Elektronik Atıklar

Elektronik Atık Nedir?Elektronik Atık veya dünya genelindeki kullanımıyla E-Atık genel olarak çalışmak için elektriğe ihtiyaç duyan her türlü cihazı kapsayan bir terimdir.

ELEKTROYEŞİL EKİBİ

Dünyada ve Türkiye’de elektronik eşya sektörü

büyürken, e-atıkların çöp içindeki oranı hızla

artmaktadır. Gelişmiş ülkelerde e-atıklar katı

atıkların ortalama yüzde 1’ini oluştururken bu

oranın 5 yıl içinde ikiye katlanması

beklenmektedir.

Elektronik atıkların iki ana özelliği vardır:

● Tehlikeli ve toksik maddeler içerebilirler.

● İçerdikleri metal, cam, plastik ve yeniden

kullanılabilen diğer malzemelerden dolayı

değerlidirler.


Bu nedenle E-atıklar hem insan, çevre ve doğayı tehdit eden bir tehlike, hem de yeni iş imkanı sağlayacak ve yüksek getiri potansiyeli olan bir sektör olarak görülebilir. Dünya genelinde e-atıklarla ilgili iki ana faaliyet yürütülmektedir.

● Yeni üretilmekte olan elektronik eşyalarda tehlikeli ve toksik maddelerin kullanımı yasaklanmaya çalışılmakta, yeni ürün tasarımında geri dönüşümün göz önüne alınması özendirilmektedir.

● Diğer yandan ürünler atığa dönüştüğünde bunların toplanması, işlenmesi, yeniden kullanımı, tehlikeli atıkların insan, çevre ve doğayı riske sokmadan bertarafı konusunda yeni teknolojiler geliştirilmekte, yatırımlar yapılmaktadır.


Türkiye’de tahmini kişi başı elektronik atık miktarı


Özel İşlem Gerektiren AEEE Listesi

Tüplü TV ve Monitörler

Buzdolabı ve Klimalar

Asbest veya Erimez Seramik lif ihtiva eden fırın, ütü,

tost makinası vs...

Kartuş ve toner içeren yazıcı ve baskı ekipmanları

2 mikrogray’den daha fazla radyoaktif bileşen içeren

elektronik aygıtlar (her dozda radyasyon zararlıdır)

Pil, 100cm2 den büyük LCD ve 10 cm2 den büyük

baskı devre içeren her türlü aygıt


E-ATIK NELERDEN OLUŞUR?


Elektronik Atıklar İçerisindeki Tehlikeli Maddeler


E-Atıklar

Değerlidir;

● Bakır

● Demir

● Plastik

● Alüminyum

● Altın

● Gümüş

● Palladium

● Platin

Tehlikelidir;

•Kurşun

•Fosfor

•Civa

•Kadmiyum

•Krom

•Baryum

•Berilyum


Elektronik atıklar çöp değildir çünkü tehlikeli atık kapsamında değerlendirilen maddeler içerirler. Standart çöp

olarak değerlendirildiğinde veya basitçe atıldığında toprağa veya suya karışabilmektedirler.


Elektronik Atıkların İçerisindeki Ağır Metaller


FOTOĞRAFLARLA GERİ DÖNÜŞÜM


GERİ DÖNÜŞÜMÇİN HALK CUMHURİYETİ


GERİ DÖNÜŞÜMHİNDİSTAN


GERİ DÖNÜŞÜMTÜRKİYE/ANKARA


Atıktan Hammaddeye….

Tesise getirilen E-atıklar uygun proseslerden

geçirilerek hammaddeye geri kazanımı gerçekleştirilir.


Eğitimli personel iş sağlığı iş güvenliği açısından OHSAS 18001 e uygun olarak geri dönüşüm prosesini sağlıklı bir şekilde yürütmektedirler.

GERİ DÖNÜŞÜM TESİSLERİYETKİSİZ GERİ DÖNÜŞÜM

Bu tür çalışma ortamları insan sağlığını ve çevreyi tehdit etmektedir. Doğru geri dönüşümü destekleyerek, bu tür koşullarda çalışmaya izin vermemeliyiz.


Elektronik Atıkların Geri Dönüşümü


E-atıklar geri kazanılabilir, dönüştürülebilir değerli metal ve hammaddeler içerirler.


Katot Işın Tüplerinin (CRT) Geri Kazanımı


CRT MONİTÖRLER VE TELEVİZYONLAR

İçerdikleri Fosfor ve Kurşun bileşenlerinden dolayı

tehlikeli atık kapsamındadırlar.

CRT 2-4 kg kurşun, büyük TV ekranı ondan daha

fazla kurşun içermektedir.

Şekilde görmüş olduğunuzgibi ön cam da bulunanfosfor temizlenmelidir.


SOĞUTUCULAR

Buzdolabı, klima vs gibi soğutucular içerdikleri CFC

gazlarından dolayı tehlikelidirler. Soğutma

çevrimindeki CFC, HCFC ve HFC gazları çekilerek

depolanmalı ve bertaraf edilmelidir. Buzdolabı

kompresörü içerisindeki yağ çekilerek bertaraf edilmesi

gereklidir.

TÜRKİYE'de buzdolabı geri dönüşümü

yapan bir tesis bulunmamaktadır.

24


LCD Ekran

Demontaj Öncesi Demontaj Sonrası

Ayrılması gereken arka lamba


Dikkat – florasan lambada neler gizli!

Floresan lambalar ve enerji tasarruflu lambalarda az enerjiyle çok ışık vermektedirler ve uzun ömürlüdürler.

Bununla beraber az miktarda cıva içermektedirler. Zehirli cıva buharının çevreye karışmaması için, eski floresan lambaların diğer çöplerden kesinlikle ayrılması gerekmektedir. Sadece o zaman cıva kontrollü bir şekilde uzaklaştırılabilir ve kullanılmış camdan faydalanılabilir.


KARTUŞ & TONER

IT ekipmanlardan yazıcı, printer, fax makinesi vb

cihazların içerisinden kartuş&tonerler çıkmaktadır.

Kartuş&Tonerler henüz Türkiye de geri kazanımı

mümkün olmayan, Bertaraf edilmesi gereken atıklar

içerisindedir.

Doğru bir şekilde ayrıştırılıp , bertarafı sağlanmaz ise

insan ve çevre sağlığı için tehlike arz edebilir.


Bir yıl içerisinde sadece İngiltere’de 27 milyon cep telefonu satılmıştır. Bu aynı zamanda 3500 TON e-atık anlamına gelmektedir.

İngiltere’de bir kişinin yılda ortalama 2.8 adet yeni elektronik cihaz aldığı hesaplanmıştır

Amerika’da yapılan araştırmalarda bir evde geçen sene ortalama 23 farklı elektronik cihaz olduğu öngörülürken bu sene için bu rakam 25 olarak tahmin edilmektedir. Amerika’da hane başına düşen yıllık elektronik cihaz harcaması 1380 $ olarak hesaplanmıştır. Bu bir önceki yıla oranla 151$ ( %12 ) bir artış demektir


Nokia 2001 yılında dünyada satılan 380 milyon telefonunun yaklaşık 40,000 - 50,000 ton atığa tekabül ettiğini ve her yıl tahmini 150 milyon ton elektronik atık oluştuğunu açıklamıştır.


Bir yılda ülkemizde satılan yeni cep telefonu sayısı 10 milyon civarındadır. Ortalama cep telefonu değiştirme süresi 1 yıla düşmüş olup, sadece cep telefonlarının yarattığı E-Atık miktarının ülkemizde 10 000 ton/yıl civarındadır.


Kişi başı ortaya çıkan E-Atık miktarı Türkiye’de 6kg/yıl olarak öngörülmektedir. Bu rakam AB ülkelerinde 14-24 kg olarak hesaplanmaktadır

Türkiye’de yılda ortaya çıktığı düşünülen yaklaşık 539.000 TON e-atığın sadece 10 000 tonu lisanslı firmalarca toplanabilmektedir.

Geriye kalan miktar hurda olarak kullanılmaktadır.Bu düşündürücü bir rakamdır.


ABD’de 1997 ile 2004 yılları arasında kullanılmaz hale gelen 315 milyon bilgisayar ve monitörde toplam 545,000 ton kurşun bulunmaktadır.


TEHLİKENİN FARKINDA MISINIZ?


Bir çok gelişmiş ülkede elektronik atık adı verilen kullanım dışı ürünler zorunlu olarak ayrı toplanmaktadır. Ayrı toplanan bu atıklar diğer atıklarla beraber çöpe atılmak yerine diğer şekillerde bertaraf edilme işlemine tabi tutulmaktadır


Neden Geri Dönüşüm

1- Çevrenin Korunmasına Yardımcı Olur

2- Sınırlı Kaynakların Korunmasına Yardımcı Olur

14 ton eski elektronik eşya demek ortalama olarak 1 ton bakır elde etmekdemektir. Eşit miktardaki bakırı maden ocaklarından karşılamak için 1.000 toncivarında taşın işlenmesi gerekmektedir.


3- Enerji Verimliliğini Arttırır


10 kg alüminyumun geri dönüşümü için harcanan enerji üretimi için harcanan enerjinin %10’u civarındadır.


4- Güçlü Bir Ekonominin Kurulmasına Yardımcı Olur;Maliyetlerin azaltılması, enerji verimliliği, kaynakların korunması ve mesleki gelişim vb. ülkelerin güçlü bir ekonomiye ulaşmasında ciddi fayda sağlayacak parametrelerdir.


5- Bir Meslek Oluşturur;Geri dönüşüm, depolama veya atık yakma işleminden daha geniş kapsamlı iş imkanı oluşturur. Örneğin:

Çevre Mühendisleri, Kimya Mühendisleri, Biyologlar:

Atık işleme, Mevzuat ve Danışmanlık, Geri dönüşüm süreçlerinin değerlendirilmesi ve geliştirilmesi

İşletme Mezunları:

İş geliştirme, proje yönetimi, bilinçlendirme ve eğitim süreçleri yönetimi


Nasıl Bir Geri Dönüşüm

Tüm dünyada belli başlı kullanılan geri dönüşüm / kullanım metodları;

1)Çalışır vaziyette bulunan elektronik cihazın hibe yoluyla değerlendirilmesi. Global anlamda özellikle gelişmiş ülkelerin elektronik çöplerinin bir kısmının az gelişmiş ülkelere gönderilmesi anlamına gelmekle beraber mikro düzeyde köy okullarına bilgisayar bağışlanması da bu konsept içerisinde değerlendirilebilir.

Cevaplanması gereken sorular şunlardır:

a)Sizin işinize yaramayan mesela bilgisayarlar gerçekten başkalarının ihtiyacını karşılayacak mıdır? Siz kullanırken yavaş açılan, kilitlenen, güncel programları çalıştırmayan bilgisayarlar gönderildikleri yerlerde bu eksikliklerinden kurtuluyorlar mı?

b)Çalıştığı varsayılan elektronik cihazların gönderildikleri yerlere transportları, kurulumları ve orada kullanılabilirlikleri tatminkar düzeyde olacak mıdır? Orada çalışıyor veya bir ihtiyacı gerçekten gideriyor olacaklarından ne kadar eminsiniz?


Aslında hibe yoluyla yeniden kullanım süreci için cevaplanması gereken soru bir tanedir

Hibe veya bağış yoluyla bir ihtiyacı mı karşılıyoruz, yoksa tüm yapılan elektronik çöpün yerini değiştirmek mi?


2) E- Atıkların ihraç edilmesi:

E-atık ihracatı hem karlı hem de en ucuz, tehlikeli atıktan kurtulma yöntemidir. Az gelişmiş/gelişmekte olan fakir ülkelerde özellikle kadınlar, mahkûmlar ve çocuklar çok ucuz işgücü ile bu atıkların manüel olarak geri dönüşümünü sağlarken çok ciddi sağlık tehditleri altındadır.


Gelişmiş bir ülke tarafından e-atıkların ihracatı onun ülke içinde geri dönüştürülmesinden 10 kat daha ucuz olmaktadır.

E-atıklar Çin, Hindistan, G. Afrika ve Nijerya gibi ülkelerde açıkta yakma ve asit banyolarında metalleri kazanılıp geri kalan tüm zehirli atıklar denetimsiz doğaya atılmaktadır.


Uluslararası Basel antlaşması ve 1994’te tüm zehirli atıkların zengin ülkelerden fakir ülkelere ne sebeple olursa olsun ithalini/sevkini yasaklamıştır. Tehlikeli atıklar azaltılmalı ve milli sınırlar içinde çözülmelidir. Türkiye Dahil dünyada 149 ülke Basel atık antlaşmasını kabul etmiştir.


3)E- Atıkların Toplanması ve Geri Dönüşüm Tesislerinde Değerlendirilmesi

Sürekli toplama, özel yerlerden toplama ve evlerden toplama olmak üzere üç farklı toplama şekli vardır. Sürekli toplama yıl boyunca yapılan toplama şeklidir. Belediyelerin belirttiği bir yere e-atıklar getirilir ve oradan belli zamanlarda belediye/geri dönüşümcü firmalarca e-atıklar geri dönüşüm tesisine taşınır. Bu en etkin ve ucuz yoldur.


Aşamalar:

oToplama : Belediye - Firma – Hurdacı

oTaşıma ve Nakil : Lisanslı Araçlar ile

o Ön Ayrıştırma

o Depolama veya Bertaraf

o İmha

o Geri Dönüşüm

o Raporlama


AEEE - YÖNETMELİĞİ

Tüketicinin Yükümlülükleri

Perakendeci ve Bayi

(Distribütör) lerin Yükümlülükleri

Üreticilerin Yükümlülükleri

Belediyelerin, Büyükşehir

Belediyelerinin ve Metropolitan

kentlerin Yükümlülükleri

Ayrı toplama

Ayrıştırma ve Geri Dönüşüm

27.01.2013 49


ÇEVRE KİRLİLİĞİNE

İNAT,YAŞASIN TEMİZ

HAYAT!


SON AĞAÇ ÖLDÜĞÜNDE,SON IRMAK

ZEHİRLENDİĞİNDE VESON BALIK TUTULDUĞUNDA,

PARAYI YİYEMEYECEĞİMİZİ ANLAYACAĞIZ.

(CREE)KIZILDERİLİ ATASÖZÜ


Soru - Cevap


Elektronik Atıklar

Education

Transcript of Elektronik Atıklar