EPDK’NIN DOĞAL GAZ PİYASASI ÜZERİNDEKİ SON DÖNEM

DÜZENLEMELERİ

Lütfiye AKKAYA

Avukat 02/11/2017

INGAS 2017 7. Uluslararası Doğalgaz Kongresi & 1. Doğalgaz Fuarı/ İSTANBUL

GİRİŞ

2002 yılında ülkemizde sadece 6 ilimizde doğal gaz kullanılmakta iken,

EPDK’nın kurulması ile birlikte 2003 yılından itibaren günümüze kadar

gerçekleştirilen ihaleler neticesinde 2016 yılı itibarıyla 76 ilimizde

konutlarda doğal gaz kullanılmaya başlanmıştır.

Daha önceki yıllarda ihalesine çıkılmasına rağmen başarısızlıkla

sonuçlanan Ağrı, Tunceli, Hakkâri, Şırnak ve Artvin illerimize doğal

gaz ulaştırılması amacıyla açılan ihaleler Aralık 2016 ve Mart 2017

tarihlerinde gerçekleştirilmiş ve ihaleler bu defa başarıyla

sonuçlandırılarak lisanslama işlemleri tamamlanmıştır. Bu illerimizde

gerekli yatırımların tamamlanmasının akabinde 2018 yılı itibarıyla 81

ilimizin tamamında doğal gaz kullanımı sağlanmış olacaktır.

4646 Sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu

Kaliteli Sürekli Ucuz

Rekabete Dayalı

Çevreye Saygılı

Doğal gazın,

şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için piyasa oluşturulması ve bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanması amaçlanmaktadır.

Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası Yönetmeliği

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun (Kurul) 09/03/2017

tarihli toplantısında Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası

Yönetmeliği (Yönetmelik) görüşülerek karara bağlanmıştır.

EPİAŞ’a piyasa işletim lisansı kapsamı dışında kalan organize

toptan doğal gaz piyasalarının işletilmesine ilişkin faaliyet izni

verilmiştir.

Yönetmelik 31/03/2017 tarih ve 30024 sayılı Resmi Gazetede

yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Organize piyasanın Kuralları

bu Yönetmelik çerçevesinde EPDK tarafından belirlenmiştir.

Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası Yönetmeliği

Yönetmelikle Öngörülenler;

Türkiye Organize toptan doğal gaz satış piyasası kurulması, böylece bölgedeki ve erişilebilir pazarlardaki doğal gazın da Türkiye’de fiyatlanmasına olanak sağlanması,

Türkiye’nin bir doğal gaz ticaret merkezi olması,

«Sürekli Ticaret Platformu» adı altında bir elektronik platform kurularak bu platformun EPİAŞ tarafından işletilmesi,

Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası Yönetmeliği

Bu platformda piyasa katılımcılarının anonim şekilde alış ve satış teklifleri verebilmesi,

Uzun süredir hedeflenen şeffaf ve rekabetçi bir toptan satış piyasasının sağlanması,

Ülkemizde çeşitli arz kaynaklarından gelen gazın

fiyatlandığı bir Pazar/hub haline gelmesi,

Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası Yönetmeliği

Yönetmelik uyarınca;

EPİAŞ, Piyasa İşletim Usul ve Esaslarını (PUE) hazırlayarak Kurul onayına sunmuştur.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu 21/09/2017 tarihli ve 7293-7 sayılı toplantısında Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası İşletim Usul ve Esaslarını belirlemiştir.

Usul ve Esaslar kapsamında; 01/04/2018 tarihinde faaliyete geçecek olan Doğal Gaz Sürekli Ticaret Platformunda yapılacak ticaretin kuralları, bu platformda ticari işlem yapabilecek taraflar ile tarafların hak ve yükümlülüklerini belirlemiştir.

Ülkemizin İlk Yüzen LNG Terminali (FSRU)

ETKİ Liman İşletmeleri Doğalgaz İthalat ve Ticaret A.Ş.

tarafından İzmir / Aliağa açıklarında kurulan Türkiye’nin ilk

Yüzen LNG Terminali (FSRU); Aliağa Yüzen Sıvılaştırılmış

Doğal Gaz (LNG) Terminali Aralık 2016’da devreye alındı.

Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ)

tarafından hazırlanan BOTAŞ Dörtyol LNG Yüzer Depolama

ve Gazlaştırma Ünitesi (FSRU) Temel Kullanım Usul ve

Esasları taslağı, Kurumumuz internet sayfasında

18/10/2017-30/10/2017 tarihleri arasında görüşe açıldı.

Yüzen LNG Terminali (FSRU)

Yeni Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projeleri

2014 yılında 2 adet, 2015 yılında 1 adet olmak üzere özel

sektör tarafından geliştirilen 3 adet yer altı doğal gaz

depolama projesi lisanslandırılmıştır.

BOTAŞ’a ait olan 2 adet (Tuz Gölü ve Silivri) yer altı doğal

gaz depolama lisansı ile birlikte toplam 5 adet yer altı doğal

gaz depolama lisansı verilmiştir.

Bu tesislerin tamamının devreye alınması ile birlikte

ülkemizin toplam yer altı doğal gaz depolama kapasitesinin

yakın vadede 6 milyar m3’e uzun vadede ise 10 milyar m3

seviyelerine çıkarılması hedeflenmektedir.

Tedarikçilerin Depolama Yükümlülükleri

03/11/2016 tarih ve 6574-6 sayılı Kurul Kararı ile

«Depolama Yükümlülüklerine İlişkin Usul ve Esaslar» kabul

edilmiştir.

Kurulun aynı tarihli toplantısında 6574-7 tarihli Kurul Kararı

ile Boru hattı vasıtasıyla doğal gaz ithal eden İthalat lisansı

sahibi tüzel kişiler için depolama yükümlülük oranı yeni bir

karar alınıncaya kadar %6 olarak belirlenmiştir.

Tedarikçilerin Depolama Yükümlülükleri

03/11/2016 tarih ve 6574-8 sayılı Kurul kararı ile, Toptan satış lisansı sahibi tüzel kişiler ile ithalat (Spot LNG) lisansı sahibi tüzel kişiler için, Depolama Yükümlülüklerine İlişkin Usul ve Esaslar’ın 1 inci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında yer alan depolama yükümlülük oranlarının yeni bir karar alınıncaya kadar % 2

olarak belirlenmesine karar verilmiştir.

31 Ekim 2017 tarihli ve 30226 sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren son değişiklikle Toptan Satış Lisansı sahibi Üretim Şirketleri için sahip olunması gereken asgari sermaye miktarında revizyon yapılarak bu miktar yarıya indirilmiştir.

Doğal Gaz Piyasası Lisans Yönetmeliği

Serbest Tüketici Limitinin Düşürülmesi

2016 ‘da alınan Kurul Kararı ile;

Konut tüketicileri dışındaki tüm doğal gaz tüketicilerinin

serbest tüketici olmasına imkan tanınmıştır.

Konut tüketicileri için ise serbest tüketici olma sınırı yıllık

75.000 m3 olarak belirlenmiş olup, önümüzdeki yıllarda

bu sınırın da kademeli olarak azaltılması planlanmaktadır.

Doğal Gaz Dağıtımına İlişkin Sevkiyat Kontrol Merkezlerinin Kurulması

07.04.2016 tarihli ve 6196 sayılı Kurul Kararı ile;

Doğal gaz dağıtım şirketlerinin, Sevkiyat Kontrol Merkezlerinin kurulması sağlanmış olup bu şekilde,

Doğal gaz dağıtım şebekesinin uzaktan elektronik ortamda

izlenmesi ve yönetilmesi Doğal gaz sevkiyatına ilişkin verilerin (basınç, sıcaklık, tüketim

vb.) anlık olarak takip edilmesi, Alarm ve acil durum yönetimi yapılması, mümkün hale gelmiştir. Bu sayede ayrıca, doğal gaz ticaret piyasalarının ve doğal gaz borsasının oluşması yönünde önemli bir adım daha atılmıştır.

Türk Karasularındaki Yerli Ve Yabancı Deniz Taşıtlarına LNG/CNG Satışı

Doğal Gaz Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin Toptan satış lisansı

sahibi şirketlerin hak ve yükümlülükleri başlıklı 25. maddesine

eklenen «...Türk karasularında bulunan deniz taşıtlarının yakıt

ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla yapılacak satışlara ilişkin

hususlar, Kurul kararıyla düzenlenir.» hükmü doğrultusunda,

2016 yılında alınan Kurul Kararı ile Türk karasularında bulunan yerli

ve/veya yabancı deniz taşıtlarının yakıt ihtiyaçlarının karşılanması

amacıyla, ilgili lisans sahiplerince söz konusu deniz taşıtlarına

LNG/CNG satışının gerçekleştirilmesine izin verilmiştir.

LNG/CNG İle Doğal Gaz Dağıtımı Yapılması

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 08/06/2017 tarihli toplantısında; Doğal Gaz Dağıtım Şebekesinin Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (LNG) veya Sıkıştırılmış Doğal Gaz (CNG) ile Beslenmesine İlişkin Usul ve Esaslar kabul edilmiştir.

Boru hatlarının ulaşamadığı coğrafi olarak nispeten zorlu

olan bölgelere dağıtım şirketlerince LNG/CNG olarak

taşımalı yöntemler ile doğal gaz götürülmesinin önü

açılmıştır.

LNG/CNG Firmalarının Evsel Kullanıcılara Doğal Gaz Arzı

03/11/2016 tarih ve 6582 sayılı Kurul Kararı ile

doğal gaz toptan satış lisansı sahibi şirketler tarafından LNG olarak ve CNG lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından, dağıtım bölgeleri kapsamı dışında kalan veya dağıtım şebekesinin henüz ulaşmadığı bölgelerdeki evsel tüketicilere doğal gaz arzı sağlanmasına izin verilmiştir.

Doğal Gazın Araçlarda Kullanımı İçin Toptan

Satış (OtoLNG) Ve CNG (OtoCNG) Lisansları

Doğal Gaz Piyasası Lisans Yönetmeliğinde gerçekleştirilen,

24/5/2017 tarihli ve 30075 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak

yürürlüğe giren mevzuat değişikliği kapsamında;

Toptan Satış (OtoLNG) ve OtoCNG olarak alt lisans türleri

tanımlanmış ve istasyonlarda araçlara yakıt olarak LNG ve CNG

satışı düzenlenmiştir.

Temiz ve ucuz bir yakıt alternatifi olan LNG/CNG pazarının

büyümesi sağlanmıştır.

Bürokrasinin Azaltılması ve Yatırımcının

Desteklenmesi

Doğal gaz piyasasında faaliyet göstermek isteyen yerli ve/veya yabancı yatırımcıların piyasaya girişlerini kolaylaştırmak amacıyla, lisanslandırma işlemlerinde sadeleştirme yapılarak başvuru sahibi şirketlerin Kuruma sunacakları bazı belgeler mevzuattan çıkarılmıştır.

İlçelere Doğal Gaz Ulaştırılması Hâlihazırda doğal gaz ulaştırılmamış olan nüfusu 10 bin ve 20 binin üzerindeki

ilçelerimize doğal gaz ulaştırılması amacıyla alınan Bakanlar Kurulu Kararları

çerçevesinde, BOTAŞ ve ilgili dağıtım şirketleri ile yapılan görüşmeler neticesinde

2017, 2018 ve 2019 yıllarında doğal gaz arzı sağlamak üzere toplam 222 ilçe ve

belde belirlenmiştir.

Mevcut durumda 347 ilçemizde doğal gaz kullanılmaktadır. 2017-2018-2019

yıllarında doğal gaz arzı sağlanması planlanan 222 ilçe ve beldemiz ile birlikte 2019

yılı itibarıyla 550’nin üzerinde ilçemizde doğal gaz kullanımının sağlanması

planlanmaktadır. Böylelikle, 2019 yılı itibarıyla doğal gazdan faydalanan

nüfusumuzun 60 milyona ulaşması öngörülmektedir.

Daha sonra, 2020-2021-2022 yıllarında kalan ilçelerimize de doğal gaz ulaştırılması

planlanmakta olup, nihai olarak Cumhuriyetimizin kuruluşunun 100. Yılı olan 2023

yılı itibarıyla tüm ilçelerimize doğal gazın ulaştırılması hedeflenmektedir.

İlçe Bazlı Doğal Gaz Genişleme Yatırımları

Mevcut durumda 347 ilçemizde doğal gaz kullanılmaktadır.

2017 yılı içerisinde en az 100 ilçeye daha doğal gaz arzı sağlanması planlanmaktadır.

2017 – 2018 – 2019 yılları içerisinde 222 ilçe ve beldeye doğal gaz arzının sağlanacağı öngörülmektedir.

2019 yılı sonuna kadar doğal gaz konforundan yararlanan ilçe

sayısının 550’nin üzerinde olması hedeflenmektedir.

Tüketici haklarının ve müşteri memnuniyetinin ön planda tutulması,

Dağıtım şirketlerinin ve müşterilerin yeterli olgunluğa ulaşması,

Tüketiciler ve dağıtım şirketleri tarafından Kurumumuza iletilen başvurular,

Gelişen teknoloji

ile Yönetmelik Değişikliği gereksinimi ortaya çıkmıştır.

Doğal Gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği

Doğal Gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri

Hizmetleri Yönetmeliği

Abone bağlantı bedeli ve ön ödemeli sayaç tanımları, ABD Doları olarak belirtilen kısımların ulusal politika

çerçevesinde Türk Lirası olarak değiştirilmesi,

Abone Bağlantı Bedelinin iadesi,

İlgili mevzuat gereğince alınması gereken izinler için de

başvuru süresi sınırı,

Servis hattının imalatına ve Abone Bağlantı Bedeli’ne ilişkin süreçler,

Müşteri Sözleşmeleri,

Tesisat kontrolü için süre sınırı, Vefat eden abonelerin aboneliklerinin ilave bir bedel

alınmaksızın eşlerine aktarılması, Doğal gaz arzının durdurulacağı durumlar, Müşteri sözleşmelerinin sona erdirilmesi, Çağrı merkezi kurulması,

Doğal Gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği

Doğal Gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği

Fatura okuma süreleri, fatura ödeme süresi , Yeterli sayıda ve bedelsiz hizmet veren ödeme merkezi

açılması, Tüketimi az olan serbest tüketicilere de haberleşme sistemi

tesis edilmesi, Eksik faturalandırma, Usulsüz Kullanım, Genişleme,

hususlarında değişikliğe uğramıştır.

İlginiz için teşekkürler…

Lütfiye AKKAYA Avukat/ Lawyer

Hukuk Dairesi Başkanlığı/ Law Department Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu / Energy Market Regulatory Authority

E-posta / E-mail: lakkaya@epdk.org.tr