatebiT.

mimarTuleba: adamiani da garemoadamiani da garemo

bun. II. 9. moswavle icavs piradi higienisa da usafrTxo qcevis wesebsmoswavle icavs piradi higienisa da usafrTxo qcevis wesebs icavs piradi higienisa da usafrTxo qcevis wesebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs mosalodnel safrTxes. Sesabamisad gansazRvravs im pirebs (mag., policieli, eqimi, mezobeli), visac daxmarebisTvis konkretul situaciaSi unda mimarTos;

Page 320: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�20

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

•� asaxelebs adgilebs, sadac Tavs daculad grZnobs (mag., saxli, skola);•� icavs piradi higienis wesebs da gamoTqvams sakuTar mosazrebas am wesebis dacvis

mniSvnelobis Sesaxeb; •� adgens mimdinare dRis reJims da icavs mas;•� saubrobs regularuli fizikuri varjiSis mniSvnelobaze. klasis winaSe

warmoadgens varjiSis im saxeobas, romelsac upiratesobas aniWebs; •� adgens sakuTar racionSi Semavali mcenareuli da cxoveluri sakvebis naxatebian

cxrils.

bun. II. 10. moswavle aRwers mcenareebisa da cxovelebis mniSvnelobas adamianisaTvis.moswavle aRwers mcenareebisa da cxovelebis mniSvnelobas adamianisaTvis. aRwers mcenareebisa da cxovelebis mniSvnelobas adamianisaTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� axasiaTebs da ajgufebs mcenareebsa da cxovelebs adamianis mier maTi gamoyenebis sferoebis mixedviT (mag., sakvebi, tansacmeli, transporti, samSeneblo masala);

•� yveba istorias sayvarel cxovelsa Tu mcenareze zrunvis Sesaxeb;•� ojaxsa Tu skolaSi uvlis mcenareebs da/an cxovelebs da Tavis gamocdilebas

uziarebs Tanaklaselebs;•� gamoxatavs sakuTar damokidebulebas cocxali organizmebisTvis miyenebuli

zianis mimarT, mohyavs magaliTebi;•� ikvlevs lokalur garemos, amoicnobs adamianis saqmianobiT gamowveul

dabinZurebis magaliTebs da maT mavne zegavlenas mcenareebsa da cxovelebze.

programis Sinaarsi

II klasis standartis Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemuliSinaarsis safuZvelze:

mcenareebi da cxovelebi sxeulis nawilebi: fesvi, Rero, foToli, yvavili, nayofi; Tavi, tani, moZraobis organoebi, kudi sxeulis nawilebis mravalferovneba: forma, feri, zoma

organizmebis zrdazrdisTvis aucilebeli faqtorebi: haeri, wyali, sakvebi, sinaTle cxovelebis naSierebi.

advilad dakvirvebadi moZraobebisxeulTa moZraobis saxeebimoZraobis siswrafe: swrafi _ nelimoZraobis saSualebebi, mag., borblebi, fexebi, frTebifaqtorebi, romlebic gavlenas axdens sxeulis daZvra, moZraobasa da gaCerebaze

mag.: forma, forma,zoma, simZime, zedapiri

sinaTle da siTbosinaTlisa da siTbos mniSvnelobasinaTlisa da siTbos bunebrivi wyaro _ mzesinaTlisa da siTbos xelovnuri wyaroebi, mag., naTura, gamaTbobeli

Page 321: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�21

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

orientireba nacnob garemoSi gza saxlidan skolamde da nacnob adgilebamde gza saxlidan nacnob adgilebamdeorientirebisaorientacio martivi instruqciebi

mze, dedamiwa, mTvaremzis mdebareoba dRis manZilzemzis da mTvaris ,,naTeba~dedamiwis forma.

geografiuli obieqtebiwyali da xmeleTi globussa da rukazewylis obieqtebi, mag.: tba, zRva, mdinarexmeleTis obieqtebi, mag.: mTa, borcvi, vake

amindi da misi komponentebiamindis komponentebi, mag.: naleqebi, qari, siTbo, siciveamindi sezonebis mixedviTTveebi da sezonebikalendari amindis dRiuriamindi da cocxali organizmebis qceva

usafrTxo qcevis wesebi da piradi higienausafrTxoeba saxlsa da quCaSisinaTlisa da siTbos wyaroebis usafrTxo gamoyenebis wesebi piradi higienis elementaruli wesebimimdinare dRis reJimifizikuri varjiSis mniSvnelobajansaRi kveba da misi mniSvneloba

mcenareebis da cxovelebis mniSvneloba adamianisTvisadamianis mier mcenareebisa da cxovelebis gamoyeneba (mag., sakvebi, tansacmeli,

samSeneblo masala)mcenareebisa da cxovelebis movla

adamianis saqmianoba da garemococxali organizmebis dacvaadamianis saqmianobiT dabinZurebuli garemo (mag.,sayofacxovrebo narCenebi)

Page 322: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�22

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

VII_ IX klasebis bunebismetyvelebis standarti

(gardamavali)

2006-2012 saswavlo wlebisTvis

Sesavali

VII­ IX klasebis bunebismetyvelebis standarti (gardamavali) gaTvaliswinebulia im moswavleTaTvis, vinc dawyebiT safexurze swavlobda 1997 wlis programis moTxovnebis mixedviT. 1997 wlis programiT III_V klasebSi iswavleba sagani ,,buneba~, xolo VI klasSi sabunebismetyvelo disciplinebi SemoTavazebulia, rogorc integrirebul sagnad ise calke disciplinebad: ,,botanika~ da ,,geografia~.

saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros informatikis mTavari centris gamokvlevebma gamoavlina, rom me­6 klasebSi ZiriTadad iswavleba ,,botanika~ da ,,geografia~

es realoba, saganmanaTleblo procesis uwyvetobis SenarCunebis mizniT, gaTvaliswinebulia Cvens mier warmodgenil standartSi.

warmodgenili standarti saSualebas iZleva sabazo skolaSi sagani “bunebismetyveleba” iswavlebodes ori alternatiuli sqemiT:

a. _ biologiis, fizikis, qimiis safuZvlebis integrirebuli kursi.b. _ trimestruli kursi: TiTo trimestrSi – TiTo disciplina (biologia,

fizika, qimia).

Page 323: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�2�

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

VII klasi (gardamavali)wlis bolos misaRwevi Sedegebi

bun VII mimarTuleba:

cocxali samyaro fizikuri movlenebi qimiuri movlenebi

1. moswavle ganarCevsmoswavle ganarCevs sicocxlis ZiriTad formebs da gamovlinebebs

2. moswavle axasiaTebsmoswavle axasiaTebs organizmebis mravalferovnebas

3. moswavle axasiaTebsmoswavle axasiaTebs ekosistemis komponentebs da maT Soris arsebul kavSirebs

4. moswavle msjelobs dedamiwaze sicocxlis ganviTarebis TaviseburebaTa Sesaxeb

5. moswavlemoswavle axasiaTebs sxeulTa sxeulTa moZraobass

6. moswavle aRwersmoswavle aRwersaRwers nivTierebis sam agregatul mdgomareobas

7. moswavle msjelobsmoswavle msjelobsmsjelobs advilad dakvirvebadi Zalebis da maTi moqmedebis Sedegebis Sesaxeb

8. moswavlemoswavle axasiaTebs wnevas wnevaswnevas

9. moswavle aRwersmoswavle aRwers nivTierebaTa Tvisebebs da msjelobs maTi cvlilebebis Sesaxeb

10. moswavle ganasxvavebsmoswavle ganasxvavebs nivTierebas da narevs, flobs narevis komponentebad dayofis meTodebs

11. moswavle ganasxvavebsmoswavle ganasxvavebs fizikur da qimiur movlenebs

12. moswavle axasiaTebsmoswavle axasiaTebs haers

13. moswavle aRwers wylismoswavle aRwers wylis Tvisebebs, msjelobs xsnarebis Taviseburebebis Sesaxeb

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: cocxali samyaro

bun. VII. 1. moswavle ganarCevs sicocxlis ZiriTad formebs da gamovlinenebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� agrovebs informacias ilustraciebis saSualebiT ujredis formebis mravalferovnebis Sesaxeb (erT­ da mravalujredian organizmebSi) da warmoadgens plakatis saxiT;

•� amzadebs droebiT preparats, ikvlevs sinaTlis mikroskopiT da dakvirvebis Sedegebs warmoadgens naxatis da/an sivrculi modelis saxiT;

•� adarebs cocxal da aracocxal obieqtebs da msjelobs sicocxlisaTvis damaxasiaTebeli Tvisebebis da maTi gamovlinebis mravalferovnebis (mag., sunTqva filtvebiT, layuCebiT, sxeulis zedapiriT; gamravleba kvercxisdebiT, cocxalmSobiarobiT, TesliT) Sesaxeb;

•� agrovebs masalas erT da mravalujrediani organizmebis moZraobis saSua­lebebis Sesaxeb (mag. Soltebi, crufexi, kidurebi), msjelobs maT Soris gansxvavebaze da monacemebs warmoadgens fotomasalis an Canaxatebis saxiT.

•� instruqciis Tanaxmad atarebs cdebs sicocxlis gamovlinebebze dasak­virveblad (mag., mcenareebisa da cxovelebis moZraoba, aRmonacenis zrda, re­

Page 324: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�2�

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

aqcia sxvadasxva gamRizianebelze) da irCevs dakvirvebis Sedegebis warmodgenis formebs (mag., Canaxati, foto);

•� uSualo dakvirvebiT da/an eqsperimentulad swavlobs mikroorganizmebis (mag., virusi, baqteria, safuari soko) cxovelqmedebis Taviseburebebs (mag., produqtis damJaveba, daduReba, comis afueba, zogierTi virusuli daavadeba), ajgufebs maT adamianisTvis sasargeblo an saziano moqmedebis mixedviT da warmoadgens dakvirvebis Sedegebs.

bun. VII. 2. moswavle axasiaTebs organizmebis mravalferovnebas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ikvlevs niSanTvisebaTa variaciebs erTi saxeobis farglebSi, qmnis monacemTa bazas (mag. TanaklaselTa simaRle, wona) da warmoadgens grafikulad;

•� adarebs xerxemlianTa klasis warmomadgenlebs ramdenime ZiriTadi niSniT (mag., moZraoba, safarveli, sunTqva, gamravleba) da adgens Sesabamis cxrils;

•� iyenebs Teza ­ antiTezas princips sistematikaSi mocemuli individis adgilis gansazRvrisaTvis (mag., xerxemliani _ uxerxemlo; cocxalmSobiaroba – kvercxisdebiT gamravleba; yvavilis arseboba _ ararseboba; fesvis, Reros, foTlis arseboba – am organoebis ararseboba);

•� axdens organizmebis klasificirebas ramdenime niSanTvisebis mixedviT (mag., ajgufebs skolis ezoSi aRweril mcenareebs mis mier SemuSavebuli kriteriumebis mixedviT) da ganmartavs klasificirebis princips;

•� agrovebs informacias saxeobebis mravalferovnebis da ricxobriobis Sesaxeb (mag., saqarTvelos biomravalferovneba), adarebs adreul da Tanamedrove mdgomareobas da monacemebs warmoadgens cxrilis an diagramis saxiT;

•� iyenebs Sesaferis terminebs lokaluri garemos biomravalferovnebis asaRwerad (mag., `balaxovani mcenare~, `mweri~);

•� ikvlevs lokalur garemos adgilobrivi da introducirebuli saxeobebis (mag., lafniWamia, enotiseburi ZaRli, evkalipti, ambrozia) gamosavlenad, agrovebs informacias maTi mniSvnelobis da garemoze zegavlenis Sesaxeb. warmoadgens namuSevars;

•� moipovebs informacias mcenareTa da cxovelTa adgilobrivi unikaluri jiSebis Sesaxeb da warmoadgens naxatis an kolaJis saxiT.

bun. VII. 3. moswavle axasiaTebs ekosistemis komponentebs da maT Soris arsebul kavSirebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� nacnob garemoSi gamoyofs ekosistemebs da maT calkeul komponentebs;•� bunebaSi da/an ilustraciaze, mcenarisa da cxovelis zogierTi saxeobis

mixedviT, amoicnobs saqarTvelos tipobriv ekosistemebs (mag., tyis/ mdelos/ mTis/ zRvis/ Waobis ekosistemebi);

•� mohyavs magaliTebi da aRwers ekosistemaSi arsebuli urTierTobis formebs (mag., mtacebloba, parazitizmi);

•� gamosaxavs sqematurad ekosistemaSi arsebul kvebiT kavSirebs (kvebiTi jaWvi);

•� adarebs balaxismWamelebis, xorcismWamelebis da nairmWamelebis zogierT anatomiur Taviseburebas (mag., kbilebis forma, brWyali) da akavSirebs kvebis nirTan;

•� mohyavs organizmebis garemosTan Seguebis magaliTebi (mag., eklebi, Seferiloba, cximis maragi, bewvi, frinvelebis gadafrena, jogebad gaerTianeba);

•� qmnis martiv xelovnur ekosistemas (mag., akvariumi), asabuTebs TiToeuli komponentis mniSvnelobas da gegmavs, Tu rogor unda SeinarCunos igi;

Page 325: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�2�

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

•� svams kiTxvas, Tu rogor Seicvleba bunebrivi ekosistema misi romelime elementis amovardnis SemTxvevaSi da agrovebs informacias kiTxvaze pasuxis gasacemad;

•� agrovebs informacias lokalur garemoSi ekosistemaze adamianis zemoqmedebis Sesaxeb, msjelobs Sedegebze da gamoTqvams mosazrebas problemis gadaWris gzebis Sesaxeb.

bun. VII. 4. moswavle msjelobs sicocxlis ganviTarebis TaviseburebaTa Sesaxeb

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� agrovebs informacias floris da faunis zogierTi warmomadgenlis (floris da faunis zogierTi warmomadgenlis (mag., uZvelesi qvewarmavlebi, giganturi gvimrebi) gadaSenebis Sesaxeb, aanalizebs da ayalibebs sakuTar pozicias;

•� agrovebs informacias, Tu ra meTodebs (mag., rekonstruqcia) iyeneben mecnierebi namarxi organizmebis Seswavlisas, namuSevars warmoadgens werilobiT da/an axdens erT­erTi meTodis demonstrirebas modelis saSualebiT;

•� faqtobriv masalaze dayrdnobiT (mag., saTafliaSi dinozavris nakvalevi, taribanaSi napovni spilos ConCxi) qmnis saqarTvelos cocxali bunebis preistoriuli warsulis models (mag., naxati, kolaJi).

mimarTuleba: fizikuri movlenebi

bun. VII. 5. moswavle axasiaTebs sxeulTa moZraobas VII. 5. moswavle axasiaTebs sxeulTa moZraobas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� akvirdeba da adarebs sxeulTa moZraobis saxeebs, aRwers maT traeqtoriebs da gamosaxavs sqematurad, msjelobs gansxvavebaze gadaadgilebasa da traeqtorias Soris;

•� atarebs gazomvebs sxeulis siCqaris gamosaTvlelad. monacemebs warmoadgens cxrilis saxiT da aRwers kavSirs sidideebs Soris;

•� adeqvaturad iyenebs Sesabamis formulasa da erTeulebs praqtikuli amo­canebis gadasaWrelad;

•� agebs siCqarisa da gadaadgilebis droze damokidebulebis grafikebs, poulobs saWiro monacemebs drois nebismieri momentisTvis;

•� adgens laSqrobis marSruts da gamoTqvams varauds saWiro drois Sesaxeb; aanalizebs da iTvlis saSualo siCqares.

bun. VII. 6. moswavle aRwers nivTierebis sam agregatul mdgomareobas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� CamoTvlis nivTierebis agregatuli mdgomareobis magaliTebs yoveldRiuri cxovrebidan, gamosaxavs sqematurad maTi molekulebis ganlagebas;

•� atarebs cdebs, ikvlevs difuziis movlenas da msjelobs mis xelSemwyob da Semaferxebel faqtorebze;

•� akvirdeba da msjelobs difuziis rolis Sesaxeb bunebaSi da yofa­cxovrebaSi, mohyavs magaliTebi;

•� gamoTqvams varauds bunebaSi nivTierebis erTi agregatuli mdgomareobidan meoreSi gadasvlis mizezebis Sesaxeb da amowmebs cdebiT;

•� gegmavs da atarebs cdebs agregatul mdgomareobaTa cvlilebisas nivTierebis fizikur maxasiaTeblebze dasakvirveblad (masa, forma, moculoba), monacemebs warmoadgens cxrilis saxiT. Sedegebs aanalizebs da akeTebs Sesabamis daskvnebs;Sedegebs aanalizebs da akeTebs Sesabamis daskvnebs;

Page 326: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�2�

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

•� zomavs sxvadasxva nivTierebisagan damzadebul sxeulTa fizikur maxasia­Teblebs (masa, moculoba), monacemebs warmoadgens cxrilis saxiT, aanalizebs, msjelobs nivTierebis gvarobaze da mis praqtikul gamoyenebaze.

bun. VII. 7. moswavle msjelobs advilad dakvirvebadi Zalebis da maTi moqmedebis Sedegebis Sesaxeb

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� moyavs bunebaSi arsebuli Zalebis gamovlinebis magaliTebi yoveldRiuri cxovrebidan da saubrobs maT mniSvnelobaze;

•� atarebs cdebs sxvadasxva sxeulis moZraobaze dasakvirveblad da sqematurad gamosaxavs sxeulebze moqmed Zalebs (simZimis, xaxunis, drekadobis, amomgdebi Zalebi);

•� moyavs moZraobis magaliTebi, romlebic gamowveulia sxeulze uSualo (mag., moqaCva an biZgi) da arauSualo (mag., dedamiwis miziduloba) moqmedebiT;

•� konkretuli amocanis gadasawyvetad (mag., xaxunis Zalis gazrda an Semcireba, amomgdebi Zalis Secvla) qmnis da warmoadgens SesaZlo sqemas an models.

bun. VII. 8. moswavle axasiaTebs wnevas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� maswavleblis daxmarebiT atarebs cdebs sxeulTa mier warmoebul wnevaze dasakvirveblad, monacemebi Seaqvs cxrilSi da aanalizebs;

•� qmnis models da aRwers sxeulis mier warmoebuli wnevis Semcirebis, an gazrdis aucileblobas praqtikuli amocanebis gadasaWrelad, mohyavs magaliTebi cxovrebidan (mag., Txilamuri, Wikarti);

•� atarebs cdebs (qmnis modelebs) da akvirdeba siTxeebsa da gazebSi wnevis ganawilebas. dakvirvebis Sedegebs aanalizebs da gamoaqvs Sesabamisi daskvnebi;

•� mohyavs paskalis kanonis gamoyenebis magaliTebi teqnikidan da yofa­cxovrebidan (mag., hidravlikuri manqana);

•� amzadebs martivi Sadrevanis models da xsnis ziarWurWlis moqmedebis princips;

•� maswavleblis daxmarebiT atarebs cdebs atmosferuli wnevis moqmedebis gamosavlenad, aanalizebs da akeTebs daskvnebs;

•� gamoTqvams varauds atmosferuli wnevis gazrdiT an SemcirebiT gamowveuli cvlilebebis Sesaxeb.

mimarTuleba: qimiuri movlenebi

bun. VII. 9. moswavle aRwers nivTierebaTa Tvisebebs da msjelobs maTi cvlilebebis Sesaxeb

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asaxelebs yoveldRiuri cxovrebaSi gamoyenebul nivTierebebs da msjelobs maTi Tvisebebis Sesaxeb;

•� akvirdeba da adarebs nivTierebebs Tvisebebis mixedviT (mag., suni, bzinvareba, wva, agregatuli mdgomareoba). Sedegebs warmoadgens cxrilis saxiT, aanalizebs da gamohyofs Tvisebebs, romlebic am nivTierebebis gamoyenebas ganapirobebs;

•� agrovebs informacias organizmebisTvis mniSvnelovani nivTierebebis (mag., Jangbadi, wyali, naxSirorJangi) Sesaxeb da msjelobs maT daniSnulebaze;

Page 327: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�2�

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

•� atarebs cdebs nivTierebebis fizikuri da qimiuri cvlilebebis (mag., agregatuli mdgomareobis Secvla, nivTierebis gaxsna, airis gamoyofa, formis Secvla ) gamosakvlevad da msjelobs am cvlilebebis gamomwvev mizezebze (mag., gacxeleba, Sereva, dawva, meqanikuri zemoqmedeba);

•� icavs qimiuri nivTierebebis ganTavsebis, maTTan muSaobis usafrTxoebis wesebs, cnobs gamafrTxilebel niSnebs (mag., advilad aalebadi, feTqebadi) qimiuri reaqtivis WurWlis etiketze.

bun. VII. 10. moswavle ganasxvavebs nivTierebas da narevs, flobs narevis komponentebad dayofis meTodebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� cdebis safuZvelze adarebs nivTierebisa da narevis Tvisebebs, aanalizebs monacemebs da Sedegebs warmoadgens cxrilis saxiT, mohyavs bunebrivi narevebis magaliTebi;

•� amzadebs erTgvarovan da araerTgvarovan narevebs, (mag., sufris marilis wyalxsnari, carcis fxvnilisa da wylis narevi) adarebs maT da msjelobs maT Soris gansxvavebaze;

•� irCevs da iyenebs Sesabamis meTodebs (mag., amoSroba, gacra, gamoxda, gafiltvra, dawdoma) sxvadasxva narevis komponentebad dasayofad;

•� CamoTvlis yoveldRiur cxovrebaSi narevebis gamoyenebis magaliTebs.

bun. VII. 11. moswavle ganasxvavebs fizikur da qimiur movlenebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� cdis procesSi akvirdeba fizikuri da qimiuri movlenebis garegnul niSnebs, monacemebs warmoadgens cxrilis saxiT da msjelobs maT Soris gansxvavebis Sesaxeb;

•� qmnis nivTierebis umciresi nawilakebis /molekula, atomi/ modelebs da iyenebs maT martivi da rTuli nivTierebebis modelebis konstruirebisTvis;

•� CamoTvlis fizikuri da qimiuri movlenebis magaliTebs, maTi aRwerisas iyenebs Sesabamis terminologias, qimiur movlenebs gamosaxavs sqematurad (mag., naxSirbadi + Jangbadi = naxSirorJangi);

•� adeqvaturad iyenebs qimiuri elementebis simboloebs, atomTa valentobas misTvis cnobili martivi da rTuli nivTierebebis formulebis Casawerad, awarmoebs Sesabamis gamoTvlebs;

•� adarebs qimiur elementsa da martiv nivTierebas da msjelobs maT Soris gansxvavebis Sesaxeb;

•� iyenebs nivTierebaTa qimiur formulebs, nivTierebis masis mudmivobis kanons da qimiuri gantolebiT gamosaxavs bunebaSi mimdinare qimiur movlenebs (mag., ozonis daSla, rkinis daJangva).

bun. VII. 12. moswavle axasiaTebs haers

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asaxelebs da Sesabamisi formulebiT gamosaxavs haeris komponentebs, msjelobs organizmebisaTvis haeris zogierTi komponentis (Jangbadi, naxSirorJangi, azoti) mniSvnelobis Sesaxeb;

•� iyenebs Sesabamis meTods da adgens haerSi Jangbadis moculobiT wils;•� CamoTvlis wvisa da Jangvis magaliTebs yoveldRiuri cxovrebidan da msjelobs

maT xelSemwyob faqtorebze;

Page 328: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�2�

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

•� agrovebs informacias haeris dabinZurebis mizezebisa da maTi Tavidan aci­lebis saSualebebis Sesaxeb, akeTebs prezentacias.

bun. VII. 13. moswavle aRwers wylis Tvisebebs, msjelobs xsnarebis Taviseburebebis Sesaxeb

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� atarebs cdebs wylis fizikuri da qimiuri Tvisebebis gamosakvlevad, monacemebs warmoadgens cxrilis saxiT;

•� agrovebs wylis nimuSebs, iyenebs Sesabamis meTodebs am nimuSebis gasawmendad.•� qmnis wyalsawmend sadgurebSi sasmeli wylis gasufTavebis sqemas;•� CamoTvlis wylis bunebrivi gafiltvris magaliTebs;•� agrovebs informacias bunebrivi wylis dabinZurebis Sedegebis Sesaxeb,

gamoTqvams varauds wylis dabinZurebis Tavidan acilebis gzebze;•� CamoTvlis xsnarebis magaliTebs da msjelobs maTi mniSvnelobis Sesaxeb

bunebasa da adamianis cxovrebaSi;•� gegmavs da atarebs cdas da adgens nivTierebaTa xsnadobaze moqmed faqtorebs

(mag., temperatura, gamxsnelisa da gaxsnili nivTierebis raoba da masa, na­wilakTa zoma, moreva). Sedegebs warmoadgens cxrilis saxiT.Sedegebs warmoadgens cxrilis saxiT. warmoadgens cxrilis saxiT.warmoadgens cxrilis saxiT. cxrilis saxiT.cxrilis saxiT. saxiT.saxiT..

programis Sinaarsi

VII klasis standartis Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemuli Sinaarsis safuZvelze:

ujredi (zogadi monacemebi agebulebis Sesaxeb ­ garsi, cotoplazma, birTvi)organizmierTujrediani da mravalujrediani organizmebisicocxlis Tvisebebis gamovlineba (moZraoba, kveba, sunTqva, gamoyofa, zrda,

gamravleba, gaRizianebadoba)

organizmTa mravalferovnebasamefoebis zogadi daxasiaTebasaqarTvelos biomravalferovnebis zogierTi tipobrivi warmomadgeneli saxeoba

ekosistema, Tanasazogadoeba, populacia, individiekosistemis komponentebi _ bioturi da abioturi kvebiTi jaWviproducenti, konsumenti (balaxis mWameli, xorcis mWameli, nairmWameli), reducentiorganizmebis garemosTan Seguebabunebrivi da xelovnuri ekosistemebiadamianis zemoqmedeba bunebriv ekosistemebze

preistoriuli samyaronamarxi organizmebi

Page 329: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

�2�

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

moZraobis saxeebi (wrfivi, mrudwiruli, rxeviTi, brunviTi). traeqtoria,, brunviTi). traeqtoria, gadaadgileba, wrfivi Tanabari moZraobis siCqare, saSualo da myisi siCqare, siCqaris erTeulebi

nivTierebis sami agregatuli mdgomareoba. erTi agregatuli mdgomareobidan meoreSi gadasvla. fizikuri maxasiaTeblebis cvlileba nivTierebis agregatuli mdgomareobebis cvlilebis drosmasa, masis erTeulebi nivTierebis simkvrive, simkvrivis erTeuli sxeulTa urTierTqmedeba. simZimis, xaxunis, drekadobis Zalebi, hukis kanonisxeulTa tivtivi, curva, CaZirva. amomgdebi Zala, arqimedes kanoni

wneva. airis wneva. wneva siTxeebSi, misi damokidebuleba siTxis gvarobasa da svetis simaRleze. ziarWurWeli. paskalis kanoni. hidravlikuri manqana. atmosferuli wneva

qimiis sagani nivTiereba da misi Tvisebebi nivTierebis Sedgeniloba – molekula, atomi nivTiereba da narevi, narevis komponentebad dayofa da raodenobrivi Sedgenilobis dadgena.nivTierebaTa cvlilebebi ­ fizikuri da qimiuri movlenebi, gamomwvevi mizezebi, qimiuri reaqcia, qimiuri reaqciis garegnuli niSnebiqimiur laboratoriaSi muSaobis usafrTxoebis wesebi

qimiuri elementi, qimiuri simbolo, valentoba, qimiuri formula martivi da rTuli nivTiereba, nivTierebis masis mudmivobis kanoni, qimiuri gantolebis Sedgena, nivTierebis Sedgenilobis mudmivobis kanoni fardobiTi atomuri masa, fardobiTi molekuluri masa, nivTierebis raodenobis erTeuli – moli, moluri masa, qimiuri gamoTvlebi maTi saSualebiT

haeri da misi komponentebi. maTi Tvisebebi da gamoyenebaJangva da wva, alihaeris dabinZurebis mizezebi da maTi acilebis gzebi

wyali, misi fizikuri da qimiuri Tvisebebi wylis gawmendawyali bunebaSi da misi mniSvnelobaxsnarebi, xsnadoba da xsnadobis pirobebi, gaxsnil nivTierebaTa masuri wili

Page 330: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��0

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

VIII klasi klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi mimarTulebebis mixedviT

cocxali samyaro fizikuri movlenebi qimiuri movlenebi

1. moswavle akavSirebs ujredis struqturas funqciasTan

2. moswavle ikvlevs organizmebis ganviTarebis Taviseburebebs

3. moswavle aRwersaRwers ekosistemebSi energiis gadacemasa da nivTierebaTa mimoqcevas

4. organizmebis mravalferovnebas ukavSirebs evoluciis process

5. moswavle aRwers sxeulTa aCqarebul moZraobas

6. moswavle aRwers sxeulTa moZraobas da urTierTqmedebebs

7. moswavle axasiaTebs sxeulTa wonasworobas

8. moswavle axasiaTebsaxasiaTebs damuxtul sxeulTa urTierTqmedebas

9. moswavle aRwersmoswavle aRwersaRwers eleqtruli denis siTbur, qimiur da magnitur moqmedebas

10. moswavle aRwersmoswavle aRwers kavSirs martiv da rTul nivTierebebs Soris

11. moswavle iyenebs periodul sistemas elementTa dasaxasiaTeblad

12. moswavle nivTierebaTa Tvisebebs ukavSirebs atomis eleqtronul aRnagobas da qimiuri bmis xasiaTs

13. moswavle awarmoebs raodenobriv gamoTvlebs qimiuri amocanebis amosaxsnelad

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: cocxali samyaro

bun. VIII. 1. moswavle akavSirebs ujredis struqturas funqciasTan

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ilustraciebis da/an mikroskopis saSualebiT ikvlevs sxvadasxva saxis ujredis (mag., mcenareuli, cxoveluri, sokos) agebulebas, asaxelebs maT msgavs da gansxvavebel struqturebs, Sedegebs gamosaxavs grafikulad (mag., venis diagramis saSualebiT);

•� ilustraciaze amoicnobs ujredis ZiriTad struqturul komponentebs da asaxelebs maT funqcias;

•� ilustraciaze amoicnobs virusebs, prokariotul da eukariotul ujredebs da asaxelebs maT ZiriTad ganmasxvavebel niSnebs;

•� moipovebs masalas ujredis SeswavlaSi sxvadasxva teqnologiis mniSvnelobis Sesaxeb da waradgens namuSevars;

•� sxvadasxva saSualebiT (mag., sqema, aplikacia) gamosaxavs kavSirs _ ujredi, qsovili, organo, organizmi da msjelobs sicocxlis organizaciis doneebis Sesaxeb;

•� instruqciis mixedviT atarebs cdebs ujredSi difuziisa da osmosis procesebis gamosavlenad, qmnis am procesebis modelebs, xsnis maT mniSvnelobas;

Page 331: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��1

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

•� atarebs cdebs adamianis sakveb produqtebSi Semavali mniSvnelovani nivTierebebis gamosavlenad (mag., identificireba TvisebiTi reaqciiT), aformebs cdis oqms da miRebuli Sedegis mixedviT msjelobs ujredis saWiroebebis Sesaxeb;

•� CamoTvlis sakvebi nivTierebebis funqciebs (struqturuli, energetikuli), ganmartavs maT mniSvnelobas da adgens sakuTar dietas.

bun. VIII. 2. moswavle ikvlevs organizmebis ganviTarebis Taviseburebebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� moiyvans magaliTebs da adarebs erTmaneTs gamravlebis formebs, msjelobs maT Soris gansxvavebaze;

•� qmnis mitozis da meiozis martiv sqemebs, adarebs Svileul ujredebSi qromosomebis ganawilebis kanonzomierebas da ganmartavs mis mniSvnelobas;

•� gegmavs da atarebs cdebs organizmebis sasicocxlo ciklze (mag., fqvilis CrCilis ganviTareba, Teslidan mcenaris aRmoceneba) dasakvirveblad. cdis mimdinareobis etapebs da dakvirvebis Sedegebs warmoadgens werilobiT;

•� agrovebs informacias organizmebis sasicocxlo ciklis (mag., sruli da arasruli gardaqceva) Taviseburebebze da msjelobs maTi SeguebiTi rolis Sesaxeb. monacemebs warmoadgens sxvadasxva gamomsaxvelobiTi saSualebiT (mag., cxrili, diagrama).

bun. VIII. 3. moswavle aRwers ekosistemebSi energiis gadacemasa da nivTierebaTa mimoqcevas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� grafikulad gamosaxavs kvebiT qsels konkretuli ekosistemisTvis da varaudobs mis romelime nawilSi momxdari cvlilebis Sedegs;

•� sqematurad gamosaxavs fotosinTezis sawyis da saboloo etapebs (wyali, naxSirorJangi _ mzis energia _ naxSirwyali, Jangbadi) da msjelobs fotosinTezis mniSvnelobaze;

•� adarebs da akavSirebs erTmaneTTan fotosinTezsa da sunTqvas, monacemebs warmoadgens sqemis an cxrilis saxiT;

•� instruqciis mixedviT atarebs cdebs fotosinTezis mimdinareobis pirobebis dasadgenad;

•� moiZiebs informacias lokalur garemoSi arsebuli damabinZurebeli nivTierebebis Sesaxeb da sqematurad gamosaxavs ekosistemaSi am nivTierebebis (mag., metalebi, zogierTi pesticidi) mimoqcevas da dagrovebas;

•� gamoTqvams varauds energiis gadacemasa da nivTierebebis mimoqcevaSi adamianis (sakuTari) adgilis Sesaxeb, agrovebs informacias varaudis Sesamowmeblad.

bun. VIII. 4. moswavle organizmebis mravalferovnebas ukavSirebs evoluciis process

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� moiyvans magaliTebs da adarebs erTmaneTs bunebriv da xelovnur gadarCevas, msjelobs maT Soris msgavseba­gansxvavebaze;

•� moipovebs masalas kulturuli mcenareebisa da Sinauri cxovelebis (mag., vazi, xorbali, cxeni) jiSebis warmoSobis kerebis da maTi gavrcelebis Sesaxeb, amzadebs referats;

Page 332: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��2

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

•� adarebs sxvadasxva organizmis gamravlebis intensivobas da msjelobs misi adaptaciuri mniSvnelobis Sesaxeb;

•� agrovebs informacias cxovelTa qcevis mravalferovnebaze (mag., imprintingi, jgufuri nadiroba, socialuri urTierTobebi) da msjelobs misi SeguebiTi rolis Sesaxeb;

•� svams kiTxvas, Tu rogor eguebian (an ra formiT eguebian) organizmebi cvalebad pirobebs, moiZiebs informacias da akeTebs zepir prezentacias.

mimarTuleba: fizikuri movlenebi

bun. VIII. 5. moswavle aRwers sxeulTa aCqarebul moZraobas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gegmavs da atarebs cdebs sxeulTa aCqarebul moZraobaze dasakvirveblad. awarmoebs Sesabamis gazomvebs, monacemebs warmoadgens cxrilis saxiT, aanalizebs da aRwers raodenobriv kavSirebs moZraobis maxasiaTebel sidideebs Soris;

•� agebs siCqarisa da aCqarebis droze damokidebulebis grafikebs da aanalizebs maT;

•� adeqvaturad iyenebs Sesabamis terminologias, formulebs sxvadasxva saxis moZraobis dasaxasiaTeblad da praqtikuli amocanebis gadasaWrelad;

•� moipovebs informacias dedamiwis moZraobis Sesaxeb Tavisi RerZisa da mzis garSemo. amzadebs martiv models da gamohyavs raodenobrivi kavSiri brunvis sixSiresa da periods Soris.

bun. VIII. 6. moswavle aRwers sxeulTa moZraobas da urTierTqmedebebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aRwers sxeulis moZraobas sxva sxeulTa mimarT, mohyavs moZraobis fardobiTobis magaliTebi yoveldRiuri cxovrebidan da adekvaturad iyenebs siCqareTa Sekrebis kanons konkretuli amocanebis amosaxsnelad;

•� gegmavs da atarebs cdebs niutonis kanonebis marTebulobis Sesamowmeblad, aanalizebs Sedegebs da gamoaqvs Sesabamisi daskvnebi;

•� aRwers niutonis kanonebis praqtikuli gamoyenebis magaliTebs; •� iyenebs niutonis kanonebs sxvadasxva problemis gadasaWrelad;•� akvirdeba da axasiaTebs gravitaciuli Zalis moqmedebas. asaxelebs msoflio

mizidulobis Zalis gamovlinebis magaliTebs;•� gamoTqvams varauds dedamiwis mizidulobis Zalis SemcirebiT gamowveuli

cvlilebebis Sesaxeb da agrovebs informacias varaudis Sesamowmeblad.

bun. VIII. 7. moswavle axasiaTebs sxeulTa wonasworobas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� eqsperimentebis saSualebiT ikvlevs sxeulTa wonasworobis pirobebs, adarebs maT erTmaneTs da aanalizebs. akeTebs sakuTari mosazrebebis prezentacias;

•� amzadebs berketis martiv models, gamoTqvams hipoTezas misi moqmedebis principis Sesaxeb da amowmebs eqsperimentulad;

•� moipovebs informacias da eZebs berketis analogias cocxal organizmebSi (mag., adamianis winamxari, tuCosnebis mtvrianebis anatomiuri agebuleba), warmoadgens sqematurad.

Page 333: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

bun. VIII. 8. moswavle axasiaTebs damuxtul sxeulTa urTierTqmedebas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� cdebis safuZvelze akvirdeba sxeulTa damuxtvas, aanalizebs da aRwers maT urTierTqmedebas. sqematurad gamosaxavs eleqtruli velis Zalwirebs;

•� CamoTvlis damuxtvis magaliTebs yoveldRiuri cxovrebidan da msjelobs praqtikaSi maTi gamoyenebis Sesaxeb (mag., aslis gadamRebi aparati);

•� moipovebs informacias bunebaSi eleqtruli movlenebis Sesaxeb da jgufuri muSaobis Sedegad SeimuSavebs usafrTxo qcevis wesebs Weqa­quxilis dros, akeTebs prezentacias.

bun. VIII. 9. moswavle aRwers eleqtruli denis siTbur, qimiur da magnitur moqmedebas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adgens martiv wreds, gamoTqvams hipoTezas wredSi denis warmoSobisa da arsebobis Sesaxeb, msjelobs eleqtrogamtareblobis movlenaze;

•� asaxelebs denis wyaros magaliTebs yoveldRiuri cxovrebidan da aRwers maTi moqmedebis princips;

•� cdebis saSualebiT ikvlevs denis siTbur, qimiur da magnitur moqmedebas. aanalizebs da akeTebs Sesabamis daskvnebs, msjelobs maTi dadebiTi da uaryofiTi mxareebis Sesaxeb;

•� moipovebs informacias teqnikaSi da yofa­cxovrebaSi denis siTburi, qimiuri da magnituri moqmedebis gamoyenebis Sesaxeb, warmoadgens referats.

mimarTuleba: qimiuri movlenebi

bun. VIII. 10. moswavle aRwers kavSirs martiv da rTul nivTierebebs Soris VIII. 10. moswavle aRwers kavSirs martiv da rTul nivTierebebs Soris

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs Sesabamis formulebs martivi (metali, arametali) da rTuli (oqsidi, fuZe, mJava, marili) nivTierebebis gamosasaxavad, adarebs erTmaneTs da msjelobs maT Soris gansxvavebaze;

•� sqematurad gamosaxavs yvela SesaZlo kavSirs martiv da rTul nivTierebebs Soris;;

•� gegmavs cdebs martivi da rTuli nivTierebebis misaRebad, adgens saWiro xelsawyoebis sias, reaqciis mimdinareobis pirobebs, moreagire nivTierebaTa raodenobas, atarebs cdebs, miRebul Sedegebs gamosaxavs qimiuri gantolebis saSualebiT;

•� adgens qimiur gantolebebs martivi da rTuli nivTierebebis miRebis xerxebis sademonstraciod, axasiaTebs reaqciebs da msjelobs reaqciis tipebs Soris arsebul gansxvavebaze;

•� iyenebs Sesabamis indikatorebs mJavebisa da fuZeebis amosacnobad da msjelobs im Tvisebebze, romlebic ganapirobeben maT gamoyenebas;

•� agrovebs informacias misTvis nacnobi martivi da rTuli nivTierebebis gamoyenebis Sesaxeb da asaxelebs am nivTierebaTa Tvisebebs, romlebic safuZ­vlad daedo maT amgvar gamoyenebas. akeTebs zepir prezentacias;

•� amzadebs atomTa modelebs da iyenebs maT martivi da rTuli niTierebebis molekulebis asawyobad;;

Page 334: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

•� axasiaTebs da adarebs naerTisa da mis Semadgenel elementTa atomebis Tvi­sebebs, akeTebs Sesabamis daskvnebs;

•� amzadebs mcenareul (mag., mRierebis, yvavilebis) nayenebs da ikvlevs maT SesaZlo indikatorul Tvisebebs. Sedegebs warmoadgens cxrilis saxiT.

bun. VIII. 11. moswavle iyenebs periodul sistemas elementTa dasaxasiaTeblad

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� agrovebs masalas qimiuri elementebis perioduli sistemis Seqmnis saWiroebis Sesaxeb, amzadebs referats, akeTebs prezentacias;

•� iyenebs periodul sistemas nebismieri elementis Sesaxeb informaciis mosapoveblad (mag., rigiTi, nomeri, periodis nomeri, fardobiTi atomuri masa) konkretuli problemis gadaWris mizniT;

•� gamoTqvams varauds ucnobi elementis SesaZlo Tvisebebis Sesaxeb periodul sistemaSi misi mdebareobis mixedviT;

•� perioduli sistemis gamoyenebiT ikvlevs erTi da imave jgufis (periodis) elementebis da Sesabamisi martivi nivTierebebis Tvisebebis cvlilebis kanonzomierebebs, akeTebs Sesabamis daskvnebs;

•� qmnis erTi da imave elementis izotopebis sqemebs, gamoTqvams varauds izotopebis Tvisebebis Sesaxeb.

bun. VIII. 12. moswavle nivTierebaTa Tvisebebs ukavSirebs atomis eleqtronul aRnagobas da qimiuri bmis xasiaTs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adgens sqemas da adarebs erTmaneTs elementis atomsa da ions, msjelobs maT Soris Tvisebriv gansxvavebaze da mohyavs magaliTebi;

•� sqematurad (luisis simboloebiT) gamosaxavs sxvadasxva tipis bmebs, axasiaTebs maT da msjelobs nivTierebaSi arsebuli bmebis tipebsa da am nivTierebaTa Tvisebebs Soris kavSirze, mohyavs Sesabamisi magaliTebi;

•� eleqtronuli formulis safuZvelze poulobs elements periodul sistemaSi, gamoTqvams mosazrebas elementis Tvisebebis Sesaxeb, asabuTebs Tavis varauds;

•� iyenebs periodul sistemas, adgens ucnobi elementis eleqtronul formulas;

•� qmnis sxvadasxva tipis kristaluri mesris modelebs da msjelobs Sesabamisi nivTierebebis Tvisebebsa da gamoyenebas Soris kavSirze. mohyavs magaliTebi.

bun. VIII. 13. moswavle awarmoebs raodenobriv gamoTvlebs qimiuri amocanis gadasaWrelad

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� atarebs eqsperiments, monacemebis safuZvelze adgens qimiuri reaqciis eqsperiments, monacemebis safuZvelze adgens qimiuri reaqciiseqsperiments, monacemebis safuZvelze adgens qimiuri reaqciis, monacemebis safuZvelze adgens qimiuri reaqciismonacemebis safuZvelze adgens qimiuri reaqciis safuZvelze adgens qimiuri reaqciissafuZvelze adgens qimiuri reaqciis adgens qimiuri reaqciisadgens qimiuri reaqciis qimiuri reaqciisqimiuri reaqciis reaqciisreaqciis tolobas, atarebs raodenobriv gamoTvlebs, iyenebs, atarebs raodenobriv gamoTvlebs, iyenebsatarebs raodenobriv gamoTvlebs, iyenebs raodenobriv gamoTvlebs, iyenebsraodenobriv gamoTvlebs, iyenebs gamoTvlebs, iyenebsgamoTvlebs, iyenebs, iyenebsiyenebs SI sistemis erTeulebs,, nivTierebis raodenobis erTeuls _ mols, molur masas; raodenobis erTeuls _ mols, molur masas;raodenobis erTeuls _ mols, molur masas; erTeuls _ mols, molur masas;erTeuls _ mols, molur masas; _ mols, molur masas;mols, molur masas;, molur masas;molur masas; masas;masas;;

•� problemis gadasaWrelad awarmoebs raodenobriv gamoTvlebs gadasaWrelad awarmoebs raodenobriv gamoTvlebsgadasaWrelad awarmoebs raodenobriv gamoTvlebs awarmoebs raodenobriv gamoTvlebsawarmoebs raodenobriv gamoTvlebs raodenobriv gamoTvlebsraodenobriv gamoTvlebs gamoTvlebsgamoTvlebs (mag.,mag.,., awarmoebs gamoTvlebs ucnobi nivTierebis gamosakvlevad, misi formulis gamoTvlebs ucnobi nivTierebis gamosakvlevad, misi formulisgamoTvlebs ucnobi nivTierebis gamosakvlevad, misi formulis ucnobi nivTierebis gamosakvlevad, misi formulisucnobi nivTierebis gamosakvlevad, misi formulis nivTierebis gamosakvlevad, misi formulisnivTierebis gamosakvlevad, misi formulis gamosakvlevad, misi formulisgamosakvlevad, misi formulis, misi formulismisi formulis formulisformulis dasadgenad););

Page 335: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

•� iyenebs Sesabamis terminologias qimiuri movlenebis aRwerisas;•� atarebs cdas malimitirebeli agentis dasadgenad, Sedegebis safuZvelze

gansazRvravs gamosavlianobas, gamoTqvams varauds am parametris mniSvnelobis Sesaxeb warmoebaSi;

•� amzadebs sxvadasxva koncentraciis xsnarebs, gamosaxavs xsnaris koncentracias dadgenil erTeulebSi;

•� etiketis mixedviT adgens nivTierebis Semcvelobas xsnarSi;•� agrovebs informacias qimiuri sidideebisa da qimiuri gamoTvlebis

gamoyenebis Sesaxeb (mag., warmoebis produqciis kontroli, kulinaruli recepti). akeTebs prezentacias moxsenebis saxiT.

VIII klasis saswavlo programis Sinaarsi

sicocxlis organizaciis doneebi

ujredi _ organizmis struqturuli da funqciuri erTeuli

ujredis ZiriTadi struqturuli komponentebi. virusis, prokariotuli da eukariotuli ujredebis struqturuli erTeulebi

ujredis Semadgeneli organuli da araorganuli nivTierebebi. difuzia, osmosi

mitozi. meiozi. sqesobrivi da usqeso gamravleba. sasicocxlo cikli

kvebiTi kavSirebi. fotosinTezi. avtotrofuli da heterotrofuli organizmebi

wylisa da elementebis mimoqceva ekosistemaSi

bunebrivi gadarCeva. adaptacia. xelovnuri gadarCeva. kulturuli mcenareebi da Sinauri cxovelebi

wrfivi TanabaraCqarebuli moZraoba, siCqare, aCqareba da gadaadgileba TanabaraCqarebuli moZraobis dros, aCqarebis erTeuli. siCqarisa da aCqarebis grafikebi

mrudwiruli moZraoba. siCqare mrudwiruli moZraobisas. brunvis sixSire, periodimoZraobis fardobiToba, siCqareTa Sekreba

sxeulTa inertuloba, masa. aTvlis inerciuli sistemebi, niutonis kanonebi. simZimis Zala. masa da wona. msoflio mizidulobis kanoni. impulsi, impulsis mudmivobis kanoni

simZimis centri, wonasworoba (mdgradi, aramdgradi, ganurCeveli).berketi. meqanikis oqros wesi. Zalis momenti

Page 336: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

orgvari eleqtruli muxti. eleqtruli veli, el. velis Zalwirebi, damuxtuli sxeulebis urTierTqmedeba. el. movlenebi bunebaSi

siTburi da qimiuri moqmedeba

magnituri veli, wrfivi denis magnituri veli, velis Zalwirebi, denis magnituri moqmedeba

martivi da rTuli nivTierebebi: metalebi da arametalebi, oqsidebi, fuZeebi, mJavebi da marilebi, maTi miRebis xerxebi da Tvisebebi. kavSiri sxvadasxva klasis naerTebs Soris qimiuri reaqciis tipebi: SeerTebis, daSlis, Canacvlebis da mimocvlis. nivTierebis raodenoba _ moli, moluri masa

avogadros kanoni.. airis moluri moculoba, airis fardobiTi simkvrive, moculobiTi wili

atomis birTvis Sedgeniloba, atomuri ricxvi da masuri ricxvi, izotopi.

qimiuri elementebis atomebSi eleqtronebis ganawileba, eleqtronuli formulebi (perioduli sistemis pirveli 20 elementi), luisis simboloebi

qimiuri elementebis perioduli sistema da periodulobis kanoni

periodulobis kanonis aRmoCena, misi Tanamedrove formulirebaperioduli sistema da atomis aRnagoba, perioduli sistemis agebuleba: jgufebi da periodebi

eleqtruli deni. eleqtrogamtarebi da izolatorebi. denis wyaroebi. denis

qimiuri bmis tipebi: ionuri da kovalenturi (polaruli da arapolaruli).

maTi warmoqmnis meqanizmebi.

nivTierebis Tvisebebis damokidebuleba nivTierebaTa agebulebaze.

kristaluri mesris tipebi ­ ionuri, atomuri, molekuluri

****qimiuri gamoTvlebi: martivi qimiuri formulis dadgena

gamoTvlebi qimiuri formulebisa da gantolebebis gamoyenebiT

xsnarSi gaxsnili nivTierebebis Semcvelobis gansazRvra

Page 337: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

X klasi (gardamavali)2006-2009 saswavlo wlebisTvis

Sesavali

X klasis sabunebismetyvelo mecnierebebis standarti (gardamavali) gaTvaliswinebulia im moswavleTaTvis, romlebic sabazo safexurze swavlobdnen 1997 wlis programis moTxovnebis mixedviT. 1997 wlis programiT VII_IX klasebSi iswavleba sagnebi fizika, qimia, biologia/(botanika, zoologia, anatomia).

es realoba, saganmanaTleblo procesis uwyvetobis SenarCunebis mizniT, gaTvaliswinebulia Cvens mier warmodgenil standartSi.

X klasis standartis (biologia, fizika, qimia) mizania gauRvivos moswavles interesi sabunebismetyvelo mecnierebebis mimarT, misces warmodgena mkvlevaris saqmianobis Sesaxeb, ganuviTaros kvlevis dagegmvis, Catarebis, monacemebis analizis da gadmocemis unar­Cvevebi im faqtobriv codnaze dayrdnobiT, romelic man SeiZina swavlebis wina wlebSi. X klasSi bunebismetyvelebis swavlebam xeli unda Seuwyos moswavlis profesiuli orientaciis Camoyalibebas.

X klasSi sagnebi _ biologia, fizika, qimia iswavleba trimestrulad (TiTo trimestrSi – TiTo sagani). yovel momdevno trimestrSi viTardeba da Rrmavdeba wina trimestrSi SeZenili unar­Cvevebi. saswavlo wlis bolos moswavlis momzadebis done unda miuaxlovdes axali standartiT gansazRvrul normas.

sagnebis swavlebis Tanmimdevroba ganisazRvreba saxelmZRvanelos struqturiT.

TiToeuli sagnisTvis gansazRvrulia wlis bolos misaRwevi specifikuri da saerTo Sedegebi.

specifikur SedegebSi asaxulia sagnis Tavisebureba da Tematuri kavSirebi. TiToeul sagans aqvs Tavisi specifikuri Sedegebi.

saerTo Sedegebi identuria samive sagnisTvis da emsaxureba kvlevis unaris ganviTarebas. saerTo Sedegebis indikatorebi rTuldeba trimestrebis mixedviT.

me­X klasSi SerCeulia saerTo Temebi: sistemebi da struqturebi, nivTiereba danivTiereba da misi gardaqmna, energia da misi gardaqmna.energia da misi gardaqmna.

Page 338: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

bun. X

saerTo Sedegebi

1. moswavle gansazRvravs kvlevis sagans da misi Seswavlis etapebs

2. moswavle obieqtis an movlenis Sesaswavlad moipovebs monacemebs cdis

saSualebiT

3. moswavle obieqtis an movlenis Sesaswavlad moipovebs monacemebs uSualo

dakvirvebiT da sainformacio wyaroebidan

4. moswavle flobs monacemebis warmodgenis saSualebebs

5. moswavle iviTarebs Sefasebis, analizis da problemis gadaWris unars

specifikuri Sedegebi

mimarTuleba : cocxali samyaro

6. moswavle axasiaTebs ujreds, rogorc sicocxlis struqturul da funqciur

erTeuls

7. moswavle ikvlevs ekosistemis komponentebs da maT urTierTkavSirs

8. moswavle aRwers cocxal sistemebSi nivTierebaTa mimoqcevasa da energiis

gadacemas

mimarTuleba: fizikuri movlenebi

9. moswavle aRwers optikur sistemebs

10. moswavle aRwers nivTierebis agregatul mdgomareobebs da gadasvlebs

erTi mdgomareobidan meoreSi

11. moswavle axasiaTebs energias, mis gadacemasa da gardaqmnas

12. moswavle msjelobs yoveldRiur cxovrebaSi energiis gamoyenebis Sesaxeb

da saxavs misi dazogvis gzebs

mimarTuleba: qimiuri movlenebi

13. moswavle aRwers kavSirs nivTierebaTa agebulebasa da Tvisebebs Soris

14. moswavle amoicnobs da aRwers mis garSemo da bunebaSi mimdinare qimiur

gardaqmnebs

Page 339: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

I trimestri II trimestri III trimestri

bun. X. 1. moswavle gansazRvravs kvlevis sagans da misi Seswavlis etapebsgansazRvravs kvlevis sagans da misi Seswavlis etapebsSedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: TvalsaCinoa, Tu moswavle:TvalsaCinoa, Tu moswavle:, Tu moswavle:Tu moswavle: moswavle:moswavle::

•� maswavlebeleTan erTad irCevs kvlevisirCevs kvlevis kvleviskvlevis sagans (obieqti, (obieqti,obieqti,, movlena))

•� ayalibebs kiTxvebs sakvlevi sagnis konkretuli mxaris Sesaxeb

•� gamoTqvams Semowmebad varauds kvlevis sagnis Sesaxeb

•� maswavleblis daxmarebiT gegmavs da adgens kvlevis etapebs (mag., informaciis da monacemebis moZieba, eqsperimenti, savele samuSao, Sedegebis analizi)

•� jgufTan erTad gansazRvravs kvlevis sagans

•�ayalibebs kiTxvebs sakvlevi sagnis sxvadasxva mxaris Sesaxeb

•� gamoTqvams Semowmebad varauds kvlevis sagnis Sesaxeb

•� jgufTan erTad gegmavs da adgens kvlevis etapebs (mag., informaciis da monacemebis moZieba, eqsperimenti, savele samuSao, Sedegebis analizi)

•� individualurad irCevs kvlevis sagans (obieqti, movlena)

•� ayalibebs kiTxvebs sakvlevi sagnis mxareebs Soris urTierTkavSiris Sesaxeb

•� gamoTqvams Semowmebad varauds kvlevis sagnis Sesaxeb

•�jgufTan erTad da/an individualurad adgens varaudis Semowmebis gzebs da kvlevis etapebs (mag., informaciis da monacemebis moZieba, eqsperimenti, savele samuSao, Sedegebis analizi)

Page 340: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��0

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

bun. X. 2. moswavle obieqtis an movlenis Sesaswavlad moipovebs monacemebs cdis saSualebiTSedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� maswavleblis daxmarebiT gansazRvravs cdis mizans da Sesaswavl maxasiaTeblebs

•� iyenebs miTiTebul xelsawyoebs raodenobrivi da/an TvisebiTi monacemebis mosapoveblad

•� asrulebs instruqcias da mihyveba dasaxul gegmas cdis dros

•� aRricxul raodenobriv monacemebs gamosaxavs maswavleblis mier miTiTebul erTeulebSi

•� cdis monacemebi Seaqvs gamzadebul formaSi (cxrili an kiTxvari)

•� aRricxavs damoukidebel da damokidebul cvladebs da adgens kavSirs maT Soris

•� Tavis mier Catarebuli cdis monacemebs adarebs Tanaklaselebisas da poulobs msgavseba­gansxvavebas

•� cdis msvlelobas aRwers saTanado terminologiiT

•� jgufTan erTad gansazRvravs cdis mizans da Sesaswavl maxasiaTeblebs

•� maswavleblis daxmarebiT irCevs da iyenebs Sesabamis xelsawyoebs raodenobrivi da/an TvisebiTi monacemebis mosapoveblad

•� jgufTan erTad gegmavs da warmarTavs kvlevas

•� aRricxul raodenobriv monacemebs miusadagebs Sesabamis erTeulebs

•� irCevs monacemebis Caweris formas: iwers maT Tanmimdevrulad da zustad, akeTebs sakvlevi obieqtis Canaxats, gamohyofs calkeul nawilebs, akeTebs werilobiT ganmartebebs

•� atarebs sakontrolo cdebs, cvlis cdis pirobebs da adgens kavSirs cvladebs Soris

•� atarebs ganmeorebiT cdebs, adarebs miRebul monacemebs da iTvlis saSualo maCvenebels

•� aRwers cdis Catarebisas gamoyenebul samecniero meTods

•� gansazRvravs da aRwers kvlevis mimdinareobas: mimarTulebis logikurad SerCeva, saTanado masalis da aRWurvilobis gamoyeneba, cvladebiT manipulireba da sxva

•� damoukideblad irCevs da iyenebs xelsawyoebs raodenobrivi da/an TvisebiTi monacemebis mosapoveblad da adarebs Tavis arCevans Tanaklaselebisas

•� jgufTan erTad gegmavs da ikvlevs Sesaswavl maxasiaTeblebs, miRebul monacemebs adarebs sxva jgufebis monacemebs da afasebs maT

•� aRricxul raodenobriv monacemebs miusadagebs Sesabamis erTeulebs, manipulirebs warmoebuli erTeulebiT

•� amzadebs cdis oqms. aRwers monacemebs dawvrilebiT da Tanmimdevrulad

•� atarebs sakontrolo cdebs, cvlis cdis pirobebs da adgens kavSirs cvladebs Soris

•� atarebs ganmeorebiT cdebs, adarebs miRebul monacemebs da iTvlis saSualo maCvenebels

•� cdis Catarebisas irCevs Sesabamisi meTodebidan erT­erTs. asabuTebs arCevanis upiratesobas

Page 341: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��1

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

•� cdis Catarebisas icavs usafrTxoebis wesebs da racionalurad iyenebs drosa da resursebs

maswavlebelTan da/an jgufTan erTad SeimuSavebs konkretuli kvlevisaTvis usafrTxoebis zomebs, droisa da resursebis efeqturad gamoyenebis gzebs.

•� jgufTan erTad SeimuSavebs droisa da resursebis efeqturad gamoyenebis gzebs da konkretuli kvlevisaTvis maT mier SemuSavebul usafrTxoebis zomebs adarebs arsebuls

bun. X. 3. moswavle obieqtis an movlenis Sesaswavlad moipovebs monacemebs uSualo dakvirvebiT da sainformacio wyaroebidan

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•�moipovebs monacemebs uSualo dakvirvebiT instruqciis safuZvelze

•� amokrebs sakvlev saganTan dakavSirebul informacias miTiTebuli wyaroebidan (mag.sabavSvo encklopedia, samecniro naSromi, cxrilebi, grafiki)

•� iyenebs maswavleblis mier Sedgenil kiTxvars sakvlevi sagnis irgvliv monacemebis Sesagroveblad

•� qmnis gamoyenebuli literaturis sias saTanado wesiT

•� jgufTan erTad gansazRvravs mosapovebeli monacemebis tips da moipovebs uSualo dakvirvebis safuZvelze

•� obieqtis an movlenis Sesaswavlad gansazRvravs mosapovebeli informaciis tips da wyaros (mag., beWdviTi, audio/vizualuri masalebi, interneti) da moipovebs mas

•� jgufTan erTad adgens kiTxvars sakvlevi sagnis irgvliv monacemebis Sesagroveblad

•� qmnis gamoyenebuli literaturis sias saTanado wesiT

•� gansazRvravs mosapovebeli monacemebis tips, dakvirvirvebis saSualebiT moipovebs maT da adarebs Tanaklaselebis monacemebs

•� moipovebs informacias da adgens informaciis wyaros saimedoobis kriteriumebs

•� damoukideblad adgens kiTxvars sakvlevi sagnis irgvliv monacemebis Sesagroveblad

•� qmnis gamoyenebuli literaturis sias saTanado wesiT

Page 342: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��2

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

bun. X. 4. moswavle flobs monacemebis warmodgenis saSualebebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: TvalsaCinoa, Tu moswavle:TvalsaCinoa, Tu moswavle:, Tu moswavle:Tu moswavle: moswavle:moswavle::

•� kvlevis Sedegad mopovebul monacemebs warmoadgens zepirad Sesabamisi terminologiis gamoyenebiT

•� kvlevis Sedegad mopovebul monacemebs warmoadgens naxatebis, cxrilis an sqemebis saxiT

•� miRebuli monacemebis gadmosacemad iyenebs Sesabamis terminologias da wers moxsenebas

•� monacemebis warmosadgenad adgens cxrilebs, diagramebs da grafikebs

•� monacemebs warmoadgens farTo auditoriis winaSe samecniero terminologiis gamoyenebiT. irCevs da iyenebs Sesabamis meTods ukeT warmodgenisaTvis

•� miRebuli monacemebis gadmosacemad iyenebs cxrilebs, piqtogramebs, diagramebs, grafikebs an damoukideblad irCevs nebismier saSualebas

bun. X. 5. moswavle iviTarebs Sefasebis, analizis da problemis gadaWris unarsSedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adarebs sakuTar monacemebs literaturaSi arsebuls da akeTebs daskvnebs

•� iyenebs Tavis mier agebul grafikebsa da diagramebs maxasiaTebelTa Sesadareblad, poulobs maT Soris msgavsebas da gansxvavebas

•�axdens obieqtebis/movlenebis klasificirebas miTiTebuli maxasiaTeblebis mixedviT

•� realur movlenas/obieqts (an sakvlev sagans) swavlobs mza modelis daxmarebiT

•� adarebs sakuTar monacemebs literaturaSi arsebuls da akeTebs daskvnebs

•� iyenebs Tavis mier agebul grafikebsa da diagramebs Sedegebis analizisaTvis. cdis Sedegad miRebul monacemebze dayrdnobiT akeTebs daskvnebs

•�asaxelebs ramdenime niSniT (niSanTa erTobliobiT) klasificirebuli obieqtebis/movlenebis dagjufebis kriteriums

•�iyenebs mza models realuri procesis sademonstraciod, axdens mis modificirebas da aanalizebs Sedegebs

•�adarebs mis mier sxvadasxva saSualebiT mopovebul monacemebs Tanaklaselebis monacemebs, aanalizebs da gamoaqvs daskvnebi

•�cdisa da Secdomis meTodiT adgens misTvis manamde ucnobi procesis kanonzomierebas, Sedegs adarebs sayovelTaod miRebuls

•�axdens obieqtebis/movlenebis klasificirebas mis mier SemuSavebuli kriteriumis mixedviT

•�qmnis models realuri movlenis an procesis moqmedebis principis sademonstraciod. modelis komponentebis cvlilebis magaliTze varaudobs realur situaciaSi mosalodnel cvlilebebs

Page 343: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

mimarTuleba: cocxali samyaro

bun. X. 6. moswavle axasiaTebs ujreds, rogorc sicocxlis struqturul da funqciur erTeuls

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adgens sicocxlis organizaciis donis garTulebis sqemas da miuCens ujreds Sesabamis adgils;

•� amzadebs droebiT preparats, ikvlevs sinaTlis mikroskopiT da dakvirvebis Sedegebs warmoadgens;

•� ilustraciaze amoicnobs ujredis zogierT struqturul komponents (mag., mitoqondriebi, plastidebi, qromosomebi) da asaxelebs maT funqcias;

•� uSualo dakvirvebiT da/an eqsperimentulad swavlobs mikroorganizmebis (mag., virusi, baqteria, safuari soko) cxovelqmedebis gamovlinebebs (mag., produqtis damJaveba, daduReba, comis afueba,zogierTi virusuli daavadeba), ajgufebs maT adamianisTvis sasargeblo an saziano moqmedebis mixedviT da warmoadgens dakvirvebis Sedegebs;

•� mza preparatze an ilustraciaze akvirdeba ujreds da agebulebis Taviseburebis mixedviT (mag., ujredis forma, birTvebis raodenoba, ujreduli kedlis, mitoqondriebis arseboba/ararseboba), varaudobs Tu romel qsovils da/an organos SeiZleba ekuTvnodes igi;

•� iyenebs/adgens sqematur models da msjelobs mitozis rolze Semdgom TaobaSi kariotipis mudmivobis SenarCunebaSi;

•� atarebs cdebs difuziis da osmosis procesebis Sesaswavlad, aanalizebs Sedegebs da akavSirebs ujredis membranaSi mimdinare procesebTan;

•� moipovebs masalas ujredis SeswavlisTvis teqnologiis mniSvnelobisa da misi ganviTarebis istoriis Sesaxeb (mag., lupa _ Tanamedrove mikroskopebi), gegmavs da axdens namuSevris prezentacias.

bun. X. 7. moswavle ikvlevs ekosistemis komponentebs da maT urTierTkavSirs ikvlevs ekosistemis komponentebs da maT urTierTkavSirs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� nacnob garemoSi gamohyofs ekosistemebs da msjelobs calkeuli komponentebis urTierTkavSirze;

•� xelovnuri ekosistemis modelze (mza, an Tavis mier Seqmnili) gamoyofs mis komponentebs da poulobs analogias bunebriv ekosistemebTan;

•� agrovebs informacias, aRwers konkretuli organizmis zogierT niSan­Tvisebas (mag., feri, forma) da qcevis Taviseburebas (mag., zamTris Zili, migracia), ganmartavs maT mniSvnelobas garemosTan SeguebisaTvis;

•� moipovebs masalas lokalur garemoSi droTa ganmavlobaSi momxdari cvlilebis gamosavlenad, varaudobs cvlilebis mizezebs (mag., introducirebuli saxeobebis, adamianis zegavlena) da axdens namuSevris prezentacias.

bun. X. 8. moswavle aRwers cocxal sistemebSi nivTierebaTa mimoqcevasa da cocxal sistemebSi nivTierebaTa mimoqcevasa daasa dasa da energiis gadacemas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adarebs avtotroful da heterotroful organizmebSi energiis mopovebis da moxmarebis gzebs, msjelobs maT Soris gansxvavebaze;

Page 344: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

•� qmnis fotosinTezis da sunTqvis martiv sqematur gamosaxulebas, adarebs am procesebs sawyisi da saboloo produqtebis mixedviT;

•� atarebs cdebs mcenareebSi fotosinTezis da sunTqvis mimdinareobis pirobebis dasadgenad;

•� sqematurad gamosaxavs energiis gadacemis da transformaciis procesebs kvebiTkvebiT jaWvebsa da qselSi;

•� xelovnuri ekosistemis modelze akvirdeba wylis mimoqcevas, akeTebs analogiebs bunebaSi mimdinare procesebTan da gamosaxavs sqematurad.

mimarTuleba: fizikuri movlenebi

bun. X. 9. moswavle aRwers optikur sistemebsmoswavle aRwers optikur sistemebsaRwers optikur sistemebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� cdebis saSualebiT akvirdeba sinaTlis gavrcelebas sxvadasxva optikur sistemaSi (linzebSi, brtyel da sferul sarkeebSi, prizmaSi), akeTebs analizs. iyenebs sxivis geometriul models, aanalizebs da akavSirebs maxasiaTebel sidideebs;

•� iyenebs Sesabamis terminologias da aRwers Tvals, rogorc optikur sistemas. adarebs adamianis Tvals da avtomatur fotokameras (mag., fokusireba, sikaSkaSesTan adaptacia) . sqematurad warmoadgens mxedvelobis gaumjobesebis modelebs;

•� CamoTvlis misTvis nacnobi optikuri xelsawyoebis gamoyenebis sferoebs (mag., medicinaSi) da aRwers maTi moqmedebis princips. moipovebs informacias sxvadasxva optikuri sistemis (mag., mikroskopi, teleskopi) ganviTarebis Sesaxeb da warmoadgens Sedegebs;

•� iyenebs/SeimuSavebs aparaturis usafrTxod gamoyenebis wesebs (mag., lazeris sxivisagan Tvalis dacva).

bun. X. 10. moswavle aRwers nivTierebis agregatul mdgomareobebs da gadasvlebs erTi mdgomareobidan meoreSi

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs/qmnis models da ganasxvavebs siTxeebs, gazebs, myar sxeulebs; amyarebs kavSirs molekulebis ganlagebasa da agregatul mdgomareobas Soris.

•� atarebs gazomvebs, iTvlis sxvadasxva agregatul mdgomareobaSi muofi nivTierebebis simkvrives da gamoTqvams varauds nivTierebis simkvrivesa da mis praqtikul gamoyenebas Soris kavSirze;

•� atarebs cdebs da ikvlevs difuziis movlenas, mohyavs magaliTebi da msjelobs difuziis rolis Sesaxeb bunebasa da yofa­cxovrebaSi;

•� moipovebs informacias Senobebisa da xidebis konstruirebisas myari sxeulebis gafarToebisa da SekumSvis gavlenis mniSvnelobaze;

•� atarebs cdebs nivTierebis agregatuli mdgomareobis cvlilebis procesis Sesaswavlad da aRwers am procesebs Tvisebrivad da raodenobrivad;

•� moipovebs informacias nivTierebaTa praqtikul gamoyenebaze mocemul agregatul mdgomareobaSi temperaturuli diapazonis gaTvaliswinebiT. akeTebs prezentacias.

Page 345: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

bun. X. 11. moswavle axasiaTebs energias, mis gadacemasa da gardaqmnas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� moipovebs informacias da adarebs energiis (bgeriTi, sinaTlis, siTburi, miwisZvris talRebis) gadacemas sxvadasxva garemoSi;

•� atarebs cdebs siTburi energiis gadacemis procesebis Sesaswavlad da aRwers sxvadasxva gzebiT miRebuli siTburi energiis gamoyenebas praqtikuli miznebisaTvis (mag., mzis energiis gamoyeneba);

•� atarebs cdas energiis gardaqmnaze dasakvirveblad (mag., eleqtruli energiis gardaqmna siTburi + sinaTlis energiaSi) da akeTebs analizs;

•� iyenebs/qmnis models energiis gadasvlisa da gardaqmnis sademonstraciod (mag., potenciuri kinetikuri potenciuri ..., an/da potenciuri kinetikuri eleqtruli siTburi + sinaTlis) da akeTebs prezentacias energiis mudmivobis kanonis Sesaxeb;

•� moipovebs informacias cocxal organizmebSi energiis gardaqmnisa (mag., fotosinTezi, sakvebis miReba) da Senaxvis Sesaxeb, warmoadgens monacemebs;

•� asaxelebs magaliTebs, Tu rogor cvlis energiis gardaqmna da gadacema (vulkani, miwisZvra) dedamiwis zedapirs.

bun.X 12. moswavle msjelobs yoveldRiur cxovrebaSi energiis gamoyenebis Sesaxeb da saxavs misi dazogvis gzebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� moipovebs informacias energiis `miRebis~ alternatiuli gzebis Sesaxeb (mag., wiaRiseuli, hidro­eleqtrosadguri, qari, geoTermuli, mzis, birTvuli), ganarCevs ganaxlebad da araganaxlebad wyaroebs, afasebs maT (mag., Rirebuleba, garemoze gavlena, sazogadoebrivi prioritetebi) da Sedegebs warmoadgens saqarTvelos magaliTze;

•� iyenebs/qmnis mudmivi denis wyaros models praqtikuli problemis gadasaW­relad. mohyavs misi gamoyenebis magaliTebi teqnikidan da yofa­cxovrebidan;

•� sqematurad warmoadgens eleqtrosadguridan momxmareblamde eleqtruli energiis gadacemis gzas da msjelobs energiis danakargebis Semcirebis Sesaxeb;

•� ikvlevs da iTvlis ojaxur pirobebSi gaxarjuli sxvadasxva saxis energiis (mag., bunebrivi airi, el. energia) Rirebulebas, adarebs maT. gansazRvravs prioritetuls da msjelobs dazogvis gzebze;

•� mohyavs sxvadasxva praqtikuli mizniT bunebrivi da xelovnuri sinaTlis wyaroebis gamoyenebis magaliTebi da warmoadgens monacemebs.

mimarTuleba: qimiuri movlenebi

bun. X. 13. moswavle aRwers kavSirs nivTierebaTa agebulebasa da Tvisebebs Soris

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs/qmnis nivTierebis umciresi nawilakebis /molekula, atomi, ioni/ modelebs da msjelobs maT Soris Tvisebriv gansxvavebaze;

Page 346: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

•� iyenebs periodul sistemas, moipovebs informacias elementebis Sesaxeb da gamoTqvams varauds misTvis ucnobi elementis da misi Sesabamisi martivi nivTierebis Tvisebebis Sesaxeb;

•� adarebs erTmaneTs martiv nivTierebebs, Sesabamis naerTebs da narevebs, msjelobs maT Soris gansxvavebaze;

•� sqematurad gamosaxavs yvela SesaZlo kavSirs martiv da rTul nivTierebebs Soris (mag., metali _ fuZe oqsidi _ fuZe _ marili);

•� nivTierebaTa identificirebisas irCevs da iyenebs TvisebiTi analizis Sesabamis meTodebs, aanalizebs monacemebs da gamoaqvs Sesabamisi daskvnebi;

•� mohyavs martivi da rTuli nivTierebebis gamoyenebis magaliTebi da asaxelebs am nivTierebaTa Tvisebebs, romlebic safuZvlad daedo maT gamoyenebas. akeTebs zepir prezentacias;

•� uSualo dakvirvebisa da/an cdis Catarebis safuZvelze gansazRvravs nivTierebaTa fizikur da qimiur Tvisebebs da maT cvlilebebs;

•� moipovebs informacias sxvadasxva mineralis (mag., silikatebi, fosfatebi, sulfidebi) Sesaxeb, msjelobs maT Sedgenilobaze, warmoSobasa da gamoyenebis gzebze.

bun. X. 14. moswavle amoicnobs da aRwers mis garSemo da bunebaSi mimdinare qimiur gardaqmnebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mohyavs yoveldRiur cxovrebaSi mimdinare qimiuri movlenebis magaliTebi (sunTqva, wva, korozia), adarebs erTmaneTs, msjelobs am qimiuri movlenebis mniSvnelobasa da maTze moqmed faqtorebze;

•� sqematurad gamosaxavs zogierTi elementisa (mag., azoti, Jangbadi, naxSirbadi) da wylis wrebrunvas bunebaSi, msjelobs maT xelSemwyob faqtorebsa da am procesebis mniSvnelobaze;

•� ikvlevs masalebs, adarebs erTmaneTs da ajgufebs maT bunebriv (mag., abreSumi, merqani) da xelovnur (mag., kaproni, minaboWko) masalebad, msjelobs TiTo­eulis upiratesobasa da gamoyenebis sferoze;

•� mopovebuli informaciis safuZvelze sqematurad gamosaxavs zogierTi produqtis miRebis etapebs daumuSavebeli masalidan mza produqciamde da msjelobs maTi damzadebis pirobebze (mag., xorbali_puri, merqani_qaRaldi, yurZeni_Rvino, tyavis damuSaveba);

•� agrovebs informacias xalxur rewvaSi gamoyenebuli bunebrivi saRebavebis komponentebis, maTi damzadebis teqnologiis Sesaxeb, moZiebuli receptis mixedviT qmnis saRebavebs da iyenebs maT;

•� ikvlevs, Tu ra nivTierebebi gamoiyeneba ama Tu im kosmetikur saSualebebSi, sakvebSi, yoveldRiuri moxmarebis sagnebSi, avtomobilebSi, monacemebs ajgufebs, warmoadgens cxrilis saxiT, aanalizebs da adgens, am nivTierebebidan romelia bunebrivi da romeli – sinTezuri;

•� agrovebs informacias toqsikuri nivTierebebis Sesaxeb, msjelobs maTi moqmedebis mosalodnel Sedegebze.

Page 347: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

programis Sinaarsi

X klasis standartis Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemuli Sinaarsis safuZvelze:

cdadamokidebuli da damoukidebeli cvladebimonacemebisakontrolo cdaganmeorebiTi cdacdis pirobis Secvla cdis oqmikiTxvari

sicocxlis organizaciis doneebi

ujreduli Teoria ujredis ZiriTadi struqturuli komponentebi da maTi funqciebinivTierebaTa da wylis transporti ujredsa da garemos Soriskariotipi mitozi ekosistemaekosistemis komponentebi _ bioturi da abioturi producenti, konsumenti, reducentiadaptacia avtotrofuli da heterotrofuli organizmebikvebiTi kavSirebi, energiis gadacema da nivTierebaTa mimoqcevaadamianis zemoqmedeba bunebriv ekosistemebze

energiis wyaroebi; energiis gadacemis, gamoyenebisa da dazogvis gzebi

sinaTlis sxivis gavrceleba, arekvla, gardatexa, ferebad daSla. optikuri sistemebis muSaobis principi. axlomxedveloba da Sorsmxedveloba, maTi gaumjobesebis gzebi

nivTierebis agebuleba. siTxeebi, airebi, myari sxeulebi. difuzia. agregatuli mdgomareobis maxasiaTebeli fizikuri sidideebi. nivTierebaTa agregatuli mdgomareobis cvlileba – dnoba­gamyareba, aorTqleba­kondensacia

energiis formebi. siTburi energiis gadacemis gzebi (konveqcia, gamosxiveba, gamtarebloba). energiis mudmivobis kanoni. energiis gardaqmnisa da Senaxvis magaliTebi cocxal da aracocxal samyaroSi

nivTierebaTa umciresi nawilakebi – molekula, atomi, ioni. elementi

Page 348: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

nivTierebis fizikuri da qimiuri TvisebebinivTierebaTa cvlilebebi ­ fizikuri da qimiuri movlenebi, maTi gamomwvevi mizezebimartivi da rTuli nivTierebebi: metalebi da arametalebi, oqsidebi, fuZeebi, mJavebi da marilebi. maTi miRebis xerxebi da Tvisebebi, kavSiri sxvadasxva klasis naerTebs Soris. narevebi. mineralebiqimiuri elementebis perioduli sistema da periodulobis kanoniperiodulobis kanonis aRmoCena, misi Tanamedrove formulirebaperioduli sistema da atomis aRnagoba, perioduli sistemis agebuleba: jgufebi da periodebinivTierebaTa TvisebiTi reaqciebiatomis birTvis Sedgeniloba, izotopi. qimiuri elementebis atomebSi eleqtronebis ganawileba, eleqtronuli formulebi /perioduli sistemis pirveli 20 elementi/. eleqtrouaryofiToba

qimiuri reaqciebi: wva, Jangva, koroziabunebrivi da xelovnuri masalebibunebrivi saRebavebi

Page 349: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

XI/XII klasebi biologia (gardamavali)

2007-2010 saswavlo wlebisTvisarCeviTi kursi

standarti gaTvaliswinebulia im moswavleTaTvis, vinc mecxre klasis CaTvliT swavlobda 1997 wlis standartis Sesabamisad, xolo X klasidan _ axali standartis moTxovnebis mixedviT.

wlis bolos misaRwevi Sedegebi:

biol.XI/XII mimarTuleba: cocxali samyaro

1. moswavle axasiaTebs ekosistemaSi mimdinare nivTierebaTa mimoqcevis da energiis cvlis procesebs

2. moswavle ikvlevs ekologiuri faqtorebis zegavlenas ekosistemebisikvlevs ekologiuri faqtorebis zegavlenas ekosistemebis formirebaze

3. moswavle amyarebs kavSirs ujredis struqturas, qimiur Sedgenilobasa da funqcias Soris

4. moswavle axasiaTebs memkvidreobiTobas da cvalebadobas5. moswavle iyenebs evoluciis koncefcias organul samyaroSi mimdinare

cvlilebebis asaxsnelad

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: cocxali samyaro

biol.XI/XII 1. moswavle axasiaTebs ekosistemaSi mimdinare nivTierebaTa mimoqcevis da energiis cvlis procesebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:edegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•�iyenebs mza monacemebs, agebs Sesabamis energiis, biomasis da ricxvTa ekologiur piramidebs, afasebs Tu romeli maTgania ufro xelsayreli konkretuli ekosistemis dasaxasiaTeblad;

•�CamoTvlis magaliTebs da aRwers, Tu ra gzas, saSualebebs mimarTaven organizmebi energetikuli balansis (sakvebisgan miRebuli da cxovelqmedebisas gaxarjuli energiis) SesanarCuneblad (mag., sezonuri migraciebi, zamTris Zili, gundebad gaerTianeba, mcenareebis baliSebad zrda mTaSi);

•�iyenebs diagramebs da aRwers nivTierebebis (Jangbadis, naxSiroJangis, azotis da wylis) mimoqcevas ekosistemebSi da msjelobs am procesis mniSvnelobaze;

•�moiZiebs informacias lokalur garemoSi arsebuli damabinZurebeli nivTierebebis (mag., metalebi, zogierTi pesticidi, sasuqebi) Sesaxeb da sqematurad gamosaxavs ekosistemaSi am nivTierebebis mimoqcevas da dagrovebas;

•�adamianis organizmSi mimdinare fiziologiuri procesebidan gamomdinare gamoTqvams varauds energiis gadacemasa da nivTierebebis mimoqcevaSi adamianis (sakuTari) adgilis Sesaxeb.

Page 350: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��0

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

biol.XI/XII 2. moswavle ikvlevs ekologiuri faqtorebis zegavlenas ekosistemebis formirebaze

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asaxelebs magaliTebs da aRwers ekosistemaSi organizmebis Tanaarsebobis formebs (mag., Sejibri, parazitizmi) da msjelobs maT Soris gansxvavebaze;

•� atarebs cdebs organizmebis ganviTarebasa da ekologiuri faqtoris inten­ssivobas Soris damokidebulebis (optimumi, gaZlebis zeda da qveda zRvari) dasadgenad. (mag., xorblis Teslis aRmonacenisa da wylis raodenobebs Sorisa da wylis raodenobebs Soris damokidebulebis dadgena). monacemebs warmoadgens grafikulad;

•� moiZiebs da aanalizebs monacemebs bunebrivi pirobebis mravalferovnebis Se­saxeb da varaudobs Tu rogori sasicocxlo formebi SeiZleba arsebobdes konkretul ekosistemebSi;

•� agrovebs informacias lokalur ekosistemaze antropogenuli faqtoris uaryofiTi zemoqmedebis Sesaxeb, masalas warmoadgens referatis, fotomasalis an Canaxatebis saxiT, gamoTqvams mosazrebas am problemis Tavidan acilebis gzebis Sesaxeb;

•� gegmavs da atarebs kvlevas (mag., interviu, statistikuri monacemebi) Tu rogor icvleboda adamianis populaciebis stuqtura droTa ganmavlobaSi sxvadasxva faqtoris (mag., socialuri, ekologiuri) zegavleniT da Sedegebs warmoadgens grafikulad;

•� afasebs populaciebis mdgomareobas sxvadasxva grafikuli saSualebiT warmodgenili monacemebis safuZvelze (mag., asakisa da sikvdilianobis, droisa da organizmTa raodenobis, simWidrovisa da organizmTa raodenobis urTierTdamokidebulebis grafiki).

biol.XI/XII 3. moswavle amyarebs kavSirs ujredis struqturas, qimiur Sedgenilobasa da funqcias Soris

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� martivi modelis/sqemis gamoyenebiT warmoadgens Tu rogor xdeba membranis saSualebiT ujredis dakavSireba garemosTan (mag., SerCeviTi gamtaroba, aqtiuri transporti, osmosi, Tavisis da ucxos cnoba);

•� amyarebs kavSirs ujredis stuqturul Taviseburebebsa da ZiriTad sasicoxlo procesebs Soris (mag., gazTa cvla filtvebSi, nivTierebebis Sewova nawlavebSi) da qmnis sademonstracio sqemebs (naxatebs);

•� asabuTebs sicocxlisaTvis wylis aucileblobas misi fizikuri da qimiuri Tvisebebidan gamomdinare;

•� atarebs cdebs (mag., identificireba TvisebiTi reaqciiT) sxvadasxva ujredSi cilebis, cximebis da naxSirwylebis arsebobis gamosavlenad, cdis Sedegebs warmoadgens oqmis saxiT;

•� ilustaciisa da/an modelis saSualebiT axdens biopolimerebis agebulebebsebs Soris msgavsebisa da gansxvavebis demonstrirebas da msjelobs maT struqturasa da funqcias Soris kavSirze;

•� gegmavs da atarebs cdebs katalizur procesebze moqmed faqtorebs da katalizatoris aqtivobas Soris damokidebulebis (mag., temperatura da katalazas moqmedebis intensioba) gamosavlenad, monacemebs gamosaxavs grafikulad da aanalizebs Sedegebs;

•� iyenebs da/an qmnis modelebs ujredSi mimdinare matriculi sinTezis reaqciebis sademonstraciod, msjelobs maTi mniSvnelobis Sesaxeb;

Page 351: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��1

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

•� mohyavs ujredebis normalur funqcionirebaze mavne faqtorebis (mag., nikotini, narkotikuli nivTierebebi, alkoholi, medikamentebis gadaWarbebuli doza) zemoqmedebis magaliTebi da argumentirebulad msjelobs jansaRi cxovrebis wesis mniSvnelobaze.

biol.XI/XII 4. moswavle axasiaTebs memkvidreobiTobas da cvalebadobas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asaxelebs magaliTebs da adarebs memkvidruli informaciis gadacemis xasiaTs usqeso da sqesobrivi gamravlebis dros;

•� qmnis mono­ da dihibriduli damemkvidrebis sqemebs; •� mohyavs magaliTi da ganmartavs kavSirs: geni – konkretuli cilis sinTezi

– am ciliT ganpirobebuli niSan­Tviseba;•� moiZiebs informacias da adgens romelime genetikuri daavadebis (mag.,

hemofilia, albinizmi) TaobaSi gadacemis savaraudo sqemas. msjelobs momavali Taobis niSan­TvisebaTa winaswari gansazRvris SesaZleblobasa da mniSvnelobaze;

•� biopolimerebis modelebis gamoyenebiT axdens cilis molekulis struqturaze genuri mutaciis zegavlenis demonstrirebas;

•� martivi sqemiT warmoadgens genuri inJineriis eqsperimentul proceduras da msjelobs Tu ra Sedegs iZleva igi, gamoTqvams sakuTar azrs genuri inJineriis dadebiT da uaryofiT mxareebze;

•� irCevs cdis obieqts (mag., erTi da imave mcenaris nayofi, Tesli) da ikvlevs modifikaciuri cvalebadobis statistikur Taviseburebebs. iyenebs saTanado xelsawyoebs, aRricxavs raodenobriv monacemebs (mag., zoma, wona, moculoba), adgens damokidebulebas cvladebs Soris da agebs grafikebs.

biol.XI/XII 5. moswavle iyenebs evoluciis koncefcias organul samyaroSi mimdinare cvlilebebis asaxsnelad

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs filogenetikur sqemebs da avlens kavSirebs taqsonomiur erTeulebs Soris;

•� amzadebs da/an iyenebs modelebs mikroevoluciuri procesebis sademonstraciod (mag., populaciaSi alelebis Sedgenilobis cvlileba sxvadasxva faqtoris zemoqmedebiT);

•� agrovebs informacias da akeTebs prezentacias anTropologiuri aRmoCenebis (mag.,, Homo ereqtus) da maTi mniSvnelobis Sesaxeb;

•� svams kiTxvas antropogenezis mamoZravebeli Zalebis Sesaxeb, moiZiebs informacias da warmoadgens namuSevars;

•� moipovebs masalas kulturuli mcenareebisa da Sinauri cxovelebis jiSebis warmoSobis kerebis da maTi gavrcelebis Sesaxeb, amzadebs referats;kerebis da maTi gavrcelebis Sesaxeb, amzadebs referats;

•� asaxelebs evoluciis Teoriis ZiriTad argumentebs da kontrargumentebs.

Page 352: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��2

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

programis Sinaarsi

biosfero. ekosistema. ekologiuri faqtorebi (bioturi, abioturi,. ekosistema. ekologiuri faqtorebi (bioturi, abioturi, antropogenuri). kvebiTi kavSirebi. ekologiuri piramida (ricxvTa, biomasis,ekologiuri piramida (ricxvTa, biomasis, energiis)

populacia. misi maxasiaTeblebi. populacia, rogorc evoluciis erTeuli.. misi maxasiaTeblebi. populacia, rogorc evoluciis erTeuli. saxeoba

ujredi. ujredis qimuri Sedgeniloba (araorganuli da organuli nivTierebebi).ujredis qimuri Sedgeniloba (araorganuli da organuli nivTierebebi). plastikuri da energetikuli cvla. sunTqva/ fotosinTezi. matriculi reaqciebi

zrda da gamravlebis formebi (sqesobrivi da usqeso) mitozi. meiozi. ontogenezi

niSan­Tvisebebis damemkvidreba. daTiSvis movlena. genTa damoukidebeli ganawileba. genTa SeWiduloba. memkvidruli daavadebebi

niSanTvisebebis cvalebadoba (memkvidruli cvalebadoba, modifikaciuri cvalebadoba)

evolucia. evoluciis procesze moqmedi faqtorebi. bunebrivi gadarCeva. mutaciebi. genebis dreifi. migraciebi evoluciis Sedegebi. organizmebis Seguebuloba. saxeobaTa mravalferovneba.anTropogenezixelovnuri gadarCeva. Tanamedrove bioteqnologiebi. genuri inJineria

Page 353: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

XI/XII klasebi fizika (gardamavali)

2007-2010 saswavlo wlebisTvisarCeviTi kursi

standarti gaTvaliswinebulia im moswavleTaTvis, vinc mecxre klasis CaTvliT swavlobda 1997 wlis standartis Sesabamisad, xolo X klasi iswavla axali standartis moTxovnebis mixedviT.

wlis bolos misaRwevi Sedegebi:

fiz.XI/XII mimarTuleba: fizikuri movlenebi

1. moswavle akavSirebs teqnologiur procesebs meqanikis ZiriTad kanonebTan2. moswavle ikvlevs meqnikuri talRebis Tvisebebs3. moswavle ikvlevs sinaTlis ormag bunebas 4. moswavle xsnis siTbur procesebs Termodinamikis kanonebis gamoyenebiT5. moswavle ikvlevs eleqtrul da magnitur urTierTqmedebas 6. moswavle aRwers birTvuli energiis miRebisa da gamoyenebis gzebs 7. moswavle afasebs Tanamedrove fizikis ganviTarebis mniSvnelobas

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: fizikuri movlenebi

fiz.XI/XII 1. moswavle akavSirebs teqnologiur procesebs meqanikis ZiriTad kanonebTan

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� moipovebs informacias da gansazRvravs samecniero kvlevebis rols satransporto saSualebebis ganviTarebaSi maTi umartivesi saxeebidan rTul eleqtrul manqanebamde. afasebs maT xarjebs da adarebs ekonomiurobis TvalsazrisiT, akeTebs prezentacias;

•� agrovebs informacias eqsperimentuli da Teoriuli kvlevebis Sesaxeb, analizis safuZvelze aRwers mecnierebis rols teqnologiuri procesebis ganviTarebisa da daxvewisaTvis (mag., xelovnuri Tanamgzavrebi, sisxlis komponentebis centrifugireba, gasarTobi karuselebis modelireba­dizaini);

•� adeqvaturad iyenebs meqanikis ZiriTad kanonebs praqtikuli problemebis gadasaWrelad da amocanebis amosaxsnelad.

fiz.XI/XII 2. moswavle ikvlevs meqanikuri talRebis Tvisebebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gegmavs da atarebs cdebs meqanikuri talRebis Tvisebebis gamosavlenad, aanalizebs monacemebs da akeTebs Sesabamis daskvnebs;

Page 354: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

•� moipovebs informacias cocxali organizmebis mier aRqmuli bgeris sxvadasxva sixSiruli diapazonis Sesaxeb da akeTebs prezentacias;

•� asaxelebs dopleris efeqtis magaliTebs da gegmavs cdas dopleris efeqtis Tvisobrivad da raodenobrivad gamosakvlevad, akeTebs Sesabamis daskvnebs;

•� adeqvaturad iyenebs talRis maxasiTebel sidideebs Soris kavSirs amocanebis amosaxsnelad;

•� moipovebs informacias da aanalizebs sxvadasxva garemoSi energiis gadatanas talRebis saSualebiT (mag., miwisZvris Sedegebis analizi); akeTebs prezentacias.

fiz.XI/XII 3. moswavle ikvlevs sinaTlis ormag bunebas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gegmavs da atarebs cdebs sinaTlis talRuri bunebis (mag., difraqcia, dispersia, interferencia, polarizacia) Sesaswavlad. Sedegebs aanalizebs da akeTebs daskvnebs;

•� sqematurad warmoadgens eleqtromagnituri talRebis skalas da ganasxvavebs Tvisobrivad el.magnitur gamosxivebas maTi talRis sigrZis mixedviT, msjelobs maTi praqtikuli gamoyenebis Sesaxeb;

•� moipovebs informacias da xsnis fotoefeqtis movlenas sinaTlis kvanturi Teoriis saSualebiT;

•� aRwers fotoefeqtis praqtikuli gamoyenebis magaliTebs (mag., karebis avtomaturi gamRebi, kvamlis indikatori);

•� moipovebs informacias sinaTleze warmodgenebis Sesaxeb (mag., aristotele, goeTe) da akeTebs prezentacias;

fiz.XI/XII 4. moswavle xsnis siTbur procesebs Termodinamikis kanonebis gamoyenebiT

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� akvirdeba da aanalizebs siTbocvlis procesebs, aRwers kavSirs temperaturas, Sinagan energiasa da molekulebis qaosur moZraobas Soris;

•� martivi cdebis saSualebiT axdens Termodinamikis I kanonis demonstrirebas, msjelobs mis mniSvnelobaze;

•� moipovebs informacias da aRwers siTburi Zravis moqmedebis princips;•� sqematurad warmoadgens damokidebulebas kelvinisa da celsiusis skalebs

Soris, msjelobs absoluturi nulis Sesaxeb; •� adeqvaturad iyenebs Termodinamikis kanonebs praqtikuli problemebis

gadasaWrelad da amocanebis amosaxsnelad.

fiz.XI/XII 5. moswavle ikvlevs eleqtrul da magnitur urTierTqmedebas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� qmnis eleqtrul wreds (sxvadasxva kombinaciebs) da ikvlevs kavSirs eleqtruli wredis maxasiaTebel parametrebs Soris;

•� adeqvaturad iyenebs formulebs praqtikuli problemebis gadasaWrelad daformulebs praqtikuli problemebis gadasaWrelad da amocanebis amosaxsnelad;

•� warmoadgens eleqtrul sqemas (mag., cvladi denis generatoris, binis, cvladi denis generatoris, binis eleqtrogayvanilobis sistemis) da xsnis misi moqmedebis princips;

Page 355: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

•� moiZiebs informacias industriaSi da saojaxo pirobebSi gamoyenebuli teqnologiuri sistemebis ganviTarebis Sesaxeb (mag., eleqtruli motori, generatori, kompiuteri, samedicino aparatura, mikrofoni) da akeTebs prezentacias;

•� jgufuri muSaobis principiT SeimuSavebs martivi modelis konstruqcias (mag.,, eleqtromotoris, eleqtruli zaris), amzadebs nawilebs, awyobs mas da axdens demonstrirebas;

•� cdebis saSualebiT akvirdeba eleqtromagnituri induqciis movlenas da akeTebs analizs;

•� adgens eleqtrul wreds, akvirdeba TviTinduqciis movlenas, aanalizebs da adarebs mas inerciasTan;

•� atarebs cdebs sxvadasxva velis (eleqtruli, magnituri, gravitaciuli) Tvisebrivad Sesaswavlad, aanalizebs da akeTebs daskvnebs.

fiz.XI/XII 6. moswavle aRwers birTvuli energiis miRebisa da gamoyenebis gzebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� warmoadgens sqematurad da aRwers atomis planetarul models; •� moipovebs informacias birTvuli urTierTqmedebis Sesaxeb da adarebs mas

eleqtrulTan da gravitaciulTan;•� gamosaxavs sqematurad jaWvur birTvul reaqcias, akeTebs analizs;•� moipovebs informacias birTvuli energiis gamoyenebis Sesaxeb rogorc

mSvidobiani, aseve samxedro miznebisaTvis, saubrobs mis dadebiT da uaryofiT mxareebze;

•� sxvadasxva mecnierTa eqsperimentuli kvlevebis analizis safuZvelze axa­siaTebs α,βda γgamosxivebas, monacemebs warmoadgens cxrilis saxiT, msjelobs maTi gamoyenebis Sesaxeb;

•� moipovebs informacias radioaqtivobis aRmoCenis Sesaxeb, afasebs am aRmoCenis dadebiT da uaryofiT mxareebs;

•� qmnis rukas saqarTveloSi da mis mezobel qveynebSi birTvuli reaqtorebis mdebareobis Sesaxeb, axasiaTebs maTi muSaobis princips;

•� jgufuri muSaobis principiT SeimuSavebs radiaqtiur preparatebTan muSaobis usafrTxo qcevis wesebs da akeTebs prezentacias;

•� adgens kiTxvars da awarmoebs mosaxleobis gamokiTxvas birTvuli iaraRis mimarT maTi damokidebulebis gamosavlenad, Sedegebs warmoadgens diagramis saxiT.

fiz.XI/XII 7. moswavle afasebs Tanamedrove fizikis ganviTarebis mniSvnelobas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� moipovebs informacias im teqnologiuri procesebis Sesaxeb, romlebic gamoiyeneba Tanamedrove sakomunikacio sistemebSi, aRniSnavs maT dadebiT da uaryofiT gavlenas sazogadoebaze (mag., xelovnuri Tanamgzavrebi, mobiluri telefonebi);

•� asaxelebs lazeris gamoyenebis magaliTebs, msjelobs da afasebs lazeris danadgaris mecnierul da praqtikul mniSvnelobas;

•� moipovebs informacias fardobiTobis Teoriis aRmoCenis Sesaxeb da saubrobs am aRmoCenis rolis Sesaxeb Tanamedrove fizikis ganviTarebisaTvis;

•� amzadebs referats samyaros erTiani suraTis Sesaxeb fizikis Tanamedrove miRwevebze dayrdnobiT.

Page 356: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

programis Sinaarsi

meqanikis ZiriTadi kanonebi (niutonis kanonebi, energiis Senaxvis kanoni, msoflio mizidulobis kanoni, impulsis mudmivobis kanoni) teqnologiuri procesebis ganviTareba

talRebis arekvla, gardatexa, interferencia, difraqcia. dopleris efeqti. infrabgera da ultrabgera, rezonansi

sinaTlis gavrcelebis siCqare (sxvadasxva mkvlevarTa mier Catarebuli gazomvebi), sinaTlis talRuri buneba, eleqtromagnituri talRebis skala, fotoefeqti, sinaTlis kvanturi buneba

Sinagani energia, Termodinamikis I da II kanoni, Seqcevadi da Seuqcevadi procesebi, siTburi Zravebi, Zravis mqk., absoluturi temperatura, absoluturi nuli

denis Zala, Zabva, winaRoba; omis kanoni wredis ubnisaTvis; eleqtruli sqemebi; cvladi deni, cvladi denis generatori, el. magnituri induqciis movlena, TviTinduqcia

rezerfordis cda, atomis planetaruli modeli, boris postulatebi. atomis birTvis aRnagoba, birTvuli Zalebi, birTvuli reaqtori, jaWvuri reaqcia, TermobirTvuli reaqciebi. radioaqtivoba, α,βda γgamosxiveba

fardobiTobis Teoriis elementebi. Tanamedrove sakomunikacio sistemebi. lazeris gamoyeneba

Page 357: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

XI/XII klasebi

qimia (gardamavali)

2007-2010 saswavlo wlebisTvis

arCeviTi kursi

standarti gaTvaliswinebulia im moswavleTaTvis, vinc mecxre klasis CaTvliT swavlobda 1997 wlis standartis Sesabamisad, xolo X klasidan _ axali standartis moTxovnebis mixedviT.

wlis bolos misaRwevi Sedegebi:

qim..XI/XII mimarTuleba: qimiuri movlenebi

1. moswavle aRwers atomis aRnagobas da masSi mimdinare procesebs2. moswavle axasiaTebs Jangva­aRdgeniT procesebs3. moswavle nivTierebaTa Tvisebebs ukavSirebs atomis eleqtronul aRnagobas

da qimiuri bmis xasiaTs4. moswavle axasiaTebs qimiur reaqcias kinetikuri maCveneblebis mixedviT,

ganWvrets qimiuri reaqciis wonasworobis gadaxris mimarTulebas 5. moswavle axasiaTebs qimiuri elementebisa da maTi naerTebis Tvisebebs,

msjelobs maTi mniSvnelobis Sesaxeb6. moswavle axasiaTebs organul naerTebs, msjelobs maTi mniSvnelobis

Sesaxeb

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: qimiuri movlenebi

qim.XI/XII 1. moswavle aRwers atomis aRnagobas da masSi mimdinare procesebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� agrovebs informacias atomis aRnagobaze warmodgenebis ganviTarebis Sesaxeb. amzadebs referats;;

•� iyenebs formulebs, gamoiTvlis TiToeul energetikul doneze eleqtronTa maqsimaluri ricxvs da orbitalTa raodenobas eleqtronuli formulebis Casawerad;

•� iyenebs eleqtronebis ganawilebis ZiriTad principebs, atomTa eleqtronuli garsis agebulebas gamosaxavs eleqtronuli formulebiTa da orbitaluri diagramebiT;

•� moipovebs informacias α, β da γ gamosxivebis Taviseburebebis Sesaxeb, monacemebs warmoadgens cxrilis saxiT. msjelobs maTi gamoyenebis Sesaxeb;

•� iyenebs Sesabamis simboloebs da adgens atombirTvuli reaqciebis tolobebs;•� Cawers da ganasxvavebs birTvuli sinTezisa da birTvuli gaxleCis reaqciebs,

mohyavs maTi gamoyenebis magaliTebi, xsnis masis defeqtis movlenas;•� literaturaSi moZiebuli monacemebis safuZvelze ganasxvavebs stabilur da

arastabilur izotopebs, msjelobs maTi mniSvnelobis Sesaxeb bunebasa da adamianis saqmianobaSi.

Page 358: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

qim.XI/XII 2. moswavle axasiaTebs Jangva-aRdgeniT procesebs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adarebs da ganasxvavebs valentobasa da Jangvis xarisxs, eZebs da poulobs kavSirs elementis jgufis nomersa da mis valentobasa da Jangvis xarisxs Soris;

•� atarebs cdebs Jangvisa da aRdgenis procesebis sademonstraciod. mohyavs mJangvelebisa da aRmdgenlebis magaliTebi, msjelobs maT gamoyenebaze;

•� adeqvaturad iyenebs Sesabamis simboloebs Jangva – aRdgeniTi reaqciebis Casawerad;

•� gamosaxavs Jangva­aRdgeniT reaqciebs da ajgufebs maT tipebis (moleku­laTaSorisi, Sigamolekuluri da TviTJangva­TviTaRdgenis) mixedviT;

•� asaxelebs Jangva­aRdgeniTi reaqciebis bunebaSi da yoveldRiur cxovrebaSi mimdinareobis magaliTebs da gamoTqvams mosazrebas maTi dadebiTi da uaryofiTi Sedegebis Sesaxeb;

•� awyobs martiv galvanur elements da xsnis misi funqcionirebis meqanizms; •� xsnis eleqtrolizTan dakavSirebul raodenobriv amocanebs; •� moiZiebs monacemebs da afasebs eleqtrolizuri procesebis rols warmoebaSi

(mag., metalTa da arametalTa warmoeba, galvanostegia).

qim.XI/XII 3. moswavle nivTierebaTa Tvisebebs ukavSirebs atomis eleqtronul aRnagobas da qimiuri bmis xasiaTs

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adgens sxvadasxva tipis bmebis warmoqmnis sqemebs, adarebs erTmaneTs da msjelobs maT Soris gansxvavebaze, mohyavs magaliTebi;

•� iyenebs elementTa fardobiTi eleqtrouaryofiTobis mniSvnelobaTa cxrils, atarebs Sesabamis gamoTvlebs, msjelobs naerTis bmis xasiaTisa da misi warmoqmnis meqanizmis Sesaxeb;

•� adgens struqturul formulebs da ganasxvavebs nivTierebebs bmis maxasiaTeblebis mixedviT da msjelobs bmebis xasiaTis gavlenis Sesaxeb am nivTierebaTa Tvisebebze;

•� qmnis ionuri, atomuri da molekuluri kristalebis modelebs, adarebs maTmaT erTmaneTs agebulebis mixedviT da msjelobs msgavsi agebulebis mqone naerTTamsgavsi agebulebis mqone naerTTa agebulebis mqone naerTTa Tvisebebisa (lRobis temperatura, wyalSi xsnadoba, aqroladoba) da maTi gamoyenebis Sesaxeb;

•� CamoTvlis bunebaSi arsebul kristaluri agebulebis nivTierebebs, ajgufebs maT kristaluri meseris tipis mixedviT da msjelobs maTi gamoyenebis kristaluri meseris tipis mixedviT da msjelobs maTi gamoyenebis Sesaxeb.

qim.XI/XII 4. moswavle axasiaTebs qimiur reaqcias kinetikuri maCveneblebis mixedviT, ganWvrets qimiuri reaqciis wonasworobis gadaxris mimarTulebas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� atarebs eqsperiments qimiuri reaqciis siCqaris cvlilebis dasadgenad, monacemebs warmoadgens grafikulad da iTvlis reaqciis myisier siCqares. gamoaqvs Sesabamisi daskvna;

•� awarmoebs gamoTvlebs moqmed masaTa kanonis gamoyenebiT;•� cdebis safuZvelze poulobs gansxvavebas Seqcevad da Seuqcevad reaqciebs

Soris, wers Sesabamis tolobebs;•� iyenebs le­Satelies princips, ganWvrets sxvadasxva faqtoris (wneva,

nivTierebaTa koncentracia, temperatura) qimiur wonasworobaze gavlenis xasiaTs, Tavis mosazrebas amowmebs cdis saSualebiT;

•� ganixilavs teqnologiuri procesebis optimizaciis dros wonasworuli principebis gamoyenebis magaliTebs.

Page 359: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

sabunebismet

yvelo

mecnier

ebebi

qim.XI/XII 5. moswavle axasiaTebs qimiuri elementebisa da maTi naerTebis Tvisebebs, msjelobs maTi mniSvnelobis Sesaxeb.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ikvlevs periodul sistemas da poulobs elementTa ganlagebis wesis dar­Rvevis SemTxvevebs, xsnis am darRvevis mizezebs;

•� IV – VII jgufis elementebis Jangvis xarisxis mixedviT adgens am elementTa JangbadnaerTebis zogad formulas;

•� adarebs erTi da imave jgufis (periodis) elementebs da xsnis maTi da Sesabamisi martivi nivTierebebis TvisebaTa (mag., ionizaciis energia, eleqtronisadmi swrafva, eleqtrouaryofiToba, atomebisa da ionebis radiusebis sigrZeebi) cvlilebebis kanonzomierebebs;

•� gegmavs da atarebs cdas elementis da misi naerTebis Tvisebebis dasadgenad. akeTebs daskvnebs;

•� gegmavs da atarebs interviuebs elementisa da misi naerTebis miRebisa da gamoyenebis procesebTan dakavSirebuli ekologiuri problemebis Sesaxeb informaciis mosapoveblad, warmoadgens am problemebis gadaWris sakuTar variants;

•� SearCevs da iyenebs Sesabamis grafikebs, simboloebs da terminologias mecnieruli mosazrebebis, gegmebis da eqsperimentis Sedegebis gadmosacemad;

•� agrovebs informacias elementTa aRmoCenis da bunebaSi gavrcelebis Sesaxeb. masalas warmoadgens referatis saxiT;

•� aRwers metalur bmas, gamoTqvams varauds perioduli sistemis jgufebSi da periodebSi metalTa da maT naerTTa fizikuri Tvisebebis cvlilebebis kanonzomierebis Sesaxeb;

•� gegmavs da atarebs eqsperiments metalTa aqtiurobis Sesadareblad (urTierTqmedeba JangbadTan, wyalTan, mJavebTan). Sedegebis siswores amowmebsSedegebis siswores amowmebs metalTa eleqtroqimiuri Zabvis mwkrivis mixedviT;;

•� agrovebs informacias metalTa Senadnobebis Sedgenilobis, Tvisebebisa da gamoyenebis Sesaxeb. masalas warmoadgens moxsenebis saxiT;

•� adarebs da ganasxvavebs erTi da imave jgufis (periodis) arametalTa uJan­gbado (Jangbadiani) mJavebis siZlieres, xsnis am gansxvavebis mizezs;

•� orbitaluri diagramiT gamosaxavs elementTa eleqtronebis ganawilebas orbitalebze, ganWvrets maTi Jangvis xarisxis SesaZlo mniSvnelobebs, mohyavs am elementTa naerTebis magaliTebi (mag., elementis JangbadSemcveli mJavebis rigi) da adarebs maT Tvisebebs;

•� irCevs da iyenebs analizuri qimiis Sesabamis meTods (Tvisebrivi reaq­ciebi) ionTa identificirebisas da msjelobs ionTa identificirebis mniSvnelobaze;

•� agrovebs informacias umniSvnelovanes elementTa da maT naerTTa warmoebasa da yofa­cxovrebaSi gamoyenebis Sesaxeb. akeTebs prezentacias.

qim.XI/XII 6. moswavle axasiaTebs organul naerTebs, msjelobs maTi mniSvnelobis Sesaxeb

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� maswavleblis mier micemuli stuqturuli formulis mixedviT miakuTvnebs organul naerTs Sesabamis klass da asaxelebs mas saxelTa saerTaSoriso nomenklaturuli sistemis mixedviT;

•� adgens organuli naerTis yvela SesaZlo izomeris struqturul formulas; •� atarebs cdas naxSirwyalbadTa da maT nawarmTa (spirtebi, aldehidebi,

ketonebi, organuli mJavebi, eTerebi) fizikuri Tvisebebis (mag., wyalSi xsnadoba, simkvrive, lRobisa da duRilis temperatura, wvis unarianoba) gamosakvlevad. Sedegebs warmoadgens cxrilis saxiT da msjelobs aseTi Tvisebebis mqone organul naerTTa gamoyenebis Sesaxeb;

•� qmnis naxSirwyalbadebisa da maTi nawarmebis molekulur modelebs,

Page 360: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��0

sabu

nebi

smet

yvel

o m

ecni

ereb

ebi

iyenebs maT organul naerTTa sxvadasxva klasebs Soris urTierTkavSiris damadasturebeli qimiuri gardaqmnebis demonstrirebisaTvis;

•� atarebs eqsperiments naxSirwyalbadebisa da maTi nawarmebis qimiur Tvisebebs Soris gansxvavebis dasadgenad, monacemebs warmoadgens cxrilis saxiT, maT safuZvelze gansazRvravs am naerTTa specifikur reaqciebs da axdens maT identificirebas;

•� gegmavs da atarebs interviuebs, moipovebs masalas qimiuri warmoebis rolis Sesaxeb aqtualuri problemebis (mag., axali kompoziciuri masalebis, samkurnalo saSualebebis sinTezi, qimiuri boWkosa da laq­saRebavebis miReba) gadawyvetaSi. gamodis moxsenebiT Tanaklaselebis winaSe;

•� moipovebs informacias naxSirwyalbadebis sxvadasxvagvari gamoyenebis Sesaxeb (mag., sawvavad, polimerebis warmoebaSi) da gansazRvravs sazogadoebasa da garemoSi maTi gamoyenebiT gamowveul sargeblobasa da zians;

•� sargeblobs Sesabamisi samecniero terminologiiT (monomeri, polimeri, polimerizaciis xarisxi) da erTmaneTs adarebs bio­ da sinTezur polimerebs, msjelobs maTi daniSnulebis Sesaxeb.

programis Sinaarsi

mokle cnobebi atomis aRnagobaze mecnierTa Sexedulebebis Sesaxeb qvanturi ricxvebi da orbitalebi. paulis principi, umciresi energiis principi, hundis wesi. eleqtronuli formulebi, orbitaluri diagramebi. s- , p- , d-, f- elementebi radioaqtiuroba. α, β da γ gamosxiveba. atombirTvuli reaqciebi. masis defeqti

stabiluri da arastabiluri izotopebiJangvis ricxvi, Jangva­aRdgeniTi reaqciebi, maTi klasifikacia da magaliTebi. Jangva­aRdgeniTi reaqciebis tolobebis Sedgena standartuli eleqtronuli potencialebis rigi, galvanuri elementebi. eleqtrolizi, faradeis kanonebi, eleqtrolizis roli warmoebaSi

eleqtronuli orbitalebis hibridizacia. sigma­ da pi­ bmebi. kovalenturi bmis warmoqmnis donor­aqceptoruli meqanizmi. metaluri bma, wyalbaduri bma bmis maxasiaTeblebi – bmis sigrZe, bmis energia, jeradoba, najeroba, gezuroba

qimiuri reaqciis myisieri siCqare. moqmed masaTa kanoni. Seqcevadi da Seuqcevadi reaqciebiqimiuri wonasworoba, le­Satelies principi. qimiur wonasworobaze moqmedi faqtorebi

perioduli sistemis mTavari qvejgufebis zogadi daxasiaTeba elementebi: halogenebi, Jangbadi, gogirdi, azoti, fosfori, naxSirbadi, siliciumi, natriumi, kaliumi, magniumi, kalciumi, alumini, rkina, manganumi da maTi Sesabamisi martivi da rTuli nivTierebebi: gavrceleba, miReba, fizikuri da qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba

organuli naerTebis aRnagobis Teoriis ZiriTadi debulebebi. naxSirwyalbadebi (alkanebi, alkenebi, alkinebi, alkadienebi, cikloalkanebi, aromatuli naxSirwyalbadebi), erT­ da mravalatomiani spirtebi, aldehidebi, ketonebi, karbonmJavebi, aminebi. organul naerTTa klasebs Soris urTierTkavSiri, homologiuri rigi, izomeria, nomenklatura, aRnagoba, fizikuri da qimiuri Tvisebebi, miReba da gamoyeneba, markovnikovis wesi, atomTa urTierTgavlena molekulaSi. cilebi, cximebi, naxSirwylebi, maTi monomerebi, agebuleba, Tvisebebi, roli bunebaSi. sinTezuri maRalmolekuluri naerTebi

Page 361: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��1

informaciuli da

sakomunikacio

teqnologiebi

Page 362: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��2

inf

or

mac

iul

i d

a sa

komu

nika

cio

teq

nol

ogie

bi

Page 363: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

info

rmac

iul

i da sako

munikac

iot

eqnol

ogiebi

Sesavali

informaciuli da sakomunikacio teqnologiebis (ist) erovnuli saswavlo gegma Seiqmna Cveni saxalmwifosa da sazogadoebis miznebidan, moTxovnebidan da interesebidan gamomdinare. igi efuZneba saswavlo procesSi ist­is adgilisa da misi gamoyenebis Sesaxeb Tanamedrove da sayovelTaod gaziarebul Sexedulebebs da saukeTeso praqtikas, rogorc Cvens qveyanaSi, aseve mis farglebs gareT. ist­is saswavlo gegma warmoadgens ra erovnuli saswavlo gegmis ganuyrel nawils, emsaxureba ganaTlebis saministros mier farTo sazogadoebasTan SeTanxmebul zogadsaganmanaTleblo sistemis miznebis ganxorcielebas.

rogorc adamianis aqtivobis, saqmianobis nebismier sxva sferoSi, ist­is moxmarebisa da gamoyenebis TvalsazrisiT, Cveni sazogadoebisTvis gadamwyveti mniSvneloba aqvs zogadsaganmanaTleblo sistemam Seqmnas xelsayreli pirobebi erovnuli da zogadsakacobrio Rirebulebebis matarebeli, Tavisufali pirovnebis Camosayalibeblad. iseTi pirovnebis, romelic RirsebiT ekideba gansxvavebebs adamianebsa da maT jgufebs Soris; cdilobs gaugos da nayofierad iTanamSromlos maTTan.

ist-is roli da miznebi saswavlo procesSi

Cven yoveldRiurad movixmarT informaciul­sakomunikacio teqnologiebs: vsargeblobT mobiluri telefoniT, vukavSirdebiT erTmaneTs eleqtronuli fostis saSualebiT, moviZiebT informacias internetSi, vaxdenT informaciis sxvebTan gacvlasa da gaziarebas. Cveni yoveldRiuri Tu profesiuli saqmianoba sul ufro metad moiTxovs ist­is codnasa da sistematur gamoyenebas, cifrul­teqnologiur ganaTlebas. es ukanaskneli SeiZleba ganszaRvrul iqnas, rogorc cifruli teqnologiebis, sakomunikacio saSualebebis da/an qselebis eTikurad, pasuxismgeblobiT gamoyenebis unari sasurveli informaciis mopovebis, Senaxvis, erTmaneTTan dakavSirebis, Sefasebis, analizis, axlis Seqmnisa da Semdgomi gadacemis SesaZleblobisTvis ­ im mizniT, rom vimoqmedoT, Cveni funqcia SevasruloT Tanamedrove sazogadoebaSi.

Sesabamisad, ist­is integirebuli kursi emsaxureba eTikuri, informirebuli, kanon­morCili da teqnologiuri miRwevebis efeqtianad gamoyenebis unaris mqone pirovnebis aRzrdas. pirovnebisa, romelic SeZlebs informaciis damoukideblad mopovebas, marTvas, mis damuSavebas, Sefasebas, analizs da masze dayrdnobiT gadawyvetilebis damoukideblad miRebas ­ im mizniT, rom gaacnobieros Tavisi pasuxismgebloba qveynis interesebis, tradiciebisa da Rirebulebebis mimarT; Tavad Seqmnas Rirebulebebi da sakuTari wvlili Seitanos sazogadoebaSi.

msgavsad sxva disciplinebisa, ist­is integrirebuli kursis erT­erTi mizani aris, rom sazogadoebis momaval wevrs ganuviTaros zogadi sakomunikacio unar­Cvevebi infromaciis Seqmnis, saorganizacio da jgufuri muSaobis mxriv, maT Soris im moswavlesTvis visTvisac saqarTvelos saxelmwifo ena mSobliuri ar aris.

ist­is integrirebuli kursi miznad isaxavs moswavleTaTvis iseTi pirobebis Seqmnas da saSualebebis gacnobas, romliTac isini gamoavlenen da ganaxorcieleben sakuTar SesaZleblobebsa da interesebs. ist­is kursma maT unda SesZinoT axali codna da unar­Cvevebi, romelTa ganviTarebasac momavalSi damoukideblad SeZleben, im

Page 364: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

inf

or

mac

iul

i d

a sa

komu

nika

cio

teq

nol

ogie

bi

mizniT, rom moswavlem arCevani gaakeTos swavlebis Semdgom safexurze specialobebs an profesiul saqmianobebs Soris; SeZlos sakuTari SesaZleblobebis maqsimalurad realizeba; rogorc qveynis SigniT, ise mis sazRvrebs gareT.

ist kursSi gansakuTrebuli adgili eTmoba teqnologiebis gamoyenebis gavlenas individze, sazogadoebaze da garemomcvel samyaroze. moswavleebi Tavidanve unda gaecnon da informirebuli iyvnen ist­is pasuxismgeblobiT moxmarebis Sesaxeb. maT Soris, bunebrivi garemo pirobebis SenarCunebisa da dacvis mxriv. mozardma unda icodes, ra bunebriv garemoSi cxovrobs, ra ziani SeiZleba miayenos garemos teqnologiuri narCenebiT danagvianebam, rogor SeinarCunos da daicvas igi.

rogorc saTauridan Cans, ist-is swavleba ar moiazreba saswavlo disciplinebidan damoukideblad, maTi konteqstisgan gancalkevebiT. ist-is saswvlo gegmis realizeba unda moxdes yovel calkeul saswavlo disciplinaSi. ufro metic, am instrumentiT SesaZlebelia ZiriTadi saswavlo disciplinebis erTmaneTTan efeqturi integ-racia.

ZiriTadi unar-Cvevebi ris gamomuSavebasac xels uwyobs ist-is integrirebuli saskolo kursi

erovnul saswavlo gegmaSi sagnobrivi disciplinebis swavleba maT Soris mWidro integraciiT aris moazrebuli, rogorc informaciuli aseve zogadi unar­Cvevebis TvalsazrisiT. Tu ki TiToeuli sagani specifikur unar–Cvevebsa da damokidebulebas uviTarebs moswavleebs, integraciis daniSnuleba aris im zogadi unar–Cvevebis gamokveTa, romlebic am sagnebs erTmaneTTan aaxlovebs. erovnuli saswavlo gegma gulisxmobs sagakveTilo da klasgareSe saqmianobis erTianobasac.

Sesabamisad, zogadsaganmanaTleblo skolaSi informaciuli da sakonimukacio teqnologiebis sxvadasxva saswavlo disciplinebSi integracia miznad isaxavs moswavleTaTvis Semdegi zogadi unar­Cevebisa da azrovnebis tipebis ganviTarebas, romelTac Cven ist­is kuTxiT ganvixilavT.

1. gagebis unari ­ gulisxmobs ist­is saSualebebis da maTi funqcionirebis Sesaxeb faqtebis, cnebebis da ideebis codnas; maTi daniSnulebis interpretirebas da Sedarebas.

2. komunikaciis unari ­ ist­is saSulebebis gamoyenebas informaciis miRebis, mopovebisa da gacvlis mizniT.

3. analitikuri azrovnebis unari ­ gulisxmobs ist­is saSualebaTa Sefasebas, ukve mocemul an mopovebul informaciaze dayrdnobiT; maT Soris kanonzmierebebis dadgenas, Semadgeneli komponentebis amocnobas, fragmentebis organizebas.

4. sinTezuri azrovnebis unari ­ gulisxmobs ist­is saSualebebiT informaciis didi moculobidan saWiro fragmentebis amorCevis, maTi miznobrivad dakavSirebis unars da Camoyalibebul Cvevebs. ise rom miRebuli Sedegi gamoyenebadi da gasagebi iyos, rogorc Tavad moswavlisTvis, aseve sxvebisTvisac.

5. SemoqmedebiTi azrovneba ­ gulisxmobs ist­is saSualebebis gamoyenebiT, realobidan momdinare problemebis gadaWris efeqturi gzebis povnas, axali kiTxvebis dasmas da maTze pasuxis Ziebas.

6. kritikuli azrovnebis unari ­ gulisxmobs ukve mocemuli, an mis mier mopovebuli informaciis Sefasebas Sinaarsis, daniSnulebis da xarisxis mixedviT, misi gamoyenebis sazRvrebis dadgenas.

Page 365: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

info

rmac

iul

i da sako

munikac

iot

eqnol

ogiebi

erovnul saswavlo gegmaSi gansazRvruli ZiriTadi principebi

• saganmanaTleblo procesis centrSi dgas moswavle da miRweuli Sedegi. (mniSvnelovania ara imdenad is, Tu ris swavlebas cdilobs maswavlebeli, aramed is, Tu ra iswavla moswavlem);

• gaTvaliswinebulia moswavlis fizikuri da fsiqikuri SesaZleblobebi da asakis Sesabamisi interesebi;

• swavla niSnavs ara informaciis SeZenas, aramed informaciis, unar–Cvevebisa da damokidebulebebis ganviTarebas;

• swavlebaSi moiazreba ara erTi konkretuli gza, aramed maswavleblis da moswavlis mier erToblivad SerCeuli optimaluri variantis Zieba. skolas aqvs meti uflebebi, SesTavazos gansxvavebuli gzebi sakuTar moswavleebs;

• mTavari orientiri xdeba ara codnis odenoba, aramed xarisxi. mniSvnelovania ara marto ra iswavla moswavlem, aramed rogor iswavla da rogor SeuZlia am codnis gamoyeneba.

ist-is ZiriTadi saSualebebi da misaRwevi Sedegebi

informaciul­sakomunikacio teqnologiebis (ist) saswavlo disciplinebSi integrirebis gegmaSi gamoyofilia eqvsi mimarTuleba misaRwevi Sedegebis, teqnologiuri saSualebebis flobisa da gamoyenebis TvalsazrisiT. moswavle unda gaecnos, daeuflos da iyenebdes ist­is TiToeuli tipis saSualebas. moswavle unda axdendes TiToeuli maTganis moxmarebisa da gamoyenebis demontrirebas im indikatorebze dayrdnobiT, romlebic qvemoT calke aris gamoyofili. am CarCos gamoyenebiT xdeba dasaxul miznebamde (Sedegebamde) gagmazomieri svlis procesis Sefaseba da am miznebis miRwevis Sedegis gazomva (indikatorebi). skolebs da konkretulad maswavlebleblebs, SeuZliaT winamdebare dokumenti gamoiyenon, rogorc megzuri ist­is saSualebebis saswavlo disciplinebSi dasanergad, am saSualebebiT saswavlo disciplinebis erTmaneTTan integrirebaze orientirebuli aqtivobebis, gakveTilis gegmis da kurikulumis Sesaqmnelad. CarCo miznad isaxavs iseTi Sinaarsisa da masalis Seqnis xelSewyobas, romelic iTvaliswinebs moswavlis moTxovnebs da Seesabameba mis interesebs; romelic moswavles saswavlo precesSi Camouyalibebs da ganuviTarebs sasicoxlo unarebs­Cvevebs.

qvemoT moyvanilia eqvsi ZiriTadi mimarTuleba da misaRwevi Sedegebi TiToeuli mimarTulebis mixedviT. Sedegebi ar gansaxvavdeba swavlebis pirvel (dawyebiTi), meore (sabazo skola) da mesame (saSualo skola) safexurebze. samagierod, swavlebis sxvadasxva safexurze gansxvavebulia maTi miRwevis xarisxi da siRrme, rasac Sedegebis mixedviT moyvanili indikatorebi asaxaven. indikatorebis didi nawili zomavs ori an meti Sedegis miRwevis xarisxs, Tumca xSirad erT konkretul Sedegzea fokusirebuli. indikatorebis mcire nawili konkretuli Sedegis siRrmiseul dafarvas asaxavs.

Page 366: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

inf

or

mac

iul

i d

a sa

komu

nika

cio

teq

nol

ogie

bi

misaRwevevi Sedegebi swavlebis yovel safexurze

1 ZiriTadi cnebebi da operaciebi

axdens ist­is saSualebebis daniSnulebisa da maTi moqmedebis ZiriTadi principebis gagebis demonstrirebas (kompiuteris CarTva, gadatvirTva, gamorTva).

sworad iyenebs ist­is saSualebebTan urTierTqmedebis, Setana­gamotanis mowyobilobebs am saSualebebis warmatebiT funqcionirebisTvis (mausi, klaviatura, monitori, printeri da sxva).

axdens ist­is saSulebebis marjved moxmarebis demonstrirebas.

2 socialuri, eTikuri, garemos dacvasTan da adamianur faqtorTan dakavSirebuli problemebi

acnobierebs ist­is saSualebebis gamoyenebis eTikur, kulturul da garemos dacvasTan dakavSirebul problemebs.

eTikisa da arsebuli kanonmdeblobis dacviT iyenebs ist­is saSualebebs, iformaciasa da programul uzrunvelyofas.

avlens dadebiT damokidebulebas ist­is saSualebebis, rogorc TanamSromlobis, sakuTari codnis gaRrmavebis, interesebis da miswrafebebis ganxorcielebis, nayofieri Sromis mniSvnelovani instrumentis mimarT.

3 ist produqtis Sesaqmneli teqnologiuri saSualebebi

iyenebs ist­s swavlis gasaumjobeseblad da SemoqmedebiTi procesis wasaxaliseblad.

iyenebs ist­is saSualebebs TanaklaselebTan erTad teqnologiuri TvalsazrisiT gaumjobesebuli modelebis Seqmnisas; amzadebs da gamoscems originalur namuSevars eleqtronul formatSi; iyenebs ist­s sagamomcemlo saqmianobasa da sxva SemoqmedebiT saqmianobaSi (mag. fotografiuli gamofena veb­gverdze).

4 komunikaciis teqnologiuri saSualebebi

iyenebs ist­is saSualebebs sxvadasxva Setyobinebebis, gancxadebebis gamosaqveyneblad TanatolebTan, maswavleblebTan Tu sxvebTan urTierTobisTvis.

iyenebs gansxvavebul formats mis mier Seqmnili informaciis sazogadoebasTan gacvilis mizniT.

5 kvlevis teqnologiuri saSualebebi

iyenebs ist­is saSulebebs (mag. saZiebo sistema) informaciis sxvadasxva wyaroebidan miRebis, maTi Semdgomi Sefasebisa da analizisTvis.

iyenebs ist­is saSulebebs informaciis Senaxvis, monacemTa damuSavebisa da analizisTvis, SemdgomSi Sedegis sxvebisTvis miwodebis mizniT.

afasebs da efeqturad iyenebs ist­is sferoSi arsebul siaxleebs (mag. axali

Page 367: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

info

rmac

iul

i da sako

munikac

iot

eqnol

ogiebi

programuli uzrunvelyofa) da resursebs mis winaSe dasmuli amocanis Sesabamisad.

6 problemebis gadaWrisa da gadawyvetilebis miRebis teqnologiuri saSualebebi

iyenebs ist­is saSualebebsa da eleqtronul formatSi arsebul informacias problemebis gadaWrisa da gonivruli gadawvetilebebis miRebisas/arCevanis gakeTebisas.

iyenebs ist­is saSualebebs sayofacxovrebo amocanebis amoxsnis, realuri situaciis Sesatyvisi problemebis gadaWris gzebis dagegmvisa da ganxorcielebis mizniT.

indikatorebi

dawyebiTi skola (1 - 6 klasebi)

Sedegebi miRweulia, Tu moswavle

• iyenebs ist­Tan urTierTqmedebis mowobilobebs• iyenebs Setanisa (mausi, klaviatura) da gamotanis mowyobilobebs (monitori,

printeri) ist ­is saSulebebis warmatebiT funqcionirebisTvis (1) • iyenebs ist­is saSualebebs maswavleblis mier Catarebuli an damoukidebeli

saswavlo aqtivobisas. (1, 3)• amoicnobs da asaxelebs sxvadasxva ist­saSualebebs da maTze saubrisas asakis

Sesabamisad iyenebs swor terminologias. (1) • iyenebs internetSi am asakobrivi jgufisTvis Sesabamis arsebul resursebs

(mag. saganmanaTleblo programebi, interaqtiuli wignebi, naxatebi da sxva) swavlebis procesSi. (1)

• ist­is saSualebebis gamoyenebisas jgufSi TanamSromlobs rogorc TanaklasalebTan, aseve mSoblebTan da maswavleblebTan saklaso oTaxis gareT (el. fosta). (2)

• ist­is gamoyenebisas axdens dadebiTi socialuri da eTikuri qcevis demonstrirebas, skolis lokaluri qseliT da internetiT sargeblobis dros. (2)

• msjelobs ist ­is saSualebebisa da programuli uzrunvelyofis eTikurad moxmarebis Sesaxeb. (2)

• qmnis misi asakobrivi jgufisTvis Sesaferis multimediur produqts Tanaklaselebis, maswavleblis an mSoblebis daxmarebiT. (3)

• iyenebs ist­is informaciul resursebs (mag. vizualuri masala, saganmanaTleblo TamaSebi) amocanebis amoxsnis, cnebebis, ideebisa da istoruli movlenebis TvasaCinod warmodgenis mizniT. (3, 4, 5, 6)

• axdens informaciis mopovebas da mis sxvebTan gacvlas komunikaciis saSualebebis gamoyenebiT, maT Soris Tanaklaselebis, maswavleblis an mSoblis daxmarebiT. (4)

Page 368: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

inf

or

mac

iul

i d

a sa

komu

nika

cio

teq

nol

ogie

bi

sabazo skola (7-9 klasebi)

Sedegebi miRweulia, Tu moswavle

• iyenebs klaviaturas, Setanisa (Tagvi, distanciuri marTvis pulti da sxva) da gamotanis mowyobilobebs (monitori, printeri), maT Soris sxvadasxva tipis adapterebs (USB) ist ­is warmatebiT funqcionirebisa da efeqturad moxmarebisTvis. (1)

• mohyavs ist­is yoveldRiuri gamoyenebis magaliTebi; msjelobs maT upiratesobaze da naklze, gamoyenebis sazRvrebze. (1, 2)

• msjelobs ist­is saSualebebisa da informaciis eTikurad moxmarebis problemebze da aRniSnavs araeTikurad moxmarebis Sedegebs, piradi an sxvisi gamocdilebis safuZvelze (mag. sainformacio mediiT an skolis qseliT arasanqcirebuli sargebloba). (2)

• iyenebs ist­is saSualebebsa da globalur qselSi arsebul informacias zogadi unarebis dasaxvewad da ZiriTad saswavlo disciplinebSi sakuTari miRwevebis gasaumjobeseblad. (3)

• iyenebs ist­is saSualebebs ( multimediis damuSavebis saSualebebi, programuli uzrunvelyofa, saprezentacio da vebgverdebis redaqtorebi, skaneri) individualuri da jgufuri samuSaosTvis, romelic miznad isaxavs eleqtronul formatSi beWdvas, komunikacias, sgamomcemlo da SemoqmedebiT saqminobas, raTa Seiqmnas saganmanaTleblo Rirebulebis mqone produqti auditoriisTvis, rogorc skolis SigniT, aseve mis gareT (literaturuli proeqtebi). (3, 4)

• iyenebs komunikaciis teqnologiur saSualebebs distanciuri informaciis xelmisawvdomad, am informaciis Senaxvis, damuSavebis, analizisa da Semdgomi gadacemis mizniT, raTa pirdapir Tu arapirdapir daexmaros mas saswavlo procesSi, an piradi interesebisa da miswrafebebis ganxorcielebaSi. (4)

• iyenebs ist­is saSualebebsa da globalur qsels (eleqtronuli fosta, Ria forumebi, interneti) asakobrivi jgufis Sesatyvisi interesebis, miswrafebebis ganxorcielebis, problemebis gadaWris, sxvebTan urTierTobis da TanamSromlobis mizniT; maT Soris farTo auditoriisTvis gankuTvnili namuSevris Seqmnis mizniT. (4, 5)

• iyenebs ist­is resursebsa da eleqtronul informacias (kalkulatori, monacemTa Segrovebis mowyobilobebi, saganmanaTleblo video da audio masala) amocanebis amoxsnis, problemebis gadaWrisa da sxva saklaso an klasgareSe akademiuri aqtivobebisTvis. (5, 6)

• msjelobs rodis aris ist­is saSualebebis gamoyeneba efeqturi da mizanSewonili; irCevs Sesabamis saSualebas da iyenebs mas sxvadasxva davalebebis Sesrulebisa da dasaxuli miznebis gansaxorcieleblad. (5, 6)

• afasebs eleqtrunul formatSi arsebuli resursebis, informaciis sizustes, obieqturobas, mis miznobriobas da daniSnulebasTan Sesatyvisobas. (6)

Page 369: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

info

rmac

iul

i da sako

munikac

iot

eqnol

ogiebi

saSualo skola, me-10, me-11 da me-12 klasebi

Sedegebi miRweulia, Tu moswavle

• iyenebs klaviaturas, Setanisa (Tagvi, distanciuri marTvis pulti da sxva) da gamotanis mowyobilobebs (monitori, printeri), maT Soris sxvadasxva tipis adapterebs (USB) ist ­is warmatebiT funqcionirebisa da efeqturad moxmarebisTvis. (1)

• amoicnobs da gamohyofs Tanamedrove da mowinave ist­is SesaZleblobebs, maTi gamoyenebis farglebs, SearCevs ist­is saSualebebidan Sesabimiss da miznobrivad gamoiyenebs mas piradi an saswavlo procesis moTxovnebidan gamomdinare. (2)

• akeTebs gonivrul arCevans ist­is resursebsa da momsaxureobis erTi da igive an sxvadasxva saSualebebs Soris. (1, 2)

• aanalizebs da msjelobs ist­is farTo da mzardi gamoyenebis upirateseobasa da naklze, adamianis saqmianobis sferoebSi da zogadad Tanamedrove sazogadoebaSi (2)

• msjelobs ist­is saSualebebisa da informaciis eTikurad moxmarebis problemebze da aRniSnavs araeTikurad moxmarebis Sedegebs, piradi an sxvisi gamocdilebis safuZvelze (mag. sainformacio mediiT an skolis qseliT arasanqcirebuli sargebloba). (2)

• iyenebs ist­is saSualebebs yovedRiur saqmianobaSi, informaciis marTvisa da komunikaciisTvis (finansuri informacia, ganrigi, misamarTebi, el­fostiT mimowera da sxva). (3, 4)

• ecnoba da afasebs ist­ze dafuZnebul distanciuri da ganawilebuli swavlebis SesaZleblobebs da iynebes maT swavlebis Semdgomi etapisTvis mzadebis procesSi. (5)

• sistematurad da efeqturad iyenebs eleqtrunul resursebs sxvebTan TanamSormlobisTvis, saganmanaTleblo daniSnulebis masalis kvlevis, gamocemis, komunikaciis da sazogadebaSi sakuTari wvlilis sxva formiT SetanisTvis (mag. literaturuli proeqtebi). (4, 5, 6)

• SearCevs da iyenebs ist­is saSualebebs saswavlo disciplinebSi kvlevis, informaciis analizis, problemebis gadaWris mizniT. (mag. eleqtronuli cxrilebi). (4, 5)

• ecnoba da afasebs sxvadasxva server­klientis tipis, simulirebis programebs (mag. virtualuri laboratoria, apletebi maTematikasa da sabunebismetyvelo mecnierebebSi); Tavadac moiZiebs da iyenebs maT realur, viTarebis Sesatyvis situaciaSi. (3, 5, 6)

• TanamSromlobs TanaklaselebTan, maswavleblebTan da sxva dainteresebul pirebTan ist­is saSualebebis gamoyenebiT, SinaarsTan dakavSirebuli erovnuli resursebis moZiebis, maTi eleqtronul formatSi damuSavebis, Seqmnis, gamocemisa da gavrcelebis mizniT. (4, 5, 6)

Page 370: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��0

inf

or

mac

iul

i d

a sa

komu

nika

cio

teq

nol

ogie

bi

CarCos realizaciisTvis gamiznuli programuli uzrunvelyofis arasruli CamonaTvali

operaciuli sistemebi

• Linux (Edu-Buntu, RedHat Linux, Fedora an sxva distributivebi).• MS Windows• Apple OS X

veb-brauzeri, vebgverdebis redaqtirebisTvis gankuTvnili programebi

• FireFox http://aiet.qartuli.net/projects/mozilla_en.php• Bluefish (brauzeri da redaqtori) http://dec.iliauni.edu.ge/MADLInux/• Netscape (brauzeri da redaqtori - Composer)• Internet Explorer da sxva.

teqsturi redaqtorebi

• OpenOffice.orgWriter• KWord, http://dec.iliauni.edu.ge/MADLInux/• Google­is mier axlaxans SeZenili da gaumjobesebuli Writely http://www.writely.com/• TextPad (Windows­is sistemisTvis gankuTvnili ufaso mravaldaniniSnulebiani

redaqtori) http://www.textpad.com/• MS Word da sxva.

saprezentacio redaqtorebi

• KPresent, http://dec.iliauni.edu.ge/MADLInux/• OpenOffice.orgImpress• MS Power Point.

eleqtronuli cxrilebi

• KSpreadsheet, http://dec.iliauni.edu.ge/MADLInux/• OpenOffice.orgCalc• Google.com Spreadsheets http://labs.google.com/• MS Excel da sxva.

monacemTa bazebi (mxolod skolis marTvisTvis procesSi gamosayeneblad)• OpenOffice.orgBase.• MS Access

sazogadoebrivi mecnierebebi (veb-resursebi)

qarTuli literatura, irmis naxtomis proeqtebihttp://www.dlf.ge/ge/projects/http://lib.ge/

Page 371: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��1

info

rmac

iul

i da sako

munikac

iot

eqnol

ogiebi

saqarTvelos istoriahttp://www.matiane.com/

inglisurenovani literaturagutenbergis proeqtis oficialuri veb gverdihttp://promo.net/pg/

rusul enovani literaturahttp://lib.ru/

sxvadasxvavikis dokumentebi qarTuladhttp://ka.wikipedia.org/wiki

damatebiTi edu-paketi Edu-Buntu-s analogiuri

anbani, ena• KMessedWords ­ asoebis mimdevroba • Kletters ­ anbanis saswavli programa• KHangMan­ TamaSi sityvebis gamocnobaze (”CamoxrCobana” )• KLatin­ laTinuris gameoreba da sxva.

maTematika• KmPlot ­ funqciis grafikebis vizualizaciis programa• Kbruch- moqmedebebi wiladebze• Kpercentage ­ moqmedebebi procentebze• Kig - (2D) interaqtiuli geometria, planimetria• K�Dsurf - (�D) sivrculi maTematikuri modelebi• sasargeblo veb resursebi

http://soft.dlf.ge

sabunebismetyvelo mecnierebebi• Kalzium­ qimiuri elementebis perioduli sistema• Kstart ­ virtualuri planetariumi• Kalzium­ qimiuri elementebis perioduli sistema• sasargeblo veb resursebi

http://soft.dlf.ge

The Iridium Project ­ qimiis virtualuri laboratoria, adre karnegi melounis universtetis proeqtihttp://www.chemcollective.org/vlab/vlab.php

virtualuri eqsperiementebi qimiaSi ­ oqsfordis universtetis veb­gverdihttp://www.chem.ox.ac.uk/vrchemistry/

peter falstadis veb gverdi ­ fizikis apletebi http://www.falstad.com/

sxvadasxva

• Ktouch ­ klaviaturaze ”brmad beWdvis” saswavlo programa

Page 372: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��2

Page 373: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

xSirad dasmuli

kiTxvebi

Page 374: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

Page 375: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

ra Seicvala Sefasebis sistemaSi da visTvis aris es cvlileba sasikeTo?erovnuli saswavlo gegmis mixedviT mTavari siaxle, rac moxda SefasebaSi, aris

aTqulian sistemaze gadasvla, rac maswavlebels aZlevs meti varirebis saSualebas. erTidan aTamde dawerili niSnebi wlis ganmavlobaSi iZleva saSualebas dainaxo moswavles saswavlo wlis manZilze akademiuri moswrebaSi regresi hqonda Tu progresi.

raSi gamoixateba Sefasebis mizani moswavlisaTvis:•� misces stimuli;•� daexmaros warmatebis donis gacnobierebaSi;warmatebis donis gacnobierebaSi;is gacnobierebaSi; gacnobierebaSi;ebaSi;; •� daexmaros swavlaSi;•� daexmaros swavlis procesis gaanalizebasa da gaumjobesebaSi;•� daexmaros miznis dasaxvasa da miRwevaSi;•� daexmaros TviTSefasebaSi.raSi gamoixateba Sefasebis mizani maswavleblisaTvis:•� niSnebisa da qulebis miniWeba moswavleebisaTvis; da qulebis miniWeba moswavleebisaTvis;da qulebis miniWeba moswavleebisaTvis; qulebis miniWeba moswavleebisaTvis;qulebis miniWeba moswavleebisaTvis; miniWeba moswavleebisaTvis;miniWeba moswavleebisaTvis; moswavleebisaTvis;moswavleebisaTvis;;•� moswavleebis progresis Sefaseba;•� moswavleebis samomavlo moswrebis prognozireba;•� moswavleebisaTvis rCevebis micema miRwevebis gaumjobesebis mizniT;•� moswavleebisaTvis miznebis ukeT dasaxva warmatebis misaRwevad;•� sakuTari Sromis efeqtianobis Sefaseba;•� saswavlo procesis dagegmva;•� SefasebiT miRebuli informaciis daxmarebiT swavlebis warmarTva; miRebuli informaciis daxmarebiT swavlebis warmarTva;miRebuli informaciis daxmarebiT swavlebis warmarTva; informaciis daxmarebiT swavlebis warmarTva;informaciis daxmarebiT swavlebis warmarTva; daxmarebiT swavlebis warmarTva;daxmarebiT swavlebis warmarTva; swavlebis warmarTva;swavlebis warmarTva; warmarTva;warmarTva;;•� saswavlo gegmebis Sesrulebis Sefaseba im TvalsazrisiT, ras swavloben da ra gegmebis Sesrulebis Sefaseba im TvalsazrisiT, ras swavloben da ragegmebis Sesrulebis Sefaseba im TvalsazrisiT, ras swavloben da ra Sesrulebis Sefaseba im TvalsazrisiT, ras swavloben da raSesrulebis Sefaseba im TvalsazrisiT, ras swavloben da ra Sefaseba im TvalsazrisiT, ras swavloben da raSefaseba im TvalsazrisiT, ras swavloben da ra im TvalsazrisiT, ras swavloben da raim TvalsazrisiT, ras swavloben da ra TvalsazrisiT, ras swavloben da raTvalsazrisiT, ras swavloben da ra, ras swavloben da raras swavloben da ra swavloben da raswavloben da ra da rada ra rara

ician moswavleebma. moswavleebma.moswavleebma..•� moswavleTa miRwevebis Sesaxeb informaciis miwodeba mSoblebisaTvis.•� moswavleTa miRwevebis gaTvaliswineba skolis ganviTarebis gegmis Sesadgenad.

Tu rogor exmareba moswavles da maswavlebels axali Sefasebis sistema SevecdebiT daganaxoT magaliTiT, rac warmoaCens zogierTi zemoT CamoTvlili miznis mniSvnelobas:

vTqvaT erT klasSi mowmdeba kiTxvis teqnika, romlis Sesafaseblad Tuki moswavle wuTSi 30 sityvaze mets ver kiTxulobs, 2­iani iwereba. Semowmebisas erTma moswavlem waikiTxa wuTSi mxolod 10 sityva da miiRo Sefaseba 2; ori kviris Semdeg gameorebiTi Semowmebisas igive moswavlem waikiTxa wuTSi 29 sityva da kvlav 2­iani miiRo. Tuki mas sxva warmatebul moswavles vadarebT, Sefaseba swored aris dawerili. magram am SemTxvevaSi niSani misTvis uSinaarso xdeba da motivacia aRar eqneba momavalSi Sedegebis gasaumjobeseblad.

axali Sefasebis sistema iTvaliswinebs konkretuli moswavlis moswrebis Sefasebas, am SemTxvevaSi, Tu ra progresi ganicada man or Semowmebas Soris. maswavlebeli axali Sefasebis sistemis miznebis Tanaxmad, aZlevs moswavles stimuls, waaxalisebs mas, exmareba ukeTesi Sedegis dasaxva­miRwevaSi da afasebs mis progress.

ra gansxvavebaa mimdinare da trimestrul niSnebs Soris?oficialuri statusi aqvs sagnis trimestrul, wliur, saerTo wliurs da

saerTo safexuris niSans. mimdinare, yoveldRiur niSnebs oficialuri statusi ar aqvs, aRar aris aucilebloba yvela maswavlebels erTnairi Jurnali hqondes. maswavlebels SeuZlia yoveldRiuri niSnebi, Sefasebebi Tu komentarebi Tavis ubis wignakSi Caiweros. damrigebeli, mSoblis interesis SemTxvevaSi, agrovebs informacias moswavlis moswrebis Sesaxeb.

Page 376: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

trimestris bolos maswavlebeli TiToeul moswavles uwers mokle Semajamebel komentars teqstis saxiT, sadac aRniSnuli iqneba misi warmatebebi da miscems rCevebs sakuTari codnisa da unar­Cvevebis ukeT gamovlenisaTvis.

trimestruli niSani Sedgeba sxvadasxva komponentisgan. am komponentebis dadgena maswavleblis prerogativaa. moswavleTa asakis, sagnis Sinaarsis mixedviT maswavleblisaTvis SeiZleba mniSvnelovani iyos kvleva, prezentacia, sagakveTilo procesSi CarTuloba, davalebebis Sesruleba da sxva. TiToeul komponents mieniWeba procentebi, maTi mniSvnelobidan gamomdinare.

maswavleblis mier dawerili niSani 6, TavisTavad arafers eubneba moswavles da mis mSobels, magram komponentebad daSlis SemTxvevaSi kargad Cans, Tu ra aqvs gasaumjobesebeli konkretul bavSvs, an raSia misi misi Zlieri mxare. magaliTad, komponentebidan ukeT arTmevs Tavs kvlevas da prezentacias, xolo davalebebs kargad ar asrulebs, an ar aris CarTuli sagakveTilo msjelobaSi.

ufro detalurad Sefasebis sistemas SegiZliaT gaecnoT `erovnuli saswavlo gegmis~ 21­24 gv­ze. aseve kargi megzuri iqneba maswavleblis wigni, romelic saxelmZRvanelos kompleqtis aucilebeli nawilia. iq asaxulia erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centris sagnobrivi eqspertebis mier Sefasebis sarekomendacio modeli Sesabamis saganSi. maswavlebelma SeiZleba miiRos, an sakuTari Sexedulebisamebr Secvalos iq SemoTavazebuli komponentebi Tu procentebi.

mizanSewonilia Tu ara pirvel klasSi sagnobrivi dayofa maswavleblebis mxriv?

pirveli klasis sagnobrivi standartebidan gamomdinare, misi swavleba TavisTavze SesaZloa aiRos erTma pedagogma.

I klasi garemosTan adptaciis TvalsazrisiT umniSvnelovanesi etapia bavSvis cxovrebaSi. igi sxva reJimiT cxovrobda da cdilobs Tavisi socialuri statusis garkvevas. erTi maswavleblis pirobebSi, es procesebi ufro advildeba da ioli xdeba socialuri garemos ganzogadeba.

maswavlebels, romelic pirvel klasSi Sedis, unda hqondes Sesabamisi sagnobrivi kvalifikacia da icodes am asakis fsiqologia, rom moswavleebs araswored ar Camouyalibos Cvevebi da ar daurRvios cnebaTa sistema. winaaRmdeg SemTxvevaSi, momavalSi sagnobriv specialists dasWirdeba drois dakargva arasworad SemuSavebuli Cvevebis gadasawyobad, raTa es sagnobriv specifikas dauaxlovos.

Tuki I klasSi ori, an meti maswavlebeli Sedis, aucilebelia, maT Soris mWidro TanamSromloba moswavleTa skolasTan adaptaciis gasaioleblad.

pirveli rigis amocana swored axal garemosTan adaptacia da Semdeg sagnobrivi Cvevebis gamomuSavebaa.

maswavleblebs Soris unda iyos xSiri kavSiri, unda daakvirdnen moswavlis qcevas, maT saWiroebis SemTxvevaSi erToblivad unda gamoavlinon saswavlo da pirovnuli problemebi.

es etapi aris momavali swavlebisaTvis umniSvnelovanesi.ukve dawyebiTi skolis maRal klasebSi (V­VI klasebi) mizanSewonilia

specializirebuli codnis da gamocdilebis mqone sxvadasxva maswavleblis Sesvla, raTa moswavleebs erovnul saswavlo gegmebSi dasaxuli Sedegebi miaRwevinon. Tumca aRniSnuli sakiTxi jer ganxilvis procesSia.

Page 377: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

saxelmZRvanelos arCeva visi prerogativaa?saxelmZRvanelo es aris sagnobrivi Sedegebis misaRwevi saSualeba, romliTac

wlis manZilze xelmZRvanelobs maswavlebeli. Sesabamisad, misi SerCeva pirvel rigSi exeba maswavlebels. man unda Seajeros Tavisi arCevani skolaSi Sesabamisi sagnis sxva maswavleblebTan, radgan skolis farglebSi erTi saxelmZRvanelo unda gamoiyenebodes. sxvas _ direqcia iqneba es Tu resurs centri ­ ar aqvs ufleba Tavisi arCevani sagnis maswavlebels moaxvios Tavs.

rogor unda moxdes Sefaseba dawyebiT klasebSi, ris mixedviTirCeva komponentebi?dawyebiT klasebSi trimestris da wlis bolos klasis damrigebelma TiToeul

moswavles unda dauweros Semajamebeli komentari mokle teqstis saxiT, sadac daaxasiaTebs moswavlis warmatebebs da miscems rCevebs sakuTari SesaZleblobebis ukeT gamovlenisTvis. mniSvnelovania, rom komentarebis werisas ar iyos yuradReba gamaxvilebuli moswavlis sisusteebze, aucileblad aRvniSnoT misi Zlieri mxareebi, rom ar davakarginoT sakuTari SesaZleblobebis rwmena. Sefasebis komponentebma unda gaumartivos maswavleblebs komentarebis weris procesi, amitom maTi morgebulad SerCeva Zalian mniSvnelovania. am asakSi mniSvnelovania, yuradReba gamaxvildes moswavleTa organizebulobaze, akuratulobaze, jgufur aqtivobebSi monawileobaze da sxva. ufro dawvrilebiTi rekomendaciebi dawyebiT klasebSi Sefasebaze mogewodebaT mogvianebiT. axla mimdinareobs ganxilvis procesi, romelSic monawileoben erovnuli saswavlo gegmebis da Sefasebis centris eqspertebi, dawyebiTi klasebis trenerebi da maswavleblebi.

Tuki saxelmZRvaneloSi paragrafebis raodenoba naklebia, vidre Casatarebeli gakveTilebi, rogor unda moiqces maswavlebeli?

saxelmZRvanelo aris mxolod erT­erTi saSualeba, rom maswavlebelma moswavleebs miaRwevinos Sedegebs. mTavari aris sagnobrivi saswavlo gegma. maswavlebels iq mocemuli Sesabamisi klasis Sedegebze da indikatorebze dayrdnobiT SeuZlia dagegmos damatebiTi gakveTilebi, Caataros sxvadasxva saklaso aqtivobebi. es aris Tavisufali dro maswavleblisaTvis, romelic SeuZlia gamoiyenos sakuTari SemoqmedebiTi potencialis Sesabamisad, klasis individualuri SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT Sedegebis gasamyareblad da masalis gasameoreblad.

ar aris aucilebeli saxelmZRvanelo srulad avsebdes Casatarebeli saaTebis raodenobas, amiT xom SeizRudeba maswavlebelTa Tavisufleba. ufro metic, saxelmZRvaneloebis avtorebma gaazrebulad datoves Tavisufali dro, imisTvis, rom maswavlebels hqondeT saSualeba Semajamebeli gakveTilebi Caataron. SesaZlebelia, mas zogierTi sakiTxis axsnaze dasWirdes ufro meti dro, vidre amas avtorebi iTvaliswinebdnen. amavdroulad, maswavlebels SeuZlia, sakuTari Sexedulebisamebr, gakveTilebis nawili saxelmZRvaneloebidan ar gaataros moswavleebs, CaTvalos, rom konkretuli Sedegi ukve miRweulia, xolo es Tavisufali saaTebi sxva Sedegis misaRwevad gamoiyenos.

kargia Tuki arCeviT sagans moswavle airCevs individualurad, Tavisi interesis gaTvaliswinebiT da ara klasi.

aseTi SesaZlebloba moswavles eqneba, Tuki skolas eyoleba kadrebi da eqneba resursebi moswavleebs SesTavazos sruli arCeviTi paketi. skola valdebulia saSualo skolis moswavleebs SesTavazos sagnobrivi jgufebidan (saqarTvelos istoria da sazogadoebrivi mecnierebebi; sabunebismetyvelo mecnierebebi; esTetikuri, SromiTi da fizikuri aRzrda) aranakleb oTxi arCeviTi kursisa.

Page 378: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

wels sapilote skolebSi mciredi SezRudvebi hqondaT moswavleebs sagnebis arCevisas, rac ganpirobebuli iyo imiT, rom 12 klasi ar aris da Sesabamisad 4 sagnis swavleba SeuZlebelia, da Tu skolaSi mag. erTi paralleluri klasia, iq yvela survilis dakmayofileba SeuZlebelia. erTi paraleli da skola unda SeTanxmdes, romel or sagans swavlobs meTerTmete an meTormete klasSi.

gTxovT gaiTvaliswinoT, rom yvela maswavlebelma ar icis ucxo ena, rom informacia moiZios internetSi. iqneb SesaZlebeli aris qarTulenovani veb-saitebis gamoqveyneba, romliTac isargeblebs rogorc maswavlebeli, ise moswavle?

CvenTvis gasagebia kiTxvis avtoris wuxili. qarTulenovani informacia internetSi sul ufro xelmisawvdomi xdeba. mag. SegiZliaT ewvioT qarTul sainformacio saZiebo sistemebs http://www.google.ge, http://www.internet.ge, http://www.geres.ge. programa “irmis naxtomis” farglebSi ara mxolod moxdeba skolebis aRWurva kompiuteruli teqnikiT, aramed iTargmneba saintereso informacia maswavleblebisaTvis (programis saitis misamarTia: www.dlf.ge.

TqvenTvis saintereso informacias naxavT vikipediis saitze, es aris Tavisufali mravalenovani enciklopedia (maT Soris qarTulic), sadac ganTavsebulia uaxlesi, mudmivad ganaxlebadi informacia mraval sakiTxze (misamarTia http://ka.wikipedia.org/wiki ).

saqarTvelos Sesaxeb oficialuri statistikuri informaciis miRebas SeZlebT statistikis departamentis saitidan http://www.statistics.ge. es qarTulenovani resursebis mxolod mcire CamonaTvalia.

sxvadasxva sagnis swavlebisas ratom keTdeba meti aqcenti unarebis gamomuSavebaze? nuTu aseTi mcire informacia moswavles ufro ganaviTarebs?

Tuki safuZvlianad ganixilavT sagnobriv erovnul saswavlo gegmebs, naxavT, rom informaciis, codnis moculoba ar aris mcire. Secvlilia am informaciis gadacemis meTodebi. Cven vTvliT, rom mTavari ar aris is, Tu ramdeni informacia daimaxsovra moswavlem, aramed is, Tu rogor iswavla da rogor SeuZlia am codnis moxmareba momavalSi. xSirad, is rTuli wesebi Tu formulebi, romlebic skolaSi viswavleT, cxovrebaSi sruliad gamousadegari xdeba. TiTqosda, naswavli zedmetad “Teoriuli” iyo da mas araferi hqonda saerTo realur cxovrebasTan. konkretuli, erTi SexedviT martivi cxovrebiseuli problemebis winaSe ki xSirad uZlurebi viyaviT.

axal meTodebze gadasvlis saWiroebis magaliTisaTvis SeiZleba movitanoT geografiis sagani. xSirad ufrosebi moviTxovT moswavleTagan icodnen zedmiwevniT zustad everestis simaRle Tu anxelis vardna, avstraliis Tu wynari okeanis farTobi, CrdiloeTi Tu samxreTi amerikis bunebrivi zonebi, ganasxvavos terminebi “absoluturi” da “fardobiTi tenianoba”, “mTliani Sida produqti” da “mTliani erovnuli produqti”, ra Tqma unda, is unda asxvavebdes grZedsa da ganeds, musonebs da pasatebs, atlasis mTebs kavkasionisagan. magram am daswavlis procesSi Cven mxedvelobidan gvrCeba, rom umetesi moswavlisaTvis es warmtaci, mravlismomcveli sagani uintereso xdeba.

ekonomikuri geografiis swavlebisas moswavles uwevda monacemebis damaxsovreba qveynebis mTliani erovnuli, Tu mTliani Sida produqtis Sesaxeb; mosaxleobis raodenobis, simWidrovis, sqesobriv­asakobrivi struqturis, Tu sxva demografiuli maCveneblebis Sesaxeb. rogorc mogexsenebaT es maxasiaTeblebi Zalian cvalebadia droSi. Sesabamisad, didi ZalisxmeviT dazepirebuli informacia yoveli axali mosaxleobis aRweris masalebis gamoqveynebis Semdeg xelaxla dasamaxsovrebeli

Page 379: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

xdeba, aseve yovelwliurad icvleba qveynebis mep­is da mSp­s maCveneblebi. umjobesia, Tuki moswavles ecodineba sad da rogor moiZios misTvis saWiro informacia, rogor moaxdinos misi damuSaveba, maCveneblebis klasifikacia, esmodes qveynebisa da regionebis ganviTarebis tendenciebi, akavSirebdes erTmaneTTan movlenebisa da procesebis mizezebsa da Sedegebs, esmodes geografiuli kanonzomierebebi, SeeZlos axsnas bunebaSi da sazogadoebaSi mimdinare cvlilebebi da SeZlos dagegmos da ganaxorcielos garemosdacviTi RonisZiebebi da sxva.

Tuki geografia ganuviTarebs moswavles am unarebs, ra Tqma unda geografiul informaciaze dayrdnobiT, maSin es mas gamoadgeba ara mxolod konkretul saganSi niSnis misaRebad, aramed sxva sagnebSic da saerTod, warmatebuli cxovrebisaTvis.

axali wignebis avtorebma Tu gaiTvaliswines moswavleTa asakobrivi Taviseburebebi, maT vargisianobas fsiqologiis TvalsazrisiT vin amowmebs (viciT, rom wignebi gamoicada erTi wlis ganmavlobaSi)?

cnobilia, rom moswavlis saazrovno unarebis ganviTareba TandaTanobiT xdeba. yovel mocemul asakSi moswavles mxolod garkveuli tipis saazrovno operaciebis daZleva SeuZlia. amdenad, moswavles swored misi asakisTvis Sesatyvisi saswavlo masalebi unda miewodos. erovnuli saswavlo gegmis erT­erTi siaxle swored imaSi mdgomareobs, rom igi moswavlis asakobriv Taviseburebebs iTvaliswinebs. bunebrivia, mxolod im wignis avtorebi monawileoben saxelmZRvaneloebis gamocdaSi (pilotirebaSi), romlebic akmayofileben erovnuli standartebis moTxovnebs. aseve, saxelmZRvaneloebis gamocdis (pilotirebis) procesSi erovnuli saswavlo gegmebis da Sefasebis jgufis fsiqologebi saxelmZRvaneloebis Tvisobrivi kvlevis safuZvelze adgenen saxelmZRvaneloebis moswavlis asakobriv TaviseburebebTan Sesatyvisobas. mocemuli Sedegebis safuZvelze avtorebs mudmivad ewevaT rekomendaciebi, ris safuZvelzec erTi wlis manZilze ixveweba saxelmZRvaneloebi. saboloo jamSi, zogad saganmanaTleblo skolebSi danergili axali saxelmZRvaneloebi SeiZleba CaiTvalos vargisianad asakobrivi Taviseburebebis gaTvaliswinebis kriteriumis mixedviT.

qarTuli rogor iswavleba araqarTulenovan skolebSi?araqarTulenovani skolebis I klaselebisaTvis daiwera ori maswavleblis wigni

qarTulSi, romlebic gamoicdebian SerCeul 30 skolaSi. moswavlis wigni am asakis bavSvebisaTvis gaTvaliswinebuli ar aris, radgan isini wera­kiTxvas I klasSi ar Seiswavlian. pilotirebisTvis SerCeulia aTi rusulenovani, aTi somxurenovani da aTi azerbaijanulenovani skola. erTi wlis Semdeg ukve grifminiWebuli qarTulis saxelmZRvaneloebiT moxdeba swavleba yvela araqarTulenovani skolis pirvel klasebSi. rac Seexeba VII da X klasebisaTvis cvilebebs qarTulis swavlebaSi, imis gaTvaliswinebiT, rom qarTuli enis codna sxvadasxva regionSi, sxvadasxva asakSi gansxvavebulia, ar moxdeba qarTulis saxelmZRvanelos klasebis mixedviT diferencireba. am klasebSi Seva ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier Seqmnili saxelmZRvanelo `TavTavi~, sadac enis codna ganisazRvreba moswavleTa doneebis mixedviT, anu erT skolaSi Tu X klaselebi ukeT floben qarTuls, isini `TavTavis~ ufro maRali safexuris wigniT Seiswavlian, ufro dabali donisaTvis, Sesabamisad, dabali safexuris saxelmZRvaneloebiT moxdeba Seswavla. jer­jerobiT gamocemulia `TavTavis~ ori nawili. sul Cafiqrebulia misi xuT nawilad gamoSveba.

qarTuli enis swavleba araqarTulenovan skolebSi axali saswavlo gegmis mixedviT ufro metad aris orientirebuli sakomunikacio SesaZleblobebis ganviTarebaze, vidre es adre iyo.

Page 380: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��0

qarTul literaturaSi Tavebis mixedviT masalis dayofa xom ar gamoiwvevs epoqebis TaviseburebaTa arev-darevas, miCqmalvas, misi mniSvnelobis gaubraloebas?

vfiqrobT, sakiTxis amgvarad dayeneba marTebuli ar aris. jer erTi, erovnul saswavlo gegmaSi (maRal klasebSi) araerTgzis aris yuradReba gamaxvilebuli epoqis rolsa da mniSvnelobaze (ix. mag. qarT. XI. 5; qarT. XII. 6; qarT. XII. 7); Sesabamisad, saxelmZRvanelos avtorebi epoqis Taviseburebebis ganxilvas gverds ver auvlian... garda amisa, gaugebaria, ra kavSirSia masalis Tavebad dayofa (saxelmZRvanelos struqturuli agebuleba) dasmul problemasTan? saxelmZRvanelos avtors, Tuki igi amas saWirod miiCnevs, sruli ufleba aqvs, mTeli Tavi miuZRvnas swored epoqis TaviseburebaTa daxasiaTebas. sxva sakiTxia, rodis, romel etapze, romel klasSia marTebuli am problemaze msjeloba.

geografia ratom moiazreba sazogadoebrivi mecnierebebis jgufSi, is xom orive sferos _ sazogadoebrivs da sabunebismetyvelos moicavs?

geografia ara mxolod sazogadoebrivi mecnierebebis jgufSi moiazreba. misi sakiTxebi Sesulia sabunebismetyvelo sagnobrivi jgufis standartebSi pirvelidan meeqvse klasis CaTvliT da misi Sedegebi calke mimarTulebaSi _ “dedamiwa da garesamyaro” aisaxeba. sazogadoebrivi mecnierebebis sagnobriv jgufSi moazrebuli geografia ar moicavs calsaxad sazogadoebrivi geografiis sakiTxebs. standartis srulad gacnobisas Tqven naxavT, rom mag: IX klasSi “saqarTvelos geografia” erTiani kursia, igive SeiZleba iTqvas “msoflios geografiazec”.

meTerTmete klasSi (skolaSi erTi paralelia) moswavleTa erTma nawilma sazogadoebrivi mecnierebebis blokidan airCia ekonomika, meorem _ samoqalaqo ganaTleba; roca pedagogi erTia, SeiZleba Tu ara, sami saaTidan nawili erT sagans daeTmos, nawili ki _ meores?

rogorc Cans, kiTxva dasmulia sapilote skolidan – me­11 klasSi arCeviTi sagnebis SeTavazeba mimdinare saswavlo wels mxolod aseT skolebSi moxda. TiToeuli arCeviTi sagnis aucilebeli saswavlo datvirTva, erovnuli saswavlo gegmisa da sagnobrivi programebis Sesabamisad, Seadgens 108 akademiur saaTs. Sesabamisad, erTi maswavleblis mier orive saswavlo kursis swavleba romelime sagnis datvirTvis Semcirebis xarjze ar unda ganxorcieldes. orive sagnis erTi maswavleblis mier swavleba SesaZlebelia ganxorcieldes Semdegnairad: mocemuli me­11 klasis moswavleebisgan dakompleqtdeba ori ganayofi, romlebisTvisac sagakveTilo cxrilSi gansxvavebul dReebsa da gansxvavebul gakveTilebad aRiniSneba “ekonomika” da “saxelmwifo”. magram amis ganxorcieleba SesaZlebelia mxolod maSin, Tuki skolas aqvs SesaZlebloba maswavlebels aunazRauros orive sagnis swavlebis (216 saaTi) safasuri.

igegmeba Tu ara saqarTvelosa da msoflio istoriis integracia V-XII klasebSi? am SekavSirebiT knindeba Tu ra Cveni eris istoriis swavleba?

saqarTvelosa da msoflios istoria integrirebulad iswavleba VII, VIII, XI da XII klasebSi. aseTi midgoma sruliad ar akninebs Cveni samSoblos istoriis swavlebas. Cveni mizania, msoflios mniSvnelovani istoriuli movlenebi da procesebi moswavles davanaxvoT saqarTvelos istoriis konteqstSi. saqarTvelosa da msoflios istoriis integrirebulad swavleba saSualebas miscems mas gaavlos

Page 381: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��1

paralelebi Tavisi qveynisa da sxva qveynebis politikur Tu socialur­ekonomikur ganviTarebaSi, damoukideblad dainaxos da Seafasos Tavisi qveynis istoriuli ganviTarebis gza.

istoriis axali saxelmZRvaneloebi agebulia ise, rom TiTqmis ar moiTxovs moswavlisgan faqtebis da TariRebis damaxsovrebas. ramdenad marTebulia is, rom moswavlem ar icodes magaliTad didgoris brZolis TariRi?

SekiTxvaSi gamoTqmuli mosazreba, rom axali saxelmZRvaneloebi ar moiTxovs mniSvnelovani faqtebisa da TariRebis damaxsovrebas, ar aris marTebuli. Cveni azriT, axali saxelmZRvaneloebi orientirebulia ara faqtebisa da TariRebis meqanikur daswavlaze, aramed moswavleSi kritikuli da damoukidebeli azrovnebis ganviTarebaze. paragrafebi agebulia ise, rom moswavlem avtoris teqstisa da wyaroebis analizis safuZvelze SeZlos istoriuli movlenis gaazreba (gacnobiereba) da aseve misadmi sakuTar damokidebulebis Camoyalibeba. rodesac moswavles gaazrebuli (gacnobierebuli) aqvs istoriuli movlena, am movlenasTan dakavSirebuli mniSvnelovani faqtebisa da TariRebis damaxsovreba misTvis aRar warmoadgendes sirTules. Sesabamisad ufro mniSvnelovania didgoris brZolis Sedegebi, vidre TariRi.

dasaSvebia Tu ara erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli esTetikis sagnebidan erTi weli oTxive saaTi daeTmos musikas, radgan es kadri skolas hyavs da Semdeg wels ki, movnaxoT axali kadri xelovnebaSi, romelic aseve mTeli weli aswavlis Tavis sagans?

ar SeiZleba aseTi cvlilebebis Setana erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebul saaTobriv datvirTvaSi. imis gamo, rom musika da saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba/Sroma aTi klasis manZilze orive savaldebulo sagania da maT eTmoba or­ori kvireuli saaTi, Tqveni skola aucileblad dadgeba kadris moZiebis saWiroebis winaSe. wels problema SegiZliaT moagvaroT skolis Sida resursebidan, arsebuli xatvis maswavleblis datvirTviT, romelic momavalSi SesaZloa, gadamzaddes axali standartebis moTxovnebis Sesabamisad. am etapze, mas muSaobas gauadvilebs axali saxelmZRvaneloebi da kompleqtSi arsebuli maswavleblis wigni.

Tuki skolas kargi kabineti da tradiciebi aqvs Sromis swavlebis, rogor unda moiqces is?

maT aqvT saSualeba erTi trimestris ganmavlobaSi Sroma im saxiT aswavlon rogorc manamde. danarCeni dro unda daeTmos axali standartis Sedegebis miRwevas. Sromis gakveTilebi gardamaval etapze danarCen klasebSi iseve rCeba saswavlo gegmaSi.

I klasSi fizkulturas specialisti unda aswavlides?I klasSi fizkulturas SeiZleba aswavlides rogorc dawyebiTis maswavlebeli,

aseve kerZo specialistic. mTavaria, rom orivem moswavles miaRwevinos Sesabamisi erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebul Sedegebs.

Page 382: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

��2

ratom unda daiweros musikaSi an saxviT xelovnebaSi niSani. amiT xom SeiZleba wliuri niSani gaufuWdes maRali moswrebis moswavles, Tuki mas specifikuri niWi ar aqvs? SeiZleba Tu ara esTetikis sagnebSi maswavlebelma daweros CaTvlebi, iseve rogorc es fizkulturaSi xdeba?

ar unda dagvaviwydes, rom musikisa da saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis swavlebis miznebi ar aris mxatvrebisa da musikosebis aRzrda, aramed

•� moswavlis Cabma SemoqmedebiT da sainterpretacio saqmianobaSi da am gziT misTvis mSvenierebis gancdis da warmosaxvis unaris ganviTareba;

•� xelovnebis nimuSis aRqmis unaris Camoyalibeba da am niadagze mudmivi interesisa da siyvarulis gaRviveba xelovnebisadmi;

•� xelovnebis universaluri enis Seswavla da misi saSualebiT erovnuli da msoflio kulturul faseulobebTan ziareba, samyaros erTianobis gancdis Camoyalibeba, da

•� SemoqmedebiTi saqmianobis teqnikur saSualebaTa daufleba da Sromis unar_Cvevebis Camoyalibeba

musikaSi da saxviT da gamoyenebiT xelovnebaSi moswavle ar fasdeba specifikuri niWis mixedviT, am sagnebSi niSani ramdenime komponentisgan Sedgeba, esenia 1. praqtikuli muSaoba (romlis xvedriTi wona saxviT da gamoyenebiT xelovnebaSi Semajamebel SefasebaSi maRal klasebSi klebulobs),

2. msjeloba klasSi da3. prezentacia.es aris aqtivobis formebi, romlis saSualebiTac xdeba imis gansazRvra, Tu

vin ra doneze miaRwia standartiT gaTvaliswinebul, Sesabamisi klasis wlis bolos mosalodnel Sedegebs, risi Sefasebac CaTvlis SemTxvevaSi ver moxerxdeboda.

ramdenad sworia aswavlo moswavleebs X klasis manZilze savaldebulo formiT musika, rodesac igi SeiZleba aranairi niWiT ar gamoirCeva. umjobesi iqneboda, Tuki es dro daeTmoboda pirveladi mniSvnelobis sagnebs.

pirovnebis aRzrda da harmoniuli ganviTareba, rac saskolo ganaTlebis ZiriTad mizans warmoadgens, SeuZlebelia xelovnebasTan misi ziarebis gareSe. xelovnebis sxvadasxva dargis Seswavla aRqmasa da grZnobas afaqizebs, warmosaxvis unars, SemoqmedebiT midgomas da kritikul azrovnebas aviTarebs, ris gareSec warmoudgenelia adamianis nebismieri saqmianoba.

I­X klasebSi musika savaldebulo sagania. am sagnis swavlebis mizani ar aris musikosis aRzrda, aramed 1. moswavlis Cabma SemoqmedebiT da sainterpretacio saqmianobaSi da amisTvis saWiro unar­Cvevebis ganviTareba, 2. misi `msmenelad~ aRzrda xalxuri da klasikuri musikis maRalmxatvruli nimuSebis gacnobis gziT da 3. codnis miReba musikis sferoSi, rac xels Seuwyobs mas ganaTlebul, kulturul adamianad CamoyalibebaSi. aqedan gamomdinare ar aris savaldebulo moswavle musikaluri niWiT iyos dajildovebuli, garda amisa, yvela is sagani, romlebic savaldebulo saganTa nusxaSi Sedis, pirveladi mniSvnelobis aris.

Tuki SekiTxvaSi mocemul rCevas ganvazogadebT, mxatvruli literatura unda waikiTxon mxolod mwerlobis niWiT dajildoebulma adamianebma?!

Page 383: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

xelovnebis sagani axalia da moswavleebic did interess iCenen mis mimarT. magram seriozuli problemebia sxvadasxva xelovanebis albomebi ZviradRirebulia, skolis biblioTekas aseTi albomebi ar moepoveba. albaT, arsebobs raime gamosavali. xom ver migviTiTebT am mimarTulebiT specialur saitebs?

internetSi ganTavsebulia didZali masala, romelic xels Seuwyobs swavla/swavlebis process. gTavazobT ramdenime mniSvnelovan saits. mocemuli saitebidan Tqven SegiZliaT gadaxvideT sxvadasxva linkebze.

http://www.artcyclopedia.com/ - es aris xelovnebis Tavisufali enciklopedia, sadac SegiZliaT moiZioT informacia xelovnebaSi yvela mimdinareobaze, xelovanebze da msoflios cnobil muzeumebze; aqvea ganTavsebuli saintereso statiebi da sxva aranakleb mniSvnelovani sakiTxebi xelovnebaSi.

aseve Tqven SegiZliaT “estumroT” konkretul muzeumebs:ttp://www.louvre.fr/llv/commun/home_flash.jsp ­ luvris muzeumi, parizi;http://www.nga.gov/collection/index.shtm. - xelovnebis erovnuli galerea

(vaSingtoni);http://www.museupicasso.bcn.es/index.htm. ­ pikasos muzeumi barselona;ttp://museoprado.mcu.es/ihome.html. ­ prados muzeumi, madridi;http://www.museicapitolini.org/ ­ kapitolinis muzeumi, romi;http://www.hermitagemuseum.org/ - ermitaJi, sant peterburgi; http://www.museum.ru/ ­ ruseTis muzeumebi;qarTulenovani saitebidan SeiZleba gamoiyenoT:http://www.internet.ge / ­xelovneba da kultura. muzeumebi da galereebi.

musikis sagnis X klasis standartSi miTiTebulia oTxi kompiuteruli programa:

•�Cakewalk•�E Jay•�Sibelius•�Voyetra

sad SeiZleba moviZioT es programebi? es programebi SeiZleba SeviZinoT CD-diskebze specializebul maRaziebSi, an,

sakvanZo sityvebis micemis SemTxvevaSi, moviZioT internetSi da CamovtvirToT. ra Tqma unda, gasaTvaliswinebelia, rom yovelive es, sazogadod, garkveul materialur xarjebTanaa dakavSirebuli.

amasTan erTad, es CamonaTvali, garkveulwilad, pirobiTia, vinaidan musikalur­kompiuteruli programebi dinamiurad viTardeba da inergeba. Sesabamisad, misaRebiaSesabamisad, misaRebia im programebis aTviseba da gamoyeneba, romlebzec skolas xeli miuwvdeba.

gTxovT mogvawodoT dawvrilebiTi informacia sakontrolo werebis Sesaxeb maTematikaSi. klasebis mixedviT ra intensivobiT unda Catardes da rogori unda iyos Sefaseba?

sakontrolo wera aris Sefasebis mxolod erT­erTi forma. amdenad, maTi raodenoba da forma ar aris reglamentirebuli. erTaderTi rekomendacia, romelic SeiZleba maswavlebels mieces isaa, rom sakontrolo weris specifika gansazRvravs mis gamorCeulobas sxva saxis samuSaosagan. kerZod, igi aris Semajamebeli samuSao, romelsac moswavle klasSi asrulebs damoukideblad. aqedan gamomdinare, sakontrolo weris sandoobis xarisxi maRalia (gansxvavebiT saSinao davalebisagan,

Page 384: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

romlis Sesrulebis drosac moswavles SeiZleba vinme daexmaros). amis gamo, Cven migvaCnia, rom sakontrolo weris (da mTlianobaSi Semajamebeli samuSaoebis) wili Sefasebis erTian maCvenebelSi unda iyos SedarebiT meti. mTlianobaSi, Sefasebis komponentebis procentuli ganawileba maswavleblis kompetenciaa. qvemoT moy­vanilia amonaridi erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centris mier SemuSavebuli rekomedaciebidan, romelic dakavSirebulia Semajamebeli weriTi namuSevris SefasebasTan.

iwereba Tu ara gansxvavebuli donis saxelmZRvanelo XI-XII klasis maTematikaSi. ramdenad SeiZleba gansxvavdebodes saxelmZRvaneloebiT SeZenili codna da unarebi, sakmarisi iqneba Tu ara gamartivebuli programiT naswavli masala erTiani erovnuli gamocdebis Casabareblad?

TiToeul klasSi, maTematikaSi gamoyenebuli iqneba mxolod erTi saxel­mZRvanelo. avtorTa koleqtivebs eZlevaT rekomendacia, rom erTi saxelmZRvanelos farglebSi erTmaneTisagan gamijnon zogadi da damatebiTi (an gaRrmavebuli kursis) masala. saxelmZRvaneloebiT SeZenili codna da unarebi, ra Tqma unda SeiZleba gansxvavebuli iyos, magram Sefasebisa da gamocdebis centrTan SeTanxmebisa da TanamSromlobis Sedegad erTiani erovnuli gamocdebis sakiTxebis Sedgenisas gaTvaliswinebuli iqneba mxolod is minimaluri codna da unarebi, romlebic gansazRvrulia maTematikis erovnuli saswavlo gegmiT. aqedan gamomdinare, ZiriTadi orientiri iqneba ara damatebiTi masalis Seswavlisas an gaRrmavebuli kursis gavlisas miRebuli codna, aramed mxolod zogadi kursis gavlis Sedegad miRebuli codna.

romeli Temebis ganxilvisas aris mizanSewonili jgufuri muSaobis gamoyeneba maTematikaSi?

jgufuri muSaobisaTvis gankuTvnili davaleba SeiZleba SeirCes nebismieri Tematikidan. mTavaria davalebas gaaCndes is niSan­Tvisebebi, romlebic unda axasiaTebdes jgufur muSaobas. kerZod, SesaZlebeli unda iyos samuSaos bunebrivi gadanawileba jgufis wevrebs Soris. magaliTad, davaleba, romelic saWiroebs monacemTa Segrovebas, gazomvebs, monacemTa organizebas, gamoTvlebis Sesrulebas.

SeiZleba Tu ara maTematikis maswavlebelma gakveTilis axsnis nacvlad mudmivad erTi tipis meTodi gamoiyenos: X klasel moswavleebi dasvas jgufurad, klasSive waakiTxos gakveTili, adgilze moayolos (rogorc TviTon ambobs _ gaakeTebinos `prezentacia~) da CaTvalos rom maT yvelaferi gaiges? Cemi Svili (misi megobrebic) ver axerxebs masalis gagebas, programa sakmaod rTulia. arada yvelas mSobels ar aqvs SesaZlebloba an moamzados, an TviTon daexmaros mas.

arsebobs swavlebis iseTi forma, rodesac moswavle, maswavleblis daxmarebiT, damoukideblad Rebulobs axal codnas da iviTarebs unarebs. Tumca, es ar daiyvaneba wignSi mocemuli masalis wakiTxvaze da mis moyolaze. interaqtiuli swavlebisas, maswavleblis roli gadamwyvetia. mas kargad unda hqondes gaazrebuli yoveli nabiji (davaleba, SekiTxva) da mudmivi dakvirvebis safuZvelze gansazRvravdes Semdgom nabijs. garda amisa, axladwakiTxuli masalis moyolas ar SeiZleba ewodos prezentacia. prezentaciis erT­erTi mniSvnelovani komponentia auditoriis SekiTxvebze pasuxis gacema, es ki am SemTxvevaSi naklebad mosalodnelia. amasTanave amgvari “prezentaciis” saSualeba mxolod 1­2 moswavles SeiZleba mieces, rac danarCenebs pasiur mdgomareobaSi tovebs.

Page 385: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

xSirad ismis kiTxva, Semcirda Tu ara sabunebismetyvelo sagnebisaTvis gankuTvnili saaTebi?

sabunebismetyvelo sagnebisTvis Zveli saaTobrivi badiT swavlebis samive safexurze 1332 saaTi iyo gaTvaliswinebuli (ix. saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis ministris brZaneba #158;), xolo axali saswavlo gegmis mixedviT _ 1440 savaldebulo da 216 arCeviTi (sul 1656) saaTi. amrigad, sabunebismetyvelo sagnebis swavlebisTvis gankuTvnili saaTebis saerTo raodenoba 324 saaTiT gaizarda.

Tuki moswavle XI-XII klasebSi moxvda umciresobaSi da ver airCia arCeviTi sabunebismetyvelo sagnebis jgufidan vercerTi, rogor Caabarebs, vTqvaT, samedicino universitetSi, sadac meoTxe gamocda bardeba integrirebuli qimia/biologia/fizika?

sabunebismetyvelo sagnebis programa da testebi momavalSi Sedgeba VII­X klasis savaldebulo sagnebis fizikis, qimiis da biologiis safuZvelze. savaraudod, gamocdis Cabarebisas moswavles aseve eqneba saSualeba, rom im sagnis sakiTxebi Caabaros, romelic meTerTmete­meTormete klasSi aqvs naswavli rogorc arCeviTi sagani. realurad yvela moswavle valdebuli iqneba, rom erT­erTi sabunebismetyvelo sagani mainc iswavlos meTerTmete­meTormete klasebSi.

ratom unda vaswavloT trimestrulad sabunebismetyvelo sagnebi 4 saaTi kviraSi da ara ganawilebuli mTeli wlis manZilze?

trimestrul swavlebis aucilebloba ganpirobebulia zogierTi mosazrebiT. 1. moswavleze orientirebuli swavleba, rac am SemTxvevaSi gulisxmobs, rom misi xarisxiani swavlebisTvis umjobesia, magaliTad, sabunebismetyvelo blokis sagnebidan pirvel trimestrSi iswavlos mxolod erTi disciplina; es disciplina unda iswavlebodes intensiurad, am SemTxvevaSi kviraSi oTxi saaTi. meore trimestrSi misi Canacvleba moxdes meore discipliniT, aseve intensiuri SeswavliT da mesameSi _ sxva sagniT. mTeli wlis manZilze sagnebis erTdrouli swavlebis SemTxvevaSi moswavles mravali mimarTulebiT mouwevs azrovnebis mimarTva, Tan es xdeba araintensiuri swavlebiT, kviraSi erTi­ori saaTi, rac arTulebs erovnuli saswavlo gegmebiT gaTvaliswinebul Sedegebze gasvlas. miRweuli Sedegebi ufro efeqturia, rodesac moswavle koncentrirebulia erTi disciplinis farglebSi da kursic intensiuria.

2. maswavleblis drois efeqturi menejmenti, rac mas saSualebas miscems paralelur Tu sxvadasxva klasSi Tavisi Sexedulebisamebr dagegmos gakveTilebi, gamoiTavisuflos dro romelime trimestrSi, Tuki amisi survili aqvs, erTdroulad ar mouwios bevr moswavlesTan Sesvla. es ki gaaadvilebs individualur midgomebs. mag. maswavlebeli SeiZleba pirvel trimesters erT jgufTan atarebdes mag. biologias, meore trimestrSi meore jgufTan da a.S.

ratom ar SeiZleba fizika da qimia Catardes ganayofebSi, rogorc es xdeba enebSi?

ganayofebSi sabunebismetyvelo sagnebis Catarebas axali sagnobrivi standartebi ar ewinaaRmdegeba, Tuki skolaSi sameurveo sabWosTan erTad miiRebT amgvar gadawyvetilebas da Tuki, ra Tqma unda, skolas gaaCnia saTanado resursebi da baza.

Page 386: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

ramdenad misaRebia bunebismetyvelebis sagnebSi Sewyvilebuli gakveTilebis Catareba?

Sewyvilebuli gakveTilebi gamarTlebulia, roca saswavlo procesi aRmoCeniT swavlebis principzea dafuZnebuli. gakveTilze kvleviTi tipis davalebebis Sesruleba sakmaod did dros moiTxovs da am SemTxvevaSi moxerxebulia kviraSi erTi Sewyvilebuli gakveTilis arseboba. Tumca yoveldRiuri erT saaTiani gakveTilebic iZleva eqsperimentuli aqtivobebis ganxorcielebis saSualebas. ar girCevT kviris saaTebis ganawilebas 2 ­ 2 principiT. aseT SemTxvevaSi, moswavles erTdroulad didi moculobis davalebebis Sesruleba mouwevs gakveTilidan gakveTilamde, rac SesaZlebelia ar iyos gamarTlebuli. aseve, gakveTilebis dagegmvisas Tu maswavlebeli mniSvnelovanwilad eyrdnoba saxelmZRvanelos, SesaZlebelia mas mouwios davalebebis modificireba. saxelmZRvaneloebis umetesoba gakveTilebs ise agebs, rom wina gakveTilze gakeTebul savarjiSoebsac iTvaliswinebs.

xom ar jobia bunebismetyvelebis gakveTilebi sezonebis gaTvaliswinebiT Catardes tyeSi, an sxva garemoSi, sadac saubari iqneba usafrTxoebis wesebis dacvaze (cecxlTan mopyroba, wyalTan sifrTxile, Sxamiani mcenareebis amocnoba da sxva)?

SesaniSnavi ideaa. gasvliTi gakveTilebi igegmeba maswavleblis mier Temis specifikisa da klasis saWiroebebidan gamomdinare. am TvalsazrisiT, maswavleblebi ar arian SezRudulebi Tu rodis da ra sixSiriT unda Caataron aseTi gakveTilebi. mTavaria, maTi dagegmvisas gaTvaliswinebuli iyos, rom aseTi gakveTilebic saswavlo procesis erT­erTi mniSvnelovani nawilia. zustad unda iyos gansazRvruli ra mizans emsaxureba, standartis romeli Sedegis miRwevas uwyobs xels, ra tipis aqtivobebiT, ra TanmimdevrobiT da rogor moxdeba am gakveTilis Sejameba.

Cvens skolaSi sabunebismetyvelo blokis sagnebi gaZlierebulad iswavleboda. gvaqvs Tu ara ufleba, profilis mixedviT gavaZlieroT swavleba fakultaturi saaTebis xarjze?

ra Tqma unda, skola Tavisufalia aseT arCevanSi. profilis mixedviT SesaZlebelia gaZlierdes swavleba skolis mimarTulebis mixedviT.

gTxovT mogvawodoT dawvrilebiTi informacia sakontrolo werebis Sesaxeb sabunebismetyvelo sagnebSi.

sakontrolo wera Semajamebeli Sefasebis erT­erTi formaa. Semajamebeli samuSaoebis formebi (aqtivobebi) ganisazRvreba sagnis specifikidan gamomdinare. maTi Catarebis sixSire ar aris dadgenili saswavlo gegmiT. am sakiTxs maswavlebeli saswavlo masalis da klasis saWiroebis Sesabamisad wyvets. savaraudod, Sema­jamebeli gakveTilebi daemTxveva Temis dasrulebas.

sabunebismetyvelo sagnebis blokis Semajamebeli samuSaoebis formebi SeiZleba iyos gansxvavebuli, magaliTad: testuri davaleba, Temis konceptualuri rukis Sedgena, Temis ganxilvisas Catarebuli eqsperimentebis Sefaseba, eqsperimentis dagegmva an misi Catareba, bunebaSi Sesabamisi kvlevebis ganxorcieleba da sxva.

Semajamebeli gakveTilisTvis davalebis SerCevisas mniSvnelovania gaiTvaliswinoT, rom is unda iZleodes ara mxolod faqtobrivi codnis, aramed, unaris flobis Sefasebis saSualebasac. aqedan gamomdinare, Semajamebeli gakveTilisaTvis Sefasebis cxrilSi unda Sevides rogorc faqtobrivi codnis., aseve unaris Sesafasebeli kriteriumic.

Page 387: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���

gvainteresebs rogor unda moxdes eqsperimentis Catareba Sesabamisi reaqtivebis da aRWurvilobis gareSe? aris Tu ara navaraudevi skolebis kabinetebis aRWurva standartis moTxovnebis Sesabamisad?

TviTdafinansebaze gadasvlasTan dakavSirebiT skolebs SeuZliaT Tavad SeiZinon inventari da TandaTanobiT daakompleqton sabunebismetyvelo kabinetebi. amavdroulad, mimdinareobs muSaoba sabunebismetyvelo eqsperimentebisaTvis saWiro aRWurvilobis gaqiravebis sistemis Seqmnaze. yovel resurscentrSi ganTavsdeba standartuli saeqsperimento inventaris kompleqtebi. skolebs SesaZlebloba eqneba, iqiraos aRniSnuli kompleqtebi.

sabunebismetyvelo sagnebis swavlebisas SesaZlebelia Tu ara calkeulma sagnebma Sexedulebis mixedviT airCion seriuli gamomcemlobisa da kompleqturi gamomcemlobis saxelmZRvaneloebi?

saxelmZRvanelos arCevaSi skola sruliad Tavisufalia. saxelmZRvaneloebs irCevs skolis kaTedra maswavleblebTan SeTanxmebiT mas Semdeg, rac moxdeba saxelmZRvaneloebis gacnoba. saxelmZRvanelos arCevisas maT yuradReba unda miaqcion Tu romeli saxelmZRvaneloebis daxmarebiT SeZleben Sedegis ukeT miRwevas. kaTedram SeiZleba airCios sabunebismetyvelo sagnebis seria (erTi gamomcemlobis mier gamocemuli wignebi, sadac sagnebi mocemuli TanmimdevrobiTaa), kompleqti (erTi gamomcemlobis mier gamocemuli wignebi, sadac saganTa Tanmimdevrobas kaTedra irCevs saWiroebisa da moTxovnilebis mixedviT) an calkeuli wignebi, romlebic SeiZleba iyos rogorc erTi, ise sxvadasxva gamomcemlobis. ar SeiZleba, erTi sagnis pedagogma damoukideblad, sxva sabunebismetyvelo sagnebis pedagogebTan SeuTanxmeblad gaakeToT arCevani.

qimia-fizika-biologia iswavleba savaldebulod VII-X klasi, Semdeg am sagnebis swavleba arCeviTia. e.i. skola amzadebs mxolod abiturientebs erovnuli gamocdebisTvis?

sabunebismetyvelo sagnebis swavleba savaldebuloa ara mxolod VII­X klasebSi, rogorc SekiTxvaSia ganmartebuli, aramed I­VI klasebSic. aqedan gamomdinare, moswavle 10 wlis ganmavlobaSi savaldebulo wesiT swavlobs sabunebismetyvelo sagnebs. amis garda, saSualo safexuris XI da XII klasebSi moswavlem aucileblad unda airCios erT­erTi sabunebismetyvelo sagani. xolo am mimarTulebiT dainteresebul moswavles aqvs saSualeba momdevno wels kidev erTi sabunebismetyvelo sagani iswavlos. Cveni azriT, swavlebis aseTi sistema uzrunvelyofs moswavles ZiriTadi sabunebismetyvelo koncefciebisa da cnebebis gacnobas, sagnobrivi jgufisaTvis specifikuri _ kvleviTi _ unarebis ganviTarebas. rac Seexeba moswavleebis gamocdebis momzadebas, es saSualo safexuris erT­erT amocanas warmoadgens da aqedan gamomdinare saswavlo procesic amas unda uwyobdes xels.

Page 388: erovnuli saswavlo gegma wlamde/esg_2007.pdf · erovnuli saswavlo gegma 2004 wlis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentis safuZvelzea Sedgenili. misi danergva saqarTvelos 200607

���