Enschede Binnenstadsmonitor 2013

8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013

1/81

Binnenstad in beweging

Binnenstadsmonitor Enschede 2012-2013

Januari 2013


2/81

Binnenstad in beweging

Binnenstadsmonitor Enschede 2012-2013

Januari 2013


3/81

Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.

Colofon

Uitgave

I&O Research

Zuiderval 70

Postbus 563, 7500 AN Enschede

Rapportnummer

2013/008

Datum

Januari 2013

Opdrachtgever

Gemeente Enschede

Hengelosestraat 51

7514 AD Enschede

Tel. (053) 4818181

Auteurs

Marjolein Meurs

Ruud Esselink

Bestellingen

Exemplaren zijn verkrijgbaar bij de opdrachtgever


4/81

Samenvatting ..........................................................................................................................I

1. Inleiding............................................................................................................................. 1

1.1 Aanleiding 1

1.2 Opzet binnenstadsmonitor 1

1.3 Leeswijzer 3

2. Shops & stores .................................................................................................................... 5

2.1 Omvang en samenstelling van het winkelaanbod 5

2.2 Werkgelegenheidsfunctie binnenstad Enschede 14

2.3 Conclusie 18

3. Moves ............................................................................................................................21

3.1 Omvang binnenstadsbezoek zaterdag 21

3.2 Spreiding binnenstadsbezoek zaterdag 24

3.3 Conclusie 27

4. Experience bezoekers ....................................................................................................... 29

4.1 Inleiding 29

4.2 Herkomst en bezoekreden 29

4.3 Bezoekgedrag 31

4.4 Vervoer en parkeren 38

4.5 Bezoekersoordeel 41

4.6 Imago Enschedese binnenstad 44

4.7 Informatievoorziening koopzondag 46

4.8 Profiel van de bezoekers 47

4.9 Conclusie 48

5. Bezoekers naar herkomst ...................................................................................................51

5.1 Herkomstbeeld binnenstadsbezoek Enschede 51

5.2 Bezoekgedrag naar herkomst 54

5.3 Waardering naar herkomst 58

5.4 Bezoekerskenmerken naar herkomst 60

Inhoudsopgave pag.


5/81

5.5 Conclusie 61

Bijlage 1. Onderzoeksaanpak ................................................................................................ 63

Bijlage 2. Vragenlijst ............................................................................................................ 65

Bijlage 3. Weeroverzicht teldagen .........................................................................................66


6/81

SamenvattingSamenvattingSamenvattingSamenvatting


7/81

Binnenstad in beweging Samenvatting

I

Samenvatting

Inleiding

In opdracht van het cluster Economische Zaken van de gemeente Enschede is deze Binnenstadsmonitor

samengesteld. De monitor biedt inzicht in het actueel functioneren van de binnenstad, waarbij

ingegaan wordt op voor vier aandachtsvelden:

shops & stores - omvang en samenstelling winkelaanbod, leegstand en werkgelegenheid in de

binnenstad;

moves - meting bezoekersstromen op vastgestelde telpunten;

experience - peiling naar bezoekmotief en -gedrag, waardering, bestedingen en

bezoekerskenmerken;

herkomst - peiling naar herkomst bezoekers en uitsplitsing resultaten bezoekersenqute naar

herkomst.

In deze samenvatting komen de belangrijkste resultaten per thema aan bod.

Afname winkelaanbod in binnenstad

In de Enschedese binnenstad zijn medio 2012 in totaal 302 winkels, die samen een

verkoopvloeroppervlak hebben van 78.475 vierkante meter. Zowel het aantal winkels als hetverkoopvloeroppervlak is lager dan in 2011. Het verkoopvloeroppervlak is met bijna 2.000 vierkante

meter gedaald ten opzichte van een jaar geleden. Deze afname is sterker dan die van een jaar eerder,

toen er een afname was van 500 vierkante meter. In tabel 1 is te zien, dat veruit het grootste deel van

het winkelaanbod in de binnenstad bestaat uit winkels met niet-dagelijkse artikelen.

Tabel 1

Aantal winkels en m2wvo (2011 en 2012).

2011 2012

m2wvo aantal winkels m2wvo aantal winkels

dagelijks 8.603 41 7.131 42

niet-dagelijks 71.827 264 71.344 260

totaal 80.430 305 78.475 302

Ten opzichte van 2011 is vooral het aantal winkels in kleding en mode accessoires gedaald. In deze

branche zijn er in 2012 5 winkels minder. Verder zijn er winkels in woninginrichting en in bloemen en

planten c.a. verdwenen. Ook is een supermarkt vertrokken. Met het vertrek van deze supermarkt gaat

een daling van het verkoopvloeroppervlak voor dagelijkse artikelen van circa 1.800 vierkante meter

gepaard. Er zijn 2 winkels bijgekomen in de drogisterij- en parfumeriebranche en verder een winkel

voor sport, kamperen en speelgoed, voor tweedehands goederen en een winkel in de overige

detailhandel.


8/81


II

Bekeken over een wat langere periode, van 2007 tot 2012, is het aantal winkels in wit- en bruingoed

sterk gedaald en is daarnaast het aantal winkels voor kleding en modeaccessoires gedaald. Het aantal

winkels in tweedehands goederen is duidelijk gestegen.

Ruimtelijk gezien is de meeste dynamiek te vinden in de aanloop- en verbindingsstraten. Sinds 2007 is

het verkoopvloeroppervlak relatief sterk teruggelopen in de Marktstraat, Korte Hengelosestraat, Van

Loenshof en De Klomp. De Zuiderhagen kent juist een sterke stijging. Overigens is rond het Van

Heekplein en in De Klanderij het omvangrijkste winkelaanbod te vinden, met betrekkelijk weinigveranderingen.

De winkelleegstand is toegenomen tot 25 winkelpanden met bijna 7.000 vierkante meter

verkoopvloeroppervlak, een stijging met ongeveer 1.500 vierkante meter. Deze toename is volledig toe

te schrijven aan kortdurende leegstand (n jaar of korter), waarbij vooral het vertrek van de

supermarkt uit de Zuidmolen zwaar telt.

Daling aantal bezoekers op zaterdag

Het aantal binnenstadsbezoekers op de zaterdag is een belangrijke indicator voor de aantrekkelijkheid

en het functioneren van de Enschedese binnenstad. Het bezoekersaantal is bepaald door vier

cordontellingen op zaterdagen (twee in juni en twee in september). Gemiddeld over de vier zaterdagen

waarop is geteld trekt de Enschedese binnenstad 56.000 bezoekers. Dit aantal is lager dan de

voorafgaande vier jaren en komt ongeveer uit op het aantal dat aan het begin van deze eeuw de

Enschedese binnenstad op zaterdag bezocht.

Figuur 1

Aantal binnenstadsbezoekers in Enschede op zaterdag (2001-2012).

57.200

54.000 55.800

57.700

53.500 52.900 53.600

61.60060.300

59.200

56.000

60.600

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012


9/81


III

De meeste bezoekers verlaten tussen 15.00 en 16.00 uur de binnenstad. De drukste punten waar men

het centrum verlaat, zijn, net als de afgelopen jaren, het Van Heekplein tussen de ABN Amro en Albert

Heijn, de Korte Hengelosestraat en het Van Heekplein/Boulevard.

Minder doelgerichte bezoekers

De helft van de bezoekers komt doelgericht naar de binnenstad. Dit aandeel is afgenomen ten opzichte

van 2011, maar dit gaat niet gepaard met een toename van het aandeel funshoppers. Dit deel van de

bezoekers (een kwart), dat vooral komt om in de stad rond te kijken, is constant gebleven. Wel zijn errelatief meer bezoekers die zeggen doelgericht te komen, maar daar rondkijken aan koppelen.

Vier op de tien bezoekers komen minimaal wekelijks naar de binnenstad toe. Dit aandeel frequente

bezoekers ligt daarmee lager dan in voorgaande jaren.

De gemiddelde verblijfsduur in de binnenstad is nagenoeg stabiel en bedraagt 2 uur en 35 minuten,

5 minuten langer dan in 2011. De duur van het bezoek aan de binnenstad wordt dus niet sterk bepaald

door het minder doelgerichte bezoek.

Meer besteders in detailhandel en horeca

Het aandeel binnenstadsbezoekers dat geld besteedt in winkels voor dagelijkse artikelen is, met

38 procent, vrijwel gelijk gebleven. Het bestede bedrag ( 24) ligt iets lager dan in 2011. De bezoekers

kopen in grotere getale in winkels voor kleding en schoenen. Hun aandeel (59 procent) ligt 11

procentpunten hoger dan in 2011. De bestedingen liggen iets lager dan in 2011 ( 78 ten opzichte van

81 in 2011), maar per saldo wordt er meer uitgegeven in het modische segment.

In totaal geven binnenstadsbezoekers, inclusief de niet-besteders, per persoon gemiddeld 70, - uit in

Enschedese detailhandel, duidelijk meer dan in 2011 ( 64).

In 2012 bezoekt 41 procent van de binnenstadsbezoekers ook horecagelegenheden in het centrum.

Gemiddeld besteden zij daar 16, iets minder dan in 2011, maar toen lag het aandeel besteders lager.

Het aandeel bezoekers dat op dinsdag of zaterdag geld uitgeeft op de warenmarkt (48 procent) is lager

dan in 2011. Gemiddeld hebben deze bezoekers 22 uitgegeven op de markt.

Tabel 2

Bestedingen detailhandel, horeca en warenmarkt (2011 en 2012).

2011 2012

% geld besteed gem. bedrag % geld besteed gem. bedrag

kleding- of schoenwinkels 48% 81,00 59% 77,70

dagelijkse artikelen 37% 27,00 38% 24,30

overige winkels 39% 40,00 41% 37,30

horeca 36% 16,70 41% 16,10

warenmarkt* 53% 18,00 48% 21,80

*Aandeel bezoekers op dinsdag of zaterdag dat geld besteedt op warenmarkt.


10/81


IV

Binnenstad met 7,1 beoordeeld

De binnenstad van Enschede wordt door bezoekers gemiddeld met een 7,1 gewaardeerd (figuur 2). Dit

is lager dan in 2011, toen dit 7,3 bedroeg en ook lager dan 2009 en 2010 (beide 7,2). Bezoekers

waarderen vooral de horecavoorzieningen (7,8) en het aantal winkels en de sfeer in de binnenstad en

de stallingmogelijkheden voor fietsen(alle 7,6) goed. Het minst tevreden is men over het groen en

straatmeubilair (6,5) en de speelvoorzieningen (5,3).

Figuur 2Beoordeling aspecten binnenstad Enschede (2012).

5,3

6,5

7,1

7,2

7,3

7,4

7,4

7,6

7,6

7,6

7,8

7,1

0 2 4 6 8 10

speelvoorzieningen

groen/straatmeubilair

onderhoud en netheid openbare ruimte

inrichting winkelstraten

variatie in winkelaanbod

kwaliteit winkels

veiligheid in centrum

sfeer in binnenstad

stallingsmogelijkheden fietsen

aantal winkels

horecavoorzieningen

gemiddeld rapportcijfer

Weliswaar wordt het winkelaanbod positief beoordeeld, maar een deel van de bezoekers (36 procent)

mist toch nog bepaalde winkels. Men noemt dan vooral de kledingformules Zara, Primark en (in veel

mindere mate) Mango. De helft van de bezoekers zegt vooral naar de Enschedese binnenstad te komen

omdat er veel bekende winkelketens gevestigd zijn. Ten opzichte van 2011 is er een flinke daling van

het aandeel bezoekers dat vindt dat zich in de binnenstad veel nieuwe winkels en horecazaken

vestigen.

Aandeel bezoekers uit Duitsland toegenomen

Enschede trekt vooral op zaterdag veel Duitse bezoekers naar de binnenstad. In de jaren tot en met

2010 was een vijfde tot een kwart van de bezoekers op de zaterdag afkomstig uit Duitsland.


11/81


V

In 2011 steeg dit aandeel sterk en in 2012 is het verder opgelopen tot 38 procent. Dat betekent dat er

op de zaterdag net zoveel binnenstadsbezoekers uit Duitsland zijn als uit Enschede zelf, omdat het

aandeel Enschedese bezoekers juist daalde. Een derde van de Duitse bezoekers komt uit de Kreis

Borken (met daarbinnen de buurgemeente Gronau) en een vijfde uit Kreis Steinfurt.

Duitse bezoekers blijven het langst en zijn het meest positief over binnenstad

Enschedese bezoekers zijn gemiddeld wat langer in de binnenstad dan in 2011. De gemiddelde

verblijfsduur is toegenomen tot bijna 2 uur. In de bezoekfrequentie is weinig veranderd. In 2012 komt61 procent van de Enschedese bezoekers minimaal n keer per week naar de binnenstad, een daling

met 2 procentpunten ten opzichte van 2011.

Duitse bezoekers blijven gemiddeld langer in de binnenstad (drie uur en drie kwartier) dan bezoekers

elders uit Nederland (3 uur en een kwartier) en Enscheders. Bezoekers uit Duitsland en overig

Nederland doen vaker aankopen in kleding- en schoenenwinkels dan Enscheders, al is het verschil ten

opzichte van 2011 kleiner geworden. Ook de bestedingen door niet-Enscheders in deze winkels zijn

hoger dan die door Enscheders. De Duitse bezoekers kopen ook relatief vaak dagelijkse artikelen, zelfs

vaker dan de Enschedese bezoekers.

Net als in voorafgaande jaren zijn Duitse bezoekers het meest positief over de verschillende aspecten

van de binnenstad. Duitsers beoordelen de sfeer en het aantal winkels met een ruime 8. Gemiddeld

beoordelen Duitse bezoekers de binnenstad met een 7,6. Dit is hoger dan bezoekers uit overig

Nederland (7,2) en Enschedese bezoekers (7,0). Overigens geldt voor alle bezoekersgroepen dat het

oordeel lager uitvalt dan in 2011.

Conclusie

Uit de uitkomsten van de verschillende deelonderzoeken die in deze monitor worden gepresenteerd

komt een complex beeld naar voren, met op het eerste gezicht uiteenlopende ontwikkelingsrichtingen.

Een in het oog springende ontwikkeling is dat het aantal bezoekers van de binnenstad afneemt. Bij

nadere beschouwing is dit vrijwel volledig het gevolg van afnemend bezoek door Enscheders en

komen Duitse bezoekers juist meer. Het profiel van deze beide belangrijkste bezoekersgroepen is

verschillend. Enscheders komen vaker naar de binnenstad, blijven korter en besteden minder. Duitsebezoekers komen veel minder frequent en zijn meer gericht op aankopen van niet-dagelijkse artikelen,

met name in het modische segment, en de markt . Mede doordat het aandeel Duitse bezoekers is

toegenomen, koopt een groter deel van de bezoekers daadwerkelijk iets in winkels. Hoewel het bestede

bedrag iets is teruggelopen, is het totaaleffect dat de bestedingen in de binnenstad op peil zijn

gebleven ten opzichte van 2011. Datzelfde geldt voor de bestedingen in de horeca.

Ondanks dat, dus vanuit het economisch functioneren geredeneerd, de binnenstad het in 2012 net zo

doet als in 2011, zijn er risicos. Daartoe behoort de geconstateerde verandering in de

bezoekerssamenstelling, die kan leiden tot eenzijdigheid.


12/81


VI

Indicatoren die wijzen op een teruglopende interesse in de binnenstad zijn lagere rapportcijfers bij alle

bezoekersgroepen en een geringere instemming met de stelling dat veel nieuwe winkels en

horecazaken zich vestigen in de Enschedese binnenstad. De binnenstad lijkt toe te zijn aan een nieuwe

impuls en de opening van Zara en de invulling van de Schouwburg passen hier goed bij. Daarnaast

kunnen beide projecten bijdragen aan een betere doorbloeding van de Enschedese binnenstad waarbij

er beter evenwicht ontstaat tussen het Van Heekplein en overige delen van de binnenstad.

Landelijk hebben veel winkelcentra te maken met teruglopend bezoek. De belangrijkste reden is minderuitgaven en daarna internet. Ook zijn voor Enschede meer lokaal-specifieke factoren van invloed op het

binnenstadsbezoek, waarbij onder meer toch ook het betaald parkeren van invloed is. Overigens blijkt

uit onderzoek dat veel inwoners van Enschede, maar ook Twente en Achterhoek, de parkeerkosten te

hoog inschatten.

A place to be & a place to meet

De uitdaging is om in deze marktomstandigheden beter te presteren dan de concurrentie.

Aanknopingspunten zijn daarbij onder andere meer orintatie op groepen die nu

ondervertegenwoordigd zijn in de winkelcentra of door demografische veranderingen groter worden

(bijvoorbeeld niet te eenzijdig focussen op jongeren maar ook senior-proof maken van binnenstad),

aansluiten bij veranderend (digitaal) aankoopgedrag (inzet op het nieuwe winkelen) en integrale

promotie van de Enschedese binnenstad (bijvoorbeeld www.winkelhartenschede.nl meer dan

opsomming van winkels). Bezoekers het gevoel geven dat de binnenstad meer is dan een statische

losse verzameling van winkels of van andere publieksfuncties en een duidelijke meerwaarde heeft ten

opzichte van online shopping; dat is een belangrijke uitdaging. Kortom, een binnenstad in beweging!


13/81

Hoofdstuk 1InleidingInleidingInleidingInleiding


14/81

Binnenstad in beweging Inleiding

1

1.Inleiding

1.1Aanleiding

Aandacht voor binnensteden

De detailhandel heeft het moeilijk. Daar waar voor veel sectoren geldt dat vooral de economische crisis

voor teruggang zorgt, is het bij de detailhandel daarnaast ook de continue groei van internetwinkelen

die de druk op de traditionele winkelier opvoert. De consument winkelt steeds meer digitaal.

Koopstromenonderzoek maar ook bijvoorbeeld cijfers over leegstand laten zien dat binnensteden,

meubelboulevards en kleine buurtwinkelcentra de laatste jaren meer onder druk zijn komen te staan.

Voor binnensteden geldt doorgaans met name aanloopstraten het moeilijk(er) hebben, terwijl het hart

van de binnenstad nog steeds goed klopt.

Naast landelijke ontwikkelingen zijn lokale drivers minstens zo belangrijk voor de verzorgingspositie

van binnensteden. Hierbij gaat het enerzijds om ontwikkelingen elders, zoals bijvoorbeeld de verdere

uitbouw van Westermaat in Hengelo of de forse uitbreiding van de factory outlet centre in Ochtrup.

Maar anderzijds ook om stedelijke beleids- en marktontwikkelingen, te denken aan de opening in

februari van Zara, de clustering van cultuurvoorzieningen in Roombeek en de inzet op het Nieuwe

Winkelen in Enschede.

Kortom, zowel landelijk als lokaal zijn er veel krachten van invloed op hoe de Enschedese binnenstad

beweegt. Om inzicht te houden in de effecten van landelijke en lokale ontwikkelingen is

binnenstadsmonitoring belangrijk. Net als in de afgelopen jaren heeft de gemeente Enschede I&O

Research gevraagd een binnenstadsmonitor samen te stellen.

1.2Opzet binnenstadsmonitor

Sinds 2002 heeft de gemeente Enschede jaarlijks een binnenstadsmonitor laten samenstellen. De

opbouw van de binnenstadsmonitor 2012-2013 sluit aan bij de opbouw en samenstelling van eerdere

edities.

Voor het verkrijgen van een compleet beeld van de ontwikkeling van de (winkel)voorzieningen in de

binnenstad van Enschede, zijn zowel aspecten van de vraagkant (consumenten), als van de aanbodkant

opgenomen in de binnenstadsmonitor. Door het monitoren van de ontwikkelingen in het Enschedese

kernwinkelapparaat wordt een actueel beeld verkregen van het functioneren hiervan.

De belangrijkste themas die in deze binnenstadsmonitor aan bod komen, zijn:

shops & stores - omvang en samenstelling winkelaanbod, leegstand en werkgelegenheid in de

binnenstad;

moves - meting bezoekersstromen op vastgestelde telpunten;

experience - peiling naar bezoekmotief en -gedrag, waardering, bestedingen en

bezoekerskenmerken;


15/81


2

herkomst - peiling naar herkomst bezoekers en uitsplitsing resultaten bezoekersenqute naar

herkomst.

Shops & stores

Het onderdeel Shops & stores belicht de aanbodzijde van het winkelaanbod en gaat in op zowel het

aantal winkels, als de werkgelegenheid. Verder wordt het aantal leegstaande winkelpanden in de

binnenstad in kaart gebracht.

Voor de kwantitatieve analyse van het winkelaanbod in de binnenstad van Enschede zijn cijfers

gebruikt uit de Bedrijvencartotheek Enschede van I&O Research. Deze gegevens worden twee keer per

jaar geactualiseerd. Daarnaast wordt ook de werkgelegenheidsontwikkeling in de binnenstad

beschreven.

De werkgelegenheid in de binnenstad is een belangrijke indicator voor het functioneren van de

binnenstad. Tot slot wordt, net als in voorgaande edities, de leegstand van winkelpanden in de

binnenstad in beeld gebracht door middel van een inventarisatie van de winkelstraten.

Moves

Jaarlijks voert I&O Research tellingen uit in het centrum van Enschede om het aantal bezoekers van de

Enschedese binnenstad in beeld te brengen. Dit jaar zijn alleen cordontellingen uitgevoerd. Bij een

cordontelling worden bezoekers geteld, die het centrum verlaten. Een cordontelling geeft informatie

over het aantal bezoekers in de binnenstad; het geeft dus een totaalbeeld. Ook zijn dit jaar op

meerdere momenten herkomstpeilingen uitgevoerd.

De cordontellingen zijn op 18 telpunten uitgevoerd in het voor- en najaar op vier zaterdagen (9 en 23

juni, 8 en 22 september). Daarnaast is op vijf zaterdagen aanvullend geteld op drie tellocaties. Op deze

manier kunnen eventuele weers-/seizoensinvloeden in kaart worden gebracht.

Tijdens de herkomstpeiling zijn binnenstadbezoekers op 4 zaterdagen gevraagd naar hun postcode, om

zo de herkomst van bezoekers te bepalen. Op deze manier is een uitsplitsing naar Nederlandse en

Duitse regios mogelijk. Ook zijn bij de twee uitgangen van de Van Heekgarage kentekens van Duitseautos genventariseerd op basis van de Kreis-aanduiding.

Aanvullend zijn dit jaar extra cordontellingen en herkomstpeilingen uitgevoerd op de dinsdagochtend

en de donderdagavond.

Experience

In het onderdeel Experience komt de beleving van de binnenstadsbezoekers aan bod. Het onderdeel

geeft inzicht in de aantrekkelijkheid en waardering van het centrum. Bij 535 bezoekers is een

vragenlijst afgenomen met daarin vragen over onder meer bezoekmotief, bestedingen,

bezoekfrequentie, horecabezoek, bereikbaarheid en koopzondagen. De vragenlijst is grotendeels

vergelijkbaar met eerdere jaren. Hierdoor zijn trends en ontwikkelingen in kaart te brengen.


16/81


3

Op verschillende locaties in het centrum van Enschede zijn op meerdere dagen in juni en juli enqutes

afgenomen bij zowel Nederlandse, als Duitse bezoekers. De enqutes zijn verspreid over de week

(doordeweeks, op koopavond en op zaterdag) afgenomen, om zo een goed beeld te krijgen van de

binnenstadbezoeker van Enschede.

1.3Leeswijzer

In hoofdstuk 2 (Shops & stores) wordt het winkelaanbod in de Enschedese binnenstad besproken.Zowel de omvang, als de kwaliteit van het aanbod komt aanbod. Ook wordt aandacht besteed aan

leegstand in het centrum. Hoofdstuk 3 (Moves) gaat in op het aantal binnenstadsbezoekers. Hoeveel

bezoekers komen naar de Enschedese binnenstad? In hoofdstuk 4 (Experience) staat de beleving en

mening van binnenstadsbezoekers centraal. In hoofdstuk 5 wordt de herkomst van bezoekers

besproken.

De samenvatting staat voorin dit rapport en vermeldt de belangrijkste resultaten. In de bijlagen staan

de onderzoeksaanpak, de weersomstandigheden op telzaterdagen en de vragenlijst die bij

binnenstadsbezoekers is afgenomen.


17/81

4

Hoofdstuk 2Shops & StoresShops & StoresShops & StoresShops & Stores


18/81

Binnenstad in beweging Shops & Stores

5

2.Shops & storesDe afgelopen jaren is het winkelaanbod in de Enschedese binnenstad licht afgenomen. Zowel het aantal

winkels als het aantal winkelmeters is teruggelopen. Geldt dat ook voor de periode 2011-2012?

In dit hoofdstuk wordt het winkelaanbod in de binnenstad van Enschede behandeld. In de volgende

paragraaf komen het winkelaanbod, de omvang van de branches, het verkoopvloeroppervlak en de

werkzame personen in de detailhandel aan bod. In paragraaf 2.2. wordt ingegaan op de leegstand in

het centrum van Enschede.

2.1Omvang en samenstelling van het winkelaanbod

Winkelaanbod wederom beperkt gedaald

In totaal zijn er medio 2012 302 winkels in de Enschedese binnenstad, waarvan 42 in de dagelijkse en

260 in de niet-dagelijkse sector. Het totale winkeloppervlak bedraagt medio 2012 circa 78.500 m2wvo.

Minder dan 10 procent hiervan behoort tot de dagelijkse sector.

Vergeleken met vorig jaar is het winkelaanbod in de binnenstad weer licht afgenomen. Dit geldt zowel

voor het aantal winkels als het aantal winkelmeters (respectievelijk -1 en -2 procent). Na de dagelijkse

sector kent de branchegroep mode & luxe de sterkste daling, maar is zoals te zien is in figuur 2.1 en 2.2nog altijd veruit het sterkst vertegenwoordigd in het winkelhart van Enschede. In de dagelijkse sector

is het aantal winkels ten opzichte van 2011 licht uitgebreid, terwijl het winkeloppervlak vrij sterk is

gekrompen. Dit wordt verklaard door de sluiting van de supermarkt in de Zuidmolen.

Vergeleken met 2007 is vooral de branchegroep in en om het huis in omvang afgenomen in de

Enschedese binnenstad. Electro en woninginrichting zijn in de afgelopen vijf jaar met bijna 30 procent

gekrompen.

Figuur 2.1 Figuur 2.2

Omvang winkelaanbod (m2wvo) Enschedese binnenstad. Aantal winkels Enschedese binnenstad.

7.100

8.600

8.300

50.900

51.800

52.600

7.700

7.700

7.500

8.100

8.500

11.600

4.600

3.800

3.400

0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000

2012

2011

2007

dagelijks mode & luxe vrije tijd in en om het huis detailhandel overig

42

41

42

158

163

167

49

48

45

27

29

38

26

24

21

0 100 200 300 400 500


7.100

8.600

8.300

50.900

51.800

52.600

7.700

7.700

7.500

8.100

8.500

11.600

4.600

3.800

3.400

0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000

2012

2011

2007


42

41

42

158

163

167

49

48

45

27

29

38

26

24

21

0 100 200 300 400 500


Wanneer we meer op brancheniveau kijken, zien we bevestigd dat vooral de kledingbranche het laatste

jaar in beweging is.


19/81


6

Daarbij is de overige detailhandel qua winkelmeters relatief fors gegroeid in het afgelopen jaar (tot de

overige detailhandel behoren bijvoorbeeld detailhandel in wereldartikelen,

muziekinstrumentenwinkels of cadeauartikelen).

Tabel 2.1

Winkelaanbod binnenstad Enschede, medio 2012.winkels m2wvo

winkelbranche 2012 ontw.2011-2012 ontw.2007-2012 2012 ontw.2011-2012 ontw.2007-2012

voedings- en genotmiddelen 29 -1 1 4.354 -1.882 -1.627

kleding en modeaccessoires 113 -5 -7 27.240 -569 -1.357

stoffen, handwerken, huishoudlinnen 1 0 0 50 0 -35

schoeisel, lederwaren en reisartikelen 30 0 1 6.358 -325 580

drogisterij-, parfumerie- en medische artikelen 13 2 -1 2.777 410 483

woninginrichting; meubelen, vloerbedekking 2 -1 -1 340 -200 -785

wit-, bruingoed, elektrische artikelen en verlichting 23 0 -9 7.599 -89 -2.621

huishoudelijke en luxe artikelen 11 0 -3 3.907 -80 -910

bloemen, planten, dieren, tuinbenodigdheden 2 -1 -1 205 -65 -60

boeken, tijdschriften en kantoorbenodigdheden 10 0 2 1.980 -59 21

sport, kamperen en speelgoed 14 1 0 4.075 90 151

warenhuizen 3 0 0 13.299 0 0

fotografie, optiek en juweliers 25 0 2 1.671 -31 35

tweedehands goederen 6 1 4 753 150 400

overige detailhandel 20 1 1 3.867 695 830

totaal 302 -3 -11 78.475 -1.955 -4.895

Bron: I&O Research (medio 2012).

Diversiteit in de Enschedese binnenstad toegenomen

Het CBS publiceert om de vier jaar de resultaten van een onderzoek naar de diversiteit van winkels in

buurten. De winkeldiversiteit wordt gemeten door het aanbod van soorten winkels in de detailhandel te

inventariseren, waarbij er 82 verschillende winkelsoorten worden onderscheiden, 13 in food en 69 innon-food. Buurten zijn vervolgens gescoord op de vertegenwoordiging van deze winkelsoorten. Hoe

meer winkelsoorten, hoe hoger de score voor winkeldiversiteit.

In 2012 is het aanbod van winkelsoorten in de Nederlandse buurten en steden ten opzichte van 2008

meer divers geworden. Dit is een trendbreuk, want in de voorafgaande periodes was er sprake van een

afname van de diversiteit. In 2012 hadden de vijftien winkelcentra met het meest gevarieerde

winkelaanbod gemiddeld 63,3 winkelsoorten. Dit waren er 1,5 meer dan de 61,8 soorten in 2008. In

2004 waren er nog 64,8 soorten.


20/81


7

In de periode 2008 - 2012 kwamen er in de top 15 van de meest diverse winkelbuurten vooral winkels

bij in aardappelen, groente en fruit, natuurvoeding, reformartikelen en winkels gespecialiseerd in

overige huishoudelijke artikelen. Vertrokken zijn vooral winkels in wit- en bruingoed, verf en behang,

watersportartikelen en winkels met een algemeen assortiment.

Haarlem heeft met 68 verschillende winkelsoorten het meest gevarieerde winkelcentrum van

Nederland. De Enschedese binnenstad neemt wat betreft diversiteit de 33eplaats in. De foodsector

scoort hierbij relatief beter (11 van de maximaal 13 soorten zijn aanwezig) en de diversiteit in de non-food sector ligt met 44 soorten verder van de maximum score van 68 af. De stadscentra van de vier

grote steden in Nederland staan niet in de top 15 van grootste winkeldiversiteit. In de grote steden is

het stadscentrum vaak verspreid over meer dan n buurt. De spreiding van het centrum over meer

buurten verklaart ook mede de relatief lage posities van Groningen, Zwolle en Almelo.

Tabel 2.2

Diversiteit winkelaanbod Enschedese binnenstad, vergeleken met aantal referenties (2012).

ranglijstnr. gemeentenaam wijk-, buurtnaam

food sector

(max=13)

non-food sector

(max=68)

totaal

(max=81)

2 Apeldoorn Binnenstad 11 56 67

4 's-Hertogenbosch Binnenstad-Centrum 10 55 65

6 Nijmegen Stadscentrum 11 53 64

12 Tilburg Centrum 11 50 61

26 Deventer Centrum 10 46 56

33 Enschede City 11 44 55

58 Maastricht Binnenstad 9 43 52

69 Almelo Binnenstad-Noord 7 45 52

81 Groningen Binnenstad-Zuid 9 41 50

84 Hengelo Binnenstad-Centrum 10 40 50

117 Zwolle Binnenstad-Zuid 8 39 47

164 Groningen Stadscentrum 5 39 44

195 Zwolle Binnenstad-Noord 8 34 42

330 Groningen Binnenstad-Noord 8 28 36

412 Almelo Binnenstad-Zuid 6 26 32

Bron: CBS.

In 2008 voerde het CBS een vergelijkbare analyse uit. Een vergelijking tussen 2008 en 2012 laat zien

dat de meeste winkelbuurten diverser zijn geworden. Ten opzichte van vier jaar terug is Enschede op

de ranglijst gestegen van de 36enaar de 33eplaats. Deze lichte stijging is het gevolg van een grotere

diversiteit in het non-food segment. Van de opgenomen referenties laten de binnenstad van Apeldoorn,

Binnenstad-Noord in Almelo en Binnenstad-Zuid in Zwolle de grootste stijging van de diversiteit zien.


21/81


8

Dalingen zijn er voor het centrum van Nijmegen en voor Binnenstad-Zuid en het centrum van

Groningen.

Tabel 2.3

Ontwikkeling diversiteit van de detailhandel, selectie, 2008-2012.

positie op de ranglijst ontwikkeling diversiteit 2008-2012

gemeentenaam wijk-, buurtnaam 2008 2012 2008-2012 food sector non-food sector totaal

Apeldoorn Binnenstad 5 2 3 1 3 5

's-Hertogenbosch Binnenstad-Centrum 6 4 2 1 2 3

Nijmegen Stadscentrum 1 6 -5 -1 -2 -2

Tilburg Centrum 22 12 10 3 2 5

Deventer Centrum 29 26 3 2 -1 1

Enschede City 36 33 3 0 2 2

Maastricht Binnenstad 44 58 -14 0 0 0

Almelo Binnenstad-Noord 91 69 22 -1 6 5

Groningen Binnenstad-Zuid 47 81 -34 0 -2 -2

Hengelo Binnenstad-Centrum 101 84 17 1 2 3

Zwolle Binnenstad-Zuid 165 117 48 4 2 6

Groningen Stadscentrum 112 164 -52 0 -2 -2

Zwolle Binnenstad-Noord 189 195 -6 2 0 2

Groningen Binnenstad-Noord 330 330 0 2 1 3

Almelo Binnenstad-Zuid 320 412 -92 1 -2 -1

Bron: CBS.

Meeste dynamiek in aanloop- en verbindingsstraten

In tabel 2.4 wordt de spreiding van de winkels en het verkoopvloeroppervlak weergegeven over de

winkelstraten in het centrum van Enschede. De twee winkelstraten met het grootste aandeelverkoopvloeroppervlak zijn de afgelopen jaren weinig veranderd qua winkelomvang. De dynamiek is

qua totaal winkelaanbod relatief beperkt op en rond het Van Heekplein en in de Klanderij.

Als gekeken wordt naar het aantal winkelmeters is sinds 2007 vooral in de Markstraat, Korte

Hengelosestraat, Van Loenshof en de Klomp sprake van een relatief sterke teruggang van het

winkeloppervlak. De opening van de Zara op de hoek van De Heurne en De Klomp in februari 2013 zal

het winkelaanbod in dit deel van de binnenstad doen toenemen (direct effect), en wellicht ook

aantrekkelijker maken voor andere retailers om zich hier te vestigen (indirect effect).

De Zuiderhagen kent een sterke stijging over de afgelopen jaren: tussen 2007 en 2012 zijn er in deze

straat 7 winkels (+1.100 m2wvo) bij gekomen, mede een resultaat van het stimuleringsbeleid van de

gemeente Enschede gericht op het versterken van de economische en culturele vitaliteit van deWalstraat/Zuiderhagen/Pijpenstraat.


22/81


9

Tabel 2.4

Winkelaanbod Enschedese binnenstad per winkelstraat (2007-2012).

winkels wvo

winkelstraat 2007 2011 2012 2007 2011 2012

De Heurne 49 38 39 8.519 7.848 7.853

De Klomp 6 5 3 1.720 1.600 1.225

H.J. van Heekplein 33 40 39 26.492 26.621 26.182

Haverstraatpassage 35 34 29 4.397 3.892 3.422

Hofpassage 9 10 10 1.080 1.165 1.165

Hofstraat 1 1 1 20 20 20

Kalanderstraat 17 17 17 3.929 3.774 3.774

Klanderij 42 44 44 13.865 14.163 13.908

Korte Haaksbergerstraat 11 10 10 1.667 1.787 1.787

Korte Hengelosestraat 16 17 17 1.905 1.275 1.231

Langestraat 22 19 19 3.343 2.881 3.071

Marktstraat 12 10 8 3.380 2.315 2.095

Noorderhagen 12 13 14 2.745 2.710 2.795

Oldenzaalsestraat 3 4 5 227 302 395

Op de Wal 0 0 1 0 0 175

Oude Markt 2 2 2 170 170 170

Pijpenstraat 1 1 1 32 50 50

Raadhuisstraat 11 11 11 1.126 1.104 1.104

Stadsgravenstraat 3 3 3 968 968 968

Van Loenshof (incl. Zuidmolen) 22 17 16 6.433 6.228 4.633

Walstraat 1 1 1 92 92 92

Zuiderhagen 5 8 12 1.260 1.465 2.360

totaal 313 305 302 83.370 80.430 78.475


Groot en klein in Enschedese binnenstadFiguur 2.3 laat zien dat het gemiddelde verkoopvloeroppervlak per winkel in de Enschedese binnenstad

in 2012 beperkt lager ligt dan in 2007 (259 versus 266 m2wvo). Een aantal winkelstraten ligt duidelijk

boven dit gemiddelde. Met name geldt dit voor de nieuw gebouwde, planmatig opgezette locaties als

het Van Heekplein en de Klanderij, als ook het Van Loenshof. De toename van de gemiddelde

winkelomvang in De Klomp heeft er mee te maken dat enkele kleine winkels vertrokken zijn of tijdelijk

uit de markt zijn genomen vanwege de bouwwerkzaamheden rondom de Zara, waardoor de resterende

winkels de gemiddelde winkelomvang behoorlijk omhoog stuwen.

Van alle straten met een sterke detailhandelsfunctie (bijvoorbeeld minimaal 15 winkels) heeft de Korte

Hengelosestraat duidelijk de kleinste gemiddelde winkelgrootte.


23/81


10

Figuur 2.3

Gemiddelde winkelomvang per winkelstraat (2007 en 2012).

20

32

119

76

85

92

102

120

126

152

152

229

252

174

231

266

282

292

330

323

287

803

50

72

79

85

92

100

117

118

162

179

196

197

198

222

259

262

290

316

323

408

671

20

0 200 400 600 800 1.000

Hofstraat

Pijpenstraat

Korte Hengelosestraat

Oldenzaalsestraat

Oude Markt

Walstraat

Raadhuisstraat

Hofpassage

Haverstraatpassage

Langestraat

Korte Haaksbergerstraat

Noorderhagen

Zuiderhagen

De Heurne

Kalanderstraat

totaal

Marktstraat

Van Loenshof (incl. Zuidmolen)

Klanderij

Stadsgravenstraat

De Klomp

H.J. van Heekplein

2012

2007



24/81


11

Benchmark binnensteden

De omvang van het winkelaanbod in de Enschedese binnenstad is vergeleken met een aantal andere binnensteden van

gemeenten van ongeveer vergelijkbare omvang relatief beperkt. Gerelateerd aan het inwonertal is het aantal winkelmeters

per 1.000 inwoners in de binnenstad van Enschede bijvoorbeeld aanzienlijk kleiner dan in Maastricht en Arnhem. Hierbij

geldt dat naast de afbakening van het kernwinkelapparaat ook andere factoren van invloed kunnen zijn. Zo heeft

Groningen (en daarmee ook de binnenstad) een sterke verzorgingsfunctie voor Noord-Nederland. Daarnaast speelt ook de

gemeentelijke hirarchie van winkellocaties een rol (is er naar verhouding veel/weinig winkelaanbod buiten het centrum

gevestigd). Enschede heeft in mindere mate een verzorgingsfunctie door de nabijheid van andere binnensteden, zoals

Hengelo, Almelo en Oldenzaal. Voor de gehele stad Enschede geldt dat het aantal winkelmeters per inwoner relatief groot

is.

Wanneer we kijken naar de verdeling van het winkeloppervlak naar branchegroep dan is deze in Enschede procentueel

gezien vergelijkbaar met Arnhem en s-Hertogenbosch. De binnenstad van Eindhoven heeft verhoudingsgewijs veel mode &

luxe winkelmeters, terwijl in Groningen en Haarlem juist de branchegroep in en om het huis wat sterker is

vertegenwoordigd in de binnenstad.

Binnenstedelijk winkelaanbod per 1.000 inw. (m2wvo) Verdeling binnenstedelijk winkelaanbod (in %)

497

541

552

602

660

667

719

844

0 200 400 600 800 1.000

Enschede

Eindhoven

Breda

Haarlem

Groningen

's-Hertogenbosch

Arnhem

Maastricht

12%

9%

10%

10%

5%

8%

7%

9%

69%

65%

50%

53%

72%

59%

69%

65%

8%

13%

14%

14%

11%

15%

11%

10%

9%

11%

21%

19%

10%

15%

11%

10%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Maastricht

's-Hertogenbosch

Haarlem

Groningen

Eindhoven

Breda

Arnhem

Enschede

dagelijks mode & luxe vrije tijd in en om huis overige detailhandel

Bron: I&O Research (Enschede) en Locatus (overige steden).

Leegstand toegenomen tot bijna 7.000 m2wvo

In totaal is de winkelleegstand medio 2012 in de Enschedese binnenstad ongeveer 7.000 m2wvo,verdeeld over zon 25 winkelpanden. Vergeleken met vorig jaar is de leegstand toegenomen met zon

1.500 m2. Deze toename komt volledig voor rekening van de kortdurende leegstand. De langdurende

leegstand (leegstand langer dan 1 jaar) is iets teruggelopen. De groei van de kortdurende leegstand

wordt in belangrijke mate veroorzaakt door het vertrek van de Plusmarkt supermarkt uit de Zuidmolen.

Als we bij de kortdurende leegstand kijken naar de laatste detailhandelsfunctie dan valt op dat er

verder relatief veel winkels in het mode & luxe segment bij zitten. Bij de langdurende leegstand zitten

een aantal hardnekkige grotere locaties zoals in de Markstraat (waar voorheen Scheer & Foppen

gevestigd was) en het Van Heekplein (waar voorheen Its Electro gevestigd was) en een aantal units in

de Zuidmolen.


25/81


12

In de Haverstraatpassage en De Heurne zijn naast enkele leegstaande panden ook nog een aantal

winkels aanwezig waar sprake is van tijdelijke verkoop, opruimings-/opheffingsverkoop. Daarnaast

worden enkele panden te huur aangeboden (waarbij de winkel nog niet is vertrokken).

Figuur 2.4

Ontwikkeling kort- en langdurende leegstand Enschedese binnenstad (2006-2012).

0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

kortdurende leegstand langdurende leegstand


26/81


13

Afbeelding 2.1

Spreiding leegstand in binnenstad Enschede.

In totaal staat medio 2012 in de binnenstad van Enschede 6.940 m2wvo leeg. De Enschedese

binnenstad telt 78.475 m2wvo, wat betekent dat 8,8 procent leeg staat. Wanneer we het

leegstandspercentage berekenen op basis van de formule die Locatus hanteert bij bepaling van het

leegstandspercentage in de detailhandel voor wat betreft winkeloppervlak dan komt deze uit op

5,6 procent. Het landelijk gemiddelde leegstandspercentage voor grote binnensteden bedraagt

7,3 procent (Locatus, Retail Facts 2012)1. Ondanks de toename van de leegstand in de Enschedese

binnenstad is de leegstand dus kleiner dan gemiddeld in grote binnensteden. Hoewel Enschede zich

dus nog positief onderscheidt, kan het beeld wel enigszins benvloed zijn door de aanwezigheid van

tijdelijke/vliegende winkels. Deze worden niet als leegstand aangemerkt, maar kunnen wel een

voorportaal vormen voor leegstand.

1Locatus corrigeert hierbij omdat een deel van de leegstaande panden mogelijk niet direct meer een winkelfunctie

terugkrijgt, maar waar bijvoorbeeld horeca of consumentgerichte dienstverlening terugkomt. De gehanteerde formule is

dan (2/3 * leegstand)/(totaal winkelaanbod - (1/3 * leegstand)).


27/81


14

WWWWinkelhuren Enschedese binnenstadinkelhuren Enschedese binnenstadinkelhuren Enschedese binnenstadinkelhuren Enschedese binnenstadDe winkelhuren zijn op en rond het Van Heekplein en de Kalanderstraat het hoogst. Daarna volgt de Klanderij. In hetnoordwestelijke deel van de Enschedese binnenstad zijn de huren het laagst. Vergeleken met 2007 zijn met name dewinkelhuren in de Raadhuisstraat en aan de Van Loenshof gedaald qua huurprijscategorie.

Bron: Vastgoedrapportage Twente 2012.

2.2Werkgelegenheidsfunctie binnenstad Enschede

Omstreeks 5.000 werkzame personen in kernwinkelapparaat

Het aantal vestigingen in het kernwinkelapparaat (KWA) van Enschede is medio 2011 beperkt groter

dan in 2010. Voor de werkgelegenheid geldt dat deze in 2011 fors lager lijkt dan in 2010. Echter het

gaat hierbij vooral om een administratieve correctie (zie voetnoot onder tabel 2.5). Wanneer we deze

wijziging buiten beschouwing laten, is het aantal werkzame personen in KWA in 2011 vergelijkbaar met

2010.


28/81


15

Tabel 2.5

Ontwikkeling aantal arbeidsplaatsen en aantal vestigingen, KWA Enschede (peildatum: april).

absolute ontwikkeling relatieve ontwikkeling

vest. w.p. vest. w.p.

2001 574 4.696

2002 564 4.579 -2% -2%

2003 573 4.982 2% 9%

2004 620 5.215 8% 5%

2005 612 5.132 -1% -2%

2006 620 5.084 1% -1%

2007 631 5.429 2% 7%

2008 643 5.487 2% 1%

2009 657 5.655 2% 3%

2010 643 5.570 -2% -2%

2011* 651 5.006 1% -10%

* In 2011 is er voor gekozen om alle medewerkers van de gemeente Enschede te tellen op de locatie Stadskantoor, omdatde medewerkers sinds 2011 onder verschillende programmas vallen. Hierdoor vallen alle medewerkers van de gemeenteEnschede onder het overige binnensingel gebied. Dit verklaart de sterke daling van de werkgelegenheid in KWA Enschede.KWA: Kernwinkelapparaat (vergelijkbaar met buurt 00).

Bron: Bedrijvencartotheek I&O Research.

Bijna driekwart van binnenstedelijke werkgelegenheid behoort tot detailhandel en horeca

In tabel 2.6 is de werkgelegenheid in het Enschedese kernwinkelapparaat uitgesplitst naar sectie.

Logischerwijs zorgt detailhandel voor het grootste deel van de werkgelegenheid in het

kernwinkelapparaat. Van de 5.000 werkzame personen zijn er ruim 3.500 werkzaam in de

publieksgerichte sectoren detailhandel en horeca. De sector cultuur, sport en recreatie (met onder

meer het Nationaal Muziekkwartier en Holland Casino) is met zon 500 werkzame personen ook een

belangrijke werkgelegenheidsverschaffer.


29/81


16

Tabel 2.6

Aantal en aandeel arbeidsplaatsen per sector, KWA Enschede (peildatum: april).

2007 2010 2011

sectie aantal aandeel aantal aandeel aantal aandeel

industrie 7 0% 4 0% 8 0%

bouwnijverheid 4 0% 12 0% 18 0%

groothandel 20 0% 19 0% 11 0%

detailhandel 2.607 48% 2.517 45% 2.520 50%

transport 6 0% 4 0% 4 0%

horeca 963 18% 1.063 19% 1.059 21%

informatie en communicatie 46 1% 54 1% 63 1%

financile instellingen 23 0% 15 0% 16 0%

overige zakelijke dienstverlening 424 8% 442 8% 398 8%

openbaar bestuur* 583 11% 576 10% 10 0%

onderwijs 162 3% 211 4% 219 4%

gezondheids- en welzijnszorg 93 2% 65 1% 51 1%

cultuur, sport en recreatie 435 8% 498 9% 536 11%

overige dienstverlening 56 1% 90 2% 93 2%

totaal 5.429 100% 5.570 100% 5.006 100%* In 2011 is er voor gekozen om alle medewerkers van de gemeente Enschede te tellen op de locatie Stadskantoor, omdatde medewerkers sinds 2011 onder verschillende programmas vallen. Hierdoor vallen alle medewerkers van de gemeenteEnschede onder het overige binnensingel gebied. Dit verklaart de sterke daling van de werkgelegenheid in KWA Enschede.KWA: Kernwinkelapparaat (vergelijkbaar met buurt 00).Bron: Bedrijvencartotheek I&O Research.

Detailhandelswerkgelegenheid in binnenstad in 2000-2011 bovengemiddeld gegroeid

Wanneer we kijken naar de werkgelegenheidsontwikkeling in de detailhandel over een langere periode

zien we dat deze in de binnenstad meer fluctueert dan voor Enschede totaal. Met name na de

vernieuwing van Van Heekplein en omgeving is het aantal personen dat werkzaam is in de detailhandel

in de Enschedese binnenstad in 2003 en 2004 sterk opgelopen. De laatste jaren is het

werkgelegenheidsbeeld vrij constant.


30/81


17

Figuur 2.5

Gendexeerde ontwikkeling werkgelegenheid detailhandel (2000-2011).

90

100

110

120

130

140

150

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Enschede totaalEnschede KWA

Ten opzichte van 2000 is de werkgelegenheid in de detailhandel in de binnenstad in 2011 20 procent

hoger, terwijl voor geheel Enschede de werkgelegenheidsgroei in de periode 2000-2011 met 13 procent

minder groot is.

Minder werkzame personen in wit- en bruingoed

Tabel 2.7 geeft tot slot de werkgelegenheid in winkels in het kernwinkelapparaat van Enschede weer,

uitgesplitst naar winkelbranche. In grote lijnen is in 2011 de werkgelegenheid, uitgesplitst naar

winkelbranche, vergelijkbaar met die in 2010. In de schoenenbranche is het aantal werkzame personen

het sterkst toegenomen, terwijl in de wit- en bruingoedbranche er sprake is van een beperkte daling

van het aantal werkzame personen.

Vergelijken we 2011 met 2007 dan zijn de verschillen bij een aantal branches groter. Met name bij de

branches wit- en bruingoed en warenhuizen is een afname van het aantal arbeidsplaatsen zichtbaar. In

totaal is de werkgelegenheid in winkels met 78 arbeidsplaatsen gedaald ten opzichte van 2007.


31/81


18

Tabel 2.7

Werkgelegenheid in winkels KWA Enschede naar branche (peildatum: april).

winkelbranche 2007 2010 2011 2007-2011 2010-2011

voedings- en genotmiddelen 293 333 327 34 -6

kleding en modeaccessoires 825 828 837 12 9

stoffen, handwerken, huishoudlinnen 4 4 4 0 0

schoeisel, lederwaren en reisartikelen 223 225 246 23 21

drogisterij-, parfumerie- en medische artikelen 112 127 129 17 2

woninginrichting; meubelen, vloerbedekking 13 14 14 1 0

wit-, bruingoed, elektrische artikelen en verlichting 272 215 195 -77 -20

huishoudelijke en luxe artikelen 109 92 94 -15 2

bloemen, planten, dieren, tuinbenodigdheden 13 12 7 -6 -5

boeken, tijdschriften en kantoorbenodigdheden 45 43 43 -2 0

sport, kamperen en speelgoed 82 92 97 15 5

warenhuizen 396 321 319 -77 -2

fotografische en optische artikelen, uurwerken en juweliers 98 101 97 -1 -4

tweedehands goederen 8 8 9 1 1

overige detailhandel 59 55 56 -3 1

totaal 2.552 2.470 2.474 -78 4

NB: cijfers wijken beperkt af van totale werkgelegenheid detailhandel (wat incl. markthandel, webwinkels enpostorderbedrijven is).Bron: Bedrijvencartotheek I&O Research.

2.3Conclusie

Net als vorig jaar is het winkelaanbod in de binnenstad licht gedaald. Dit geldt zowel voor het aantal

winkels als het aantal winkelmeters. Ook landelijk is al jaren sprake van een jaarlijkse afname van het

aantal fysieke winkels. Als afgezien wordt van het vertrek van een supermarkt is het in Enschede met

name de conjunctuurgevoelige branchegroep mode & luxe die is gekrompen. Over een vijfjaarsperiode

bezien is er een relatief sterke teruggang van de elektrobranche. Er staan nog steeds een paar panden

in de binnenstad leeg waarin voorheen bruin- en witgoedwinkels gevestigd waren. Dat deze branche

qua meters niet meer is aangevuld, zal naast de economische crisis (waardoor grotere aankopen vakerworden uitgesteld) mogelijk ook mede te maken hebben met de gestegen internetorintatie voor

elektro-artikelen.

De meeste dynamiek in de omvang en samenstelling van het winkelaanbod is te vinden in de aanloop-

en verbindingsstraten. Zo is in de Zuiderhagen het aantal winkels relatief sterk toegenomen terwijl in

de Haverstraatpassage het aantal winkels is afgenomen. In De Heurne en de Haverstraatpassage is er

ook tijdelijke verkoop en worden er panden aangeboden waarbij de winkel nog niet is vertrokken. Dat

de dynamiek in het B- en C-milieu groter is dan in het A-milieu (kerngebied van binnenstad) hangt

samen met diverse factoren.

Naast gerichte beleidsinzet (bijvoorbeeld in gebied Zuiderhagen) is het ook een soort zichzelfversterkend proces waarbij in de aanloopstraat de huurprijzen lager liggen (mede doordat het er ook


32/81


19

minder druk is) waardoor het ook een broedplaats is voor startende ondernemers en nieuwe

winkelformules. Dit maakt automatisch de dynamiek ook groter: een deel functioneert daar goed. Een

deel valt toch weer om (hebben vaak nog relatief weinig spek op de botten). En een succesvol deel zal

doorverhuizen naar 'betere' locaties. In die zin vormen aanloopstraten ook voor ondernemers een echte

aanloop.

De werkgelegenheid in de detailhandel in de binnenstad van Enschede is van 2010 tot 2011 gelijk

gebleven. Over een langere periode bezien, sinds 2000, is er een stijging van de werkgelegenheid dieduidelijk uitgaat boven die in Enschede als geheel. In dit opzicht is de binnenstedelijke detailhandel

de motor voor de stedelijke ontwikkeling van de detailhandel. Wel wordt het verschil in ontwikkeling

kleiner, wat ook mede te maken heeft met nieuwe ontwikkelingen in de afgelopen jaren buiten de

binnenstad, zoals Budgetcenter en Op de Brouwerij in Roombeek.

De Enschedese binnenstad heeft kleine en grote winkelstraten, die door hun mix zorgen voor een

binnenstad die in balans is. De relatief beperkte leegstand is hiervoor een indicator. Het in bepaalde

straten geconcentreerd vrkomen van tijdelijke verkoop is een minder positief teken, maar het relatief

geringe winkeloppervlak in de Enschedese binnenstad betekent dat een zeer sterke toename van

leegstand niet voor de hand ligt.


33/81

20

Hoofdstuk 3MovesMovesMovesMoves


34/81

Binnenstad in beweging Moves

21

3.Moves

Door middel van cordontellingen is het bezoekersaantal van de Enschedese binnenstad bepaald en is

bekend via welke routes bezoekers de binnenstad verlaten. De cordontellingen zijn op dezelfde wijze

uitgevoerd als in voorgaande jaren. Dit betekent dat zowel op twee zaterdagen in het voorjaar (9 en 22

juni), als op twee zaterdagen in het najaar (8 en 22 september) is geteld. Zoals gebruikelijk is gekozen

voor zaterdagen die niet gevolgd worden door een koopzondag en waarop nauwelijks tot geen invloed

van bijvoorbeeld evenementen te verwachten is. In bijlage 1 is een toelichting op de aanpak, de

weersomstandigheden tijdens de teldagen en een overzicht van de tellocaties opgenomen.

In de periode 2008 - 2010 lag het aantal binnenstadsbezoekers in Enschede op zaterdag nipt boven de

60.000. Vorig jaar dook deze voor het eerst weer onder de 60.000, al was daling wel beperkt. Locatus

schreef in 2011 dat landelijk gezien bezoekersaantallen in binnensteden nog steeds afnemen, maar dat

deze daling naar hun mening wel stabiliseert. Vanuit dit perspectief is het interessant te beschouwen

of de Enschedese binnenstad zich in lijn ontwikkelt.

3.1Omvang binnenstadsbezoek zaterdag

Voorjaar minder druk dan najaarDe Enschedese binnenstad heeft op een zaterdag gemiddeld 56.000 bezoekers getrokken.Net als in

2011 zien we ook in 2012 dat voor- en najaar van elkaar verschillen qua druktebeeld. In het najaar ligt

het aantal bezoekers in de Enschedese binnenstad hoger dan in het voorjaar. Vorig jaar was het

bezoekersaantal in het najaar 22 procent hoger, dit jaar is dat 14 procent. Met name de

weersomstandigheden lijken hierin een bijdrage te hebben of wellicht deels ook samenhangend met

andere tijdsbestedingen (in voorjaar meer concurrentie). Landelijk gegevens over de ontwikkeling van

de detailhandelsomzet laten niet direct zien dat in september doorgaans de detailhandelsomzet hoger

is dan in het voorjaar.

Figuur 3.1

Aantal bezoekers aan de Enschedese binnenstad op zaterdag (2012).

52.200 52.600

59.200 60.00056.000

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

9 juni 23 juni 8 september 22 september gemiddeld


35/81


22

Ter vergelijking: Den BoschTer vergelijking: Den BoschTer vergelijking: Den BoschTer vergelijking: Den Bosch

De binnenstad van Den Bosch herbergt in totaal 550 winkels, gezamenlijk goed voor bijna 95.000 m2WVO. Op zaterdag

bezoeken 52.400 bezoekers de Bossche binnenstad. In 2008 waren dat er nog zon 66.000. Het aantal bezoekers per

week (excl. koopzondag) is ook teruggelopen van 290.000 in 2008 naar ongeveer 195.000 bezoekers in 2012.

Bron: Gemeente s-Hertogenbosch, Binnenstadsmonitor 2012

Relatief forse teruggang aantal bezoekers op zaterdag

De afgelopen tien jaar ligt het bezoekersaantal tussen de 50.000-60.000. Hierbij zijn grofweg drieperiode zichtbaar. Tussen 2001-2004 ligt het aantal binnenstadsbezoekers ongeveer rond de 55.000.

Daarna volgen drie magere jaren met bezoekersaantallen laag in de 50.000. Van 2008-2011 is het

bezoekersaantal vrij stabiel nabij de 60.000. Dit jaar springt er dan eigenlijk in negatieve zin uit met

een procentuele afname van 5 procent ten opzichte van 2011. Er lijkt daarmee sprake van een nieuwe

trendbreuk.

Figuur 3.2

Aantal bezoekers aan de Enschedese binnenstad op zaterdag (2001-2012).

57.200

54.00055.800

57.700

53.500 52.900 53.600

61.600 60.30059.200

56.000

60.600

1,7%

-5,4%

-1,8%-2,1%

-7,3%

13,1%

1,3%

-1,1%

3,4%

-5,6%

3,3%

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%abs. aantal

% ontw.

Aantal binnenstadsbezoekers per week naar schatting kleine 220.000

In 2009 zijn net als in 1997 en 2004 op doordeweekse dagen het aantal binnenstadbezoekers

geteld. In 2009 is dit gebeurd in juni (15 t/m 19 juni) en in september (7 t/m 11

september). Op basis van deze tellingen is berekend dat de zaterdag 26 procent van het wekelijkse

aantal bezoekers in de Enschedese binnenstad voor rekening neemt.


36/81


23

Wanneer we op basis van de 2009-verhouding een doorrekening maken van het aantal

binnenstadsbezoekers per winkeldag, dan is het aantal bezoekers per week te ramen op 217.700

(9 procent minder dan in 2009). Dit aantal is vergelijkbaar met 2004. Alleen was toen het

bezoekersaandeel van de zaterdag en ook de maandag wat groter.

Tabel 3.1

Aantal binnenstadsbezoekers per winkeldag (1997, 2004, 2009 en 2012*).

1997 2004 2009 Benadering 2012*

Abs. % Abs. % Abs. % Abs. %

maandag1) 24.550 10% 22.350 10% 22.250 9% 20.200 9%

dinsdag 42.150 16% 35.100 16% 38.650 16% 35.100 16%

woensdag 37.600 15% 29.050 13% 35.100 15% 31.900 15%

donderdag2) 53.600 21% 45.150 21% 48.450 20% 44.000 20%

vrijdag 34.850 14% 27.750 13% 33.600 14% 30.500 14%

zaterdag 63.650 25% 57.650 27% 61.650 26% 56.000 26%

totaal 256.400 100% 217.050 100% 239.700 100% 217.700 100%

Cijfers zijn afgerond op vijftigtallen.1) Op maandag is vanaf 13.00 uur geteld, omdat veel winkels pas vanaf 13.00 uur geopend zijn.2) Op donderdag is, in verband met de koopavond, geteld tot 21.00 uur. Voor 2004 en 2009 geldt verder dat de

donderdagochtend is geschat door het gemiddelde van de woensdag- en vrijdagochtend te nemen.* De weekcijfers voor 2012 zijn geschat op basis van de verhoudingen zoals deze zijn gemeten in 2009, toen in voor- ennajaar op alle winkeldagen binnenstadsbezoekers zijn geteld.Bron: I&O Research.

Druktebeeld dinsdagochtend en donderdagavond

In aanvulling op de reguliere zaterdagtellingen zijn dit jaar ook uitgaande bezoekers geteld op de

dinsdagochtend (warenmarkt) en de donderdagavond (koopavond). Voor de dinsdag geldt dat er is

geteld van 10.00-13.00 op 26 juni en 11 september, en voor de donderdag van 18.00-21.00 op 28 juni

en 13 september.

Het totale gemiddelde aantal bezoekers op de dinsdagochtend is 11.850 en op de koopavond is dat

bijna net zoveel, namelijk 11.820. Wanneer we dit relateren aan het geschatte aantal bezoekers op dedinsdag en donderdag dan neemt de dinsdagochtend ongeveer een derde van het totaal aantal

binnenstadsbezoekers voor rekening, en bij de donderdagavond is dit ruim een kwart. Met name voor

de dinsdagochtend kan gelden dat er in de ochtend wel meer bezoekers in de Enschedese binnenstad

zijn maar dat deze pas in de loop van de middag het centrum verlaten en daarmee niet terug te zien zijn

in de bezoekersaantallen voor de dinsdagochtend.

Anders dan bij de zaterdag is bij de dinsdag en donderdag het aantal binnenstadsbezoekers in juni

juist hoger dan in september. Het weer zal hierin een belangrijke bijdrage hebben gehad. Zo is het

aantal zonuren op de dins- en donderdag in juni fors hoger dan beide dagen in september.


37/81


24

Tabel 3.2

Gemiddeld aantal uitgaande bezoekers per telpunt dinsdagochtend en donderdagavond.

absoluut % verdeling

telpunt dinsdag donderdag dinsdag donderdag

Brammelerstraat 910 540 7,7% 4,6%

De Heurne 460 350 3,9% 3,0%

De Klomp 600 330 5,0% 2,8%

Kalanderstraat 490 330 4,2% 2,8%Korte Haaksbergerstraat 500 420 4,2% 3,6%

Korte Hengelosestraat 1.670 1.520 14,1% 12,8%

Kuipersdijk: tussen Sting en Postkantoor 1.000 900 8,5% 7,6%

Minkgaarde 390 630 3,3% 5,4%

Pijpenstraat 390 230 3,3% 2,0%

Uitgang Van Heek parkeergarage bij Klanderij 510 840 4,3% 7,1%

Uitgang Van Heek parkeergarage op Boulevard 310 720 2,6% 6,1%

van Essengaarde 280 220 2,3% 1,9%

Van Heekplein / Boulevard 1.380 1.360 11,7% 11,5%

Van Heekplein: tussen ABN AMRO en Albert Heijn 1.620 1.670 13,6% 14,1%

Van Lochemstraat 540 830 4,6% 7,0%

Van Loenshof 500 540 4,2% 4,6%

Wilhelminastraat 150 180 1,3% 1,5%

Zuidmolen 130 210 1,1% 1,7%

totaal 11.850 11.820 100% 100%

Peildata: dinsdagochtend (10-13) 26 juni en 11 september; donderdagavond (18-21) 28 juni en 13 september.

3.2Spreiding binnenstadsbezoek zaterdag

Meeste bezoekers verlaten binnenstad tweede helft van de middag

Het grootste deel van de bezoekers verlaat tussen 14.00 en 17.00 uur de Enschedese binnenstad. De

piek ligt net als eerdere jaren tussen 15.00 en 16.00 uur, wanneer gemiddeld over de 4 teldagen

bekeken 18 procent van de bezoekers vertrekt uit het centrum. Wel zien we enig verschil tussen voor-

en najaar. Voor beide teldagen in het voorjaar geldt dat tot 13.00 meer vertrekkende bezoekers zijngeteld dan op de teldagen in het najaar. Dit duidt er op dat s middags minder druk is (geweest) in de

Enschedese binnenstad, wat ook aansluit bij het lagere totaalaantal bezoekers op de zaterdagen in het

voorjaar. Het meest uiteen lopen 9 juni en 22 september. Voor beide dagen geldt dat er geen sprake

was van uitzonderlijke weersomstandigheden.


38/81


25

Figuur 3.3

Totaal aandeel centrumverlaters per uur op zaterdag (2012).

0%

5%

0%

15%

0%

25%

10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 15-16 16-17 17-18

9-jun 23-jun 8-sep 22-sep gemiddeld

In de afgelopen jaren is het spreidingsbeeld voor wat betreft het centrum verlaten vrij weinig

veranderd. Het aantal vertrekkende binnenstadsbezoekers is het hoogst op het tweede deel van de

middag, richting sluitingstijd. Vergeleken met eerdere jaren is het aandeel bezoekers dat tussen 15.00en 17.00 de Enschedese binnenstad verlaat een aantal procentpunten lager.

Figuur 3.4

Totaal gemiddeld aandeel centrumverlaters per uur op zaterdag (2005-2012).

25% 30% 45%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

10-13 uur 13-15 uur 15-17 uur


39/81


26

Meest bezoekers verlaten binnenstad via het Van Heekplein

Dat het Van Heekplein en omgeving veel binnenstadsbezoekers trekt, blijkt ook uit de locaties waar

bezoekers het centrum verlaten. Met uitzondering van de Korte Hengelosestraat grenzen alle drukke

binnenstadsuitgangen aan het Van Heekplein. Overigens geldt dat het bij de drukke punten het aandeel

centrumverlaters per jaar wat meer lijkt te fluctueren dan bij de minder drukke punten. De minder

drukke punten maken minder (vaak) deel uit van de looproutes van bezoekers, terwijl bij de drukke

punten de keuze voor een uitgang mogelijk meer grillig is, afhankelijk van hoe het het beste uitkomt.

Het toegenomen gewicht van het telpunt Van Heekplein, tussen Abn Amro en Albert Heijn kan medesamenhangen met het grotere aandeel Duitse bezoekers in de Enschedese binnenstad (zie hoofdstuk

5); zij kiezen er mogelijk vaker voor om hier de binnenstad te verlaten.

Figuur 3.5

Gemiddeld aandeel centrumverlaters per telpunt op zaterdagen (2005-2012).

0% 4% 8% 12% 16%

van Essengaarde

Wilhelminastraat

Pijpenstraat

Korte Haaksbergerstraat

Brammelerstraat

Zuidmolen

Minkgaarde

De Heurne

De Klomp

Van Loenshof

Van Lochemstraat

Kalanderstraat

Uitgang Van Heek parkeergarage op Boulevard

Kuipersdijk: tussen Sting en Postkantoor

Uitgang Van Heek parkeergarage bij Klanderij

Van Heekplein / Boulevard


Van Heekplein: tussen ABN AMRO en Albert Heijn

2012

2011

2010

2005


40/81


27

3.3Conclusie

De laatste jaren lag het aantal binnenstadsbezoekers op zaterdag in Enschede op een vrijwel constant

niveau van rond de 60.000. Ondanks de matige economische ontwikkeling en teruglopende

detailhandelsbestedingen had de Enschedese binnenstad nog niet te maken met afnemende

bezoekersaantallen. De cijfers voor 2012 laten helaas ander beeld zien, namelijk een daling van het

aantal bezoekers in de Enschedese binnenstad. Met 56.000 bezoekers op zaterdag is het aantal 5

procent lager dan in 2011.

Vergeleken met vorig jaar verlaten meer bezoekers de binnenstad nabij het Van Heekplein. Hoewel er

geen passantentellingen zijn uitgevoerd, lijkt er daarmee (weer) sprake te zijn van een sterkere

dominantie van het Van Heekplein en omgeving. Overigens is het landelijke beeld ook dat consumenten

zich steeds meer richten op A1-winkelgebieden. Consumenten moeten nog meer verleid worden ook

aanloop- en verbindingsstraten te bezoeken. Dit kan door een sterke en interessante mix van

zelfstandige winkeliers (DTZ spreekt hierbij over zogenaamde knuffelstraten) maar ook door vestiging

van sterke (inter-)nationale winkelketens. De opening van Zara en Nouverture (in de oude Schouwburg)

zullen niet alleen van invloed zijn op de passantenstromen maar kunnen per saldo ook een positieve

impuls geven aan de concurrentiepositie van de Enschedese binnenstad.


41/81

28

Hoofdstuk 4Experience bezoekersExperience bezoekersExperience bezoekersExperience bezoekers


42/81

Binnenstad in beweging Experience bezoekers

29

4.Experience bezoekers

4.1Inleiding

Dit hoofdstuk heeft de resultaten van de bezoekersenqutes die zijn afgenomen in de Enschedese

binnenstad tot onderwerp. Op de verschillende dagen van de week, met uitzondering van de zondag,

zijn bezoekers genquteerd door medewerkers van I&O Research. Bezoekers hebben vragen

beantwoord over onderwerpen als bezoekmotief, bezoekfrequentie, combinatiebezoek en de

waardering voor verschillende voorzieningen in de binnenstad. De resultaten worden toegelicht met

uitsplitsingen naar bezoekerskenmerken als herkomst, leeftijd en geslacht waar dat relevant is.

In totaal hebben 555 bezoekers meegewerkt aan de enqute. Hieruit zijn de binnenstadbezoekers

geselecteerd die hebben aangegeven in de binnenstad te zijn om te winkelen, om inkopen te doen, voor

toeristisch bezoek of voor een bezoek aan de warenmarkt. Bezoekers die bijvoorbeeld in de binnenstad

waren voor werk of wonen, of onderweg waren naar elders (in totaal 20 bezoekers) hebben niet de

gehele vragenlijst doorlopen. De resultaten in dit hoofdstuk hebben zodoende betrekking op 535

bezoekers die voor recreatief bezoek in de Enschedese binnenstad waren.

4.2Herkomst en bezoekreden

Na periode van toenemende doelgerichtheid weer sterker recreatieve orintatie

In 2012 is een bezoek aan de binnenstad voor de helft van de bezoekers doelgericht. Zij zijn voor een

specifiek product of een specifieke winkel naar de binnenstad gekomen. In 2011 bedroeg dit aandeel

doelgerichte bezoekers 60 procent, een wat groter percentage dan in de twee voorafgaande jaren

(2009: 52 procent; 2010 55 procent). Bezoekers zijn minder exclusief in hun koopgedrag en geven

vaker aan zowel doelgericht als recreatief naar de binnenstad.

Figuur 4.1

Bent u doelgericht naar de Enschedese binnenstad gekomen of bent u hier vooral om gezellig rond te

lopen en eventueel wat te kopen?

55%

60%

50%

31%

26%

26%

14%

14%

24%

0% 25% 50% 75% 100%

2010

2011

2012

doelgericht naar binnenstad vooral rondkijken beide


43/81


30

Naarmate bezoekers vaker in de binnenstad komen, doen ze dit vaker doelgericht. Bezoekers die doorgaans nooit in het

centrum van Enschede komen, zijn er vooral om rond te kijken. Bezoekers brengen dinsdag het vaakst een doelgericht

bezoek aan de stad (54 procent), wat mogelijk samenhangt met de dinsdagmarkt, Op zaterdag kijkt men meer rond

(32 procent). Bezoekers van 65 tot 74 jaar bezoeken de stad het vaakst om rond te kijken (35 procent), bezoekers van 30

tot 39 jaar doen dit minder en komen vooral doelgericht (65 procent). Ouderen lijken zo meer de rol van recreatieve

binnenstadsbezoeker over te nemen.

Nabijheid is belangrijk bezoekmotief

Veel bezoekers geven aan in Enschede te winkelen of aankopen te doen, omdat het centrum dichtbij is

(47 procent) of vanwege de aanwezigheid van bepaalde winkels (20 procent). Het aandeel bezoekers

dat in Enschede winkelt vanwege de nabijheid, neemt al enkele jaren behoorlijk toe. Ook het

percentage dat vanwege de aanwezigheid van bepaalde winkels naar Enschede komt neemt flink toe. In

2010 gaf nog slechts zes procent aan voor bepaalde winkels naar Enschede te komen. De mate waarin

gekozen wordt voor dichtbij kan er op duiden dat een deel van de bezoekers geen echte inhoudelijke

reden heeft om voor de Enschedese binnenstad te kiezen. Daarnaast duidt dit op het belang van een

goed bereikbare binnenstad, aangezien nabijheid ook een perceptie van de bezoeker is (men is er

snel).

Bezoekers geven verder aan naar Enschede te zijn gekomen vanwege de gezelligheid/sfeer (17 procent)

of omdat men altijd in Enschede winkelt (15 procent). De warenmarkt is voor 17 procent van de

bezoekers reden om een bezoek te brengen aan de binnenstad. Gelet op alleen de bezoekers op

marktdagen (dinsdag en zaterdag), bedragen deze aandelen respectievelijk 31 procent (dinsdag) en

37 procent (zaterdag). Dit is een toename ten opzichte van vorig jaar (respectievelijk 22 procent en 32

procent).

Evenementen/activiteiten en reclame/aanbiedingen van winkels zijn - net als eerdere jaren - in zeer

beperkte mate een bezoekreden. Ook ervaringen van familie of vrienden worden weinig genoemd als

redenen om naar Enschede te komen om te winkelen.


44/81


31

Figuur 4.2

Waarom bent u vandaag juist in Enschede gaan winkelen of inkopen doen?

15%

0%

3%

6%

10%

19%

13%

11%

12%

38%

15%

1%

1%

2%

2%

5%

10%

15%

17%

17%

20%

47%

1%

1%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

anders

weet niet/geen antwoord

evenementen/activiteiten

ervaringen van familie/vrienden

reclame/aanbiedingen van specifieke winkels

mooi weer

bepaalde producten

altijd in Enschede

gezelligheid/sfeer

markt

bepaalde winkels

dichtbij

20122011

NB: meerdere antwoorden mogelijk, waardoor totaal meer dan 100% is.

4.3Bezoekgedrag

Van Heekplein is meest genoemde aankoopplaats

Aan de bezoekers is gevraagd in welke winkelstraten of -passages zij hebben gewinkeld of nog van plan

zijn te gaan winkelen. Het Van Heekplein wordt door de meeste bezoekers (77 procent) genoemd als

aankooplocatie. Dit aandeel is al enkele jaren licht aan het stijgen; in 2009 was dit nog 70 procent.

Hierna volgen de Klanderij (54 procent) en de Kalanderstraat (41 procent). Voor de Klanderij is dit eenflinke toename. De groei van de Kalanderstraat is gestagneerd.

Veel andere winkelgebieden laten ook een (lichte) groei van bezoekers zien die deze noemen. Zo is het

aandeel bezoekers op het Van Heekplein richting de Zuidmolen, het Van Loenshof en de

Haverstraatpassage ook toegenomen. Bezoekers hebben vergeleken met 2011 meer verschillende

winkellocaties in de Enschedese binnenstad opgegeven. Voor een goede bezoekersdoorbloeding van

de binnenstad is dit een positieve ontwikkeling.


45/81


32

Figuur 4.3

In welke winkelstraat of -passage heeft u vandaag gewinkeld of inkopen gedaan of bent u nog van plan

te doen?

18%

24%

23%

22%

30%

45%

74%

12%

16%

16%

22%

42%

47%

76%

12%

5%

7%

19%

20%

27%

41%

54%

77%

0% 25% 50% 75% 100%

anders

Zuiderhagen


Van Heekplein ri. Zuidmolen

Van Loenshof

Haverstraatpassage

Kalanderstraat

De Klanderij

Van Heekplein

2012

2011

2010

Het Van Heekplein en de Klanderij zijn de meest genoemde winkelgebieden (77 en 54 procent). Dit geldt nog sterker voor

bezoekers die naar de binnenstad zijn gekomen om rond te kijken. Het Van Heekplein wordt bezocht door 80 procent van

de bezoekers die zijn gekomen om rond te kijken, tegenover 69 procent van de bezoekers die doelgericht naar de stad zijn

gekomen. Voor De Klanderij is dit verschil groter: 59 procent indien het bezoek vooral gericht is op rondkijken, tegenover

42 procent wanneer het gaat om doelgericht bezoek.

Aandeel frequente bezoekers neemt af

Ruim 40 procent van de bezoekers komt minstens n keer per week in de binnenstad (41 procent). Dit

aandeel is opnieuw wat afgenomen ten opzichte van voorgaande jaren. Het aandeel bezoekers dat

1 keer per maand of minder naar de Enschedese binnenstad gaat, is groter dan in 2011.


46/81


33

Figuur 4.4

Hoe vaak winkelt u/doet u inkopen in de binnenstad van Enschede?

2%

24%

13%

13%

23%

19%

5%

5%

20%

17%

15%

22%

16%

6%

4%

21%

19%

14%

20%

16%

5%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

(doorgaans) nooit

< 1 keer per maand

1 keer per maand

1 keer per 2 weken

1 keer per week

enkele malen per week

dagelijks

2012

2011

2010

Bezoekers van 65 tot 74 jaar (25 procent) geven het vaakst aan de binnenstad meerdere malen per week te bezoeken. Tien

procent winkelt zelfs dagelijks in de binnenstad. In eerdere jaren was de bezoekfrequentie onder vrouwen veel hoger dan

onder mannen. In 2012 meten we daarentegen nauwelijks nog verschil: 42 procent van de vrouwelijke

binnenstadsbezoekers gaat tenminste een keer per week om te winkelen of inkopen te doen naar de stad. Onder de

mannen bedraagt dit aandeel 40 procent. Wel gaan vrouwen nog vaker dagelijks winkelen dan mannen: (respectievelijk

7 procent om 2 procent).

Figuur 4.5 geeft de bezoekfrequentie van de Enschedese binnenstad weer voor Enschedese bezoekers.

Bezoekers die dichtbij of in de binnenstad wonen, brengen vaker minimaal wekelijks een bezoek aan

het centrum, dan bezoekers die verder van de binnenstad af wonen.


47/81


34

Figuur 4.5

Bezoekfrequentie Enschedese binnenstad, bezoekers afkomstig uit Enschede (2012).

NB: o.b.v. 4-cijferige postcodegebieden.

Gemiddelde bezoekduur stabiel

Bezoekers zijn gevraagd naar hun aankomst- en (geschatte) vertrektijd. Op basis hiervan is de

gemiddelde bezoekduur van bezoekers berekend. Gemiddeld komt de verblijfsduur uit op 2 uur en 35

minuten. Dit is 5 minuten langer dan vorig jaar. In 2009 bedroeg de gemiddelde bezoekduur 2 uur en

57 minuten, maar dat jaar onderscheidde zich ook ten opzichte van de jaren daarvoor met een

bovengemiddeld lange bezoekduur.

Het aandeel bezoekers dat maximaal 2 uur in de binnenstad verblijft, bedraagt 48 procent. Vorig jaar

bracht 52 procent een kort bezoek (maximaal 2 uur) aan Enschede. Ruim een kwart van de bezoekers

verbleef langer dan 3 uur in de binnenstad. Ten opzichte van vorig jaar is vooral het aantal bezoeker

dat tussen de twee en drie uur blijft fors toegenomen. Dit sluit aan bij de afname van het aandeel

doelgerichte bezoekers en de geleidelijke afname van het aandeel hoogfrequente bezoekers.


48/81


35

Figuur 4.6

Bezoekduur Enschedese binnenstad.

28%

19%

31%

23%

28%

20%

27%

25%

26%

26%

30%

18%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

langer dan 3 uur

2 t/m 3 uur

1 t/m 2 uur

t/m 1 uur

2012

2011

2010

De bezoekfrequentie is van invloed op de gemiddelde verblijfsduur. In het algemeen geldt dat, hoe lager de

bezoekfrequentie, hoe hoger de gemiddelde verblijfsduur. Bezoekers die enkele keren per week de binnenstad bezoeken,

spenderen gemiddeld 1 uur en 45 minuten. De gemiddelde bezoekduur van bezoekers die bijna nooit naar de binnenstad

komt, bedraagt bijna vier uur. Mannen verblijven gemiddeld korter in de binnenstad dan vrouwen.

Gemiddelde detailhandelsbestedingen in 2012 op het niveau van piekjaar 2009

Aan de bezoekers is gevraagd hoeveel zij besteed hebben aan aankopen in winkels voor dagelijkse

artikelen, winkels voor kleding en schoenen en overige winkels.

Ruim een derde van de bezoekers (38 procent) heeft geld uitgegeven in een winkel met dagelijkse

artikelen. Dit aandeel is vergelijkbaar met dat in 2011 (37 procent). Het gemiddeld bestede bedrag in

deze winkels bedraagt naar eigen zeggen 24, wat iets lager is dan vorig jaar.

In winkels voor kleding en schoenen heeft ruim de helft (59 procent) van de bezoekers bestedingengedaan. Dit is een opvallende toename ten opzichte van 2011, aangezien het aandeel besteders toen

48 procent was. Wel waren de gemiddelde bestedingen in het modische segment in 2011 iets hoger

(2011 81; 2012 78).

Het aandeel besteders in overige winkels tenslotte, bedraagt 41 procent. Dit percentage is

vergelijkbaar met dat in de voorgaande jaren. Zij besteden gemiddeld 37 in deze winkels, een fractie

minder dan vorig jaar.


49/81


36

Figuur 4.7

Gemiddelde bestedingen door besteders in winkels (dagelijks, kleding/schoenen , overig) en

gemiddelde bestedingen door bezoekers (2003-2011).

0

25

50

75

100

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

dagelijkse artikelen overige winkels kleding en schoenen gemiddeld

Wanneer de bestedingen in de drie branches bij elkaar opgeteld worden, bedraagt de gemiddelde

totale besteding per bezoeker van de binnenstad (die er komt om te winkelen of voor markt- of

toeristisch bezoek) 70; exclusief niet-besteders is de totale gemiddelde uitgave in de binnenstad

85. Hoewel de gemiddelde bestedingen in de drie voorgelegde branchegroepen licht zijn afgenomen

vergeleken met 2011, zijn de gemiddelde totale bestedingen wel gestegen en zijn deze hoger dan

voorgaande jaren, ook dan 2009. Dit wordt verklaard door de groei van het aandeel besteders in het

modische segment.

Marktorintatie licht afgenomen, gemiddelde bestedingen stijgen welGelet op enkel de bezoekers op n van de marktdagen, heeft 66 procent de warenmarkt bezocht (of is

van plan de markt te gaan bezoeken). Dit is 2 procentpunt minder dan in 2011. In 2010 bezocht meer

dan driekwart (77 procent) de warenmarkt.

Een ruime meerderheid van de marktbezoekers heeft ook geld uitgegeven op de markt. Het gemiddelde

bestede bedrag is 22. Vorig jaar besteedden de marktbezoekers gemiddeld 19.


50/81


37

Figuur 4.8

Aandeel marktbezoekers en gemiddelde bestedingen (2010-2012).

16,1

18,0

21,8

-

5

10

15

20

25

2010 2011 2012

0%

20%

40%

60%

80%

100%

gemiddelde besteding aandeel warenmarktbezoekers

Horecaorintatie licht toegenomen, gemiddelde bestedingen dalen welRuim tweevijfde van de bezoekers (41 procent) brengt, naast een bezoek aan de detailhandel, ook een

bezoek aan horecavoorzieningen in de binnenstad. In 2011 was dit nog 36 procent. De gemiddelde

bestedingen zijn wel wat afgenomen en komen uit op 16.

Figuur 4.9

Aandeel horecabezoekers en gemiddelde bestedingen (2007-2012).

16,7 17,2 16,1

12,6

16,7 16,1

-

5

10

15

20

2007 2008 2009 2010 2011 2012

35%

37%

39%

41%

43%

45%

gemiddelde besteding aandeel horecabezoekers


51/81


38

Combinatiebezoek met culturele voorzieningen erg beperkt

Combinatiebezoek met bijvoorbeeld Concordia Cinema, het Muziekkwartier of Kunstkwartier Roombeek

komt weinig voor. Vrijwel alle respondenten (98 procent) hebben, net als vorig jaar, gn bestedingen

in de culturele sector gedaan.

4.4Vervoer en parkeren

Auto en fiets zijn meest gebruikte vervoermiddelen

De auto en de fiets zijn het meest gebruikte vervoermiddel om naar de binnenstad van Enschede te

komen. Ten opzichte van 2011 heeft de fiets de auto vervangen als meest gebruikt vervoermiddel.

Hoewel met 36 procent het aandeel wat met de fiets naar de stad komt stabiel blijft, is er een sterke

afname van het aandeel wat met de auto naar de binnenstad gaat. In 2011 was dit nog bijna veertig

procent, nu is dat n op de drie. De bus heeft het afgelopen jaar aan populariteit gewonnen; negen

procent gebruikt de bus om naar de stad te gaan. In 2011 was dit nog zeven procent. Mogelijk dat de

discussie over en media-aandacht voor de parkeertarieven de vervoermiddelkeuze heeft benvloed.

Figuur 4.10

Met welk vervoermiddel bent u naar de binnenstad van Enschede gekomen?

2%

8%

14%

8%

35%

33%

2%

8%

9%

7%

38%

37%

4%

9%

9%

9%

33%

36%

0% 10% 20% 30% 40%

overig

trein

te voet

bus

auto

fiets

2012

2011

2010

Bezoekers van buiten Enschede komen het vaakst met de auto (68 procent), terwijl Enscheders het

vaakst de fiets pakken (55 procent). Onder Enscheders maakt vijftien procent gebruik van de auto om

naar de stad te komen. De mate waarmee Enschedese bezoekers met de auto naar de binnenstad komen

varieert. Bezoekers uit zuidoostelijk deel van Enschede geven minder vaak de auto als vervoermiddel

op dan binnenstadsbezoekers uit bijvoorbeeld het westelijk deel (figuur 4.11).


52/81


39

Figuur 4.11

Vervoermiddelkeuze naar Enschedese binnenstad, bezoekers afkomstig uit Enschede (2012).

NB: o.b.v. 4-cijferige postcodegebieden; categorie overig bevat o.a. te voet, bus, bromfiets/scooter, scootmobiel.

Meeste bezoekers parkeren de auto in een parkeergarage

Bezoekers die met de auto komen, parkeren deze het vaakst in n van de parkeergarages (70 procent).

Dit aandeel is gestegen ten opzichte van voorgaande jaren. Na de parkeergarages worden de gratis

parkeerplaatsen en de parkeerautomaat het meest gebruikt: elf procent van de bezoekers parkeert de

auto op een gratis parkeerplek f op een locatie waar via een parkeermeter betaald kan worden. Vijf

procent parkeert op een terrein met slagboom. Particuliere terreinen word

Enschede Binnenstadsmonitor 2013

Documents

Transcript of Enschede Binnenstadsmonitor 2013