ELEMEN

2

TAJUK:

KEGIATAN EKONOMI

TRADISIONAL DI

MALAYSIA

(BATIK)

SENARAI KANDUNGAN:

PERKARA: MUKA SURAT:

1. Tajuk Kajian

2. Senarai Kandungan

3. Penghargaan

4. Objektif Kajian

5. Kaedah Kajian

6. Hasil Kajian

7. Rumusan

8. Lampiran

9. Rujukan

PENGHARGAAN:

Saya, Chai Jia-Yi dari tingkatan 3A4 ingin mengucapkan ribuan terima kasih

kepada individu-individu berikut yang telah membantu saya dalam projek ini.

Antara ialah Pengetua SMJK Katholik, Petaling Jaya, iaitu Encik Ong Boon

Puah kerana membenarkan saya melaksanakan kerja kursus ini.

Seterusnya, kepada guru Sejarah saya, Encik Abdul Manap kerana banyak

memberi panduan dan bimbingan kepada saya dalam pelaksanaan kerja kursus ini.

Saya juga ingin mengucapkan terima kasih kepada kedua-dua ibu bapa saya,

iaitu Chan Foong Ming dan Chai Tze Kian kerana banyak memberi sokongan kepada

saya untuk menjayakan projek ini. Mereka bukan sahaja memberi sokongan moral

kepada saya, malah juga sudi menyediakan bahan-bahan yang diperlukan untuk kerja

kursus ini.

Tidak lupa juga ucapan terima kasih kepada ahli kumpulan saya , iaitu Chye

Fang Zheng, Chan Kin Leigh, Phang Yi Qian, Low Shu Yeng, Lee Yoong Zen, Wong

Ke Xin dan Lee Jian Quan yang banyak memberi tunjuk ajar dan nasihat kepada saya

untuk menyempurnakan kerja kursus ini. Tanpa bantuan mereka, tidak mungkin dapat

saya menghasilkan projek ini.

OBJEKTIF KAJIAN:

Kajian saya terhadap kegiatan ekonomi tradisional di Malaysia telah merangkumi

objektif-objektif berikut:

Melalui projek ini, saya dapat mengkaji dan meneliti latar belakang kegiatan

pengusahaan batik di Malaysia. Saya juga mendapat pengetahuan tentang pengaruh

kepada masyarakat dan prospek masa depan perusahaan batik di Malaysia.

Selain itu, dengan melaksanakan projek ini, saya dapat menentukan faedah

kegiatan perusahaan batik di negara kita. Biarpun dari segi ekonomi dan sosial,

kegiatan tersebut sebenarnya amat penting dalam kalangan masyarakat.

Seterusnya, saya dapat menambah pengalaman dalam mencari sumber-sumber

sejarah yang sahih. Hal ini dapat membantu saya membuat satu kajian ilmiah dengan

prosedur yang jelas, tepat dan efisien.

Seterusnya, kegiatan ekonomi tradisional yang diusahankan oleh masyarakat

pengusaha batik dapat memupuk semangat nasionalisme saya. Dalam pelaksanaan

projek ini, saya telah dijadikan seorang yang lebih berpatriotik dan berbangga

terhadap tanah air.

KAEDAH KAJIAN:

Dalam usaha saya menjalankan kerja kursus ini, saya telah menggunakan beberapa

kaedah kajian seperti yang tersebut:

Internet

Saya telah melayari laman web www.wikipedia.org untuk mendapat

maklumat yang lebih lanjut tentang perusahaan batik di Malaysia.

Orang Sumber

Di Kompleks Kraf Kuala Lumpur, saya telah menemu bual pengusaha batik,

Puan Hafsahlinda Abu Bakar tentang penghasilan batik.

Melawat Ke Tempat Kajian

Saya telah melawati gerai batik Puan Hafsahlinda yang terletak di Kompleks

Kraf Kuala Lumpur untuk mengumpulkan maklumat yang lebih lanjut tentang

perusahaan batik di negara kita.

Buku Ilmiah

Saya telah merujuk kepada buku teks Pendidikan Seni Visual Tingkatan Tiga

untuk mendapat tahu lebih banyak tentang penghasilan batik.

HASIL KAJIAN:

1. MAKLUMAT ASAS:

Kegiatan ekonomi tradisional yang saya kaji ialah perusahaan batik

yang dijalankan oleh Puan Hafsahlinda Abu Bakar. Batik merujuk kepada kain

yang mempunyai corak yang terang dan menarik. Antara jenis batik

termasuklah batik tulis, batik skrin, batik celup, dan batik terap. Teknik

membuat batik telah wujud melebihi seribu tahun dan kemungkinannya

berasal dari Mesir kuno atau Sumeria. Kegiatan menghasilkan batik terdapat

di banyak negara di Asia. Contohnya, di Bangladesh, India, Indonesia, Iran,

Malaysia, Sri Lanka dan Thailand. Batik telah memainkan peranan yang

penting dalam budaya dan tradisi Melayu.

Batik merupakan satu bidang kraftangan yang unggul di Malaysia.

Batik mula diperkenalkan di negara kita khususnya di negeri Kelantan sejak

tahun 1910 lagi. Batik berasal dari Indonesia dan terbit dari perkataan Jawa

'tik' yang bermaksud menitik atau menulis titik-titik. Perkataan batik merujuk

kepada proses menghasilkan kain dengan menggunakan teknik terapan lilin

bagi menghasilkan reka corak yang kemudian dicelup dengan pelbagai warna

yang menarik. Ambatik pula bermaksud melukis, menulis, mewarna atau

menitik. Pada masa dahulu, ubi kentang digunakan sebagai alat pengecap

tetapi kini kain batik telah diusahakan dengan menggunakan alat-alat moden.

Di negeri Kelantan dan Terengganu, terdapat banyak kilang batik.

Puan Hafsalinda mulai mengusahakan batik pada tahun 2003. Beliau

belajar teknik penghasilan batik daripada ibu beliau yang mahir dalam bidang

tersebut. Pada mulanya, Puan Hafsalinda menjalankan kegiatan menghasilkan

batik kerana berminat dan batik merupakan suatu kegemarannya. Lama-

kelamaan, Puan Hafsalinda mengusahakan batik sebagai satu pekerjaan yang

tetap untuk menyokong keluraganya. Kini, beliau mempunyai banyak

pelanggan yang mengunjungi gerainya.

Lokasi yang saya melawati ialah Komples Kraf Kuala Lumpur yang

terletak di Seksyen 63, Jalan Conlay, 50450 Kuala Lumpur. Kompleks Kraf

Kuala Lumpur dikenali sebagai pusat kraf setempat yang merupakan destinasi

pelancongan tempatan dan antarabangsa. Di sini, pelancong-pelancong dapat

mempelajari keunikan dan kecantikan kraftangan tempatan yang bernilai

estetika tersendiri. Kompleks Kraf Kuala Lumpur menjadi aspirasi aktiviti kraf

negara yang meliputi pemasaran, pendidikan dan pembudayaan serta dipenuhi

dengan pelbagai aktiviti kraf yang beridentiti Malaysia.

Individu yang menjalankan perusahaaan batik di Kompleks Kraf Kuala

Lumpur ialah Puan Hafsahlinda Abu Bakar. Beliau menjalankan perusahaan

batik dengan seorang individu yang bernama Puan Siwok Harun. Mereka

bersama-sama menjalankan perusahaan batik di gerai yang dimilik Puan

Hafsahlinda di Tingkat Satu, Kompleks Kraf Kuala Lumpur.

Lokasi Kompleks Kraf Kuala Lumpur.

2. LATAR BELAKANG

Tujuan Puan Hafsahlinda menjalankan perusahaan batik adalah kerana

kegiatan ini merupakan punca pendapatan utama keluarga beliau. Gerai batik

Puan Hafsahlinda dapat menarik pelbagai pelancong asing kerana terletak di

Kompleks Kraftangan Kuala Lumpur yang merupakan satu tarikan pelancong.

Selain itu, Puan Hafsahlinda juga mengusahakan batik untuk mengekalkalkan

budaya dan warisan tradisi nenek moyang. Beliau juga ingin tradisi Melayu

yang istimewa ini dikenali oleh orang ramai.

Proses menghasilkan batik lukis adalah mudah. Pertamanya, kain

dibersih dan dikeringkan lalu ditegangkan pada pemidang kayu. Setelah kain

ditegangkan, motif dan corak dilakarkan dengan pensel di atas permukaan

kain. Bahan campuran lilin dipanaskan sehingga cair. Canting digunakan

untuk mengisi lilin cair dan melakarkan corak pada kain manakala berus

digunakan untuk untuk menyapu warna mengikut gubahan warna. Setelah kain

yang telah siap diwarnakan dibiarkan kering, kain direndam atau disapu

dengan sodium silikat selama 8 – 12 jam untuk mematikan warna.

Selanjutnya, kain direbus dalam campuran air dan debu soda. Akhir sekali,

kain dicuci, dibilas kemudian dijemur di tempat redup atau digosok sehingga

kering.

Peralatan moden seperti canting, lilin, kain putih atau fabrik yang

sesuai, bahan pewarna, pemidang, berus, dan periuk digunakan oleh Pn.

Hafsahlinda dalam proses penghasilan batik.

Banyak produk yang boleh dihasilkan daripada batik. Antaranya

terdapat kemeja, kain, baju kurung, lukisan, beg dan sebagainya.

Puan Hafsahlinda sedang melilin batik dengan canting.

Campuran damar dan lilin yang digunakan untuk melilin kain batik

3. SUMBANGAN KEPADA KELUARGA ATAU MASYARAKAT

Puan Hafsalinda mengusahakan batik sebagai pekerjaan beliau yang

tetap kerana pekerjaan ini dapat menambah pendapatan keluarga beliau untuk

Puan Hafsalinda mendapat pendapatan kasar sebanyak RM3000 hingga

RM5000 sebulan dengan menjual produk yang dihasilkan daripada batik.

Puan Hafsalinda telah mempelajari teknik membuat batik daripada ibu

beliau yang mahir menghasil batik. Beliau ingin untuk mengekalkalkan

budaya dan warisan tradisi nenek moyang beliau. Oleh sebab itu, beliau telah

mengusahakan batik selama 10 tahun.

Puan Hafsahlinda mendapat pelanggan yang terdiri daripada

masyarakat setempat dan pelancong-pelancong asing. Mereka akan membuat

tempahan atau memberikan gambar dan corak kepada beliau untuk dijadikan

batik. Gerai Puan Hafsahlinda yang terletak di dalam Kompleks Kraf Kuala

Lumpur yang merupakan destinasi pelancongan terkenal dapat menarik

perhatian ramai pelancong asing. Pelancong dapat membeli hasil batik serta

menghasilkan batik rekaan sendiri. Hasil batik beliau juga sering dibeli oleh

pelancong asing sebagai buah tangan.

Hasil Batik yang dijual di gerai Puan Hafsahlinda

4. Prospek:

Cabaran utama yang sering dihadapi oleh Puan Hafsahlinda dalam

perusahaan batik ialah cuaca. Masa penghasilan batik yang terbaik adalah

pada waktu cuaca panas kerana cuaca yang sejuk dan lembap akan

menyebabkan warna batik pudar dan terjejas kualitinya. Selain itu, Puan

Hafsahlinda harus sentiasa memikirkan pelbagai kaedah untuk memasarkan

hasilan batiknya untuk memikat perhatian pelanggan dan pelancong.

Puan Hafsahlinda dapat menerima pinjaman wang yang selamat sama

ada dari pihak swasta atau kerajaan, contohnya SME yang memberikan

sumbangan wang kepada pengurus perniagaan kecil. Hal ini demikian kerana

pekerjaan beliau merupakan kegiatan ekonomi tradisional yang berperanan

mengekalkan warisan tradisi Melayu dan mengekalkan identiti negara. Di

samping itu, Puan Hafsahlinda juga berpeluang untuk mempamerkan hasil

karya batiknya di pelbagai pameran dan pesta mengenai kraftangan.

Penghasilan batik telah diterima oleh masyarakat secara umum.

Sebagai contoh, semua kakitangan awam di Malaysia dikehendaki memakai

pakaian batik pada setiap hari Khamis. Batik juga dipakai dalam majlis-majlis

formal dan majlis keramaian. Selain dibuat pakaian, batik juga digunakan

sebagai hiasan seperti sarung kusyen, alas meja, tudung kepala, alas televisyen

yang banyak digunakan oleh masyarakat.

Puan Hafsahlinda berharap agar semua pihak dapat memberi sokongan

untuk agar batik dapat dikenali pada peringkat antarabangsa. Di samping itu,

beliau juga berharap agar anak-anak perempuan beliau dapat meneruskan

kerjayanya dalam bidang perusahaan batik agar tradisi yang melambangkan

identiti Melayu dapat diwarisi secara turn-temurun.

RUMUSAN:

Kajian yang dilakukan selama kira-kira 2 bulan ini memberikan saya pelbagai

pengalaman baru dan bermanfaat. Dalam proses penghasilan kerja kursus ini, saya

telah mempelajari tatacara bagi mendapatkan bahan dan maklumat untuk keperluan

kerja kursus ini. Saya juga mempelajari cara menganalisis maklumat dalam

pelaksanaan projek ini.

Melalui kajian ini, saya menyedari bahawa kita haruslah berbangga sebagai

rakyat Malaysia dan berasa bersyukur. Malaysia ialah sebuah negara yang berbilang

kaum. Oleh sebab itu, Malaysia merupakan sebuah negara yang kaya dengan budaya

dan tradisi yang unik dan menarik.

Melalui pemerhatian secara tidak langsung, salah satu faktor yang membawa

kepada kemajuan pesat ekonomi negara kita dalam pelbagai bidang adalah natijah

daripada kepimpinan negara yang mengambil berat terhadap nasib dan masa depan

bidang kraftangan di negara ini. Kegiatan ekonomi tradisional dapat memberi

sumbangan kepada negara kita.

Tuntasnya, kajian kerja kursus ini telah menyedarkan saya tentang pentingnya

sifat bertanggungjawab, tabah, cekal dan prihatin. Hanya dengan mengamalkan nilai-

nilai ini, dapat saya melaksanakan kerja kursus ini dengan sempurna. Pada masa yang

sama, saya sedar bahawa banyak kegiatan, walaupun dijalankan secara kecil-kecilan,

sebenarnya mampu menyumbang kepada kemajuan negara.

LAMPIRAN

Risalah Kompleks Kraf Tangan Kuala Lumpur

Saya mewarnakan batik bersama seorang rakan

Proses mengeringkan kain batik dengan menggunakan pengering.

Corak dan motif batik

Produk Hasil Batik yang dijual di gerai Puan Hafsahlinda

Corak dan motif Batik

RUJUKAN:

1. Internet:

- https://ms.wikipedia.org/wiki/Batik

2. Melawat Tempat Kajian:

- Kompleks Kraf Kuala Lumpur, Seksyen 63, Jalan Conlay, 50450 Kuala

Lumpur.

3. Orang Sumber:

- Puan Hafsahlinda Abu Bakar, 30 tahun, KM26, Jalan Kluang, 86400 Parit

Raja, Johor.

4. Buku Ilmiah:

- Mazlan Othman, Rahmat Salihon dan Ruzitah Tapah, 2007. Pendidikan

Seni Visual KBSM Tingkatan 3. Shah Alam: Oxford Fajar.