Enseña Wolof
-
Upload
fernando-palazzi -
Category
Documents
-
view
251 -
download
0
Transcript of Enseña Wolof
-
8/19/2019 Enseña Wolof
1/226
LAN LA
BIIB ¨ EL BI WAX
d ¨ egg-d
¨ egg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
2/226
LAN LA BIIB ¨ EL BI WAXd
¨ egg-d
¨ egg ?
˜
Ni moom foto yi : ˛
X
¨
et 7 : American Bible Society moo
˜
nu may
˜
nu wone ko˛ X ¨ et 19 : suuf si : NASA moo ko foto ˛ X ¨ et 24-5 : foto bu OMS. Edouard Boubat moo ko foto˛ X
¨ et 88-9 : bomb bi : foto bu USAF j
¨ el la
˜ nu fi nataal ; xale bi : foto bu OMS j
¨ el la
˜ nu fi nataal
W. Cutting moo ko foto
5 2005
Watch Tower Bible and Tract Society of PennsylvaniaWhat Does the Bible Really Teach?
5 2009Wachtturm Bibel- und Traktat-Gesellschaft der Zeugen Jehovas, e. V., Selters/Taunus
Lan la Biib
¨
el bi wax d
¨
egg-d
¨
egg ? Alle Rechte vorbehalten
Ci weeru septaambar ci atum 2013 la ˜ nu ko defar
Kenn warul jaay t ´ eere bii. Dafa bokk ci li
˜ nuy j
¨ efandikoo ngir j
` angale Biib
¨ el bi
ci ` addina si s
´ epp. Xaalis bi
˜ nuy defe ligg
´ eey boobu, ci li nit
˜ ni di maye la j
´ oge.
Bu ˜ nu ko waxul, b
´ epp aaya bu
˜ nu fi lim,
˜ nu ngi ko j
¨ ele ci Mucc gi Y
` alla waajal, Nj
` alb
´ een ga
ak T ´ eereb Injiil di K
` addug Y
` alla. Aaya yi amagul ci wolof, bind na
˜ nu ci tubaab turu t
´ eere
Biib ¨ el bi fi
˜ nu nekk te d
¨ engal mbind yi. Aaya yi
` and ak NW, c i Les Saintes
´ Ecritures
— Traduction du monde nouveau la ˜ nu ko j
¨ ele, firi ko ci wolof.
What Does the Bible Really Teach?
Wolof (bh-WO)Made in Germany
Alma ˜ n la
˜ nu ko defare
Druck und Verlag: Wachtturm-Gesellschaft, Selters/Taunus
MOO MOOM T ´ EERE BII
-
8/19/2019 Enseña Wolof
3/226
P `
ACC BI X ¨ ET BI
Ndax lii la Y ` alla b
¨ eggoon ? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 3
1. Li ˜ nu wax ci Y
` alla bare na. Lan mooy d
¨ egg gi ? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 8
2. Biib ¨ el bi : t
´ eere la bu j
´ oge ci Y
` alla 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 18
3. Lan la Y ` alla b
¨ eggoon bi muy s
` akk suuf si ? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 27
4. Kan mooy Yeesu Kirist ? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 37
5. Njot gi, li g ¨ en a r ´ ey ci li Y ` alla maye 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 47
6. Fan la ˜ ni dee nekk ? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 57
7. Ci lu w ´ oor m
¨ en na
˜ nu yaakaar ne
su ˜ nu mbokk yi gaa
˜ nu dina
˜ nu dekki 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 66
8. Lan mooy Nguuru Y ` alla ? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 76
9. Ndax ˜ nu ngi “ ci muju jamono ” ?
9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9
86
10. Malaaka yi : li ˜ nuy def nit
˜ ni 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 96
11. Lu tax Y ` alla b
` ayyi nit
˜ ni di am metit ? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 106
12. Na ˜ nu dund ci faso bu neex Y
` alla 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 115
13. Na ˜ nu j
` appe bakkan ni ko Y
` alla j
` appe 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 125
14. Li
˜
nu m
¨
en a def ba su
˜
nu njaboot bare j
`
amm 9 9 9 9 9 9 9 9 9
13415. Ni Y
` alla b
¨ egge
˜ nu jaamu ko 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 144
16. Woneel ne danga b ¨ egg a jaamu Y
` alla
ni mu ko b ¨ egge 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 154
17. Jegeleen Y ` alla ci
˜ naan 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 164
18. S ´ oob bi ak sa diggante ak Y
` alla 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 174
19. Na ˜ nu sax ci mb ¨ eggeelu Y ` alla 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9
184
Li ˜ nu yokk ci waxtaan yi nekk ci t
´ eere bii 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 194
LI NEKK CI T ´ EERE BII
-
8/19/2019 Enseña Wolof
4/226
J `
ANGAL surnaal boo b ¨ egg. Seetaanal
tele mbaa nga d
´
eglu rajo. J
¨
ef yu bon,geer ak li ˜ nuy woowe ci tubaab terroris-me la
˜ nu fay g
¨ en a d
´ egg ! Xalaatal ci say
jafe-jafe. X ´ eyna nga am lu la metti lool
ndax mbokk walla xarit bu feebar wal-la bu gaa
˜ nu. X
´ eyna dinga y
¨ eg li Ay
´ ooba
y ¨ egoon ci xolam. Nit ku baax kooku lii
la waxoon : “ Sama dund g ´ epp, coono
kese la. ” — Ay ´ ooba 10:15, NW .
Laajal sa bopp lii :
ˇ Ndax lii la Y ` alla b
¨ eggoon pur man
ak pur doomu Aadama yi ?
ˇ Fan laa m ¨ enee am ndimbal ci sa-
may coono ?ˇ Ndax m
¨ en na
˜ nu yaakaar ne j
` amm
dina mas a am ci suuf si s ´ epp ?
Biib ¨ el bi dafay tontu lu leer ci laaj
yooyu.
Ndax lii la Y ` alla b
¨ eggoon ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
5/226
SOPPI YI BIIB ¨ EL BI WAX NE
Y ` ALLA DINA KO DEF CI KAW SUUF.
«Dina fomp b ´ epp rangoo
˜ n ci seeni b
¨ et ; te
dee dootul am walla naqar walla jooy wallametit.» — Pee
˜ nu ma 21:4.
‘ Lafa ˜ n dina t
¨ ebeentu
ni k ´ ew
´ el. ’ — Esayi 35:6.
‘ Gumba yi dina
˜ nu gis. ’
— Esayi 35:5.
4
-
8/19/2019 Enseña Wolof
6/226
«N ´ eew y
´ epp, yi nekk ci seen
b ` ammeel, di[na
˜ nu...] g
´ enn.»
— Yowaana 5:28, 29.
“ Kenn ci waa r ´ eew
mi du wax :‘ Dama feebar. ’ ”
— Esayi 33:24, NW.
“ Pepp mi [dina] baawaan ci r
´ eew mi. ”
— Sab ´ oor 72:16.
-
8/19/2019 Enseña Wolof
7/226
NANGA JARI ˜ NOO LI BIIB
¨ EL BI WAX
Bul gaaw a wax ne li nekk ci x ¨ et
yi weesu, wax yu neex kese la. Y ` alla
moo ˜ nu dig ne dina def loolu, te Bii-b
¨ el bi wax na ni mu koy defe.
Waaye Biib ¨ el bi def na lu
¨ epp loo-
lu. Dafa ˜ nu won it ni
˜ nu m
¨ enee
am dund gu neex d ¨ egg tey
jii sax. Xalaatal tuuti ci say
naqar ak say coono. M
¨
enna doon poroblemu xaa-lis, poroblem ci sa
njaboot, feebar, mbaa
mbokk walla xarit bugaa
˜ nu. Biib
¨ el bi m
¨ en
na la dimbali nga xam
ni ngay faje say poroblem.M
¨ en na la may doole it ci li
muy tontu ci laaj yu mel nii :
ˇ Lu tax ˜ nuy am metit ?
ˇ Naka la ˜ nuy def ba faj poroblem yi
˜ nuy am ?
ˇ Lan la ˜ nu m ¨ en a def ba g ¨ en a am j ` amm ci su ˜ nu k ¨ er ?
ˇ Lan mooy dal nit bu deewee ?
ˇ Ndax dina ˜ nu mas a gisaat su
˜ nu mbokk walla su
˜ nu
xarit yi gaa ˜ nu ?
ˇ Naka la ˜ nuy def ba mu w
´ oor
˜ nu ne Y
` alla
dina def li mu
˜
nu dig ?
6 Lan la Biib ¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
8/226
Li ngay j ` ang t
´ eere bii, dafay wone ne b
¨ egg nga xam li
Biib ¨ el bi wax. T
´ eere bii dina la ci dimbali. Seetlu nga ne,
xise bu nekk dafay am laaj bi mu ` andal. Bind na
˜ nu ko ci
suufu x ¨ et bi. Ay milyoi nit kontaan na
˜ nu ci faso bi
˜ nuy
j ` ange Biib
¨ el bi ak Seede Yexowa yi, maanaam li
˜ nu leen
di laaj ay laaj, ˜ nu ciy tontu. Yaakaar na
˜ nu ne faso boobu
dina la neex yow itam. ˜
Nu ngi ˜ naan Y
` alla mu barkeel lu
neex te am solo li ngay def, maanaam di j ` ang li Biib
¨ el bi
wax d ¨ egg-d
¨ egg !
NANGA XAM BU BAAX LI NEKK CI SA BIIB ¨ EL
BIIB ¨ EL bi y
´ epp, 66 t
´ eere ak leetar la. Da
˜ nu leen xaaj ci ay
p ` acc ak ay aaya ngir mu neex a g
¨ estu. Bu
˜ nu limee ay aaya
ci t ´ eere bii, nimoro bi topp turu t
´ eere Biib
¨ el bi, mooy p
` acc
bi. Nimoro bi ci toppaat nag mooy wone aaya bi. Na ˜ nu ko
seet ci lii : Bu ˜ nu waxee “ 2 Timote 3:16 ”, dafay tekki
˜ naa-
reelu bataaxal bu Timote, p ` acc 3, aaya 16.
Dinga gaaw a xam bu baax li nekk ci Biib ¨ el bi, booy see-
tal sa bopp aaya yi ˜ nu lim ci t
´ eere bii. Lu tax doo komaase
j
`
ang it b
´
es bu nekk Biib
¨
el bi ? Booy j
`
ang
˜
nett ba jur
´
oomip
` acc b
´ es bu nekk, dinga j
` ang Biib
¨ el bi y
´ epp ci benn at.
Ndax lii la Y ` alla b
¨ eggoon ? 7
-
8/19/2019 Enseña Wolof
9/226
NDAX gis nga ni xale yi baree laaj ? ˜
Nu bare, bu ˜ nu komaa-
see wax rekk, komaase di laajte, mel ni xale bi ˜ nuy wone
fii. Da ˜ nu am ay laaj yu bare yu mel ni : ‘ Lu tax lii ? ’ wal-
la ‘ Lii lan la ? ’ Dinga leen j ´ eem a tontu, waaye yenn saay
du yomb. Sa tont m ¨ en na leer sax, waaye du tere xale bi te-
gaat ci : ‘ Lu tax ? ’2 Du xale yi kese ˜ nooy laajte. Bu nit ˜ ni di
m ` agg, da
˜ nuy kontine di am lu
˜ nuy laaj.
L ´ ee-l
´ ee
˜ nu laaj su
˜ nu yoon, walla laaj li
˜ nu war a moytu ngir aar su
˜ nu bopp,
walla laaj ngir xam rekk. Waaye, dafamel ni
˜ nu bare b
¨ eggatu
˜ nu di laajte, ra-
watina ci laaj yi ¨ epp solo ci
` addina.
Walla boog, j ´ eematu
˜ nu xam tont yi.
3 Seetal laaj bi ubbi t ´ eere bii, maa-
naam Lan la Biib ¨ el bi wax
d ¨ egg-d
¨ egg ? Walla laaj yi nekk
ci x ¨ et 3 ak 6, walla laaj yiy
ubbi p ` acc bii. Bokk na
˜ nu ci laaj
1, 2. Lu tax yenn saay laajte baax ?
3. Lu tax ˜ nu bare b
` ayyi j
´ eem a xam tontu laaj
yi g ¨ en a am solo ?
P ` ACC BENN
Li
˜
nu wax ci Y
`
alla bare na.Lan mooy d ¨ egg gi ?
Ndax Y ` alla fonk na la d
¨ egg ?
Y ` alla, naka la mel ? Ndax am na tur ?
Ndax m ¨ en na
˜ nu jege Y
` alla ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
10/226
yi g ¨ en a am solo yi nit m
¨ en a laaj. Waaye
˜ nu bare tey
j ´ eematu
˜ nu xam tontu laaj yooyu. Lu waral loolu ? Ndax
Biib ¨ el bi tontu na ci laaj yooyu ? Am na
˜ nu foog ne li ci Bii-
b ¨ el bi wax, dafa jafee n
` and lool. Am na
˜ nuy wax ne kuy laaj
laaj yooyu, dinga mujj a rus. Am na ˜ nu yaakaar it ne njii-
tu diine yi walla ˜ niy j
` angale
˜ noo m
¨ en a tontu laaj yu mel
noonu. Yow nag ? Loo ci xalaat ?4 W
´ oor na ne yow itam b
¨ egg nga xam tontu laaj yooyu
am solo ci dundu doomu Aadama. W ´ oor na ne, l
´ ee-l
´ ee da-
ngay laaj sa bopp lii : ‘ Lu tax nit di dund ? Su ˜ nu dund,
ndax m ¨ en na g ¨ en a neex ? Naka la Y ` alla mel d ¨ egg ? ’ Laajtelu mel noonu, baax na lool. Te waruloo ci t
` ayyi ba keroog
ngay am tont yu leer te w ´ oor. Loolu dafa am solo lool. Yee-
su Kirist, mi nekkoon j ` angalekat bu mag, nee woon na lii :
« ˜
Naanleen, ˜ nu may leen ; seetleen te dingeen gis ; f
¨ egg-
leen, ˜ nu ubbil leen.» — Mac
¨ e 7:7.
5 Boo kontinee di seet ngir xam tontu laaj yu am solo yooyu, dinga gis ne jaroon na nga ciy sonn ( Proverbes2:1-5). Ak lu la nit
˜ ni m
¨ enta wax, nanga xam ne laaj yoo-
yu am na ˜ nu tont, te m
¨ en nga gis tont yooyu ci biir Biib
¨ el
bi. Tont yi jafewu ˜ nu n
` and. Te li ci g
¨ en a neex mooy, tont
yooyu dina ˜ nu la may mb
´ egte ak yaakaaru
¨ ell
¨ eg. Te it tont
yooyu m ¨ en na
˜ nu la dimbali nga am dund bu neex d
¨ egg ci
jamono ji
˜
nu nekk nii. Na
˜
nu komaase ak laaj bu jaaxal nit ˜ nu bare.
NDAX Y ` ALLA DAFA FONK NIT
TE BARE Y ¨ ERMANDE ?
6 Am na ay nit ˜ nu am xel-
˜ naar ci loolu. Lii la
˜ nuy wax :
‘ B u Y ` alla fonkoon doomu Aadama yi, ndax
` addina si dina
4, 5. Waxal yenn ci laaj yi g ¨ en a am solo yi ˜ nu m ¨ en a laaj, te lu tax ˜ nu war a seet ngir xam tont yi ?6. Bu
˜ nu gisee metit yiy dal doomu Aadama yi, lu tax
˜ nu bare foog
ne Y ` alla fonkul nit ?
Li ˜ nu wax ci Y
` alla bare na. Lan mooy d
¨ egg gi ? 9
-
8/19/2019 Enseña Wolof
11/226
mel ni mu mel tey ? ’ Xeex, ba ˜ nante ak
˜ n
` akk bu metti, bare
na lool. ˜
Nun ˜ n
´ epp, da
˜ nuy feebar, di am coono, te da
˜ nuy
am ay mbokk yu gaa ˜ nu. Loolu moo tax
˜ nu bare ne : ‘ Bu
˜ nu Y
` alla fonkoon te di xalaat su
˜ nuy coono, ndax du tere
loolu l ´ epp di am ? ’
7 Li ci g ¨ en a doy waar mooy, ay j
` angalekat ci w
` allu diine
˜ nooy tax yenn saay nit
˜ ni foog ne Y
` alla amul y
¨ ermande.
Naka ? Bu musiba amee, da ˜ nuy wax ne ndogalu Y
` alla la.
Kon da ˜ nuy wax ne Y
` alla moo tax lu bon loolu am. Lan
mooy d ¨ egg gi ? Lan la Biib
¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ? Lii la ci
Saag 1:13 tontu : “ Bu la fiir galanee, bul ne: «Y ` allaa ko do-gal,» ndaxte Y
` alla jegewul ak mbon fenn te du fiir kenn. ”
Kon, Y ` alla masul a indi lu bon li ngay gis ci
` addina ( Job
34:10-12). D ¨ egg la, dafay b
` ayyi lu bon loolu am. Waaye
b ` ayyi dara mu am wuute na lool ak tax ba mu am.
8 Na ˜ nu j
¨ el benn misaal. Xalaatal boroom k
¨ er bu am xel
te b
¨
egg doomaam. Benn doomam dem ba mag, waaye batey ci k ¨ er gi la d ¨ ekk. Doom jooju dem ba b ¨ eggatul d ´ eggalwaajuram yi te fas y
´ eene g
´ enn k
¨ er gi. Baayam terewu ko
dem. Doom jooju kontine ci lu bon li mu nekke, ba du-gal boppam ci poroblem. Ndax baayam moo tax mu nekkci poroblem ? D
´ eed
´ eet (Luug 15:11-13). Noonu it, bi doo-
mu Aadama yi t ` annee def lu bon te sax ci, Y
` alla terewu
leen ko. Waaye nag, du moom moo waral coono yi seent ` anneef boobu indi. Kon, d ¨ egg-d ¨ egg, jaaduwul ˜ nuy wax neY
` alla mooy dogal jafe-jafe y
´ epp yi doomu Aadama yi am.
9 Boo gisee Y ` alla di b
` ayyi nit
˜ ni
˜ nu def lu bon, am na lu
tax. Moom moo ˜ nu s
` akk te bare na xam-xam ak k
` attan.
7. a) Naka la j ` angalekat yi ci w
` allu diine taxe ba nit
˜ nu bare foog ne
Y ` alla amul y
¨ ermande ? b) Lan la Biib
¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ci coono yi
˜ nuy am ?8, 9. a) B
` ayyi lu bon mu am ak tax mu am, du benn. Noo m
¨ en a
misaale loolu ? b) Lu tax jaaduwul ˜ nuy tuumaal Y
` alla ndax li mu b
` ay-
yi doomu Aadama yi ˜ nu sax ci lu bon ?
10 Lan la Biib ¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
12/226
Kon bu ko neexee, du ˜ nu wax lu tax mu b
` ayyi nit
˜ ni di def
lu bon. Waaye dafa ˜ nu b
¨ egg, moo tax mu wax
˜ nu ko. Di-
nga ci j ` ang lu g
¨ en a bare ci p
` acc 11. Waaye nanga j
` app ne
du Y ` alla moo tax ˜ nu am coono. Te sax, moom rekk moo ˜ nu may yaakaaru gis coono yooyu y
´ epp de
˜ n. — Isa
¨ ıe 33:2.
10 Rax-ci-dolli, xam na ˜ nu ne Y
` alla ku sell la ( Isa
¨ ıe 6:3).
Loolu dafay tekki ne dafa set te amul dara lu bon ci moom.
Kon m ¨ en na
˜ nu ko w
´ oolu ci l
´ epp. M
¨ enu
˜ nu xalaat lu mel
noonu ci doomu Aadama yi, ndaxte l ´ ee-l
´ ee
˜ nu soppi seen
jikko ba nekk nit
˜
nu bon. Kilifa bi g
¨
en a jub ci doomu Aa-dama yi sax, ci lu bare, du m ¨ en a defaraat li nit ˜ nu bon ˜ ni
y ` aq. Waaye Y
` alla moom, dara t
¨ ewu ko. B
´ epp coono bu nit
˜ nu bon
˜ ni teg doomu Aadama yi, Y
` alla m
¨ en na ko dindi, te
dina ko def. B ´ es bu Y
` alla di def loolu, dina dindi lu bon ba
mu jeex t ` akk, te dootul amati ba f
` aww. — Sab
´ oor 37:9-11.
LI DUL YOON LI
˜
NUY DAL TEY,NAKA LA KO Y ` ALLA DI GISE ?11 Waaye fi mu nekk nii, naka la Y
` alla di gise li xew ci
` ad-
dina si ak li lay dal yow ci sa w ` allu bopp ? Biib
¨ el bi wax
na ne Y ` alla “ ku fonk njubte la ”. (Sab
´ oor 37:28, NW.) Kon
l ´ epp lu j
¨ em ci lu baax ak lu bon dafa ko itteel bu baax a
baax. Y ` alla dafa sib l
´ epp lu jubul. Biib
¨ el bi nee na, ca jama-
no yu y ` agg ya, bi ` addina si s ´ epp feesoon ak lu bon, Y ` alladafa ‘ amoon tiis ci xolam ’. (Nj
` alb
´ een ga 6:5, 6.) Y
` alla sop-
pikuwul (Malaki 3:6). Ba tey jii, metit yi muy gis ci ` addina
si, neexu ko. Te dafa ba ˜ n a gis doomu Aadama yi ci metit.
Biib ¨ el bi wone na ci lu w
´ oor ne Y
` alla dafa
˜ nu fonk, bi mu
waxee ne Y ` alla “ ku leen
˜ neewante la ”. — 1 Piyeer 5:7.
10. Lu tax ˜ nu m ¨ en a g ¨ em ne Y ` alla dina dindi b ´ epp coono bu nit ˜ nubon
˜ ni teg doomu Aadama yi ?
11. a) Naka la Y ` alla di gise li dul yoon ? b) Naka la Y
` alla di gise me-
tit yi lay dal ?
Li ˜ nu wax ci Y
` alla bare na. Lan mooy d
¨ egg gi ? 11
-
8/19/2019 Enseña Wolof
13/226
12 Lu tax mu m ¨ en
˜ nu w
´ oor ne Y
` alla dafa ba
˜ n a gis nit ci
metit ? Lii la ˜ nu ci m
¨ en a yokkaat. Biib
¨ el bi wax na ne Y
` alla
dafa bind nit ci melokaanam (Nj ` alb
´ een ga 1:26). Kon, jik-
ko yu rafet yi ˜ nu fekk ci nit, ci Y
` alla la
˜ nu ko j
¨ ele. Boo gisee
nit ci coono fekk deful dara lu bon, ndax loolu du la met-ti ? Bu la loolu naqaree, na la w
´ oor ne Y
` alla la g
¨ en a naqari.
13 Lenn ci li g ¨ en a rafet ci doomu Aadama mooy mb
¨ eg-
geel. Jikko boobu it, ci Y ` alla la j
´ oge. Biib
¨ el bi wax na ne
“ Y ` alla mb
¨ eggeel la ”. (1 Yowaana 4:8.) Nit dafay b
¨ egg,
ndaxte Y ` alla dafa am mb
¨ eggeel. Ndax mb
¨ eggeel bi nga am
ci nit ˜ ni tax na nga b ¨ egg a dindi seeni coono, dindi it li dul yoon ? Boo amoon k
` attan boobu, ndax doo ko def ? Ci lu
w ´ oor ! Noonu it, na la w
´ oor ne Y
` alla
dina dindi coono yi ak li dul yoon. Li ˜ nu Y
` alla dig, te
˜ nu bind ko ci x
¨ e t 4 a k 5
ci t ´ eere bii, du g
´ ent walla ay wax kese.
L
´
epp li Y
`
alla dige, dina am ci lu w
´
oor.Waaye bala nga m ¨ en a g ¨ em dige yoo-
yu, danga war a g ¨ en a xam Y
` alla mi
dige loolu.
Y ` ALLA DAFA B
¨ EGG NGA XAM
KI MU DOON14
Boo b ¨ eggee nit xam la, lan nga
m ¨ en a def ? Ndax doo ko wax sa
tur ? Ndax Y ` alla am na tur ? Ci dii-
ne yu bare da ˜ nuy wax ne turam mooy
12, 13. a) Lu tax ˜ nu am jikko yu rafet, yu
mel ni mb ¨ eggeel, te lan la mb
¨ eggeel m
¨ en a
def ci faso bi ˜ nuy gise
` addina si ? b) Lu tax
nga m ¨ en a g ¨ em ne Y ` alla dina dindi jafe-jafe yi am tey ?
14. Lan mooy turu Y ` alla te lu tax
˜ nu war a
jaar ci tur boobu ?
Boo b ¨ eggee nit
xam la, ndax dooko wax sa tur ? Y
` alla xamal na
˜ nu
turam ci Biib ¨ el bi.
12 Lan la Biib ¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
14/226
“ Y ` alla ” walla “ Boroom bi ”. Waaye ci d
¨ egg, loolu du ay
tur. Dafa mel ni booy woowe nit “ buur ” walla “ peresi-daa ”. Biib
¨ el bi dafa
˜ nuy wax ne ni
˜ nu m
¨ en a woowee Y
` alla
bare na, mel ni “ Y ` alla ” walla “ Boroom bi ”. Waaye Bii-
b ¨ el bi wax na it ne Y
` alla dafa am turu boppam. Tur boobu
mooy Yexowa. Sab ´ oor 83:18, NW, nee na : “ Yow mii tudd
Yexowa, yow rekk yaay Aji Kawe ji ci kaw suuf si s ´ epp. ” Bu
dee tur boobu fee ˜ nul ci Biib
¨ el bi am ci sa l
` akk, boo b
¨ eggee
xam lu tax loolu, nanga seet li ˜ nu ci wax ci xaaj bi tudd “ Li ˜ nu yokk ci waxtaan yi nekk ci t
´ eere bii ”, ci x
¨ et 195 ba 197.
Biib ¨ el bi dafa wax ne Yexowa
dafa ˜ nu b
¨ egg te moom moo s
` akk l
´ epp
ci ` addina si ak ci jaww ji.
-
8/19/2019 Enseña Wolof
15/226
D ¨ egg gi mooy, gis na
˜ nu turu Y
` alla ay junniy yoon ci sotti
Biib ¨ el yu nj
¨ ekk yi. Kon Yexowa dafa b
¨ egg nga xam turam
te jaar ci tur boobu booy wax ak moom. M ¨ en na
˜ nu ne Y
` al-
la dafay jaar ci Biib ¨ el bi ngir won la ki mu doon.15 Y
` alla dafa jox boppam tur. Li tur boobu tekki dafa am
maanaa lool. Turam, Yexowa, mu ngi tekki ne Y ` alla m
¨ en
na def l ´ epp li mu dige ak l
´ epp li mu b
¨ egg1. D
¨ egg-d
¨ egg,
amul benn tur bu mel ni turu Y ` alla. Moom rekk moo am
tur boobu. Li tax Yexowa amul moroom, bare na. Na ˜ nu ci
wax yenn.
1 Ci xaaj bi tudd “ Li ˜ nu yokk ci waxtaan yi nekk ci t
´ eere bii ”, te
mu nekk ci x ¨ et 195 ba 197 am na ay leeral ci li turu Y
` alla di tekki ak
ni ˜ nu koy waxe.
15. Tur bii : Yexowa, lan la tekki ?
Mb ¨ eggeel bi baay bu baax amci doomam
dafa ˜ nuy won
mb ¨ eggeel bu g
¨ en a
r ´ ey bi su
˜ nu Baay
bi nekk ci asamaanam ci
˜ nun.
14 Lan la Biib ¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
16/226
16 Gis na ˜ nu ba pare li Sab
´ oor 83:18, NW, wax ci Yexowa,
maanaam : “ Yow rekk yaay Aji Kawe ji. ” Noonu it, Ye-xowa rekk la
˜ nuy woowe “ Aji K
` attan ji ”. Pee
˜ nu ma 15:3
nee na : «Say j ¨ ef r
´ ey na
˜ nu te y
´ eeme, yaw Boroom bi [Yexo-
wa, NW ] Y ` alla, Aji K
` attan ji. Say yoon jub na
˜ nu te d
¨ eggu,
yaw Buur bi fiy sax ba abadan.» Bu Biib ¨ el bi woowee Y
` alla
“ Aji K ` attan ji ”, dafa
˜ nuy won ne Yexowa moo
¨ epp k
` attan
˜ n
´ epp. Tolloowul ak kenn k
` attan. Te it bu
˜ nuy woowe Yexo-
wa “ Buur bi fiy sax ba abadan ”, loolu dafa ˜ nuy f
` attali ne
am na leneen lu tax Yexowa amul moroom. Moom rekk
a fi mas a nekk. Sab ´ oor 90:2, NW, nee na : “ Ca jamono
yu dul jeex ci ginnaaw ba ca jamono yu dul jeex ci kanam[walla, ba abadan] yow yaay Y
` alla. ” Kon ndax Y
` alla nekkul
ku jar a ragal ?17 Y
` alla amul moroom itam ndaxte moom kese mooy Ki
s ` akk l
´ epp. Lii la
˜ nuy j
` ang ci Pee
˜ nu ma 4:11 : «Y
` alla sunu
Boroom, yaa yeyoo ndam, teraanga ak k ` attan, ndaxte yaa
s ` akk l ´ epp te ci sa coobare la l ´ epp nekke, te ci la ˜ nu leens
` akke.» L
´ epp loo m
¨ enta xalaat, muy mbindeef yu
˜ nu m
¨ e-
nul a gis te nekk asamaan si, walla bidd ´ eew yi ngay gis ci
asamaan guddi, walla doomu garab yi, walla j ¨ en yi nekk ci
g ´ eej yi mbaa ci dex yi, loolu l
´ epp dafa am ndaxte Yexowa
mooy Ki s ` akk l
´ epp !
NDAX M
¨
EN NGA JEGE YEXOWA ?18 Am na
˜ noo xam ne, bu
˜ nu j
` angee li Biib
¨ el bi wax ci jik-
ko Yexowa yiy tax ˜ nu war koo ragal, seen xel du dal. Pur
˜ noom Y
` alla dafa kawe lool ba du
˜ nu ko m
¨ en a jege mukk
walla sax am maanaa ci kanamam. Waaye ndax loolu ˜ nuy
xalaat, noonu la ? Xalaat yooyu bokku ˜ nu dara ak li Biib
¨ el
16, 17. Lu ˜ nu m
¨ en a j
` ang ci Yexowa bu
˜ nu d
´ eggee ni
˜ nu koy woo-
wee, mel ni : a) “ Aji k ` attan ji ” ? b) “ Buur bi fiy sax ba abadan ” ?c) “ Ki s
` akk l
´ epp ” ?
18. Lu tax ay nit foog ne du ˜ nu m
¨ en a jege Y
` alla mukk, waaye lan la
Biib ¨ el bi wax ci loolu ?
Li ˜ nu wax ci Y
` alla bare na. Lan mooy d
¨ egg gi ? 15
-
8/19/2019 Enseña Wolof
17/226
bi wax. Lii la Biib ¨ el bi wax ci Yexowa : «Sorewul kenn ci
nun.» (J ¨ ef ya 17:27). Biib
¨ el bi dafa
˜ nuy xiirtal sax ci lii : “ Je-
geleen Y ` alla, mu jege leen. ” — Saag 4:8.
19 Naka nga m ¨ en a jegee Y ` alla ? Li nj ¨ ekk mooy nangakontine di def li ngay def fi mu tollu nii, maanaam di j
` ang
ci lu j ¨ em ci Y
` alla. Yeesu nee na : «Dund gu dul jeex gi nag,
mooy ˜ nu xam la, yaw jenn Y
` alla ju w
´ oor ji am, te
˜ nu xam
it ki nga y ´ onni, muy Yeesu Kirist.» (Yowaana 17:3). Waaw,
Biib ¨ el bi dafa
˜ nuy wax ne j
` ang lu j
¨ em ci Yexowa ak Yee-
su m ¨ en na may nit “ dund gu dul jeex ”. Ni
˜ nu ko waxe
woon s ` anq, “ Y ` alla mb ¨ eggeel la ”. (1 Yowaana 4:16.) Ye-xowa am na itam yeneen jikko yu rafet yu bare, yuy taxnit b
¨ egg koo jege. Biib
¨ el bi nee na Yexowa mooy “Y
` allay
y ¨ ermande te bare yiw, di y
´ eex a mer te fees ak mb
¨ eggeel
ak k ´ oll
¨ ere”. (G
` addaay gi 34:6.) Dafa baax te nangu baal nit
( Psaume 86:5). Y ` alla dafa
˜ nuy mu
˜ nal (2 Piyeer 3:9). Dafay
s ` amm k
´ oll
¨ ere (1 Korent 1:9). Booy g
¨ en a j
` ang Biib
¨ el bi, di-
nga gis ni Yexowa wonee ne am na jikko yooyu ak yeneenjikko yu rafet yu bare yuy tax nga b
¨ egg koo jege.
20 D ¨ egg la, Y
` alla kenn m
¨ enu ko gis ak b
¨ et ndaxte xel la
(Yowaana 1:18 ; 4:24 ; 1 Timote 1:17). Waaye boo j ` angee
li Biib ¨ el bi wax ci moom, dinga dem ba m
¨ en a xam Y
` alla
ni ˜ nuy xame nit. Ni ko woykat bi waxe, m
¨ en nga “ xem-
mem rafetaayu ” Yexowa (Sab
´
oor 27:4 ; Room 1:20). Ningay g ¨ enee j ` ang lu j ¨ em ci Yexowa, noonu ngay g ¨ enee gisne, d
¨ egg-d
¨ egg, ku am la. Te dinga g
¨ en a gis lu tax nga war
koo b ¨ egg te jege ko.
21 Dinga m ¨ en a xam lu tax Biib
¨ el bi ne, bu
˜ nuy xalaat ci
Yexowa, da ˜ nu ko war a j
` appe ni su
˜ nu Baay (Mac
¨ e 6:9). S
` ak-
19. a) Lan la ˜ nu war a nj
¨ ekk a def ngir jege Y
` alla te loolu naka la
˜ nuy
jari ˜ ne ? b) Yan jikko Y ` alla ˜ noo g ¨ en a tax nga b ¨ egg koo jege ?20-22. a) Ndax li
˜ nu m
¨ enul a gis Y
` alla, m
¨ en na tere
˜ nu jege ko ? Wa-
xal lu tax nga wax loolu. b) Lan la la ay nit m ¨ en a wax, foog ne noonu
la ˜ nu lay m
¨ en a dimbalee, waaye lan nga war a def ?
16 Lan la Biib ¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
18/226
ku ˜ nu rekk, yem ci. Dafa
˜ nu y
´ eene dund gi g
¨ en, ni ko baay
bu b ¨ egg ay doomam di leen ko y
´ eene ( Psaume 36:9). Biib
¨ el
bi dafa ˜ nuy wax it ne doomu Aadama m
¨ en na nekk xaritu
Yexowa (Saag 2:23). Seetal ma lii : m ¨ en nga nekk xaritu kis ` akk l ´ epp li am ci ` addina si ak ci jaww ji !
22 Booy kontine di j ` ang Biib
¨ el bi, x
´ eyna ay nit dina
˜ nu la
wax nga b ` ayyi, foog ne noonu la
˜ nu lay m
¨ en a dimbalee.
X ´ eyna da
˜ nuy ragal nga b
` ayyi li nga g
¨ emoon. Waaye bu la
kenn teree am xarit bi g ¨ en bi nga m
¨ en a am.
23 D ¨ egg la, dina am li nga dul m
¨ e n a n
` and booy komaase
di j ` ang Biib
¨ el bi. X
´ eyna dinga rus a laajte. Waaye bul b
` ayyi
rus boobu tax ba nga ba ˜ n a
˜ naan ndimbal. Yeesu nee na,
suufeel sa bopp ni xale bu ndaw, lu baax la (Mac ¨ e 18:2-4).
Xam na ˜ nu ne xale yi da
˜ nu bare laaj. Y
` alla dafa b
¨ egg nga
xam tontu laaj yi ngay laaj. Biib ¨ el bi dafay tagg nit
˜ nu sa-
waroon a j ` ang lu j
¨ em ci Y
` alla. Da
˜ nu doon niir Mbind mi,
maanaam g ¨ estu bu baax, ngir seet ndax li
˜ nu doon j
` ang
mooy d ¨ egg. — J
¨ ef ya 17:11.
24 Li g ¨ en li nga m
¨ en a def ngir xam Yexowa mooy g
¨ estu
ci Biib ¨ el bi. Biib
¨ el bi dafa wuute ak yeneen t
´ eere y
´ epp. Lu
tax ˜ nu wax loolu ? P
` acc bii di topp dina ci tontu.
23, 24. a) Lu tax nga war a kontine di am li ngay laajte ci li ngay j ` ang ? Lan la
˜ nuy j
` ang ci p
` acc biy topp ?
LI BIIB ¨ EL BI WAX
ˇ Yow mii, Y ` alla dafa la fonk. — 1 Piyeer 5:7.
ˇ Turu Y ` alla mooy Yexowa. — Sab
´ oor
83:18, NW .
ˇ Yexowa dafa lay xiirtal ci jege ko. — Saag 4:8.
ˇ Yexowa, dafa ˜ nu b ¨ egg, dafa baax te bare y ¨ er-
mande. — G ` addaay 34:6 ; 1 Yowaana 4:8, 16.
Li ˜ nu wax ci Y
` alla bare na. Lan mooy d
¨ egg gi ? 17
-
8/19/2019 Enseña Wolof
19/226
NDAX yaa ngi f ` attaliku b
´ es bi la sa benn xarit mayee lu rafet ?
Loolu neexu la woon rekk yem ci, dafa la laal ci sa biir xol. Ci
d ¨ egg, li
˜ nu lay may am na li mu lay won ci ki la ko may. Dafay
wone ne kooku fonk na seen xaritoo. Li w ´ oor mooy g ¨ er ¨ em ngako ci bu baax.
2 Y ` alla moo
˜ nu may Biib
¨ el bi. D
¨ egg-d
¨ egg, m
¨ en na
˜ nu ko g
¨ e-
r ¨ em bu baax ci loolu. Benn t
´ eere melul ni t
´ eere boobu. Li
˜ nu ci
m ¨ e n a j
` ang amul feneen fu
˜ nu ko m
¨ enee j
` ang. Lii di topp bokk
na ci li mu ˜ nuy xamal : bi Y
` alla doon s
` akk asamaan si ak bid-
d ´ eew yi, bi mu doon s
` akk suuf si, ak it bi mu doon s
` akk g
´ oor
bu nj ¨ ekk bi ak jig ´ een bu nj ¨ ekk bi. Xelal yu baax yu ˜ nu m ¨ en a di-mbali ci coono yi ak it ci poroblemu
` addina,
˜ nu ngi ci Biib
¨ el bi.
Dafa ˜ nuy won naka la Y
` alla di defe li waraloon mu s
` akk suuf si
te indi ` addina bu g
¨ en a neex ci kaw suuf si. D
¨ egg-d
¨ egg, Biib
¨ el
bi maye Y ` alla bu baax la !
3 Biib ¨ el bi nekk na it maye buy laal su
˜ nu xol, ndaxte am na
lu mu ˜ nuy wax ci Ki ko maye, maanaam Yexowa Y
` alla. Maye
1, 2. Lan moo tax Biib ¨ el bi nekk maye Y
` alla bu baax ?
3. Yexowa moo ˜ nu may Biib
¨ el bi. Loolu, lan lay wone ci Moom, te lu
tax muy laal su ˜ nu xol ?
P ` ACC
˜ NAAR
Biib
¨
el bi :t ´ eere la bu j ´ oge ci Y ` alla
Lan moo tax Biib ¨ el bi wuute
ak yeneen t ´ eere y
´ epp ?
Biib ¨ el bi m
¨ en na la dimbali
ci poroblem yi ngay am. Naka ?Lu tax nga m
¨ en a g
¨ em
li Biib ¨ el bi wax ne dina am
¨ ell
¨ eg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
20/226
boobu dafay wone ne Y ` alla dafa b
¨ egg
˜ nu xam ko bu baax.
Waaw, Biib ¨ el bi m
¨ en na la dimbali nga jege Yexowa.
4 Bu dee am nga Biib ¨ el, nanga xam ne du yow kese yaa ci am
benn. M ¨ en na ˜ nu j ` ang Biib ¨ el bi ci lu mat 2300 l ` akk, muy t ´ eere
bi y ´ epp walla ay xaaj. Kon ci
` addina si s
´ epp, ci 100 nit yoo j
¨ el,
lu ¨ epp 90 m
¨ en na
˜ nu am Biib
¨ el bi. Boo seetee Biib
¨ el yi
˜ nuy joxe
ci ` addina si s
´ epp, dafa mel ni semen bu nekk dina
˜ nu ci joxe lu
¨ epp benn milyo ! Fi
˜ nu tollu nii, defar na
˜ nu ay milyaari Bii-
b ¨ el, muy Biib
¨ el bi y
´ epp walla ay xaaj. Ci lu w
´ oor, amul beneen
t
´
eere bu mel ni Biib
¨
el bi.5 Rax-ci-dolli, Biib
¨ e l b i “ c i g
´ emmi
˜ nu Y
` alla la j
´ oge ”. (2 Timo-
te 3:16.) Lu tax ˜ nuy wax loolu ? Biib
¨ el bi ci boppam tontu na
ne : “ Xel mu Sell mi daa na xiir nit ˜ ni,
˜ nu y
´ egle k
` addug Y
` alla. ”
(2 Piyeer 1:21). Na ˜ nu ko seet ci lii : Maam m
¨ en na bindloo s
¨ e-
tam benn leetar. Xalaat ak tegtali maam ji ˜ nooy nekk ci leetar
boobu. Kon, ci d ¨ egg, leetar boobu leetaru maam ji la. Du leeta-
ru s ¨ et bi. Noonu it, li nekk ci Biib ¨ el bi ci Y ` alla la j ´ oge, waaye
4. Lan moo la jaaxal ci li ˜ nuy joxe Biib
¨ el bi ci
` addina si ?
5. Lu tax ˜ nu m
¨ en a wax ne Biib
¨ el bi “ ci g
´ emmi
˜ nu Y
` alla la j
´ oge ” ?
“ Les Saintes ´ Ecritures — Traduction du monde
nouveau ” am na ci l ` akk yu bare.
19
-
8/19/2019 Enseña Wolof
21/226
j ´ ogewul ci nit
˜ ni ko bind. Kon, d
¨ egg-d
¨ egg, l
´ epp li nekk ci Biib
¨ el
bi “ k ` addug Y
` alla ” la. — 1 Tesalonig 2:13.
LI ˜ NU CI BIND Y
´ EPP A
` AND
TE LI MU WAX MOO AM6 Ci lu
¨ epp 1 600 at la
˜ nu bind Biib
¨ el bi.
˜ Ni ko bind bokku
˜ nu
woon jamono te yemu ˜ nu woon alal. Amoon na ci ay beykat,
ay nappkat ak ay s ` ammkat. Amoon na ci itam ay yonent, ay
` at-
tekat ak ay buur. Luug mii bokkoon ci ˜ ni Y
` alla t
` ann ngir bind
Injiil (maanaam fi ˜ nu nettali dundu Yeesu), doktoor la woon.
Kon ˜ ni bind Biib
¨ el bi, wuute woon na
˜ nu ci lu bare. Waaye loo-
lu terewul l ´ epp li nekk ci Biib ¨ el bi dafa ` and, fi mu komaasee bafi mu jeexe1.
7 T ´ eere bi
˜ nu nj
¨ ekk a bind ci Biib
¨ el bi dafa
˜ nuy nettali ni coo-
no doomu Aadama yi t ` ambalee. T
´ eere bi
˜ nu mujj a bind dafa
˜ nuy won ne suuf si s
´ epp dina nekk
` ajjana, maanaam tool bu ra-
fet. L ´ epp li nekk ci Biib
¨ el bi dafay wax ci li xewoon ci
` addina si
ci lu mat ay junniy at. Dafa ˜ nuy dimbali it
˜ nu xam li Y
` alla b
¨ egg
a def ak naka la koy defe. Li nekk ci Biib ¨ el bi, ni mu ` ande nii,doy na waar. Waaye t
´ eere bu j
´ oge ci Y
` alla, noonu la war a mel.
8 Biib ¨ el bi
` and na ak li tubaab di woowe science, maanaam
li boroom xam-xam yi di g ¨ estu. Am na sax lu nekk ci Biib
¨ el
bi li nga xam ne jamono bi ˜ nu ko doon bind, kenn xamagu
ko woon. Na ˜ nu ko seet ci lii : Ci t
´ eere bi tudd ci tubaab L
´ eviti-
que, am na ay s ` art yu Y
` alla joxoon waa Israyil bu nj
¨ ekk bi ngir
˜ nuy ber nit
˜ ni feebar ngir
˜ nu ba
˜ n a w
` all seeni moroom. Am na
fa it ay digle ci w ` allu set, fekk ca jamono jooju, r
´ eew yi leen
w ¨ eroon, xamu
˜ nu woon dara ci mbir yooyu. Ca jamono bu nit
1 Am na ay nit ˜ nuy wax ne Biib
¨ el bi dafay weddi boppam. Waaye
nit ˜ noo
˜ nu m
¨ enu
˜ nu d
¨ eggal seeni wax. Seetal p
` acc 7 ci t
´ eere bi tudd La
Bible : Parole de Dieu ou des hommes ? (Biib ¨ el bi : k
` addu Y
` alla la wal-
la k ` addu nit la ?). Seede Yexowa yi
˜ noo defar t
´ eere boobu.
6, 7. L ´ epp li nekk ci Biib ¨ el bi, ni mu ` ande, lu tax mu nekk lu doy waar ?8. Waxal luy wone ne li nekk ci Biib
¨ el bi
` and na ak li tubaab di woo-
we science.
20 Lan la Biib ¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
22/226
˜ ni doon wax ni suuf si mel te di ci juum, Biib
¨ el bi moom, nee
woon na ne suuf si dafa m ¨ erg
¨ elu, maanaam dafa mel ni bal
( Isa ¨ ıe 40:22). Biib
¨ el bi nee na it ne suuf si aju
˜ nu ko ci dara, te
loolu mooy d
¨
egg ( Job 26:7). D
¨
egg la, Biib
¨
elbidut
´
eereb science.Waaye bu waxee lu ci j ¨ em, dafay nekk d ¨ egg. Ndax loolu nekkulli
˜ nu war a s
´ eentu ci t
´ eere bu j
´ oge ci Y
` alla ?
9 Lu j ¨ em ci li xewoon ca jamono yu y
` agg ya, li ci Biib
¨ el bi
wax, lu w ´ er te w
´ oor la. Buy nettali dara, dafa ciy boole yu sew
yu mel ni, bu tuddee nit dafa ciy boole turu maamam yi1. ˜ Ni
bind Biib ¨ el bi, d
¨ egg la
˜ nu wax bu dee sax da
˜ nu ci war a wax
seeni b
`
akkaaru bopp walla b
`
akkaaru seen r
´
eew. Loolu wuutena ak li yeneen nettalikatu ` addina si di def. Bu seen r ´ eew ˜ n ` ak-kee ndam, barewul ci
˜ noom
˜ ni koy wax. Yonent Y
` alla Musaa
moom, waxoon na njuumte bu metti bi mu defoon. Njuumteboobu moo taxoon Y
` alla yar ko yar bu metti. Loolu m
¨ en na
˜ nu
ko j ` ang ci t
´ eere Biib
¨ el bi
˜ nuy woowe ci tubaab Nombres te Mu-
saa bind ko (Nombres 20:2-12). Ay nettalikat yu d ¨ eggu yu mel
noonu barewul ci nettalikat yi bind yeneen t ´ eere yiy nettali li
xewoon ca jamono yu y ` agg ya. Waaye loolu mu ngi ci Biib ¨ el bi,ndaxte Biib
¨ el bi dafa nekk t
´ eere bu j
´ oge ci Y
` alla.
AY XELAL YU BAAX ˜ NOO CI NEKK
10 Ndegam Biib ¨ el bi ci Y
` alla la j
´ oge, dina am “ njari
˜ n ngir
j ` angal nit
˜ ni, yedd leen, jubbanti leen te yee leen ci njub ”.
(2 Timote 3:16.) Waaw, Biib ¨ el bi t
´ eere bu am njari
˜ n la. Li
˜ nu ci
bind dafay wone ne mu ngi j ´ oge ci ku xam bu baax doomu Aa-dama yi. Loolu bettu
˜ nu ndaxte ci Yexowa Y
` alla la j
´ oge, moom
mii ˜ nu s
` akk. Moo
˜ nu g
¨ en a xam li nekk ci su
˜ nu xel ak ci su
˜ nu
xol. Li ¨ epp solo mooy, xam na li
˜ nu soxla ngir m
¨ e n a b
´ eg. Xam
na itam li ˜ nu war a moytu ci su
˜ nu
` addina.
1 M ¨ en nga seet turu maami Yeesu yi nekk ci Luug 3:23-38.
9. a) Li Biib ¨ el bi nettali ci li xewoon ca jamono yu y ` agg ya, lu tax ˜ num
¨ en a wax ne lu w
´ er te w
´ oor la ? b)
˜ Ni bind Biib
¨ el bi ay waxkatu d
¨ egg
la ˜ nu woon. Loolu lan la lay won ci lu j
¨ em ci Biib
¨ el bi ?
10. Li Biib ¨ el bi nekke t
´ eere bu am njari
˜ n lool, lu tax waru
˜ nu bett ?
Biib ¨ el bi : t
´ eere la bu j
´ oge ci Y
` alla 21
-
8/19/2019 Enseña Wolof
23/226
11 Xoolal waare bi Yeesu def ci tund bi, te ˜ nu nettalee ko ci
Mac ¨ e p
` acc 5 ba 7. Ci nj
` angale bu rafet boobu, Yeesu wax na ci
mbir yu bare. Wax na ci ni ˜ nuy ame mb
´ egte d
¨ egg, ni
˜ nuy de-
fare diggante bu ˜ nagas, ni
˜ nu waree
˜ naan Y
` alla, ak naka la
˜ nu
m ¨ enee yemale alal fi mu war a yem. Li Yeesu wax foofu, mu
11, 12. a) Ci lan la Yeesu wax ci waare bi mu defoon ci tund bi ? b) Ci yan f
` ann yu am solo la Biib
¨ el bi di wax itam ? Te lu tax li fa nekk di
am njari ˜ n ba f
` aww ?
Esayi mi bokk ci nit
˜ ni bind Biib
¨ el bi
waxoon na nedina
˜ nu alag
Babilon.
-
8/19/2019 Enseña Wolof
24/226
ngi kontine di am doole te di am njari ˜ n, ni ci jamono bi mu ko
waxee.12 Xelal yi nekk ci Biib
¨ el bi da
˜ nuy laal mbirum njaboot, ni
˜ nuy ligg
´ eeye ak it su
˜ nu diggante ak su
˜ nuy moroom. Li Biib
¨ el
bi wax baax na ci nit ˜ n
´ epp te l
´ epp li mu
˜ nuy xelal dafa am nja-
ri ˜ n.LiY
` alla waxoon jaarale ko ci yonent Y
` alla Esayi, dafay wone
ci lu g ` att njari
˜ nu xam-xam bi nekk ci Biib
¨ el bi, maanaam :
“ Man Yexowa maay sa Y ` alla, Ki lay j
` angal ngir sa njari
˜ n. ”
— Esayi 48:17, NW .
T ´ EERE BUY Y
´ EGLE LI WAR A AM
¨ ELL
¨ EG
13 Biib ¨ el bi wax na lu bare lu war a am. Te lu bare ci li muwax noonu, am na ba pare. Seetal lii : Yexowa dafa jaar ciYonent Y
` alla Esayi ngir xamal nit
˜ ni ne dina
˜ nu mas a alag Ba-
bilon. Lu ¨ epp 700 at bala jamono karceen yi di t
` ambali la ko
yonent boobu wax ( Isa ¨ ıe 13:19 ; 14:22, 23). Waxoon na l
´ epp li
fa naroon a xew ngir nit ˜ ni xam bu baax ni
˜ nuy daane d
¨ ekk
boobu. Nee woon na ne ay xarekat dina ˜ nu
˜ n
¨ ew, wowal dexu
Babilon te dugg ci biir d ¨ ekk bi, fekk xeex du leen ci fekk. Waa- ye yonent bi yemul ci loolu. Esayi dem na ba wax sax turu buurbi war a nangu Babilon, maanaam Sirus. — Isa
¨ ıe 44:27–45:2.
14 Lu jege 200 at ginnaaw loolu, ci guddi diggante 5 ba 6 ok-toobar ci atum 539 bala jamono karceen di t
` ambali, ay soldaar
da ˜ nu
˜ n
¨ ew ci wetu Babilon, taxaw. Kan moo leen doon jiite ?
Buuru Pers bu tudd Sirus. L ´ epp taxawoon na l
´ eegi ngir lu doy
waar li Biib ¨ el bi waxoon bu y ` agg m ¨ en a am. Waaye ndax sol-daari Sirus dina
˜ nu dugg biir Babilon te xeex du leen ci fekk ni
ko Biib ¨ el bi waxe woon ?
15 Ci guddi googu nag, waa Babilon da ˜ nu amoon feet bu
mag. Seen xel dafa daloon, ˜ nu foog ne dara m
¨ enu leen dal
ndaxte ay miir yu r ´ ey
˜ noo w
¨ eroon d
¨ ekk bi. Waaye Sirus mu
ngi doon fexe ba ndoxu dex bi doon jaar ci biir d ¨ ekk bi, b
` ayyi
13. Lan la Yexowa bindloo yonent Y ` alla Esayi lu j
¨ em ci Babilon ?
14, 15. Li yonent Y ` alla Esayi waxoon te mu naroon a xew ci Babilon,
naka la ame ?
Biib ¨ el bi : t
´ eere la bu j
´ oge ci Y
` alla 23
-
8/19/2019 Enseña Wolof
25/226
yoonam, aw feneen. Noonu, ndoxu dex bi w ` acc ci lu gaaw, ba
tax soldaaram yi m ¨ en a dox fi dex bi doon jaar bu nj
¨ ekk te jege
miiri d ¨ ekk bi. Waaye naka la soldaari Sirus di def ba j
´ eggi miiri
Babilon yi ? Xamu
˜
nu lu tax, waaye ci guddi googu, waa Babi-lon da
˜ noo s
` aggan ba kenn t
¨ ejul buntu d
¨ ekk bi !
16 Lii la Biib ¨ el bi waxoon ci Babilon : “ Kenn dootu fa d
¨ ekk,
du fi nekkati ba f ` aww. Naar bi dootu fa samp t
` antam , te s
` amm-
kat bi du b ` ayyi g
´ ettam mu t
¨ edd fa. ” (Esayi 13:20, NW ). Yonent
boobu y ´ eglewul rekk ne dina
˜ nu alag d
¨ ekk bi. Dafa xamle itam
ne kenn dootul d ¨ ekk ci Babilon ba f
` aww . M
¨ en nga gis ne k
` ad-
du yi ˜ nu wax foofu mujj na
˜ nu am. Tey, kenn d
¨ ekkul fi Babilon
nekkoon, maanaam lu tollu ak 80 kilomet ci wetu Bagdad ca
Iraq. Loolu mooy wone ne li Yexowa waxoon jaarale ko ci Esa-
yi mujj na am. Yexowa nee woon na : “ Dinaa ko bale ak bale
buy tas ba dara du des. ” — Esayi 14:22, 231, NW .
1 Boo b ¨ eggee yokk sa xam-xam ci lu j
¨ em ci li Biib
¨ el bi y
´ egle bala
muy am, seetal t ´ eere bi tudd Un livre pour tous (T
´ eere bu
˜ nu jagleel
˜ n ´ epp), x ¨ et 27 ba 29. Seedee Yexowa yi ˜ noo defar t ´ eere boobu.
16. a) Boo seetee li Esayi waxoon, naka la Babilon waroon a mujje ?b) Li Esayi waxoon, maanaam kenn dootul d
¨ ekk ci Babilon, naka la
ame ?
24 Lan la Biib ¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
26/226
17 J ` app ne l
´ epp li Biib
¨ el bi y
´ egle dafay mujj a am, ndax loo-
lu du d ¨ eg
¨ eral su
˜ nu ng
¨ em ? Su dee Yexowa def na l
´ epp li mu
dige woon ca jamono yu nj ¨ ekk ya, kon na
˜ nu w
´ oor ne
` ajjana
bi mu dige ci kaw suuf si dina am (Nombres 23:19). Waaw amna ˜ nu “ yaakaar ju d ¨ eggu, [...] ci dund gu dul jeex, gi Y ` alla digeba dara sosoogul, moom mi dul tebbi waxam ”. — Tit 1:21.
“ K ` ADDUG Y
` ALLA MI NGI DUND ”
18 Ak l ´ epp li
˜ nu gis ci xaaj bii, leer na ne amul benn t
´ eere bu
mel ni Biib ¨ el bi. L
´ epp lu ci nekk dafay
` and. Li muy wax
` and
na ak li boroom xam-xam yi wax. Li muy wax ci lu j ¨ em ci li
1 Li ˜ nu alag Babilon, benn misaal do la ci li
˜ nuy won ne li Bii-
b ¨ el bi y
´ egle dafay mujj a am. Am na yeneen misaal mel ni s
` ankute Tir,
ak Niniw ( ´
Ez ´ ekiel 26:1-5 ; Tsephania 2:13-15). Da
˜ neel itam waxoon na
lu j ¨ em ci ni r
´ eew yiy jiite
` addina si di toppante ci ginnaaw Babilon.
R ´ eewu M
´ edi-Pers ak bu Geres bokkoon na
˜ nu ci ( Daniel 8:5-7, 20-22).
Seetal xaaj bi tudd “ Li ˜ nu yokk ci waxtaan yi nekk ci t
´ eere bii ”, ci x
¨ et
199 ba 201. Dinga ci gis lu bare li Biib ¨ el bi y
´ egle woon ci lu j
¨ em ci Al-
masi bi te mu am ci Yeesu Kirist.
17. Li ˜ nu gis ne li Biib
¨ el bi waxoon mujj na am, loolu naka lay d
¨ eg
¨ e-
rale su ˜ nu ng
¨ em ?
18. Ban k ` addu bu am doole la ndaw li Pool mi nekkoon karceen wax
ci “ k ` addug Y
` alla ” ?
Li des ci d ¨ ekku Babylon.
Biib ¨ el bi : t
´ eere la bu j
´ oge ci Y
` alla 25
-
8/19/2019 Enseña Wolof
27/226
xewoon d ´ emb, noonu la ame. Xelal yu baax moo ci nekk te li
muy y ´ egle dafay am ni mu ko waxe. Waaye njari
˜ nu Biib
¨ el bi
¨ epp na fuuf loolu l
´ epp. Ndaw li pool, mi nekkoon karceen nee
woon na : “ K ` addug Y
` alla mi ngi dund te am na doole. Moo
g ¨ en a
˜ naw jaasiy
˜ naari boor. Day dagg ba fa xol ak xel digaloo,
ba fa yax yi ak yuq gi teqalikoo, te man na ` atte xalaat yi ak m
´ e-
b ´ eti xol [maanaam li sa xol b
¨ egg]. ” — Yawut ya 4:12.
19 J ` ang ci Biib
¨ el bi liy “ k
` addu ” Y
` alla, maanaam li muy y
´ eg-
le, m ¨ en na soppi su
˜ nu dund. M
¨ en na
˜ nu dimbali
˜ nu seetaat bu
baax su ˜ nu bopp ci faso bu
˜ nu ko masul woon a def. X
´ eyna
da ˜ nuy wax ne b ¨ egg na ˜ nu Y ` alla, waaye li ˜ nuy def ginnaaw bi ˜ nu j
` angee K
` addu Y
` alla, maanaam Biib
¨ el bi, mooy wone li nekk
d ¨ egg ci su
˜ nu xel, ak ci su
˜ nu biir xol.
20 D ¨ egg-d
¨ egg, Biib
¨ el bi ci Y
` alla la j
´ oge. T
´ eere boobu da
˜ nu ko
waraj ` ang, g
¨ estu ko, te fonk ko. Nanga kontine di ko g
¨ estu ngir
wone ne fonk nga lool t ´ eere boobu la Y
` alla may. Booy def loo-
lu, dinga xam bu baax lu tax Y ` alla s
` akk doomu Aadama yi. Ci
p ` acc bii di topp, dina
˜ nu ci waxtaan, waxtaan it ci naka la loolu
di ame.
19, 20. a) Naka la la Biib ¨ el bi m
¨ enee dimbali nga seetaat sa bopp ?
b) Naka nga m ¨ enee wone ne fonk nga Biib
¨ el bi, maye bu amul mo-
room boobu la Y ` alla may ?
LI BIIB ¨ EL BI WAX
ˇ Biib ¨ el bi, ci Y
` alla la j
´ oge, kon li muy wax
moo am te m ¨ en na
˜ nu ko g
¨ em. — 2 Timote
3:16.
ˇ Li nekk ci K ` addu Y
` alla m
¨ en na
˜ nu dimbali ci
su ˜ nu dund b
´ es bu nekk. — Isa
¨ ıe 48:17.
ˇ Li ˜ nu Y ` alla dig ci Biib ¨ el bi, ci lu w ´ oor dina
am. — Nombres 23:19.
26 Lan la Biib ¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
28/226
W AX d ¨ egg, li Y
` alla b
¨ eggoon bi muy s
` akk suuf si, rafet na
lool. Yexowa dafa b ¨ eggoon suuf si fees ak ay nit
˜ nu b
´ eg
te am w ´ er-gi-yaram. Biib
¨ el bi nee na ‘ Y
` alla Aji Sax ji j
¨ e-
mb ¨ et na tool ca biir
` Ajjana ’, te mu “ saxal [...] l
´ epp luy
garab gu me ˜ n
˜ neef ma rafet te neex a lekk ”. Ginnaaw bi
Y
`
alla s
`
akkee Aadama ak Awa, g
´
oor ak jig
´
een yu nj
¨
ekk ya,dafa leen dugal ci d ¨ ekkuwaay bu rafet te nee leen : «Giir-leen te bare, ba fees
` addina, di ko saytu.» (Nj
` alb
´ een ga
1:28 ; 2:8, 9, 15). Kon li Y ` alla b
¨ eggoon mooy, nit
˜ ni am
ay doom, ˜ nu yaatal toolu
` ajjana bi ci kaw suuf si s
´ epp, te
˜ nuy toppatoo mala yi ci nekk.
2 Li Yexowa Y ` alla b
¨ eggoon bi muy s
` akk nit, maanaam
nit ˜ ni d ¨ ekk ci ` ajjana ci kaw suuf, ndax yaakaar nga nedina mas a am ? Y
` alla nee na : “ Wax naa ko, dinaa
ko def itam. ” (Esayi 46:9-11, NW ; 55:11). Waaw, ci luw
´ oor, l
´ epp li Y
` alla b
¨ egg, dina ko def ! Nee na : “ S
` ak-
ku ma [suuf si] ngir mu nekk nii rekk ci neen ”, waaye“ dama ko s
` akk ngir ay nit d
¨ ekk ci ”. (Esayi 45:18, NW.)
1. Lan la Y ` alla b ¨ eggoon bi muy s ` akk suuf si ?2. a) Naka la
˜ nu xame ne li Y
` alla b
¨ eggoon bi muy s
` akk suuf si dina
am ? b) Lan la Biib ¨ el bi wax ci dund gu dul jeex ngir doomu Aa-
dama ?
P ` ACC
˜ NETT
Lan la Y
`
alla b
¨
eggoonbi muy s ` akk suuf si ?
Lan la Y ` alla b
¨ eggoon bi muy s
` akk nit ?
Kan moo xeex Y ` alla te naka la ko defe ?
Naka la dund ci kaw suuf di mel ¨ ell
¨ eg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
29/226
-
8/19/2019 Enseña Wolof
30/226
lool, moo def boppam Ibliis. Loolu nu mu m ¨ enee nekk ?
Nit ku jub tey m ¨ en na dem ba nekk s
` acc
¨ ell
¨ eg. Loolu
nu muy ame ? M ¨ en na am nit kooku b
` ayyi b
¨ egg-b
¨ egg
bu bon sax ci xolam. Bu kontinee di xalaat ci loolu, b ¨ egg-b
¨ egg bu bon boobu m
¨ en na mujj a am doole lool ci
xolam. Te b ´ es bu ci amee yoon rekk, x
´ eyna mu def lu
bon loolu mu doon xalaat. — Saag 1:13-15.6 Loolu moo dal Seytaane mi nekk Ibliis. Dafa mel
ni dafa d ´ egg bi Y
` alla doon wax Aadama ak Awa
˜ nu am
doom te feesal suuf si ak seeni doom (Nj
`
alb
´
een ga 1:27, 28). ‘ C
´ ey, doomu Aadama yooyu y
´ epp, bu
˜ nu ma
m ¨ enoon a jaamu te ba
˜ n a jaamu Y
` alla ! ’ L
´ epp ay wone
ne loolu la Seytaane doon xalaat. B ¨ egg-b
¨ egg bu bon dal-
di komaasee sax ci xolam. Mu mujj a j ´ og, daldi wax Awa
ay fen ci Y ` alla ngir nax ko (Nj
` alb
´ een ga 3:1-5). Noonu la
mujjee nekk “ Ibliis ” miy tekki “ Soskat ”, ak it “ Seytaa-
ne ” miy tekki “ Kuy xeex keneen ”.7 Seytaane mi nekk Ibliis, dafa jaar ci ay fen ak ay
naxaate ba Aadama ak Awa def li leen Y ` alla tere woon
(Nj ` alb
´ een ga 2:17 ; 3:6). Loolu lu mu indi ? Aadama
ak Awa mujj na ˜ nu dee. Loolu la Y
` alla waxoon ne moo
leen di dal, bu ˜ nu ko d
´ eggalul (Nj
` alb
´ een ga 3:17-19). Bi
Aadama b ` akkaaree la daldi nekk nit ku matul. Moo tax
doomam y ´ epp judduwaale ak b
` akkaar boobu
˜ nu donn
ci moom (Room 5:12). M ¨ en na
˜ nu misaal loolu ak muul
bu ˜ nuy defare mburu. Muul bi, bu amee sikk, mburu
mi, nu muy mel ? Mburu bu ciy g ´ enn, dina am sikk.
Noonu it, doomu Aadama bu nekk dafa donn “ sikk ”,
6. Kenn ci doomu Y ` alla yi bokk ci malaaka yi am k ` attan lool, nakala def ba mujj a nekk Seytaane mi nekk Ibliis ?
7. a) Lu tax Aadama ak Awa mujj a dee ? b) Lu tax doomu Aada-ma y
´ epp di m
` agget te di dee
˜ noom itam ?
Lan la Y ` alla b
¨ eggoon bi muy s
` akk suuf si ? 29
-
8/19/2019 Enseña Wolof
31/226
maanaam matadi, ci Aadama. Looloo tax doomu Aada-
ma yi di m ` agget te di dee. — Room 3:23.
8 Bi Seytaane xiiree Aadama ak Awa ci b ` akkaar, fa la
komaasee di fexe ba ˜ nu bare ba ˜ n a d ´ eggal Y ` alla. Dafa
8, 9. a) Boo seetee ni mbir mi deme woon, lan la Seytaane weddi ?b) Lu tax Y
` alla reyul ci saa si
˜ ni ko weddi woon ?
Naka la Seytaane di m ¨ enee may
Yeesu r ´ eewi
` addina si s
´ epp
bu leen moomul woon ?
30 Lan la Biib ¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
32/226
weddi faso bi Yexowa di jiitee. Dafa mel ni, lii la Seytaa-ne doon wax : ‘ Y
` alla du kilifa gu baax. Dafay fen te
˜ ni
muy ilif, dafa leen di n ¨ ebb li baax pur
˜ noom. Doomu
Aadama yi soxlawu ˜ nu Y ` alla ilif leen. M ¨ en na ˜ nu waxalseen bopp li baax ak li bon. Su ma nekkee seen njiit, ci laseen dund di g
¨ en a neex. ’ Naka la Y
` alla naroon a tontu
fen yu ˜ naaw yooyu
˜ nu wax ci moom ? Am na
˜ nu xalaat
ne Y ` alla dafa waroon a rey rekk
˜ ni ko weddi woon. Waa-
ye ndax loolu dina indi tont ci li ko Seytaane jii ˜ n ? Ndax
loolu dina wone ne faso bi Y ` alla di jiitee dafa baax ?
9 Faso bi Yexowa di gise lu jub mayu ko woon mu rey ci saa si
˜ ni ko doon weddi noonu. Y
` alla daldi fas y
´ eenee
j ¨ el jot bu doy ngir tontu Seytaane tont bu leer ci li mu
ko weddi, te wone ne Ibliis fenkat la. Moo tax Y ` alla j
` app
ne dina may nit ˜ ni jot ngir
˜ nu ilif seen bopp te nekk ci
loxo Seytaane. Lu tax Yexowa def loolu ? Lu tax mu b ` ay-
yi mbir mi y ` agge noonu ? Dina
˜ nu tontu ci laaj yooyu
ci p ` acc 11 ci t
´ eere bii. Waaye, da
˜ nu war a xalaat ci lii :
Ndax Aadama ak Awa waroon na ˜ nu g
¨ em Seytaane mii
nga xam ne, masu leen woon a defal dara lu baax ? Ndaxwaroon na
˜ nu g
¨ em ne Yexowa fenkat bu soxor la, moom
mii leen joxoon l ´ epp li
˜ nu amoon ? Boo nekkoon seen
palaas loo naroon a def ?10 Laaj yooyu jar na xalaat, ndaxte tey, ku nekk ci ˜ nun
dinga nekk ci loo xam ne dinga war a laaj sa bopp laaj yu mel noonu. Waaw, m
¨ en nga wone ne Yexowa nga fa-
ral, te booy def loolu dangay may Yexowa lu muy tontuSeytaane ci li Seytaane weddi Yexowa. M
¨ en nga nangu
Yexowa nekk sa Kilifa te bokk ci ˜ niy wone ne Seytaane
fenkat la ( Psaume 73:28 ; Proverbes 27:11). Waaye, ci mil- yaari nit yi nekk ci
` addina si, tuuti nit kese
˜ noo nangu
10. Naka nga m ¨ en a farale Yexowa ci li ko Seytaane weddi ?
Lan la Y ` alla b
¨ eggoon bi muy s
` akk suuf si ? 31
-
8/19/2019 Enseña Wolof
33/226
def loolu. Loolu dafay indi beneen laaj bu am solo :Ndax d
¨ egg-d
¨ egg Biib
¨ el bi wax na ne Seytaane mooy jiite
` addina sii ?
KAN MOOY JIITE ` ADDINA SII ?11 Yeesu masul a weddi ne Seytaane mooy jiite
` addi-
na sii. Ci benn k ´ eemaan bi mu defoon, Seytaane mas na
won Yeesu “ r ´ eewi
` addina y
´ epp ak seeni ndam ”. Mu dal-
di dig Yeesu lii : «Lii l ´ epp dinaa la ko may, boo sukkee
m ` aggal ma.» (Mac
¨ e 4:8, 9 ; Luug 4:5, 6). Xalaatal tuuti.
Ndax li Seytaane wax Yeesu naroon na nekk fiir ci Yeesusu fekkee ne du Seytaane moo doon jiite r
´ eewi
` addina
si ? Yeesu weddiwul ne Seytaane moo moom r ´ eewi
` addi-
nasis ´ epp. Bu Seytaane jiitewul woon r
´ eew yooyu, Yeesu
dina ko wax .12 D
¨ egg la, Yexowa mooy Y
` alla Aji K
` attan ji. Moom
moo s ` akk asamaan ak suuf (Pee
˜ nu ma 4:11). Waaye nag,
amul fenn ci Biib ¨ el bi fu ˜ nu ne Yexowa Y ` alla walla Yee-su Kirist
˜ nooy jiite
` addina sii. Rax-ci-dolli Yeesu wone
na ne Seytaane mooy kiy “ jiite ` addina si ”. (Yowaana
12:31 ; 14:30 ; 16:11.) Biib ¨ el bi woowe na sax Seytaa-
ne mi nekk Ibliis “ y ` allay jamono ji ”. (2 Korent 4:3, 4.)
Lii la ndaw li Yowaana bind ci lu j ¨ em ci noon boobu,
maanaam Seytaane : “
`
Addina s
´
epp a ngi t
¨
edd ci loxoy Ibliis. ” — 1 Yowaana 5:19. ` ADDINA SI SEYTAANE JIITE, NI
˜ NU KOY DINDEE
13 At mu nekk, ` addina si dafay g
¨ en a bon. Yu mel nii
moo fees ` addina si tey : geer, waa politig yu njubla, ki-
lifa diine yuy mbubboo diine ak reykatu nit yu soxor.
11, 12. a) Fiir bi Seytaane teg ci kanamu Yeesu, naka lay woneene Seytaane mooy jiite
` addina si ? b) Lan moo
˜ nuy won itam ne
Seytaane mooy jiite ` addina sii ?
13. Lu tax ˜ nu soxla
` addina su bees ?
32 Lan la Biib ¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
34/226
` Addina si tey, kenn m
¨ enu ko defar ba mu baax. Biib
¨ el bi
wone na ne l ´ eegi Y
` alla alag
` addina su bon sii, ci xare bu
˜ nuy woowe Armagedon. Ginnaaw loolu,
` addina su bees
te jub mooy am. — Pee ˜ nu ma 16:14-16.14 Yexowa dafa t
` ann Yeesu Kirist ngir mu nekk Njii-
tu Nguuram bi nekk ca kaw asamaan. Biib ¨ el bi waxoon
na bu y ` agg lii : “ Doom juddul na nu, mayees na nu
doom ju g ´ oor, te dina yor nguur gi; dees na ko tudde: [...]
Buuru j ` amm. Nguuram dina g
¨ en a law, te j
` ammam sax
ba f
`
aww. ” (Esayi 9:5, 6). Yeesu j
`
angaloon na taalibeem yi ˜ nu ˜ naan lu j ¨ em ci Nguur googu. Dafa leen ne : “Nasa nguur
˜ n
¨ ew, na sa coobare am ci suuf mel ni ci kaw.”
(Mac ¨ e 6:10). Ni ko p
` acc 8 ci t
´ eere bii di wone, Nguuru
Y ` alla dina dindi nguuru
` addina si s
´ epp, ba pare moom ci
boppam dina j ¨ el seen palaas (Da
˜ neel 2:44). Su boobaa,
Nguuru Y ` alla dina indi
` ajjana ci kaw suuf.
` ADDINA SU BEES SOREETUL !15 Biib
¨ el bi nee na : “
˜ Nu ngi s
´ eentu asamaan su bees
ak suuf su bees, fa njub d ¨ ekk, ci ni ko Y
` alla dige. ” (2 Pi-
yeer 3:13 ; Isa ¨ ıe 65:17). Yenn saay, nit
˜ ni nekk ci kaw suuf
si, Biib ¨ el bi dafa leen di woowe “ suuf si ”. (Nj
` alb
´ een
ga 11:1, NW .) Kon boog “ suuf su bees, fa njub d ¨ ekk ”
mooy mbooloo nit ˜ ni nekk ci kaw suuf si te neex Y ` alla.16 Yeesu digoon na ne nit
˜ ni neex Y
` alla, dina
˜ nu leen
may “ dund gu dul jeex ”. (M ` ark 10:30.) Ubbil sa Biib
¨ el
ci Yowaana 3:16 ak ci 17:3, te nanga j ` ang li Yeesu wax ne
loolu la ˜ nu war a def ngir am dund gu dul jeex. L
´ eegi nag
14. Kan la Y ` alla t
` ann ngir mu nekk Njiitu Nguuram, te loolu naka
la ˜ nu ko y ´ eglee woon bala muy am ?15. Lan mooy “ suuf su bees ” si ?16. Lu rey lan la Y
` alla di may
˜ ni ko neex, te lan la
˜ nu war a def ngir
am loolu ?
Lan la Y ` alla b
¨ eggoon bi muy s
` akk suuf si ? 33
-
8/19/2019 Enseña Wolof
35/226
seetal ci Biib ¨ el bi barke yi Y
` alla di indil
˜ ni yelloo maye bu
rafet boobu b ´ es bu
` Ajjana ci kaw suuf amee.
17 Soxor, xeex, reyante, ak fitna dina ˜ nu fi j
´ oge. “ Ku so-
xor du nekkati [...] Waaye ˜ ni woyof ˜ nooy moom r ´ eew mi[suuf si, NW ]. ” (Sab
´ oor 37:10, 11). J
` amm dina am ndax-
te Y ` alla dina “ giifal xare, ba ci cati
` addina, ” maanaam
ci ` addina si s
´ epp (Sab
´ oor 46:10 ; Esayi 2:4). Bu boobaa
˜ ni
jub dina ˜ nu bare “ te j
` amm dina ne g
` a
˜ n
˜ n, ba kera weer wi
di fi j ´ og ”, maanaam ba abadan ! — Sab
´ oor 72:7.
18 Jaamukatu Yexowa yi dina ˜ nu am j
` amm. Ci jamono
Biib ¨ el bi, bi waa Israyil doon d ´ eggal Y ` alla, da ˜ nu doon amj ` amm ( L
´ evitique 25:18, 19). Am j
` amm bu mel noonu ci
biir `
Ajjana, dina neex lool ! — Isa ¨ ıe 32:18 ; Mika 4:4.
19 Lekk dootul m ` anke. Sab
´ oor nee na : Pepp dina “ baa-
waan ci r ´ eew mi, wuti cati tund yi ”. (Sab
´ oor 72:16.)
Yexowa dina barkeel nit ˜ nu jub
˜ ni, te “ ci lu w
´ oor suuf si
dina me
˜
n
˜
n ni mu ware ”. — Sab
´
oor 67:6, NW .20 Suuf si s ´ epp dina nekk
` ajjana. K
¨ er yu bees yu rafet
ak ay tool yu naat dina ˜ nu nekk ci b
´ er
´ eb yu y
` aqu woon
ndax ay b ` akkaarkat ( Isa
¨ ıe 65:21-24 ; Pee
˜ nu ma 11:18). Bu
y ` aggee, b
´ er
´ eb yi
˜ nu defar ba
˜ nu rafet dina
˜ nu law, ba suuf
si s ´ epp nekk tool bu rafet buy me
˜ n
˜ n bu baax ni tollu
Eden. Te saa yu ˜ nu ko soxlaa, Y
` alla dina “ ubbi loxoom
te l ´ epp luy dund, dina ko may lu mu b ¨ egg ”. — Sab ´ oor145:16, NW .
21 J ` amm dina am diggante nit
˜ ni ak rabu
` all yi. Rabu
` all
yi ak mala yi nekk ci k ¨ er yi dina
˜ nu lekkandoo ci benn
17, 18. Lan moo tax ba mu w ´ oor
˜ nu ne j
` amm ak salaam dina am
ci kaw suuf si s ´ epp ?
19. Lan moo ˜ nuy won ne lekk dina bare ci
` addina su bees si Y
` alla
di indi ?20. Lu tax mu m
¨ en
˜ nu w
´ oor ne suuf si s
´ epp dina nekk
` ajjana ?
21. Lan moo ˜ nuy wone ne j
` amm dina am diggante nit ak rabu
` all yi ?
34 Lan la Biib ¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
36/226
-
8/19/2019 Enseña Wolof
37/226
-
8/19/2019 Enseña Wolof
38/226
NIT ˜ ni siiw ci
` addina si bare na
˜ nu lool. Am na
˜ nu siiw ci seen
mbooloo, fi ˜ nu d
¨ ekk, walla it ci seen r
´ eew. Am na
˜ nu siiw ci
` addina si s
´ epp. Waaye, xam turu nit ku siiw taxul nga xam
ko d ¨ egg. Xam turam taxul nga xam lu bare ci cosaanam ak
jikkoom.2 Bi Yeesu Kirist nekkee ci kaw suuf si, mat na l
´ eegi lu war
a tollu ak 2000 at. Waaye terewul niti ` addina si s ´ epp a mas ad
´ egg lu j
¨ em ci moom. Waaye ba tey,
˜ nu bare m
¨ enu
˜ nu wax
kan moo nekkoon Yeesu d ¨ egg. Am na
˜ nuy wax ne nit ku
baax kese la woon. ˜
Neneen ˜ ni ne yonent rekk la woon. Am
na ˜ neneen
˜ nu g
¨ em ne Yeesu Y
` alla la te da
˜ nu ko war a jaamu.
Ndax loolu d ¨ egg la ?
3 War nga xam d ¨ egg gi j
¨ em ci Yeesu. Lu am a am solo la.
Lu tax ? Ndaxte Biib ¨ el bi nee na : «Dund gu dul jeex gi nag,mooy
˜ nu xam la, yaw jenn Y
` alla ju w
´ oor ji am, te
˜ nu xam it
ki nga y ´ onni, muy Yeesu Kirist.» (
˜ Nun
˜ noo d
¨ engal mbind yi ;
Yowaana 17:3). Waaw, xam d ¨ egg gi j
¨ em ci Yexowa Y
` alla ak
it d ¨ egg gi j
¨ em ci Yeesu Kirist m
¨ en na
˜ nu may dund gu dul
jeex ci ` ajjana ci kaw suuf (Yowaana 14:6). Rax-ci-dolli, Yeesu
nekk na royukaay bi g ¨ en ci ni
˜ nu war a dunde ak ni
˜ nu war a
1, 2. a) Lu tax xam lu j ¨ em ci nit ku siiw taxul
˜ nu wax ne xam nga
ko d ¨ egg ? b) Yan wax yu wuute la
˜ nuy wax ci Yeesu ?
3. Lu tax nga war a xam d ¨ egg gi j
¨ em ci Yeesu ?
P ` ACC
˜ NEENT
Kan mooy Yeesu Kirist ?Lan mooy taxawaayu Yeesu ?
Fan la Yeesu nekkoonbala muy
˜ n
¨ ew ci kaw suuf ?
Ban jikko la Yeesu amoon ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
39/226
j ` appe su
˜ nu moroom (Yowaana 13:34,
35). Ci p ` acc bi nj
¨ ekk ci t
´ eere bii, waxtaan
na ˜ nucid
¨ egg gi j
¨ emciY
` alla. Kon l
´ eegi, na
˜ nu seet li
Biib ¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ci lu j
¨ em ci Yeesu Kirist.
ALMASI BI Y ` ALLA DIGE WOON
4 Lu y ` agg bala Yeesu di juddu, Biib
¨ el bi waxoon na ne dina
am ku fi Y ` alla di y
´ onni ngir mu nekk Almasi bi, maanaam
Kirist. Baat yii : “ Almasi ” (te mu sukkandiku ci l ` akku ya-
wut yi) ak it “ Kirist ” (ci l ` akku gereg) da
˜ nuy tekki “ Ki
˜ nu
t ` ann ”. Kooku Y
` alla dige woon dafa waroon a nekk ku
˜ nu
t ` ann, maanaam ku Y
` alla t
` ann ngir may ko taxawaay
bu am solo. Ci t ´ eere bii, dina am yeneen p
` acc yuy
4. Lan la “ Almasi ” ak “ Kirist ” tekki ?
Bi ˜ nu s
´ oobee Yeesu, ci la nekke
Almasi bi, maanaam Kirist.
Lan la Biib ¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
40/226
g ¨ en a wax ci taxawaay bu am solo bi Almasi bi am ci li Y
` alla
di def ba li mu dige am. Dina ˜ nu j
` ang itam lu j
¨ em ci barke yi
˜ nu Yeesu m
¨ en a indil tey jii. Waaye bala Yeesu di juddu, w
´ oor
na ne ˜ nu bare
˜ nu ngi doon laaj seen bopp : ‘ Kan mooy nar
a nekk Almasi bi ? ’5 Am na l
´ eegi lu
¨ epp 2 000 at,
˜ ni nekkoon taalibe Yeesu
bu Nasaret, dafa leen w ´ ooroon ne Yeesu mooy Almasi bi
˜ nu
doon wax ne dina ˜ n
¨ ew (Yowaana 1:41). Simo Piyeer, kenn
ci taalibe Yeesu yi, waxoon na sax Yeesu lii : «Yaa di Almasi
bi.» (Mac ¨ e 16:16). Taalibe yooyu, lan moo m
¨ enoon a tax mu
w ´ oor leen ne Yeesu mooy Almasi bi Y ` alla dige woon ? ˜ Nun
ci su ˜ nu bopp, lan moo m
¨ en a tax ba loolu w
´ oor
˜ nu ?
6 Bala Yeesu ˜ n
¨ ew ci kaw suuf, yonent Y
` alla yi waxoon
na ˜ nu lu bare ci Almasi bi. Loolu naroon na dimbali nit
˜ ni
˜ nu
m ¨ e n a r
` a
˜ n
˜ nee Almasi bi b
´ es bu
˜ n
¨ ewee. Nii la
˜ nukom
¨ en a mi-
saale : Bu ˜ nu la waxoon nga j
¨ eli benn nit boo masul a gis, ci
b
´
er
´
eb bu mel ni gaaraas, walla gaar walla ayropoor, bu
˜
nu lategtalee ni mu mel, ndax du g
¨ en a yomb ci yaw ? Noonu it,
Yexowa jaar na ci ay yonent ngir ˜ nu bind ci Biib
¨ el bi lu bare
ci lu Almasi bi war a def ak li koy dal. L ´ epp li
˜ nu waxoon noo-
nu, b ´ es bu amee, dina dimbali
˜ ni takku ci Y
` alla
˜ nu m
¨ en a
r ` a
˜ n
˜ nee Almasi bi bu baax.
7 Na ˜ nu j
¨ el
˜ naar ci li yonent yooyu waxoon. Bu nj
¨ ekk bi
mooy, lu ¨ epp 700 at bala muy am, yonent Y ` alla Mika wa-xoon na ne ki Y
` alla dige woon, dina juddu ci d
¨ ekk bu
tudd Betleyem ca r ´ eewu Yuda (Mika 5:2). Fan la Yeesu jud-
doo ? Ci d ¨ ekku Betleyem boobu (Mac
¨ e 2:1, 3-9) !
˜ Naareel bi
mooy : Ay t ´ eem
´ eeri at bala muy am, Da
˜ neel 9:25 wone na
ka ˜ n la Almasi bi waroon a fee
˜ n, maanaam ci atum 29 ci su
˜ nu
5. Taalibe Yeesu yi, lan moo leen w ´ ooroon ci lu j ¨ em ci Yeesu ?6. Waxal benn misaal buy wone naka la Yexowa dimbalee
˜ ni takku
ci Moom ˜ nu m
¨ en a r
` a
˜ n
˜ nee Almasi bi.
7. Waxal ˜ naar ci li ay yonent Y
` alla wax te
˜ nu gis ko ci Yeesu.
Kan mooy Yeesu Kirist ? 39
-
8/19/2019 Enseña Wolof
41/226
jamono1. Loolu y ´ epp amoon ci Yeesu te
˜ nu gis ko, boole ci
yeneen y ´ egle yonent, dafay wone ne Yeesu moo doon Alma-
si bi Y ` alla dige woon.
8 Leneen lu wone ne Yeesu moo nekkoon Almasi bi, dafag
¨ en a leer ci mujju atum 29 ci su
˜ nu jamono. Ci at moomu la
Yeesu dem ci Yaxya mi doon s ´ oob nit
˜ ni ci ndox, ngir mu
s ´ oob ko ci dex bi tudd Yurdan. Yexowa dafa waxoon Yaxya
ne dina ko won lu koy tax a r ` a
˜ n
˜ nee Almasi bi. Loolu Yaxya
gis na ko bi mu doon s ´ oob Yeesu. Lii la Biib
¨ elbiwax:“Biko
Yaxya s ´ oobee ca dex ga, Yeesu g
´ enn. Ca saa sa asamaan yi
daldi ubbiku, te Yaxya gis Xelum Y ` alla w
` acc ci melow pitax, ˜
n ¨ ew ci kaw Yeesu. Te baat bu j
´ oge asamaan d
´ egtu ne : «Kii
mooy sama doom ji ma b ¨ egg ; ci moom laa ame b
` anneex.» ”
(Mac ¨ e 3:16, 17). Bi mu gisee te d
´ egg loolu, w
´ ooroon na Yax-
ya ne Y ` alla moo y
´ onni Yeesu (Yowaana 1:32-34). Noonu it bi
xelum Y ` alla, maanaam doole bi muy j
¨ efe, w
` accee ci kaw Yee-
su, ci la Yeesu nekke Almasi bi, maanaam Kirist, ki Y ` alla t
` ann
ngir mu nekk Njiit ak Buur. — Esayi 55:4.9 L ´ epp li Biib
¨ el bi waxoon ci Yeesu te mu am, ak li Yexo-
wa ci boppam seede, mooy wone ci lu leer ne Yeesu mooy Almasi bi Y
` alla dige woon. Waaye am na yeneen
˜ naari laaj
yu am solo yu j ¨ em ci Yeesu Kirist, yu Biib
¨ el bi tontu : Fan
la Yeesu nekkoon bala muy ˜ n
¨ ew ci kaw suuf te ban jikko la
amoon ?
FAN LA YEESU NEKKOONBALA MUY
˜ N
¨ EW CI KAW SUUF ?
10 Biib ¨ el bi wax na ne Yeesu ca kaw asamaan la nekkoon
1 Boo b ¨ eggee xam li yonent Y
` alla Da
˜ neel y
´ egle woon te mu am ci
Yeesu, seetal xaaj bi tudd “ Li ˜ nu yokk ci waxtaan yi nekk ci t
´ eere
bii ”, ci x ¨ et 197 ba 199.
8, 9. Bi ˜ nu doon s ´ oob Yeesu, lan moo wone ci lu leer ne moommoo doon Almasi bi ?10. Lan la Biib
¨ el bi wax ci dund bi Yeesu amoon bala muy
˜ n
¨ ew ci
kaw suuf ?
40 Lan la Biib ¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
42/226
bala muy ˜ n
¨ ew ci kaw suuf si. Yonent Y
` alla Mika waxoon na
ne Betleyem la Almasi bi di juddu. Dafa ci teg it ne da ˜ nu ko
s ` akk “ ca jamono yu nj
¨ ekk ya ”. (Mika 5:2, NW.) Ay yoon
yu bare Yeesu ci boppam nee woon na ne ci kaw asamaan lanekkoon bala muy juddu ci kaw suuf nekk nit mel ni doomu Aadama yi (Yowaana 3:13 ; 6:38, 62 ; 17:4, 5). Bi Yeesu nek-kee ca kaw asamaan, diggante bi mu amoon ak Yexowa, amuko woon ak keneen.
11 Yeesu mooy doom ji Yexowa g ¨ en a fonk, te am na lu ko
waral. Da ˜ nuy woowe Yeesu “ taaw bi, ki g
¨ en a m
` agg l
´ epp
luy mbindeef ”, ndaxte moom la Y ` alla nj
¨ ekk a s
` akk
1 (Kolos
1:15). Am na leneen itam lu tax Yexowa fonk lool doomamjooju. Moom mooy benn ‘ Doom ji mu am kepp ’. (Yowaa-na 3:16.) Loolu dafa tekki ne Yeesu kese la Y
` alla s
` akk fekk
jaarul ci keneen. Ginnaaw bi mu ko s ` akkee, leneen l
´ epp li
Y ` alla s
` akk, ci Yeesu kese la ko Y
` alla jaarale (Kolos 1:16). Te
it da ˜ nuy woowe Yeesu “ K
` addu gi ” (Yowaana 1:14). Loolu
dafa
˜
nuy won ne ci turu Y
`
alla la doon waxe. W
´
oor na ne dafadoon jottali y ´ egle ak tegtal yi Baayam b ¨ eggoon a xamal ye-neen doomam yi, malaaka yi ak doomu Aadama yi.
12 Ndax taawu Y ` alla bi ak Y
` alla
˜ noo yem, ni ko
˜ nenn
˜ ni
g ¨ eme ? Du loolu la Biib
¨ el bi wax. Ni
˜ nu ko gise ci xise bii
jiitu, doom ji da ˜ nu ko s
` akk. Kon boog am na fu mu ko-
maasee dund. Waaye Yexowa Y ` alla moom, dundam amul fu
mu komaasee te amul fu muy jeexe ( Psaume 90:2). Doomjooju Y ` alla am k ´ epp masul sax xalaat a yem ak Baayam. Bii-b
¨ el bi wax na ci faso bu leer ne Baay bi moo g
¨ en a m
` agg
1 Da ˜ nuy woowe Yexowa Baay ndaxte moom mooy S
` akk-kat bi ( Isa
¨ ıe
64:8). Komka Y ` alla moo s
` akk Yeesu, da
˜ nu koy woowe doomu Y
` alla.
Ndegam moom moo s ` akk itam
˜ neneen
˜ ni nekk ak moom ca asa-
maan, ˜ noom it da
˜ nu leen di woowe ay doomu Y
` alla. Looloo tax it
˜ nuy woowe Aadama doomu Y
` alla. — Job 1:6 ; Luug 3:38.
11. Naka la Biib ¨ el bi di wonee ne Yeesu mooy doom ji Yexowa g
¨ en
a fonk ci doomam yi ?12. Naka la
˜ nu xame ne Y
` alla ak taawam yemu
˜ nu ?
Kan mooy Yeesu Kirist ? 41
-
8/19/2019 Enseña Wolof
43/226
doom ji (Yowaana 14:28 ; 1 Korent 11:3). Yexowa kese mooy “ Y
` alla Aji Man ji ”. (Nj
` alb
´ een ga 17:1.) Looloo tax amul mo-
room1.
13 Yexowa ak taawam da ˜ nu doon
` and
` and bu jege ay mil-
yaari at, lu y ` agg bala Y
` alla s
` akk bidd
´ eew yi ci asamaan si
ak it suuf si. Kon b ¨ eggante woon na
˜ nu lool (Yowaana 3:35 ;
14:31) ! Doom jooju Baayam b ¨ eggoon lool dafa niru woon
Baayam. Looloo tax Biib ¨ el bi wax ne Doom ji “ moo di me-
lokaanu Y ` alla ”. (Kolos 1:15.) Waaw, ni doom m
¨ enee niru
baayam ci f ` ann yu bare, noonu it la doom jooju ca asamaan
amoon jikko Baayam.14 Doom ji Yexowa am k
´ epp dafa nangu b
` ayyi asamaan fi
mu nekkoon, w ` acc fii ci suuf ngir dund ni doomu Aadama.
Waaye m ¨ en na am ngay laaj sa bopp lii : ‘ Naka la Yeesu mi
nekkoon ca asamaan m ¨ enoon a juddu ni doomu Aadama ? ’
Yexowa dafa def k ´ eemaan ngir loolu m
¨ en a am. Dafa j
¨ el bak-
kanu taawam bi nekkoon ca asamaan, toxal ko ci biiru benn
janq bu nekkoon yawut. Kooku Maryaama la tuddoon. Kennci doomu Aadama yi nekkul baayu xale boobu. Maryaamajur doom bu g
´ oor bu amul benn b
` akkaar,
˜ nu tudde ko Yee-
su. — Luug 1:30-35.
BAN JIKKO LA YEESU AMOON ?15 Li Yeesu wax ak li mu def bi mu nekkee ci kaw suuf moo
˜ nuy dimbali
˜ nu m
¨ en koo xam bu baax. Rax-ci-dolli, bu
˜ nu
xamee Yeesu dina tax ˜ nu g
¨ en a xam Yexowa. Lu tax loolu ?
1 Boo b ¨ eggee am leneen lu lay g
¨ en a won ne taaw bi ak Y
` alla ye-
mu ˜ nu, seetal xaaj bi tudd “ Li
˜ nu yokk ci waxtaan yi nekk ci t
´ eere
bii ”, x ¨ et 201 ba 204.
13. Lan la Biib ¨ el bi b
¨ egg a wax buy wax ne Doom ji “ moo di me-
lokaanu Y ` alla ” ?
14. Naka la doom ji Yexowa am k ´ epp m ¨ enoon a juddu ni doomu Aadama ?15. Lu tax
˜ nu m
¨ en a wax ne bu
˜ nu xamee Yeesu dina tax
˜ nu g
¨ en a
xam Yexowa ?
42 Lan la Biib ¨ el bi wax d
¨ egg-d
¨ egg ?
-
8/19/2019 Enseña Wolof
44/226
F ` attalikul ne doom jooju moo di melokaanu Baayam ci l
´ epp.
Looloo tax Yeesu waxoon benn taalibeem : «Ku ma gis, gisnga Baay bi.» (Yowaana 14:9).
˜ Neenti t
´ eere yi nekk ci Biib
¨ el
bi, te
˜
nu leen di woowe Injiil, maanaam t
´
eere Mac
¨
e, M
`
ark,Luug, ak Yowaana, wax na ˜ nu lu bare ci dundu Yeesu Kirist,li mu doon def, ak jikkoom.
16 Yeesu, ci taxawaayu “ J ` angalekat ” la
˜ nu ko xame woon
bu baax (Yowaana 1:38, ; 13:13, NW ). Lan la doon j ` angale ?
Li mu doon g ¨ en a y
´ egle moo doon “ xebaar bu baax bi ci
nguuru Y ` alla ”. Nguur googu mooy nguur gi nekk ca asa-
maan te nar a ilif suuf si s
´
epp te indil
˜
niy d
´
eggal Y
`
alla ay barke yu dul jeex (Mac ¨ e 4:23). Xebaar boobu, ci kan la ko j ¨ elewoon ? Yeesu ci boppam nee na : «Li may j
` angale, j
´ ogewul ci
man, waaye ci ki ma y ´ onni la j
´ oge.» (Yowaana 7:16). Yeesu
xamoon na ne Baayam dafa b ¨ egg nit
˜ n
´ epp d
´ egg xebaar bu
baax bi j ¨ em ci Nguur gi. Bu
˜ nu
` aggee ci p
` acc 8, dina
˜ nu g
¨ en a
j ` ang lu j
¨ em ci Nguuru Y
` alla ak ci li muy def.
17
Fan la Yeesu doon j
`
angalee ? F
´
epp fu mu doon fekk ay nit : ci ` all bi, ci d ¨ ekk yu mag ak yu ndaw yi, ci marse yi akci biir k
¨ er yi. Yeesu daawul xaar nit
˜ ni fekksi ko. Dafa leen
doon fekki fi ˜ nu nekk (M
` ark 6:56 ; Luug 19:5, 6). Lu tax
Yeesu doon def loolu l ´ epp, te j
¨ el jot bu bare noonu ngir waa-
raate te j ` angale ? Ndaxte loolu la Y
` alla b
¨ eggoon mu def. Saa
su nekk Yeesu dafa doon def li neex Baayam (Yowaana 8:
28, 29). Waaye am na leneen lu taxoon mu doon waaraate.Dafa y ¨ er ¨ emoon nit ˜ ni doon ˜ n ¨ ew ci moom (Mac ¨ e 9:35, 36).Seeni kilifa diine yi leen waroon a j
` angal d
¨ egg gi j
¨ em ci
Y ` alla ak ci li mu b
¨ egg, daawu
˜ nu leen a toppatoo. Yeesu xa-
moon na ne mbooloo yooyu soxla woon na ˜ nu d
´ egg xebaaru
Nguur gi.18 Yeesu, nit ku baax la woon te bare y
¨ ermande. Nit
˜ ni
16. Lan la Yeesu doon g ¨ e n a y ´ egle, te fan la doon j ¨ ele li muy j ` angale ?17. Fan la Yeesu doon j
` angalee te lu tax mu doon def l
´ epp ngir j
` a-
ngal nit ˜ ni ?
18. Yan jikko Yee