Doc. Dr Predrag Sekuli

EKONOMIJA je nauka o zakonima koji vladaju u proizvodnji i raspodjeli materijalnih dobara neophodnih za zadovoljenjeljudskih potreba;

Uredjen skup ekonomskih odnosa predstavlja ekonomskisistem;

Proizvodnja, raspodjela, razmjena i potronja osnovne suprivredne aktivnosti;

Trite i svojina su najznacajnije institucije privrednog sistema kao trajan oblik veza izmedu privrednih subjekata:

EKONOMSKI SISTEM I NJEGOVIOPTI ELEMENTI

INSTITUCIJE - Predstavljaju trajan oblik veza izmedjuprivrednih subjekata unutar kojih se na ustaljen nain odvijaju ekonomske aktivnostiTrite kao klasican primjer ekonomske institucijePlaniranje ustaljeni nain alokacije privrednih resursaSvojina definie nain koricenja, upotrebe i

raspolaganja stvari i sem vlasnika, iskljucuje sva druga lica iz posjedovanja predmeta svojine

LJUDSKE POTREBE I NJIHOVO ZADOVOLJAVANJE

Cilj privredne aktivnosti je zadovoljavanje ljudskihpotrebaLjudske potrebe se zadovoljavaju na bazi prioriteta

po hitnosti i vanostiPrioritet je zadovoljenje osnovnih biolokih potrebaLuksuzne potrebe potrebe izvedenog karaktera cije

zadovoljenje nije nunoPotrebe su periodicnog karaktera, stalno se obnavljaju

MATERIJALNA DOBRA I KARAKTER PROIZVODNJEMaterijalna dobra dijelimo na:Materijalna dobra Prvog reda ili potrona dobraza zadovoljavanje ljudskih potrebaDobra Vieg reda proizvodna dobra (bez kojih se ne mogu stvarati dobra prvog reda) sredstva za proizvodnjuTehnoloki karakter (troenje sredstava za proizvodnju iljudskog rada proizvodnja materijalnih dobara)Drutveni karakter (ne postoji izolovana proizvodnja

jedni od drugih)Razmjena dobara poseban mehanizam raspodjela materijalnih dobara

PREDUZEE Pravni oblik profitne organizacije

U trinoj privredi svakom toku proizvedenih roba i usluga odgovara odreeni tok vrijednosti.Preduzea proizvode robe i usluge radi prodaje na

trzistu.Prihod - Prodata koliina robe pomnoena sa trinim

cijenamaUkupan prihod mora da se uporedi sa ukupnim

troskovima da bi se vidjelo da li je preduzece u posmatranom obracunskom periodu ostvarilo dobit ili gubitke. Dobit je pozitivna razlika izmedu ukupnih prihoda i ukupnih trokova dok su gubici njihova negativna razlika.

Finansiski izvestaj koji utvrdjuje dobit ili gubitke naziva sebilans uspeha

Preduzee mora imati imovinu kojom odgovara za preuzete obaveze po osnovu raznih ugovora.

Finansijski izvjetaj koji utvruje stanje imovine i obaveza naziva se bilans stanja preduzeca

OBLICI PREDUZEA

Sa pravne tacke gledita postoje dva osnovna oblika preduzea - drutva lica i drutva kapitala.DRUTVA LICA:Sopstvena preduzea gdje su funkcije upravljanja i

prisvajanja koncentrisane u jednom istom licu. Krajnji vlasnik preduzea je ujedno i neposredni vlasnik stvari sa kojima preduzee obavlja svoju privrednu delatnost.Ortakluk kao oblik preduzeca koji omogucava formiranje vee mase kapitala. U svijetu se obino ortakluci obrazuju kodprofesionalnih djelatnosti kod kojih su licne sposobnosti ikvalifikacije ortaka vanije od koliine kapitala kojimraspolau- ljekari, pravnici, konsultanti ...

OBLICI PREDUZEA - DRUTVA KAPITALA

Drutva sa ogranienom odgovornou DOO

svako od ulagaa uestvuje sa odreenim ulogom ulozi ne moraju biti jednaki i mogu se sastojati iz novca, stvari i materijalnih prava.

Drutvo za svoje obaveze odgovara cjelokupnom uloenomimovinom ali clanovi drutva ne odgovaraju svojom imovinom za obaveze drutva

- OSNIVAJU FIZIKA I PRAVNA LICA RADI STICANJA DOBITI- DRUTVO NE MOE IMATI VIE OD 30 LANOVA- KAPITAL DRUTVA PODIJELJEN JE NA UDJELE- ULOZI MOGU BITI NOVANI I NENOVANI A NE MOGU BITI U RADU I PRUANJU USLUGA- DRUTVO IMA STATUT - IZVRNI DIREKTOR JE JEDINI OBAVEZNI ORGAN DRUTVA- STATUT ODREDJUJE PRAVILA PRENOSA UDJELA IZMEDJU LANOVA - STATUTOM SE MOE ODREDITI PRAVO PREE KUPOVINE UDJELA U SLUAJU DA DRUTVO DONESE ODLUKU O POVECANJU OSNOVNOG KAPITALA.

Akcionarsko drutvo - AD

svoj poetni kapital formira na osnovu prodaje akcija buducim akcionarima, odnosno vlasnicima preduzea. Kasnije se kapital drutva uveava ili kroz izdavanje novih akciija ili putem zadravanja profita i njihovog reinvestiranja.

Prednosti akcionarskog drustva - lako prikupljanje novog kapitala, ograniena imovinska odgovornost vlasnika, disperzija rizika, trajnost...

- MOGU OSNOVATI JEDAN ILI VIE OSNIVAA- IMA SVOJSTVO PRAVNOG LICA- IMA IMOVINU KOJOM ODGOVARA ZA OBAVEZE

KOJE PREUZIMA U PRAVNOM PROMETU- IMOVINA DRUTVA JE ODVOJENA OD IMOVINE

AKCIONARA- OSNOVNI KAPITAL DRUTVA PODIJELJEN JE NA

AKCIJE ODREDJENE NOMINALNE VRIJEDNOSTI- ZAKLJUENJEM UGOVORA O OSNIVANJU OSNIVAI POSTAJU AKCIONARI- NAKON ZAKLJUENJA UGOVORA O OSNIVANJU UPUUJE SE JAVNI POZIV, PROSPEKT, ZA UPIS I UPLATU AKCIJA.

JAVNO PREDUZEE:

Proizvodi javna dobra i prua javne usluge (zadatak proizvodnje javnih dobara je da ponudi onu njihovu kolicinu koja ce zadovoljiti svu tranju pri datim prodajnim cijenama)To su sva preduzea, bez obzira na oblik svojine , koja obavljaju svoju djelatnost u oblasti javnog interesaDrava po pravilu kontrolie politiku cijena javnih preduzea i postavlja ogranienja u pogledu izbora uprave preduzeaJavni interes se obino vezuje za delatnosti u oblasti infrastrukture - saobracaj, zeljeznice, energetiku, telekomunikacije i sl.Drava ima obavezu da vodi rauna o stabilnosti

cjelokupnog trita, to je njena briga za infrastrukturne djelatnosti od javnog interesa

TRITE: VEZA IZMEDU POTROAA I PREDUZEA

Trite predstavlja skup ugovora izmedju kupaca i prodavaca radi razmjene roba i uslugaSvojina i trite su dvije osnovne insitucije ekonomskog sistemaSvojina odreuje ko e biti uesnik na tritu i kako e se ponaati u trinoj razmjeni, dok trite predstavlja uredjeni i ustaljeni postupak odvijanja razmjenskih odnosaUredjenost trita znaci da postoje cvrsto definisana pravila ponaanja kojih se dre svi uesnici razmjenePovezivanje kupaca i prodavaca povezuje se proizvodnja sa

potronjom i time se omoguava nesmetano odvijanje drutvene reprodukcije

TRITA DIJELIMO NA:

Trita roba i uslugaTrita faktora proizvodnjeTrite novca

Razmjena na tritu roba i uslugaTrampa kao oblik razmjene na trituTipian oblik razmjene predstavlja robno novani promet novac sredstvo razmjene roba i uslugaDecentralizovano odluivanje karakteristican sistem odlucivanja na tritu uopteSvi kupci i prodavci pojedinano predstavljaju nezavisne centre odluivanjaDonoenje odluka na bazi raspoloivih informacija;