Ε ΤΟΣ 48 ο ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009 - ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010 • T IMH 5.00 €

ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑΠΤΥΞΗ • ΑΞΙΑ • KNOWLEDGE • INVEST

• DEVELOPMENT • VALUE • ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑΠΤSTMENT

Ενδείξεις ανάκαµψης που πληθαίνουν, αβεβαιότητα που συµπορεύεται. Το δις εξαµαρτείν της κρίσης είναι µία πιθανότητα που ο κόσµος

δεν µπορεί ακόµη να αποκλείσει.

ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ ΣΕ ΑΛΛΟ EΡΓΟ

Οι χρηµατοδότες του σεναρίου της ανάκαµψης µπροστά στο πιο απαιτητικό έργο της ζωής τους.

Ένα καθαρό βλέµµα στο θολό τοπίο του πιστοληπτικού κινδύνου.

Opinion Leaders

ΝΙΚΗΤΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΛΛΟΣ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ελλοχεύει πάντα ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ

Βιοµηχανία

Η χρυσή εποχή ανάπτυξης και επικοινωνίας που έχει αφήσει ανεξίτηλα τα σηµάδια της στη σύγχρονη πορεία.

40 ΧΡΟΝΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣTo στυλ και η φιλοσοφία µίας αγοράς που δεν έχει σταµατήσει ποτέ να καινοτοµεί.

Bankers

Banking

ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΧΘΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ

2 ΕΠΙΛΟΓΗ

06 ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ

ΔΙΕΘΝΗΣ & ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ // ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΤΗΣ «Ε»Οι εξελίξεις και οι τάσεις που σκιαγραφούν την επόµενη ηµέρα στον Κόσµο και την Ελλάδα.

08 Ελληνική οικονοµία – Ο σοφός λαός // Πολιτικοί χειρισµοί στην Ελλάδα– Αντίστροφη µέτρηση // Παγκόσµια οικονοµία – Επιχείρηση ανάκαµψη // Επενδύσεις – Τριπλέτα νέων ισορροπιών //Επισηµάνσεις από την Ελλάδα και τον Κόσµο

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ

18 ΠΟΛΙΤΙΚΗ – ΓΙΑ ΚΑΦΕ & ΣΟΒΑΡΗ ΚΟΥΒΕΝΤΑ // ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΑΥΡΙΔΗΠριν αναζητήσουµε τη «σοφία», ας αναζητήσουµε την κοινή λογική και τη σύνεση σε όλα τα θέµατα. Αυτό που ζήτησε υπό τη µορφή «κοινωνικής συναίνεσης» ο Πρωθυπουργός.

20 ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ – ΛΑΘΟΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ // ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΚΩΝΣΤΑΤα «πράσινα τέλη κυκλοφορίας» που επέβαλε στους ιδιοκτήτες αυτο-κινήτων και µοτοσικλετών η κυβέρνηση δεν είναι ούτε πράσινα, ούτε οικολογικά, ούτε περιβαλλοντικά ευαίσθητα. Είναι απλώς εισπρακτικά!

22 ΕΥΡΩΠΗ – ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΕΛΙΔΑ // ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΜΠΕΛΛΟΜε νέα συνθήκη, και δυο νέα πόστα, του προέδρου και ύπατου εκ-πρόσωπου, η ΕE αναζητεί µια νέα πιο γόνιµη περίοδο, µετά τα αλλε-πάλληλα δηµοψηφίσµατα που την έφεραν στο χείλος του διχασµού.

28 BANKING SECTION // ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΤΗΣ «Ε»Εξελίξεις, αναλύσεις, συνεντεύξεις, νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Η εργασιακή πραγµατικότητα, οι προβληµατισµοί και οι αξίες του σύγ-χρονου τραπεζίτη στον κόσµο και την Ελλάδα.

Χορηγήσεις & Τειρεσίας – Η επανεφεύρεση του τροχού // Ρύθµιση οφειλών & επιτόκια – Ο άγνωστος Χ // Banking ανάλυση – Σκηνοθέ-τες σε άλλο έργο // Χρηµατοδότηση – Παιχνίδι υψηλών απαιτήσεων // Επικοινωνία τραπεζών – Η εξίσωση των µεριδίων

ΕΤΗΣΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣΕσωτερικού: Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 88 €, Τράπεζες - Ασφάλειες - Δηµόσιο - ΝΠΔΔ - Οργανισµοί - Πρεσβείες - Βιοµηχανικά & Επιχειρηµατικά Συγκροτήµατα 125 €, Φοιτητές 48 €Εξωτερικού: Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 165 €, Φοιτητές 115 €

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009 - ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010

Θεοφάνους 19, 115 23 Αθήνα Τηλ.: 210 64 01 850 Fax: 210 64 24 850

email: a@allmedia.grweb: www.economics.gr/allmedia/epilogi.asp

ή www.επιλογη.gr

EΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣΧΡΗΣΤΟΣ Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

ΣΥΝΤΑΞΗ Tηλ. 210 64 01 852 email: press@allmedia.gr

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Tηλ. 210 64 23 688 email: marketing@allmedia.gr

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣTηλ. 210 64 01 849

email: epilogi.subscribe@allmedia.gr

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Tηλ. 210 64 01 850 email: logist@allmedia.gr

ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗΣ, ΛΟΥΚΑΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ,

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΣ, ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΑΥΡΙΔΗΣ

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ, ΘΑΝΑΣΗΣ

ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΕΛΛΗ ΚΟΝΤΟΝΑΣΙΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΡΔΕΡΑΣ, ΣΙΜΟΣ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ

ΚΩΝΣΤΑΣ, ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ, ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΛΟΣ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΝΔΡΕΑΣ

ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΗΓΑΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΕΚΔΟΣΕΩΝΜΑΡΙΝΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥΤΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ

ΛΙΤΣΑ ΦΡΑΓΚΟΥ, ΦΛΩΡΑ ΛΕΝΟΥΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ

ΑΡΛΕΤΑ ΖΙΩΓΚΑ

ART DIRECTOR ALLMEDIA CREATIVE

ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Α. ΠΑΠΑΔΕΑ, Μ. ΚΟΥΦΟΥΔΑΚΗΤΑΧΥΔΙΑΝΟΜΗ: MASS COURIER

ΔΙΑΝΟΜΗ ΠΕΡΙΠΤΕΡΩΝ: ΕΛΛ. ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Ξ. ΤΥΠΟΥ

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΛΤΑ: 1260

ΙΔΡΥΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ALLMEDIA ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ A.E.

Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση, ανα-παραγωγή, ολική, µερική ή περιληπτική, κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση

του περιεχοµένου του εντύπου µε οποιον-δήποτε τρόπο, µηχανικό, ηλεκτρονικό,

φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλον, χωρίς πρoηγούµενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόµος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς

Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ο & Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Π Ε Ρ Ι Ο ∆ Ι Κ Ο

4 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΘΕΜΑΤΑ

52 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ – ΤΟ ΜΟΙΡΑΣΜΑ ΤΗΣ ΤΡΑΠΟΥΛΑΣ // ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΜΠΕΛΛΟΑνάθεση κορυφαίων οικονοµικών αρµοδιοτήτων σε πιστούς συνεργά-τες, πρόβλεψη νέων χαρτοφυλακίων, τήρηση ισορροπιών, "ρουσφέτια" και εκπλήξεις! Ό,τι χαρακτηρίζει τις επιλογές του προέδρου της ΕΕ, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο σχετικά µε την κατανοµή των χαρτοφυλακίων στους 26 Επιτρόπους.

SPECIAL ISSUESΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΟ ΧΘΕΣ & ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ //ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΟΥΚΑ Γ. ΚΑΤΣΩΝΗ

56 AΛΥΤΟ ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ // Η επικαιρότητα δίνει συνεχώς καινούργια αρνητικά µηνύµατα για την πορεία της ελληνικής βιοµηχανίας. Η βιοµη-χανική άνοιξη που ξεκίνησε περίπου στα µέσα της δεκαετίας του ’90 και ασθµαίνοντας διατηρήθηκε ως τα µέσα της επόµενης, µεταβλήθηκε και πάλι σε χειµώνα.

58 ΣΑΝ ΠΑΛΙΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ // Μεγάλοι σταθµοί σε µία µεγάλη πο-ρεία. Flashback στις χρυσές εποχές της ελληνικής βιοµηχανίας.

61 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ …ΣΕ ΧΑΡΤΙ // Η έντυπη επικοινωνία µεγάλων βιοµηχανικών επιχειρήσεων µέσα από τις καταχω-ρήσεις τους στην «Ε» στα έτη 1960-1980.

76 ΓΡΑΝΑΖΙΑ ΣΕ ΣΥΣΤΟΛΗ // Σήµερα, η συσσωρευµένη εµπειρία, η διεθνής οικονοµική κρίση αλλά και το πολλαπλά διατυπωµένο αίτηµα για αλλαγές δηµιουργούν το υπόβαθρο για µια ριζική αναδιάρθρωση της βιοµηχανικής πολιτικής στην Ελλάδα.

40 ΧΡΟΝΙΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΡΔΕΡΑ

80 Από τα ίχνη του χθες στο αποτύπωµα του σήµερα // «Διάλεξε και όλα πάρτα. Δείξε µόνο Εθνοκάρτα». «Έχεις λεφτά; Κάντα οµόλογα ΕΤ-ΒΑ». «Cashcard, η κάρτα της Τραπέζης Πίστεως που σας δίνει µετρητά σε 58 δευτερόλεπτα, όποια ώρα και µέρα θέλετε». Μερικά µόνο από τα µηνύµατα που έγραψαν ιστορία στη µακρά πορεία της επικοινωνιακής σχέσης των τραπεζών µε τον Έλληνα πολίτη.

86 Η νέα εποχή // Άλλη εποχή, άλλες ανάγκες, άλλες απαιτήσεις, άλλα προβλήµατα. Με το πέρασµα του χρόνου οι τράπεζες εξέλιξαν τις δραστη-ριότητες, τα προϊόντα, τις υπηρεσίες και όπως ήταν επόµενο και τον τρόπο που επικοινωνούν µε τις επιχειρήσεις αλλά και το ευρύτερο κοινό.

ΒUSINESS SECTIONΕπιχειρηµατικές εξελίξεις, έρευνες, θέµατα και συνεντεύξεις, οδηγός οικονοµίας, προϊόντα και υπηρεσίες. Όλα όσα αξίζουν την προσοχή του σύγχρονου επιχειρηµατία!

96 – 111 Διεθνής Διαφάνεια – Στον καιρό της διαφθοράς // Πληροφο-ρική & Τηλεπικοινωνίες – Νέες Δοκιµασίες // Βusiness – Εξελίξεις και νέα της επιχειρηµατικής αγοράς // Οικονοµικός οδηγός – Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΛΛΟΧΕΥΕΙ ΠΑΝΤΑ 2 ΦΟΡΕΣ // ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗΑπό το χρέος της ανάκαµψης, στην ανάκαµψη µε χρέη; Το παιχνίδι της ανάκαµψης κρίνεται σε ευαί-σθητες ακόµη ισορροπίες. Σελ.: 48

OPINION LEADERS #7ΝΙΚΗΤΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΛΛΟΣ // ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

Συζήτηση µε τον κύριο Αξιολογητή …ceo της ICAP. Γιατί όπως και να το δει κανείς το να πετυ-χαίνεις υψηλή βαθµολογία στις διαδικασίες πι-στοληπτικής αξιολόγησης στο σηµερινό σκηνικό της ύφεσης, είναι προτεραιότητα! Σελ.: 42

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009 - ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010

ΕΠΙΛΟΓΗ 5

6 ΕΠΙΛΟΓΗ

Το 2010 θα είναι χωρίς αµφιβολία κρίσιµο. Η χώρα θα αγωνίζεται να θέσει σε έλεγχο τα δηµόσια οικονοµικά της, να περιορίσει τα ελλείµµατα και το δηµό-σιο χρέος, µε τις επιχειρήσεις να ακροβατούν σε περιβάλλον ύφεσης και χα-

µηλής ζήτησης και τα νοικοκυριά να περιορίζουν τις δαπάνες τους σε περιβάλλον αυ-ξανόµενης ανεργίας. Και επιπλέον, αντιµετωπίζει την απειλή των οίκων αξιολόγησης, για ακόµα υψηλότερα επιτόκια δανεισµού.

Υπάρχει, όµως, και η άλλη πλευρά, όπου, πέρα από τις σηµερινές δυσκολίες, κά-ποιοι βλέπουν ευκαιρίες. Που δεν είναι τίποτα άλλο παρά η αλλαγή που σήµερα µας επιβάλλεται, µιας και δεν προνοήσαµε να αξιοποιήσουµε τους καλούς καιρούς για την οργάνωση των οικονοµικών µας, επιτρέψαµε στη διαφθορά να ριζώσει και για δεκαετίες, παραµελήσαµε τον χώρο της παιδείας .

Ο πέλεκυς των αγορών και η απειλή της επενδυτικής αποµόνωσης, ίσως επιτέλους µας αναγκάσει να πάρουµε στα σοβαρά την ανάγκη για ένα πιο αποτελεσµατικό δηµόσιο τοµέα και µεγαλύτερη διαφάνεια στη διαχείρισή του.

Αν γίνει κάτι προς την σωστή κατεύθυνση, τότε µάλλον θα πρέπει να ευχαριστήσουµε τους οίκους αξιολόγησης (Ναι, αυτούς που έδιναν υψηλή βαθµολογία στα ‘’τοξικά’’ προϊόντα, την περίοδο πριν την κρίση), για την πίεση που µας ασκούν. Μπορεί να είναι υπερβολικοί στις εκτιµήσεις τους, όµως το ταρακούνηµα το χρειαζόµαστε.

Στο παραπάνω πλαίσιο εντάσσεται και η προτεραιότητα που έχει δοθεί, από κόµ-µατα και κυβέρνηση, στην καταπολέµηση της διαφθοράς. Η έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας µας εκθέτει, δείχνοντας ότι στην Ελλάδα, η διαφθορά, αντί να υποχω-ρεί, όπως γίνεται στον ανεπτυγµένο κόσµο, αυξάνεται, µε βαρύ κόστος για την κοι-νωνία, ωφελώντας τους λίγους σε βάρος των πολλών.

‘Όµως, οι παραπάνω παθογένειες, όπως και το πρόβληµα ανταγωνιστικότητας που αντιµετωπίζει η οικονοµία µας, είναι συνδεδεµένες µε το έλλειµµα εκπαίδευσης, που σταθερά αυξάνεται εδώ και δεκαετίες.

Σήµερα είναι ανάγκη να αναµορφωθεί η Παιδεία ώστε, χωρίς να αγνοεί τους νό-µους της αγοράς, χωρίς να αγνοεί τις «παγκόσµιες ταχύτητες» και την τεχνολογία, να στοχεύει στη «συνολική» ανάπτυξη του ανθρώπου, αποφεύγοντας τη µονόπλευ-ρη παιδεία, αυτή που δήθεν ακολουθεί τις σύγχρονες τάσεις, αλλά στην πραγµατι-κότητα αφαιρεί διαρκώς αξίες από το σύστηµά της.*

Σήµερα, που γίνεται αγώνας να ενταχθούν στο σύστηµα της εκπαίδευσης έννοιες όπως «δηµοκρατία των αγορών», «τεχνητή νοηµοσύνη», «βιοηθική», «υψηλή τε-χνολογία» κ.ά., είναι απογοητευτικό να βλέπεις πολιτικό πρόσωπο να απαξιεί να διαθέσει τις πλούσιες ικανότητές του, στον τοµέα της παιδείας, θεωρώντας ότι ο χώρος προσιδιάζει σε νεότερους...

Η ΕΠΙΛΟΓΗ εύχεται στους αναγνώστες της Ευτυχισµένο και Δηµιουργικό το 2010.

* Παράδειγµα, η υποβάθµιση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών.

Χρήστος Παπαϊωάννου

από τον εκδότη

Oι παθογένειες, όπως και το πρόβληµα ανταγωνιστικότητας που αντιµετωπίζει η οικονοµία µας, είναι συνδεδεµένες µε το έλλειµµα εκπαίδευ-σης, που σταθερά αυξάνεται εδώ και δεκαετίες.

Σχεδιάζοντας το αύριο

United We Stand Against Threats

Ελλάδα: +30 2107759270, salesgr@adaox.com Κύπρος: +357 22873999, salescy@adaox.com

8 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Δηµοσιονοµικά ελλείµµατα

Ο ΣΟΦΟΣ ΛΑΟΣ«Καλύτερα να σου βγει το µάτι παρά το όνοµα», σύµφωνα µε τη λαϊκή παροιµία. Γιατί το έλλειµµα αξιοπιστίας της χώρας είναι που κάνει τη µεγαλύτερη ζηµιά!

Αν και υπάρχουν και άλλες οι-κονοµίες στην Ευρωζώνη µε µεγάλα διπλά ελλείµµατα, δηµοσιονοµικό και τρεχου-

σών συναλλαγών, όλα τα φώτα έχουν στραφεί στην Ελλάδα. Τονίζεται από όλες τις πλευρές ότι το ελληνικό δηµό-σιο χρέος είναι ήδη υψηλό και αναµέ-νεται να αυξηθεί περαιτέρω σε 125% του αεπ το 2010 και αν δεν ληφθούν τα αναγκαία µέτρα θα φθάσει το 135% το 2011. Όµως το ιταλικό, το ιρλανδικό και το βελγικό δηµόσιο χρέος αναµένεται να φθάσουν στα επίπεδα του 117% του αεπ το πρώτο, να αυξηθεί µέσα σε ένα χρόνο κατά 20 ποσοστιαίες µονάδες στο 83% το δεύτερο και στο 101% του αεπ το τελευταίο. Οι χώρες αυτές µάλιστα προϋπολογίζουν ελλείµµατα κατά πολύ υψηλότερα του κανόνα του 3% του αεπ. Τον τελευταίο κανόνα προβλέπεται να καταστρατηγήσουν λίγο έως πολύ όλες οι χώρες της Ευρωζώνης. Όσον αφορά στην πραγµατική οικονοµία της Ελλάδας αυτή φαίνεται να έχει πληγεί, µέχρι στιγ-µής, λιγότερο από την κρίση µε βάση το ποσοστό µείωσης του αεπ. Τότε γιατί οι οίκοι πιστοληπτικής διαβάθµισης µας υποβαθµίζουν αυξάνοντας υπερβολικά το κόστος δανεισµού για το ελληνικό δηµόσιο; Γιατί όλη αυτή η φασαρία από τους Ευρωπαίους ηγέτες σχε-τικά µε τις επιπτώσεις της κρίσης στην Ελλάδα στο ενιαίο νόµισµα; Το ελληνικό δηµοσιονοµικό έλλειµµα είναι βέβαια πλέον µεγάλο, κινούµενο σε διπλάσια επίπεδα από τον µέσο όρο της Ευρωζώνης. Το θέµα είναι, κυρίως, ότι το µεγαλύτερο µέρος του φαίνεται να είναι διαρθρωτικό λόγω του αυ-ξηµένου κόστους εξυπηρέτησης του δηµοσίου χρέους παρά κυκλικό. Τα δανειακό πρόγραµµα του Δηµοσίου, ύψους 55-60 δισ. ευρώ, θα ξεκινήσει το πρώτο δίµηνο του 2010 και αυτό που έχει σηµασία είναι πού θα βρί-σκεται το spread όταν η χώρα θα χρει-αστεί να δανειστεί. Κακοί χειρισµοί και ανεπαρκή µέτρα προσωρινού χα-

ρακτήρα µπορούν να µας εµπλέξουν σε ένα φαύλο κύκλο κακών αξιολογήσεων, υψηλού βάρους εξυπηρέτησης του δη-µοσίου χρέους και νέων κακών αξιολο-γήσεων. Ήδη οι Fitch, S&P και Moody’s έχουν υποβαθµίσει την πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας. Οι δανειστές της χώρας θα πρέπει να εµπιστευθούν τα χρήµατά τους στο ελληνικό Δηµόσιο για 5, 10 ή και περισσότερα χρόνια και είναι εύλογο να ζητούν εγγυήσεις ότι θα πάρουν πίσω τα χρήµατά τους. Γιατί άλλες χώρες έχουν υψηλά ελλείµµατα -η Ιρλανδία το 2010 προβλέπεται να έχει έλλειµµα µεγαλύτερο από το ελληνικό, 14,7% του αεπ µε 12,2% για την Ελλά-δα- όµως τα οµόλογά τους δεν δέχονται τις πιέσεις που δέχονται τα ελληνικά; Σε µια µόνο εβδοµάδα τον Δεκέµβριο η απόδοση των ελληνικών οµολόγων αυ-ξήθηκε κατά 1,4 ποσοστιαίες µονάδες, ενώ των ιρλανδικών µόνο 0,2 µονάδες και των ισπανικών κατά 0,1, παρόλο που η αξιολόγηση των προοπτικών της Ισπανίας από διεθνή οίκο αξιολόγησης υποβαθµίστηκε από ουδέτερη σε αρνη-τική. Άρα είναι πρωτίστως ζήτηµα αξιο-πιστίας, ένας ακόµα τοµέας στον οποίο η Ελλάδα είναι ελλειµµατική.

Επιτελείο «Ε»

Πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το πρόβληµα της Ελλάδας είναι µια πρόγευση µόνο των προβληµάτων που θα αντιµετωπίσουν και άλλες χώρες στη χρη-µατοδότηση των τεράστιων ελλειµµάτων µε τα οποία στήριξαν τις οικονοµίες τους στην περίοδο της κρίσης. Και ότι όσα γρά-φονται για την Ελλάδα περιέχουν στοιχεία υπερβολής. Ένα είναι σίγουρο: το κακό παρελθόν µας µε τις συνεχείς αθετήσεις στόχων τροφοδοτεί τις αµφιβολίες για τη δέσµευσή µας να θέσουµε υπό έλεγχο τα οικονοµικά µας. Πάντως, οι Ευρωπαί-οι ηγέτες δηλώνουν εµµέσως ότι δεν θα αφήσουν τη χώρα να κινδυνεύσει, εννο-είται εφόσον η κυβέρνηση λάβει τα ανα-γκαία µέτρα, που αναγκαστικά θα έχουν πολιτικό κόστος.

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ

10 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Πολιτικοί χειρισµοί

ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΜΕΤΡΗΣΗΠολιτική και πολιτικοί στη δίνη των εξελίξεων και των σκληρών µέτρων αντιµετώπισης

της ύφεσης στη χώρα. Αυτά για το έργο που θα δούµε τους επόµενους µήνες.

Το ελληνικό πρόβληµα είναι πρωτίστως πολιτικό και σί-γουρα όχι αµιγώς οικονοµι-κό. Το φθινόπωρο η Ελλάδα

στάθηκε τυχερή. Ο πρώην πρωθυ-πουργός συνειδητοποιώντας την κρι-σιµότητα της κατάστασης προκήρυξε εκλογές και δεν άφησε τη χώρα να σύ-ρεται σε παρατεταµένη προεκλογική περίοδο. Ήταν διπλά τυχερή αφού το εκλογικό σώµα πριµοδότησε εκείνον που είχε τις περισσότερες πιθανότητες εκλογής δίνοντας τεράστια αυτοδυνα-µία έτσι ώστε να µπορούν να ληφθούν οι κρίσιµες αποφάσεις που απαιτού-νται. Αυτή την πολυτέλεια, δηλαδή να λαµβάνονται σκληρά µέτρα όταν χρει-άζεται που έχουν άλλες χώρες, όπως η Ιρλανδία, δεν θα µπορούσε να την έχει µία «προεκλογική» Ελλάδα. Η ατυχία ήταν ότι η νεοεκλεγείσα κυβέρ-νηση δεν ήταν έτοιµη να χειριστεί την κατάσταση. Αύξησε το – ήδη εκτός ελέγχου – έλλειµµα στο 13% του αεπ διακόπτοντας προγραµµα-τισµένα έσοδα από ηµιυπαίθριους και τεκµήρια χωρίς να τα αντικατα-στήσει µε άλλα, ενώ αύξησε και τις δαπάνες µε σκοπό να «καθαρίσει» το 2010 από κάποια βάρη. Τελικά, όµως, το σηµαντικότερο έλλειµµα αποδείχτηκε πως αφορά την αξιοπι-στία των οικονοµικών στοιχείων της χώρας που παρακολουθεί η Eurostat, καθώς το ύψος της αναθεώρησης των ελλειµµάτων δεν µπορεί να εξηγηθεί απλώς από µια επιδείνωση των µα-κροοικονοµικών συνθηκών. Οι αγορές αντιµετωπίζουν µε δυσπιστία την πολι-τική βούληση της χώρας να αντιµετω-πίσει αποτελεσµατικά τα προβλήµατα των δηµόσιων οικονοµικών της. Η νέα κυβέρνηση εµφανίζεται µεν πιο απο-φασισµένη από την προηγούµενη στην προσπάθεια σταθεροποίησης τους, δη-λώνοντας ότι θα πράξει ό,τι είναι ανα-γκαίο. Φαίνεται όµως ότι δεν της είναι σαφές το τι τελικά είναι επαρκές ώστε να καθησυχάσει τις ανησυχίες των

αγορών. Η υπουργός Οικονοµίας, Λού-κα Κατσέλη, τονίζει ότι οι περικοπές δαπανών και τα µέτρα για την αύξηση των φορολογικών εσόδων του υπουρ-γού Οικονοµικών δεν θα αποδώσουν αν δεν αναθερµανθεί η οικονοµία. Και αυτό θα απαιτήσει διάστηµα έξι µηνών οπωσδήποτε, µέχρι να γίνουν αισθητά τα αποτελέσµατα των ευνοϊκών ρυθµί-σεων για τις οφειλές των επιχειρήσεων προς τις τράπεζες, της χαλάρωσης των όρων εγγραφής στον Τειρεσία αλλά και της απλοποίησης του επενδυτικού νό-µου που θα κάνει ευκολότερη για τις επιχειρήσεις την εκταµίευση της κρατι-κής επιδότησης. Η κρίση είναι όπως η γρίπη. Εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύ-στηµα και χτυπά κάθε χώρα εκεί που είναι ευάλωτη. Σε άλλες χώρες επλήγη η βιοµηχανία και διπλασιάστηκε η ανεργία, σε άλλες το τραπεζικό σύστη-µα λόγω της υψηλής του µόχλευσης και έκθεσης σε τοξικά προϊόντα, και στην Ελλάδα που έχει έναν τεράστιο δυσκί-νητο δηµόσιο τοµέα που δανείζεται για να καταναλώσει, η κρίση οδήγησε σε εκτόξευση των ελλειµµάτων.

Επιτελείο «Ε»

Στην Ελλάδα η αχίλλειος πτέρνα είναι ο δηµόσιος τοµέας, που συστηµατικά δα-νείζεται για να καταναλώνει. Ο υπουργός Οικονοµικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, επιχείρησε, σε ένα «ταξίδι γοητείας» σε Βόννη, Λονδίνο και Παρίσι να διαβεβαι-ώσει τους ηγέτες των µεγάλων χωρών της ΕΕ, αλλά και θεσµικούς επενδυτές, ότι η Ελλάδα θα τηρήσει τις δεσµεύσεις της και να περιορίσει το αρνητικό κλίµα στις διε-θνείς αγορές. Μένει να το αποδείξει!

ΔΕΝ ΑΡΚΕΙ ΜΟΝΟ …Η ΓΟΗΤΕΙΑ!

12 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Εξοδος από την ύφεση

Αν οι αναπτυγµένες οικονο-µίες, κυρίως οι ΗΠΑ, δεν παρουσιάσουν ένα αξιόπι-στο σχέδιο εξόδου από τα

κρατικά πακέτα στήριξης, η ανάκαµψη θα αργήσει να εδραιωθεί και το πα-γκόσµιο σκηνικό θα µοιάζει, µάλλον, να κινείται σε ένα φαύλο κύκλο. Αυτά δια στόµατος του Λορέντζο Μπίνι Σµάγκι, µέλος του Συµβουλίου της ΕΚΤ, που προειδοποίησε σε πρόσφα-τη οµιλία του για τους κινδύνους που κρύβει µία καθυστερηµένη έξοδος από τα πακέτα στήριξης των οικονο-µιών. Και αυτό γιατί οι αναδυόµενες οικονοµίες της Ασίας και σε µικρό-τερο βαθµό της Λατινικής Αµερικής προηγούνται στην ανάκαµψη. Λογικά η έξοδος από τα πακέτα στήριξης θα έπρεπε να ξεκινήσει από την Ασία. Οι χώρες αυτές όµως συνεχίζουν τη χαλαρή πολιτική τους και συσσω-ρεύουν συναλλαγµατικά διαθέσιµα. Αποτέλεσµα είναι να µπορούν να ικανοποιούν τη µεγάλη ζήτηση δα-νείων στις αγορές τους (στην Κίνα η άνοδος των δανείων φθάνει το 33%), δηµιουργώντας τις συνθήκες χρηµα-τοοικονοµικής αστάθειας. Συγχρόνως αυξάνοντας τα συναλλαγµατικά τους διαθέσιµα αποτρέπουν την άνοδο του νοµίσµατός τους διασφαλίζοντας την ανταγωνιστικότητά τους και τα πλεονάσµατά τους σε βάρος άλλων (π.χ. ΗΠΑ και Ευρώπη) και πληµµυρί-ζουν µε ρευστότητα τη χρηµαταγορά των ΗΠΑ αγοράζοντας τα κρατικά τους οµόλογα. Αν αποφασίσουν να ακολουθήσουν πιο σφιχτή πολιτική, αναγκαστικά θα περιοριστούν και τα κεφάλαια µε τα οποία χρηµατοδοτούν τα ελλείµµατα των ανεπτυγµένων χωρών. Αν οι ανεπτυγµένες χώρες συνεχίσουν να εκδίδουν χρέος µε αυτούς τους ρυθµούς, ο περιορισµός της ροής κεφαλαίων από τις αναπτυσ-σόµενες χώρες της Ασίας πιθανόν να δηµιουργήσει πρόβληµα στην αγορά κρατικών οµολόγων και µείωση της

Η περιπέτεια «ο κόσµος εναντίον της κρίσης» συνεχίζεται µήνα µε τον µήνα, µε νέα επεισόδια, φιλόδοξα σχέδια και την αδρεναλίνη να χτυπά κόκκινο.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΑΝΑΚΑΜΨΗ

αξίας των τοποθετήσεων των χωρών αυτών, ιδίως στην αµερικανική αγορά. Συνεπώς η αρχή πρέπει να γίνει από τις ΗΠΑ µε ένα αξιόπιστο σχέδιο εξό-δου από τα τεράστιας έκτασης πακέτα στήριξης µε δέσµευση για µείωση των αµερικανικών ελλειµµάτων. Όσο όµως οι διεθνείς οργανισµοί συστήνουν στις ανεπτυγµένες χώρες να µην βιαστούν να αποσύρουν τη στήριξη στις οικονο-µίες τους, οι αναπτυσσόµενες δεν έχουν κίνητρο να αλλάξουν την τακτική τους. Οι σπόροι µιας νέας κρίσης υπάρ-χουν, το θέµα είναι να µην δηµι-ουργηθούν οι συνθήκες που θα τους κάνουν να ανθήσουν. Αρκεί να αναφερθεί ότι τα συναλλαγµατικά δι-αθέσιµα των αναπτυσσόµενων χωρών της Ασίας είναι σήµερα µεγαλύτερα από πριν την κρίση που πυροδότησε η κατάρρευση της Lehmann Brothers τον Σεπτέµβριο 2008, δείχνοντας ότι οι παγκόσµιες ανισορροπίες που συνέ-βαλλαν στην κρίση (µεγάλη ρευστότητα στις αγορές από τις πλεονασµατικές χώρες) παραµένουν.

// Επιτελείο «Ε»

Η Ιαπωνία προβλέπει νέο πακέτο στήριξης της οικονοµίας 80 δισ. δολαρίων, ο πρόεδρος Οµπάµα θα χρησιµοποιήσει τα αδιάθετα κεφάλαια από το πρόγραµµα TARP για τη στήριξη της απασχόλησης, η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ σχεδόν διπλασιάζει το δηµόσιο έλλειµµα το 2010 στο 5% του αεπ της χώρας, ο Γάλλος πρόεδρος, Νικολά Σαρκοζί το διατηρεί στο 8%. Όλοι ακολουθούν τις συµ-βουλές των διεθνών οργανισµών να µην βιαστούν να αποσύρουν τη στήριξη στις οικονοµίες τους. Στο µεταξύ, η εξάρτηση από τις ανα-δυόµενες οικονοµίες για τη χρη-µατοδότηση των –αµερικανικών ιδίως– ελλειµµάτων δηµιουργεί ένα σφιχτό δίχτυ αλληλεξάρτησης που γίνεται ακόµα σφιχτότερο.

ΔΕΝ ΓΥΡΝΟΥΝΤΗΝ ΠΛΑΤΗ

Ο Γάλλος πρόεδρος, Νικολά Σαρκοζί και η Γερµανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ σε περίπατο στο Παρίσι.

14 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Επενδύσεις

ΤΡΙΠΛΕΤΑ ΝΕΩΝ ΙΣΟΡΡΟΠΙΩΝΤο Ντουµπάι, η άνοδος του δολαρίου και η υποχώρηση του ευρώ. Με δυο λόγια η αλυσίδα των εξελίξεων που µπορεί να τονώσει την ανάκαµψη της Ευρωζώνης.

Oλα άρχισαν µε τις περιπέτειες του Ντουµπάι στις αρχές Δεκεµβρίου. Στη συνέχεια το ευρώ έχασε µερικά από τα

(ανεπιθύµητα) κέρδη του και το δολάριο ανέκτησε ένα τµήµα από τις επιθυµητές (για την Αµερικανική κυβέρνηση) απώ-λειές του. Ας ξετυλίξουµε όµως τον µίτο των εξελίξεων. Αν και η υποστήριξη της κυβέρνησης του Ντουµπάι, µετά την αδυναµία εξυπηρέτησης του χρέους της κρατικής εταιρείας συµµετοχών Dubai World, από το Άµπου Ντάµπι µε 10 δισ. δολάρια καθησύχασε αρχικά τις αγορές, οι εξελίξεις επηρέασαν τις αγορές συ-ναλλάγµατος. Το ευρωπαϊκό νόµισµα δέ-χθηκε πιέσεις, µε την ισοτιµία του έναντι του δολαρίου να υποχωρεί – κατά 5% σε διάστηµα µόλις δέκα ηµερών. Οι πιέσεις δεν εξηγούνται από µία σύγκριση των θεµελιωδών µεγεθών των Ηνωµένων Πο-λιτειών και της Ευρωζώνης, θα πρέπει να αποδοθούν σε συγκεκριµένα στοιχεία ορι-σµένων χωρών που προκαλούν ανησυχίες για την ευρωπαϊκή οικονοµία συνολικά. Το ένα από αυτά, το ξέρουµε γιατί µας αφορά. Η δηµοσιονοµική κατάσταση της Ελλάδας και κυρίως η διαπίστωση από τις αγορές ότι µία χώρα µπορεί να ασκεί «δηµιουργική λογιστική» όχι µόνο στην προσπάθειά της να εισέλθει στην Ευρωζώνη αλλά και µετά, υπονοµεύει τη συνοχή της και κατά συνέπεια την ισχύ του ευρώ, κάτι που για πρώτη φορά παραδέ-χτηκε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Γίνεται αντιληπτό σήµερα ότι η ανυπαρξία αυστηρού θεσµικού πλαισίου για την επι-στροφή στη «δηµοσιονοµική νοµιµότη-τα» δηµιουργεί κίνητρα σε ορισµένες χώ-ρες να συµπεριφέρονται ως «free riders» και φυσικά όχι µόνο στην Ελλάδα. Ένα άλλο στοιχείο είναι οιανησυχίες των επεν-δυτών για την κατάσταση του τραπεζικού τοµέα της Αυστρίας και κυρίως τον βαθµό έκθεσής του στην Ανατολική Ευρώπη. Η κυβέρνηση κρατικοποίησε τον τραπεζικό όµιλο, Ηypo Group Αple Αdria, προκει-µένου να αποφευχθεί η χρεοκοπία του. Ένα ακόµη στοιχείο που επιβαρύνει την εικόνα της Ευρωζώνης σχετίζεται µε τη

µείωση της αισιοδοξίας για τις οικονοµι-κές προοπτικές στη Γερµανία. Ο έγκυρος δείκτης του ινστιτούτου ΖΕW, υποχώρησε για τρίτο κατά σειρά µήνα τον Δεκέµβριο. Από την άλλη πλευρά η εξέλιξη αυτή, η αποδυνάµωση του ευρώ, εφόσον συνε-χισθεί, είναι ευνοϊκή για την ευρωπαϊκή οικονοµία. Θα δώσει ώθηση στις εξα-γωγές της, τονώνοντας την ανάκαµψη. Οι εξαγωγές της Γερµανίας, ήδη αυξάνονται ενισχυόµενες από την ανάκαµψη στο εξωτερικό, αλλά η γερµανική οικονοµία δεν είναι τυπική περίπτωση καθώς η βιο-µηχανία της είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστική και τεχνολογικά προηγµένη, κάτι που δεν ισχύει, σε διαφορετικό βαθµό βέβαια, για τις υπόλοιπες. Μέχρι στιγµής το βάρος της υποχώρησης του δολαρίου, µε την οποία η αµερικανική κυβέρνηση στόχευε στη µείωση του εµπορικού της ελλείµµατος, έφερε η Ευρώπη και η Ιαπωνία. Ίσως οι εξελίξεις οδηγήσουν σε µια διόρθωση, που τελικά θα είναι σε όφελός και των ΗΠΑ, καθώς θα καθησυχάσουν τις ανησυ-χίες των Κινέζων που χρηµατοδοτούν µεν τα αµερικανικά ελλείµµατα αλλά ανησυ-χούν και για την αξία των τοποθετήσεών τους στην αµερικανική αγορά, την οποία διαβρώνει η υποχώρηση του δολαρίου.

// Επιτελείο «Ε»

Η πρόσφατη νευρικότητα στις αγορές, µετά τις περιπέτειες του Ντουµπάι, οδή-γησε τους επενδυτές στην ασφάλεια του δολαρίου. Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη αρνητικό για το ευρώ και τις οικονοµίες του. Αντίθετα, εφόσον η τάση συνεχισθεί, µπορεί να ανακόψει την ισχυροποίηση του ευρώ που καθιστά ακριβότερα τα ευ-ρωπαϊκά προϊόντα στις ξένες αγορές

Η ΑΣΦΑΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗ

16 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Κόσµος - Ελλάδα

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΝΑΔΙΡ

Σχεδόν στο µισό του 2008 υποχώρησαν οι ξένες επενδύσεις στο γκρουπ των 30 ανεπτυγµένων χωρών του ΟΟΣΑ το 2009. Από 1 τρις δολάρια το 2008, η αξία τους συρρικνώθηκε σε 600 δις δολ το 2009.Αντίστοιχα µεγάλη είναι η αναδίπλωση στις εξαγο-ρές και συγχωνεύσεις. Η αξία τους, σε παγκόσµιο επίπεδο, µειώθηκε κατά 56% το 2009. Σύµφωνα µε τα στοιχεία του διεθνούς οργανισµού, η µείωση αυτή οφείλεται στην κάθετη, κατά 60%, υποχώρηση των µεγεθών στις ανεπτυγµένες χώρες -µέλη του, στα 454 δισ. δολ. από 1 τρις. το 2008. Αλλά και η αξία των εξαγορών και συγχωνεύσεων από επιχειρή-σεις των µεγάλων αναδυόµενων χωρών – Κίνα, Βρα-ζιλία, Ινδία, Ρωσία και Νότια Αφρική – µετά από µε-γάλη άνοδο τα προηγούµενα χρόνια, 30% το 2008, µειώθηκε το 2009 κατά 60% στα 46 δισ. δολ. από 121 δισ. δολ. το 2008. Μικρότερη είναι η µείωση της αξίας των εξαγορών και συγχωνεύσεων από επι-χειρήσεις άλλων χωρών προς τις χώρες αυτές, περιορίστηκε στο 40%. Στην Ελλάδα η αξία των ξένων επενδύσεων το 2009 είναι µειω-µένη κατά 9%. Ωστόσο, το µεγάλο ερώτηµα για την Ελλάδα είναι γιατί δεν προσελκύει παραγωγικές επενδύσεις και επενδύσεις που χρησιµοποιούν τη χώρα ως πλατφόρµα για τη διεξαγωγή εξαγωγών σε γειτονικές χώρες, αλλά προσελκύει επενδύσεις εξυπηρέτησης της εσωτε-ρικής αγοράς. Σύµφωνα µε µελέτη του τµήµατος ερευνών της Eurobank οι µεγάλες αλυσίδες λιανικής που επενδύουν στην Ελλάδα εξαλείφουν τους µι-κρότερους εγχώριους παίκτες και παραγωγούς και δηµιουργούν εµπόδια εισόδου αλλά και συνθήκες ολιγοπωλιακής αγοράς.

ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ ΧΩΡΙΣ ΤΕΛΟΣ

Περικοπή επιδοµάτων στο Δηµόσιο κατά 10%, περικοπή των αποζηµιώσεων των υπουργών, των βουλευτών και του πρωθυπουργού, µείωση των καταναλωτικών δαπανών του Δηµοσίου κατά 25%, αναστολή προσλήψεων για ένα χρόνο και στη συνέχεια πρόσληψη ενός για κάθε πέντε εργαζόµενους που αποχωρούν, κατάργηση και συγχωνεύσεις δηµοσίων φορέων, κατάρτιση πολυετών προϋπολογισµών προγραµµάτων στα υπουργεία και εγκατάσταση ορκωτών λογιστών στα ασφαλιστικά ταµεία, µεταξύ άλλων, ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου. Και αυτό για να τονίσει τη δέσµευση της κυβέρνησης για περιστολή των κρατικών δαπανών και να στείλει το µήνυµα στις διεθνείς αγορές που πιέζουν τα ελληνικά οµόλογα. Κίνηση συµβολικού χαρακτήρα καθώς θα έχει περιορισµένο δηµοσιονοµικό όφελος αλλά δίνει το σήµα της λιτότητας, η φορολόγηση µε συντελεστή 90% των µπόνους των τραπεζικών στελεχών. Ο επίτροπος Αλµούνια, την εποµένη της ανακοίνωσης της δέσµης προτάσεων για τη µείωση του δηµόσιου ελλείµµατος, δήλωσε ότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση αλλά περιµένει τις λεπτοµέρειες που θα περιλαµβάνονται στο Πρόγραµµα Σταθερότητας που θα υποβάλλει η Ελλάδα στην ΕΕ τον Ιανουάριο. Κοινώς περιµένει πράξεις και όχι µόνο δεσµεύσεις. Ανάλογη ήταν και η αντίδραση των αγορών, αφού την εποµένη της ανακοίνωσης το spread των ελληνικών οµολόγων αυξήθηκε. Εξάλλου, δύο µέρες µετά ακολούθησε και νέα υποβάθµιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, αυτή τη φορά από τη Standard & Poor’s από Α- σε ΒΒΒ+.

ΕΠΙΛΟΓΗ 17

ΜΑΘΗΜΑΤΑ A LA FRANCAISEΟ πρώην επικεφαλής της EADS, Noel Forgeard, του γαλλογερµανικού consortium θυγατρική του οποίου είναι η Airbus –όπως και άλλα 7 στε-λέχη της εταιρείας– παραπέµφθηκαν στη γαλλική δικαιοσύνη µετά από τρία χρόνια έρευνας. Το αδίκηµά τους; Παρέβησαν τους κανόνες εσω-τερικής πληροφόρησης, πούλησαν τις µετοχές τους στην EADS το διάστηµα πριν η εταιρεία ανακοινώσει αρνητική προειδοποίηση για κέρδη. Αlas, poor Yorick, όπως θα έλεγε και ο Άµλετ, και αυτοί απαλλάχτηκαν από τις κα-τηγορίες!

ΤΟ ΓΑΝΤΙ ΣΤΟΥΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥΣ

Μπορεί τα µέτρα των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών να απέτρεψαν την «ελεύθερη πτώση» της οικονοµίας, ιδίως µετά την κατάρρευση της Lehman Brothers τον Σεπτέµβριο 2008, και τώρα να διαπιστώνεται ότι µε µικρά, έστω αβέβαια, βήµατα,η παγκόσµια οικονοµία να οδεύει προς την ανάκαµψη. Όµως θέµατα που ανέκυψαν από την κρίση µένουν ανοιχτά. Σε ένα περιβάλλον όπου η µετάδοση της κρίσης από µια αγορά σε µια άλλη είναι θέµα ηµέρας πλέον ή και λιγότερο, ενώ η κρίση των κρατικών οµολόγων της δεκαετίας του 80 µεταδόθηκε σε άλλες αγορές σε διάστηµα ετών και η ασιατική κρίση στα τέλη της δεκαετίας του 90 χρειάστηκε µήνες για να εξαπλωθεί, η πρόληψή των κρίσεων είναι η πρώτη προτεραιότητα για την οµαλή πορεία της παγκόσµιας οικονοµίας.Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ, σε οµιλία του στο Πανεπιστήµιο του Cambridge τον Δεκέµβριο, αναφέρθηκε στον συστηµικό κίνδυνο που υπάρχει στις αγορές και που πηγάζει από µεµονωµένες συµπεριφορές.

Όπως είπε το µεγάλο θέµα που θα πρέπει να

εξετάσουν οι

ακαδηµαϊκοί είναι το θέµα του ηθικού κινδύνου (moral hazard), της ανταµοιβής της επικίνδυνης συµπεριφοράς, που ενθαρρύνει τη συγκέντρωση θέσεων στις αγορές (ριψοκίνδυνων από ένα σηµείο και µετά), δηλαδή τη δηµιουργία "φούσκας" στις αγορές. Όταν οι κυβερνήσεις παρεµβαίνουν για να προστατέψουν την οικονοµία όταν αυτές ξεφουσκώνουν (γιατί στην ουσία κάτι τέτοιο ήταν και τα τιτλοποιηµένα στεγαστικά δάνεια), κατά βάση στοχεύουν στην αποτροπή µετατροπής του ιδιωτικού κινδύνου σε συστηµικό, προστατεύοντας αυτούς που ανέλαβαν υπερβολικούς κινδύνους. Αυτό που δηµιουργεί ανησυχία όµως είναι µήπως η ex post ενέργειες των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών µπορεί να έχουν µεσοπρόθεσµα µεγάλες παρενέργειες σε δύο µέτωπα. Αφενός δηµιουργούν την προσδοκία ότι οι κυβερνήσεις θα παρεµβαίνουν πάντα για να σώσουν τις αγορές και την οικονοµία, ώστε να ενθαρρύνεται (ή να µην αποτρέπεται) η επικίνδυνη συµπεριφορά. Αφετέρου, ενώ στοχεύουν στη σταθερότητα µπορεί να οδηγήσουν σε µεγαλύτερη αστάθεια. Γιατί, όπως είπε ο Ευρωπαίος κεντρικός τραπεζίτης, δανειζόµενος από τη επιστήµη της φυσικής, οι επαλειµµένες προσπάθειες ρύθµισης και συντονισµού ενός µηχανικού ή ηλεκτρονικού συστήµατος µετά από ένα σοκ καµιά φορά οδηγούν σε µεγαλύτερο αποσυντονισµό και το σύστηµα εκτός ορίων

ελέγχου. Υποψιάζεται, µάλιστα, ότι τα οικονοµικά συστήµατα και οι χρηµαταγορές έχουν κάποιες δοµικές οµοιότητες µε τα φυσικά συστήµατα. Ρίχνοντας το γάντι στην ακαδηµαϊκή κοινότητα, προσδιόρισε τη µελέτη του

ηθικού κινδύνου και της πιθανής εγγενούς δυναµικής των µέτρων πολιτικής (όταν λαµβάνονται σε τέτοια έκταση και ένταση) για αποσταθεροποίηση, ως το επόµενο πεδίο δόξης λαµπρόν για τους οικονοµολόγους. Πράγµατι, παρατηρούµε ότι η παγκόσµια οικονοµία βγαίνει από την ύφεση, το ερώτηµα όµως είναι κατά πόσο οι ανισορροπίες που συνέβαλλαν στην κρίση περιορίζονται.

Για καφέ & σοβαρή κουβένταΠριν αναζητήσουµε τη «σοφία», ας αναζητήσουµε την κοινή λογική και τη σύνεση σε όλα τα θέµατα. Αυτό που ζήτησε υπό τη µορφή «κοινωνικής συναίνεσης» ο πρωθυ-πουργός. Και που δεν είναι τίποτα άλλο από την παραδοχή των πραγµατικών προβλη-µάτων που πρέπει να επιλυθούν. Όπως έχουν κάνει όλα τα πολιτισµένα κράτη. Αλλιώς θα συνεχίσουµε να συζητάµε στο καφενείο, µέχρι που και ο καφές θα τελειώσει.

18 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Πολιτική

Τι ζούµε το τελευταίο δι-άστηµα; Μια απίσ τευτη εκσ τ ρα τ ε ία κα τασυκο -φάντησης της ελληνικής οικονοµίας από διεθνή

ΜΜΕ. Τι κρύβεται από πίσω, εύκολα το αντιλαµβάνεται κανείς. Η Ελλάδα είναι ασθενής κρίκος της Ευρωζώνης και όσοι έχουν συµφέρον να «σπάσει η αλυσίδα» πιέζουν το αδύνατο ση-µείο. Ο στόχος διπλός: Να πληγεί η ΕΕ συνολικά. Να κερδοσκοπήσουν ορι-σµένοι θεσµικοί. Θα έλεγε κάποιος: «Και τι θα πάθαινε η ΕΕ αν η Ελλάδα

χρεοκοπούσε, από τη στιγµή που η συµβολή της στο συνολικό ευρωπαϊ-κό ΑΕΠ είναι ελάχιστη»; Οικονοµικά ίσως τίποτα. Πολιτικά όµως πολλά είναι η απάντηση. Αν αρχίσει να ξη-λώνεται το πουλόβερ της αξιοπιστίας της Ευρωζώνης στα έντεκα χρόνια ζωής της, τι θα γίνει στα επόµενα; Η «συζήτηση» για την Ελλάδα, προσχη-µατική προφανώς, γίνεται για το αν θα ακολουθήσει το δρόµο της «ήπιας προσαρµογής» ή της λήψης «σκληρών µέτρων» που θα οδηγήσουν σε δρα-στική µείωση των κρατικών δαπανών

και αύξηση των δηµοσίων εσόδων. Η συζήτηση θυµίζει κάτι από τις κουβέ-ντες του καφενείου, όπου οι θαµώνες προσπαθούν να προσδιορίσουν την έννοια της Δεξιάς, της Αριστεράς, της Κεντροδεξιάς και της Κεντροαριστε-ράς. Στο τέλος πίνουν τον καφέ και πάνε σπίτι τους για να επιστρέψουν την επόµενη µε τα ίδια αναπάντητα ερωτήµατα. Πλην όµως τα ερωτήµα-τα οφείλουν να είναι διαφορετικά: Υπάρχει Έλληνας που να αµφισβητεί ότι η χώρα παράγει πολύ λίγα; Η βιο-µηχανία της συρρικνώνεται. Οι τουρι-

Από τον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΑΥΡΙΔΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 19

Κυβερνητικό κυνήγι του χρόνου, µε τον χρόνο πάντα να προπορεύεται

στικές της υπηρεσίες δεν ικανοποιούν την εξίσωση κόστους-οφέλους (µε το πρώτο να υπερβαίνει υπέρµετρα το δεύτερο). Και η αγροτική της παραγω-γή (υπο)στηρίζεται από τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις.

Υπάρχει Έλληνας που να αµφισβη-τεί πως όλα αυτά τα χρόνια δεν τρώµε ούτε καν από τα έτοιµα, αλλά τα δανει-κά; Ε, ναι λοιπόν. Έχει δίκιο ο Γιώργος Παπανδρέου όταν λέει πως κινδυνεύει η ελληνική κυριαρχία. Θέλει και ρώ-τηµα; «Χωρίς οικονοµική αυθυπαρξία δεν υπάρχει εξωτερική πολιτική», είπε ο Θεόδωρος Πάγκαλος και βεβαίως δεν ανακάλυψε τον τροχό. Πρόκειται για ένα από τα βασικά διδάγµατα σε πρωτοετείς φοιτητές πολιτικών επι-στηµών και διεθνών σχέσεων. Υπάρχει Έλληνας που να µην γνωρίζει πως η Ελλάδα είναι το βασίλειο της διαφθο-ράς. Οι περισσότεροι έχουν βρεθεί σε εφορίες, σε πολεοδοµίες, σε δηµόσια νοσοκοµεία. Και το γνωρίζουν πολύ καλά. Οι µόνοι που δεν απεργούν σε αυτόν τον τόπο είναι οι εφοριακοί, οι πολεοδόµοι, οι γιατροί και οι δικηγό-ροι (όσο ακόµα θα εξαιρούνται από τον ΦΠΑ).

Υπάρχει Έλληνας που να µη γνωρί-ζει ότι η Ελλάδα ως κράτος που υιοθε-τεί τις αρχές της ελεύθερης οικονοµίας, διαθέτει στην πλειονότητά του ένα παραγωγικό δυναµικό που εξαρτάται από το κράτος – το οποίο προβάλει ταυτόχρονα ως ο «µεγάλος ασθενής» αλλά και η «αγελάδα που όλοι αρµέ-γουν»; Από τους επιχειρηµατίες που εξασκούν την επιχειρηµατική τους δηµιουργικότητα στην αναζήτηση δι-αύλων συναλλαγής µε το κράτος, από τους δηµοσίους υπαλλήλους και κάθε λογής συµβασιούχους που αποζητούν τον «σίγουρο» µισθό «βρέξει χιονί-σει», τους αγρότες που κάθε χρόνο τέτοια εποχή ζητούν την επιδότηση ως «χριστουγεννιάτικο δώρο» για να µην κλείσουν τους δρόµους, κ.ο.κ.

Υπάρχει Έλληνας που να αµφισβητεί ότι επενδύσεις δεν έρχονται στη χώρα, διότι απλά δεν υπάρχουν κανόνες; Και πως αν δεν έρθουν κεφάλαια, αν δεν υπάρξουν επενδύσεις είτε από εγχώρια κεφάλαια, είτε από ξένα, παραγωγή και χρήµα στην αγορά δεν θα δούµε ποτέ;

O ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ ΤΗΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ

Η κοινωνία θέλει να δει τον πρωθυπουργό, Γιώργο Παπανδρέου, να βγάζει τη χώρα από την κρίση. Θα µπορέσει; Τον ψήφισαν για να µπορέσει. Η ευκαιρία που ζήτησε, του δόθηκε. Τώρα, πρέπει να αποδείξει ότι έχει σχέδιο ανάταξης της ελληνικής οικονοµίας. Ιδού η παγίδα παραµονής στον λαβύρινθο της ύφεσης. Ιδού και η ευκαιρία εξόδου.

Δεν φταίνε οι Ευρωπαίοι για το ότι έγινε η χώρα ο «αδύναµος κρίκος» της ΕΕ. Χρόνια τώρα µας δάνειζαν, αλλά αντί να χρησιµοποιούµε τα δανεικά για την αναδιάταξη του παραγωγικού ιστού της χώρας, τα επενδύαµε σε µια επίπλαστη και ψευδεπίγραφη ευµάρεια. Τώρα ήρθε η ώρα του λογα-ριασµού… Έτσι, συµβαίνει! Όπως και στα νοικοκυριά έτσι και στις οικο-νοµίες των χωρών, αν δανειστείς για να βάλεις τα λεφτά σου «στο δρόµο» αγοράζοντας ένα πολυτελές αυτοκίνητο, είναι σίγουρο πως θα χάσεις. Όπως και αν δανειστείς για να πας διακοπές. Αν τα ίδια λεφτά τα επένδυες αλλού, οι αποδόσεις θα ήταν διαφορετικές… Σε ό,τι αφορά στην ελληνική οικονοµία, τα δανεικά ήταν για να πληρώνουµε τα δανεικά του πελατει-ακού κράτους, της αναποτελεσµατικότητας και της διαφθοράς. Τώρα ήρ-θε η ώρα του λογαριασµού… Έτσι συµβαίνει! Τι άλλο ζούµε το τελευταίο διάστηµα; Μια δραµατοποιηµένη περιγραφή της οικονοµικής δυσχέρειας της χώρας από τα εγχώρια ΜΜΕ. Είναι πράγµατι αυτή η κατάσταση; Αρ-κετοί έχουν επιφυλάξεις. Σε κάθε περίπτωση, είπαµε, η οικονοµία είναι θέµα ψυχολογίας. Και µε τέτοιο κλίµα, όλοι µαζεύονται και η «δυσχερής κατάσταση» κινδυνεύει να γίνει αυτοεκπληρούµενη προφητεία, σε ένα αυτοτροφοδοτούµενο καθοδικό σπιράλ µειούµενης κατανάλωσης, παρα-γωγής και απασχόλησης.

20 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Πράσινη ανάπτυξη

H έννοια της «πράσινης ανάπτυξης» στην οποία επενδύει συλλογικά η νέα κυβέρνηση του ΠΑ-ΣΟΚ και την οποία χρη-

σιµοποιούν όλα τα στελέχη της όπως ο ναυαγός τη σανίδα σωτηρίας στον ταραγµένο ωκεανό των προβληµάτων, έχει νόηµα και ουσία, ενώ µπορεί να αποτελέσει επενδυτική διέξοδο και επαγγελµατικό προσανατολισµό. Η Ελλάδα ορθώς επενδύει πολλά στις

ανανεώσιµες πηγές ενέργειας. Είναι ίσως ο µοναδικός τοµέας στον οποίο, η Ελλάδα διαθέτει – επιτέλους – ένα πραγµατικό συγκριτικό πλεονέκτηµα. Το Αιγαίο προσφέρει ήλιο, νερό και αέρα, ενώ ταυτόχρονα βρίσκεται σε γεωπολιτικά στρατηγικό σηµείο. Το όραµα του «πράσινου πλανήτη» ανα-τρέπει όλα τα µέχρι σήµερα οικονο-µικά δεδοµένα. Τι µπορεί να σηµαίνει για την ελληνική οικονοµία αυτή η νέα παγκόσµια τάση για µια περισσότε-

ρο «πράσινη» οικονοµία; Συνήθως οι µεγάλες δυνάµεις του πλανήτη πρώτα καταστρέφουν και µετά δηµιουργούν ανάπτυξη, ανοικοδοµώντας όλα όσα κατέστρεψαν. Αυτή τη φορά η κατα-στροφή είναι ειρηνική. Ο πλανήτης έχει πάρει την απόφαση να καταστρέ-ψει ο,τιδήποτε ρυπαίνει το περιβάλλον (αυτοκίνητα, ακίνητα, βιοµηχανίες, παραγωγή) και να τα αντικαταστήσει µε νέας τεχνολογίας προϊόντα και υπη-ρεσίες. Ανατρέπονται τα πάντα στη

Από τον ΧΡΗΣΤΟ ΚΩΝΣΤΑ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Πράσινη ανάπτυξη

Λάθος ΚατεύθυνσηΗ πράσινη ανάπτυξη στην οποία επενδύει η κυβέρνηση αποτελεί αξιόπιστη πολι-τική επιλογή, αρκεί να εφαρµόζεται σωστά. Γιατί τα «πράσινα τέλη κυκλοφορίας» που επέβαλε στους ιδιοκτήτες αυτοκινήτων και µοτοσικλετών δεν είναι ούτε πράσι-να, ούτε οικολογικά, ούτε περιβαλλοντικά ευαίσθητα. Είναι απλώς εισπρακτικά!

ΕΠΙΛΟΓΗ 21

Καλή η θεωρία, καλύτερη όταν συνοδεύεται από πράξη

ζωή µας. Η Ελλάδα µπορεί να πρωταγωνι-στήσει σ’ αυτό το παιχνίδι γιατί διαθέτει πηγές ενέργειας πολύ πιο «εύχρηστες» και παραγωγικές ακόµη και από την ηλιοφά-νεια της αφρικανικής ερήµου. Η σύνδεση της προσπάθειας για οικονοµική ανάπτυ-ξη µε την προσπάθεια αντιµετώπισης της κλιµατικής αλλαγής από τον Πρωθυπουρ-γό δεν είναι καθόλου τυχαία, ούτε απλώς «ροµαντική». Οι αλλαγές θα είναι τεράστιες και οι πόροι που θα διατεθούν για αυτές τις αλλαγές αστείρευτοι. Το σχήµα αυτό της οικονοµικής ανάπτυξης είναι συγκεκριµένο. Έρευνα, Παιδεία και Παραγωγικές Δυνάµεις οφείλουν να επικεντρωθούν σε τέσσερεις τουλάχιστον τοµείς της πράσινης οικονοµίας στους οποίους θα µπορούσε να διοχετευθεί η δυναµική της χώρας: οι τεχνολογίες εξοι-κονόµησης ενέργειας µε έµφαση τα κτίρια, οι ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, η ποιοτική γεωργία και ο πράσινος τουρισµός.

Εξίσου σηµαντικές προοπτικές ανοίγο-νται και σε άλλους τοµείς της οικονοµικής και περιβαλλοντικής δραστηριότητας όπως η διαχείριση υδατικών πόρων, οι βιολογι-κοί καθαρισµοί, οι βιοκλιµατικές κατασκευ-ές, η εποπτεία των δασών και η πρόληψη των δασικών πυρκαγιών και άλλοι. Τέτοιοι πράσινοι κλάδοι της οικονοµίας µας µπο-ρούν να ωφεληθούν από τη διείσδυση της καινοτοµίας και της έρευνας. Για τη µικρή ελληνική οικονοµία, όλα τα παραπάνω ση-µαίνουν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, µε-γάλα επενδυτικά σχήµατα µε άφθονη ρευ-στότητα και άµεση απόδοση σε φόρους και κρατικό πλούτο. Η κυβέρνηση έχει κάνει ήδη το πρώτο βήµα, απελευθερώνοντας την επενδυτική διαδικασία στις ανανεώσι-µες πηγές ενέργειας από δεκάδες γραφει-οκρατικές αγκυλώσεις, αλλά µέχρι σήµερα µόνον δειλές πρωτοβουλίες έχουν αναλη-φθεί. Όλα αυτά δεν είναι µοντερνισµοί ού-τε αφηρηµένες νεωτεριστικές ασυναρτησί-ες. Το θέµα της «πράσινης ανάπτυξης» έχει ωριµάσει στη συλλογική συνείδηση. Αυτή τη στιγµή εκδηλώνονται οι τελευταίοι σπα-σµοί του τέρατος της Αντίδρασης από τους ισχυρούς του πλανήτη που εκφράζουν τον παλιό, τον παραδοσιακό τρόπο οικονοµι-κής ανάπτυξης. Η σύνοδος της Κοπεγχάγης και η αποτυχία της θα αποτελεί σύντοµα µακρινή θλιβερή ανάµνηση γιατί η εξέλιξη δεν µπορεί να ανακοπεί.

ΣΕ KΑΙΝΟΦΑΝΗ KΑΜΒΑ

Η πράσινη ανάπτυξη δεν έχει κοµµατική προέλευση, ούτε φυσικά αποτελεί ροµαντική ιδεοληψία. Είναι η τελευταία µας ευκαιρία να αξιοποιήσουµε τα πραγµατικά συγκριτικά πλεο-νεκτήµατα της χώρας, το φυσικό περιβάλλον, το ανθρώπινο δυναµικό, το πολιτιστικό κεφάλαιο αλλά και τη γεωγραφική της θέση στο σταυροδρόµι τριών ηπείρων.

Ο πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου προκάλεσε ειρωνικά χαµό-γελα στη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών όταν η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο της κριτικής για την αναξιόπιστη οικονοµική της πολι-τική, αναφέρθηκε ακόµη και στη «µεσογειακή δίαιτα». Κι όµως! Η ανάπτυξη του αγροτοδιατροφικού τοµέα, µε αναβάθ-µιση της ποιότητας και τυποποίηση των ελληνικών αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, µε έµφαση σε προϊόντα ονοµασίας προ-έλευσης και γεωγραφικής ένδειξης, καθώς και η επένδυση στη βιο-λογική γεωργία και κτηνοτροφία, αποτελούν αξιόπιστη οικονοµική πολιτική σήµερα. Ένας νέος ενεργειακός σχεδιασµός που θα προ-ωθεί την εξοικονόµηση ενέργειας, την ενεργειακή ασφάλεια και τις ανανεώσιµες πηγές, ώστε το 2020 το 18% της ενέργειας να προέρ-χεται από ανανεώσιµες πηγές ενέργειας είναι ρεαλιστική πολιτική. Σηµερινή πολιτική προτεραιότητα είναι η ανάπτυξη τεχνογνωσίας και τεχνολογίας στον κλάδο των ΑΠΕ, καθώς και «πράσινες» κατα-σκευές, ώστε να καταστούν βασικοί εξαγωγικοί κλάδοι της οικονο-µίας. Σηµερινή προτεραιότητα είναι οι αναβαθµισµένες µεταφορικές και ακτοπλοϊκές υπηρεσίες, καθώς και νέας τεχνολογίας σύνθετες τηλεπικοινωνίες. Η στήριξη τουριστικών υπηρεσιών υψηλής ποιότη-τας µε την προώθηση εναλλακτικών µορφών τουρισµού για όλο τον χρόνο, που σέβονται το περιβάλλον και τον πολιτισµό.

Συµπέρασµα: Η πράσινη ανάπτυξη δεν έχει κοµµατική προέλευση, ούτε φυσικά αποτελεί ροµαντική ιδεοληψία. Είναι η τελευταία µας ευκαιρία. Για να δηµιουργηθούν νέες δυναµικές δραστηριότητες, νέες θέσεις εργασίας για να υπάρξει πλούτος σε µια χώρα που έχει ξεχάσει τι σηµαίνει παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα. Η πράσινη ανά-πτυξη αποτελεί τη µόνη αξιόπιστη απάντηση απέναντι στον εντεινό-µενο διεθνή ανταγωνισµό σε µια περίοδο που οι πόροι (όχι µόνον οι οικονοµικοί αλλά κυρίως οι περιβαλλοντικοί) στερεύουν επικίνδυνα.

Αλλάζει σελίδαΜε νέα συνθήκη, και δυο νέα πόστα, του προέδρου και ύπατου Εκπρόσωπου, η ΕE αναζητεί µια νέα πιο γόνιµη περίοδο, µετά τις περιπέτειες των τελευταίων ετών και τα αλλεπάλληλα δηµοψηφίσµατα που την έφεραν στο χείλος του διχασµού.

22 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Ευρώπη

Ενας φεν τεραλισ τής και µία πρώην ακτιβίστρια στο τιµόνι της ΕΕ. Ο λό-γος για τον χριστιανοδο-µοκράτη πρωθυπουργό

του Βελγίου, Χέρµαν Βαν Ρόµπει που έγινε ο πρώτος πρόεδρος της Ευρω-παϊκής Ένωσης και την Κάθριν Άστον,

µέλος του βρετανικού Εργατικού κόµ-µατος που είναι η νέα Ύπατη Εκπρό-σωπος για την εξωτερική πολιτική της ΕΕ και ταυτόχρονα αντιπρόεδρος της Κοµισιόν. Η επιλογή των προσώπων έγινε µε βάση τον σηµερινό πολιτικό χάρτη της Ευρώπης, λήφθηκαν υπό-ψη οι ευαισθησίες και τηρήθηκαν οι

ισορροπίες. Ο Φλαµανδός, Χέρµαν Ρόµπει ήταν η αρχική επιλογή του γαλλογερµανικού άξονα. Φεντεραλι-στής, όπως δηλώνει ο ίδιος, άγνωστος στη διεθνή σκηνή, αλλα εξαιρετικά δηµοφιλής στο Βέλγιο. Το σηµαντικό-τερο προσόν του είναι η συναίνεση. Σε µια διαπραγµάτευση όλοι πρέπει

Από τον ΝΙΚΟ ΜΠΕΛΛΟ

Ο Χέρµαν Βαν Ρόµπει, ο πρώτος πρόε-δρος της Κοινότητας και η Κάθριν Άστον, η νέα ύπατη Εκπρόσωπος για την εξωτε-ρική πολιτική της Κοινότητας και ταυτό-χρονα αντιπρόεδρος της Κοµισιόν.

ΕΠΙΛΟΓΗ 23

Νέα πρόσωπα, νέες θέσεις, ελπίδες και αµφιβολίες

να έχουν τη βεβαιότητα ότι βγήκαν κερ-δισµένοι, µια διαπραγµάτευση µε νικητές και ηττηµένους είναι µια κακή διαπραγµά-τευση, επισηµαίνει εδώ και πολλά χρόνια ο Βαν Ρόµπει. Στο Βέλγιο, διετέλεσε πρω-θυπουργός τους τελευταίους 10 µήνες και ήταν εκείνος που πέτυχε να βάλει στο ίδιο «τραπέζι» Φλαµανδούς και Βαλόνους, όταν η χώρα εξαιτίας των διαφορών µεταξύ των δύο εθνικών κοινοτήτων είχε φτάσει στα πρόθυρα της διάλυσης. Το «αντίβαρο» που αποτελεί επιλογή των οκτώ σοσιαλιστών πρωθυπουργών της ΕΕ, ήταν η Κάθριν Άστον, πρόσωπο χωρίς ιδιαίτερη κοινοτική εµπειρία, µε τις περγαµηνές της να επικε-ντρώνονται σε σηµαντική πολιτική δράση στη Μεγάλη Βρεταννία τη δεκαετία του 1980 εναντίον της εγκατάστασης των αµε-ρικανικών πυραύλων Πέρσινγκ και Κρουζ σε ευρωπαϊκό έδαφος. Είχε κατηγορηθεί τότε ως κοµµουνίστρια. Τους τελευταίους 15 µήνες ήταν Επίτροπος για το εξωτερικό εµπόριο της ΕΕ. Οι επιφυλάξεις για τον κ. Βαν Ρόµπει προήλθαν µόνο από την πλευ-ρά των βρετανικών ταµπλόιντ, που τον κα-τηγόρησαν ως φεντεραλιστή και επικίνδυ-νο για τη χώρα τους. Ο Γκόρντον Μπράουν, που προωθούσε για τη θέση αυτή τον Τόνι Μπλερ, έκανε πίσω όταν διαπίστωσε ότι η υποψηφιότητα αυτή δεν «περπατούσε», παίρνοντας ως «αντάλλαγµα» για τη χώρα του τη θέση της Ύπατης Εκπροσώπου.

Στις Βρυξέλλες πισ τεύουν ότι µε τη µεθοδικότητα και την επιµονή που τον διακρίνει, ο κ. Βαν Ρόµπει θα είναι ένας πετυχηµένος πρόεδρος. Η θητεία του θα έχει διάρκεια 2,5 ετών µε δυνατότητα µιας ανανέωσης, ενώ βασικός του ρόλος είναι η προετοιµασία των αποφάσεων που θα λαµβάνονται στις Συνόδους Κορυφής υπό την προεδρία του, ενώ θα συµµετέχει και σε συναντήσεις, στο πλαίσιο διεθνών ορ-γανισµών. Η κ. Άστον δεν έχει ιδιαίτερη εµπειρία σε κοινοτικά θέµατα, ούτε σε θέ-µατα εξωτερικής πολιτικής, ενώ αρκετοί από το «στρατόπεδο» των ευρωπαϊστών δεν κρύβουν την ανησυχία τους ότι η Ύπα-τη Εκπρόσωπος θα επηρεάζεται στην άσκη-ση των καθηκόντων της από το βρετανικό Φόρειν Οφις. Γενικά θεωρούν ότι η εικόνα που θα εκπέµπει προς τα έξω δεν θα είναι «καθαρή» σχετικά µε τις κοινοτικές θέσεις στα διάφορα διεθνή ζητήµατα. Αυτό όµως µένει να αποδειχθεί στην πράξη!

ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΙΣΧΥΟΣ

Η νέα θέση, της Ύπατης Εκπροσώπου Κάθριν Άστον, ίσως είναι πιο σηµαντική από αυτή του προέδρου, δεδοµένου ότι θα εκπροσωπεί την ΕΕ και θα δια-πραγµατεύεται σε διεθνές επίπεδο. Θα προεδρεύει στο σκέλος των εξωτερικών σχέσεων του Συµβουλίου Γενικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Κάθριν Άστον, στην ουσία θα έχει τις αρµοδιότητες που είχαν µέχρι τώρα ο ύπατος Εκπρόσωπος για την Εξωτερική Πολιτική, Ασφάλεια και Άµυνα, Χαβιέ Σολάνα, και η Επίτροπος για τις Εξω-τερικές Σχέσεις και την πολιτική γειτνίασης, Μπενίτα Φερέρο-Βάλ-ντνερ. Πάντως, οι κινήσεις της κ. Άστον, θα εποπτεύονται από τον µηχανισµό που δηµιουργήθηκε µε πρωτοβουλία της Γερµανίδας καγκελαρίου, Άνγκελα Μέρκελ, και του Γάλλου προέδρου Νικολά Σαρκοζί. Ο γαλλογερµανικός άξονας δεν άφησε τη νέα κοινοτική υπηρεσία εξωτερικών σχέσεων υπό τον πλήρη έλεγχο της Ευρω-παϊκής Επιτροπής, όπως ζητούσε η Επιτροπή. Γάλλοι και Γερµανοί, εκµεταλευόµενοι την ασάφεια της νέας Συνθήκης φρόντισαν η νέα υπηρεσία που θα εποπτεύεται από την κ. Άστον, να αποτελείται κατά το 1/3 από αποσπασµένους διπλωµάτες των 27 κρατών-µε-λών. Τα άλλα 2/3 θα είναι υπάλληλοι της Κοµισιόν και του Συµβου-λίου Υπουργών. Κατά τα άλλα, η Συνθήκη της Λισαβόνας διατηρεί την εκ περιτροπής προεδρία που θα ασκείται σε στενή συνεργασία τριών χωρών (προηγούµενη-τρέχουσα-επόµενη προεδρία). Η προ-εδρία θα ασχολείται µε όλους τους τοµείς, εκτός από τις Συνόδους Κορυφής, όπου θα προεδρεύει ο πρόεδρος της ΕΕ (Βαν Ρόµπει) και τις Εξωτερικές Σχέσεις του Συµβουλίου Γενικών Υποθέσεων, όπου θα προεδρεύει η Ύπατη Εκπρόσωπος (Κάθριν Άστον).

1.

3.2

36.8

94.0

61

1.

µµ

19.9

81.5

39.2

00

2.

µ

µ

1.0

67.0

30.6

45

2.

µ

µ

µ

µ

µ

7.7

51.4

57.5

83

2.1

941.1

54.1

64

2.2

,

,

2.1

µ

µ

125.8

76.4

81

(

µ

µ

)

4.9

08.9

57.5

83

2.2

2.8

42.5

00.0

00

3.

µ

361.0

99.3

24

3.

µ

4.

µ

178.7

23

0

4.1

,

178.7

23

4.

5.5

15.7

14.4

66

4.2

04.1

5.4

53.6

46.4

71

4.2

62.0

67.9

95

5.

µ

µ

µ

µ

µ

42.0

25.4

00.0

00

5.

µ

714.9

25.5

11

5.1

µ

155.0

00.0

00

6.

µ

62.9

59.7

24

5.2

µ

µ

µ

41.8

70.4

00.0

00

7.

µ

µ

82.5

36.2

71

6.

µ

78.1

87.9

33

7.1

82.5

36.2

71

7.

21.3

38.2

03.5

34

7.2

07.1

µ

µ

426.8

92.9

72

8.

µ

µ

845.9

65.7

01

7.2

20.9

11.3

10.5

62

9.

µ

40.8

32.0

75.9

72

8.

M

µ

7.2

92.3

78.1

69

9.1

µ

µ

µµ

9.

µ

3.1

75.1

51.9

54

09.2

µ

,9.1

µ

µ

,

µ

435.3

91.7

13

µ,

9.2

µµ

µµ

0µ

1.1

31.9

10.5

91

9.3

9.3

µ

,

µ µ

(T

AR

GE

T2)

40.8

32.0

75.9

72

µ,

µµ

1.6

07.8

49.6

50

9.4

10.

1.1

61.5

02.8

87

µ µ

(T

AR

GE

T2)

011.

1.5

24.9

33.2

01

10.

2.2

22.5

45.9

48

12.

µ

µ

1.5

35.2

60.8

11

10.1

µ

µ

807.5

27.3

03

10.2

µ

µ

28.9

76.1

56

13.

µ

788.1

98.9

64

10.3

1.3

86.0

42.4

89

13.1

111.2

43.3

62

13.2

µ

111.2

43.3

62

13.3

µ

55.0

00.0

00

13.4

µ

µ

510.4

37.2

07

13.5

µ

275.0

33

80.7

97.0

70.2

91

80.7

97.0

70.2

91

(

)

1.

µ

"

µ

µ

"µ

µ

.2

46

9/9

72

1.2

42

.90

3.4

99

2.

µ

µ

µ

µ,

9

.61

6.3

16

.47

43

.

µ

µ

µ

µ.

7

4.3

98

.33

9.9

47

4.

µ

25

3.3

15

.53

9

10

5.5

10

.87

5.4

59

µ

:µ

µ

54,

µ

(

)

µ

µ (

).

, 17 µ 2

009

I

.

.

ΣΥΝ

ΟΠ

ΤΙΚ

Η Λ

ΟΓ

ΙΣΤ

ΙΚΗ

ΚΑ

ΤΑΣΤ

ΑΣΗ

3

1η

ς Ο

κτω

βρ

ίου

20

09

(σ

ε ευ

ρώ

)

ΕΠΙΛΟΓΗ 25

BANKING Χορηγήσεις & Τειρεσίας

Στην Ελλάδα έχουµε βαλθεί να αποδείξουµε ότι µπορούµε να επανεφεύρουµε τον τροχό. Ο λόγος για την αλλοίωση της βάσης δεδοµένων του Τειρεσία και την αµφίβολη αποτελεσµατικότητα του µέτρου.

Η επανεφεύρεση του τροχού

Οι θεωρίες της οικονοµικής και κοινω-νικής επιστήµης σπάνια µπορούν να µπουν στο πειραµατικό εργαστήριο και να δεχτούν επαλήθευση. Συνήθως

αυτό που αποκαλούµε οικονοµετρία επιχειρεί να διερευνήσει συσχετίσεις µεταξύ µεγεθών στο παρελθόν και να εξάγει συµπεράσµατα για το µέλ-λον. Έτσι, οι επιπτώσεις ενός καινοφανούς µέτρου που εισάγεται στην Ελλάδα, όπως η αλλοίωση της βάσης δεδοµένων του credit bureau, όπως αποκα-λείται στην Ευρώπη, του λεγόµενου Τειρεσία στην Ελλάδα καθώς και ορισµένες άλλες ρυθµίσεις για τις οφειλές των επιχειρήσεων και ιδιωτών προς τις τράπεζες δεν είναι δυνατό να µετρηθούν εκ των προτέρων. Ο κάθε υπουργός–εισηγητής του µέ-τρου έχει το δικαίωµα να ελπίζει σε µία εφεύρεση που θα βελτιώσει την κατάσταση της οικονοµίας αλλά στην περίπτωση αυτή το πιθανότερο είναι να επιτύχει τα ακριβώς αντίθετα. Τα τυπικά µέτρα που λαµβάνονται σε όλη την Ευρώπη ως άριστη πρακτική αποφεύγονται λόγω του πολιτικού κό-στους από την κυβέρνηση. Το πιθανότερο είναι ότι τα ευχάριστα µέτρα –αν ήσαν αποτελεσµατικά– θα τα είχαν λάβει και οι εταίροι µας στην Ευρώπη. Ο κίνδυνος οι προωθούµενες ρυθµίσεις για τις οφει-λές επιχειρήσεων – επαγγελµατιών και ιδιωτών να οδηγήσουν σε ακριβώς αντίθετα αποτελέσµατα από αυτά που επιδιώκονται, δηλαδή σε µείωση της ρευστότητας στην αγορά και αύξηση των επιτοκίων είναι πολύ µεγάλος και θα φανεί µεσοπρόθεσµα. Αν µάλιστα γίνουν αντιληπτές οι επιπτώσεις τους στους οίκους αξιολόγησης των ελληνικών πιστω-τικών ιδρυµάτων µπορεί να επηρεάσουν πολύ νω-ρίτερα την πιστοληπτική ικανότητα των ελληνικών τραπεζών και το κόστος άντλησης κεφαλαίων από τις διεθνείς αγορές χρήµατος, µε επιπτώσεις τελικά στο κόστος δανεισµού των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Δεν είναι τυχαίο ότι η ποιότητα του ελληνικού credit bureau ελέγχεται από διεθνείς οίκους αξιολόγησης όπως και από την Παγκόσµια Τράπεζα. Σε παλαιότερη έκθεση της για την Ελλάδα η Fitch IBCA σηµείωνε ότι είναι θετική η ύπαρξη

του γραφείου πληροφοριών πίστης. Δεν αποκλείεται λοιπόν ο περι-ορισµός του ιστορικού βάθους της διαθέσιµης πληροφόρησης από τον Τειρεσία να οδηγήσει σε περαιτέρω υποβάθµιση των ελληνικών τραπεζών. Από την άλλη πλευρά οι χορηγήσεις δανείων περιορίζονται κάθετα, λιγότερο στην Ελλάδα και περισσότερο στην Ευρωζώνη, σε βαθµό που κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες των περισσότερων ανεπτυγµένων χωρών να καλούν τις τράπεζες να διοχετεύσουν τη ρευστότητα που έχουν αντλήσει από τις κεντρικές τράπεζες σε δάνεια προς την οικονοµία για να χρηµατοδοτηθεί η ανάκαµψη. Το πρόβληµα όµως είναι βαθύτερο, ιδίως στην Ελλάδα σε περίοδο ύφεσης, και δύσκολα θα αντιστρέψουν την εικόνα ρυθµίσεις όπως αυτές. Αναµφί-βολα θα δώσουν µια ανάσα στις επιχειρήσεις, το πόσο διατηρήσιµη όµως θα είναι µένει να αποδειχθεί.

Σε περιβάλλον χρηµατοδοτικής στενότητας, καθώς και τα κριτήρια χο-ρήγησης δανείων είναι αυστηρότερα αλλά και η ζήτηση δανείων περι-ορίζεται λόγω της ύφεσης και της αβεβαιότητας των δανειοληπτών για τις δυνατότητές τους αποπληρωµής των δανείων, οι ρυθµίσεις για τις οφειλές των επιχειρήσεων και η χαλάρωση των όρων εγγραφής στα αρχεία του Τειρεσία θα δώσουν µια ανάσα στις επιχειρήσεις. Μένει να αποδειχθεί όµως το αν θα έχουν ως συνέπεια ακόµη αυστηρότερους όρους στις χορηγήσεις νέων δανείων από τις τράπεζες.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «Ε»

ΤΟ ΜΕΤΕΩΡΟ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ

1.

3.2

38

.99

2.2

41

1.

µµ

2

0.1

00

.88

6.4

00

2.

µ

µ

1.0

88

.70

6.9

83

2.

µ

µ

µ

µ

µ

5.5

49

.99

9.8

10

2.1

94

1.1

78

.29

12

.2

,

,

2.1

µ

µ

14

7.5

28

.69

2(

µ

µ

)

5.1

69

.49

9.8

10

2.2

3

80

.50

0.0

00

3.

µ

38

6.9

49

.78

33

.

µ

4

.

µ

17

7.9

72

0

4.1

,

1

77

.97

24

.

8.8

27

.95

4.4

05

4.2

04

.1

8.7

33

.92

3.7

17

4.2

94

.03

0.6

88

5.

µ

µ

µ

µ

µ

41

.30

0.4

00

.00

05

.

µ

71

1.0

50

.74

4

5.1

µ

16

0.0

00

.00

06

.

µ

66

.48

7.3

12

5.2

µ

µ

µ

41

.14

0.4

00

.00

07

.

µ

µ

82

.53

6.2

71

6.

µ

91

.82

2.9

03

7.1

82

.53

6.2

71

7.

20

.29

0.9

67

.94

67

.2

07

.1

µ

µ

58

7.3

21

.93

88

.

µ

µ

84

5.9

65

.70

17

.2

19

.70

3.6

46

.00

89

.

µ

37

.87

0.3

39

.20

58

.M

µ

7.2

87

.50

4.2

35

9.1

µ

µ

µµ

9.

µ

3.1

90

.33

0.0

39

09

.2

µ

,9

.1µ

µ

,

µ

43

5.3

91

.71

3

µ,

9

.2

µµ

µµ

0 µ

1.1

31

.91

0.5

91

9.3

9.3

µ

,

µ µ

(T

AR

GE

T2

)3

7.8

70

.33

9.2

05

µ,

µµ

1.6

23

.02

7.7

35

9.4

10

.

1.2

11

.23

1.5

63

µ µ

(T

AR

GE

T2

)0

11

.

1.5

28

.57

6.7

31

10

.

2.2

35

.33

0.9

30

12

.

µ

µ

1.5

29

.13

5.2

08

10

.1

µ

µ

80

5.2

44

.74

01

0.2

µ

µ

29

.26

0.5

93

13

.

µ

78

7.0

19

.68

21

0.3

1

.40

0.8

25

.59

71

3.1

11

1.2

43

.36

21

3.2

µ

11

1.2

43

.36

21

3.3

µ

55

.00

0.0

00

13

.4 µ

µ

50

9.2

57

.92

51

3.5

µ

27

5.0

33

79

.11

1.1

83

.03

2

79

.11

1.1

83

.03

2

(

)

1.

µ

"

µ

µ

"µ

µ

.2

469/9

720.9

27.5

63.8

76

2.

µ

µ

µ

µ,

9.6

22.9

23.3

02

3.

µ

µ

µ

µ.

70.2

97.7

52.4

00

4.

µ

517.1

38.5

37

101.3

65.3

78.1

15

µ

:µ

µ

54,

µ

(

)

µ

µ (

).

I

.

.

(

)

, 8

µ 2

00

9

ΣΥΝ

ΟΠ

ΤΙΚ

Η Λ

ΟΓ

ΙΣΤ

ΙΚΗ

ΚΑ

ΤΑΣΤ

ΑΣΗ

30

ης

Νο

εµβ

ρίο

υ 2

00

9 (

σε

ευρ

ώ)

ΕΠΙΛΟΓΗ 27

BANKING Ρύθµιση οφειλών & επιτόκια

Η ειδική µεταχείριση πρέπει κάποια στιγµή να έχει ένα τέλος. Γιατί όταν η πρακτική αυτή συνεχίζεται για µεγάλο διάστηµα, πολλαπλασιάζονται οι κίνδυνοι που περιµένουν στη γωνία.

Ο άγνωστος Χ

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «Ε»

Η αξιολόγηση των πιστωτικών κινδύνων στηρίζεται σε συστήµατα αξιολόγησης της συµπεριφοράς που αξι-οποιούν δεδοµένα συναλλακτικής συµπεριφοράς και συνεπώς είναι απαραίτητο να έχουν ιστορικό βάθος.

Όταν περιορίζεται η πληροφόρηση από τον Τειρεσία αυξάνεται για τις τράπεζες η αβεβαιότητα έναντι όλων των πελατών. Αυτή την αβεβαιότητα οι τράπεζες την τιµολογούν αυξάνοντας τα επιτόκια των δανείων που χορηγούν. Το τελικό αποτέλεσµα θα είναι σε βά-ρος της πιστωτικής επέκτασης. Ποιοι θα πληρώσουν το µάρµαρο; Αυτοί που συνήθως το πληρώνουν. Οι επιχειρήσεις και νοικοκυ-ριά που τηρούν τις υποχρεώσεις τους και συνήθως είναι αυτές που πληρώνουν κανονικά. Ποιος είναι σε θέση να υπολογίσει τις µεσοπρόθεσµες συνέπειες αυτού του µέτρου; Αναφορικά µε το νοµοσχέδιο για τη ρύθµιση των οφειλών των επιχειρήσεων προς τις τράπεζες πρέπει να σηµειωθεί ότι η αντιµετώπιση οικονοµικών προβληµάτων των πελατών τους, µέσω αναχρηµατοδοτήσεων και παροχής διευκολύνσεων, αποτελεί καθηµερινότητα ειδικά τους τελευταίους µήνες. Από τις αρχές του 2009, δάνεια άνω των 20 δισ. ευρώ έχουν τύχει ειδικής µεταχείρισης µε αναχρηµατοδο-τήσεις, επιµήκυνση διάρκειας, παροχή περιόδων χάριτος οπότε πληρώνονται µόνο οι τόκοι κ.λπ. Ο κίνδυνος είναι να αυξηθούν τα επιτόκια των τραπεζικών προϊόντων, να επιδεινωθεί η ρευστότητα των τραπεζών, να οδηγήσει σε αύξηση των απαιτήσεων εποπτικών κεφαλαίων, ειδικά µε την ενσωµάτωση των ενήµερων οφειλών στη ρύθµιση. Από την άλλη πλευρά θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι τρά-πεζες προχωρούσαν σε ρυθµίσεις δανείων µεγάλων πελατών κυ-ρίως και στόχος της κυβέρνησης είναι να ενταχθούν στις ρυθµίσεις και επιχειρήσεις µε δάνεια ως 1,5 εκατ. ευρώ, µε στόχο να τονωθεί η ρευστότητά τους και η οικονοµική δραστηριότητα. Οι τραπεζίτες αντιτείνουν ότι οι ρυθµίσεις του νοµοσχεδίου θα δηµιουργήσουν προβλήµατα στις τιτλοποιήσεις δανείων, ιδίως στεγαστικών, µε συνέπειες στη δυνατότητα τους άντλησης κεφαλαίων από τις χρη-µαταγορές (που µεταφράζεται σε όρους κόστους δανεισµού) και αύξησης των χορηγήσεών τους, όπως επίσης και στα επιτόκια µε τα οποία θα τιµολογούν τα δάνεια που χορηγούν. Επίσης, πολλοί µπορεί να εκλάβουν τη ρύθµιση ως ευκαιρία για να µην πληρώ-σουν τις υποχρεώσεις τους, παρά το γεγονός ότι έχουν τη δυνατό-τητα. Η κρίση ρευστότητας στην αγορά, µε τη µεγάλη άνοδο των ακάλυπτων επιταγών και τα σήµατα κινδύνου που εκπέµπουν οι µικροµεσαίες κυρίως επιχειρήσεις, αναµφίβολα επιβάλλει τη λήψη µέτρων. Αρκεί τα συγκεκριµένα να αποδώσουν τα αναµενόµενα.

Η ύφεση που πλήττει την ελληνική οικονοµία, που θα συνεχισθεί αν και ηπιότερη το 2010 µε την Ελ-λάδα να είναι µια από τις τρεις χώρες της Ευρωζώ-νης µε αρνητική ανάπτυξη το 2010 - οι άλλες δύο είναι η Ιρλανδία και η Ισπανία- η µείωση της βιο-µηχανικής παραγωγής και του τζίρου του λιανικού εµπορίου, η αυξανόµενη ανεργία συνθέτουν µια δύσκολη εικόνα για την Ελλάδα. Οι ρυθµίσεις των οφειλών των επιχειρήσεων στοχεύουν στην ενί-σχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων και της αγοράς. Όµως, όπως όλα τα φάρµακα, έχουν και παρενέργειες. Αρκεί να είναι περιορισµένες!

ΜΠΡΟΣ ΓΚΡΕΜΟΣ

ΚΑΙ ΠΙΣΩ ΡΕΜΑ

28 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΤΕΛΟΣ ΕΠΟΧΗΣ

Tέλος ουσιαστικά στα µπόνους των τραπεζικών στελεχών του ιδιωτικού τοµέα βάζει η από-φαση του Γιώργου Παπανδρέ-ου να φορολογηθούν µε συ-ντελεστή 90% (στον ιδιωτικό τοµέα δεν θα χορηγηθούν). Ο Έλληνας πρωθυπουργός κινεί-ται σε αυστηρότερα πλαίσια από τον Βρετανό οµόλογό του, Γκόρν τον Μπράουν, µε τον οποίο συµφωνεί και ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, που προβλέπει προσωρινή φορολόγηση µε συντελεστή 50% για ποσά πάνω από 25 χιλ. λίρες ή 27,5 χιλ. ευρώ στη Γαλλία. Η Γερµανίδα καγκελά-ριος, Άνγκελα Μέρκελ, προς το παρόν κρατά κλεισ τά τα χαρτιά της, λέγοντας µόνο ότι η φορολόγηση των µπόνους είναι «δελεαστική». Ούτως ή άλλως η πρακτική αυτή καθί-σταται πλέον ασύµφορη για τις τράπεζες. Η αµερικανική κυ-βέρνηση αποφάσισε τον Μάρ-τιο 2009 να φορολογήσει µε συντελεστή 90% τα µπόνους πάνω από 250 χιλ. δολάρια µόνο στις τράπεζες και επιχει-ρήσεις που δέχτηκαν κρατική βοήθεια. Οι προωθούµενες στη Βρετανία ρυθµίσεις – µε τον φόρο να βαρύνει τις τρά-πεζες – προκάλεσαν την αντί-δραση των τραπεζιτών, που θεωρούν ότι υπονοµεύεται η θέση του City του Λονδίνου ως χρηµατοοικονοµικού κέ-ντρου. Οι ανησυχίες αυτές ως ένα βαθµό θεωρούνται υπερ-βολικές καθώς τα πλεονεκτή-µατα του –ο κύριος όγκος των ευρωπαϊκών hedge funds και εταιρειών ιδιωτικών συµµετο-χών είναι εγκατεστηµένος στο Λονδίνο, το ένα τρίτο σχεδόν των πράξεων συναλλάγµατος διενεργείται εκεί όπως και ο κύριος όγκος των συναλλα-γών σε ευρωοµόλογα, ενώ το εργασιακό καθεστώς είναι πιο ελαστικό από ότι στην Ευρώ-πη – παραµένουν ισχυρά.

BANKING Κόσµος - Ελλάδα

Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ, µίλησε στο Λονδίνο σε εκδήλωση του περιοδικού Economist και τα «έψαλλε» στους τραπεζίτες. Αφού τόνισε ότι δεν είναι σαφές ακόµα σε ποιο βαθµό η βελτίωση των

αποτελεσµάτων των τραπεζών οφείλεται στα κρατικά πακέτα στήριξης και τα µέτρα των κεντρικών τραπεζών, έκανε σαφές ότι η µεγάλη πρόκληση για τις τράπεζες είναι µπροστά τους. Συγκεκριµένα, αυτή αφορά στην επίπτωση της χρηµατοπιστωτικής κρίσης στην πραγµατική οικονοµία και, συνακόλουθα, στο χαρτοφυλάκιο δανείων των τραπεζών. Η πρόκληση αυτή, δηλαδή το δεύτερο κύµα αύξησης των προβλέψεων και των διαγραφών δανείων, θα αφορά πλέον πολύ περισσότερες τράπεζες από ότι το πρώτο κύµα διαγραφών λόγω δοµηµένων προϊόντων και τιτλοποιηµένων δανείων. Συνεπώς οι πιέσεις στην κερδοφορία τους έπονται. Και κάλεσε τις τράπεζες να διοχετεύσουν την πρόσφατη κερδοφορία τους στην ενίσχυση της κεφαλαιακής τους βάσης και όχι σε αδικαιολόγητα, όπως τα περιέγραψε, µπόνους και αµοιβές. Η ενίσχυση των ισολογισµών τους θα τις βοηθήσει να διαδραµατίσουν την κύρια λειτουργία τους που είναι, τόνισε, να δανείζουν (επιχειρήσεις και νοικοκυριά). Γιατί, όπως είπε, αναφερόµενος στο γεγονός ότι στην Ευρωζώνη οι χορηγήσεις των δανείων υποχωρούν, η ΕΚΤ τους διέθεσε απεριόριστη ρευστότητα όχι για τις ίδιες αλλά για να τις διευκολύνει να δανείζουν. Όπως είπε «η καρδιά του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος έχει αρχίσει να χτυπά µε τον κανονικό της ρυθµό, όµως δεν πρέπει να παραβλέπουµε τα σωληνάκια και τα όργανα µε τα οποία στηρίζεται η λειτουργία της». Αναφερόµενος στα µπόνους των τραπεζικών στελεχών είπε ότι η κουλτούρα αυτή αποµακρύνει την τραπεζική λειτουργία από τη διαµεσολάβηση προς την ιδιωτική κερδοσκοπία, µετατρέποντας τον κλάδο από κλάδο υπηρεσιών (στην οικονοµία) σε κλάδο αυτοεξυπηρέτησης (self serving sector).

ΤΑ «ΕΨΑΛΛΕ» ΣΤΟΥΣ ΤΡΑΠΕΖΙΤΕΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 29

Η BOOMERANG ΑΝΑΚΑΜΨΗ

Έντονη κριτική άσκησε ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας, Βασίλης Ρά-πανος, στο νοµοσχέδιο της υπουργού Οικονοµίας, Λούκας Κατσέλη, που προβλέπει ευνοϊκή ρύθµιση των ληξιπρό-θεσµων αλλά (πιθανώς) και των ενήµερων οφειλών των επιχειρήσεων και ιδιωτών. Στη συζήτησή του στην Επιτροπή Οικονοµικών Υποθέσεων της Βουλής, υποστήριξε ότι επι-τρέπει –δυνητικά– στο 90% των πελατών των τραπεζών να

αθετήσουν τις υποχρεώσεις τους. Το ενδεχόµενο αυτό δηµι-ουργεί µεγάλη αβεβαιότητα στις τράπεζες για τη ρευστότητά

τους, σε περίοδο µάλιστα που σχεδιάζουν τη επιστροφή των κεφαλαίων που άντλησαν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Το σκηνικό για τις τράπεζες επιβαρύνεται και από το γεγονός ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν αντλήσει από την ΕΚΤ αναλογικά µεγαλύτερη ρευστότητα από τις οµολό-γους τους της Ευρωζώνης, σχεδόν 8% του ενεργητικού τους έναντι 6% των ιρλανδικών και πολύ χαµηλότερου ποσοστού των υπολοίπων. Όσον αφορά τη χαλάρωση των όρων εγ-γραφής στοιχείων της συµπεριφοράς των δανειοληπτών στον Τειρεσία τόνισε ότι αναπόδραστα θα οδηγήσει σε αύξηση των επιτοκίων. Η βασική θέση της ΕΕΤ είναι ότι οι ρυθµίσεις θα πρέπει να στοχεύουν µόνο σε όσους έχουν πραγµατικά ανάγκη, ενώ ο κ. Ράπανος τόνισε ότι αρκετές από τις διατάξεις του νοµοσχεδίου είναι ανεφάρµοστες και θα δυσχεράνουν αντί να αναθερµάνουν την οικονοµία.

ΙΣΧΥΡΟ OΧΙ ΣΤΟΥΣ FAT CAT ΤΡΑΠΕΖΙΤΕΣ

«Δεν επιδίωξα την εκλογή µου για να βοηθήσω µια οµά-δα (fat cat) τραπεζιτών». Με αυτά τα λόγια ο Αµερικανός πρόεδρος Μπαράκ Οµπάµα, µετά τη συνάντησή του µε τους επικεφαλής των µεγάλων τραπεζών της χώρας του, εκδήλωσε τη δυσαρέσκειά του για το γεγονός ότι ενώ οι τράπεζες στηρίχθηκαν µε κεφάλαια των φορολογούµε-νων, ανέκτησαν την κερδοφορία τους σε βαθµό τέτοιο που να επιστρέφουν την κρατική βοήθεια η µια µετά την άλλη (µε τελευταία τη Citigroup) για να απαλλαγούν από τους περιορισµούς που τη συνοδεύει και ετοιµάζονται να δώσουν µπόνους στα στελέχη τους, οι χορηγήσεις δανείων υποχωρούν. Στις ΗΠΑ οι µεγάλες επιχειρήσεις στηρίζονται σε πολύ µεγάλο βαθµό στις κεφαλαιαγορές για άντληση κεφαλαίων (πολύ περισσότερο από τις ευρωπαϊκές) και οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις αλλά και η στεγαστική αγο-ρά είναι που πλήττονται περισσότερο από τη φειδωλή στάση των τραπεζών. Σύµφωνα µε τα πιο πρόσφατα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας, της Fed, οι χορηγήσεις δανείων υποχωρούν, καθώς αφενός µεν οι τράπεζες θέτουν πλέον ακόµη αυστηρότερα κριτήρια και όρους χρηµα-τοδότησης ενώ και η ζήτηση δανείων (σε περιβάλλον υψηλής ανεργίας) υποχωρεί. Αυτά ισχύουν περισσότερο για τα στεγαστικά δάνεια. Σύµφωνα µε τη Fed o ρυθµός µείωσης των χορηγήσεων είναι µεγαλύτερος στις µεγά-λες τράπεζες (που δέχτηκαν και το µεγαλύτερο µέρος της κρατικής βοήθειας) παρά στις µικρότερες.

30 ΕΠΙΛΟΓΗ

Σκηνοθέτες σε άλλο έργο

ΕΠΙΛΟΓΗ 31

Από τον ΧΡΗΣΤΟ ΚΩΝΣΤΑ

Π ολύ δουλειά, χαµηλές απο-

δοχές χωρίς µπόνους και ρίσκο χωρίς ανταµοιβή, είναι το µέλλον για τους Έλληνες τραπεζίτες. Οι ελληνικές τρά-πεζες χωρίς να έχουν υποπέσει στα λάθη των µεγάλων ευρωπαίων και αµερικανών ανταγωνιστών τους, είναι καταδικασµένες να λειτουργούν µέ-σα σε ασφυκτικά πλαίσια κοινωνικού ελέγχου και πολιτικών πιέσεων (βλ. κυβερνητικά σχέδια ενίσχυσης της ρευστότητας των επιχειρήσεων µε ρυθ-µίσεις οφειλών ενδεχοµένως και για ενήµερους πελάτες) χωρίς να προσ-δοκούν –στο ορατό µέλλον– ανταπό-δοση και υψηλές κερδοφορίες. Οι ελ-ληνικές τράπεζες είναι υποχρεωµένες να στηρίξουν µε νύχια και µε δόντια τις διεθνείς επενδύσεις τους. Έχουν δανείσει περισσότερα από 50 δισ. ευ-ρώ στις βαλκανικές χώρες και φυσικά δεν µπορούν να τα ξεχάσουν εύκολα. Είναι χρεωµένες µε τη στήριξη των ελ-ληνικών επενδύσεων στο εξωτερικό. Έχουν ήδη αναλάβει να υποστηρίζουν στον δανεισµό του το ελληνικό δηµό-σιο και, από την άλλη, πρέπει να αντι-µετωπίσουν µε κοινωνική ευθύνη τις επιπτώσεις της σκληρής οικονοµικής κρίσης. Το 2009 οι ελληνικές εµπορι-

BANKING Νέες ισορροπίες και ανατροπές το 2010

κές τράπεζες δανείσθηκαν από τις δη-µοπρασίες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) περισσότερα από 45 δισ. ευρώ, µε επιτόκιο της τάξης του 1%. Το 2010 θα κληθούν να επιστρέ-ψουν το µεγαλύτερο µέρος αυτών των δανειακών κεφαλαίων. Το φθηνό χρή-µα που άντλησαν από την ΕΚΤ σε µε-γάλο βαθµό τοποθετήθηκε σε κρατικά οµόλογα µε επιτόκια 4-4,5% κάτι που σηµαίνει ότι τα κέρδη των τραπεζών ενισχύθηκαν από τόκους το 2009, µε ένα ποσό της τάξης του 1,5 δισ. ευρώ. Στην Ελλάδα οι τράπεζες θα αντιµετω-πίσουν σοβαρά προβλήµατα µε δάνεια ιδιωτών που δεν θα εξυπηρετούνται κανονικά. Οι επισφαλείς απαιτήσεις µπορεί να ξεπεράσουν και το 10%. Αυτό οφείλεται εν µέρει στην οικονο-µική κρίση, την κρίση στην πραγµατική οικονοµία και την ανεργία, από την άλ-λη όµως πλευρά οφείλεται και στις κυ-βερνητικές παρεµβάσεις που θεωρούν εύλογο να καθυστερούν τις οφειλές τους οι δανειολήπτες. Αυτό σηµαίνει ότι οι τράπεζες στην Ελλάδα θα αντιµε-τωπίσουν πιθανώς και πρόβληµα ρευ-στότητας εκτός από την επιβράδυνση της πιστωτικής επέκτασης, δηλαδή της βασικής δουλειάς τους.

Μπορεί οι Έλληνες τραπεζίτες καµία σχέση να µην είχαν µε τα «κακά παιδιά» του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος που έφεραν τον κόσµο στο χείλος του γκρεµού, τις συνέπειες όµως θα τις βιώσουν στην καθηµερινότητά τους. Για τις ελληνικές τράπεζες το 2010 θα είναι έτος ανατροπών, νέων δεδοµένων, νέων ισορροπιών. Χαµηλότερες αµοιβές, περιορισµός χορηγήσεων, υποχρεώσεις για τη στήριξη των διεθνών επεν-δύσεων τους. Κερασάκι στην τούρτα, η αντιµετώπιση των επιπτώσεων στη λειτουργία τους από τα κυβερνητικά σχέδια ενίσχυσης της ρευστότητας των επιχειρήσεων.

Το 2010, θα είναι µια δύσκολη χρο-νιά για τους τραπεζίτες σε ολόκλη-ρο τον κόσµο. Έχουν δύο δρόµους να διαλέξουν.

ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΡΩΤΗ Μπορούν να συ-γκεντρώσουν µετοχικό κεφάλαιο και να επιστρέψουν σε τραπεζικές δραστηριότητες µε πιο σοβαρή οι-κονοµική βάση.

ΕΠΙΛΟΓΗ ΔΕΥΤΕΡΗ Μπορούν να βγάλουν κέρδη στηριζόµενοι στις κρατικές χρηµατοδοτήσεις και να επιστρέψουν την κρατική στήριξη.

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ

32 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Νέες ισορροπίες και ανατροπές το 2010

επιστρέφει 45 δισ. δολάρια από τα κε-φάλαια στήριξης της κυβέρνησης, εν µέρει χρησιµοποιώντας 26 δισ. δολ. από τα διαθέσιµά της και εν µέρει πουλώντας σχεδόν 19 δισ. δολ. σε νέες µετοχές. Ενώ όµως οι τράπεζες ξεφορ-τώνονται την άµεση βοήθεια από τις εθνικές κυβερνήσεις, απολαµβάνουν ήδη άφθονη βοήθεια από άλλες κρατι-κές πράξεις και αποφάσεις για να επι-στρέψουν στην κερδοφορία µετά την κρίση. Ακόµη και αν η Ευρωπαϊκή Κε-ντρική Τράπεζα κάνει τα πρώτα προσε-κτικά βήµατα στην προσπάθεια να θέ-σει τέρµα στα τεράστια ποσά που είναι διαθέσιµα στις τράπεζες µε επιτόκιο 1%, τα πλούσια κέρδη που µπορούν να βγάλουν οι τράπεζες επενδύοντας και µόνο αυτά τα κεφάλαια σε χαµηλού κινδύνου ενεργητικό, όπως τα κρατικά οµόλογα, δεν έχουν τελειώσει ακόµη. Απόδειξη είναι η καµπύλη απόδοσης – που µετρά τις διαφορές στα επιτόκια που πληρώνουν στις ποικίλες διάρκειες

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΓΕΡΑ ΝΕΥΡΑΗ ΕΚΤ εκτιµά ότι οι διαγραφές δανείων και άλλων στοιχείων του ενεργητικού, όπως µετοχές, στις τράπεζες της Ευρωζώνης θα φθάσουν τα 550 δισ. ευρώ από το 2007 ως τα τέλη του 2010, από τα οποία τα 355 δισ. αφορούν δάνεια. Σύµφωνα µε τον αντιπρόεδρο της ΕΚΤ, Λουκά Παπαδήµο, οι ζηµίες από τα χρεόγραφα έχουν ως επί το πλείστον απορροφηθεί και η πρόκληση που παραµένει για τις τράπεζες είναι η χειροτέρευση της ποιότητας του χαρτοφυλακίου δανείων.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ NARROW BANKING

Στην Αµερική στο πλαίσιο της µεταρρύθµισης του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος, αρκετοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν την επαναφορά του νόµου Glass-Steagall (καταργήθηκε το 1999) που διαχώριζε την αµιγώς τραπεζική λειτουργία από την επενδυτική τραπεζική, απαγορεύοντας στις τράπεζες να δραστηριοποιούνται και στους δυο τοµείς. Όπως είπε ο πρώην διοικητής της Fed, Πολ Βόλκερ, είναι ώρα να επιστρέψουµε στο «narrow banking».

Άµυνα και επίθεση

Ας δούµε τι συµβαίνει και κυρίως τι θα συµβεί στο εξωτερικό την ίδια ακριβώς περίοδο που οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να παίζουν αµυντι-κό παιχνίδι στο εσωτερικό µε ξαφνικές αντεπιθέσεις στις αγορές του εξωτε-ρικού. Πριν από ένα χρόνο, ελάχιστοι επενδυτές θα επέλεγαν να τοποθετή-σουν τις αποταµιεύσεις τους στον τρα-πεζικό κλάδο. Και όµως η απόδοση των τραπεζικών µετοχών στα χρηµα-τιστήρια του πλανήτη ήταν θεαµατική µέχρι τον Δεκέµβριο του 2009. Όχι µόνο στην Αθήνα αλλά σε ολόκληρο τον κόσµο. Από τα χαµηλά του Μαρτί-ου στο αµερικανικό Χρηµατιστήριο, ο τραπεζικός δείκτης του S&P 500 έχει ενισχυθεί πάνω από 140%. Σήµερα οι τράπεζες βρίσκονται µπροστά στην πρόκληση να επιστρέψουν σε τις κρα-τικές ενισχύσεις. Η Bank of America, η µεγαλύτερη αµερικανική τράπεζα,

των χρεογράφων. Η καµπύλη παραµέ-νει εξαιρετικά απότοµη, σχεδόν κάθετη τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ. Όταν η απόκλιση ανάµεσα στις αποδό-σεις των διετών και των 10ετών οµολό-γων ξεπερνά το 2,5% στις ΗΠΑ και στη Βρετανία και το 1,9% στη Γερµανία, είναι εύκολο να αποκοµιστούν κέρδη, απλώς και µόνο µε την τοποθέτηση «φθηνού» ρευστού σε τέτοια οµόλο-γα. Οι καµπύλες απόδοσης µπορεί να χρησιµεύσουν ως δείκτες για διάφορες εκτιµήσεις – από την εµπιστοσύνη µέ-χρι και τον φόβο. Όσο οι καµπύλες της απόδοσης παραµένουν τόσο κάθετες, οι τράπεζες δεν θα έχουν πρόβληµα να πραγµατοποιούν κέρδη, ακόµη και αν δεν δανείζουν χρήµατα στον κόσµο και τις επιχειρήσεις.

Ακριβά κεφάλαια

Την ίδια στιγµή οι ελληνικές τρά-πεζες αντιµετωπίζουν και µια σειρά από κινδύνους, που σχετίζονται µε την εξαιρετικά δύσκολη δηµοσιονοµική κατάσταση της χώρας. Μέχρι σήµε-ρα οι τράπεζες δανείζονται από την ΕΚΤ, χρησιµοποιώντας ως ενέχυρο τα οµόλογα του ελληνικού δηµοσίου. Η διαδικασία αυτή πλήττεται από τις υποβαθµίσεις της πιστοληπτικής αξι-οπιστίας της χώρας, καθώς η χώρα βρίσκεται σε κλοιό αρνητικών αξιο-λογήσεων από τους διεθνείς οίκους. Ο υπουργός Οικονοµικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, παραδέχτηκε ότι αν η εικόνα δεν αλλάξει ως το τέλος του 2010 και η ΕΚΤ αλλάξει τους κα-νόνες αποδοχής οµολόγων ως εγγύη-ση όπως προγραµµατίζει στα τέλη του έτους – επαναφέροντάς τους στα προ της κρίσης αυστηρότερα επίπεδα – τό-τε οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν πρό-βληµα άντλησης κεφαλαίων από την ΕΚΤ. Αυτό σηµαίνει ότι οι τράπεζες θα κληθούν να πληρώσουν ακριβότερα το κόστος δανεισµού µέσα από δικές τους οµολογιακές εκδόσεις που θα δι-οχετεύσουν στις ξένες χρηµαταγορές. Διάφορα «εργαλεία» όπως οι οµολογι-ακές εκδόσεις, οι προθεσµιακές κατα-θέσεις αλλά και οι αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου αναµένεται να χρησιµοποι-ηθούν αρκετά µέσα στο 2010 από τα πιστωτικά ιδρύµατα της χώρας µας για

ΕΠΙΛΟΓΗ 33

οπιστία κρατών µε υπερχρεωµένες οικονοµίες. Στην Ευρώπη οι φόβοι ότι οι οικονοµίες ορισµένων χωρών, όπως της Βρετανίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Ελλάδας και της Ιρ-λανδίας, είναι υπερβολικά εκτεθειµέ-νες στον κίνδυνο υποβάθµισης τους χρέους τους πυροδότησαν πωλήσεις ευρωπαϊκών µετοχών. Δοκιµάζεται επίσης και η αξιοπιστία του ευρώ., το οποίο από τα 1,508 δολάρια την 1η Δεκεµβρίου έπεσε ως τα 1,40.

Την τύχη του δολαρίου θα καθο-ρίσουν οι επόµενες συνεδριάσεις της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ. Ένα χρόνο πριν, ο πρόεδρος της Fed Μπεν Μπερνάνκε είχε οδηγήσει το τραπε-ζικό σύστηµα σε έναν πρωτόγνωρο κόσµο, τον κόσµο των σχεδόν µηδε-νικών επιτοκίων και των άλλων ανορ-θόδοξων µέτρων, όπως αυτό της «πο-σοτικής χαλάρωσης». Με αποτέλεσµα από τότε να πληµµυρίσει µε ρευστό κάθε χαραµάδα του χρηµατοπιστωτι-κού συστήµατος των ΗΠΑ.

Από τον Δεκέµβριο του 2008 ως σήµερα τα επιτόκια παραµένουν στα ίδια µηδενικά επίπεδα και συνοδεύο-νται σε κάθε συνεδρίαση της Fed από τη φράση ότι θα παραµείνουν σε αυτά τα επίπεδα «για ορισµένο διάστηµα», δηλαδή για το επόµενο εξάµηνο. Η ιδι-αιτέρως χαλαρή νοµισµατική πολιτική της Fed έβγαλε από τη βαθιά και διετή ύφεση την αµερικανική οικονοµία.

Οι επικριτές του κ. Μπερνάνκε

ισχυρίζονται όµως ότι αν η Fed συ-νεχίσει να πληµµυρίζει τον κόσµο µε δολάρια, θα οδηγήσει σε µια νέα κρί-ση δολαρίου,. Προειδοποιούν ότι το carry trade του δολαρίου όσο περισ-σότερο διαρκέσει και όσο ευρύτερες διαστάσεις πάρει τόσο µεγαλύτερη φούσκα στις τιµές των αξιών θα δη-µιουργήσει και τόσο ισχυρότερο θα είναι το κραχ που θα προκληθεί όταν αυτή ξεφουσκώσει.

Η λογική του carry trade είναι απλή: Οι µεγάλοι επενδυτές, όπως τα hedge funds, δανείζονται χρήµα σε δολάρια, πληρώνοντας τα χαµηλά επιτόκια στην αγορά του δολαρίου. Το δανεικό αυτό χρήµα χρησιµοποιεί-ται για την αγορά αξιών µε υψηλότε-ρες αποδόσεις, όπως νοµίσµατα που έχουν υψηλότερα επιτόκια ως το πε-τρέλαιο, τον χρυσό, τις µετοχές και τα οµόλογα αναδυόµενων αγορών και άλλες πιο ριψοκίνδυνες τοποθετήσεις.

Η σ τρατηγ ική αυτή αποφέρει κέρδη κατά δύο τρόπους. Οι απο-δόσεις των αξιών που αγοράζονται συν τα κέρδη που κλειδώνονται από την αλλαγή στο νόµισµα στο οποίο οι επενδυτές δανείζονται. Επηρεά-ζει επίσης την αξία του νοµίσµατος στο οποίο γίνεται ο δανεισµός των κεφαλαίων. Οι επενδυτές που έχουν δανειστεί σε δολάρια πρέπει να τα πουλήσουν για να τοποθετηθούν σε άλλες αξίες, µε συνέπεια περαιτέρω υποχώρησή του δολαρίου. .

ΘΕΛΕΙ ΠΡΟΣΟΧΗ!

Κρίσιµο για την ελληνική οικονοµία θα είναι το 2010, κατά το οποίο η µεγάλη πρόκληση για την Ελλάδα είναι να ανακτήσει την αξιοπιστία της στις διεθνείς αγορές. Αυτά τόνισε ο πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας, Βασίλης Ράπανος (δεξιά), ενώ ο διευθύνων σύµβουλος, Απόστολος Ταµβακάκης, προσδιόρισε τους στόχους της τράπεζας στην ενίσχυση της ηγετικής παρουσίας της στην Ελλάδα και του περιφερειακού της ρόλου στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, την ενίσχυση της κεφαλαιακής της βάσης µε αποδοτικότερη αξιοποίηση του ενεργητικού της και την προσέλκυση καταθέσεων από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

την άντληση κεφαλαίων. Ελπίζουν οι Έλληνες τραπεζίτες ότι οι ρυθµιστι-κές αρχές θα δώσουν περιθώριο δύο ίσως και τριών ετών για να ξεκινήσει η εφαρµογή πιο απαιτητικών κανόνων αναφορικά µε την κεφαλαιακή επάρ-κεια των τραπεζών. Στηρίζουν την αι-σιοδοξία τους σε δηλώσεις Ευρωπαί-ων αξιωµατούχων που συµµετέχουν στην «Επιτροπή της Βασιλείας για την εποπτεία των τραπεζών» οι οποίες αναφέρουν ότι η έναρξη της µετα-βατικής περιόδου σε πιο αυστηρούς κανόνες πιθανόν να γίνει το 2012 ή το 2013. Ακόµα και αυτό όµως ανα-µένεται να κριθεί µέσα στο επόµενο εξάµηνο µε βασική προϋπόθεση κα-τά πόσον θα περιοριστεί ο ρόλος της ΕΚΤ στη χρηµατοδότηση του συστή-µατος. Σήµερα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξακολουθεί να είναι ο βασι-κός «αιµοδότης» των εµπορικών τρα-πεζών. Κεφάλαιά ύψους 750 δισ. ευ-ρώ από την ΕΚΤ κατευθύνθηκαν στα ταµεία των τραπεζών. Στην τελευταία δηµοπρασία δανείων 12µηνης διάρ-κειας, τον Δεκέµβριο, χορήγησε 96,9 δισ. ευρώ σε 224 τράπεζες. Από αυτά περίπου 3,5 δισ. ευρώ κατευθύνθη-καν στο ελληνικό τραπεζικό σύστηµα.

Παιχνίδι νοµισµάτων

Με το τέλος του 2009, οι επεν-δυτές σε όλον τον κόσµο έκλεισαν τα βιβλία τους σε ένα περιβάλλον γεµάτο ανησυχίες για την πιστοληπτική αξι-

34 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Χρηµατοδότηση

Παιχνίδι υψηλών απαιτήσεων

Οι ελληνικές τράπεζες αναγνωρίζοντας την κρισιµότητα της οικονοµικής συ-γκυρίας, θα προσπαθήσουν το 2010 να διαχειριστούν το σύνολο των ληξιπρό-θεσµων πελατών τους, µε δεδοµένο το ευνοϊκότερο προς τους οφειλέτες αυτούς διαµορφούµενο ρυθµιστικό πλαίσιο, καθώς και να ενισχύσουν τη ρευστότητα στην αγορά, παρέχοντας τραπεζικά προϊόντα που αφορούν συγκεκριµένα πλά-να ανάπτυξης και εξορθολογισµό των ανισορροπιών της, έργο δύσκολο αλλά όχι αδύνατο.

Από τους ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΖΟΠΟΥΝΙΔΗ και ΧΡΗΣΤΟ ΛΕΜΟΝΑΚΗ*

ΕΠΙΛΟΓΗ 35

Η τρέχουσα οικονοµική συ-

γκυρία διαµορφώνει νέες καταστάσεις στο τοπίο των πιστωτικών ιδρυµάτων της χώ-ρας µας. Οι πρόσφατες εξελίξεις στο Χρη-µατιστήριο Αθηνών, όταν καταγράφηκαν σηµαντικές απώλειες στις τιµές µετοχών των εισηγµένων τραπεζών, αποδεικνύουν πως τα µακροοικονοµικά δεδοµένα της χώρας µας παρασύρουν ακόµα και υγι-είς από µικροοικονοµική άποψη µετοχές, όπως είναι αυτές των ελληνικών πιστωτι-κών ιδρυµάτων. Παρά ταύτα, ακόµα και µε τα σηµερινά δεδοµένα, οι προοπτικές των τραπεζών δεν ήταν ούτε είναι αρνητικές. Οι ελληνικές τράπεζες έχουν αντλήσει, κα-τά το τελευταίο διάστηµα, σηµαντικά ποσά από τις κεφαλαιαγορές και έχουν αυξήσει τα κεφάλαιά τους, διαθέτοντας ρευστότητα και αποδεικνύοντας παράλληλα πως δεν αντιµετωπίζουν ασύµµετρα µεγάλους κιν-δύνους, λαµβάνοντας υπόψη την τρέχουσα οικονοµική κατάσταση.

Επιπλέον τo 2009, που χαρακτηρίστηκε από τον περιορισµό της πιστωτικής επέ-κτασης σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, λόγω και των επιπτώσεων της χρηµατοοι-κονοµικής κρίσης, το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα απέδειξε τη σταθερότητά του. Ο φόβος των ανοιγµάτων στην Ανατολική Ευ-ρώπη σε συνδυασµό µε τα αποτελέσµατα της κρίσης, η οποία άρχισε να εµφανίζεται ουσιαστικά στη χώρα µας από τον Μάρ-τιο του 2009 και έπειτα, προδιέγραψαν ένα δύσκολο οικονοµικό περιβάλλον, που δεν άφησε ανεπηρέαστη και την ελληνι-κή οικονοµία. Οι τράπεζες αντέδρασαν µε απόλυτα υγιή αντανακλαστικά, παρέχοντας πιστώσεις σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, µε αυστηρότερα όµως κριτήρια και µεγα-λύτερη προσοχή στην αξιολόγηση των κρι-τηρίων χορηγήσεων. Συνέχισαν να παρέ-χουν πίστωση, όµως, σε περιβάλλον µιας «αβέβαιης» αγοράς, που δηµιουργήθηκε κυρίως από τις πιέσεις στα εισοδήµατα και, κατά γενική οµολογία, µε χαµηλότε-ρα επίπεδα πιστοληπτικής ικανότητας των δανειοδοτούµενων, φυσικών και νοµικών προσώπων, τόσο στο σύνολό τους, όσο και σε κάθε τοµέα δραστηριότητας ξεχωρι-στά. Η εκτίµηση για µια σηµαντική αύξη-

ση έως και στο 10% των ληξιπρόθεσµων δανείων επιχειρήσεων και νοικοκυριών για το 2009, επέρχεται σχεδόν ως φυσική απόρροια των παραπάνω και χαρακτηρίζει σε σηµαντικό βαθµό την ανάσχεση στην πιστωτική επέκταση.

Στοχευµένα προϊόντα

Η περίοδος που διανύουµε εντάσσεται στην καρδιά της οικονοµικής κρίσης για την Ελλάδα, η οποία παρά τα έντονα χαρα-κτηριστικά της, εξώθησε αρκετές από τις τράπεζες να συµπεριλάβουν στοχευµένα τραπεζικά προϊόντα, µε έµφαση στις ιδιαί-τερες ανάγκες των οφειλετών τους. Αρκε-τές τράπεζες προσέφεραν λοιπόν, επιλογές δανείων καταναλωτικής πίστης, µε σκοπό τη συγκέντρωση οφειλών πιστωτικών καρ-τών και λοιπών δανείων από άλλα πιστωτι-κά ιδρύµατα και την αποπληρωµή τους µε προνοµιακούς όρους της αγοράς. Τα προϊ-όντα αυτά που εµφανίστηκαν στην αγορά καινοτόµησαν σε σχέση µε τα αντίστοιχα κατά το προηγούµενο διάστηµα, ως προς την παροχή ενός δώρου µε τη λήψη του δανείου, όπως συνέβαινε παλαιότερα µε τα στεγαστικά δάνεια.

Επιπλέον, ορισµένες τράπεζες προέβη-σαν και σε παροχή υπηρεσιών Υγείας στους πελάτες τους, σε συνεργασία µε ιδιωτικά ια-τρικά κέντρα και νοσοκοµεία, µε συµβολικό κόστος, ως επιβράβευση της χρήσης των κα-ταθετικών και χορηγητικών προϊόντων τους, κυρίως πιστωτικών καρτών, ενισχύοντας και τον κλάδο των τραπεζοασφαλειών (bank-assurance), που αναµένεται εκ των πραγµά-των να αναπτυχθεί περαιτέρω κατά τα επό-µενα χρόνια.

Η σταδιακή αποκλιµάκωση του επιτο-κίου αναφοράς της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας /ΕΚΤ στο 1% από τις 13-05-09, από 3,25% το 2008, έδωσε πραγµατική ανάσα στους δανειολήπτες, των οποίων τα δάνεια εκτοκίζονται µε σταθερό επιτό-κιο συνδεδεµένο µε το βασικό παρεµβατι-κό της ΕΚΤ. Το ίδιο όµως συνέβη και µε τα επιτόκια Euribor 1, 2 και 3 µηνών, τα οποία κατέγραψαν σταδιακή αποκλιµάκωση από τις αρχές του 2009, κινούµενα σε επίπεδο

Το σίγουρο είναι ότι η ελ-ληνική µικρο-µεσαία επιχει-ρηµατικότητα εισέρχεται σε µια ακόµη δυσκολότερη οικονοµικά περίοδο το 2010 και ενδε-χοµένως και το 2011.

*Ο Κ. Ζοπουνίδης είναι δι-ευθυντής του Εργαστηρίου Συστηµάτων Χρηµατοοικονο-µικής Διοίκησης του Πολυτε-χνείου Κρήτης και ο Χ. Λεµο-νάκης, υποψήφιος διδάκτο-ρας, µέλος του Εργαστηρίου Συστηµάτων Χρηµατοοικονο-µικής Διοίκησης του Πολυτε-χνείου Κρήτης.

36 ΕΠΙΛΟΓΗ

0,466%, 0,578% & 0,718%, αντίστοιχα στις 27-11-09. Για τα τραπεζικά προϊόντα που επικεντρώθηκαν στα δάνεια κατανα-λωτικής πίστης, υπήρξε σαφής στροφή των τραπεζών στην ενίσχυση των εξασφα-λίσεων τους, µε παροχή εµπράγµατων δι-ασφαλίσεων εκ µέρους των πελατών τους. Υστέρηση παρουσιάστηκε και στα δάνεια αγοράς νέων αυτοκινήτων, κυρίως λόγω και των εξελίξεων στον τοµέα της απόσυρ-σης. Στο ίδιο µοτίβο και οι δανειοδοτήσεις στη στεγαστική πίστη, οι οποίες λόγω της αισθητής ανάσχεσης στην αγορά των ακι-

BANKING Χρηµατοδότηση

νήτων κι εν γένει στην οικοδοµή, υποχώ-ωρησαν κάθετα το 2009.

Επιχειρηµατικά δάνεια

Στον τοµέα των επιχειρηµατικών δανεί-ων τα πράγµατα κινήθηκαν σε δυσκολότερο µοτίβο, καθώς η ασφυξία της αγοράς από τον συνεχώς αυξανόµενο όγκο ακάλυπτων µεταχρονολογηµένων επιταγών διαµόρφω-σε ένα δύσκολο πλαίσιο προσαρµογής των τραπεζών στα δεδοµένα της κρίσης. Υπήρξαν τράπεζες που προχώρησαν σε λήψη φθηνών δανείων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επεν-δύσεων, παρέχοντας στη συνέχεια κεφάλαια κίνησης µε χαµηλά επιτόκια σε επιχειρήσεις µε θετικές οικονοµικές επιδόσεις ή ακόµη και σε εκείνες µε τις οποίες διατηρούσαν καλή πελατειακή σχέση. Από την άλλη πλευ-ρά, η ελληνική µικροµεσαία επιχείρηση το 2009 συνάντησε µεγάλη δυσκολία στο να χρηµατοδοτήσει την ανάπτυξή της, ενώ σε ορισµένες περιπτώσεις παρουσίασε εγγενή αδυναµία να καλύψει ακόµη και τις τρέχου-σες υποχρεώσεις και τα λειτουργικά της έξο-δα. Παράλληλα, η δυσκολία είσπραξης των απαιτήσεων, σε συνδυασµό µε το άναρχο και ανεξέλεγκτο πεδίο της µεταχρονολογηµένης επιταγής, επέτειναν το πρόβληµα, δηµιουρ-γώντας εκρηκτικές καταστάσεις στην αγορά. Χαρακτηριστικό παράδειγµα των παραπάνω είναι και η στροφή αρκετών τραπεζών στη λήψη επιπλέον εµπράγµατων διασφαλίσεων (π.χ.: προσηµειώσεις ακινήτων των πελατών τους), ακόµη και για τη διατήρηση των υπαρ-χόντων πιστοδοτικών ορίων, πελατών που χρηµατοδοτούσαν αποκλειστικά µε προεξό-φληση επιταγών.

Η επόµενη µέρα

Από µέρους των τραπεζών, οι όροι και τα κριτήρια χρηµατοδότησης αναµένεται να παραµείνουν αυστηρά, ενδεχοµένως και να ενταθούν το 2010, λόγω της υιοθέτησης του σχεδίου νόµου για την ενίσχυση της ρευστότητας της αγοράς που προβλέπει ιδι-αίτερα ευνοϊκούς όρους για τους οφειλέτες των τραπεζών. Οι εγκρίσεις κάθε είδους δα-νειοδοτήσεων θα υπόκεινται, στο εξής, σε ακόµη αυστηρότερο έλεγχο, λαµβάνοντας υπόψη την πραγµατική δανειακή επιβάρυν-ση του οφειλέτη, καθώς και την πιστοληπτι-κή του συνέπεια (π.χ.: στην καταναλωτική και στεγαστική πίστη). Δάνεια θα παρέχο-νται γενικά στους οφειλέτες εκείνους που αποδεδειγµένα είναι φερέγγυοι, ενώ και τα

ΤΕΝΤΩΜΕΝΟ ΣΧΟΙΝΙ

Η επιβράδυνση της πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τοµέα εκτιµάται ότι θα συνεχιστεί κατά τους επόµενους µήνες, καθώς η ζήτηση δανείων εξακολουθεί να επηρεάζεται αρνητικά από την εξα-σθένηση της οικονοµικής δραστηριότητας. Αυτά σύµφωνα και µε τις επισηµάνεις του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, στην ενδιάµεση Έκθεση για τη Νοµισµατική Πολιτική (Οκτώβριος 2009), για τις χρη-µατοπιστωτικές εξελίξεις στη χώρα µας. Να σηµειώσουµε εδώ ότι οι µακροοικονοµικές δυσκαµψίες της χώρας, κυρίως τα µεγάλα ελλείµ-µατα (το δηµοσιονοµικό και το έλλειµµα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών) και τα χρέη (το δηµόσιο και το εξωτερικό), κάνουν επι-τακτική την επιτάχυνση των µεταρρυθµίσεων και τον εξορθολογισµό δηµόσιων οικονοµικών.

ΕΠΙΛΟΓΗ 37

Οι τράπεζες σή-µερα καλούνται να χρηµατοδο-τήσουν το 2010 την ιδιωτική οικονοµία της χώρας, µε µια δηµόσια οικονο-µία που βρίσκε-ται σε οριακό σηµείο.

δηλωθέντα οικονοµικά τους στοιχεία θα δι-καιολογούν την ανάληψη της συγκεκριµένης πίστωσης (π.χ.: η µηνιαία δόση δανείου να µην ξεπερνά το 40% των µηνιαίων εσόδων του οφειλέτη). Κυρίως όµως, τα νέα δεδοµέ-να που διαφαίνεται ότι θα ισχύουν στο εξής, είναι απόρροια και της αύξησης των καθυ-στερήσεων, που αποτελούν σήµερα ένα από τα µεγαλύτερα προβλήµατα στους ισολογι-σµούς των τραπεζών, λαµβάνοντας υπόψη και τις αυξηµένες απαιτήσεις του ρυθµιστι-κού πλαισίου για την κεφαλαιακή επάρκεια. Φυσικό επακόλουθο των παραπάνω είναι η ενδεχόµενη ανάσχεση στην κερδοφορία των τραπεζών και το 2010, ως επακόλουθο τόσο της χαµηλότερης ροής χορηγήσεων, καθώς οι όροι χορήγησης θα γίνονται αυστηρότε-ροι σε συνδυασµό και µε την εφαρµογή του σχεδίου νόµου για την ενίσχυση της ρευστό-τητας στην αγορά, αλλά και της σταδιακής

εξάντλησης των µέτρων της ΕΚΤ µε τα οποία χορηγούσε φθηνή ρευστότητα στις ευρωπα-ϊκές τράπεζες. Θετικά για τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις τα σταδιακώς µειούµενα επί-πεδα επιτοκίων των δανειοδοτήσεων. Το σίγουρο είναι όµως ότι η ελληνική µικροµε-σαία επιχειρηµατικότητα εισέρχεται σε µια ακόµη δυσκολότερη οικονοµικά περίοδο το 2010 και ενδεχοµένως και το 2011. Το στοίχηµα της άµεσης και αποτελεσµατικής τιθάσευσης των δηµοσιονοµικών ανισορρο-πιών της χώρας µας, σε συνδυασµό µε την ανάπτυξη διαρθρωτικών µέτρων ενίσχυσης της οικονοµίας, θα αποτελέσει τη βάση για ένα «καλύτερο» οικονοµικά 2011 και για τη συντοµότερη έξοδό µας από την κρίση, η οποία διαφαίνεται ότι θα είναι µεγάλη, πο-λυεπίπεδη και «κοστοβόρα» για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας.

38 ΕΠΙΛΟΓΗ38 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Επικοινωνία τραπεζών

Η εξίσωση των µεριδίωνOι τράπεζες που θα γίνουν πιο τολµηρές στα προϊόντα που θα διαµορφώσουν το 2010, πιο συγκεκριµένες στο κοινό που θα στοχεύουν και πιο ειλικρινείς και ξεκάθα-ρες στην εξέλιξη της εικόνας τους, έχουν – µεσοπρόθεσµα τουλάχιστον – περισσότε-ρες ελπίδες αύξησης του µεριδίου τους στην αγορά.

Η πρόσκαιρη, όπως φ α ί ν ε τ α ι , κ ρ ί σ η

στον ελληνικό τραπεζικό κλάδο του 2009, είναι αλήθεια ότι τάραξε πο-λύ τη σχέση πολλών πελατών µε την τράπεζά τους και σε πραγµατικό και σε επίπεδο perception. Πολλοί ένιω-σαν ότ ι ο µέχρι τώρα συνεργάτης τους κλείνει την πιο δύσκολη στιγµή την κάνουλα χρηµατοδότησης. Άλ-λοι ένιωσαν ότι τόσο καιρό υπήρχε µια εκµετάλλευση, οι περισσότεροι µια ανασφάλεια, αφού και µεγάλοι

παίκτες του πιο κραταιού µέχρι τώ-ρα κλάδου µπήκαν σε αµφισβήτηση. Σε µια ποιοτική έρευνα που είχα πα-ρακολουθήσει µου έχει εντυπωθεί η εικόνα ενός µεσήλικα οικογενειάρχη που µε πολλή αγωνία παρατήρησε: «αγωνιώ γιατί τους έχω εµπιστευθεί το βιος µου». Θα έλεγα λοιπόν ότι η ανασφάλεια, η δυσπιστία και η κα-χυποψία που βγήκαν στην επιφάνεια την περίοδο της κρίσης, προκάλεσαν ένα νέο µοίρασµα στην τράπουλα της τραπεζικής αγοράς µε µετακίνηση ση-

µαντικών καταθέσεων και έκαναν πιο «ώριµους» πολλούς πελάτες. Κάποιες µεγάλες ιδιωτικές τράπεζες βγήκαν µε πληγωµένη εικόνα και µερίδιο, οι θεωρούµενες «κρατικές» ενισχύθη-καν από την κατάσταση και οι µικρές είτε έχασαν σηµαντικά µερίδια, είτε βρήκαν την ευκαιρία να αποκτήσουν µερίδια τα οποία θα φανεί κατά πόσο

*business development manager της Euro RSCG Athens

Από τον ΤΑΚΗ ΘΕΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟ*

ΕΠΙΛΟΓΗ 39

είναι ευκαιριακής προέλευσης ή αν µπορούν να τα διατηρήσουν.

Συνεπώς θα έλεγα ότι σε σχέση µε άλλες εποχές η ανάγκη βελτίωσης ή επαναπροσδιορισµού της εικόνας αρκετών τραπεζών είναι όχι µόνο χρήσιµη αλλά και αναγκαία. Αυτό µπορεί να γ ίνει µε χρήση στοιχεί-ων corporate επικοινωνίας. Η ψυχή της µάρκας µιας τράπεζας είναι ένα µείγµα εντυπώσεων που προέρχεται από τα καταστήµατα, το προσωπικό, τα ίδια τα προϊόντα, τη διαφήµιση, τα δηµοσιεύµατα στον τύπο και τη διαχείριση της εταιρικής εικόνας. Το ζητούµενο τώρα πια δεν είναι η δη-µιουργία µιας εντυπωσιακής εικόνας, αλλά η πειστικότητα και η βελτίωση της σχέσης µε τον καταναλωτή. Από την άλλη, για ένα µερίδιο πελατών δεν υπάρχει τίποτε πιο πειστικό από ένα ή πολλά καλά τραπεζικά προϊό-ντα, ικανά να αλλάξουν την εικόνα µιας τράπεζας, υπό την προϋπόθεση ότι η εικόνα της της επιτρέπει να µπει σ την λίσ τα των πιθανών επιλογών του πελάτη. Δεν υπάρχει µία συντα-γή λοιπόν, κάθε τράπεζα έχει διαφο-ρετικές ανάγκες και δυνατότητες στη βελτίωση της εικόνας της, στην προ-ώθηση των προϊόντων της ή και στα

δύο. Θα έλεγα ότι ο ίδιος ο κλάδος συνολικά έχει ανάγκη από βελτίωση της εικόνας του.

Μικρότερο ρίσκο

Όσο η αγορά εξελίσσεται ανταγω-νιστικά, όσο ο καταναλωτής ψάχνεται περισσότερο για το κέρδος του, όσο οι καταστάσεις του δηµιουργούν πιο σύνθετες ανάγκες, όλο και πιο σύν-θετα και εξειδικευµένα προϊόντα θα βρίσκουν αποδοχή. Υπάρχουν πολ-λοί τύποι τραπεζικών πελατών. Από τους πιο αδιάφορους, αµετακίνητους και συντηρητικούς, έως αυτούς που ψάχνονται σε όλα και ρισκάρουν ευ-καιριακά από µικρή ή από µεγάλη ανάγκη. Μη ξεχνάµε ότι και το ίδιο

το τραπεζικό κατάστηµα χάνει τη ση-µασία που είχε όσο το e-banking µει-ώνει τις επισκέψεις, συνεπώς και η ίδια η πώληση κάποιων τραπεζικών προϊόντων αλλάζει. Αν εξαιρέσουµε λοιπόν προϊόντα µε υπόσχεση επιτο-κίου τα οποία φέρνουν πάντα πελάτες αλλά µειώνουν την κερδοφορία των τραπεζών και δεν θα πάψουν να βγαί-νουν περιστασιακά, η ψυχολογία της αγοράς δεν ευνοεί την «κατανάλω-ση» προϊόντων τέτοιας κατεύθυνσης ή προϊόντα υψηλού ρίσκου. Αντίθετα ευνοεί πιο σίγουρες και πιο πρακτικές υποσχέσεις. Πέραν λοιπόν του «οφέ-λους», υπάρχουν και άλλα προϊοντικά σηµεία που οι τράπεζες µπορούν να αναδείξουν. Για παράδειγµα, η προ-στιθέµενη αξία που δηµιουργούν οι συνδυασµοί προϊοντικών καλύψεων µε τραπεζικές και όχι µόνο υπηρεσί-ες, η ευκολία που µπορεί να φέρει ο περιορισµός σε λογαριασµούς, συ-ναλλαγές, κάρτες και τράπεζες, γεν-νούν πιο ενδιαφέρουσες από πλευράς product development ευκαιρίες.Αν, τώρα, συγκρίνουµε τις διαφηµιστικές δαπάνες 1ου 7µήνου 2008 και 2009 θα δούµε ότι ο κλάδος οικονοµικών υπηρεσιών παραµένει ο πρώτος σε δαπάνη κλάδος στην ελληνική αγορά. Παρατηρείται βέβαια µια µείωση αυ-τής της δαπάνης κατά 22%, η οποία προέρχεται όµως από µειώσεις σε όλα τα µέσα. Άρα κανένα µέσο δεν είναι κερδισµένο. Η µείωση βέβαια στην τηλεόραση αγγίζει το -40% και θα έλεγα ότι είναι αναµενόµενη σε µια περίοδο προσπάθειας άµεσης περικοπής σηµαντικών εξόδων των τραπεζών. Θεωρώ όµως ότι είναι κάτι παροδικό που εξελίσσεται παράλλη-λα µε την κρίση. Τα δύο βασικά µέσα θα παραµείνουν η τηλεόραση και οι εφηµερίδες. Αξίζει βέβαια να σηµει-ωθεί ότι, ενώ τα υπόλοιπα τραπεζικά προϊόντα έχουν µείωση δαπάνης, τα καταθετικά προϊόντα, τα επαγγελµατι-κά δάνεια και οι εκστρατείες εικόνας παρουσιάζουν αύξηση σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό 7µηνο. Αυτό νοµίζω δείχνει καλύτερα το πού θα παιχθεί το παιχνίδι των µεριδίων το 2010, αλλά και την ανάγκη διαµόρ-φωσης εικόνας κάποιων τραπεζών.

Η ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑ, Η ΔΥΣΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ Η ΚΑΧΥΠΟΨΙΑ που βγήκαν στην επιφάνεια την περίοδο της κρίσης, προκάλεσαν ένα νέο µοίρασµα στην τράπουλα της τραπε-ζικής αγοράς µε µετακίνηση σηµαντικών καταθέσεων και έκαναν πιο «ώριµους» πολλούς πελάτες.

40 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 41

42 ΕΠΙΛΟΓΗ

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚΗ

Σ - Ε

πεξε

ργασ

ία A

LLM

EDIA

CRE

ATIV

E

ΕΠΙΛΟΓΗ 43

Ο ΚΥΡΙΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΤΗΣ

γίας ώστε να διασφαλίζεται η ακρίβεια του απο-τελέσµατος διαβάθµισης. Χρειάζεται προσοχή γιατί ούτως ή άλλως η απόδοση πιστοληπτικών διαβαθµίσεων αποτελεί από τη φύση της µια πο-λύπλοκη διαδικασία. Για να τη φέρεις σε πέρας πρέπει να χρησιµοποιήσεις και να συνεκτιµήσεις πολλές και διαφορετικές παραµέτρους και σαφώς να διαθέτεις έγκυρες βάσεις δεδοµένων, όπως τα οικονοµικά στοιχεία των επιχειρήσεων, τα στοι-χεία συναλλακτικής συµπεριφοράς τους αλλά και στοιχεία που αφορούν στο επιχειρηµατικό προφίλ τους όπως ο κλάδος στον οποίο δραστηριοποιού-νται, η ποιότητα του µάνατζµεντ και του προσωπι-κού που απασχολούν.

Το να αξιολογείς σωστά τον πιστοληπτικό κίνδυνο που αναλαµβάνεις ήταν ανέκαθεν προαπαιτούµενο

οµαλής ανάπτυξης. Ο παράγοντας αυτός όµως σήµερα αποκτά ακόµη µεγαλύτερη σηµασία δεδοµένου ότι ακό-µα και πάλαι ποτέ κραταιές εταιρείες παρουσιάζονται µέ-σα στο σκηνικό της ύφεσης, αδύναµες να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους. Τι σηµαίνουν αυτά στην πράξη;Αυξηµένο ωράριο εργασίας για εµάς! Αλλά για να απαντήσω στην καρδιά του ερωτήµατός σας, η αλήθεια είναι ότι ακόµα και σε δύσκολες οικο-νοµικές συγκυρίες όπως αυτή που ζούµε σήµερα, η απόδοση πιστοληπτικών διαβαθµίσεων είναι εφικτή. Αρκεί να τηρούνται κάποιοι ουσιαστικοί µεθοδολογικοί κανόνες και κανόνες δεοντολο-

Όπως και να το δει κανείς, το να πετυχαίνεις υψηλή βαθµολογία στις διαδι-κασίες πιστοληπτικής αξιολόγησης είναι προτεραιότητα. Γιατί υψηλή πιστολη-πτική ικανότητα σηµαίνει µεγαλύτερη πρόσβαση σε κεφάλαια στην εσωτερική και διεθνή χρηµατοπιστωτική αγορά και άρα ανάπτυξη. Το ζητούµενο µε άλλα λόγια σε µια δύσκολη οικονοµική συγκυρία όπως η σηµερινή. Την εικόνα στον τοµέα της πιστοληπτικής αξιολόγησης, µια εικόνα αυξηµένης προσοχής, στοι-χείων που µεταβάλλονται πολλές φορές, και µε απρόσµενες ανατροπές σε µι-κρά χρονικά διαστήµατα, µας δίνει ο Νικήτας Κωνσταντέλλος, CEO της ICAP Group. Eίναι η µοναδική ελληνική εταιρεία της οποίας οι πιστοληπτικές αξιο-λογήσεις είναι αναγνωρισµένες από την Τράπεζα της Ελλάδος αλλά και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στα πλαίσια εφαρµογής των οδηγιών της Βασιλείας ΙΙ και του Ευρωσυστήµατος, αντίστοιχα.

OPINION LEADERS #7

ΝΙΚΗΤΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΛΛΟΣ

Συνέντευξη στη ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

EΝΑ ΚΑΘΑΡΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΟ ΘΟΛΟ ΤΟΠΙΟ ΤΟΥ ΠΙΣΤΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΡΙΣΚΟΥ

44 ΕΠΙΛΟΓΗ

OPINION LEADERS #7

Οι επιχειρήσεις όµως που δραστηριοποιούνται στην αγορά είναι από τη φύση τους διαφορετι-κές. Άλλα τα χαρακτηριστικά µίας επενδυτικής εταιρείας και άλλα µίας εµπορικής επιχείρησης. Τι συµβαίνει τότε; Φαντάζοµαι ότι δεν υπάρχει ένα µοντέλο απόδοσης πιστοληπτικών διαβαθµίσεων που ταιριάζει γάντι στο σύνολο της επιχειρηµατι-κότητας. Έτσι δεν είναι;Ακριβώς έτσι. Γιατί πράγµατι η απόδοση πιστο-ληπτικών διαβαθµίσεων δεν µπορεί να βασίζε-ται σε ένα και µόνο πιστωτικό υπόδειγµα, δη-λαδή, σε µια διαδικασία αξιολόγησης η οποία δεν αναγνωρίζει τη «διαφορετικότητα» της αξι-ολογούµενης µονάδας. Αντίθετα, για να µπορέ-σει κάποιος να αποδώσει ακριβείς πιστοληπτι-κές διαβαθµίσεις θα πρέπει να αναγνωρίζει τη διαφορετικότητα αυτή και να χρησιµοποιεί το κατάλληλο πιστωτικό υπόδειγµα ανάλογα µε το µέγεθος, τον τοµέα δραστηριότητας, τη δι-αθεσιµότητα των οικονοµικών στοιχείων κ.λπ. Να σας δώσω ένα παράδειγµα µε βάση τις επιχειρηµατικές δραστηριότητες που αναφέ-ρατε: µια εµπορική εταιρεία δεν θα πρέπει να βαθµολογείται µε τα ίδια κριτήρια που χρησι-µοποιούνται για τη διαβάθµιση µια εταιρείας επενδύσεων ή µιας βιοµηχανικής εταιρείας.

Ευρύτερα, για τις ελληνικές επιχειρήσεις. Ποια η εικόνα τους στο κοµµάτι της πιστοληπτικής ικανό-τητάς τους σήµερα;Δύσκολη όπως όλοι µας γνωρίζουµε. Η πα-γκόσµια χρηµατοπιστωτική κρίση έχει επηρε-άσει την ελληνική επιχειρηµατικότητα έντονα και αρνητικά. Αυτό επιβεβαιώνουν και τα οι-κονοµικά αποτελέσµατα για το 2008 αλλά και η αύξηση της ασυνέπειας των επιχειρήσεων. Να σας πω χαρακτηριστικά ότι η ασυνέπειά τους µε στοιχεία της ICAP Group την περίοδο Ιουλίου 2008-Ιουλίου 2009 αυξήθηκε 44% σε σχέση µε τη µέση ασυνέπεια για την πενταετία 2003-2007 (Ποσοστό Ασυνεπών Επιχειρήσε-ων Ιούλιος 2008-Ιούλιος 2009: 4,63%, Μέσο Ποσοστό Ασυνεπών Επιχειρήσεων 2003-2007: 3,21%). Και δεν είναι µόνον αυτά. Να σας πως επίσης ότι οι εταιρείες των οποίων η πιστο-ληπτική ικανότητα υποβαθµίστηκε ήταν κατά 36% περισσότερες σε σχέση µε εκείνες των οποίων η πιστοληπτική ικανότητα αναβαθµί-στηκε την πενταετία 2003-2007.

Εικόνα, που κατά τη γνώµη σας πότε να αναµέ-νουµε να βελτιωθεί;Κοιτάξτε, κλάδοι όπως η υγεία, τα τρόφιµα,

κ.ά. εκτιµώ ότι θα αρχίσουν να ανακάµπτουν πιο σύντοµα σε σχέση µε κλάδους οι οποίοι σχετίζονται µε την οικοδοµική δραστηρι-ότητα, το real estate καθώς και κλάδους οι οποίοι εµφανίζουν υψηλή εξάρτηση από το τραπεζικό σύστηµα και τις χρηµατοδοτήσεις καθώς οι τράπεζες θα κινηθούν το ίδιο συ-ντηρητικά και το 2010. Δίνοντας δηλαδή µε-γάλη προσοχή στις χρηµατοδοτήσεις τους.

Κάτι άλλο τώρα. Με την ύφεση, κ. Κωνταντέλλο, είδαµε αλλαγές ισορροπιών ανάµεσα στην αγορά διαχείρισης πιστοληπτικού κινδύνου και τις σχέ-σεις της µε τις επιχειρήσεις αξιολόγησης;Κοιτάξτε, σε τοπικό επίπεδο δεν υπήρ-ξαν σηµαντικές αλλαγές καθώς η ελληνική αγορά περιορίζεται στις αξιολογήσεις επι-χειρήσεων και λιγότερο στις αξιολογήσεις σύνθετων χρηµατοοικονοµικών προϊόντων. Αυτό που πρακτικά συνέβη στη χώρα µας ήταν ότι η πιστωτική κρίση και η ύφεση που ακολούθησε, ανέδειξε τη µέτρηση και διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου ως σηµαντική προτεραιότητα των διοικήσεων των εταιρειών και ως το καταλληλότερο µέσο για την προστασία της ρευστότητάς τους. Στα πλαίσια αυτά οι επιχειρήσεις ανα-ζήτησαν εταίρους µε γνώση και ικανότητα να τις υποστηρίξουν στις προσπάθειές τους για την αναβάθµιση των συγκεκριµένων δι-αδικασιών.

Ας περάσουµε στο δια ταύτα. Ποιοι είναι οι κρίσι-µοι παράγοντες για την πιστοληπτική αξιολόγηση µίας επιχείρησης; Τα υγιή οικονοµικά µεγέθη, η επάρκεια κε-φαλαίων, το συγκροτηµένο πλάνο ανάπτυ-ξης, το ικανό και έµπειρο µάνατζµεντ, οι σαφείς και ακριβείς διαδικασίες µέτρησης του πιστωτικού και λειτουργικού της κιν-δύνου. Εάν αυτά τα µεγέθη είναι καλά, τότε θετικές θα είναι και οι επιδόσεις της εται-ρείας κατά τη διαδικασία αξιολόγησης της πιστοληπτικής της ικανότητας. Παρόλα αυ-τά, θέλω να τονίσω ξανά ότι σε οικονοµικές συγκυρίες όπως η σηµερινή χρειάζεται αυ-ξηµένη προσοχή. Ακόµα και υγιείς εταιρεί-ες µπορεί να επηρεαστούν, όχι λόγω δικής τους άµεσης αδυναµίας αλλά λόγω αδυνα-µίας των πελατών τους να ανταποκριθούν µε επιτυχία στην εκπλήρωση των υποχρε-ώσεών τους.

«Στην ποσοτικο-ποίηση του κιν-δύνου α π ό τ ι ς συνεργασίες και στην τακτική πα-ρ α κ ο λ ο ύ θ η σ η των µεταβολών της οικονοµικής κατάστασης του πελάτη αλλά και του ευρύτερου χρηµατοοικονο-µικού περιβάλ-λοντος καθώς και την επικαιροποί-ηση των προβλέ-ψεων βάσει νέων δεδοµένων ανά πελάτη, τα ση-µεία που πρέπει σήµερα να έχει στραµµένη την προσοχή του κά-θε τραπεζικός δι-ευθυντής διαχεί-ρισης κινδύνων.»

ΕΠΙΛΟΓΗ 45

Προσοχή δηλαδή σε στοιχεία που δεν είναι ίσως εµφα-νή µε την πρώτη µατιά στην πορεία µίας επιχείρησης και µπορούν να οδηγήσουν σε ανατροπές.Αυτό ακριβώς!

Στην πράξη για να επιµείνω στο ίδιο θέµα, πως προ-φυλασσόµαστε από αυτές. Τις µελλοντικές ανατροπές εννοώ.Πρέπει ο οργανισµός παροχής πιστοληπτικών αξιολογήσεων να έχει την ικανότητα να παρακο-λουθεί και να ενσωµατώνει έγκαιρα στη διαδικα-σία απόδοσης πιστοληπτικών διαβαθµίσεων τις όποιες µεταβολές παρατηρεί στο οικονοµικό πε-ριβάλλον ή στο περιβάλλον των επιχειρήσεων. Να σας πω λόγου χάρη, τι κάνουµε εδώ στην ICAP. Έχουµε αναπτύξει µια σειρά από διαδικασίες οι οποίες αφορούν στην άµεση επικαιροποίηση των κρίσιµων στοιχείων, που σας είπα προηγουµένως, για την πιστοληπτική αξιολόγηση µίας επιχείρη-

σης, - θυµίζω επάρκεια κεφαλαίων, συγκροτηµένο πλάνο ανάπτυξης, ικανό και έµπειρο µάνατζµεντ κ.λπ. – και ταυτόχρονα σε τακτική βάση παρακο-λουθούµε τα ποσοστά ασυνέπειας των διαφόρων κλάδων της ελληνικής οικονοµίας. Έτσι, είµαστε σε θέση άµεσα, χρησιµοποιώντας τους κατάλλη-λους συντελεστές εξοµάλυνσης, να τροποποιούµε την πιστοληπτική διαβάθµιση που αποδώσαµε σε κάποια επιχείρηση όσο και την πιθανότητα αθέτη-σης υποχρέωσης την οποία η συγκεκριµένη δια-βάθµιση εµπεριέχει.

Μία λαϊκή παροιµία στη χώρα µας αναφέρει ότι «κοντά στο ξερό καίγεται και το χλωρό». Τι σηµαίνει αυτή η πα-ροιµία για την πιστοληπτική αξιολόγηση των επιχειρήσε-ων; Εννοώ σε µία χώρα όπως η Ελλάδα χωρίς ικανοποι-ητική πιστοληπτική αξιολόγηση, πόσο αυτό επηρεάζει και την αντίστοιχη αξιολόγηση των επιχειρήσεων;Είναι δεδοµένο ότι κάπως έτσι συµβαίνει. Δεν

Νικήτας Κωνσταντέλλος

46 ΕΠΙΛΟΓΗ

OPINION LEADERS #7

χρειαζόµαστε αυταπάτες. Γιατί η αξιολόγηση του πιστωτικού κινδύνου αφορά µια σύνθετη διαδικασία η οποία επηρεάζεται από το γενι-κότερο οικονοµικό περιβάλλον στο οποίο µια επιχείρηση λειτουργεί. Αυτό πρακτικά σηµαί-νει ότι ένας φορέας του εξωτερικού θα εµπι-στευθεί ευκολότερα µια επιχείρηση η οποία λειτουργεί σε ένα περιβάλλον το οποίο έχει σταθερότητα, εγγυάται το πλαίσιο ανάπτυξής της και θέτει όρους υγιούς ανταγωνισµού σε σχέση µε ένα περιβάλλον το οποίο αποπνέει µεγαλύτερη αβεβαιότητα. Εποµένως, η πιστο-ληπτική διαβάθµιση µιας χώρας αντανακλάται σε ένα βαθµό και στην πιστοληπτική αξιολόγη-ση των εταιρειών καθώς δυσχεραίνουν οι όροι πρόσβασης των επιχειρήσεων σε κεφάλαια και άρα επηρεάζονται τα αποτελέσµατά τους είτε λόγω των υψηλών χρηµατοοικονοµικών δαπα-νών που καλούνται να καταβάλουν, είτε λόγω υστέρησης στην εκτέλεση των επενδυτικών τους σχεδίων και άρα στην ανάπτυξή τους. Αυ-τά βέβαια δεν σηµαίνουν ότι µία επιχείρηση µε αποδεδειγµένα υψηλή πιστοληπτική ικανότητα είναι «χαµένη από χέρι» επειδή λειτουργεί σε µία χώρα µε «άσχηµο» πιστοληπτικό προφίλ. Το πιστοληπτικό προφίλ αυτής της επιχείρησης επηρεάζεται από το αντίστοιχο της χώρας που λειτουργεί αλλά σαφώς είναι σε θέση να δια-πραγµατευτεί µε καλύτερους όρους την πρό-σβασή της σε κεφάλαια στην τοπική και στη διεθνή χρηµατοπιστωτική αγορά σε σχέση µε άλλες επιχειρήσεις µε χαµηλότερες επιδόσεις πιστοληπτικής ικανότητας.

Ας µείνουµε λίγο ακόµη στα ενδογενή µας προβλή-µατα και συγκεκριµένα σε αυτό το θηρίο που λέγεται δηµόσιο χρέος. Πόσο επηρεάζει την αγορά η άνοδος των ασφαλίστρων κινδύνου για το ελληνικό δηµόσιο χρέος και την πιστοληπτική αξιολόγηση των ελληνι-κών επιχειρήσεων;Η άνοδος των ασφαλίστρων κινδύνου είναι απόρροια της χαµηλής πιστοληπτικής ικανότητας του αντισυµβαλλοµένου και αντανακλά άµεσα την εκτίµηση της αγοράς ότι η χρηµατοδότησή του, άµεση ή έµµεση, εµπεριέχει υψηλότερο κίν-δυνο σε σχέση µε κάποια άλλη χώρα ή επιχείρη-ση. Στην περίπτωση των χωρών, ως κυριότερο φαινόµενο έχουµε την αύξηση του premium µε το οποίο τοποθετούνται οι επενδυτές στις οµο-λογίες που εκδίδουν οι χώρες ώστε να καλυφθεί το υψηλότερο κόστος των ασφαλίστρων κινδύ-νου που καλούνται να καταβάλουν. Αποτέλεσµα να δυσχεραίνονται οι όροι πρόσβασης µιας χώ-

ρας σε κεφάλαια και να επηρεάζεται η επάρκεια των κεφαλαίων της και η ρευστότητά της λόγω των υψηλών χρηµατοοικονοµικών δαπανών που καλεί-ται να καταβάλει.Στην περίπτωση των εταιρειών το παραπάνω γεγο-νός τις επηρεάζει διττά καθώς αφενός αυξάνει το κόστος ασφάλισης τους έναντι των κινδύνων που αναλαµβάνουν, αφετέρου µειώνεται ο αριθµός των αποδεκτών αιτηµάτων για ασφάλιση πιστώσε-ων λόγω του υψηλού κινδύνου που εµπεριέχουν. Τέτοιες καταστάσεις έχουν ως απόρροια τόσο τη µείωση όσο και τη µη επαρκή προστασία της ρευ-στότητας των επιχειρήσεων.

Ας εξειδικεύσουµε τώρα. Πού πρέπει σήµερα να έχει στραµµένη την προσοχή του ένας διευθυντής διαχείρι-σης πιστωτικού κινδύνου µίας τράπεζας, ευρύτερα µίας επιχείρησης;Στην ποσοτικοποίηση του κινδύνου από τις συ-νεργασίες του. Και αυτό είναι το ένα από τα δύο βασικότερα στοιχεία που θα πρέπει το στέλε-χος αυτό να διαχειρίζεται. Τώρα, µε την έννοια της ποσοτικοποίησης εννοούµε τις επιπτώσεις που θα έχει στη ρευστότητα της επιχείρησης ή της τράπεζας η αδυναµία των πελατών τους να ανταποκριθούν στην εκπλήρωση των υποχρεώ-σεών τους. Γνωρίζοντας εκ των προτέρων, µέσω των µηχανισµών που είπαµε νωρίτερα στη συ-ζήτησή µας, τις επιπτώσεις αυτές, µπορούµε να σχεδιάσουµε τις κατάλληλες δράσεις ώστε προ-ληπτικά να προστατευτεί η ρευστότητα της επι-χείρησης και κατ’ επέκταση η ανάπτυξή της. Το δεύτερο στοιχείο στο οποίο θα πρέπει να έχει στραµµένη την προσοχή του ο διευθυντής δια-χείρισης πιστωτικού κινδύνου είναι η τακτική παρακολούθηση των µεταβολών της οικονοµικής κατάστασης του πελάτη και του ευρύτερου χρη-µατοοικονοµικού περιβάλλοντος αλλά και στην επικαιροποίηση των προβλέψεών του βάσει των παρατηρήσεων που προκύπτουν.

Και στο µέλλον; Να περιµένουµε να ενταθεί η ζήτηση υπηρεσιών πιστοληπτικής αξιολόγησης δεδοµένου ότι η χώρα µας τη µεγάλη φουρτούνα της κρίσης θα την περά-σει το 2010 καθώς µε χρονική καθυστέρηση βιώνει τις επιπτώσεις της διεθνούς χρηµατοπιστωτικής κρίσης.Να σας πω. Πιστεύω ότι οι υπηρεσίες πιστοληπτι-κής αξιολόγησης θα αποκτούν ολοένα και µεγαλύ-τερη δυναµική, ενώ εντονότερη θα γίνεται και η απαίτηση για πιο σύνθετες υπηρεσίες όπως αυτές που αφορούν στην αξιολόγηση χαρτοφυλακίων για την τιτλοποίησή τους, την παροχή solicited ratings για επενδυτικούς σκοπούς, κ.λπ.

ΕΠΙΛΟΓΗ 47

Νικήτας Κωνσταντέλλος

48 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 49

Σ υχνά λέγεται πως «όλα αλ-λάζουν και όλα το ίδιο µέ-

νουν» για να περιγραφεί µία ποιοτικά αµετάβλητη κατάσταση. Πόσο ταιριά-ζει, όµως, η περιγραφή αυτή στην παγκόσµια οικονοµία; Γιατί µπορεί ο κίνδυνος της χρηµατοπιστωτικής κρί-σης να µην αποµακρύνθηκε οριστικά, όµως φαίνεται πως σταµάτησε ο οι-κονοµικός κατήφορος που είχαµε έως τα µέσα του 2009. Τι εξελίξεις µπορεί

να περιµένουν επενδυτές και φορολο-γούµενοι µέσα στο 2010;

Η αλήθεια είναι πως το τρίτο τρί-µηνο του 2009 η οικονοµική ύφεση ανακόπηκε και έκτοτε αρκετοί δείκτες βελτιώθηκαν σε ΗΠΑ και ΕΕ ώστε να ενισχυθούν οι προσδοκίες για µία παγκόσµια οικονοµική ανάκαµψη το 2010. Οι αγορές, µάλιστα, προσδο-κούν -όπως προκύπτει από τη συ-µπεριφορά τους- µία οικονοµική ανά-

Οι κυβερνήσεις δανείζονται τεράστια ποσά για να χρη-µατοδοτήσουν ελλείµµατα και χρέος και να στηρίξουν τις οικονοµίες τους που ανακάµπτουν. Οι τράπεζες είναι φει-δωλές στις χορηγήσεις τους φοβούµενες νέα κρίση. Και η πρόσφατη, στο Ντουµπάι, δείχνει πόσο ευάλωτοι είναι οι υπερδανεισµένοι. Το παιχνίδι της ανάκαµψης κρίνεται σε ευαίσθητες ακόµη ισορροπίες.

Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣελλοχεύει πάντα ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ

Από τον ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ

ΑΠΟ ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ, ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΑΜΨΗ ΜΕ ΧΡΕΗ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΚΡΙΣΗ

50 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΚΡΙΣΗ

πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης καλά κρα-τεί (110 δισ. δολ νέα ρευστότητα έδωσε πρόσφατα η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπω-νίας), η πιστωτική επέκταση διατηρείται σε πολύ χαµηλά επίπεδα. Οι τράπεζες δεν δανείζουν φοβούµενες νέα κρίση (αποθε-µατοποιούν για να µπορούν να διαγρά-ψουν προβληµατικά δάνεια και να κλεί-σουν µαύρες τρύπες στους ισολογισµούς τους) και όσο χρήµα κυκλοφορεί έχει ως προορισµό τις αγορές. Εξ ου και το ράλι σε όλες σχεδόν τις αγορές µετοχών, εµπο-ρευµάτων και πολύτιµων µετάλλων (εξαι-ρούνται τα µακροχρόνια οµόλογα).

Αντίτιµο τα χρέη

Το αντίτιµο αυτών των δηµοσιονοµι-κών και νοµισµατικών ενισχύσεων προς το ιδιωτικό χρηµατοπιστωτικό κύκλωµα και τις αγορές είναι ο δηµοσιονοµικός εκτροχιασµός πολλών µεγάλων οικο-νοµιών και η φούσκα των αγορών που µπορεί ανά πάσα στιγµή να σπάσει ενό-σω αρχίζει η οικονοµική ανάκαµψη. Σε κάθε περίπτωση, τα πρωτοφανή µαζικά δηµόσια ελλείµµατα σε ΗΠΑ και ΕΕ ση-µαίνουν βραδύτερη και αναιµική ανά-καµψη, αύξηση κρατικών χρεών και δυ-σκολίες δηµόσιου δανεισµού (βλ δυνητι-κή αύξηση επιτοκίων). Μόνον στις ΗΠΑ υπολογίζεται πως µεταξύ 2009 και 2012, το νέο δηµόσιο χρέος που θα δηµιουρ-γηθεί θα ισοδυναµεί µε ό,τι επωµίστηκε το αµερικανικό έθνος ως υποχρέωση τα 234 πρώτα χρόνια της ύπαρξής του. Εκτιµάται πως την προσεχή δεκαετία οι ΗΠΑ θα προσθέσουν άλλα 13 τρισ. δολ στο δηµόσιο χρέος τους, όσο δηλαδή το ΑΕΠ της χώρας. Ήδη, φέτος, το δηµόσιο έλλειµµα σειράς αναπτυγµένων οικονο-µιών κυµαίνεται από 8% ως 13% του ΑΕΠ τους! Όµως, όπως γνωρίζουµε και από την Ελλάδα, ο δηµόσιος δανεισµός κάθε χώρας ξεπερνά κατά πολύ το έλ-λειµµά της αφού καλύπτει υποχρεώσεις του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα και εξυ-πηρέτηση δανείων που λήγουν και αδυ-νατεί να αποπληρώσει µε ίδιους πόρους. Έτσι, λοιπόν, εκτιµάται πως µόνον το 2010 οι ΗΠΑ θα πρέπει να δανειστούν 5 τρις. δολ για τον σκοπό αυτό, ή 96 δις εβδοµαδιαίως! Στην Ευρωζώνη οι εκτι-µήσεις µιλούν για εκδόσεις οµολόγων το 2010 µε τα οποία οι κυβερνήσεις θα χρηµατοδοτήσουν ελλείµµατα και χρέος

πτυξη κοντά στο 5%, εξέλιξη αρκετά θεα-µατική εφόσον υλοποιηθεί, καθώς για το 2009 οι τελευταίες εκτιµήσεις µιλούν για µείωση του παγκόσµιου προϊόντος 1,2%. Ήδη στις ΗΠΑ για το τέταρτο τρίµηνο του 2009 εκτιµάται ο ρυθµός ανάπτυξης να διατηρηθεί στο 3% του τρίτου τριµήνου µε συνεχή πρόοδο στην αγορά ακινήτων, αυτοκινήτων και τη βιοµηχανία. Όµως, ο ίδιος ο πρόεδρος της Fed, Μπεν Μπερνάν-κε, δήλωσε πρόσφατα ότι «ακόµη έχουµε πολύ δρόµο να διανύσουµε πριν σιγου-ρευτούµε ότι θα είναι διατηρήσιµη η ανά-καµψη της αµερικανικής οικονοµίας». Που οφείλεται αυτή η αβεβαιότητα δεδοµένων των ποταµών χρήµατος που έχουν διοχε-τευθεί στις τράπεζες και τις αγορές για να τονωθεί η ανάκαµψη; Η αβεβαιότητα οφεί-λεται στο ότι, ενώ µε τεχνικούς καθαρά όρους αρκετές αναπτυγµένες οικονοµίες έχουν αρχίσει να ανακάµπτουν, η τραπε-ζική κρίση δεν έχει ακόµη ξεπεραστεί, η εµπιστοσύνη δεν έχει επιστρέψει στις αναπτυξιακές δυνατότητες της πραγµατι-κής οικονοµίας και µία διεθνής δηµοσιο-νοµική κρίση βρίσκεται προ των πυλών. Η πρόσφατη κρίση στο Ντουµπάϊ – το οποίο µοιάζει µε µία µεσανατολική Ισλανδία – ήλ-θε να πιστοποιήσει τη βασιµότητα των επι-σηµάνσεων αυτών και ειδικότερα πόσο ευ-άλωτοι παραµένουν όσοι (κράτη, τράπεζες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά) βαρύνονται µε υψηλά χρέη, προκαλώντας ρίγη κάθε τόσο στους επενδυτές. Ευρωπαϊκές, αµερι-κανικές και βρετανικές τράπεζες είναι εκτε-θειµένες στην κρίση του Ντουµπάϊ και σε πολλές άλλες περιοχές του κόσµου υποψή-φιες για κρίση. Γι’ αυτό και χρειάζεται προ-σοχή όταν µιλάµε για ανάκαµψη, να έχουµε κατά νου τις απρόσµενες επιπτώσεις ενός νέου (πάντα πιθανού) χρηµατοπιστωτικού ατυχήµατος ικανού να πυροδοτήσει νέα κρίση και ύφεση αλά Lehman Brothers. Το Ντουµπάϊ υπήρξε θύµα της υπερβολικής ρευστότητας και κερδοσκοπίας που, όπως σε Ιρλανδία, Ισλανδία ή µε την αγορά των subprime στις ΗΠΑ, προκαλεί φούσκες στις αγορές πλήτττοντάς τις ανεπανόρθωτα όταν ξεφουσκώνουν. Ο κίνδυνος αυτός είναι που υποχρεώνει τις διεθνείς νοµισµατικές αρχές να διατηρούν χαµηλά τα επιτόκια και να ρίχνουν νέο χρήµα σε τράπεζες και αγο-ρές προκειµένου να αποτρέψουν τη συνέ-χιση του αποπληθωρισµού και ένα ντόµινο χρεοκοπιών λόγω χρεών. Όµως, παρότι η

Μόνο το 2010 οι ΗΠΑ θα πρέπει να δανειστούν

5 τρισ. δολάρια για να καλύψουν υποχρεώσεις του

δηµοσίου και αναχρηµατοδότηση

δανείων που λήγουν. Στην Ευρωζώνη οι

εκτιµήσεις µιλούν για εκδόσεις οµολόγων

µε τα οποία οι κυβερνήσεις θα

χρηµατοδοτήσουν ελλείµµατα και χρέος

που θα πλησιάζουν το 1 τρισ. ευρώ. Που θα βρεθούν τα λεφτά

αυτά και πόσο θα στοιχίσουν στους

φορολογούµενους;

ΕΠΙΛΟΓΗ 51

ΘΑ ΑΡΓΗΣΟΥΜΕ ΛΙΓΟ ΑΚΟΜΗ, ΑΛΛΑ ΘΑ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΟΥΜΕ

Ο ίδιος ο πρόεδρος της Fed, Μπεν Μπερ-νάνκε, δήλωσε πρόσφατα ότ ι «ακόµη έχουµε πολύ δρόµο να διανύσουµε πριν σιγουρευτούµε ότι θα είναι διατηρήσιµη η ανάκαµψη της αµερικανικής οικονοµίας». Και αυτό γιατί στην πορεία της η οικονο-µία έρχεται αντιµέτωπη µε αντίθετους ανέ-µους, τη στενότητα χρηµατοδότησης των µικροµεσαίων επιχειρήσεων (οι µεγάλες έχουν πρόσβαση στις χρηµαταγορές και δεν είναι τόσο εξαρτηµένες για τη χρηµα-τοδότησή τους από τις τράπεζες) και των νοικοκυριών καθώς και την υψηλή ανερ-γία, που βάζουν φρένο στην κατανάλωση. Δηλώνει, όµως, αισιόδοξος ότι η αµερικα-νική οικονοµία, µε τον εγγενή δυναµισµό της, θα βγει από την κρίση πιο ισχυρή.

που θα πλησιάζουν το 1 τρις ευρώ. Που θα βρεθούν τα λεφτά αυτά;

Αν κρίνουµε από την επενδυτική µεταστροφή των Κινέζων και Ιαπώ-νων, η χρηµατοδότηση των αµερι-κανικών εκδόσεων οµολόγων δεν πρόκειται πλέον να καλύπτεται τόσο εύκολα όπως στο παρελθόν από ξέ-νες πηγές, εκτός και εάν αυξηθούν οι αποδόσεις τους ώστε να υπερκαλύ-πτεται ο κίνδυνος υποχώρησης του δολαρίου. Συνεπώς, η χρηµατοδότη-ση των αµερικανικών δανειακών ανα-γκών θα πρέπει εφεξής να καλύπτεται ολοένα και περισσότερο από την ίδια τη Fed µε την ηλεκτρονική εκτύπωση πληθωριστικού χρήµατος. Παράγο-ντας που έχει ωθήσει ορισµένους αναλυτές να προειδοποιούν για τον κίνδυνο υπερπληθωρισµού τα επόµε-να έτη στις ΗΠΑ.

Για τους ισχυρούς της Ευρωζώ-νης, σε περίπτωση που η ανάκαµψη αποδειχθεί αναιµική, θα σηµάνει αύ-ξηση στις αποδόσεις για τους επεν-

δυτές και για τους αδύναµους δηµο-σιονοµικά δυσβάστακτο κόστος µε άνοδο των spreads.

Αδύναµες προσδοκίες

Στις συνθήκες που περιγράφη-καν, οφείλει κανείς να λάβει υπόψη του την περιορισµένη δυναµική που µπορεί να έχει η όποια ανάκαµψη της παγκόσµιας οικονοµίας για τους εξής απλούς λόγους: (α) η ισχύς και διάρ-κεια των προγραµµάτων σ τήριξης σταδιακά εξαντλείται και δεν προβλέ-πεται η επέκτασή τους λόγω του δη-µοσιονοµικού προβλήµατος που έχει σωρευτεί, (β) η ανεργία συνεχίζει να αυξάνεται και λογικά θα αυξηθεί στη διάρκεια της προσεχούς διετίας πάνω από 11% ακόµη και εάν υπάρ-ξει ανάκαµψη, γεγονός που σηµαίνει µείωση της αγοραστικής δύναµης των καταναλωτών, (γ) υπάρχει σοβαρό πρόβληµα µε την αµερικανική (και όχι µόνον) αγορά εµπορικών ακινήτων

σε µία περίοδο που η βελτίωση της αγοράς κατοικιών και η αναστολή των κατασχέσεων θεωρείται προσωρινή. Οι τιµές των εµπορικών ακινήτων εί-ναι 33% χαµηλότερες φέτος και 45% κάτω από τα υψηλά τους, ενώ εκτιµά-ται πως υστερούν κατά 55-65% από τα ποσά των υποθηκών τους, εκ των οποίων 1,5 τρις ωριµάζει τα προσεχή έτη χωρίς να δικαιολογεί αναχρηµα-τοδότηση (ένας λόγος που οι τράπεζες είναι απρόθυµες σήµερα να στηρί-ξουν χρηµατοδοτικά τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις). Δεδοµένου ότι οι τά-σεις αυτές λειτουργούν σε µία περίο-δο που οι πραγµατικοί µισθοί µειώ-νονται και οι καταναλωτές µειώνουν δραστικά τα χρέη τους προσπαθώντας να αυξήσουν τις αποταµιεύσεις τους, ο βασικός κινητήρας της οικονοµικής ανάπτυξης, η κατανάλωση, προβλέπε-ται αδύναµη, µην επιτρέποντας στην ούτως ή άλλως εύθραυστη οικονοµι-κή ανάκαµψη να αποκτήσει ορµή και δυναµική µέσα στο 2010.

52 ΕΠΙΛΟΓΗ

Ο πρόεδρος Μπα-ρόζο υπέκυψε τελικά στις πιέσεις του Νικολά Σαρκοζί, αναθέτοντας την εσω-τερική αγορά στον Επίτροπο, Μισέλ Μπαρνιέ. Ο Γάλλος πρόεδρος ήθελε το χαρτοφυλάκιο αυτό προκειµένου να προ-ωθήσει περισσότερες ρυθµίσεις στον χρη-µατοπιστωτικό τοµέα σε κοινοτικό επίπεδο.

ΕΠΙΛΟΓΗ 53

Ανάθεση κορυφαίων οικονοµικών αρµοδιοτήτων σε πιστούς συ-νεργάτες, πρόβλεψη νέων χαρτοφυλακίων προσαρµοσµένων στη σηµερινή πραγµατικότητα, τήρηση ισορροπιών χωρίς να λείψουν κάποια ...ρουσφέτια αλλά και εκπλήξεις! Ό,τι χαρακτηρίζει µε δυο λόγια τις επιλογές του προέδρου της ΕΕ, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο σχετικά µε την κατανοµή των χαρτοφυλακίων στους 26 Επιτρόπους που θα αναλάβουν τα καθήκοντά τους την 1η Φεβρουαρίου.

ΤΟ Μ Ο Ι ΡΑ Σ Μ Α ΤΗΣ ΤΡΑΠΟΥΛΑΣ

Από τον ΝΙΚΟ ΜΠΕΛΛΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ - Η ΝΕΑ ΣΥΝΘΕΣΗ

Π ρόσωπα, τη δρά-

ση των οποίων γνωρίζαµε από την προηγούµενη Κοµισιόν αλλά και νέα αναλαµβάνουν άµεσα να διαχειρι-στούν τα της ΕΕ – αφού προηγου-µένως αξιολογηθεί ατοµικά (κάθε Επίτροπος) και συνολικά από την Ευ-ρωβουλή – σε µία εποχή που, µπορεί µεν οι µεγάλοι της Ευρωζώνης, Γερ-µανία, Γαλλία, Ιταλία να έχουν βγει τεχνικά από την κρίση ήδη από το πε-ρασµένο καλοκαίρι, όµως το σκηνικό στην οικονοµία για να οµαλοποιηθεί θα χρειαστεί ακόµη χρόνος. Ας προ-

σπαθήσουµε όµως να διεισδύσουµε στο µυαλό του προέδρου της Ευρω-παϊκής Επιτροπής και να δούµε το πώς και το γιατί των επιλογών του.

Σε θέσεις-κλειδί οι έµπιστοι

Ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο φύ-λαξε κατά αρχήν τα νώτα του, τοπο-θετώντας δύο από τους πιο στενούς και πισ τούς συνεργάτες του σ την προηγούµενη Κοµισιόν, σε κορυφαία οικονοµικά πόστα. Πρόκειται για τον Ισπανό, Χοακίν Αλµούνια, τον οποίο

µετακινεί από τις οικονοµικές και νο-µισµατικές υποθέσεις στον ανταγωνι-σµό. Από τα δηµόσια ελλείµµατα των κρατών µελών στη µάχη εναντίον των καρτέλ, ο 61χρονος Αλµούνια, που προάγεται σε αντιπρόεδρο θα είναι το νέο φόβητρο των πολυεθνικών. Ο δεύτερος είναι ο Φινλανδός, Όλι Ρεν, ο οποίος µετακινείται από τη διεύρυν-ση στις οικονοµικές και νοµισµατικές υποθέσεις. Είναι ο Επίτροπος που θα αναλάβει τη στενή επιτήρηση της ελ-ληνικής οικονοµίας από τον Φεβρου-άριο, δεδοµένου ότι η ανάληψη των

54 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ - Η ΝΕΑ ΣΥΝΘΕΣΗ

νέων καθηκόντων του συµπίπτει χρο-νικά µε την υπαγωγή της Ελλάδας στο άρθρο 104 παράγραφος 9 (στενή επι-τήρηση των δηµόσιων οικονοµικών). Θεωρείται χαµηλών τόνων και πολύ καλός τεχνοκράτης. Πολλοί λένε ότι η νέα θέση του πάει γάντι σε σχέση µε την προηγούµενη, που ήταν πολιτική.

Υπόσχεση µε αντίκρισµα

Ο πρόεδρος Μπαρόζο είχε υπο-σχεθεί σ την Ευρωβουλή, δυο νέα χαρτοφυλάκια, υπόσχεση που τήρησε

στο ακέραιο. Το πρώτο αφορά την κλι-µατική αλλαγή, την οποία διαχώρισε από το χαρτοφυλάκιο του περιβάλλο-ντος και την έδωσε στη Δανέζα, Κόνι Χέντεγκααρντ, η οποία χειρίζεται τον «φάκελο» και στη Δανία, µια χώρα πρωτοπόρο στην Ευρώπη στην προ-ώθηση της λεγόµενης «πράσινης» ενέργειας. Διέσπασε επίσης σε δύο το χαρτοφυλάκιο δικαιοσύνης και εσωτε-ρικών υποθέσεων, δίνοντας το πρώτο στη Λουξεµβούργια, Βιβιάν Ρέντιγκ και το δεύτερο που είναι πιο σηµα-

Από αριστ.: Μισέλ Μπαρνιέ (Γαλλία): Εσωτερική Αγορά, Υπηρεσίες – πρόεδρος Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο (Πορτογαλία) – αντιπρόεδρος Χοακίν Αλµούνια (Ισπανία): Ανταγωνισµός – αντιπρόεδρος Νέλι Κρους (Ολλανδία): Ψηφιακή Πολιτική, Γκύντερ Έτινγκερ (Γερµανία): Ενέργεια και Όλι Ρεν (Φινλανδία): Οικονοµικές και Νοµισµατικές Υποθέσεις.

ντικό, λόγω της λαθροµετανάστευσης, στη Σουηδή, Σεσίλια Μάλµστροµ. Με τις δύο αυτές κινήσεις, ο κ. Μπαρόζο ανταποκρίνεται σε πάγια αιτήµατα της Ευρωβουλής και µη κυβερνητικών ορ-γανώσεων, να δώσει µεγαλύτερη έµ-φαση στους παραπάνω τοµείς.

Τα «ρουσφέτια»

«Ρουσφέτι» ήταν η ανάθεση της εσωτερικής αγοράς στον Γάλλο Επί-τροπο Μισέλ Μπαρνιέ. Ο κ. Μπαρό-ζο υπέκυψε στις πιέσεις του Νικολά

ΕΠΙΛΟΓΗ 55

Σαρκοζί, ο οποίος ήθελε το χαρτοφυλάκιο προκειµένου να προωθήσει περισσότερες ρυθµίσεις στον χρηµατοπι-στωτικό τοµέα σε κοινοτικό επίπεδο. Η επιλογή αυτή συνάν τησε µεγάλες αν τ ι-δράσεις από την πλευρά των Βρετανών που φοβούνται ότ ι θα πληγεί το City του Λονδίνου. Οι αντιδράσεις κατευνάστηκαν όταν τους υποσχέθηκε ότι θα τοποθε-τήσει Βρετανό γενικό διευ-θυντή, δηλαδή το νούµερο δύο, στην εσωτερική αγορά.

Οι εκπλήξεις

Έκπληξη θεωρε ίτα ι η ανάθεση του χαρτοφυλακί-ου της διεύρυνσης στον Τσέ-χο Επίτροπο, Στέφαν Φουλέ. Δεν έχει να κάνει µε τις ικα-νότητες του κ. Φούλε, είναι νωρίς για να κριθεί, αλλά µε τη χώρα προέλευσής του, διότ ι παραδοσιακά λόγω της σπουδαιότητάς του, το εν λόγω χαρτοφυλάκιο εί-τε δίνεται σε µεγάλη χώρα (Γερµανία-Φερχόιγκεν), είτε σε µικρή αλλά ελεγχόµενη από τις µεγάλες (Φινλανδία-Ρεν). Η Τσεχία σίγουρα δεν είναι µεγάλη χώρα, ενώ οι παλινωδίες στην επικύρωση της Συνθήκης της Λισαβόνας έδειξαν ότι δεν ελέγχεται. Μια εξήγηση που δίνουν στις Βρυξέλλες, είναι ότι µε την ανάθεση της διεύρυν-σης στον Τσέχο Επίτροπο, ο κ. Μπαρόζο ανταποκρίνεται σε αίτηµα του γαλλογερµα-νικού άξονα, να κατεβάσει τα επόµενα χρόνια τον πήχη της περαιτέρω διεύρυνσης, προκειµένου να ενισχυθεί η εµβάθυνση της ΕΕ. Αυτό φυσικά δεν αφορά την Κρο-ατία, η οποία αναµένεται να ενταχθεί το 2011. Δεύτερη έκπληξη είναι η επιλογή του Ρουµάνου Ντάσιαν Σιόλος

γ ια το κολοσσιαίο χαρτο-φυλάκιο της γεωργίας, που διαχειρίζεται πόρους άνω των 40 δισ. ευρώ ετησίως. Ερωτηµατικά προκαλεί το γεγονός ότι µέχρι το τέλος του επόµενου έτους η Κοµι-σιόν θα πρέπει να υποβάλει προτάσεις για την αναθεώ-ρηση της ΚΑΠ από το 2014 και µετέπειτα. Είναι προφα-νές ότι θα ήταν προτιµότε-ρη η επιλογή πιο έµπειρου προσώπου από τις «παλαι-ές» χώρες. Η µόνη εξήγηση είναι ότι ο κ. Μπαρόζο δεν ήθελε ισχυρή προσωπικό-τητα για να ελέγχει ο ίδιος πλήρως τη µορφή της ανα-θεώρησης που θα προταθεί στα κράτη µέλη.

Αναφορικά µε την Ελλά-δα, ο πρωθυπουργός είχε ζητήσει για τη Μαρία Δαµα-νάκη εναλλακτικά ένα από τα χαρτοφυλάκια της ναυτιλίας, της παιδείας και των κοινωνι-κών υποθέσεων. Η χώρα πή-ρε αυτό που ήθελε, περισσό-τερο η κυβέρνηση, λόγω της σπουδαιότητας της ελληνικής εµπορικής ναυτιλίας. Πάντως, θεωρείται µεσαίου βεληνε-κούς χαρτοφυλάκιο, το οποίο δεν προκαλεί συνωστισµό ενδιαφεροµένων. Στην απερ-χόµενη Επιτροπή το είχε ο Μαλτέζος Τζο Μπορζ. Μαζί µε τη ναυτιλία, η κ. Δαµα-νάκη παίρνει και την αλιεία, σηµαντικό χαρτοφυλάκιο για τις βόρειες χώρες, την Ισπα-νία και τη Γαλλία, αλλά όχι για την Ελλάδα.

Την Κύπρια Επίτροπο, Αν-δρούλλα Βασιλείου, η οποία στην απερχόµενη Κοµισιόν είχε την υγεία, ο κ. Μπαρόζο µετακινεί στο µεγάλο σε µέγε-θος και σε αριθµό κοινοτικών υπαλλήλων, αλλα µε µικρή πολιτική εµβέλεια, χαρτοφυ-λάκιο της Παιδείας, του Πολι-τισµού, της Πολυγλωσσίας και της Νεολαίας.

••• Πρόεδρος Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο* (Πορτογαλία)

— Αντιπρόεδρος, Κάθριν Άστον* (Μεγάλη Βρετανία): Ύπατη Εκπρόσωπος (ΥΠΕΞ) ΕΕ

••• Αντιπρόεδρος Αντόνιο Ταγιάνι* (Ιταλία): Βιοµηχα-νία και Επιχειρηµατικότητα

••• Αντιπρόεδρος Χοακίν Αλµούνια* (Ισπανία): Αντα-γωνισµός

— Αντιπρόεδρος Σιµ Κάλας* ( Εσθονία): Μεταφορές

— Αντιπρόεδρος Νέλι Κρους* (Ολλανδία): Ψηφιακή Πολιτική

••• Αντιπρόεδρος Βιβιάν Ρέντινγκ* (Λουξεµβούργο): Δικαιοσύνη, Θεµελιώδη Δικαιώµατα Πολιτών

••• Αντιπρόεδρος Μάρος Σέφκοβιτς* (Σλοβακία): Δι-οίκηση, Θεσµικές Υποθέσεις

— Μαρία Δαµανάκη (Ελλάδα): Ναυτιλία, Αλιεία

— Ανδρούλλα Βασιλείου* (Κύπρος): Παιδεία, Πολιτι-σµός, Πολυγλωσσία, Νεολαία

••• Όλι Ρεν* (Φινλανδία): Οικονοµικές και Νοµισµατι-κές Υποθέσεις

••• Μισέλ Μπαρνιέ (Γαλλία): Εσωτερική Αγορά, Υπη-ρεσίες

— Σεσίλια Μάλµστροµ (Σουηδία): Εσωτερικές Υποθέ-σεις

— Γιοχάνες Χαν (Αυστρία): Περιφερειακή Πολιτική

••• Κάρελ Ντε Χουκτ* (Βέλγιο): Εξωτερικό Εµπόριο

••• Στέφαν Φουλέ (Τσεχία): Διεύρυνση, Πολιτική Γει-τονίας

— Κόνι Χέντεγκααρντ (Δανία): Κλιµατική Αλλαγή

— Γκύντερ Έτινγκερ (Γερµανία) : Ενέργεια

••• Λάζλο Άντορ (Ουγγαρία) : Aπασχόληση, Κοινωνι-κές Υποθέσεις, Κοινωνικός αποκλεισµός

••• Ντάσιαν Σιόλος (Ρουµανία): Γεωργία, Ανάπτυξη Υπαίθρου

— Τζον Ντάλι (Μάλτα): Υγεία, Προστασία Καταναλωτή

— Ρουµιάνα Γέλεβα (Βουλγαρία): Διεθνής Συνεργασία, Ανθρωπιστική Βοήθεια

••• Γιάνους Λεβαντόφσκι (Πολωνία): Προϋπολογι-σµός, Οικονοµικός Προγραµµατισµός

••• Άντρις Πίµπαλγκς* (Λετονια) : Ανάπτυξη

— Γιάνεζ Πότοτσνικ* (Σλοβενία): Περιβάλλον

— Αλγκίρντας Σέµετα* (Λιθουανία): Φορολογία-Τελω-νειακή Ένωση, Καταπολέµηση Απάτης

* ήταν και στην προηγούµενη Επιτροπή

ΟΙ ΝΕΟΙ ΕΠΙΤΡΟΠΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 57

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤO ΧΘΕΣ & ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

AΛΥΤΟ ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟΗ επικαιρότητα δίνει συνεχώς καινούργια αρνητικά µηνύµατα για την πορεία της ελληνικής βιοµηχανίας. Η βιοµηχανική άνοιξη που ξεκίνησε περίπου στα µέσα της δεκαετίας του ’90 και ασθµαίνοντας διατηρήθηκε ως τα µέσα της επόµενης, µεταβλήθηκε και πάλι σε χειµώνα. Τα σηµάδια της δυστοκίας όµως δεν είναι καινούρια. Μετρούν ...σχεδόν έναν αιώνα.

Τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας δεν αφήνουν περιθώρια για αµφιβολία. Ο ήδη χειµαζόµενος ελληνικός βιοµηχανικός τοµέας χτυπήθηκε από την απότοµη µείωση της ζήτησης που έφερε η διεθνής οικονοµική κρίση και στο

εσωτερικό της χώρας αλλά και στις αγορές του εξωτερικού όπου απευθύνονται τα ελληνικά εργοστάσια. Η πτώση των νέων παραγγελιών βρίσκεται περίπου στο 28% κατά το δωδεκάµηνο που καταλήγει στον Οκτώβριο του 2009. Ο δείκτης κύκλου εργασιών στη βιοµηχανία µειώθηκε κατά 23% σε σύγκριση µε το 2008. Τα ποσοστά είναι απογοητευτικά και δείχνουν την υψηλή µεταβλητότητα της βιοµηχανίας στην Ελλάδα. Η βιοµηχανική άνοιξη που ξεκίνησε περί τα µέσα της δεκαετίας του ’90 και ασθµαίνοντας διατηρήθηκε ως τα µέσα της επόµενης µεταβλήθηκε αιφνιδίως και πάλι σε χειµώνα. Η Ελλάδα έφτασε στη φάση της αποβιοµηχάνισης πριν καν ολοκληρώσει τη φάση της εκβιοµηχάνισής της. Για τους ίδιους τους βιοµήχανους και τους µελετητές του χώρου, οι πρόσφατες εξελίξεις δεν αποτελούν έκπληξη. Είναι απόρροια της πρωτοφανούς διεθνούς οικονοµικής κρίσης αλλά και των χρόνιων προβληµάτων που αντιµετωπίζει η βιοµηχανική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Πράγµατι τα σηµάδια της δυστοκίας του ελληνικού βιοµηχανικού τοµέα δεν είναι καινούργια. Μετρούν ήδη πολλές δεκαετίες, σχεδόν έναν αιώνα. Άλλωστε, η Ελλάδα έχασε την ιστορική φάση της βιοµηχανικής επανάστασης που συντελέστηκε στην Αγγλία και τις άλλες – σήµερα αναπτυγµένες – χώρες στο τέλος του 18ου και κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Ας πάρουµε όµως την ιστορία από την αρχή.

58 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΣΑΝ ΠΑΛΙΟ παραµύθι

Η Ελλάδα συνδέθηκε µε τις διαδικασίες της βιοµηχανικής επανάστα-σης µόλις στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, δηλαδή µε χρονική υστέρηση περίπου 100 ετών. Η εκβιοµηχάνιση συνεχίστηκε µε πολύ πιο έντονους ρυθµούς κατά την περίοδο του µεσοπολέµου.

Από τον ΛΟΥΚΑ ΚΑΤΣΩΝΗ

Η µ ικρασ ια τ ική κα τα -

στροφή έφερε νέο αίµα στον ελλαδι-κό χώρο προσφέροντας το άφθονο εργατικό δυναµικό των εισερχόµενων προσφύγων αλλά και µερικά πραγµα-τικά φωτεινά επιχειρηµατικά µυαλά όπως του Πρόδροµου Αθανασιάδη, γνωστότερου ως Μποδοσάκη Αθανα-σιάδη. Εκείνη την εποχή κυριαρχούν ονόµατα όπως του Χρισ τόφορου Κατσάµπα της Πειραϊκής Πατραϊκής, του Νικόλαου Κανελλόπουλου του Τι-τάνα, του Ανδρέα Χατζηκυριάκου της Ηρακλής, αλλά και του Γιώργου Δρά-κου και του Αλέξανδρου Τσάτσου. Ο επόµενος µεγάλος σταθµός της ελλη-νικής βιοµηχανικής ιστορίας δεν ήταν άλλος από τον Δεύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο. Η γερµανική κατοχή µε τις ανάλογες επιτάξεις βιοµηχανικών µο-νάδων πάγωσε κάθε έννοια βιοµηχα-νικής παραγωγής. Στη συνέχεια, αντί να περάσουµε αµέσως στη φάση της

ανασυγκρότησης, η ελληνική βιοµη-χανική παραγωγή, κυρίως λόγω των συνθηκών του εµφυλίου πολέµου, φθάνει το 1950 µόλις στο επίπεδο πα-ραγωγής του 1939, ενώ αντίστοιχα το 1949, η βιοµηχανική παραγωγή της Γαλλίας και της Βρετανίας φτάνει στο 123% της παραγωγής του 1939 και της Ιταλίας αντίστοιχα στο 104%.

Την περίοδο αυτή διαδέχεται µια περίοδος οικονοµικής κρίσης, 1951 -1952, που χαρακτηρίζεται από νέα ύφεση της βιοµηχανικής παραγωγής και παράλληλα κρίση του ισοζυγίου πληρωµών του ελληνικού κράτους. Η κρίση αυτή λειτουργεί ως αφετηρία για την υιοθέτηση από την Ελλάδα µιας νέας οικονοµικής στρατηγικής που στοχεύει στην ουσιαστικότερη ενσωµάτωση του ελληνικού καπιτα-λισµού στην παγκόσµια αγορά (µε την υποτίµηση της δραχµής το 1953 και το νοµοθετικό διάταγµα για την

προστασία του ξένου κεφαλαίου την ίδια χρονιά και άλλα µέτρα φιλελευ-θεροποίησης του διεθνούς εµπορί-ου). Ήδη από το 1953 ο ελληνικός καπιταλισµός εισέρχεται σε µια περί-οδο ταχείας ανάπτυξης, στο πλαίσιο της οποίας, όµως, αποφασιστικό ρό-λο εξακολουθεί να παίζει ο κρατικός οικονοµικός παρεµβατισµός µε έργα υποδοµής, κρατικές επενδύσεις σε βι-οµηχανίες «εθνικής σηµασίας» όπως ο ηλεκτρισµός, η ζάχαρη και τα λιπά-σµατα. Παρά ταύτα στον βιοµηχανικό τοµέα ακολουθήθηκε µια εσωστρε-φής πολιτική µε κύρια χαρακτηρι-στικά τον προστατευτισµό, τηνπαρα-γωγή για την εγχώρια αγορά και την υποκατάσταση των εισαγωγών. Αυτά τα τεχνητά «οικονοµικά θερµοκήπια» συνέβαλαν στη δηµιουργία πολλών προβληµατικών, µη ανταγωνιστικών βιοµηχανικών επιχειρήσεων. Επιπλέ-ον, ο ρόλος της βαριάς βιοµηχανίας

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤO ΧΘΕΣ & ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

ΕΠΙΛΟΓΗ 59

τοµέα. Το αναπτυξιακό άλµα ανακό-πτεται µε την πετρελαϊκή κρίση του 1974. Η περίοδος 1975 – 1979 χα-ρακτηρίζεται από χαµηλούς ρυθµούς ανάπτυξης αλλά πάντως µεγαλύτερους από εκείνους των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Η περίοδος 1980 – 1995, πα-ρά το γεγονός ότι η Ελλάδα προσχω-ρεί το 1981 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι η καθαυτό περίοδος της κρίσης.

Η αξιοποίηση των κοινοτικών πό-ρων από τις κυβερνήσεις της δεκαετίας του 1980 δεν έγινε µε τρόπο παρα-γωγικό. Η Κοινότητα αντιµετωπίστηκε περισσότερο σαν µια δεξαµενή χρη-µάτων που χρηµατοδότησε την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων – και µάλιστα σε πολλές περιπτώσεις µε αδιαφανείς τρόπους – παρά σαν ένας παράγοντας προώθησης της ελληνικής οικονοµίας. Έτσι, κατά τη δεκαετία του 1980 ο µέσος όρος αύξησης του εγχώ-ριου εισοδήµατος στην Ελλάδα ήταν µόλις 1,1% έναντι 3,2% των χωρών της Κοινότητας. Ιδιαίτερα απογοητευτι-κά είναι τα στοιχεία των εκθέσεων της Ευρωπαϊκής Κοινότητας σχετικά µε την συγκριτική ανάπτυξη της Ισπανίας και της Πορτογαλίας έναντι της Ελλάδας. Για παράδειγµα, τα τελευταία 4 χρόνια της δεκαετίας του 1980 οι επενδύσεις µειώθηκαν κατά 18% στην Ελλάδα, ενώ αυξήθηκαν κατά 70% στην Ισπα-νία και κατά 43% στην Πορτογαλία.

Η κατάσταση της ελληνικής βιοµη-χανίας, δυστυχώς, δεν είναι καλύτερη. Σύµφωνα µε τις εκθέσεις της Ευρωπα-ϊκής Κοινότητας της ίδιας περιόδου, η αναδιάρθρωση του βιοµηχανικού τοµέα στην Ελλάδα βρίσκεται στην «παιδική ηλικία». Από τους 45 κύριους βιοµηχανικούς κλάδους µόνον 8 θεω-ρούνται ανταγωνιστικοί, ενώ οι υπό-λοιποι 37 χαρακτηρίζονται ως ασθε-νείς έναντι των οµοειδών κλάδων των άλλων κρατών µελών της Ε.Ε.

Ωστόσο, µετά το 1985 η κερδο-φορία των ελληνικών βιοµηχανικών επιχειρήσεων βελτιώθηκε σηµαντικά. Δεν είναι τυχαίο ότι το πρώτο επιτυ-χηµένο πρόγραµµα σταθεροποίησης πραγµατοποιήθηκε το 1986-87 αλλά η προσπάθεια αυτή ανακόπηκε την περί-οδο 1988-1993. Η άνοδος των µισθών

παρέµεινε πάντοτε περιορισµένος. Στο σύνολο του βιοµηχανικού προ-ϊόντος το µερίδιο των καταναλωτι-κών αγαθών είναι αρκετά πάνω από 50%. Αµελητέο είναι και το ειδικό βάρος της βιοµηχανίας µηχανοκατα-σκευών µε συνέπεια η Ελλάδα µονί-µως να εξαρτάται τεχνολογικά σε µε-γάλο βαθµό από το εξωτερικό. Έτσι, η Ελλάδα βρέθηκε στη µειονεκτική θέση του ουραγού µε συνέπεια να δηµιουργεί βιοµηχανικές µονάδες και κλάδους µε σηµαντική χρονική υστέρηση από τον υπόλοιπο κόσµο,

όταν ήδη είχε χαθεί ο οικονοµικός και τεχνολογικός δυναµισµός τους. Για αυτό η χώρα µας δεν έγινε ποτέ αξιόλογο βιοµηχανικό έθνος.

Από το 1962 η ελληνική οικονο-µία εισέρχεται σε φάση αναπτυξια-κού άλµατος. Κορυφαίο γεγονός της χρονιάς εκείνης δεν είναι άλλο από τη σύνδεση της Ελλάδας µε την τότε ΕΟΚ. Στη δεκαετία που ακολουθεί συντελούνται οι σηµαντικότεροι δι-αρθρωτικοί µετασχηµατισµοί τόσο στο εσωτερικό της οικονοµίας σαν σύνολο όσο και του βιοµηχανικού

Μεγάλοι σταθµοί σε µία µεγάλη πορεία

60 ΕΠΙΛΟΓΗ

τροφοδότησε τη ζήτηση την οποία κλήθηκε να καλύψει σε κάποιο ποσο-στό η εγχώρια βιοµηχανία προσφέ-ροντας αυξηµένα έσοδα στον τοµέα. Επίσης, στην αύξηση της κερδοφορίας συνέβαλε και το γεγονός ότι η αύξηση των τιµών πώλησης των βιοµηχανι-κών προϊόντων εξελίχθηκε ταχύτερα από το ρυθµό αύξησης των τιµών των βασικών συντελεστών παραγωγής. Η διαφορά αυτή «έχτισε» την ανάκαµψη που θα ερχόταν µε καθυστέρηση ακό-µα δέκα ετών.

Αιτία της καθυστέρησης αυτής δεν ήταν άλλη από τα θεσµικά προβλήµα-τα που γιγαντώνονταν στην Ελλάδα. Η γραφειοκρατία, η πολυνοµία και η δι-αφθορά προσλαµβάνουν διαστάσεις επιδηµίας. Η Παιδεία, που θα µπορού-σε να προµηθεύσει τη βιοµηχανία µε εξειδικευµένο προσωπικό, χωλαίνει. Η έρευνα και η καινοτοµία στερούνται στην Ελλάδα και από σοβαρή χρηµατο-δότηση αλλά και από αξιόλογη στελέ-χωση. Οι έννοιες του εκσυγχρονισµού, του σύγχρονου management, των νέων τεχνολογιών και της παραγωγής υψηλής ποιότητας προϊόντων δεν βρίσκουν απή-χηση σχεδόν πουθενά.

Το ελληνικό κράτος επιµένει να συντηρεί τις αβεβαιότητες σε µακρο-πρόθεσµο ορίζοντα. Οι φορολογικοί νόµοι µεταβάλλονται µε ρυθµό πολυ-βόλου, οι κανόνες που διέπουν τη βι-οµηχανική παραγωγή και τους όρους του επιχειρείν επίσης. Ταυτόχρονα, γιγαντώνεται ο ρόλος των συνδικάτων µε αποτέλεσµα να υπονοµεύεται η παρουσία σηµαντικών βιοµηχανικών κεφαλαίων στην Ελλάδα. Χαρακτη-ριστικό παράδειγµα απόσυρσης του ενδιαφέροντος από τη χώρα µας εί-ναι το κλείσιµο του εργοστασίου της Pirelli στην Πάτρα το 1991 µετά από επίµονες απεργιακές κινητοποιήσεις.

Οι παθογένειες αυτές εν πολλοίς διατηρούνται µέχρι σήµερα µε κα-ταστροφικά αποτελέσµατα. Βιοµη-χανικές επιχειρήσεις όπως η Πειραϊ-κή Πατραϊκή, η Διεθνής Βιοµηχανία Ενδυµάτων, η Βοµβυκρύλ, η Βαλκαν Εξπορτ, η Softex, η βιοµηχανία έν-δυσης Fanco, η κλωστοϋφαντουργία Τρικολάν, η Αλλαντοβιοµηχανία Θρά-

κης, η ΔΕΚΑ Αλλαντικά, η Henninger, η καπνοβιοµηχανία Κεράνης, σειρά από καπνεργοστάσια, η µεταλλουργι-κή Χάλυψ, η Βαµβακουργία Βόλου, το εργοστάσιο της Γιούλα στην Ελευσίνα, τα Σωληνουργεία Κορίνθου, η Ελενίτ, η Μινέρβα, η Εριοκλωστοϋφαντουρ-γία, η εταιρεία παραγωγής σαµπουάν ΙΝΚΟ, τα Ελληνικά Σιδηροκράµατα, η Goodyear Hellas, η Union Carbide Hellas, η παραγωγική µονάδα της Νισσαν Θεοχαράκης, το εργοστάσιο της Ιdeal Standard στη Χαλκίδα, µο-νάδες της Πετζετάκις, της Eurodrip, της Βιοµηχανίας Φωσφορικών Λιπα-σµάτων, κλωστοϋφαντουργίες και τεχνικές εταιρείες, έχουν κλείσει ερ-γοτάξια και εργοστάσια, έχουν βάλει λουκέτο ή αντιµετωπίζουν σηµαντικά προβλήµατα, διαρθρωτικά ή απόρ-ροια της διεθνούς και εγχώριας ύφε-σης. Ακόµα και η Χαλυβουργική, κο-ρωνίδα της βαριάς βιοµηχανίας στην Ελλάδα, έχει περάσει δύο φορές από τη βιοµηχανική παραγωγή στις εµπο-ρικές δραστηριότητες στις οποίες και σήµερα δραστηριοποιείται.

Αντίθετα, η περίοδος 1996 – 2004, που αποτελεί και την φάση της ανάκαµ-ψης της ελληνικής βιοµηχανίας, είναι γεµάτη από θριαµβευτικές ιστορίες. Οι επιδόσεις της ελληνικής οικονοµίας κα-τά τα έτη αυτά, µε κριτήριο τον ρυθµό αύξησης των επενδύσεων σε µηχανο-λογικό εξοπλισµό φέρνουν την Ελλάδα πρώτη στην κατάταξη των χωρών της ΕΕ και µάλιστα µε µεγάλη διαφορά. Βο-ηθούµενες από χρηµατιστηριακά κέρ-δη οι ελληνικές βιοµηχανικές εταιρείες προέβησαν σε σηµαντική επέκτασή τους στο εξωτερικό. Εξαγορές εταιρει-ών και στήσιµο νέων παραγωγικών µονάδων από εταιρείες όπως η Ελλη-νική Εταιρεία Εµφιάλωσης, τα Πλαστι-κά Θράκης, η Eurodrip, η Lavipharm, η Ιntracom, οι όµιλοι Μαρινόπουλου, Στασινόπουλου και Μαϊλη και άλλοι, σηµατοδοτούνταν µε πηχυαίους τίτ-λους στον Τύπο της εποχής. Σήµερα, για µερικούς από τους παίκτες εκείνης της εποχής η πραγµατικότητα δείχνει το σκληρό πρόσωπό της. Άλλοι αντέχουν ακόµη. Όµως, τα προβλήµατα του το-µέα είναι ίδια και απαράλλαχτα.

Η περίοδος 1996 - 2004, που απο-τελεί και τη φάση της ανάκαµψης της Ελληνικής βιοµηχα-νίας, είναι γεµάτη από θριαµβευτικές ιστορίες. Οι επιδό-σεις της ελληνικής οικονοµίας κατά τα έτη αυτά, µε κριτήριο τον ρυθµό αύξησης των επενδύσεων σε µηχανολογικό εξο-πλισµό φέρνουν την Ελλάδα πρώτη στην κατάταξη των χωρών της ΕΕ και µάλιστα µε µεγάλη διαφορά. Βοηθούµενες από χρηµατιστηριακά κέρδη οι ελληνικές βιοµηχανικές εταιρεί-ες προχώρησαν σε σηµαντική επέκτασή τους στο εξωτερικό.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤO ΧΘΕΣ & ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

ΕΠΙΛΟΓΗ 61

MΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΗΣ «Ε»Η έντυπη επικοινωνία µεγάλων βιοµηχανικών επιχειρήσεων µέσα από τις καταχωρήσεις τους στην «Ε» στα έτη 1960-1980.

Επιχειρήσεις µε κραταιά ιστορία και δυναµική ανάπτυξη σήµερα, επιχειρήσεις που διέκοψαν τη δραστηριότητά τους, µε δυο λόγια, το χθες της ελληνικής βιοµηχανίας που έχει αφήσει ανεξίτηλα τα σηµάδια του στη σύγχρονη πορεία.

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

62 ΕΠΙΛΟΓΗ

H ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΟ ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

σ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

ΕΠΙΛΟΓΗΜΑΡΤΙΟΣ

1976

ΕΠΙΛΟΓΗΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1971

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1970

ΕΠΙΛΟΓΗΙΟΥΝΙΟΣ 1971

ΕΠΙΛΟΓΗ 63

σ

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΣΕ ΧΑΡΤΙ

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1976

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1976

ΕΠΙΛΟΓΗ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1976

ΕΠΙΛΟΓΗΜΑΪΟΣ 1970

64 ΕΠΙΛΟΓΗ

H ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΟ ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1971

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1976

ΕΠΙΛΟΓΗΜΑΪΟΣ 1979

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1980

ΕΠΙΛΟΓΗ 65

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΣΕ ΧΑΡΤΙ

ΕΠΙΛΟΓΗΙΟΥΝΙΟΣ 1980

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1970

ΕΠΙΛΟΓΗΑΠΡΙΛΙΟΣ 1979

ΕΠΙΛΟΓΗΜΑΡΤΙΟΣ 1976

66 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1971

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1978

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1981 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1974

ΕΠΙΛΟΓΗ 67

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΣΕ ΧΑΡΤΙ

ΕΠΙΛΟΓΗΜΑΡΤΙΟΣ 1976

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1971

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1976

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1971

68 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1971

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1971

ΕΠΙΛΟΓΗΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1976

ΕΠΙΛΟΓΗΜΑΪΟΣ 1977

ΕΠΙΛΟΓΗ 69

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΣΕ ΧΑΡΤΙ

ΕΠΙΛΟΓΗΜΑΪΟΣ 1977

ΕΠΙΛΟΓΗΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1976

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1974

ΕΠΙΛΟΓΗΜΑΪΟΣ 1975

ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ Μάιος 1971

ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣΣΤΟ ΧΘΕΣ & ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

Μακροπρόθεσµα η επιχειρηµατική επιτυχία δεν είναι εφικτή χωρίς σεβασµό προς το περιβάλλον και κοινωνική υπευθυνότητα. Κοινωνική πρόοδος,

προστασία του περιβάλλοντος και σεβασµός στις τοπικές κοινωνίες είναι βασικές προτεραιότητες για την επιτυχή λειτουργία µίας σύγχρονης επιχείρησης και ένα πιο αειφόρο µέλλον.

ΑΕΙΦΟΡΙΑ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ

Η ΑΓΕΤ Ηρακλής έχει µακρά δέσµευση στην εταιρική υπευθυνότητα και έχει συνδέσει τη λειτουργία της µε τη βιώσιµη ανάπτυξη. Ως µέλος του Οµίλου Lafarge, οι αρχές λειτουργίας και οι Στόχοι Αειφορίας 2012 θέτουν το πλαί-σιο και τους στόχους για την επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης. Οι Στόχοι

Αειφορίας 2012 αποτελούν το σύνολο των δεσµεύσεων της εταιρείας απέναντι σε κρί-σιµες σύγχρονες προκλήσεις για το µέλλον του πλανήτη και ιδιαίτερα µε την κλιµατική αλλαγή. Σ’ αυτό το ζήτηµα αλλά και σε άλλα όπως την προστασία της βιοποικιλότητας, η ΑΓΕΤ Ηρακλής έχει σηµαντικό ρόλο να διαδραµατίσει.

Στο πλαίσιο των Στόχων Αειφορίας 2012, η εταιρεία έχει αναπτύξει ένα πρόγραµµα ενεργειών για την επίτευξη συγκεκριµένων στόχων µε χρονική προθεσµία για την ολο-κλήρωσή τους. Η πρόοδος που σηµειώνει η ΑΓΕΤ Ηρακλής σε επίπεδο εταιρικής, κοινω-νικής και περιβαλλοντικής απόδοσης παρουσιάζεται σε ετήσια βάση στον απολογισµό αειφορίας, ώστε οι κοινωνικοί εταίροι να έχουν µία πλήρη έκθεση των δράσεων της εταιρείας και της συµβολής τους στη βιώσιµη ανάπτυξη.

Απόλυτη προτεραιότητα η Υγεία και ΑσφάλειαH Υγεία και Ασφάλεια αποτελούν για την ΑΓΕΤ Ηρακλής θεµελιώδεις αξίες και βασι-

κές προτεραιότητες σε κάθε δραστηριότητα. Από το 2006, εφαρµόζεται η Πολιτική Υγεί-ας και Ασφάλειας του οµίλου Lafarge, µε στόχο τα µηδέν ατυχήµατα.

Για την εφαρµογή της πολιτικής αυτής λαµβάνονται µέτρα που αφορούν στα απα-ραίτητα µέσα, εξοπλισµό και έργα υποδοµής για ασφαλή χώρο εργασίας, την εφαρµογή προτύπων και διαδικασιών για κάθε εργασία που εκτελείται, καθώς και προγράµµατα εκπαίδευσης για την καλλιέργεια µιας κοινής συνείδησης και συµπεριφοράς ασφάλειας µεταξύ των εργαζοµένων. Τα αποτελέσµατα της συλλογικής προσπάθειας είναι σηµα-ντικά, καθώς τόσο ο αριθµός όσο και η συχνότητα των ατυχηµάτων µε απώλεια χρόνου εργασίας µειώθηκαν κατά 38% από το 2006 µέχρι σήµερα. Το 2008 η συχνότητα ατυχη-µάτων µε χρόνο απώλειας εργασίας ήταν 1,89 και επενδύθηκαν 1,9 εκατ. ευρώ σε έργα για τη βελτίωση της ασφάλειας.

Διαχείριση περιβαλλοντικού αποτυπώµατος Έχοντας αναπτύξει έναν συστηµατικό τρόπο διαχείρισης του περιβαλλοντικού της

αποτυπώµατος, η ΑΓΕΤ Ηρακλής έχει ως µόνιµο στόχο να διεξάγει κάθε 4 χρόνια, περι-βαλλοντικούς ελέγχους στο 100% των εγκαταστάσεών της από ειδικούς και εξειδικευµέ-νες οµάδες. Το σχετικό πρόγραµµα των εργοστασίων, συµπεριλαµβανοµένων των λατο-µείων ασβεστόλιθου και των λιµενικών εγκαταστάσεων είναι καίριας σηµασίας, καθώς ελέγχεται η απόδοση της εταιρείας και η πρόοδος που σηµειώνεται.

Οι διεργασίες παραγωγής τσιµέντου µπορούν να οδηγήσουν στην έκλυση σκόνης. Η ΑΓΕΤ Ηρακλής έχει θέσει ως στόχο τη µείωση των εκποµπών σκόνης των εργοστασίων της κατά 40% µέχρι το 2012. Ήδη, η εταιρεία έχει σηµειώσει σηµαντική πρόοδο. Εφαρµόζο-ντας ένα πρόγραµµα αναβάθµισης των µονάδων παραγωγής και υλοποιώντας από το 2006 επενδύσεις ύψους 11 εκατ. ευρώ σε υβριδικά φίλτρα νέας τεχνολογίας, οι εκποµπές σκό-νης στα τρία εργοστάσιά της το 2008 παρουσιάζουν µείωση 75% σε σχέση µε το 2007.

Στο πλαίσιο της διεθνούς στρατηγικής του οµίλου Lafarge για την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής, έχει τεθεί σε εφαρµογή ένα πρόγραµµα µείωσης των εκποµπών δι-οξειδίου του άνθρακα και αερίων του θερµοκηπίου. Η διαδικασία παραγωγής τσιµέντου συνεπάγεται αναγκαστικά απελευθέρωση διοξειδίου του άνθρακα. Η ΑΓΕΤ Ηρακλής υποκαθιστά συµβατικά ορυκτά καύσιµα µε εναλλακτικά καύσιµα µε ουδέτερο ανθρακι-κό αποτύπωµα, όπως η βιοµάζα, η οποία συµπεριλαµβάνεται στο µείγµα καυσίµων στο εργοστάσιο του Βόλου. Επίσης χρησιµοποιούνται εναλλακτικές πρώτες ύλες στην παρα-γωγή του τσιµέντου, επιλογή περισσότερο φιλική προς το περιβάλλον.

Η βιοποικιλότητα αποτελεί επίσης σηµαντική προτεραιότητα. Στόχος της ΑΓΕΤ Ηρα-κλής είναι µέχρι το 2010 όλα τα λατοµεία της να έχουν ελεγχθεί σύµφωνα µε τα κριτήρια που έχουν αναπτυχθεί από τη Lafarge σε συνεργασία µε την WWF International, ενώ σε όσα είναι εφικτό να έχει καταρτιστεί πρόγραµµα βιοποικιλότητας µέχρι το 2012.

Σχέσεις µε τους κοινωνικούς εταίρουςΓια την ΑΓΕΤ Ηρακλής η συνεχής βελτίωση των σχέσεων µε τις τοπικές κοινωνίες,

όπου δραστηριοποιείται αλλά και η ουσιαστική συµβολή στην περαιτέρω ανάπτυξή τους, αποτελούν διαχρονική επιδίωξη και πάγια δέσµευση. Εκτός από την εκπαίδευση και τα σχέδια δράσης για τη βελτίωση του διαλόγου και ενηµέρωσης των κοινωνικών εταίρων, όλες οι εγκαταστάσεις της ΑΓΕΤ Ηρακλής διατηρούν µακροχρόνιες πρακτικές για την ενεργή εµπλοκή τους στην τοπική ανάπτυξη.

Το καλύτερο παράδειγµα από την άποψη αυτή είναι το πρόγραµµα ΠΡ.Α.Κ.Σ.Η (Πρόγραµµα Αλληλεγγύης και Στήριξης Ηρακλή). Πρόκειται για µία πρωτοβουλία που ξεκίνησε µετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του Αυγούστου 2007 στην Εύβοια. Η ΑΓΕΤ Ηρακλής διέθεσε για τους σκοπούς του ΠΡ.Α.Κ.Σ.Η. 2 εκατ. ευρώ για ενέργειες που στό-χευαν στην πρόληψη των πυρκαγιών, την ανάκαµψη της κοινωνικοοικονοµικής ζωής και την αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Προχωρώντας, το πρόγραµµα στοχεύει στην υπο-στήριξη πρωτοβουλιών που προσφέρουν µακροπρόθεσµες λύσεις, στην ανάκαµψη των µικρών αγροτικών επιχειρήσεων και την στήριξη της τοπικής οικονοµίας.

ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣΣΤΟ ΧΘΕΣ & ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣΣΤΟ ΧΘΕΣ & ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

√ ŸÌÈÏÔ˜ ∂Ù·ÈÚÈÒÓ ∞.°.∂.∆. ∏ƒ∞∫§∏™ Â›Ó·È Ô ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜ ·Ú·ÁˆÁfi˜ÙÛÈ̤ÓÙÔ˘ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, Ì ·Ú·ÁˆÁÈ΋ Î·È ÂÌÔÚÈ΋ ·ÚÔ˘Û›· ÛÂÔÏfiÎÏËÚË ÙË ¯ÒÚ·. ø˜ ̤ÏÔ˜ ÙÔ˘ √Ì›ÏÔ˘ Lafarge, ·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ËÁ¤ÙË Î·ÈÌfiÓÔ˘ ÔÌ›ÏÔ˘ ‰ÔÌÈÎÒÓ ˘ÏÈÎÒÓ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÌÂٷ͇ ÙˆÓ «100 ¶ÈÔ ∞ÂÈÊfiÚˆÓ ∂ȯÂÈÚ‹ÛÂˆÓ ¶·ÁÎÔÛÌ›ˆ˜», ¤¯Ô˘Ì ı¤ÛÂÈ ÙË ‚ÈÒÛÈÌË·Ó¿Ù˘ÍË ˆ˜ ÎÈÓËÙ‹ÚÈ· ·Ú¯‹ Ù˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ Ì·˜.

µÈÒÛÈÌË ·Ó¿Ù˘ÍË ÛËÌ·›ÓÂÈ ÁÈ· Ì·˜ ·fiÏ˘ÙË ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÛÙËÓ ˘Á›·Î·È ÙËÓ ·ÛÊ¿ÏÂÈ· ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ì·˜, ¤Ó· Û‡ÛÙËÌ· ·ÍÈÒÓ ÛÙË ‰ÈÔ›ÎËÛËÙ˘ ÂÙ·ÈÚ›·˜, ηıÒ˜ Î·È ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙÔ˘ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎÔ‡ ·ÔÙ˘ÒÌ·ÙÔ˜·fi ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ¤˜ Ì·˜, ÚÔ˜ ÙÔ Û˘ÌʤÚÔÓ ÙˆÓ ÂÚÁ·˙ÔÌ¤ÓˆÓ Ì·˜,ÙˆÓ ÌÂÙfi¯ˆÓ Ì·˜, ÙˆÓ ÙÔÈÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ Ì¤Û· ÛÙȘ Ôԛ˜·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ì ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, Ì ÙÚfiÔ Ô˘ οÓÂÈ ·ÂÈÊfiÚÔ ÙÔ ÎÔÈÓfiÌ·˜ ̤ÏÏÔÓ.

••• 80 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Η αγάπη και η εµπιστοσύνη µε την οποία οι Έλληνες καταναλωτές αγκαλιάζουν τα προϊόντα ΝΟΥ-ΝΟΥ, επιβεβαιώνουν τη συνέπεια µε την οποία η µάρκα ανταποκρίνεται σταθερά στα ποιοτικά κριτήρια διατροφής ολόκληρης της οικογένειας. Η παρουσία του ΝΟΥΝΟΥ στην Ελλάδα ξεκινά µε το ζαχαρούχο γάλα «ΝΟΥΝΟΥ» ενώ σήµερα συµπεριλαµβάνει µια ολοκληρωµένη σειρά

γαλακτοκοµικών προϊόντων.Πίσω από το όνοµα «ΝΟΥΝΟΥ», υπάρχουν οι άνθρωποι, η οργάνωση και η φιλοσοφία µίας διεθνούς

εταιρείας, αφοσιωµένης σε αυτό που γνωρίζει καλά να κάνει: γαλακτοκοµικά προϊόντα υψηλής διατροφικής αξίας, τα οποία ο καταναλωτής µπορεί να εµπιστεύεται

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΝΟΥΝΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

H παρουσία της FrieslandCampina στην Eλλάδα ξεκινά µε το συµπυκνωµένο γάλα NOYNOY και το ζαχα-ρούχο γάλα NOYNOY. Στο πέρασµα του χρόνου, η γκάµα των γαλακτοκοµικών προϊόντων NOYNOY διευρύν-θηκε σηµαντικά, καλύπτοντας σήµερα το πλήρες φάσµα των κατηγοριών και υποκατηγοριών του γάλακτος, των παιδικών τροφών, του γιαουρτιού, και του επώνυµου τυριού.

Σηµαντικοί σταθµοί στην ιστορία ΝΟΥΝΟΥ από την πρώτη εµφάνισή του ονόµατος στην ελληνική αγορά, ως τις µέρες µας:

1929 - Τα πρώτα κιβώτια LaNOYNOY εισάγονται στην Ελλάδα από έναν ανεξάρτητο εισαγωγέα.

1936 - Το όνοµα της µάρκας αλλάζει και από LaNOYNOY µετονοµάζεται σε NOYNOY.

1983 - Η Friesland εγκαθίσταται στην Ελλάδα µε θυγατρική εταιρεία.

1991 - Η αγορά τµηµατοποιείται και η στρατηγική για το παιδικό γάλα επιβάλει το λανσάρισµα αποκλειστικά βρεφικού εβαπορέ γάλακτος.

To NOYNOY, το αγαπηµένο όνοµα κάθε ελληνικής οικογένειας, το γάλα που έχει αναθρέψει γενιές και γενιές Ελλήνων, κλείνει φέτος τα 80 του χρόνια! 80 χρόνια προσφοράς στην ελληνική οικογένεια, 80 χρόνια συνέπειας και επιστηµονικής γνώσης στη διατροφή µας. Το ΝΟΥΝΟΥ από το 1929 µέχρι σήµερα, έχει µπει σε κάθε ελληνικό σπίτι και έχει αναπτύξει µια δυνατή σχέση αµοιβαίας εκτίµησης & εµπιστοσύνης!

80 XΡONIA NOYNOYΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΓΑΛΑΟΡΕΞΗ ΓΙΑ ΖΩΗ

••• 80 ΧΡΟΝΙΑ ΣΥΝΕΠΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

1996 - Πάντα πρωτοπόρο στις εξελίξεις της διατροφής και των γαλακτοκοµικών προϊόντων δηµιούργησε µια νέα κατηγορία γάλακτος ψυγείου σε πανευρωπαϊκό επίπεδο λανσάροντας στην ελληνική αγορά γάλα υψηλής παστερίωσης, το NOYNOY Family, και πρωτοστατώντας στη δηµιουργία νέας ευρωπαϊκής νοµοθεσίας.

1997 - Το τµήµα Food Service ιδρύεται στην Ελλάδα.

2004 - Η µάρκα NOYNOY δραστηριοποιείται στην αγορά των γιαουρτιών για ενήλικες, εγκαθιστώντας υπερσύγχρονο εργοστάσιο παραγωγής στην Πάτρα.

2007 - Η σειρά των επώνυµων κίτρινων τυριών NOYNOY λανσάρεται στην Ελληνική αγορά παρέχοντας µια πλήρη σειρά γνήσιων τυριών για όλες τις ανάγκες.

2008 - Η οικογένεια της βρεφικής διατροφής NOYNOY επαναλανσάρεται στα πλαίσια του Ολοκληρωµένου Συστήµατος Διατροφής ΝΟΥΝΟΥ.

Οι Αξίες ΝΟΥΝΟΥ

Το όραµα της FrieslandCampina είναι να µπορεί να καλύπτει µε τον καλύτερο τρόπο τις ανάγκες του σήµε-ρα, αλλά και να διασφαλίζει την ποιότητα του µέλλοντος.

AΦΟΣΙΩΣΗ… Η διασφάλιση και προσφορά προϊόντων άριστης ποιότητας και υψηλής διατροφικής αξίας, τα οποία ικανοποιούν απόλυτα τις προβλεπόµενες προδιαγραφές υγιεινής και ασφάλειας. ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ… Η ασφάλεια των τροφίµων είναι θέµα υπέρτατης σηµασίας. Η εταιρεία εφαρµόζει

αυστηρότατους ελέγχους και την πιο σύγχρονη διαθέσιµη τεχνολογία για την αποτροπή κινδύνων µόλυν-σης του περιβάλλοντος, ενώ η βέλτιστη χρήση πολύτιµων πόρων όπως το νερό και η ενέργεια, είναι µία συστηµατική επιδίωξή της. ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ… Η δηµιουργία των νέων προϊόντων «αντικατοπτρίζει» τη στρατηγική και τη φιλοσοφία

της εταιρείας, κεντρικός άξονας της οποίας είναι η καινοτοµία.

Εταιρική Κοινωνική ΕυθύνηΣεβασµός στον άνθρωπο. Πίστη στο Μέλλον.

Η FrieslandCampina Hellas, κοινωνικά υπεύθυνη, υποστηρίζει συστηµατικά-ως επίσηµος χορηγός-το Ελληνικό Ίδρυµα Οστεοπόρωσης, τον Ελληνικό Σύλλογο Υποστήριξης Ασθενών µε Οστεοπόρωση και από το 2007 την κοινότητα των Ελλήνων Πολυτέκνων. Ως Επίσηµος Χορηγός της Ανώτατης Συνοµοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδας (ΑΣΠΕ) και της Ένωσης Πολυτέκνων Αθηνών (ΕΠΑ), η εταιρεία στηρίζει ηθικά, υλικά και επικοινωνιακά τους Έλληνες πολύτεκνους, ενισχύοντας ουσιαστικά την προσπάθεια προώθησης του θεσµού της οικογένειας στην ελληνική κοινωνία. Συγχρόνως, η εταιρεία συµµετέχει σε επιστηµονικά και ιατρικά συνέδρια, κλινικές µελέτες και έρευνες, σε συνεργασία µε επιστηµονικά ιδρύµατα και φορείς. Το Πρότυπο Σύστηµα Διατροφής ΝΟΥΝΟΥ που η FrieslandCampina Hellas έχει αναπτύξει σε συνεργασία µε τέσσερις ερευνητικές µονάδες πανεπιστηµιακών Ιδρυµάτων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, είναι ένα ενδεικτικό παράδειγµα επένδυσης στην επιστηµονική γνώση, αφού µέσω αυτού κατεγράφησαν και µε-λετήθηκαν οι διατροφικές ανάγκες 2.796 παιδιών της χώρας µας σε διάρκεια δύο ετών. Με βάση τα ευρήµατα της έρευνας δηµιουργήθηκε το Πρότυπο Σύστηµα Παιδικής Διατροφής ΝΟΥΝΟΥ, το πρώτο σύστηµα που προσεγγίζει ολιστικά τη διατροφή των παιδιών στην Ελλάδα.

PUBL

I

76 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η διεθνής οικονοµική κρίση έδειξε ότι η αποβιοµηχάνιση µπορεί να καταστεί επικίνδυνη για την ελληνική οικονοµία αφού ανατρέπει τις οικονοµικές ισορροπίες στο σύστηµα αλλά κυρίως γιατί πυροδοτεί κοινωνικές εντάσεις καθώς µια µερίδα των εργαζοµένων περνά αναγκαστικά στην ανεργία µην

µπορώντας να προσαρµοστεί σε άλλου είδους απασχόληση.

ΓΡΑΝΑΖΙΑ ΣΕ ΣΥΣΤΟΛΗΣτο χθες και στο σήµερα! «Το πρόβληµα της ταχείας οικονοµικής αναπτύξεως της Ελλάδος, ως υπεγραµµίσθη –και ορθώς– πλειστάκις, είναι πρόβληµα οργανωτικό. (…) Είναι κυρίως πρόβληµα οργανωτικών νόµων και αρχών» έγραφε ο Αθανάσιος Κανελλόπουλος το 1961. Το ίδιο ισχύει και σήµερα. Όµως, σήµερα, η συσσωρευµένη εµπειρία, η διεθνής οικονοµική κρίση αλλά και το πολλαπλά διατυπωµένο αίτηµα για αλλαγές που εκφράζεται και µε το αποτέλεσµα των εκλογών της 4ης Οκτωβρίου 2009 δηµιουργούν το υπόβαθρο για µια ριζική αναδιάρθρωση της βιοµηχανικής πολιτικής στην Ελλάδα.

76 ΕΠΙΛΟΓΗ

µπορώντας να προσαρµοστεί σε άλλου είδους απασχόληση

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤO ΧΘΕΣ & ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

Από τον ΛΟΥΚΑ ΚΑΤΣΩΝΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 77

ΓΡΑΝΑΖΙΑ ΣΕ ΣΥΣΤΟΛΗ

Η Ελλάδα σήµερα, που δεν µπόρεσε να προ-

σαρµοστεί µε επιτυχία ούτε σ την περίοδο των δύο πετρελαϊκών κρίσε-ων το 1972-73 και 1978-79, ούτε το 1981 µε την κυβερνητική αλλαγή ού-τε µε την άνοδο της περιόδου 1996-2004, καλείται πλέον να σοβαρευτεί. Ήδη, η προηγούµενη κυβέρνηση δια στόµατος του πρώην πρωθυπουργού Κ. Καραµανλή είχε πει ότι «πρέπει να βάλουµε περισσότερη παραγωγή στη σύνθεση του ΑΕΠ» ανατρέποντας µια πάγια αντίληψη που ήθελε την ελληνι-κή οικονοµία προσανατολισµένη στην παροχή υπηρεσιών και στο εµπόριο. Ίσως γιατί η διεθνής οικονοµική κρίση έδειξε ότι η αποβιοµηχάνιση µπορεί να καταστεί επικίνδυνη για την οικο-νοµία αφού ανατρέπει τις οικονοµικές ισορροπίες στο σύστηµα αλλά κυρίως γιατί πυροδοτεί κοινωνικές εντάσεις καθώς µια µερίδα των εργαζοµένων περνά αναγκαστικά στην ανεργία.

Στην Ελ λάδα, σύµφωνα µε τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, λειτουργούν 3,6 χιλ. βιοµηχανικές και βιοτεχνικές επιχειρήσεις µε προσωπι-κό πάνω από 10 άτοµα και περίπου 90 χιλ. µε λιγότερους από 10 απα-σχολούµενους. Από τις µεγαλύτερες (περίπου 6,7 χιλ.) µόνο το ένα τέταρτο διατηρούν υγιή χρηµατοοικονοµικά στοιχεία και αναπτύσσονται, ενώ άλλο ένα τέταρτο θεωρούνται υψηλού κιν-δύνου. Το υπόλοιπο 50% αγωνίζεται στην ενδιάµεση γκρίζα ζώνη που δεν εξασφαλίζει απαραίτητα την επιβίω-ση. Από το 1960, οπότε το µερίδιο του βιοµηχανικού προϊόντος (µετα-ποίηση, ορυχεία-µεταλλεία, ενέργεια) στο ΑΕΠ ήταν στο 17%, αυξήθηκε στο 20% το 1980 και µειώθηκε στο 13% το 2003. Σήµερα, η βιοµηχανία κατέ-

χει µερίδιο κοντά στο 14% επιβεβαι-ώνοντας την αντοχή της βιοµηχανίας. Το µερίδιο του δευτερογενούς τοµέα, δηλαδή βιοµηχανία και κατασκευές µαζί, αυξήθηκε από το 25% του ΑΕΠ το 1960 στο 30% το 1980 και µειώ-θηκε στο 19% το 2003. Σήµερα βρί-σκεται πάλι κοντά στο 20%.

Φυσικά, το εγχώριο περιβάλλον είναι από αδιάφορο έως εχθρικό. Οι βιοµηχανικές δραστηριότητες θεω-ρούνται από το κοινό ως βλαπτικές –τουλάχιστον- για περιβαλλοντικούς λόγους, οι βιοµήχανοι από τα συνδικά-τα και πολλούς εργαζόµενους ως πρό-σωπα που εκµεταλλεύονται την εργα-σία, οι βιοµηχανικές επιχειρήσεις από διεφθαρµένους κρατικούς λειτουργούς ως µηχανές κοπής χρήµατος. Επίσης, προβληµατισµό δηµιουργεί η συµπε-ριφορά µερίδας της ελληνικής επιχει-ρηµατικής κοινότητας που κατατείνει στην επίτευξη εύκολων και γρήγορων κερδών µε κάθε τρόπο. Επιπλέον το θεσµικό πλαίσιο είναι διάτρητο και η γραφειοκρατία αδιανόητη. Για όλα αυ-τά δεν υπάρχουν ξένες επενδύσεις σε παραγωγικούς τοµείς στην Ελλάδα.

Το επίσηµο κράτος δεν έχει στρα-τηγική απέναντι στη βιοµηχανία. Κι-νείται ανάµεσα σε συµπληγάδες: Από τη µία πλευρά τείνει στον προστατευ-τισµό, όπως προκύπτει από τις κάθε είδους ενισχύσεις, επιδοτήσεις και προνοµιακές αγορές από το κράτος. Από την άλλη, υπάρχει ισχυρό αίτη-µα για τη δηµιουργία ενός σταθερού πλέγµατος νόµων, συµπεριλαµβανο-µένων και των φορολογικών, ξεκαθά-ρισµα των απαραίτητων ελέγχων και διαφάνεια στις σχέσεις µε το κράτος. Και η µία αντίληψη και η άλλη βρί-σκουν µια στρεβλή οδό εφαρµογής τους στην Ελλάδα.

Το επίσηµο κράτος δεν έχει στρατηγική απέναντι στη βιοµηχανία. Κινείται ανάµεσα σε συµπληγάδες: Από τη µία πλευρά τείνει στον προστατευτισµό, από την άλλη, υπάρχει ισχυρό αίτηµα για τη δηµιουργία ενός σταθερού πλέγµατος νόµων. Και η µία αντίληψη και η άλλη βρίσκουν µια στρεβλή οδό εφαρµογής τους στην Ελλάδα.

Η αναιµική ανάπτυξη και το φάσµα της αποβιοµηχάνισης

78 ΕΠΙΛΟΓΗ

Αν οι ελληνικές κυβερνήσεις και τα κατά καιρούς οικονοµικά επιτελεία τους δεν κατανοήσουν ότι η κάλυψη των ελλειµµάτων του δηµοσίου πρέπει να προέλθει από το πλεόνασµα που δηµιουργεί η ανάπτυξη, τότε τα ελλείµµατα θα εξακολουθήσουν να χρηµατοδοτούνται σε βάρος της οικονοµικής δραστηριότητας.

Η λύση δύσκολα θα βρεθεί µέσα από εφευρήµατα όπως η ασαφής «πράσινη ανάπτυξη» την οποία ευαγγελίζεται η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου. Ούτε έκτακτα πακέτα στήριξης της βιοµηχανίας µπορεί να έχουν µακροπρόθεσµα αποτελέσµατα.

ΑΝΤΙΘΕΤΑ, ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ:

••• δραστική µείωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών γύρω από τη βιοµηχανική δραστηριότητα. Ταυτόχρονα, οι πάσης φύσεως έλεγχοι στη βιοµηχανία θα πρέπει να είναι διαφανείς και απαλλαγµένοι από διαφθορά.

••• σαφή εκπαιδευτική πολιτική επιµόρφωσης και επανεκπαίδευσης των εργαζοµένων.

••• ειδική µέριµνα για δραστηριότητες ενισχυτικές της παραγωγής, όπως είναι το παραγνωρισµένο marketing, ο βιοµηχανικός σχεδιασµός, η έρευνα αγοράς, η τεχνική ανάλυση, οι νέες µορφές διοίκησης κ.λπ.

••• ενίσχυση της κάθε είδους διασύνδεσης των επιχειρήσεων µεταξύ τους, των επιχειρήσεων µε τις κρατικές υπηρεσίες, των επιχειρήσεων µε τα ΑΕΙ και τα ερευνητικά κέντρα. Το ίδιο φυσικά αφορά και τη διασύνδεσή τους µε ανάλογους οργανισµούς στο εξωτερικό.

Τέλος, και αυτό είναι ίσως το κρισιµότερο στοίχηµα της εποχής µας, πρέπει να προχωρήσουµε σε δηµοσιονοµική προσαρµογή προστατεύοντας και ενισχύοντας τις αναπτυξιακές προοπτικές της οικονοµικής δραστηριότητας, είτε είναι βιοµηχανική είτε οτιδήποτε άλλο. Αν οι ελληνικές κυβερνήσεις και τα κατά καιρούς οικονοµικά επιτελεία τους δεν κατανοήσουν ότι η κάλυψη των ελλειµµάτων του δηµοσίου πρέπει να προέλθει από το πλεόνασµα που δηµιουργεί η ανάπτυξη, τότε τα ελλείµµατα θα εξακολουθήσουν να χρηµατοδοτούνται σε βάρος της οικονοµικής δραστηριότητας. Έτσι, οι πιέσεις για ύφεση θα γίνουν εντονότερες και η προσπάθεια µείωσης των ελλειµµάτων του δηµοσίου δυσχερέστερη αν όχι αδύνατη. Ο κίνδυνος εισόδου της οικονοµίας σε έναν αρνητικό φαύλο κύκλο θα γίνει πάλι πολύ πιθανός, γεγονός που θα οδηγήσει εκ νέου σε διόγκωση το δηµόσιο χρέος.

Το στοίχηµα της οικονοµικής ανάπτυξης και της ενίσχυσης της παραγωγικής δυνατότητας της χώρας είναι δύσκολο για τους κυβερνώντες. Αλλά την επίλυσή του την περιµένουν µε κοµµένη την ανάσα οι περισσότεροι Έλληνες. Και από αυτή θα προκύψει και η θέση που θα καταλάβουν οι πολιτικοί µας στη νεότερη ελληνική ιστορία.

τότε τα ελλείµµατα θα εξακολουθήσουν να χρηµατοδοτούνται

Η λύση δύσκολα θα βρεθεί µέσα από εφευρήµατα όπως η ασαφής «πράσινη ανάπτυξη» την οποία ευαγγελίζεται η κυβέρνηση του

βιοµηχανίας µπορεί να έχουν µακροπρόθεσµα αποτελέσµατα.

είτε Αν οι ελληνικές κυβερνήσεις

και τα κατά καιρούς οικονοµικά επιτελεία τους δεν κατανοήσουν ότι η κάλυψη των ελλειµµάτων του δηµοσίου πρέπει να προέλθει από

τότε τα ελλείµµατα θα εξακολουθήσουν να χρηµατοδοτούνται σε βάρος της οικονοµικής

οι πιέσεις για ύφεση θα γίνουν εντονότερες και η προσπάθεια µείωσης των ελλειµµάτων του δηµοσίου δυσχερέστερη

Ο κίνδυνος εισόδου της οικονοµίας σε έναν αρνητικό γεγονός που θα οδηγήσει εκ

της οικονοµικής ανάπτυξης και της ενίσχυσης της παραγωγικής δυνατότητας της χώρας είναι δύσκολο για τους

Αλλά την επίλυσή του την περιµένουν µε κοµµένη την Και από αυτή θα προκύψει και η θέση

νεότερη ελληνική ιστορία.

ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤO ΧΘΕΣ & ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

ΕΠΙΛΟΓΗ 79

80 ΕΠΙΛΟΓΗ

«Διάλεξε και όλα πάρτα. Δείξε µόνο Εθνοκάρτα». «Έχεις λεφτά; Κάντα οµόλογα ΕΤΒΑ». «Cashcard, η κάρτα της Τραπέζης Πίστεως που σας δίνει µετρητά σε 58 δευτερόλεπτα, όποια ώρα και µέρα θέλετε». Μερικά µόνο από τα µηνύµατα που έγραψαν ιστορία στη µακρά πορεία της επικοινωνιακής σχέσης των τραπεζών µε τον Έλληνα πολίτη ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, εποχή που ουσιαστικά ξεκι-νά η οργανωµένη προβολή των τραπεζών στο ευρύ κοινό. Από τότε πολύ νερό έχει κυλήσει στο αυλάκι, οι καιροί και οι ανάγκες άλλαξαν, το ίδιο και οι µέ-θοδοι και οι τρόποι επικοινωνίας. Σταθερή αξία στο χθες και το σήµερα, ο ρόλος των τραπεζών ως µο-χλού ανάπτυξης της οικονοµίας.

Από τον ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΡΔΕΡΑ

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

ΑΠΟ ΤΑ ΙΧΝΗτου χθες στο

ΑΠΟΤΥΠΩΜΑτου σήµερα

ΕΠΙΛΟΓΗ 81

Η πρώτη οργανωµένη και στρατηγικά στοχευµένη διαφηµι-στική καµπάνια τραπεζικού οργανι-σµού έγινε το 1972 από τη σηµερινή Alpha Bank και εκείνη την εποχή, Τρά-πεζα Πίστεως, η οποία τότε άφηνε πί-σω της την παλιά επωνυµία «Τράπεζα Εµπορικής Πίστεως» και αποκτούσε νέο σήµα, νέα συστήµατα εξυπηρέτη-σης, νέες προοπτικές. Στη σχετική κα-ταχώριση που εµφανίστηκε στον Τύπο της εποχής, δέσποζε το πορτρέτο του ιδρυτή της τράπεζας, Ι.Φ. Κωστόπου-λου. Την καµπάνια είχε δηµιουργήσει η διαφηµιστική εταιρεία Olympic και είχε κεντρικό µήνυµα το «Τράπεζα Πίστεως, Σύγχρονος Τραπεζική Αντί-ληψης». Tην ίδια χρονιά κάνει την εµ-φάνισή της και η πρώτη διαφήµιση πιστωτικής κάρτας, της Εθνοκάρτας, την οποία είχε επιµεληθεί η εταιρεία HCF-Έργον, µε το µήνυµα «Διάλεξε και όλα πάρτα. Δείξε µόνο Εθνοκάρ-τα». Ήταν µια πρώτη προσπάθεια της Εθνικής Τράπεζας να φέρει κοντά στους Έλληνες καταναλωτές ένα νέο τρόπο συναλλαγών, ο οποίος έµελε 30 χρόνια µετά να κυριαρχήσει.

Το 1977 ήταν η ώρα της Ελληνικής Τράπεζας Βιοµηχανικής Αναπτύξεως (ΕΤΒΑ) να κάνει αισθητή την παρου-σία της στα επικοινωνιακά δρώµενα της εποχής και να ταυτίσει το όνοµά της µε τα οµόλογα, επένδυση που ακόµα και σήµερα είναι η πλέον απο-δοτική. Το µήνυµα της καµπάνιας που δηµιούργησε η εταιρεία Γνώµη, έµε-λε να µείνει ιστορικό, γνωστό ακόµα και σήµερα: «Ζητάω πολλά; Ζητάς οµόλογα ΕΤΒΑ». Ήταν η αρχή µιας ευ-ρείας και διαχρονικής καµπάνιας που διήρκεσε αρκετά χρόνια, στηριζό-µενη στο ακόµα πιο γνωστό µήνυµα «Έχεις λεφτά; Κάντα οµόλογα ΕΤΒΑ». Οι διαφηµίσεις τραπεζικών οργανι-σµών ήταν πλέον µέρος της καθηµε-ρινότητας των Ελλήνων. Τη δεκαετία του 1980 στον επικοινωνιακό χορό

µπήκαν και οι ξένες τράπεζες, ακόµα πιο έντονα. ΄Ηδη όµως από το 1968 η First National City Bank – σηµερινή CitiBank – είχε ανοίξει το πρώτο της κατάστηµα στο Σύνταγµα φέρνοντας στην Ελλάδα τις σύγχρονες για την εποχή µεθόδους τραπεζικής εξυπηρέ-τησης. Εκείνη τη χρονιά εµφανίζεται και η πρώτη διαφήµιση της τράπεζας, η οποία πολύ γρήγορα έγινε «πρότυ-πο» για τις υπόλοιπες ελληνικές τρά-πεζες. Την καµπάνια λανσαρίσµατος της First National City Bank στη χώ-

ρα µας είχε αναλάβει η διαφηµιστική εταιρεία Κ&K Κατζουράκης-Carabott και έδινε έµφαση στην αµερικανική προέλευση της εν λόγω τράπεζας. Εξού και το µήνυµα «Το αµερικανικό τραπεζικό σύστηµα στην Ελλάδα». Από εκείνη την εποχή κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι, τόσο στη σχέση που ανέπτυξαν οι Έλληνες µε τις τράπεζες, όσο και στον τρόπο που οι τελευταί-οι επικοινωνούσαν µε τους πελάτες τους. Στις αρχές του ’80 οι ξένες τρά-πεζες στη χώρα έδωσαν µεγαλύτε-ρο βάρος στις πιστωτικές κάρτες και

µε τις καµπάνιες που δηµιούργησαν προσπάθησαν να εκπαιδεύσουν τους Έλληνες καταναλωτές σε αυτό τον νέο τρόπο συναλλαγών. Χαρακτηριστική καµπάνια µε αυτές τις ιδιότητες ήταν της Diners, η οποία παρά το γεγονός ότι υπήρχε στην Ελλάδα από το 1959, κυκλοφορούσε σε εκπροσώπους της ανώτατης εισοδηµατικής τάξης και δεν είχε κάνει ποτέ ευρεία επικοινω-νία. Την καµπάνια του 1980 είχε επι-µεληθεί η Bold Advertising, υπό το µήνυµα «Diners Club International, το διεθνές καρτονόµισµα». Το 1981, η Olympic δηµιουργεί µια ακόµα κα-µπάνια για την Τράπεζα Πίστεως, η οποία αυτή τη φορά αφορούσε στο λανσάρισµα της Cashcard, της πρώτης κάρτας ανάληψης µετρητών που έκα-νε την εµφάνισή της στη χώρα µας, προκαλώντας το ενδιαφέρον, την πε-ριέργεια, αλλά και την καχυποψία των Ελλήνων. «Cashcard, η κάρτα της Τρα-πέζης Πίστεως που σας δίνει µετρητά σε 58 δευτερόλεπτα, όποια ώρα και µέρα θέλετε» ήταν το µήνυµα. Μετά από µια περίοδο προσαρµογής, οι Έλληνες αγκάλιασαν αυτή την καινο-τοµία, η οποία σήµερα έχει κυριαρ-χήσει στην καθηµερινότητά τους. Το 1988 ήταν µια ακόµα ιδιαίτερη χρο-νιά για τη διαφήµιση των τραπεζών, αφού για πρώτη φορά στην ιστορία εµφανίστηκε διαφηµιστικό σποτ που προανήγγειλε µια διαφήµιση. Επρό-κειτο γ ια µια τακτική που σήµερα ονοµάζουµε teaser (προδιαφήµιση). «Δείτε σήµερα το βράδυ και στα δύο κανάλια τη διαφήµιση της Τραπέζης Πίστεως «Μαζί για το 92»» ήταν το µήνυµα της προδιαφήµισης. Η ιδέα και το σενάριο ήταν της Olympic DDB Needham, η παραγωγή και η σκηνο-θεσία της Kino, ενώ τη µουσική είχε γράψει ο Βαγγέλης Παπαθανασίου. Η διαφήµιση αφορούσε στο όραµα της Ενωµένης Ευρώπης που θα έπαιρνε σάρκα και οστά το 1992.

40 χρόνια επικοινωνίας

Το 1988 ήταν µια ιδιαίτε-ρη χρονιά για τη διαφή-µιση των τραπεζών, αφού για πρώτη φορά στην ιστορία εµφανίστηκε δια-φηµιστικό σποτ που προ-ανήγγειλε µια διαφήµιση.

82 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1977

ΕΠΙΛΟΓΗΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1972

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1970

ΕΠΙΛΟΓΗΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1971

ΕΠΙΛΟΓΗ 83

40 ΧΡΟΝΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΕΠΙΛΟΓΗΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1971 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1974

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1977

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1982

84 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1982

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1981

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1982 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1970

ΕΠΙΛΟΓΗ 85

40 ΧΡΟΝΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1972 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1982

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1972

ΕΠΙΛΟΓΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1970

86 ΕΠΙΛΟΓΗ

A πό τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1990 µέ-

χρι τις µέρες µας, η διαφήµιση των τραπεζών έχει εξελιχθεί στο µέγιστο δυνατό βαθµό. Σήµερα µια διαφήµιση τραπεζικού οργανισµού περιέχει χρή-σιµη πληροφόρηση για τον καταναλω-τή, η οποία λειτουργεί και εκπαιδευτι-κά. Η έµφαση µέχρι το 2007 δινόταν στις προϊοντικές διαφηµίσεις, δηλαδή σε διαφηµίσεις που στηρίζουν συγκε-κριµένα τραπεζικά προϊόντα. Η εταιρι-κή επικοινωνία είχε περάσει σε δεύτε-ρο πλάνο και εµφανίζεται περισσότε-ρο µε τη µορφή ενεργειών εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, τοµέας ο οποίος µαζί µε τον τοµέα των πολιτιστικών και αθλητικών χορηγιών, αποτελούν αναπόσπαστο µέρος της στρατηγικής των τραπεζών σήµερα. Πρόκειται για µια νέα τάση προσέγγισης των Ελλή-νων, η οποία στοχεύει στο να ανα-δείξει το ανθρώπινο πρόσωπο των τραπεζών, δείχνοντας σε αυτούς ότι οι τελευταίες δεν είναι µόνο νούµερα και επιτόκια, αλλά οργανισµοί ευαι-σθητοποιηµένοι σε κοινωνικά, περι-βαλλοντικά και πολιτιστικά ζητήµατα.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Η ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ

Από το 2000 και µετά, ουσιαστικά δεν υπάρχει τράπεζα που να µην δραστη-ριοποιείται στρατηγικά στον τοµέα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Τρά-πεζες όπως οι Εθνική Τράπεζα, Alpha Bank, Πειραιώς, Eurobank, Marfin Egnatia Bank, Εθνική κ.ά., έχουν επεν-δύσει εκατοµµύρια ευρώ σε τέτοιου είδους προγράµµατα, µε ιδιαίτερα εν-θαρρυντικά αποτελέσµατα. Οι Έλληνες επηρεάζονται θετικά από το κοινωνικό έργο µιας τράπεζας, µε ότι αυτό µπο-ρεί να συνεπάγεται.

Η οικονοµική ύφεση των τελευταί-ων µηνών ωστόσο, άλλαξε τα δεδο-µένα όσον αφορά στην επικοινωνιακή στρατηγική των τραπεζών. Η βασικό-τερη αλλαγή αφορούσε στη συνειδη-τοποίηση από αυτές ότι οφείλουν όχι απλά να είναι προσγειωµένες στην πραγµατικότητα της ύφεσης, αλλά να µιλάνε στον καταναλωτή απλά, ξεκά-θαρα και ειλικρινά. Έτσι, εγκατέλει-ψαν τις εικόνες χλιδής και επίπλαστου πλουτισµού που πρόβαλαν τα προ-ηγούµενα χρόνια, εστίασαν στην ου-σία, µεταδίδοντας µια αίσθηση ασφά-λειας, αυτοπεποίθησης και αξιοπιστί-

Άλλη εποχή, άλλες ανάγκες, άλλες απαιτήσεις, άλλα προβλήµατα. Με το πέρασµα του χρόνου οι τράπεζες εξέλιξαν τις δραστηριότητες, τα προϊόντα, τις υπηρεσίες και όπως ήταν επόµενο και τον τρόπο που επικοινωνούν µε τις επιχειρήσεις αλλά και το ευρύτερο κοινό.

Από τον ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΡΔΕΡΑ

Η εταιρική κοινωνική ευ-θύνη, πεδίο που όλες οι τράπεζες παρουσιάζουν σηµαντική δραστηριότητα τα τελευταία χρόνια, πέ-ρα από την αυταπόδεικτη ωφέλεια της πρακτικής αυτής, αποσκοπεί στο να προσεγγίσει επικοινωνια-κά τους τραπεζικούς πελά-τες µε έναν τρόπο που θα αναδεικνύει το ανθρώπινο πρόσωπο των τραπεζών.

ΕΠΙΛΟΓΗ 87

ας. Γι’ αυτό και οι corporate διαφηµίσεις αυξήθηκαν σε µεγάλο βαθµό από το πε-ρασµένο φθινόπωρο. Ήταν πλέον σαφές ότι οι τράπεζες επανατοποθετήθηκαν στην αγορά, επενδύοντας σε δυ-νατά στρατηγικά µηνύµατα, τα οποίο «χτίζουν» όχι µόνο την εικόνα τους, αλλά και την εικόνα των προϊόντων τους. Παράλληλα, σταµάτησαν να διαφηµίζουν «εξεζητηµένα» καταναλωτικά δάνεια, όπως τα εορτοδάνεια και τα δια-κοποδάνεια και εστίασαν σε προϊόντα άµεσης απόδοσης και προσέλκυσης κεφαλαί-ων, όπως σε προθεσµιακούς και καταθετικούς λογαρια-σµούς, οµόλογα ελληνικού δηµοσίου κ.ά.

Η προβληµατική εικόνα της αγοράς τους τελευταί-ους µήνες ωστόσο, επηρέα-σε την επικοινωνιακή στρα-τηγ ική των τραπεζών και σε επίπεδο διαφηµιστικών budget, τα οποία επενδύο-ν ται σήµερα περισσότερο στρατηγικά από παλαιότε-ρα. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Media Services, το 2007 η συνολική διαφηµισ τ ική δαπάνη των τ ραπεζ ικών οργανισµών έφθασε τα 167 εκατ . ευρώ. Η κρίση του 2008 είχε σαν αποτέλεσµα τη χρονιά αυτή η δαπάνη να µειωθεί κατά 2%. Με-γάλη χαµένη ήταν η τηλε-όραση που είδε τη δαπάνη

των τραπεζών να µειώνεται κατά 13%. Κερδισµένα ήταν τα περιοδικά, µε τα έσοδα από τις διαφηµίσεις να αυ-ξάνονται κατά 40%, αλλά και το ραδιόφωνο, το οποίο απορρόφησε 53% περισσό-τερες διαφηµίσεις. Και οι εφηµερίδες όµως είδαν τα αντίσ τοιχα έσοδά τους να αυξάνονται 5%.

Το 2009 επίσης οι δεί-κτες ήταν αρνητικοί. Μέχρι και τον Αύγουστο, η διαφη-µιστική δαπάνη των τραπε-ζών είχε µειωθεί κατά 21%, µε τις απώλειες της τηλεό-ρασης στο -39%, σύµφωνα πάντα µε τη Media Services. Το επόµενο διάστηµα ως το τέλος του 2009 και σύµφω-να µε στελέχη από τον χώρο του τραπεζικού marketing, η διαφηµιστική δαπάνη αυξή-θηκε ελαφρά, ωστόσο δεν ήταν αρκετή για να αλλάξει το αρνητ ικό πρόσηµο. Το 2010 δεν αναµένονται ση-µαντικές διαφοροποιήσεις. Εκείνο που πρέπει να θεω-ρείται βέβαιο είναι ότι όσο εξοµαλύνεται η κατάσταση στην αγορά, οι διαφηµίσεις τραπεζικών προϊόντων θα αυξάνονται και πάλι σε βά-ρος της εταιρικής επικοινωνί-ας τους. Και φυσικά η εταιρι-κή κοινωνική ευθύνη θα συ-νεχίσει να αποτελεί ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα για τις τράπεζες που επενδύ-ουν σε αυτή στρατηγικά.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Ποσά σε ευρώ

ΜΕΣΟ ΙΑΝ. 2008 -ΝΟΕΜΒΡ. 2008

ΙΑΝ. 2009 -

ΝΟΕΜΒΡ. 2009

%

Μεταβολή

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ 63.011.203 47.847.787 -24,1%

ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ 13.949.210 12.635.378 -9,4%

ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ 60.067.350 59.249.326 -1,4%

ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ 18.360.198 17.945.526 -2,3%

ΣΥΝΟΛΟ 155.387.962 137.678.017 -11,4% Πηγή: Media Services

Alpha µ

Alpha µ ,

µ µ

µ :

•

µ Alpha µ, -

-

, µ µ

•

µ

, µ Alpha µ

µ

1

10%*

• -

µ µ Alpha µ

, µ .

* H

.

µµ µ

µ 801 11 20 120 210 326 0120

( )(

)

Η Alpha Bank στηρίζει καθηµερινά

τις ανάγκες κάθε επαγγελµατία.

40 ΧΡΟΝΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

ΕΠΙΛΟΓΗΙανουάριος -Φεβρουάριος

1969

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑΣΤΟ ΧΘΕΣ & ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

Η Εθνική Τράπεζα, η µεγαλύτερη και πιο ιστορική ελληνική τράπεζα, από την ίδρυσή της (1841) µέχρι σήµερα, υπήρξε ο βασικότερος µοχλός στήριξης της εθνικής οικονοµίας και ο ισχυρότερος κοινωνικο-οικονοµικός µηχανισµός του ελληνικού κράτους. Είναι η τράπεζα που εισήγαγε στην ελληνική αγορά όλα

τα νέα τραπεζικά προϊόντα και αξιοποίησε πρώτη τις νέες τεχνολογίες, µε στόχο την ικανοποίηση των αναγκών των πελατών της.

Η ΤΡΑΠΕΖΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ 168 ΧΡΟΝΙΑ

1841. Την 30ή Μαρτίου 1841 δηµοσιεύεται στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως (φ. 6/ 30.3.1841) ο νόµος «Περί συστάσεως Εθνικής Τραπέζης». Η Εθνική ξεκίνησε τη λει-τουργία της στις 22 Ιανουαρίου 1842 µε πρώτο διευθυντή της τον Γεώργιο Σταύρο υπό την ονοµασία «Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος». Μέχρι την ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος, το 1928, η Εθνική είχε το εκδοτικό προνόµιο τραπεζογραµµατίων στην Ελλάδα.

1845. Αρχίζει τη λειτουργία της η πρώτη περιφερειακή µονάδα της Τράπεζας, το πρακτο-ρείο Σύρου.

1880. Εισαγωγή της µετοχής της Εθνικής Τράπεζας στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών.

1891. Η Εθνική Τράπεζα ιδρύει την ασφαλιστική εταιρεία «Η Εθνική».

1899. Επέκταση του εκδοτικού προνοµίου της Εθνικής στη Θεσσαλία και Νότια Ηπειρο µετά την απορρόφηση της Τράπεζας Ηπειροθεσαλίας.

1901. Το Κεντρικό Κατάστηµα της Τράπεζας στην οδό Αιόλου αποκτά τη σηµερινή του µορφή µετά την ολοκλήρωση εκτεταµένων οικοδοµικών µεταρρυθµίσεων.

1915. Επέκταση του εκδοτικού προνοµίου της Εθνικής στα τµήµατα της Ηπείρου και Μα-κεδονίας και τα νησιά του Αιγαίου που απελευθερώθηκαν µετά τους νικηφόρους Βαλκανικούς πολέµους.

1919. Η Εθνική Τράπεζα απορροφά την Τράπεζα Κρήτης και επεκτείνει το εκδοτικό της προνόµιο στη µεγαλόνησο.

1920. Η Εθνική Τράπεζα έχει το αποκλειστικό εκδοτικό προνόµιο σε ολόκληρη την ελλη-νική επικράτεια.

1927. Η Εθνική Τράπεζα ιδρύει την Εθνική Κτηµατική Τράπεζα.

1926. Για τις ανάγκες των Ελλήνων µεταναστών αρχίζει τη λειτουργία της η πρώτη µονά-δα της Τράπεζας στο εξωτερικό, το πρακτορείο της Νέας Υόρκης.

1928. Η Εθνική συµβάλλει µε κεφάλαια και προσωπικό στην ίδρυση και λειτουργία της Τράπεζας της Ελλάδος.

1929. Η Εθνική συµβάλλει µε κεφάλαια και προσωπικό και υποδοµές στην ίδρυση και λειτουργία της Αγροτικής Τράπεζας.

1938. Συστήνεται το Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας.

1953. Συγχώνευση Τράπεζας Αθηνών, που είχε ιδρυθεί το 1893, µε την Εθνική Τράπεζα. Η νέα τράπεζα θα φέρει για πέντε χρόνια τον τίτλο «Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος και Αθηνών».

1954. Έναρξη λειτουργίας του Κέντρου Μηχανογραφίας της Τράπεζας.

1966. Ιδρύεται το Μορφωτικό Ίδρυµα Εθνικής Τραπέζης, προσφέροντας πολύτιµο έργο στην παιδεία, τον πολιτισµό και την έρευνα.

1971. Η Εθνική θέτει σε κυκλοφορία την πρώτη πιστωτική κάρτα στην Ελλάδα και εφαρ-µόζει το θεσµό της καταναλωτικής πίστης ιδρύοντας τη θυγατρική «Εθνική Ανώ-νυµος Εταιρεία Διοικήσεως και Οργανώσεως».

1972. Η Εθνική Τράπεζα ιδρύει τη «Διεθνική Εταιρεία Διαχειρίσεως Αµοιβαίων Κεφαλαί-ων» Α.Ε.

1973. Η Εθνική Τράπεζα πρώτη στην Ελλάδα εισάγει τα σύγχρονα συστήµατα συναλλα-γών on line-real time.

1980. Η Τράπεζα συστήνει τη θυγατρική της «Εθνική Εταιρεία Επενδύσεων Χαρτοφυλακί-ου» Α.Ε. και δηµιουργεί Dealing Room για την επιτυχή συµµετοχή της στη διατρα-πεζική αγορά συναλλάγµατος.

1989. Η Εθνική ιδρύει την «Εθνική Χρηµατιστηριαή» Α.Ε. Επίσης, συµµετέχει στην ίδρυ-ση του Εθνικού Διατραπεζικού Συστήµατος «ΔΙΑ.Σ.».

1991. «Αποκρατικοποίηση» της Εθνικής Τράπεζας, η οποία παύει πλέον να υπάγεται στον δηµόσιο τοµέα.

1994. Η Εθνική ιδρύει τη θυγατρική ΕΤΕ Κύπρου ΛΤΔ, το 1996 ξεκινάει η λειτουργία καταστηµάτων στα Τίρανα και τη Σόφια, ενώ το 1997 στο Βουκουρέστι.

1998. Η Τράπεζα απορροφά την Εθνική Κτηµατική (ΕΚΤΕ) µε όλες τις εταιρείες της, απο-κτώντας σηµαντικό µερίδιο στο τοµέα της κτηµατικής πίστης.

1999. Η µετοχή της Εθνικής εισάγεται στο Χρηµατιστήριο της Νέας Υόρκης.

2000. Η Εθνική προχωρά στην εξαγορά πλειοψηφικών πακέτων µετοχών των τραπεζών Stopanska Banka AD-Skopje στην ΠΓΔΜ και United Bulgarian Bank στη Βουλγαρία. Επίσης εισάγει το internet banking σε µια ευρεία κλίµακα τραπεζικών εργασιών.

2002. Η Τράπεζα απορροφά τη θυγατρική της «Εθνική Τράπεζα Επενδύσεων Βιοµηχανι-κής Αναπτύξεως» (ΕΤΕΒΑ) µε όλες τις εταιρείες της.

2003. Εξαγοράζει την Banca Romaneasca στη Ρουµανία.

2004. «Σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης» και νέα «Διακήρυξη περιβαλλοντικής πο-λιτικής» του Οµίλου της ΕΤΕ.

2005. Ο Όµιλος της ΕΤΕ εφαρµόζει τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα στην αποτίµηση των µεγεθών του.

2006. Η Εθνική Τράπεζα εξαγοράζει τη Finansbank στην Τουρκία και τη Vojvodjanska Banka στη Σερβία.

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑΣΤΟ ΧΘΕΣ & ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑΣΤΟ ΧΘΕΣ & ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ Φεβρουάριος

2002

ΕUROBANKΣΤΟ ΧΘΕΣ & ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

Η Τράπεζα EFG Eurobank Ergasias ιδρύθηκε το 1990 µε αρχική επωνυµία «Ευρωεπενδυτική Τράπεζα» και στόχο την παροχή κυρίως επενδυτικών υπηρεσιών. Με την απελευθέρωση της αγοράς λιανικής τραπεζικής στην

Ελλάδα, η Τράπεζα επαναπροσδιόρισε τους στρατηγικούς της στόχους. Έκτοτε η EFG Eurobank Ergasias έχει ακολουθήσει µια ανοδική πορεία, µέσα από

δυναµική οργανική ανάπτυξη, αλλά και µέσα από εξαγορές και συγχωνεύσεις, καταλαµβάνοντας σήµερα ηγετική θέση στους ταχύτερα αναπτυσσόµενους και

πιο προσοδοφόρους τοµείς της αγοράς.

ΠΟΛΥΔΙΑΣΤΑΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 1990

1990. Ίδρυση της Ευρωεπενδυτικής Τράπεζας Α.Ε., µε ειδίκευση στους τοµείς της επενδυ-τικής τραπεζικής και του private banking.

1994. Απόκτηση µεριδίου 75% της EFG Private Bank (Luxembourg) S.A.

1996. Εξαγορά της Interbank Ελλάδος Α.Ε., µε δίκτυο 23 καταστηµάτων, από τη µητρική εταιρία Consolidated Eurofinance Holdings (CEH) S.A.

1997. Συγχώνευση Eurobank - InterbankΕξαγορά του δικτύου καταστηµάτων της Credit Lyonnais Grece S.A. Μετονοµασία της Ευρωεπενδυτικής σε Τράπεζα EFG Eurobank Α.Ε.

1998. Εξαγορά ποσοστού συµµετοχής ελέγχου της Τράπεζας Αθηνών.Η CEH εξαγοράζει το 99.8% της Τράπεζας Κρήτης.Η CEH και η EFG Eurobank εξαγοράζουν από κοινού ποσοστό 18,4% στην Τράπε-ζα Εργασίας.Η Deutsche Bank αποκτά συµµετοχή 10% στην EFG Eurobank.

1999. Μεταβίβαση της Τράπεζας Κρήτης στην EFG Eurobank.Συγχώνευση δραστηριοτήτων EFG Eurobank - Τράπεζας Αθηνών µε ανταλλαγή µετοχών.Δηµόσια προσφορά µετοχών και εισαγωγή της EFG Eurobank στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών.Συγχώνευση EFG Eurobank - Τράπεζας Κρήτης.Η CEH αποκτά το 50,1% της Τράπεζας Εργασίας µετά από δηµόσια προσφορά.

2000. Συγχώνευση EFG Eurobank - Τράπεζας Εργασίας.Μετονοµασία σε Τράπεζα EFG Eurobank Ergasias Α.Ε.Απόκτηση ποσοστού 19,25% στην Banc Post S.A. Ρουµανίας.

2002. Απόκτηση συµµετοχής 43% στη Post Bank Βουλγαρίας µέσω εξαγοράς του 50% της Alico / CEH Balkan Holdings.Ανακοίνωση πρόθεσης εξαγοράς των εισηγµένων εταιριών «Επενδύσεις Εργασίας ΑΕ-ΕΧ» και «Επενδύσεις Αναπτύξεως ΑΕΕΧ».

2003. Εξαγορά ποσοστού 68% της Post Banka AD Σερβίας.Συγχώνευση µε απορρόφηση της «Επενδύσεις Εργασίας ΑΕΕΧ» από την EFG Eurobank Ergasias.Αύξηση συµµετοχής στην Banc Post Ρουµανίας σε 53,25%.Συγχώνευση µε απορρόφηση της «Επενδύσεις Αναπτύξεως ΑΕΕΧ» από την EFG Eurobank Ergasias.Αύξηση συµµετοχής στην Post Banka AD Σερβίας σε 90,8% και µετονοµασία της σε EFG Eurobank AD Beograd.Διάθεση του ποσοστού της Τράπεζας που κατείχε η Deutsche Bank. Αύξηση συµµετο-χής θεσµικών επενδυτών σε 22% του συνόλου.Ίδρυση Euroline Retail Services (Ρουµανία) - 80% Eurobank Cards και 19.961% Banc Post.Ίδρυση Eurocredit Retail Services (Cyprus) - 100% Eurobank Cards.

2004. Αύξηση συµµετοχής στην Post Bank Βουλγαρίας σε 96,74% µέσω εξαγοράς του υπό-λοιπου 50% της Alico/CEH Balkan Holdings.Αύξηση συµµετοχής στην EFG Eurobank Beograd AD σε 93,54%.Αύξηση συµµετοχής στην Banc Post Ρουµανίας σε 58,6%.Ίδρυση Euroline Retail Services AD (Σερβία) - 100% Eurobank Cards.Εξαγορά της Intertrust ΑΕΔΑΚ.

2005. Εξαγορά της HC Istanbul χρηµατιστηριακής στην ΤουρκίαΕξαγορά της Capital Securities χρηµατιστηριακής στη ΡουµανίαΑύξηση συµµετοχής στην Postbank Βουλγαρίας σε 98,7%Αύξηση συµµετοχής στην Ε EFG Eurobank Beograd σε 97,5%Απόκτηση συµµετοχής 62,3% στην Nacionalna stedionica – banka Σερβίας Συγχώνευση µε απορρόφηση της “Πρόοδος Ελληνικές Επενδύσεις ΑΕΕΧ”

2006. Οργ.ανική ανάπτυξη στην τραπεζική αγορά της Πολωνίας µέσω της Polbank EFGΕξαγορά 100% της Nacionalna stedionica – banka ΣερβίαςΕξαγορά 91,3% της DZI Bank ΒουλγαρίαςΣυγχώνευση των τραπεζών Nacionalna stedionica και EFG Eurobank a.d. Beograd Σερ-βίας – µετονοµασία σε Eurobank EFG Stedionica a.d. Beograd

2007. Εξαγορά 70% της Tekfenbank ΤουρκίαςΕξαγορά 99,3% της Universal Bank ΟυκρανίαςEξαγορά της χρηµατιστηριακής Prospera Securities στη ΣερβίαΟργανική ανάπτυξη στην Κύπρο

2008. Η «Καλύτερη Τράπεζα στην Ελλάδα» από το περιοδικό «The Banker» του οµίλου των Financial Times. Επίσης η «Καλύτερη Τράπεζα στην Ελλάδα» από το περιοδικό Euromoney και η «Καλύτερη Διαδικτυακή Τράπεζα για Καταναλωτές και για Επιχειρή-σεις» από το “Global Finance”.

2009. Eθνικό βραβείο EMAS 2009 (Eco-Management & Audit Scheme) για την Ελλάδα, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού θεσµού EMAS Awards που κάθε χρόνο διοργανώνει η Ευ-ρωπαϊκή Επιτροπή. Στόχος του θεσµού είναι να προβληθούν και να επιβραβευθούν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που ακολουθούν προηγµένες περιβαλλοντικές πολιτικές.

ΕUROBANKΣΤΟ ΧΘΕΣ & ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

ΕUROBANKΣΤΟ ΧΘΕΣ & ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

96 ΕΠΙΛΟΓΗ

Σε υποβάθµιση της θέσης της Ελλάδας στην παγκόσµια κατάταξη για τη δια-φθορά στον δηµόσιο τοµέα προχώ-ρησε η Μη Κυβερνητική Οργάνωση

«Διεθνής Διαφάνεια», σε πρόσφατη έκθεσή της για το 2009, τοποθετώντας τη χώρα στην 71η θέση. Η Διεθνής Διαφάνεια εντόπισε «συστηµικές αδυναµίες» στην Ελλάδα, µετά τα πρόσφατα σκάνδαλα, ενώ υπογράµµισε ότι δεν έχουν υπάρξει επαρκείς προσπάθει-ες πάταξης της διαφθοράς. Ακόµη, τόνισε ότι υπάρχουν µεγάλες καθυστερήσεις στην απο-νοµή της δικαιοσύνης. Σηµειώνεται ότι στην 71η θέση βρίσκονται ακόµα η ΠΓΔΜ, η Βουλ-γαρία και η Ρουµανία, ενώ την πρώτη θέση στη διαφθορά κατέχει η Σοµαλία, ακολου-θούµενη από το Αφγανιστάν, τη Μιανµάρ, το

Ιράκ και το Σουδάν. Να υπενθυµίσουµε εδώ ότι η Μη Κυβερνητική Οργάνωση κατατάσσει 180 χώρες, ανάλογα µε το πως αντιλαµβά-νονται οι πολίτες την έκταση της διαφθοράς στον δηµόσιο τοµέα (το 10 αντιστοιχεί σε χα-µηλά επίπεδα διαφθοράς και το 0 σε υψηλά).

Στον δείκτη Corruption Perceptions (Κατά-ταξη Αντιλήψεων για τη Διαφθορά), η Ελλά-δα βαθµολογείται µε 3,8 το 2009 από 4,7 το 2008. Τη µεγαλύτερη βαθµολογία και τη λι-γότερη διαφθορά έχει η Νέα Ζηλανδία. Ακο-λουθούν η Δανία, η Σιγκαπούρη, η Σουηδία, και η Ελβετία. Τη βαθµολογία τους µείωσαν το Ιράν, στο 1,8 από 2,3 µετά τις καταγγελί-ες για νοθεία στις προεδρικές εκλογές, και η Ουκρανία, ενώ η βαθµολογία αυξήθηκε στις ΗΠΑ, στο 7,5 από 7,3, λόγω της ταχείας αντί-

Στον καιρό της διαφθοράςΗ διαφθορά δείχνει µέγεθος σε απογείωση µεσούσης της οικονοµικής ύφεσης. Η Ελλάδα έχασε 14 θέσεις σε σύνολο 180 χωρών, υποχωρώ-ντας στη θέση 71 από τη θέση 57 που κατέλαβε το 2008 (2007:56)

BUSINESS Εξελίξεις

ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ Η ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ

«Είναι αυτονόητες οι αρνητικές επιπτώσεις της διαφθοράς στην οι-κονοµία, την ανάπτυξη και την αποτελεσµατική διακυβέρνηση µιας χώ-ρας. Σε µια εποχή µάλι-στα που η οικονοµική κρίση έχει διευρύνει το πρόβληµα, η αντιµετώ-πιση αυτών των φαινο-µένων είναι ακόµα πιο σηµαντική». Με αυτά τα λόγ ια ο πρόεδρος της Διεθνούς Διαφά-νε ιας Ελλάς, Κώστας Μπακούρης, σχολίασε την περισσότερο ίσως από ποτέ ανάγκη γ ια διαφάνεια σ τη χώρα και υπερθεµάτισε λέ-γοντας: «Μία καλύτερη, αποτε λεσµατ ικότερη και δικαιότερη Δηµόσια Διοίκηση, που λογο-δοτεί στους πολίτες και η χωρίς ταλαντεύσεις εφαρµογή των νόµων, είναι ο µόνος δρόµος για την καταπολέµηση της διαφθοράς. Αυτή πρέπει να είναι η άµε-ση προτεραιότητα της κυβέρνησης και η στα-θερή διεκδίκηση της κοινωνίας».

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «Ε»

ΕΠΙΛΟΓΗ 97

δρασης στην οικονοµική κρίση και των µέ-τρων υπέρ της διαφάνειας. Ανοδικά κινή-θηκε και η Πολωνία στο 5 από 4,6 και η Ρωσία στο 2,2 από 2,1.

Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου και το βασίλειο των γιατρών

Με δυναµικό προφίλ και δηλώσεις στο ίδιο µήκος κύµατος, η κυβέρνηση δια στό-µατος του υπουργού Οικονοµικών, Γιώρ-γου Παπακωνσταντίνου φαίνεται ότι δεν είναι διατεθειµένη να διαπραγµατευθεί την πάταξη της διαφθοράς στη χώρα. Αρκεί να µην γίνει και αυτό το ζήτηµα σαν το δηµό-σιο χρέος που καλά κρατεί και «αυξάνεται και πληθύνεται» µάλιστα, εδώ και περίπου 30 χρόνια. Ας µην ξεχνάµε ότι 17 χρόνια πριν ο Ανδρέας Παπανδρέου τόνισε: «Ή θα εξαφανίσουµε το χρέος ή το χρέος θα εξαφανίσει την Ελλάδα». Η συνέχεια γνω-στή σε όλους και σε πλήρη αντιστοιχία µε τη λερναία Ύδρα της διαφθοράς. Όλο την πατάσσουµε και όλο νέα κεφάλια αποκτά.Όσο για τις πρόσφατες πράξεις του έργου πάταξης της διαφθοράς παραθέτουµε στη συνέχεια απόσπασµα από δηλώσεις του υπουργού Οικονοµίας.«Όλοι ξέρουµε ότι στη χώρα µας υπάρχει εκτεταµένη φοροδιαφυγή και ξέρουµε ότι όσο δεν γίνεται κάτι γι΄ αυτό, ο πολίτης δεν θα έχει εµπιστοσύνη απέναντι στο κράτος. … Ζήτησα από τη Γενική Γραµµατεία Πληροφο-ριακών Συστηµάτων τα καθαρά ετήσια εισο-δήµατα µιας συγκεκριµένης επαγγελµατικής οµάδας, σε ένα συγκεκριµένο µέρος της Αθή-νας. Και τα στοιχεία είναι πράγµατι εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Καθαρά ετήσια εισοδήµατα γιατρών µε ιατρεία στην περιοχή του Κολω-νακίου: από τα 150 άτοµα που έχουν ιατρείο στο Κολωνάκι, 30 δηλώνουν καθαρά ετήσια εισοδήµατα κάτω από 10.000 ευρώ, άλλοι 30 δηλώνουν καθαρά ετήσια εισοδήµατα από 10.000 µέχρι 20.000 ευρώ, άλλοι 30 περίπου καθαρά ετήσια εισοδήµατα από 20.000 έως 30.000 ευρώ. Με απλά λόγια, αν πιστέψει κα-νείς τα στοιχεία µε τα µηνιαία καθαρά εισοδή-µατα της µεγάλης πλειονότητας των γιατρών στο Κολωνάκι, είναι κοντά στον κατώτερο µι-σθό …Υπάρχει προκλητικός πλούτος, που φο-ροδιαφεύγει, και υπάρχουν επαγγελµατικές οµάδες, οι οποίες δεν σηκώνουν το φορολο-γικό βάρος που τους αναλογεί». Οι προθέσεις και η διάθεση για όλα αυτά σίγουρα ειλικρι-νείς, το εάν µπορεί να παταχθεί το φαινόµενο …µένει να αποδειχθεί στην πράξη!

Νέες δοκιµασίεςΜπορεί το 2010 να είναι το έτος που η Ελλάδα θα ζήσει το σκληρό πρόσωπο της ύφεσης, υπάρχουν

όµως εταιρείες στον κλάδο τεχνολογίας και τηλεπικοινωνιών που δείχνουν ότι έχουν αποθέµατα

αντοχών για τις δοκιµασίες που έρχονται.

Από τον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗ

Τ έλος στη βελτίωση του οικονοµικού κλίµατος στις επιχειρήσεις των κλάδων Πληροφορικής και

Τηλεπικοινωνιών και συµπόρευση του δείκτη στον τοµέα ΤΠΕ µε τον γενικό δείκτη οικονοµικού κλίµατος στην Ελλάδα δείχνουν τα τελευταία στοιχεία του δείκτη συγκυρίας που καταρτίζει το ΙΟΒΕ, µετά τη σηµαντική βελτίωση που κατέγραψε το Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας για το 3ο τρίµηνο του 2009. Αλλά και ο Οργανισµός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδας, ο τηλεπικοινωνιακός πάροχος που εδώ και χρόνια προσπαθεί (και το έχει καταφέρει σε µεγάλο βαθµό) να ξεπεράσει τις αγκυλώσεις του παρελθόντος, δεν τα πάει άσχηµα. Ο όµιλος, σε ένα οµολογουµένως δύσκολο οικονοµικό και ανταγωνιστικό περιβάλλον, επέδειξε αξιοσηµείωτη αντοχή. Το γ’ τρίµηνο του 2009, λοιπόν, µειώθηκε µεν κατά 6,4% ο κύκλος εργασιών του οµίλου σε σχέση µε το γ’ τρίµηνο του 2008 και κατά 5,6% τα έσοδα του κλάδου κινητής τηλεφωνίας, αλλά µειώθηκε και ο ρυθµός απώλειας πελατών στη σταθερή τηλεφωνία, ενώ οι πελάτες λιανικής του ADSL ξεπέρασαν το ορόσηµο του 1 εκατοµµυρίου! «Ο όµιλός µας είχε συγκριτικά καλές επιδόσεις το γ΄τρίµηνο του 2009, ένα τρίµηνο κατά το οποίο η οικονοµική κρίση που είχε επηρεάσει τις χώρες της Βορειοδυτικής Ευρώπης στην αρχή του έτους, χτύπησε ιδιαίτερα τις οικονοµίες των χωρών της Νοτιανατολικής Ευρώπης. Σε αυτές τις αντίξοες συνθήκες, πολλές φορές µάλιστα και εν µέσω βιαστικών και απρόβλεπτων ρυθµιστικών και ανταγωνιστικών κινήσεων, οι εταιρείες του οµίλου σηµείωσαν σηµαντικά καλύτερες επιδόσεις από αυτές του ανταγωνισµού σε όλες τις αγορές δραστηριοποίησης τους, ενώ ταυτόχρονα προστάτευσαν το περιθώριο κερδοφορίας τους», δήλωσε ο πρόεδρος και διευθύνων σύµβουλος του οµίλου ΟΤΕ, Παναγής Βουρλούµης.

Σύµφωνα, τώρα, µε τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο δελτίο του Παρατηρητηρίου για την Κοινωνία της Πληροφορίας η θετική πορεία του δείκτη οικονοµικού κλίµατος στον κλάδο το γ’ τρίµηνο του 2009 οφείλεται στις θετικές προβλέψεις για την εξέλιξη της ζήτησης στο επόµενο τρίµηνο, οι οποίες ενισχύθηκαν σηµαντικά, καθώς και στις εκτιµήσεις για την τρέχουσα ζήτηση η οποία παραµένει θετική, στο Λιανικό Εµπόριο ανακάµπτουν αισθητά οι προβλέψεις των επιχειρήσεων ΤΠΕ, όσον αφορά τις προοπτικές των πωλήσεων τους για το αµέσως επόµενο διάστηµα. Θα πρέπει ωστόσο να αναφερθεί ότι τον Νοέµβριο ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών του τοµέα καταγράφει οριακή υποχώρηση, µε χαµηλότερες τις εκτιµήσεις για την εξέλιξη της ζήτησης το επόµενο διάστηµα.

Πληροφορική & Τηλεπικοινωνίες

Hazlis & Rivas Co. Ltd Ôçë.: 210 94 08 750-2 URL: www.hazliseconomist.com E-mail: info@hazliseconomist.com

Speakers include:

Nikos AnalytisPresident

Hellenic Network for CSR

Constantinos MichalosPresident

Athens Chamber of Commerce & Industry

John AndrewsConsultant Editor

The Economist

Discussion & Debatewith Joseph E. Stiglitz on the world economy in 2010

in or out of the economic crisis?

Joseph Stiglitz

,

,

!

2 Φεβρουαρίου, 2010Ξενοδοχείο Hilton Αθηνών

Sponsor I.S.P. Communication SupporterMedia Sponsor

ΕΠΙΛΟΓΗ 99

BUSINESS Εξελίξεις

ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ // ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΙΧΜΗΣΟ Όµιλος Βιοιατρική επένδυσε σε δύο νέα µηχανήµατα της GE Healthcare. Αποτέλεσµα της µακρόχρονης συνεργασίας των δύο εταιρειών, σε συνδυασµό µε την παραπάνω επένδυση της Βιοιατρι-κής, είναι ότι ο όµιλος Βιοιατρική αναδεικνύεται ως Ευρωπαϊκό Κέ-ντρο αναφοράς για την τεχνολογία αιχµής της GE Healthcare στην Αξονική & Μαγνητική τοµογραφία. Η Κεντρική Μονάδα της Βιοια-τρικής είναι το πρώτο διαγνωστικό κέντρο στην Ευρώπη που είναι εξοπλισµένο και µε τους δύο τοµογράφους κορυφαίας τεχνολογίας της GE: το µαγνητικό τοµογράφο MR750 3.0T και τον αξονικό τοµο-γράφο CT750HD, το πρώτο παγκοσµίως σύστηµα αξονικού τοµο-γράφου µε υψηλή ευκρίνεια (High Definition) και ιδιαίτερα χαµηλή δόση ακτινοβολίας.

OTEACADEMY // ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΙΣΧΥΟΣΣτη διεύρυνση της συνεργασίας τους προχώρησαν η OTEAcademy και η Microsoft Ελλάς. H συνεργασία αφο-ρά σ την παροχή από την OTEAcademy, ως Certif ied Partner Learning Solutions (C.P.L.S.) Ολοκληρωµένων Εκπαιδευτικών Λύσεων µε την αξιοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών Microsoft Learning. Η OTEAcademy, ως Certified Partner Learning Solutions της Microsoft, πα-ρέχει υψηλού επιπέδου εξειδικευµένη εκπαίδευση η οποία καταλήγει σε διεθνώς αναγνωρισµένη πιστοποίη-ση στις τεχνολογίες Microsoft.

GLOBUS MARITIME// ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣτην πώληση δύο φορτηγών πλοίων τύπου handymax προχώρησε η Globus Maritime, έναντι συνολικού τιµή-µατος 34 εκατ. δολαρίων. Ειδικότερα, η εταιρεία συµ-φερόντων Φειδάκη και Καραγεωργίου ανακοίνωσε πως πούλησε το πλοίο Coral Globe (κατασκευής 1994), χω-ρητικότητας 43.189 dwt, και το Sea Globe (κατασκευής 1995), χωρητικότητας 43.171 dwt. Η παράδοσή τους στους νέους ιδιοκτήτες αναµένεται να πραγµατοποιηθεί µέχρι τις αρχές Φεβρουαρίου. Tα έσοδα από την πώλη-ση των δύο πλοίων θα χρησιµοποιηθούν για την απο-πληρωµή δανείων και για την ενίσχυση της ρευστότητας της εταιρείας.

ΤΙΤΑΝ // ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ ΚΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑΓια δεύτερη συνεχόµενη χρονιά ο TITAN κατέλαβε την πρώτη θέση στην ετήσια κατάταξη εταιρικής λογοδοσίας και υπευ-θυνότητας Accountability Rating Greece 2009 µε σύνολο βαθ-µολογίας 64,3 έναντι 60 που συγκέντρωσε το 2008. Βασιζό-µενο σε µία µεθοδολογία µέτρησης περίπου 170 διαφορετι-κών κριτηρίων το Αccountability Rating αξιολογεί τα στοιχεία που δηµοσιοποιούνται από τις εταιρίες και είναι διαθέσιµα σε κάθε ενδιαφερόµενο. Η µέτρηση αυτή πραγµατοποιείται από το 2004 από το ΑccountAbility (µη κερδοσκοπικό οργα-νισµό που εξειδικεύεται σε θέµατα εταιρικής υπευθυνότητας) και δηµοσιεύεται µέσω του περιοδικού Fortune. Σήµερα το Accountability RatingTM µετράει σε 10 χώρες τον βαθµό κα-τά τον οποίο οι µεγάλες εταιρίες ενσωµατώνουν υπεύθυνες πρακτικές στον πυρήνα της επιχειρηµατικής τους λειτουργίας.

100 ΕΠΙΛΟΓΗ

BUSINESS news & products

ΕΠΙΛΟΓΗ 101

ΑLEO SOLAR AG // ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΕπεκτείνεται και γεµίζει τη χώρα µε «ηλιακή ενέργεια». Η aleo solar AG εγκαινίασε πρόσφατα τα νέα της γρα-φεία στα Γλυκά Νερά Αττικής. Η aleo solar στην Ελλάδα κατέχει σήµερα µερίδιο αγοράς που ανέρχεται στο 16% έχοντας υλοποιήσει έργα που εκτείνονται από φωτοβολ-ταϊκούς σταθµούς επί βιοµηχανικής ή οικιακής στέγης, µέχρι και µεγάλους υπαίθριους σταθµούς. Από το 2007, η aleo solar έχει παραδώσει και έχουν συνδεθεί µε το δίκτυο περισσότερα από 6 µεγαβάτ, από τα συνολικά 38 µεγαβάτ φωτοβολταϊκής ισχύος που έχουν συνδεθεί µέ-χρι σήµερα στο ελληνικό δίκτυο ηλεκτροδότησης (σύµ-φωνα µε στοιχεία του Διαχειριστή Ελληνικού Συστή-µατος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας - Δ.Ε.Σ.Μ.Η.Ε Α.Ε.). Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο διευθύνων σύµ-βουλος της aleo solar AG, Jakobus Smit: «Τα νέα µας γραφεία στην Ελλάδα είναι το αποτέλεσµα της διεθνούς στρατηγικής µας µε στόχο την ενίσχυση της παρουσίας µας στην Ευρώπη, αλλά και ως απάντηση στα αιτήµατα των συνεργατών µας, για την εδώ παρουσία µας. Σήµε-ρα στο δίκτυο συνεργατών της aleo solar στην Ελλάδα συγκαταλέγονται ήδη περισσότεροι από 40 ιδιώτες και επιχειρήσεις, ενώ ο αριθµός τους µεγαλώνει συνέχεια».

PRINTEC // ΚΑΡΤΟΠΛΗΜΜΥΡΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤ. ΕΥΡΩΠΗΤη σύναψη συµφωνίας µε την Oberthur Technologies, κορυφαίο προµηθευτή λύσεων σε τεχνολογίες «έξυπνων καρτών» παγκοσµί-ως ανακοίνωσε πρόσφατα ο Όµιλος Printec. Η συµφωνία αφορά τη διάθεση λύσεων καρτών στις χώρες της ΝΑ Ευρώπης. Διαθέτοντας περισσότερα από 30 κέντρα έκδοσης και προσωποποίησης καρτών, καθώς και τοπικές συνεργασίες παγκοσµίως, οι λύσεις της Oberthur Technologies παρέχουν τη δυνατότητα στους χρηµατοπιστωτικούς οργανισµούς της περιοχής, να προσφέρουν στους πελάτες τους προσωποποιηµένες κάρτες πληρωµών. Η Oberthur Technologies διαθέτει σε πελάτες παγκοσµίως, περισσότερες από 300 εκατοµ-µύρια κάρτες τον χρόνο. «H νέα µας συνεργασία µε την Oberthur Technologies, αποτελεί µια σηµαντική προσθήκη στο χαρτοφυλάκιο ολοκληρωµένων λύσεων που διαθέτει η Printec στο χώρο των ηλε-κτρονικών πληρωµών», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Οµίλου Printec, Χάρης Κωνσταντίνου. Στην εσωτερική αγορά τώρα. Ο Όµιλος Printec συνεχίζοντας την ανοδική του πορεία και ενισχύ-οντας την παρουσία του στον κλάδο της πληροφορικής, των τηλεπι-κοινωνιών και των ολοκληρωµένων λύσεων, έθεσε σε λειτουργία γραφεία στη Θεσσαλονίκη. Η επέκταση της παρουσίας της εταιρίας στην αγορά της Βόρειας Ελλάδας εντάσσεται στο πλαίσιο της επιχει-ρησιακής στρατηγικής της και έχει στόχο τη διεύρυνση και περαιτέ-ρω ενίσχυση της δραστηριότητάς της στη Β. Ελλάδα και την άµεση ανταπόκρισή της στις ανάγκες της τοπικής αγοράς.

AGRINO // «ΜΑΚΡΥΚΟΚΚΗ» ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΚαινοτοµία, ποιότητα, ορθή γεωργική πρακτική. Ό,τι χαρακτηρίζει το νέο προϊόν της Agrino που πρόσφατα διέθεσε στην αγορά. To µακρύκοκκο ρύζι για σπυρω-τό πιλάφι έτοιµο σε 10΄ ακολουθεί πιστά τις αξίες της εταιρείας για καινοτόµα προϊόντα, υιοθετεί τις αρχές της ορθής γεωργικής πρακτικής και αναγράφει σε κάθε συ-σκευασία το όνοµα του Έλληνα παραγωγού και τον τόπο καλλιέργειας του προϊόντος. Το νέο µακρύκοκκο ρύζι Agrino έτοιµο σε 10΄ διατίθεται σε νέα premium συ-σκευασία µε το µπλε χρώµα να δεσπόζει στην πρόσοψη του πακέτου. Γαστρονοµικές συνταγές, πλήρεις οδηγίες παρασκευής, διατροφικές επισηµάνσεις και GDAs σε συνδυασµό µε έναν νέο, πρωτότυπο και ιδιαίτερα εύ-χρηστο τρόπο ανοίγµατος, συνθέτουν µία πραγµατικά ξεχωριστή συσκευασία.

POSITIVE ENERGY // ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ ΜΕ ΜΑΝΤΙΝΑΔΕΣΗ Positive Energy, που εξειδικεύεται στην κατασκευή φωτο-βολταϊκών πάρκων και την παροχή ολοκληρωµένων λύσεων φωτοβολταϊκής τεχνολογίας, παρέδωσε πρόσφατα δύο εγκα-ταστάσεις σ ταθµών στον νοµό Χανίων (θέση Νίππος Απο-κορώνου) στην Κρήτη. Οι σταθµοί έχουν ισχύ 80 kWp έκα-στος, διαθέτουν σύστηµα διαξονικής ιχνηλάτησης του ήλιου (trackers) και αποτελούν τις δύο πρώτες φωτοβολταϊκές εγκα-ταστάσεις στην κατηγορία των 80 kWp που ολοκληρώθηκαν στην Κρήτη. Ο Κυριάκος Αγιαννίδης, εµπορικός διευθυντής της Positive Energy, δήλωσε σχετικά: «Πρόκειται για δύο πο-λύ σηµαντικά έργα που ουσιαστικά ανοίγουν τον δρόµο των φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων και στην Κρήτη, επιβεβαιώ-νοντας ότι οι ανανεώσιµες πηγές ενέργειας αποτελούν το µέλ-λον για ολόκληρη την ελληνική επικράτεια».

BUSINESS Εξελίξεις

102 ΕΠΙΛΟΓΗ

BUSINESS Εξελίξεις

COSMOTE // ΔΥΝΑΜΙΚΑ ΣΤΟ MOBILE ADVERTISINGΤην είσοδό της στον χώρο της διαφήµισης στην κινητή τηλεφω-νία, ανακοίνωσε πρόσφατα η Cosmote µε την εµπορική διάθε-ση της υπηρεσίας Mobile Advertising. Με στόχο το πραγµατικό όφελος του πελάτη αλλά και τη δηµιουργία ενός µέσου πραγ-µατικά στοχευµένης επικοινωνίας για τους διαφηµιζόµενους, µέσα από το Mobile Advertising η εταιρεία δίνει τη δυνατότητα στους συνδροµητές να ενηµερώνονται για νέα προϊόντα, υπη-ρεσίες και προσφορές. Η υπηρεσία θα ξεκινήσει να λειτουργεί µέσα στο πρώτο τρίµηνο του 2010 και αρχικά θα είναι διαθέ-σιµη στο κοινό µέσα από το Cosmote my view, ενώ πολύ σύ-ντοµα θα αναπτυχθούν και τα υπόλοιπα κανάλια της εταιρείας (SMS, MMS, Mobile Broadband κ.λπ.) µε στόχο την ανάδειξη ενός ολοκληρωµένου και συνδυαστικού µέσου διαφήµισης. Η υπηρεσία Mobile Advertising της Cosmote υλοποιείται σε συνεργασία µε την Out There Media (εταιρεία µε εξειδίκευση και εµπειρία σε αντίστοιχες υπηρεσίες σε όλη την Ευρώπη) η οποία αναλαµβάνει τη διαχείριση του διαφηµιστικού χώρου και την επικοινωνία µε τους διαφηµιζόµενους.

CISCO// ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣΜπορεί να πέρασαν δύο µήνες από τη Διάσκεψη των Ηνω-µένων Εθνών για την Κλιµατική Αλλαγή στην Κοπεγχάγη αλλά ο απόηχος της ακόµα αντηχεί. Η συµµετοχή µεγάλη, οι ιδέες που ανταλλάχτηκαν πολλές. Στη διάσκεψη αυτή συµµετείχαν φορείς και συνεργάτες απανταχού της γης σε κλίµα ψηφιακό. Συγκεκριµένα, η διάσκεψη χρησιµοποίησε την πλατφόρµα Global Climate Change Meeting Platform (GCCMP) της Cisco, δηλαδή ένα ενισχυµένο δίκτυο συνερ-γασίας µε συστήµατα Cisco TelePresence και τεχνολογίες

συνδιάσκεψης για να υποστηρίξει τις συζητήσεις για την κλιµατική αλλαγή. Να σηµειώσουµε ότι η πλατφόρµα Global Climate Change Meeting Platform, η οποία περιλαµβάνει Cisco TelePresence και υπη-ρεσίες ήχου και συνδιάσκεψης, είχε σχεδιαστεί ειδικά για να βοηθήσει τα ενδιαφερόµενα µέρη ανά τον κόσµο να συζητήσουν το θέµα της κλι-µατικής αλλαγής, χωρίς την επιπρόσθετη δαπάνη χρόνου και χρήµατος

ή τ ις εκποµπές διοξειδίου του άν-θρακα από ταξίδια και µετακινήσεις. Ιστορίες ψηφιακού brainstorming που συνεχίστηκαν λίγο µετά. Γιατί, επίση-µος συνεργάτης της Διάσκεψης για την Κλιµατική Αλλαγή που πραγµατοποι-ήθηκε στην πρωτεύουσα της Δανίας από τις 7 έως τις 18 Δεκεµβρίου ήταν η Cisco . Η Διάσκεψη των Πλευρών (Conference of Parties - COP) ήταν η ετήσια συνέλευση στο πλαίσιο της Δι-άσκεψης των Ηνωµένων Εθνών για την Κλιµατική Αλλαγή, η οποία εκτίµησε την πρόοδο στο ζήτηµα της κλιµατικής αλλαγής.

ΠΛΑΙΣΙΟ COMPUTERS // Ο «ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ» ΜΕΣΑ ΣΕ 40 ΛΕΞΕΙΣ

Σαράντα χρόνια συµπληρώθηκαν µόλις πρόσφατα από τη «γέννησή» του Πλαίσιο. Η εταιρεία έσβησε τα κεράκια της, µετρώντας αντί για χρόνια, λέξεις. Σαράντα λέξεις, που όλα αυτά τα χρόνια καθόρισαν την κουλτούρα, τη φι-λοσοφία και την ιστορία της. Από το µόλις 10 τ.µ. Πλαίσιο του 1969 στην οδό Στουρνάρη 24, µε είδη Σχεδίου &Χαρ-τοπωλείου, µέχρι τη Νο 1 σήµερα εταιρεία Πληροφορι-κής & Ειδών Γραφείου στην Ελλάδα, που ταυτίζεται µε την πρωτοπορία, την εξειδίκευση και την εξυπηρέτηση. Σαράντα χρόνια εφηβικής διάθεσης και πάθους για την τεχνολογία! Για την επικοινωνία των επετειακών προσφο-ρών µάλιστα δηµιουργήθηκε ένας ειδικός κατάλογος, που διανεµήθηκε σε 500.000 νοικοκυριά σε όλη την Ελλάδα, καθώς και από τα καταστήµατα Πλαίσιο, ενώ η επικοινω-νία υποστηρίχτηκε µε ραδιοφωνικά µηνύµατα & χορηγί-ες, και καταχωρίσεις στον Τύπο.

ΕΠΙΛΟΓΗ 103

WIND // ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΝΙΚΑΝΕ

Γκολ σ τη ζωή βάζουν οι οµάδες της Skoda Ξάνθης και του Εργοτ έ λη µαζ ί µε τη WIND µέσα από την πρωτοβουλία αγάπης «Τα παιδιά νικάνε». Οι παίκτες των δύο οµάδων στέλνουν τη µπάλα στα δίχτυα έχοντας ως στόχο όχι µόνο τη νίκη της οµάδας αλλά και των παιδιών µε νοητική υστέρηση της πόλης τους αφού µε κάθε γκολ θα συγκεντρώνουν χρήµατα για τους σκοπούς τριών τοπικών κοινωφελών ιδρυµάτων. Να σηµειώσουµε ότι η πρωτοβουλία «Τα παιδιά νικάνε» ξεκίνησε από τη WIND Ελλάς την περασµένη χρονιά στον χώρο του µπάσκετ, µε τη συµµετοχή των κορυφαίων ελλήνων καλαθοσφαιριστών Δηµήτρη Διαµαντίδη και Θοδωρή Παπαλουκά. Το πρόγραµµα επεκτείνεται και στον χώρο του ποδοσφαίρου, όπου σε συνεργασία µε τις οµάδες της Skoda Ξάνθης και του Εργοτέλη, η WIND προσφέρει για την αγωνιστική περίοδο 2009-2010: 300 ευρώ για κάθε γκολ που πετυχαίνουν οι οµάδες στους αγώνες της Superleague. Το ποσό που θα συγκεντρωθεί στο τέλος της αγωνιστικής περιόδου από τα γκολ που θα πετύχει η οµάδα της Skoda Ξάνθης θα προσφερθούν σ το Ψυχολογικό Κέντρο Β. Ελλάδος/ Παράρτηµα Ξάνθης, ενώ τα χρήµατα από τα τέρµατα που θα πετύχει η οµάδα του Εργοτέλη θα αποδοθούν στο Κέντρο Ειδικών Παιδιών «Ζωοδόχος Πηγή» και σ το Κέντρο Ειδικών Παιδιών «Άγιος Σπυρίδων». Μετά τις πρώτες αγωνιστικές του Πρωταθλήµατος, η οµάδα της Skoda Ξάνθης έχει ήδη σκοράρει 7 φορές, φθάνοντας το ποσό των 2.100 ευρώ και ο Εργοτέλης έχει πετύχει 15 γκολ συγκεντρώνοντας ήδη 4.500 ευρώ! Και αυτά δεν είναι παρά µόνον η αρχή. Αξίζει να σηµειωθεί τέλος ότι την περασµένη αγωνιστική περίοδο ο απολογισµός για την εκστρατεία «Τα παιδιά ν ικάνε» σ το µπάσκετ έφτασε τα 24.600 ευρώ, χρήµατα που προσφέρθηκαν για τους σκοπούς δύο κοινωφελών ιδρυµάτων: το Χατζηκυριάκειο Ίδρυµα Παιδικής Προστασίας στον Πειραιά και το Νοµαρχιακό Σύλλογο Ατόµων µε Ειδικές Ανάγκες Καστοριάς.

BUSINESS CSR

ΟΤΕ // ΣΧΕΣΕΙΣ «ΨΗΦΙΑΚΗΣ» ΕΥΘΥΝΗΣ

Την προσφορά ηλεκτρονικών υπολογιστών – που ξεκίνησε πριν τέσσερα χρόνια – σε φορείς µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και σχολεία, συνεχίζει µε συνέπεια, ο ΟΤΕ στο πλαίσιο του προγράµ-µατος εταιρικής υπευθυνότητας «Σχέση Ευθύνης». Συγκεκριµένα, 109 ηλεκτρονικοί υπολογιστές συγκεντρώθηκαν από τις υπηρεσί-ες του ΟΤΕ πανελλαδικά, συντηρήθηκαν και αναβαθµίστηκαν στα εργαστήρια του ΟΤΕ και προσφέρθηκαν και σε φορείς, που εκδή-λωσαν σχετικό ενδιαφέρον. Κατά τη διάρκεια του προγράµµατος επαναδιάθεσης ηλεκτρονικών υπολογιστών (Η/Υ), ο ΟΤΕ έχει δι-αθέσει Η/Υ σε περισσότερους από 100 φορείς, ανταποκρινόµενος στη συντριπτική πλειοψηφία των αιτηµάτων που δέχθηκε. Ουσια-στική παραµένει και η συµβολή των εργαστηρίων του ΟΤΕ, όπου οι Η/Υ συντηρήθηκαν και συσκευάστηκαν.

ING ΕΛΛΑΔΟΣ // ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΙΣ ΙΣΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣΗ ΙΝG Ελλάδος σε συνεργασία µε το ALBA προσέφερε µετά από αντικειµενική αξιολόγηση, υποτροφία για το µεταπτυ-χιακό πρόγραµµα Full Time MBA για το ακαδηµαϊκό έτος 2009-2010. Το Full Time MBA είναι ένα εντατικό µεταπτυχια-κό πρόγραµµα και έχει πιστοποιηθεί από τον Διεθνή Οργανι-σµό Πιστοποίησης Ακαδηµαϊκών Προγραµµάτων Association of MBAs. Κατόπιν ολοκλήρωσης των διαδικασιών αξιολόγη-σης, η Επιτροπή Επιλογής της ING απένειµε την υποτροφία σ τη Στυλιανή Μαντέχου. Η κα Μαντέχου, απόφοιτος του τµήµατος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πα-νεπιστηµίου Μακεδονίας, ολοκλήρωσε τις µεταπτυχιακές της σπουδές στη Διεθνή Ξενοδοχειακή Διοίκηση στο Πα-νεπιστήµιο του Surrey της Μ. Βρετανίας το 2004. Αξίζει να σηµειωθεί ότι ο όµιλος υποστηρίζει τις ίσες ευκαιρίες και τα ίσα δικαιώµατα στην εκπαίδευση, µέσω του ING Chances for Children, ενός προγράµµατος που σε συνεργασία µε την UNICEF παρέχει την ευκαιρία εκπαίδευσης σε 125.000 παι-διά αναπτυσσοµένων χωρών.

104 ΕΠΙΛΟΓΗ

BUSINESS Η ώρα της ελληνικής οικονοµίας

ΩΡΑ ΓΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ «ΧΩΡΙΣ ΛΑΪΚΙΣΜΟΥΣ»

«Δεκαετές, τουλάχιστον, πρόγραµµα ανασύνταξης και ανασυ-γκρότησης της ελληνικής οικονοµίας µε έµφαση στον εκσυγχρο-νισµό της φορολογίας, την πάταξη της φοροδιαφυγής, τον εκσυγ-χρονισµό του ασφαλιστικού συστήµατος και των εργασιακών σχέ-σεων και την ανακατανοµή και εξορθολογισµό των δαπανών ώστε να εξασφαλισθεί η αναπτυξιακή προοπτική της χώρας» πρότεινε ο πρόεδρος του Ελληνοαµερικανικού Εµπορικού Επιµελητηρίου, Γιάννος Γραµµατίδης. Μάλιστα επεσήµανε ότι εκτός από τα έκτα-κτα µέτρα «που χωρίς λαϊκισµούς θα συνεχίσουµε να στηρίζου-µε», το δεκαετές πρόγραµµα πρέπει να έχει σκοπό «όχι την επό-µενη πολιτική εκλογή, αλλά τη µεταρρύθµιση αυτή καθ’ εαυτή». Στην προσφώνησή του προς τον πρωθυπουργό, ο κ. Γραµµατίδης έκανε λόγο για πρωτοφανή δηµοσιονοµικό εκτροχιασµό που βι-ώνει η χώρα, ενώ κάλεσε σε επαναπροσδιορισµό του ρόλου του κράτους µέσα από ριζική αναδιάρθρωση της διοικητικής µηχανής, ανάδειξη αποτελεσµατικής παιδείας συνδεδεµένης µε την καινο-τοµία και την επιχειρηµατικότητα, προστασία του περιβάλλοντος, σύνδεση του τουρισµού µε τον πολιτισµό, ενίσχυση της ισχύος της ελληνικής ναυτιλίας, και δηµιουργία ανταγωνιστικής γεωργίας.

Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ Στον απόηχο των φθι-νοπωρινών εξελίξεων και κυρίως αυτών που αφορούσαν τον δηµοσιονοµικό εκτροχια-σµό της Ελλάδας και το ότι κλονίστηκε σοβαρά η εµπιστοσύνη των ευρωπαίων εταίρων και ευρύτερα των αγορών στη χώρα και λίγο πριν την επίσηµη ανακοίνωση της κυβέρνησης ότι λόγω της οξύτητας των οικονοµικών προβληµάτων ο προϋπολογισµός πλέον θα παρακο-λουθείται σε τριµηνιαία βάση αλλά και την ανακοίνωση του πρώτου κύκλου δανεισµού της Ελλάδας, περί τα 5 δισ. ευρώ, και µάλιστα µε υψηλό επιτόκιο ως χώρα υψηλού κινδύνου, πραγµατοποιήθηκε το ετήσιο συνέδριο του Ελληνοαµερικανικού Εµπορικού Επιµελητηρί-ου, «Η Ωρα της Ελληνικής Οικονοµίας», που φέτος συµπλήρωσε 20 χρόνια διοργάνωσης.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «Ε»

ΕΠΙΛΟΓΗ 105

ΩΡΑ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ

Από την πλευρά της η υπουργός Οικονοµίας, Λούκα Κατσέλη, ανα-κοίνωσε την πρόθεση της κυβέρνησης να αλλάξει τον επενδυτικό νόµο µέσα στους πρώτους µήνες του 2010, ενώ δεν παρέλειψε να επισηµάνει ότι µέχρι τον Μάρτιο του 2010, θα εξοφληθούν όλες οι επιχειρήσεις που εντάχθηκαν στον επενδυτικό νόµο και σε επι-µέρους κοινοτικά προγράµµατα. Εν τω µεταξύ, η κα Κατσέλη δεν παρέλειψε µε τη σειρά της να αναφερθεί στο βαρύ κλίµα που επι-κρατεί στις αγορές για την Ελλάδα. Χαρακτηριστικά τόνισε: «Δεν υπάρχουν περιθώρια για ολιγωρία ή αδράνεια. Το στοίχηµα δεν είναι κυβερνητικό αλλά εθνικό. Οφείλουµε σε ελάχιστο χρόνο να αποκαταστήσουµε την αξιοπιστία της χώρας στις διεθνείς αγορές. Να προχωρήσουµε στην απαραίτητη δηµοσιονοµική εξυγίανση. Να δηµιουργήσουµε τις προϋποθέσεις για την αναθέρµανση της οικο-νοµικής δραστηριότητας», κατέληξε η υπουργός Οικονοµίας.

ΩΡΑ ΝΑ ΠΟΥΜΕ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥΣΣε αυτό πλαίσιο κινήθηκε η οµιλία του υπουργού Οικονο-µίας, Γιώργου Παπακωνσταντίνου, στο συνέδριο του Ελλη-νοαµερικανικού Εµπορικού Επιµελητηρίου µε θέµα «Η Ώρα της Ελληνικής Οικονοµίας». Ο υπουργός είπε ότι η χώρα βρίσκεται σε σταυροδρόµι και χρειάζονται µεγάλες απο-φάσεις και δεν πρόκειται να είναι ανεκτές οι «περίεργες σχέσεις πολιτείας, οικονοµίας και Μέσων». Δήλωσε ότι η κυβέρνηση είναι αποφασισµένη να ανοίξει µεγάλα µέτωπα τοµών και αλλαγών και σε αυτά συµπεριέλαβε:

Την εκ βάθρων αλλαγή του φορολογικού συστήµατος µε ένα νέο νοµοσχέδιο που θα κατατεθεί τον Μάρτιο στη Βουλή. Χαρακτήρισε απαράδεκτο τα δηµόσια έσοδα να είναι στην Ελ-

λάδα κατά 5 µονάδες χαµηλότερα από τον µέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τόνισε ότι πρέπει να γίνουν σηµα-ντικές τοµές και στον τρόπο ελέγχου και διασταυρώσεων και αντιµετώπισης της φοροδιαφυγής.

Την αλλαγή στο σύστηµα των δη-µοσίων δαπανών οι οποίες είναι στον µέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά παράλληλα είναι τελείως ανα-ποτελεσµατικές. Ένας τρόπος για να αντιµετωπιστεί αυτό θα είναι ο προ-ϋπολογισµός προγραµµάτων, είπε χα-ρακτηριστικά ο κ. Παπακωνσταντίνου.

Tην αναµόρφωση του ασφαλιστι-

κού συστήµατος, µε τον σχετικό διάλογο ανάµεσα στην Πολιτεία και τους κοινωνικούς εταίρους να έχει ξεκινή-σει. Ο διάλογος αυτός θα είναι δύσκολος επεσήµανε ο υπουργός γιατί ενέχει µεγάλες συγκρούσεις, ενώ χαρα-κτήρισε τη σηµερινή κατάσταση των ασφαλιστικών ταµεί-ων ως βόµβα όχι µόνο δηµοσιονοµική αλλά και για τη χορήγηση των συντάξεων στο µέλλον.

Τέλος χρόνου! Τα λόγια πρέπει να γίνουν αποφάσεις και αυτές πράξη

106 ΕΠΙΛΟΓΗ

Ceos εν δράσειΣε εκδήλωση που πραγµατοποιήθηκε πρόσφατα στη Μεγάλη Βρετάνια, κορυ-φαίοι έλληνες και ξένοι επιχειρηµατίες και CEOs πραγµατοποίησαν τα εγκαί-νια του ελληνικού παραρτήµατος του CEO Clubs International. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, ο πρόεδρος του CEO Clubs International, Dr. Joe Mancuso σηµείωσε µεταξύ άλλων: «Μετά από 32 χρόνια αδιάκοπης λειτουργίας στις ΗΠΑ και στις αναπτυσσόµενες οικονοµίες της Ασίας, το CEO Clubs αποφά-σισε να επεκτείνει τις δραστηριότητές του στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευ-ρώπης και να προσφέρει και στους Έλληνες επιχειρηµατίες και CEOs την ευ-καιρία να γνωρίσουν έναν τρόπο σκέψης και δράσης που αποκλειστικό σκοπό έχει την προσωπική και την εταιρική ανάπτυξη κάθε µέλους. Όλα αυτά όµως, συνδυάζοντας ένα περιβάλλον φιλικότητας και εµπιστευτικότητας µε τη διάθεση να περνούν συγχρόνως και καλά! Οι ηµερίδες-roundtables που θα διοργανώσει το CEO Clubs Greece µέσα στον επόµενο χρόνο, θα αποτελέσουν τον προποµπό ενός ευρύτερου και πολύ εξειδικευµένου πλάνου δράσης που στόχο θα έχει να κάνει το ελληνικό παράρτηµα την κορυφαία οργάνωση επιχειρηµατικής δικτύωσης της Ελλάδας!». Το επόµενο ραντεβού για τα µέλη του CEO Clubs Greece δόθηκε για τις 28 Ιανουαρίου, οπότε θα έχουν την ευκαιρία να συναντηθούν και να συµ-µετάσχουν στην πρώτη για το 2010 θεµατική ηµερίδα του club µε θέµα «Fearless Leadership». Τέλος, η πρόεδρος του CEO Clubs Greece Γεωργία Καρτσάνη ανακοί-νωσε και την ίδρυση παραρτήµατος στην Κύπρο µέχρι τον Ιούνιο του 2010.

Γεµίζει το κενόΤη νέα επιχειρηµατική του δραστηριότητα ανακοίνωσε ο Απόστολος Βεντούρης. Η νέα εταιρεία ονοµάζεται Cerberus & Partners και το προσφερόµενο φάσµα υπηρεσι-ών της περιλαµβάνει συµβουλευτικές υπηρεσίες επιχειρηµατικής στρατηγικής όπως αναδιάρθρωση υποχρεώσεων, ασφαλιστικές απαιτήσεις, διαχειριστικό έλεγχο, συµ-µετοχή σε διαγωνισµούς, εξεύρεση επενδυτικών κεφαλαίων, αναδιοργάνωση εται-ρειών κ.ά. Σύµφωνα µε τον Απόστολο Βεντούρη, «στο εξωτερικό υπάρχουν ανάλογες εξειδικευµένες εταιρείες, αλλά στην Ελλάδα υπήρχε ένα κενό, το οποίο θα καλύψει η Cerberus & Partners µε τις πλήρεις και συνολικές λύσεις που προσφέρει».

Καλοί συνεργάτες Σε επέκταση της υφιστάµενης συνεργασίας τους προχώρησαν η Hellastat και ο ειδησεογραφικός οργανισµός Thomson Reuters. Μέχρι σήµερα η Hellastat ως πιστοποιηµένος παγκόσµιος πάροχος πληροφοριών και ανα-λύσεων παρείχε προς την Thomson Reuters αναλύσεις και πληροφορίες για τις εισηγµένες εταιρείες στο Χ.Α. Στο πλαίσιο της νέας συµφωνίας, η Hellastat θα προ-µηθεύει πλέον και τις οικονοµικές µελέτες της, οι οποίες αφορούν σε 50 κλάδους της ελληνι-κής οικονοµίας, καθώς και έρευνες και εκτιµήσεις για θέµατα πιστο-ληπτικών αξιολογήσεων, συνθη-κών δανεισµού, βιωσιµότητας και ευρύτερων προοπτικών ανάπτυξης των εταιρειών που δραστηριοποι-ούνται στην ελληνική αγορά.

Κάθε µήνα & καλύτερα!Σταθεροποίηση της διαφηµι-στικής δαπάνης προβλέπουν για το 2010 ZenithOptimedia και Group M οι οποίες εξέ-δωσαν παρόµοιες προβλέψεις για την επόµενη χρονιά, κά-νοντας λόγο για ανάπτυξη πα-γκοσµίως της τάξης του 0,9% και 0,8%, αντίστοιχα. Και οι δύο εταιρείες, για πρώτη φο-ρά τους τελευταίους 18 µήνες, αναθεωρούν προς τα πάνω τις προβλέψεις τους για το 2010. Όσον αφορά στη χρονιά που διανύουµε, η περυσινή πρό-βλεψη των δύο εταιρειών έκα-νε λόγο για πτώση της τάξης του 0,2%, ενώ φέτος η Group M βλέπει πτώση 6,6% ενώ η ZenithOptimedia 10,2%. H ZenithOptimedia προβλέπει επίσης σ ταθερή βε λτ ίωση σ την αγορά την ερχόµενη τριετία που θα έχει ως αποτέ-λεσµα την ανάπτυξή της κατά 5% µέχρι το 2012.

BUSINESS Μanagement & advertising

ΕΠΙΛΟΓΗ 107

108 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΛΛΑΔΑ: 93 ΧΙΛ. ΝΕΟΙ ΑΝΕΡΓΟΙ ΣΕ ΕΝΑ ΧΡΟΝΟΣτο 9,1% αυξήθηκε το ποσοστό ανεργίας τον

Σεπτέµβριο από 9% τον Αύγουστο. Τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφονται στη Αν. Μακεδονία

και Θράκη (11,9%), Ήπειρο (12,3%) και Δυτική Μακεδονία (10,2%). Ο αριθµός των απασχολούµενων αυξήθηκε το τελευταίο 12µηνο κατά 26 χιλ. άτοµα και των ανέργων αυξήθηκε κατά 93 χιλ. Στην

Ευρωζώνη διατηρήθηκε για 2ο µήνα στο 9,8% τον Οκτώβριο, νέα άνοδος στο 19,3% στην Ισπανία, οριακή στη Γαλλία στο 10,1%, οριακή υποχώρηση στο 7,5% στη Γερµανία. Η Ελλάδα έχει το 5ο µεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρωζώνη µετά

την Ισπανία, την Ιρλανδία (12,8%), τη

Σλοβακία (12,2%) και τη Γαλλία. Στην ΕΕ το ποσοστό αυξήθηκε στο 9,3% τον Οκτώβριο από 9,2% τον Σεπτέµβριο, στη Βρετανία σταθερή στο 7,8%. Στις ΗΠΑ υποχώρησε οριακά στο 10% τον Νοέµβριο από 10,2% τον Οκτώβριο µε τις απώλειες θέσεων εργασίας µέσα στο µήνα στις 11 χιλ. από 190 χιλ. τον προηγούµενο. Στην Ιαπωνία υποχώρησε οριακά στο 5,1%.Οι µέσες αποδοχές στην Ελλάδα στον µη τραπεζικό επιχειρηµατικό τοµέα αυξήθηκαν 2,8% το 2009 και το κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος 2,9%, καταγράφοντας κατακόρυφη επιβράδυνση.

BUSINESS Οικονοµικός οδηγός

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΕ ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

Η παραγωγή της µεταποίησης υποχωρεί για 18ο συνεχόµενο µήνα. Τον Οκτώβριο µειώ-θηκε 11,5% (σύγκριση µε Οκτ. 2008) µετά από µείωση 11% τον Σεπτέµβριο, µε µεγα-λύτερη συµβολή στη µείωση της κλωστοϋ-φαντουργίας (-23%), των ενδυµάτων (-28%) και του δέρµατος-υποδηµάτων (-29%). Συ-νολικά η βιοµηχανική παραγωγή (ορυχεία-µεταλλεία- ενέργεια) µειώθηκε 9%. Στην Ευρωζώνη τον Οκτώβριο 2009 ήταν 11% χαµηλότερη σε σύγκριση µε το 2008, απο-τέλεσµα κυρίως της µείωσης κατά 13% στη Γερµανία, 9% στη Γαλλία, 9% στην Ισπα-νία και 12% στην Ιταλία. Στην ΕΕ µειώθηκε 10%, στη Βρετανία 8%. Η εικόνα βελτιω-νόταν ως τον Σεπτέµβριο καθώς σε µηνιαία βάση η παραγωγή αυξανόταν, ωστόσο τον Οκτώβριο η τάση αντιστράφηκε και η πα-ραγωγή µειώθηκε. Στην αµερικανική οικο-νοµία η παραγωγή της βιοµηχανίας µειώνε-ται µε ρυθµό 5% τον Νοέµβριο, σε µηνιαία βάση το τελευταίο τετράµηνο αυξάνεται οριακά ενώ ο ρυθµός ανάπτυξης αναθε-

ωρήθηκε προς τα κάτω στο 2,2% το 3ο τρίµηνο από -0,7% το 2ο. Οι βιοµηχανικές παραγγελίες στην Ελλάδα µειώθηκαν 28% τον Οκτώβριο (σύγκριση µε Οκτ. 2008) µε-τά από µείωση 27% τον Σεπτέµβριο. Στην Ευρωζώνη µειώθηκαν 17%. Θετικό στοι-χείο το ότι σε µηνιαία βάση αυξήθηκαν, για 5ο µήνα, κατά 1,5% ενώ στην Ελλάδα µει-

ώθηκαν 5%. Ο δείκτης υπευθύνων προµη-θειών στην Ελλάδα, συνδυασµένος δείκτης της εικόνας της βιοµηχανίας, υποχωρεί για τρίτο συνεχόµενο µήνα τον Νοέµβριο στο 47,3, αντανακλώντας τη συρρίκνωση της βιοµηχανίας. Τιµές πάνω από το 50 σηµα-

τοδοτούν αύξηση της δραστηριότητας. Στο -1,7% ο ρυθµός ανάπτυξης της Ελλάδας το 3ο τρίµηνο 2009 (σύγκριση µε το ίδιο τρί-µηνο 2008) µε 1,2% το 2ο. Σε σύγκριση µε το προηγούµενο τρίµηνο το αεπ µειώθηκε 0,4%, η ελληνική οικονοµία είναι σε ύφεση αφού για 3ο συνεχόµενο τρίµηνο καταγρά-φεται αρνητική ανάπτυξη. Για το 2009 συ-

νολικά εκτιµάται ρυθµός ανάπτυξης, -1,5% µε -0,3% το 2010%. Στην Ευρωζώνη ο ρυθµός ανάπτυξης είναι αρνητικός, -4,1% το 3ο τρίµηνο 2009, όµως σε τριµηνιαία βάση επανήλθε σε θετική περιοχή, σηµατο-δοτώντας το τέλος της ύφεσης.

µ, %

2008 2009 2006 2007 2008

1,9 -1,7 4,5 4,5 2,0

µ -3,7 -11,8 0,8 1,8 -4,2

µ -6,9 -27,5 14,9 2,3 -2,3

.-

3 µ

.

µ, %

2008 2009 2006 2007 2008

. , µ . µ 6,5 2,8 6,8 6,1 6,5

/µ , / 5,6 2,9 3,8 4,3 5,6

7,4 9,1 8,9 8,3 7,7

µ

.-.

µ

.-.

678910

2008 2009

ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

ΥΠΟΧΩΡΕΙ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ, ΣΕ ΥΦΕΣΗ ΤΟ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ

Μετά από σύντοµη επιβράδυνση της µείω-σης των λιανικών πωλήσεων τον Αύγουστο, η µεγάλη υποχώρηση τον Σεπτέµβριο δεί-χνει ότι η κρίση θα έχει διάρκεια. Ο όγκος των λιανικών πωλήσεων υποχωρεί για 10ο συνεχόµενο µήνα, τον Σεπτέµβριο -9,9% σε σύγκριση µε Σεπ. 2008. Μειώθηκε 7,4% στα καταστήµατα ειδών διατροφής, 12% στα καταστήµατα εκτός διατροφής, 12% στα καταστήµατα επίπλων, ηλεκτρι-

κών συσκευών, 8% στα σούπερ µάρκετ και 18% στα πολυκαταστήµατα. Στην Ευ-ρωζώνη ο όγκος των λιανικών πωλήσεων τον Οκτώβριο (σύγκριση µε Οκτ. 2008) µειώθηκε 1,9%, µετά από µείωση 2,8% τον Σεπτέµβριο, στη Γερµανία η µείωση είναι 1,8%, στη Γαλλία 1,2%, στην Ισπανία -2,6%. Στην ΕΕ µειώθηκε 2,5%, στη Βρε-τανία και τη Σουηδία αυξάνεται. Στις ΗΠΑ αυξήθηκαν 2,2% τον Νοέµβριο µετά από συνεχείς µειώσεις τους προηγούµε-νους µήνες. Οι πωλήσεις καινού-ριων αυτοκινήτων στην Ελλάδα το ενδεκάµηνο 2009 µειώθη-

καν 17,5%, τον Νοέµβριο αυξήθηκαν 35%. Η ιδιωτική κατανάλωση υποχωρεί για 3ο συνεχόµενο τρίµηνο. Μετά από µείωση 1,5% το 2ο τρίµηνο, µειώθηκε 0,8% το 3ο (σε σύγκριση µε το ίδιο τρίµηνο 2008), καθώς οι καταναλωτές περιορίζουν δραστικά τ ις δαπάνες τους.

30% ΚΑΤΩ Η ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Νέα υποχώρηση στην ιδιωτική οικοδοµική δραστηριότητα. Ο όγκος των νέων οικοδοµών µειώθηκε 28% τον Σεπτέµβριο (σύγκριση µε Σεπ. 2008) µετά από µείωση 41% τον Αύγουστο, ο αριθµός των αδειών µειώθηκε 13%. Ο όγκος των αδειών οικοδοµών το εννεάµηνο του 2009 ήταν 30% χαµηλότερος από το 2008, στην Αττική µειώθηκε 23%. Οι επενδύσεις σε κατοικίες το 2008 µειώθηκαν 29%, το 2009 το 3ο τρίµηνο µειώνονται µε ρυθµό 22,5%.

Ο βαθµός χρησιµοποίησης του εργοστασιακού δυναµικού στα κεφαλαιακά αγαθά υποχωρεί για 2ο συνεχόµενο έτος. Οι δαπάνες για δηµόσιες επενδύσεις αυξάνονται 4,8% το 10µηνο 2009. Οι επενδύσεις υποχωρούν κάθετα το 2009. Μειώθηκαν 18,6% το 3ο τρίµηνο µετά από µείωση 19,5% το 2ο (σε σύγκριση µε το ίδιο τρίµηνο 2008). Μεγάλη είναι η συρρίκνωση των επενδύσεων σε µηχανολογικό εξοπλισµό, -21% το 3ο τρίµηνο από -33% το 2ο σε σύγκριση µε το 2008, στα µεταφορικά µέσα -19% και στις λοιπές κατασκευές µε µείωση 14%.

µ, %

2008 2009 2006 2007 2008

, µ -0,5 -10,4 8,0 2,2 -1,4

-4,4 -17,5 -0,6 4,6 -4,6

3 µ 1,6 -0,8 5,3 3,3 2,3

µ

. - µ.

. - .

µ, %

2008 2009 2006 2007 2008 3 µ -10 -18,6 9,8 4,6 -7,4

µ (m3) .-. -16,1 -29,5 -19,5 -5,0 -17,1

µ µ µ , %,

µ 76,2 73,8 76,7 80,4 77,5

µ

Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας

ΕΠΙΛΟΓΗ 109

110 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΣTO 1,2% Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΤΟ 2009, 0,5% ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Στο 2% αυξήθηκε ο πληθωρισµός τον Νοέµβριο από 1,2% τον Οκτώβριο, απο-τέλεσµα κυρίως της αύξησης των τιµών του πετρελαίου αλλά και ανατιµήσεων σε ευρεία κατηγορία αγαθών και υπηρε-σιών. Σε µέσα επίπεδα το 2009 εκτιµά-ται στο 1,2% µε 0,2% στην Ευρωζώνη. Στην Ευρωζώνη ο πληθωρισµός, µετά από ένα 5µηνο αρνητικών ρυθµών, επα-νήλθε σε θετική περιοχή, 0,5% τον Νο-έµβριο από -0,1% τον Οκτώβριο. Χωρίς το πετρέλαιο, κινείται στο 0,8%. Οι τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία (εγχώρια αγορά) αυξήθηκαν 0,8% τον

BUSINESS Οικονοµικός οδηγός

Νοέµβριο σε σύγκριση µε Νοέµβριο 2008, µετά από ένα 11µηνο συνεχούς υποχώρησης, κυρίως λόγω της ενίσχυ-σης των τιµών του πετρελαίου και, σε µικρότερο βαθµό, σε άλλους 5 κλά-δους. Χωρίς τον ενεργειακό κλάδο οι τιµές αυξήθηκαν 0,5%. Στην Ευρωζώνη οι τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία

PRICES

µ, %

2008 2009 2006 2007 2008

. µ µ 2,9 2,0

12µ µ 4,3 1,2 3,2 2,9 4,2

µ µ -. 5,7 -3,8 6,9 3,3 8,6

µ

Page 1

υποχωρούν επίσης, µειώθηκαν 6,7% τον Οκτώβριο, χωρίς τον κλάδο ενέργει-ας οι τιµές µειώθηκαν 3,9%. Στις ΗΠΑ ο πληθωρισµός, µετά από ένα 8µηνο σε αρνητική περιοχή, τον Νοέµβριο αυ-ξήθηκε στο 1,8% από -0,2% τον Οκτώ-βριο, χωρίς την ενέργεια και τα τρόφιµα διατηρήθηκε στο 1,7%. Στην Ιαπωνία ο

ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΡΟΗ ΔΑΝΕΙΩΝ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Η ΕΚΤ διατήρησε το επιτόκιό της στο 1% στις 5/11/2009, η αµερικανική Fed το διατήρησε στο 0-0,25% στις 16/12/2009. Η ρευστότητα στην Ευρωζώνη επιβραδύνει ραγδαία, στο 0,3% η άνοδος του Μ3 τον Οκτώβριο από 1,8% τον Σεπτέµβριο, κα-θώς υποχωρεί η ροή δανείων στην οικονοµία. Στο 4,4% υποχώρησε η άνοδος της χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων και νοικοκυριών στην Ελλάδα τον Οκτώβριο από 5,4% τον Σεπτέµβριο. Η χρηµατοδότηση των επιχειρήσεων µειώνεται, οι επι-χειρήσεις επέστρεψαν στις τράπεζες 166 εκατ. ευρώ περισσότερα από όσα δανείστηκαν, και ο ρυθµός ανόδου επιβραδύνει στο 5,4% τον Οκτώβριο από 6,9% τον Σεπτέβριο. Τα νοικοκυριά φρενάρουν τον δανεισµό τους, η άνοδος της χρηµατοδό-τησης τους υποχωρεί στο 3,3% από 3,9%, 2,4% ο ρυθµός στα καταναλωτικά (3,3% τον Σεπτέµβριο) και 4% στα στεγαστικά δάνεια (4,3% τον Σεπτέµβριο). Στην Ευρωζώνη τα δάνεια κινούνται σε αρνητική περιοχή, υποχωρούν 0,8% τον Οκτώβριο µετά από υποχώρηση 0,3% τον Σεπτέµβριο, στο -1,2% των επιχειρήσεων από -0,2% και στο -0,1% των νοικοκυριών από -0,3%. Τα στεγαστικά δάνεια υποχωρούν 0,2%, τα καταναλωτικά 1,3%. Τα επιτόκια των επιχειρηµατικών δανείων υποχώ-ρησαν κατά 27 µονάδες βάσης για µεγάλα ποσά, µικρή µείωση στα επιτόκια των στεγαστικών µε σταθερό επιτόκιο 1 ως 5 έτη, οριακή µείωση στα καταναλωτικά. Στην Ευρωζώνη υποχώρησαν οριακά στις καταθέσεις καθώς και στα δάνεια.

MONEY

µ, %*

2008 2009 2006 2007 2008

µ 3, 8,6 0,3 9,9 11,4 7,3

13,5 10,6 10,5 13,8 15,1

µ ( µ)

19,4 4,4 21,1 21,5 16,4

µ 23,2 5,4 17,2 20,6 19,8

µ µ 17,7 -2,3 9,8 11,2 17,0

15,4 3,3 25,7 22,4 12,8

19,1 2,4 23,9 22,4 16,0

14,1 4,0 26,3 21,9 11,4

, %* 7,4 4,3 5,8 6,6 6,8

" * 6,5 3,3 4,6 5,6 6,1

µ µ A (1980=100) µ 2.280 2.772 26 22 -30

% µ

* µµ 1 1 . ,

XHMA

Page 1

ΕΠΙΛΟΓΗ 111

LEADING INDICATORS

µ µ 2007 2008

µ µ 63,8 71,7 66,4 108,8 87,0

µ. µ, 80,4 79,4 74,8 102,8 91,9

µ -39 -27 -38 -29 -46

µ µ 82,8 86,1 88,8 109,0 89,9

µ µ -24 -21 -19 5 -9

µ -19 -18 -17 -4 -17

µ

µ µ 97,6 98,8 99,8

µ µ 97,6 98,8 100,0

µ µ 99,7 100,2 100,4

: , , , µ: µ

Page 1

ΝΕΑ ΒΟΥΤΙΑΣΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΛΙΜΑ

Ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος στην Ελλάδα µετά από ένα τρίµηνο ανόδου, υποχώρησε σηµαντικά τον Νοέµβριο, ακολουθώντας αντίστροφη πορεία από την ανοδική τάση στην Ευρωζώνη. Η επιδείνωση οφείλεται στη µεγάλη υποχώρηση της εµπιστοσύνης των καταναλωτών. Τα νοικοκυριά εµφανίζονται ιδιαίτερα απαισιόδοξα όσον αφορά τη γενική οικονοµική κατάσταση αλλά και τη δική τους, τις δυνατότητες αγορών και αποταµίευσης, µε τον δείκτη να καταγράφει την 4η χειρότερη επίδοση στην ΕΕ. Το κλίµα βελτιώθηκε στους υπόλοιπους κλάδους πλην της βιοµηχανίας. Ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στη βιοµηχανία υποχώρησε σηµαντικά τον Νοέµβριο, αποτέλεσµα ιδίως των δυσµενέστερων προβλέψεων για το επόµενο τρίµηνο. Στην ΕΕ και την Ευρωζώνη τo οικονοµικό κλίµα βελτιώθηκε για 8ο συνεχόµενο µήνα. Στην Ευρωζώνη ανοδικά κινήθηκε στη βιοµηχανία (για 5ο µήνα), τις υπηρεσίες

και τους καταναλωτές, το εµπόριο και τις κατασκευές. Σηµαντική είναι η βελτίωση στη Γερµανία, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ολλανδία. Οι δείκτες συγκυρίας στην αµερικανική οικονοµία βελτιώνονται, δείχνουν ενίσχυση της ανάκαµψης, ανοδικοί

και στην Ιαπωνία, ενώ η Κίνα είναι σταθερή στη δυναµική της ανάπτυξη.

Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας

112 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΕΑΠΤΕΡΟΕΝΤΑ

Διαβάζω περιληπτικές οδηγίες καλών πρακτικών επικοινωνίας εταιρείας δηµοσίων σχέσεων. Δυστυχώς δεν περιλαµβάνουν µια καίρια συµβουλή: «Φροντίστε τη σύνταξη των κειµένων σας». Μια χαριτωµένη λεπτοµέρεια. Αναφέ-ρονται στον γενικό διευθυντή της εταιρείας ως ουδέτερο (το CEO). Εκτός αν κάτι ξέρουν. Άραγε κακή µετάφραση όλου του κειµένου των οδηγιών, ή απλή αγραµµατοσύνη;

Σχετικά µε την ταλαιπωρηµένη λέξη της εποχής µας το stage (σταζ φυσικά και όχι στέιτζ). Σκέφθηκα ότι η παρούσα ζωή µας δεν είναι παρά ένα σταζ για την αιώνια ζωή. Έτσι τουλάχιστον µας λέει η Χριστιανική θρησκεία αλλά και ο Βουδισµός και ο Ινδουισµός. Τα παράπονά σας λοιπόν στους άκαρ-δους εργοδότες. Αποφασίστε εσείς ποιοι είναι.

Μετά την αρχική πολλά υποσχόµενη εµφάνιση των νέων υπουργών της νέας Κυβέρνησης, οι περισσότεροι φαίνονται να λει-τουργούν σύµφωνα µε τη γλαφυρή περιγραφή του Stephen Leacock: Όρµησε έξω από το γραφείο, χίµη-ξε πάνω στ’ άλογό του και άρχισε να τρέχει µανιακά ταυτόχρονα προς όλες τις κατευθύνσεις.

Τελικά το λαϊφστάιλ είναι ακατανίκητο. Τα στελέχη της νέας Κυβέρνησης –ιδιαίτερα τα ‘πρω-τάκια’- άκουσαν τις σειρήνες του και άρχισαν να το επιδιώκουν µε κάθε τρόπο, όπως συµµετοχή σε εκδηλώσεις της ‘υψηλής’ κοινω-νίας, συνεντεύξεις και εξώφυλλα µε αδρές πινελιές λαϊφστάιλ και το φαινόµενο δεν φαίνεται να έχει τελειωµό.

Στο µέλλον θα λέµε ότι εκτός από τη βλακεία, ακατανίκητη είναι και η επιδίωξη του λάϊφστάιλ.

σιο έλεγχο. Στο πλαίσιο της τρίτης προσέγγι-σης θα υπάρχουν αυστηρότατα όρια για όλες τις δαπάνες και σαφέστατοι ποιοτικοί στόχοι. Έχω αναφερθεί παλαιότερα στο γεγονός ότι ορισµένα λαϊκότροπα προγράµµατα του BBC βρίσκονται στην κορυφή των µετρήσεων. Επι-πλέον όταν πέφτει η θεαµατικότητα η ανεξάρ-τητη αρχή που διοικεί το BBC καλεί σε απολο-γία τον διευθυντή του οργανισµού.

Και τώρα, αφού πρώτα δηλώσω ότι πι-στεύω στην ευθανασία, για να βεβαιωθείτε ότι είµαι αθεράπευτα αιθεροβάµων η µόνη κατά τη γνώµη µου αποτελεσµατική λύση εί-ναι να κλείσει η εταιρεία. Αντιλαµβάνοµαι τις ενστάσεις από όλες τις πιθανές και απίθανες πλευρές. Πολύ θάθελα όµως να συναντήσω κάποιον ο οποίος χωρίς προπαγανδιστικά, συνδικαλιστικά ή συµφεροντολογικά επιχει-ρήµατα να αντιταχθεί σε µια τέτοια εκδοχή.

EΤΣΙ ΕΞΗΓΕΙΤΑΙ...Τους προηγούµενους έξι µήνες ουσιαστι-

κά δεν βγήκα από το σπίτι για λόγους που δεν είναι της παρούσης. Πριν από µια εβδοµάδα µπόρεσα να κυκλοφορήσω στους δρόµους της Αθήνας, σε κάποιες κοντινές παραλίες, και σε αλλά προάστια και κυριολεκτικά έµεινα άναυδος. Νόµισα ότι βρίσκοµαι στην Ελβετία ή σε κάποια Σκανδιναβική χώρα. Απίστευτα τακτοποιηµένο και προσεγµένο το περιβάλλον και η καθαριότητα σχεδόν... προσβλητική. Δεν µπορούσα να ερµηνεύσω τη διαφορά µέσα σε τόσο σύντοµο διάστηµα.

Όλες µου οι απορίες λύθηκαν µε το που διάβασα δηµοσκόπηση στην Κυριακάτικη Κα-θηµερινή σχετική µε τη στάση των πολιτών απέναντι σε πολιτικές αξίες. Και ω του θαύµα-τος πρώτη και µε συντριπτική διαφορά, είναι η οικολογία. Το 87% των πολιτών φαίνονται να έχουν θετική εντύπωση για την οικολο-γία. Έτσι λοιπόν µεταµορφώθηκε η Αθήνα και υποθέτω και η υπόλοιπη χώρα .

Και για όποιον δεν κατάλαβε, οι προηγού-µενες παράγραφοι είναι άκρως ειρωνικές και αποτελούν αµφισβήτηση των δηµοσκοπήσε-ων. Όπως έχει επανειληµµένα επιβεβαιωθεί οι ερωτώµενοι συχνότατα απαντούν όπως πι-στεύουν ότι είναι «πρέπον» ή όπως εκτιµούν ότι «επιθυµούν» οι δηµοσκόποι να ακούσουν.

ΣΚΝΙΠΕΣ

Kρατική, δηµόσια, ή τηλεόραση του 21ου

Από τον ΑΝΔΡΕΑ ΡΙΖΟΠΟΥΛΟ

Με τη θεωρητική αλλαγή πολιτ ικής φιλοσοφίας που προέκυψε µετά τις

εκλογές του Οκτωβρίου ξανα-µπήκε για µια ακόµα φορά στο στόχαστρο η Ελληνική Ραδιοφω-νία Τηλεόραση.

Κάποτε την αποκαλούσαµε Εθνι-κό Ίδρυµα αργότερα Κρατική και πιο πρόσφα-τα Δηµόσια. Από την πρώτη ονοµασία φαί-νεται ότι έµενε µόνο ο ιδρυµατισµός που τη συνοδεύει. Η δεύτερη έννοια για διάφορους λόγους έχει γίνει µάλλον απωθητική. Προκει-µένου για την τρίτη προσφώνηση αναρωτιέ-µαι συχνά κατά πόσον αυτοί που εκφέρουν τη λέξη ‘δηµόσια’ κλείνουν νοερά το µάτι µε υπονοούµενο.

Όσοι ασχολήθηκαν, επικεντρώθηκαν κυρί-ως σε δύο σηµεία. Το πρώτο είναι η εκτίµηση ότι η ΕΡΤ είναι συγκοινωνούν δοχείο µε την κρατική υπηρεσία που θα έπρεπε να είχε δια-τηρήσει την προπολεµική της ονοµασία «προ-παγάνδας» η οποία ήταν περιγραφικά σωστό-τερη από τους σηµερινούς ευφηµισµούς.

Το δεύτερο σηµείο αναφέρεται κυρίως στις υποχρεωτικές εισφορές για την ΕΡΤ και δευτερευόντως στα διαφηµιστικά έσοδα. Σε όλες τις περιπτώσεις κρατικής χρηµατοδότη-σης ενός ραδιοτηλεοπτικού µέσου παντού αλ-λού θεωρείται αυτονόητο ότι δεν θα µεταδί-δει διαφηµίσεις ώστε να µην γίνεται αθέµιτος ανταγωνισµός των ιδιωτικών σταθµών. Βέβαια ο ανταγωνισµός στην Ελλάδα είναι αµελητέος αν συγκρίνουµε τα διαφηµιστικά έσοδα της ΕΡΤ µε τα έσοδα ενός επαρχιακού τηλεοπτι-κού σταθµού. Παραµένει όµως η απαράδεκτη υποχρεωτική φορολογία και όχι συνδροµή. Σε άλλες χώρες πληρώνουν µόνο όσοι έχουν συ-σκευή τηλεόρασης και όχι όλοι αδιάκριτα.

Κατόπιν των παραπάνω και απολαµβά-νοντας το σύνδροµο Κανελλίδη (Δεξιότερα Κουροπάτκιν) καταγράφω τις µόνες ανεκτές εναλλακτικές προσεγγίσεις.

Πρώτη επιλογή είναι να αποκρατικοποιη-θεί, αν βρεθεί ενδιαφερόµενος. Δεύτερη επι-λογή να παραµείνει κρατική µε κάποια δικαι-ότερη «φορολόγηση» αλλά µε σαφή κριτήρια επιτυχίας και οπωσδήποτε χωρίς διαφηµίσεις. Τρίτη προσέγγιση είναι να παραµείνει µεν ως έχει αλλά υπό αυστηρότατο ανεξάρτητο δηµό-

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ:

ΤΗΛΕΦΩΝΟ: FAX: E-MAIL:

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

Κατηγορία Συνδροµής Ετήσια Διετής

Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 88 € 160 €

Τράπεζες - Ασφάλειες - Δηµόσιο 125 € 225 €

Φοιτητές(αποστολή φοιτητικής ταυτότητας) 48 € 88 €

* Επίσης: Ν.Π.Δ.Δ. - Οργανισµοί - Πρεσβείες - Βιοµηχανικά & Επιχειρηµατικά Συγκροτήµατα

Συδροµή Εξωτερικού 165 € 275 €

Συνδροµή φοιτητών εξωτερικού(αποστολή φοιτητικής ταυτότητας) 115 € 185 €

Στις τιµές περιλαµβάνεται Φ.Π.Α. 4,5%

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΛΕΞΤΕ

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΛΕΞΤΕ

ΤΡΟΠΟΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ:

ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ:ALPHABANK: GR15 0140 1030 1030 0232 0001 785 (ALL MEDIA A.E.)ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: GR70 0110 0800 0000 0804 7142 701 (ALL MEDIA A.E.)ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: GR70 0172 0110 00 5011 016125 652 (ALL MEDIA A.E.)ΠΡΟΣΟΧΗ! Για να γίνει η πιστωση, παρακαλούµε γράψτε στο παραστατικό της κατάθεσης τον αποστολέα και στείλτε το στο fax: 210 64 24 850.

ΝΑ ΣΤΑΛΕΙ ΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ (για την περιοχή της Αθήνας)

ΘΑ ΠΕΡΑΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΣΑΣ

ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ VISA Αριθµος Κάρτας: ............................................

Ονοµατεπώνυµο: .......................................................................................................................

Λήξη: ............................................................... Υπογραφή: .....................................................

ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ DINERS Αριθµος Κάρτας: ............................................

Ονοµατεπώνυµο: .......................................................................................................................

Λήξη: ............................................................... Υπογραφή: .....................................................

5 Eτήσιες Eκδόσεις* ΤΑΣΕΙΣ, H ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ, ΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, CORPORATE VALUE - ΕΠΙΛΟΓΗ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΩΝ©, OI ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

20% Έκπτωση στην ετήσια συνδροµή στις online στατιστικές βάσεις δεδοµένων του economics.gr για την Ελληνική Οικονοµία σε Αριθµούς και τους Νοµούς της Ελλάδος.

*Σας αποστέλλονται µε τον µηχανισµό διανοµής της Ε.

Γίνετε συνδροµητής στην ΕΠΙΛΟΓΗ κερδίστε τις ετήσιες εκδόσεις και 20%

στις online συνδροµές του economics.gr

Δείτε πληροφορίες για την ΕΠΙΛΟΓΗ και τις ετήσιες εκδόσεις της ALLMEDIA στο δικτυακό τόπο www.economics.gr

Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ο & Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Π Ε Ρ Ι Ο ∆ Ι Κ Ο

Θεοφάνους 19-21, 115 23 Αθήνατηλ.: 210 64 23 688, fax: 210 64 24 850

e-mail: sindromes@allmedia.gr