สงกอโรค เชน เชอโรค สารเคม …

Host คน

Environment

สงแวดลอม

Epidemiologic triangle Agent

2 2

คน การตดเชอ/การไดรบสารพษ/

สงกอโรค การปวย/การตาย

สงแวดลอม เหตการณผดปกต

ปจจยทมอทธพลตอการ การกระจายของโรค ของโรค (Determinant) (Distribution)

คน การตดเชอ/การปวย/

สงกอโรค การตาย

สงแวดลอม เหตการณผดปกต

พฤตกรรมเสยง

ปจจยตนเหต (ตวเชอโรค สารพษ สงแวดลอมทเออ ฯลฯ) แผนงาน/โครงการควบคมปองกนโรค

การเฝาระวง 5 มต ของกรมควบคมโรค (1)

สงกอโรค : เชอไวรสเดงก

Host คนทจะปวยได

Environment

สงแวดลอม : ยงลาย

Epidemiologic triangle : ไขเลอดออก Agent

5 5

คน การตดเชอ/การปวย/

สงกอโรค การตาย

สงแวดลอม เหตการณผดปกต

• พฤตกรรมเสยง

• ปจจยตนเหต - ชนดของเชอไวรสเดงก ดชนลกน ายงลาย จ านวนภาชนะเกบน าทพบลกน ายงลาย การดอสารเคมก าจดยงลาย ฯลฯ) • แผนงาน/โครงการควบคมปองกนโรคไขเลอดออก

การเฝาระวง 5 มต ส าหรบโรคไขเลอดออก

• ปจจยตนเหต • พฤตกรรมเสยง/ปจจยเสยง • การตอบสนองตอแผนงาน/โครงการควบคมปองกนโรค • การตดเชอ/การปวย/การตาย • เหตการณทผดปกต

การเฝาระวง 5 มต ของกรมควบคมโรค (2)

ระบบเฝาระวงโรค/ภยสขภาพ 5 ระบบใหญ

โรคตดตอ

AIDS/STI/TB

โรคไมตดตอ/ยาสบ/เหลา

Injuries ถนน/จมน า

Occupational & environmental

diseases

8

การเฝาระวงโรค/ภยสขภาพ 5 ระบบใหญ (1)

1. โรคตดตอ

2. โรคเอดส/โรคตดตอทางเพศสมพนธ/วณโรค

3. โรคไมตดตอ

4. โรคจากการบาดเจบ

5. โรคจากอาชพและสงแวดลอม

การเฝาระวงโรค/ภยสขภาพ 5 ระบบใหญ (2) 1. โรคตดตอ - โรคระหวางสตวและคน

- โรคทางเดนอาหารและน า

- โรคน าโดยแมลง

- โรคของประสาทสวนกลาง

- โรคทปองกนไดดวยวคซน

- กลมอาการภายหลงไดรบการสรางเสรมภมคมกนโรค

- โรคทางเดนหายใจ

- โรคจากการสมผส

- โรคตดเชอในสถานบรการ

การเฝาระวงโรค/ภยสขภาพ 5 ระบบใหญ (3)

2. โรคเอดส/โรคตดตอทางเพศสมพนธ/วณโรค

3. โรคไมตดตอ - โรคไมตดตอเรอรง 4 โรค

(โรคหวใจและหลอดเลอด โรคเบาหวาน โรคมะเรง

และโรคทางเดนหายใจเรอรง)

- การสบบหร

- การดมเครองดมแอลกอฮอล

การเฝาระวงโรค/ภยสขภาพ 5 ระบบใหญ (4)

4. โรคจากการบาดเจบ - จากการจราจร

- จากการจมน า

- จากสาเหตอนๆ

5. โรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม - ภาคเกษตรกรรม

- ภาคอตสาหกรรม

- มลพษสงแวดลอม

โรคเลปโตสไปโรสส • ปจจยตนเหต • พฤตกรรมเสยง/ปจจยเสยง • การตอบสนองตอแผนงาน/โครงการควบคมปองกนโรค • การตดเชอ/การปวย/การตาย • เหตการณทผดปกต ตวอยางการระบาดของโรคเลปโตสไปโรสส ท จ.กระบ

ตวอยางการเฝาระวง 5 มต ส าหรบโรคตดตอระหวางสตวและคน

รายงานสอบสวนการระบาดของโรคเลปโตสไปโรซส หลงน าทวม อ าเภอเมอง จงหวดกระบ

ระหวางวนท 1 มกราคม 2560 - 8 กมภาพนธ 2560

นางสาวอจจมา ชนะกล

นกวชาการสาธารณสขช านาญการ โรงพยาบาลกระบ 14

บทน า

8 ม.ค. 60 น าทวมจ.กระบหลายพนทหนงในนนมพนท

ต.ทบปรก และ ต.กระบใหญ อ.เมอง

23 ม.ค. 60 เวลา 15.50 น. งานระบาดวทยา รพ.กระบไดรบรายงานจาก

อญ.มผปวยเลปโตสไปโรซสเสยชวต 1 ราย เปนหญงไทย อาย 40 ป

สอบสวนโรคเบองตน อาศยอยชมชนเมองเกา ต.กระบ ใหญ อ.เมอง จ.

กระบ ซงกอนหนานนมผปวยจากพนทน าทวม อ.เขาพนม เสยชวตแลว 1

ราย จงไดรายงานหวหนากลมงานเวชกรรมสงคม ทม SRRT สสจ.กระบ อ.

เมองกระบ และเทศบาลเมองกระบ และลงสอบสวนควบคมการระบาด

ของโรค ต.กระบใหญ อ.เมอง จ.กระบ วนท 24 ม.ค. 60 15

16

รปท 2 จ านวนผปวยโรคเลปโตสไปโรซสใน

พนทอทกภย อ.เมอง จ.กระบ จ าแนกรายต าบล

ระหวางวนท 1 ม.ค.60 – 8 ก.พ.60 (N=59)

1.ผลการศกษาระบาดวทยาเชงพรรณนา

รปท 1 จ านวนผปวยโรคเลปโตสไปโรซส อ.

เมอง จ.กระบ จ าแนกรายต าบล พ.ศ.2560

เปรยบเทยบคามธยฐานยอนหลง 5 ป

(พ.ศ.2555-2559)

17

รปท 3 รอยละผปวยโรคเลปโตสไปโรซสในพนทอทกภย อ.เมอง จ.กระบ จ าแนกตามกลมอาย ระหวาง 1 ม.ค.60 – 8 ก.พ.60 (N=59)

18

รปท 4 รอยละผปวยโรคเลปโตสไปโรซสในพนท อทกภย อ.เมอง จ.กระบ จ าแนกตามอาชพ ระหวาง 1 ม.ค.60 – 8 ก.พ.60 (N=59)

55.90%18.60%

13.60%

6.80%

1.ผลการศกษาระบาดวทยาเชงพรรณนา (ตอ)

ร ป ท 6 ผ ล ก า ร ต ร ว จ ย น ย น ท า ง

หองปฏบตการในผปวยเลปโตสไปโรซส

ในพนท อทกภย อ.เมอง จ.กระบ วนท 1

ม.ค.60 – 8 ก.พ.60

19

ตวอยาง วธ

ตรวจ

จ านวน

(ราย)

ผลบวก

(รอยละ)

Serum IFA 47 22 (46.8)

Serum MAT 48 15 (31.2)

Whole

blood

PCR 31 0

Urine PCR 31 1 (3.2)

Serum ELISA 19 5 (26.3)

รปท 7 จ านวนและรอยละผลตรวจแอนตบอด

จ าเพาะตอเชอเลปโตสไปราดวยวธ MAT จ าแนก

ตามซโรวารในผปวยเลปโตสไปโรซสพนทอทกภย

อ.เมอง จ.กระบ วนท 1 ม.ค.60 - 8ก.พ.60 (N=15)

2.ผลการศกษาทางหองปฏบตการ

ชนด ตวอยาง C/S PCR MAT

ตรวจ ผลบวก

(%)

ตรวจ ผลบวก

(%)

ตรวจ ผลบวก

(%)

หน เลอด - - - - 2 0

หวใจ,ไต - - 17 0 - -

สนข เลอด - - 6 3 (50%) 3 3 (100%)

สกร เลอด - - 13 0 8 ๐

ปสสาวะ - - 7 1 (14.3%) - -

โค เลอด - - 7 0 14 7 (50%)

ปสสาวะ - - 2 0 - -

แมว เลอด - - 4 0 1 ๐

ดน - 5 1(20%) 1 0 - -

น า - - - 9 0 - - 20

รปท 8 ผลการตรวจทางหองปฏบตการในสตวและสงแวดลอม

21

รปท 9 Mapping ผลตรวจแอนตบอดจ าเพาะตอเชอเลปโตสไปราดวยวธ MAT ในผปวยและสตวเลยง อ.เมอง จ.กระบ วนท 1 มกราคม – 8

กมภาพนธ พ.ศ.2560 (N=15)

22

4.ผลการศกษาสงแวดลอม

-ต.กระบใหญ ชมชนเมองแออด เลยงสตวปลอยตามบรเวณบาน มลสตวเรยราด - มหนชกชม เลยงสนข วว แพะ แมว มคลองกระบใหญไหลผาน

-ต.ทบปรก บานเรอนกระจดกระจายอยในสวนปาลม สวนยาง มคอกสตว มลสตวปลอยลงคลองกระบใหญ -มหนชกชม เลยงสนข สกร วว แมว มคลองกระบใหญไหลผาน

23

24

5.มาตรการควบคมและปองกนโรค

1.ประชมใหความรโรคเลปโตสไปโรซส แกเจาหนาทโดยเฉพาะแพทย พยาบาล นกเทคนคการแพทย และนกวชาการสาธารณสข เนนการดแล ตรวจจบ อาการทบงบอกความรนแรงของโรค 2. เฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซสทงในโรงพยาบาลและชมชน ยดมาตรการ 3E: Early detection, early diagnosis & early treatment 3.ท าตรายางคดกรองเพอคนหาผปวย (Krabi model) 4.ประชมใหความรแกอาสาสมครสาธารณสข

5.มาตรการควบคมและปองกนโรค (ตอ)

5.ประชาสมพนธใหความร ค าแนะน าการปองกนโรคเลปโตสไปโรซสแกประชาชนโดยใชรถแห แผนพบ และเคาะประตบาน หากมอาการผดปกตรบพบแพทยทโรงพยาบาลทนท

25

5.มาตรการควบคมและปองกนโรค (ตอ)

6.เกบตวอยางเลอด และปสสาวะผปวยสงตรวจยนยน

7.ส ารวจสงแวดลอมและเกบตวอยางจากดน น า สงตรวจยนยน

26

5.มาตรการควบคมและปองกนโรค (ตอ)

8.ลอมรวและตดปายเตอนพนทบรเวณบานผปวยพนท ต.กระบใหญท

ตรวจพบเชอในดน

27

28

9.ประสานทมสตวแพทยเพอด าเนนการเกบตวอยางเลอด ปสสาวะ อวยวะจากสตวสงตรวจยนยนทางหองปฏบตการ

5.มาตรการควบคมและปองกนโรค (ตอ)

10.แจงผลการตรวจยนยนเชอในสตวแกทมสตวแพทย เพอด าเนนการ

ควบคมแหลงรงโรค และฉดยา Amoxycillin 15 มก./นน.ตว 1 กก. เขา

กลามเนอ วนละ 1 ครง นาน 3-5 วน แกสตวทตรวจพบเชอ

11.ใหค าแนะแกประชาชนท เลยงสตว ปรบปรงสถานท เลยงสตว ท าคอก

ก าจดมลสตว ปรบบรเวณพนดนหรอพนคอกใหแหง กรณทไมสามารถท า

คอกสตวไดใหกลบฝงมลสตว ปสสาวะสตวเพอท าลายเชอ ไมปลอยทงมล

สตวลงสแหลงน า และหามเคลอนยายสตวทตรวจพบเชอเลปโตสไปรา 12.ตดตามเฝาระวงการระบาดของโรคเลปโตสไปโรซสในพนทน าทวมระยะเวลา 2 เทาของระยะฟกตวจนครบ 30 วน นบจากวนทเรมมเหตการณอทกภย ระหวางวนท 8 ม.ค.– 8 ก.พ. 2560

5.มาตรการควบคมและปองกนโรค (ตอ)

29

ทานคดวา ทานควรเฝาระวงเรองอะไรบาง

ของ 5 มต ส าหรบโรคเลปโตสไปโรสส

ในพนท จ.กระบ

ขอมลส าคญทใชในการเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรสส (Leptospirosis)

Risk Prevention Health outcomes

Determinants Behaviors Program response Morbidity/Mortality Event-based

1. ภาวะน าทวม

2. การเพมขน

ของจ านวน

ประชากรหนท

เปนแหลงรง

โรค

3. ความชกของ

โรคในสตวท

เปนแหลงรง

โรค และการ

กระจายตาม

พนท

4. การไมสวม

อปกรณ

ปองกน เชน

รองเทาบท

ถงมอ ขณะ

ท างาน

5. ความครอบคลมในการให

ความรแกชมชนในการ

เหนความส าคญของการ

สวมอปกรณปองกนขณะ

ท างาน และรบมาพบ

แพทยเพอท าการรกษาถา

มอาการเจบปวย

6. อตราปวย อตราตาย

อตราปวยตายในคน

แยกรายจงหวด ราย

ภาค แยกเปนราย

สปดาห รายเดอน

7. เหตการณผดปกตใน

คน เชน มผปวย

มากกวาปกต

หรอไมเคยม

รายงานมากอน

หรอมรายงาน

ผปวยเสยชวต

31

ระบบ เฝาระวง

ฐานขอมลตางๆ

ขอมลการส ารวจ

+

วเคราะหรายละเอยดเชงลก ตามประเดน

สรางมาตรการจ าเพาะ

จดท ารายงาน

ตอยอดดวยงานวจย

ชเปา และปญหา เบองตน

แนวทางการใชงานระบบเฝาระวง 5 มต

32