Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap...
-
Upload
jacobus-smets -
Category
Documents
-
view
212 -
download
0
Transcript of Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap...
![Page 1: Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap (Gr.)](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082920/5551a0ed4979591f3c8b5bc6/html5/thumbnails/1.jpg)
Epistemologieken(nis)leer / kentheorie
Wetenschapsfilosofischintermezzo
Epistèmè =wetenschap (Gr.)
![Page 2: Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap (Gr.)](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082920/5551a0ed4979591f3c8b5bc6/html5/thumbnails/2.jpg)
Wat is kennis?W
• Wat kunnen we eigenlijk weten?• Hoe weet je wat je weet?• Wat betekent ‘weten’?• Hoe komt kennis tot stand?• Wanneer heb je ergens kennis van / over?• Zijn er soorten kennis waarvan je absoluut
zeker kunt zijn?
![Page 3: Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap (Gr.)](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082920/5551a0ed4979591f3c8b5bc6/html5/thumbnails/3.jpg)
Kennisoordelen• Kennisleer richt zich op kennis van feiten.• Uitgedrukt in kennisoordelen of cognitieve
uitspraken.Dit zijn uitspraken die kennis overdragen / informatie ergens over geven.cognitio (L.) = ‘het leren kennen’)
• Bijvoorbeeld:‘Ik weet dat dit een roos is’= ‘Dit is een roos’
• In ‘Ik weet dat p’ zitten vijf kennisclaims opgesloten.
![Page 4: Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap (Gr.)](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082920/5551a0ed4979591f3c8b5bc6/html5/thumbnails/4.jpg)
1. Kennis van betekenis
• = weten wat met ‘p’ bedoeld wordt; begrijpen.• “Ik ben naar Saturnus geweest.”• Verkeerde interpretatie is fataal voor juiste
beoordeling van ‘p’.• Je kunt ook een term niet begrijpen, in m.n. het
natuurwetenschappelijk taalgebruik:
Lepton, gluon, atoom, gen, chromosoom, onderbewustzijn, supersymmetrie
vs.Fiets, man, muis, steen
![Page 5: Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap (Gr.)](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082920/5551a0ed4979591f3c8b5bc6/html5/thumbnails/5.jpg)
2. Kenbaarheid
• = Ik kan ‘p’ weten
• Wat kunnen we weten?(Als je al iets kunt weten?)
Scepticus: ‘Niets!’• Waarvan kun je kennis hebben en waarvan niet?• Denk aan:– Oneindigheid– Meerdere dimensies; 3D voor Platlanders
![Page 6: Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap (Gr.)](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082920/5551a0ed4979591f3c8b5bc6/html5/thumbnails/6.jpg)
3. Waarheid
• = ‘p’ is waar.• Iets is waar als het daadwerkelijk het geval is.• Maar:
mogelijkheid van vergissing, misleiding, bedrog!
• Gevaar: ‘p’ is onwaar, terwijl je denkt ‘p’ is waar schijnkennis (= ergste lot van een kennisclaim)
![Page 7: Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap (Gr.)](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082920/5551a0ed4979591f3c8b5bc6/html5/thumbnails/7.jpg)
4. Zekerheid(zie later: fallibilisme)
• = Ik ben er van overtuigd dat ‘p’ /= Ik twijfel niet aan ‘p’
• Zoals waarheid het tegengestelde is van onwaarheid = zekerheid het tegenovergestelde van twijfel.
• Zekerheid is afwezigheid van twijfel• Maar: vergissen is altijd mogelijk;– in betekenis (kennisclaim 1)– In waarheid (kennisclaim 3)
• Is zekerheid garantie voor waarheid? We zijn wel geneigd een verband tussen beide te leggen.
![Page 8: Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap (Gr.)](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082920/5551a0ed4979591f3c8b5bc6/html5/thumbnails/8.jpg)
Als zekerheid geen garantie is voor waarheid en dus niet voor kennis; wat dan wel?
![Page 9: Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap (Gr.)](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082920/5551a0ed4979591f3c8b5bc6/html5/thumbnails/9.jpg)
5. Rechtvaardiging
• Ik heb redenen voor mijn overtuiging dat ‘p’.• Mijn overtuiging is gegrond of gerechtvaardigd• Waardoor gerechtvaardigd?
bijvoorbeeld door wetenschappelijk bewijs• Ofwel: welke redenen hebben naast
overtuigingskracht (kennisclaim 4) ook bewijskracht?
• Wanneer we de rechtvaardiging van wetenschappelijk kennis onderzoeken gaat de kenleer over in de wetenschapsfilosofie
![Page 10: Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap (Gr.)](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082920/5551a0ed4979591f3c8b5bc6/html5/thumbnails/10.jpg)
Ideaal:
Kennis als juiste (3) en gerechtvaardigde (5) overtuiging (4)
![Page 11: Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap (Gr.)](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082920/5551a0ed4979591f3c8b5bc6/html5/thumbnails/11.jpg)
Onder welke voorwaarden is deze zin waar?‘S weet dat p.’
– S weet wat p betekent.– p is kenbaar.– p is waar.– S is overtuigd van p.– S heeft redenen voor deze overtuiging.
De vijf kennisclaims
![Page 12: Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap (Gr.)](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082920/5551a0ed4979591f3c8b5bc6/html5/thumbnails/12.jpg)
Wat zijn bronnen van kennis / bewijs?1. Zintuigen
zintuiglijke, uiterlijke waarneming als bron voor kennis over de wereld
2. Verstand / rede / ratio introspectie, redenering (innerlijke waarneming van innerlijke waarheid)
3. Herinnering4. Intuïtie (onmiddelijk inzicht)5. Getuigenissen (grijpen terug op eerdere vier)
![Page 13: Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap (Gr.)](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082920/5551a0ed4979591f3c8b5bc6/html5/thumbnails/13.jpg)
Twee filosofische kampen
Empiristen vs. rationalisten:
Ofwelempeira = ervaring
danwelratio = rede verstand
… als enige bron van kennis
![Page 14: Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap (Gr.)](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082920/5551a0ed4979591f3c8b5bc6/html5/thumbnails/14.jpg)
18e eeuw:Beide kampen gelijk én ongelijk:
Kennis ontstaat uitsluitend en alleen in nauwe onderlinge samenwerking tussen beide bronnen
Copernicaanse revolutie hier van grote betekenis:Tegen de getuigenis van de zintuigen in, maar met gelijk
aan zijn kant, zocht Copernicus de waargenomen beweging niet in de hemellichamen, maar in de waarnemer (= aardbewoner).
Dus: gebruik rede om zintuiglijke waarneming te begrijpen. Rede kan ook leiden tot voorspellingen m.b.t. zintuiglijke waarnemingen.
Galilei gebruikte zowel redenering als waarneming om onjuistheid Ptolemaeisch stelsel aan te tonen. Hoe?
![Page 15: Epistemologie ken(nis)leer / kentheorie Wetenschapsfilosofisch intermezzo Epistèmè = wetenschap (Gr.)](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082920/5551a0ed4979591f3c8b5bc6/html5/thumbnails/15.jpg)
Welke kenbron gebruiken voor kennisverwerving?
• Beide vermogens (rationeel en empirisch) even belangrijk
• Aanschouwing is blind zonder verstand; verstand is leeg zonder aanschouwing.
• Het menselijk kenvermogen is het samen laten komen van zintuigen + verstand bij het vellen van cognitieve oordelen.