Лифтийн ерөнхий бүтэц, Лифтийн ерөнхий бүтэц, зориулалт, ангилал, зориулалт, ангилал,

лифтийн салбарын хөгжиллифтийн салбарын хөгжил

“Өргөн тээвэрлэх машин төхөөрөмж” үндэсний холбоо

Манай улсад нийтдээ 2000 гаруй лифт ашиглагддагаас 50 гаруй хувь нь хуучин ЗХУ-д, үлдсэн хэсэг нь

Солонгос, Хятад, Чехсловак, Америк, Франц, Финлянд, Герман Япон улсад үйлдвэрлэгдсэн лифт байдаг. 1990

оноос өмнө ашиглалтанд орсон, Сууц өмчлөгчдийн холбоодын мэдэлд байдаг лифтүүд нь хуучирч,

ашиглалтын хугацаа нь дууссанаас гадна, ашиглагч байгууллагууд нь лифтийг ашиглах мэргэжлийн

чадавхиар сул, хуучирсан лифтүүд нь цаашид хир удаан ажиллах боломжтойг тогтоох экспертийн

байгууллага байдаггүй, хуучирсан лифтүүдийг шинээр солих болохоор санхүүгийн хүндрэл гардаг, сайжруулж

засах болохоор сэлбэг материал нь олддоггүй зэрэг

лифт тойрсон хүндрэлүүд нилээдгүй байдаг байна.

Манайд өнөөдөр 40 мянган айлын орон сууцны хөтөлбөр хэрэгжиж байгаа ба үүнд ойролцоогоор 800

лифт шаардагдана, мөн 100 мянган айлын орон сууцны төсөл хийгдэж байгаа ба үүнд ойролцоогоор 2000 лифт

шаардагдана түүнээс гадна олон компанийн офисын байр, зочид буудал, дэлгүүрүүд баригдаж байгаа нь

лифтийн хэрэгцээний цар хэмжээ жил тутам ихсэхийг харуулж байна. Өнөөдрийн байдлаар орон сууцны

хорооллуудад ашиглагдаж байгаа 600 гаруй лифтийг шинэчлэн сайжруулах шаардлага байдаг ба

Нийслэлийн Засаг даргын газраас жилд 20-50 лифтийг

солих тендер зарлан 2 дахь жилдээ гүйцэтгүүлж байна.

Лифтийн бүтэц• Лифтийг машины өрөө, хонгил, худаг гэсэн

3 хэсэгт хуваана 1.Машины өрөөнд: - Хөдөлгүүр, редуктор,

муфт, тоормос, хөтлөгч шкивээс бүрдсэн хөтлүүр /5/

- цахилгаан, электроникийн системийг удирдах, оношлох элементүүдийг багтаасан цахилгааны шит буюу хянах самбар /1/

- лифтийн ослоос хамгаалах хэрэгсэллийн нэг болох хурд хязгаарлагч /6/ байна.

2.Хонгилд: - бүхээг /2/, - эсрэг ачаа /7/ - бүхээгний болон эсрэг ачааны

хөдөлгөөнийг чиглүүлэгч зам төмөр - Давхар бүрд хонгилын хаалга - Төрөл бүрийн мэдрэгчүүд байна3.Худагт: - Буфер /зөөллөгч тулгуур- Үйлчилгээ хийхэд ашиглах цахилгааны блок- Хурд хязгаарлагчийн чангалагч байрланаЭдгээрийг дунд нь цахилгааны холболтын

шугам, дүүжин кабель, үндсэн ба хурд хязгаарлагчийн татлага холбож өгнө

/лифтийн ажиллах зарчмыг ярих/

Хөтлүүр

Удирдлагын самбар

Хурд хязгаарлагч

Буфер

Бүхээг

Хаалганы механизм

Башмак, гулгаа

Зам төмөр

Баригч

Хаалганы гэрлэн хөшиг

Холбогч эд ангиуд

Цахилгаан хэрэгслүүд

Гадна дуудлага, бүхээгийн тушаалын товчлуур

Лифтийн ангилал

• Лифт зориулалтаараа: зорчигчийн буюу хүн зөөврийн, ачааны, эмнэлгийн, хаусны, бага даацын тусгай зориулалттай /рестораны, номын сангын г.м/

• Хөтлүүрийн байрлалаараа: машины өрөөтэй, машины өрөөгүй; хөтлүүр нь дээрээ байрлалтай, доороо байрлалтай;

• Өргөх механизм нь татлагат, гидро; татлагат систем нь полиспасттай, энгийн

• Бүхээгний хувьд: ил харагдацтай, битүү; нэг хаалгатай, хоёр хаалгатай.

• Хөтлүүрийн хийцийн хувьд редукторгүй, редуктортой• Хаалганы хувьд: нэг хавтастай хоёр хавтастай; гүйж онгойдог,

дэлгэгдэж онгойдог, эвхэгдэж онгойдог; • Буфер: пүршт, гидро, холимог• Баригч: огцом зогсолттой, аажим зогсолттой• Хурд хязгаарлагч: нэг талын ажиллагаатай, хоёр талын

ажиллагаатай; механик мэдрэгчтэй, цахилгаан мэдрэгчтэй• Бүхээгний шал: хөдөлгөөнт, үл хөдлөх

Мөн лифтэнд дараахь ослоос хамгаалах хэрэгсэл байдаг

• а. Бүхээгний даацыг хязгаарлагч тоноглол• б. Бүхээгний илүү шилжилтийг хязгаарлагч төгөсгөлийн

унтраалгууд.• в. Бүхээг хэт хурдтайгаар доош шилжих буюу татлага тасрах

үед бүхээгийг зам төмөр дээр тооромслон зогсоох баригч төхөөрөмж

• г. Худагт засвар хийж байх үед лифтийг хэн нэгэн ажиллуулахаас хамгаалах “СТОП” таслагч

• д. Бүхээг ирээгүй үед хонгилын хаалгыг автоматаар түгжигч түгжээ

• е. Аливаа хаалга онгорхой үед лифт ажиллахгүй байх систем• ж. Лифт гацсан, цахилгааны тэжээл тасарсан үед бүхээгнээс

зорчигчийг гаргах зориулалттай гар ажиллагаатай механизм.• З. Лифтний хаалганд зорчигч хавчуулагдах үед бүхээгний

хаалганы хаах үйлдлийг зогсоож хаалгыг нээх төхөөрөмж• и. Цахилгааны аливаа гэмтлээс хамгаалах гал хамгаалагчууд

байдаг

Лифтийн үндсэн үүргүүд

• 1.Автомат унтраалгатай. Энэ нь удирдлагыг барилгын цахилгаан хангамжийн хэлхээнээс хамгаална.

• 2.Хурд хязгаарлагчтай• 3.Бүхээгийг төгөсгөлийн зогсоолоос цааш явуулахгүй байх төгөсгөлийн

унтраалга.• 4.Бүхээгийг зогсоолын талбайгаас хэтэрсэн үед төгөсгөлийн унтраалга

ажилласан эсэхээс үл хамааран хөдөлгүүрийг зогсоох төгөсгөлийн унтраалга.• 5.Аваарийн гарц. Лифт зөвхөн аваарийн гарцын хаалга хаалттай үед шилжих.• 6.Барилгын цахилгаан тасарсан үед асах аваарын гэрэлтүүлэг• 7.Баригч• 8.Хонгилын хаалгыг онгойлгох хэрэгсэл• 9.Бүхээгийг зогсоолд ирээгүй байх үед хаалгыг онгойлгохгүй байх автомат

түгжээ• 10.Бүхээгнээс харьцах телефон холбоо. • 11.Хаалга хаагдах үед ямар нэг зүйл тээглэх нөхцөлд хаалгыг дахиж нээж хаах

тоноглол.• 12.Бүхээгний ачаалал зөвхөн байх ёстой хэмжээний хязгаарт байх үед лифтийг

явуулах тоноглол.• 13.Бүхээг давхрын шалны төвшингөөс дээш байх үед хонгилын хаалга

онгойгдоход үүсэх завсрыг багасгах фартук байна.• 14Зөөлөвч тулгуур

• 15.Бүхээг механик гэмтлээс болж давхар хооронд зогсох үед түүнийг дараагийн зогсоолын талбай хүргэх ажиллагааг хангах тоноглол.(SFL)

• 16.Лифт ачаалагдсаны дараа хамгийн ойрын зогсоолд хүрэх үед урьд өгөгдсөн замбараагүй дуудлагын мэдээллээс өөрийгөө чөлөөлдөг байх. (CCC)

• 17.Лифтэнд өгөгдсөн мэдээлэл, лифтийн техникийн байдал, ачааллаас хамаарч өөрөө цаашид хийх үйлдлийхээ талаар шийдвэр гаргаж ажилладаг хиймэл тархитай

• 18.Өдөрт лифтээр зорчсон хүмүүсийн хэмжээг судалж цаашид үйлчилгээний чанарыг сайжруулах талаар прогноз хийдэг судалгааний үүрэгтэй. (TLF)

• 19.Өдөрт лифтээр аль давхраас хэдий хэмжээгээр зорчсон хүмүүсийг судалж цаашид ачаалал ихтэй давхарлуу лифтийг илгээх систем.

• 20.Нийт удирдлага нь уян хатан, найдвартай ажиллах компьютерийн системтэй.

• 21.Татлага шкив дээр гулсах буюу хөдлөхгүй байх хугацаа нь тогтоосон хэмжээнээс хэтрэх үед лифтийг зогсоодог хурд алдахаас хамгаалдаг системтэй. (AST)

• 22.Ревизээр ажиллах үед лифт 0,5 м/с хурданд автоматаар шилжинэ. (HAND)

• 23.Бүхээгний, хаалганы хөдөлгөөн, зогсолт нь уян, зөөлөн, болгоомжтой ажилладаг хүчдэл, давтамжийн хувьсгууртай.

• 24.Лифт бүрэн зогссоны дараа хаалга нээгддэг байх. (SO)• 25.Хаалга хаалттай, нээлттэй байх хугацаа нь өгсөн дуудлага, тушаалаас

хамаарч өөрчлөгддөг байх.

• 26.Хаалгыг нээх, хаах тушаалын товчлуурыг дарахад хаалга дариу нээгддэг, хаагддаг байх.

• 27.Хаалгыг нээх, хаах үед ямар нэг саад, гацаа үүсэх үед хаалга нээх, хаах үйлдлийг давтан гүйцэтгэнэ.

• 28.Зорчигч зөөх үед лифт дуудлагын дараа хүлээлтийг багасгах зорилгоор тодорхой байрлалд очиж зогсдог байна. (OHS)

• 29.Хаалга хаагдсан тухайн давхарт дахин дуудлагын товчлуур дарахад хаалга эргээд нээгддэг байна

• 30.Хаалгыг хаах тушаалын товчлуурыг дарахад уг товчлуур гэрэлтдэг байх.

• 31.Хаалганы нээлттэй байх хугацаа тогтоосон хэмжээнээс давсан үед хаалга албадан хаагддаг байх. (KNDG)

• 32.Хаалганы бүх өндрийн хэмжээнд хаалга хаагдах явцад ямар нэг зүйл тээглэх байдалтай бол автоматаар онгойдог мэдрэгчтэй байх

• 33.Хаалганы хаах нээгдэх ажиллагаа хэвийн биш бол шууд эсрэг үйлдэлд орно.

• 34.Хаалга хаагдах эсэргүүцэл ихсэх үед түүнийг хаах момент автоматаар ихсэх систем

• 35.Тухайн давхарт бүхээг зогсоод хаалга бүрэн нээгдэхгүй үед лифт автоматаар хаалгаа хаан ойролцоох давхарт очин хаалга нээнэ. (NXL)

• 36. Тушаал өгөх аппаратад сенсорын дуудлагын товчлууртай • 37.Лифтийг зогсоолын төвшинд тааруулж зогсоох тоноглол.

• 39.Дуудлагын товчлуур гацсан үед үүргийг нэг удаа гүйцэтгэсний дараа товчлуурыг засах хүртэл дахин дуудлага авахгүй байх систем

• 40.Давхрын зогсоолд лифтийн байрлал, шилжиж буй чиглэлийг заана.• 41.Дуудлага, тушаалын компьютер эвдэрсэн үед түүний орлон

гүйцэтгэгчтэй байна.• 42.Дуудлага, тушаал өгөх үед бүхээгний агааржуулалтыг автоматаар

ажиллуулах систем.• 43.Бүхээг хөдөлгөөнд орохгүй тодорхой хугацаа өнгөрсний дараа

бүхээгний гэрэл автоматаар унтардаг байх.• 44.Бүхээг, давхарт хөдөлгөөний чигийг заасан мэдээлэл байна.• 45.Нэгдсэн удирдлагатай лифтийн нэг нь гацсан тохиолдолд нөгөө

лифтийг хэвийн ажиллуулах микропроцессорын удирдлага байна. (BKUP)

• 46.Нэг лифт хүнээ багтаагаагүй нөхцөлд нөгөө лифтийг тухайн давхар руу автоматаар явуулдаг систем

• 47.Нэгдсэн удирдлагатай лифтийн ажиллаагүй байгаа бүхээгийг тэжээлээс салгаж цахилгаан хэмнэдэг. (IND)

• 48.Даац хэтэрсэн үед сигнал дуугаран лифт зогсоолоос хөдлөхгүй байх. (LWS)

• 49.Бүхээг диспетчерийн хооронд утсан холбоотой• 50.Аваарийн дуут дохиололтой байна.• 51.Бүхээгт байгаа хүний тооноос өгсөн тушаалын тоо илүү гарсан

нөхцөлд бүх тушаалыг хүчингүй болгоно.

Лифтийн захиалгат үүргүүд

• 1.“ПИК” цагаар лифт эхэлж олон хүнтэй давхар луу очдог горим (PTC)• 2.“ПИК” цагаар лифт хамгийн дээд давхар луу очдог горим (PTC)• 4“ПИК” цагаар нэг лифт нь дээд давхрын, нөгөө нь доод давхрын хэсэгт үйлчилдэг горим

(PTC)• 3.“ПИК” цагаар эхний лифт дүүрээд хөдлөхөд дараагийн лифтийн дуудлага ирж байх• 4.Дуудлага өгөхөд хамгийн ойр байгаа лифтийг илгээгээд түүнийгээ мэдээлдэг байх• 5.Эмнэлгийн лифтэнд бүхээг очих давхрын дохио гэрэлтдэг байх Нэгдсэн удирдлагатай

лифтийн нэг лифтийг тусгай үйлчилгээнд зориулж удирдлагыг салгаж болно. • 6.Буруу тушаал өгөгдсөн үед түүн дээр 2 дараалан дахин дарснаар түрүүчийн тушаалыг

үгүйсгэдэг байх• 7.Онцгой тохиолдолд бүхээгийг давхар бүрд зогсож байхаар зохицуулж болдог байх• 8.Лифтийг бүрэн зогсоолын талбайд дахин дуудлага, тушаалаар явуулдаггүй байхаар

зогсоодог байх• 9.Барилгын цахилгаан тасарсан үед лифтийг аваарийн тэжээлээр ажиллуулаад 1-р

давхарт хаалгыг онгорхой байдалд зогсоогоод цахилгаан ирсэн үед ажиллаж эхлэх горимтой байх

• 10.Галын дохиолол ажилласан үед лифт 1-р давхарт автоматаар очиж зогсож хаалга онгойгдох ба галын дохиолол унтарсан болон гал командын удирдлагаар ажиллахаас бусад нөхцөлд лифт ажилладаггүй байх.

• 11.Галын горимоор явж байгааг бүхээгт мэдээлдэг байх• 66. VIP тушаалаар лифт нэгдсэн удирдлагаас салдаг байх.• 12. Фотоэлементийн замд ямар нэг саад байхгүй болох хүртэл хаалга хаагддаггүй байх• 13.Зогсоолын талбайд лифт аль давхарт явааг мэдээлдэг байх• 14.Лифт хаашаа явах, хаана байгааг чанга яригчаар мэдээлдэг байх • 15. Хаалга 20 секундээс илүү хугацаагаар хаагдахгүй зогссон үед сигнал дуугаран

удаанаар хаагддаг байх

• 16.Энгийн сэлгэн залгагчийн тусламжтайгаар болон удирдлагын кодын тусламжтайгаар лифтийг зарим зогсоолд зогсоодоггүй болгодог байх

• 17.Лифтийн гол үйлчлэх ёстой давхрыг өөрчилж болдог байх• 18.Үдийн цайны үед лифтийг зөвхөн цайны газар байгаа давхарт очдогоор зохицуулж

болно• 19.Лифтийн ашиглалт бага байгаа үед зарим лифтийн ашиглалт бүр мөсөн зогсож болно• 20.Тодорхой давхарт тусгай үйлчилгээ хийх дуудлагын товчлуур давхарт байх• 21.Доод давхарт болон бүхээгт лифтийн ажиллагааны талаар гэрлэн мэдээлэл өгдөг байх• 22.Диспетчерийн пульт байж болно• 23.Газар хөдлөлтийн дохиолол өгөх үед лифт хамгийн ойрын зогсоолд хаалга онгойлгон

зогсдог байх• 24.Барилгын цахилгаан тасарсан үед лифт аваарийн үеийн тэжээлээр бүхээгийг

дараагийн зогсоолд хүргэх• 25.Лифт бүрэн ачаалагдсан үедээ дуудлагаар зогсохгүй байх• 26.Бүхээгний дотор удирдлага ажиллахгүй болсон үед лифтчины удирдлагад удирлага нь

автоматаар шилждэг байх.• 27.Бүхээг дуудлага аваагүй зогсож байх үед түүний гэрэлтүүлэг, агааржуулалт ажилгүй

байна• 28.Лифт зогсох дуут дохиог бүхээг, зогсоолын талбайд байлгах• 29.Зогсоолын талбайд лифтийн хөдөлгөөн автомат, транзитийн горимоор явж байгаа

байдлыг харуулдаг байх.• 30.Бүхээгний байрлалыг бүхээгт, давхарт байлгах.• 31.Видеокамер бүхээгт байрласан байх• 32.Ачаалал багатай үед дуудлагад аль ачаалал багатай байгаа лифтийг явуулдаг байх• 33.Лифтийг түлхүүрээр унтраасны дараа үйлчилгээ хийгээд тодорхой давхарт очоод лифт

өөрөө унтардаг систем

Орчин үеийн лифтийн онцлог

• а. Инвертэрт хөдөлгүүр бий болсон. Энэ нь лифтийн хурдыг “0”-с эхлээд шаардагдах хэмжээг нь хүртэл маш аажмаар ихэсгэх багасгах боломжтой болгосон. Урьд нь 2 хурдтай хөдөлгүүр хэрэглэж байсан тул хурд солих үед огцом хөдөлгөөнүүд ажиглагддаг байсан ба лифт хуучрах тусам огцом хөдөлгөөн мэдрэгдэх нь ихсэж зорчигчид таагүй нөлөө үзүүлдэг байсан

б. Лифтийн цахилгаан удирдлагад компьютерийн системийг нэвтрүүлсэн. Ингэснээр:

- олон релег хэрэглэхээ больж лифтийн цахилгааны систем овор багатай хялбар болж түүний гацах, гэмтэх

магадлал эрс багассан- хаалганы хөдөлгөөнийг дурын хурдаар өөрчлөх

боломжтой болсон- лифтний аливаа гэмтлийг өөрөө оношлох системтэй

болсон. Өөрөөр хэлбэл лифт гацсан тохиолдолд түүний хянах самбар дээр юунаас болж эвдэрсэн тухай мэдээлэл гардаг тул түүний дагуу засварыг хийх

боломжтой болсон гэсэн үг

- цахилгааны холболт хялбар болсон. Өөр өөрийн нүхэнд таарсан залгууруудыг холбоод болох тул

контакт сулрах түүнээс болж халалт үүсэх асуудал үгүй болсон

в. Давхрын соронзон мэдрэгч бий болсноор лифтийн хөдөлгөөний үед аливаа цохилт, дуу чимээ гарахгүй

болсон ба мэдрэгчийн гэмтэл үгүй болсон

г. Лифтийн үндсэн механизмуудын хийц нарийссан бөгөөд эдгээрийг дагнан үйлдвэрлэдэг мэрэгшсэн үйлдвэрүүд бий болсон ба лифт үйлдвэрлэгчид тэдгээрийг өөрсдөө үйлдвэрлэхгүй мэрэгшсэн

үйлдвэрүүдээс худалдан авдаг болсон нь лифтийн найдварт ажиллагааг илүү сайжруулсан

Хэдийгээр ийм сайн талтай боловч лифтийг ашиглахын тулд электроникийн

өндөр мэдлэгтэй боловсон хүчин шаардлагатай болсон ба хонгилын болон машины өрөөний дотор тал тоосгүй цэвэр

байхыг шаардахаас гадна дулааны горимыг нарийн барих шаардлагатай

болсон.

Монгол улсад лифтийн салбарт тохиолддог хүндрэлүүд.

• Лифтийн угсралт муу хийгдэж байна• Лифтийн экспертийн байгууллага байхгүй байна• Лифтийн магадлал маш муу хийгдэж байна, мэрэгшсэн

байгууллага байхгүй байна• Лифтийн боловсон хүчний сургалт, мэргэжил дээшлүүлэлтийн

систем байхгүй байна• Лифт нь компьютер удирдлагатай бөгөөд гарсан эвдрэлийг

автоматаар оношилдог. Гэтэл удирдлагын компьютерт суулгасан программ нь үйлдвэрлэсэн газраа нууцлагдан үлддэг тул гарсан гэмтлийг бүрэн оношилж чадахгүйгээс лифт үйлдвэрлэгч компаниас байнгын хамааралд, тэдний эрхэнд байдаг. 10 жилийн дараанаас бид лифтийн зовлонг амсаж эхлэнэ. Үүнийг мэргэжилтнүүд бид шийдвэрлэх үүрэгтэй юм.

• Шинэчлэн, сайжруулалт шаардлагатай байгаа орон сууцны лифтүүдийг хямд зардлаар сэргээн босгож чадахгүй байгаа ба лифт ашиглалтын үед зарим электроникийн эвдрэлийг оношлоход гадны мэргэжилтэн урих, сэлбэгийг өндөр үнээр, тээврийн өндөр зардалтайгаар авч байна

• Лифтийн зах зээл манайд бага тул лифтийг гадаадаас оруулж ирэхэд ирэхэд бусад улсаас өндөр үнээр авдаг

Анхаарал тавьсанд баярлалаа