Erken het ‘niet-pluisgevoel’ van de verpleegkundige
Transcript of Erken het ‘niet-pluisgevoel’ van de verpleegkundige
BijZijn-XL
04 >nr. 08 - 2013NIEUWS
NIEUWS > VAK EN WETENSCHAP
Tekst: Aliëtte Jonkers, medisch (wetenschaps)journalist. Zij schrijft artikelen voor medische vak tijdschriften, websites en uitgeverijen.
Beeld: Studio Oostrum
In de literatuur wordt het ‘niet-
pluisgevoel’ beschreven als een
spontaan opkomend, alarmerend
gevoel van alertheid. Het ‘niet-
pluisgevoel’ is het resultaat van
intuïtieve kennis. Omdat het ‘niet-pluis-
gevoel’ ge baseerd wordt op kennis en
ervaring, wordt ook de definitie skilled intuïtion gebruikt (Stolper E., 2011). Het
blijkt moeilijk te zijn om aan het ‘niet-
pluisgevoel’ woorden te geven, bevestigt
Sanne Legemaat. ‘Verpleegkundigen
voelen soms aan dat het niet goed gaat
met de patiënt, maar kunnen niet precies
verwoorden waarom. Vaak gebruiken ze
termen als “onderbuikgevoel”, “niet in
orde”, “er niet de vinger op kunnen
leggen” of “er knaagt iets”. Dat gevoel
blijkt achteraf vaak te kloppen.’
De ongerustheid over de patiënt ontstaat
doordat wat de verpleegkundige
verwacht te zien – door opgebouwde
kennis en ervaring – verschilt met de
klachten en symptomen van de patiënt
en wanneer andere criteria, zoals
fysiologische parameters, niet gemeten
kunnen worden. Toch, zegt Sanne
Legemaat, zijn er concrete observaties
die verpleegkundigen kunnen gebruiken
om hun niet-pluisgevoel te onderbou-
wen, zoals een luide ademhaling, de
onmogelijkheid om te praten
in zinnen, een toenemende zuurstof-
behoefte, agitatie, een verminderde
cutane perfusie, nieuwe of escalerende
pijn of nieuwe symptomen. ‘Onze
aanbeveling is dat verpleeg kundigen
gaan leren luisteren naar hun niet-
Erken het ‘niet-pluisgevoel’ van de verpleegkundige
pluisgevoel, daar bewust mee gaan
werken en het ook als scorecriterium
toevoegen aan de Spoed Interventie
Systeem (SIS)-scorekaart.’
Uit het onderzoek van Legemaat en
Van der Wekken blijkt ook dat artsen
positief erop reageren als verpleeg-
kundigen hun niet-pluisgevoel benadruk-
ken. De meeste verpleegkundigen
rapporteren ook hun niet-pluisgevoel
en onderbouwen dit met aanvullende
informatie, waaronder controles,
observaties, scores, en de reden van
het niet-pluis gevoel. De helft van de
verpleeg kundigen bespreekt het ook bij
de overdracht. Verder rapporteren
verpleegkundigen of er wel of geen actie
is uitgevoerd op het melden aan de arts.
Beroepsvereniging V&VN is enthousiast
over het onderzoek van de twee
studenten Verpleegkunde. Ze neemt de
uit komsten van het onderzoek mee in de
vernieuwing van de Nationale beroeps-code verpleeg kundigen en verzorgen-den, het V&VN-programma Excellente
Zorg en bij de ontwikkeling van richt-
lijnen en patiëntveiligheid. Het onder-
zoek van de twee studenten is alleen
een kwalitatief onderzoek, waarin
gevraagd werd naar ervaringen. De
uitkomsten komen overeen met be-
vindingen uit inter nationale wetenschap-
pelijke literatuur. Momenteel wordt ook
een grotere, wetenschappelijke studie
naar het niet-pluisgevoel van verpleeg-
kundigen uitgevoerd door verplegings-
wetenschapper Gooske Douw van het
Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede, in
samenwerking met IQ Healthcare van
het UMC St. Radboud. Dit onderzoek,
dat al langer loopt, richt zich op het vast-
stellen van de voorspellende waarde van
het niet-pluisgevoel en onderliggende
signalen. Daarmee moet er meer
duidelijkheid komen over de waarde die
het in het Spoed Interventie Systeem
(SIS) heeft.
Verpleegkundigen moeten hun niet-pluis-
gevoel erkennen en bespreekbaar maken.
Daarmee kunnen zij de patiëntveiligheid
waarborgen en de kwaliteit van zorg
ver beteren. Dat is de conclusie van het
onderzoek Niet-pluisgevoel, meerwaarde of niet? van Sanne Legemaat en Evian van der
Wekken, studenten Verpleegkunde CHE
in Gelre ziekenhuizen.