EKONOMIA E JAPONISE

Nje vezhgim i ekonomise te Japonise.Nga

Adela Kalemi,Albina Qosja, Andri Abazi ,Ilva Qendro,Elson Sejdini dhe Kejti Cela

HYRJE

Japonia eshte vendi me dendesine me te madhe te popullsise ne rajon. Sipas BBC JAPAN numri I popullsise arrine ne 126,393,679 njerez. Japonia eshte ekonomia e trete me e madhe ne bote. Per fat te keq ekonomia e Japonise eshte mberthyer nga nje kurth likuiditeti nga 1989,faktoret te cilet kane ndikuar ne kete “Luiqidity Trap” jane: Deficitet buxhetor ,Ulja e rritjes se normave te interesit dhe nje stopim i inflacionit si edhe reduktimi I shpenzimeve qeveritare te cilat kane pasur nje ndikim te paket ne rritjen ekonomike.

PIKAT E ZHVILLIMIT TE PROJEKTIT

HistorikuDeget e ekonomiseMakro EkonomiaE ardhmja e ekonomiseKuriozitetet

HISTORIKU• Kontaktet e para me Europen(shek I XVI )• Tregtia me Europen• Periudha Edo• Periudha Meji• Shekulli I XX• Militarizmi• Periudha Post Luftes• Vitet 1980• Fundi i Luftes se Ftohte

Elson SEJDINI

DEGET E EKONOMISE• Industria• Finance• Agrokultura• Turizmi• Peshkimi• Sektori I Sherbimeve

Andri ABAZIIlva Qendro

INDUSTRIAJaponia , megjithese eshte nje vend I varfer persa I perket pasurive minerale ka nje industri te fuqishme dhe shumedegeshe.Per numrin e ndermarrjeve industriale e prodhimit si dhe shumellojshmerine e produkteve ajo ze vendin e pare ne Azi dhe te dytin ne bote pas SHBA.Industria Japoneze ka nje variacion te industrise te avancuar e cila eshte shume e suksesshme.Industria perfshin 24% te GDP se vendit.Qendrat kryesore industriale jane Tokyo,Osaka,Nagoya,Fukuoka.Industria e avancuar teknologjike perqendrohet ne prodhimin e elektroshtepiakeve,automobileve,fibrave optike.

Japonia renditet e 3 ne bote per prodhimin e makinave.Kompania kryesore e cila kryeson tregun eshte Toyota e me pas ndiqet nga Nissan,Honda,Suzuki,Mazda te cilat po ashtu renditen si kompani shume te suksesshme ne tregun boteror.

FINANCAYen-I japonez eshte paraja qe perdoret ne Japoni.Monedhat japoneze

jane shume te lehta dhe shkojne nga 1 ¥ deri ne 500 ¥.Vlera me e larte e

¥ eshte 10 000 ¥.Monedha Japoneze eshte e 3 me tregetuara ne bote pas €

(euros) dhe $ (dollarit).Tokyo Stock Exchange renditet e 4 ne bote per shit-blerjen e

aksioneve dhe e 2 ne Azi me 2,292 kompani.Nikkei 225 dhe TOPIX jane dy indexet me

te fuqishme per shit-blerje.

AGROKULTURA Sektori i agrokultures ben pjese ne 1.4% te GDP totale te shtetit.Vetem 12% e

tokave japoneze eshte e pershtatshme per kultivim.Sektori I vogel I agrokultures Japoneze eshte shume I mbrojtur nga qeveria per te favorizuar kultivimin ne fermat private nga ato ne platacione nje praktike e kundert e ndjekur ne Ameriken Veriore.Japonia po ashtu renditet vendi i 2 per importin e agrokultures ne bote.Ajo duhet te importoje 50% te dritherave per te permbushur nevojat.Japonia importon 50 % te produkteve bujqesore qe I nevojiten . Kulturat me te perhapura jane orizi , caji , grupi , thekra , perimet , frutat etj. |

Blegtoria eshte specializuar ne rritjen e derrave , gjedhit , shpendeve etj.

TURIZMIVecorite e rralla natyrore , qyteterimi antik , historia e qeverisjes perandorake , tempujt , muzete e shumte etj jane disa nga faktoret qe kane shnderruar turizmin ne nje dege te rendesishme per ekonomine japoneze. Ne 2012 Japonia ishte vendi I 5 me I vizituar ne Azi me mbi 8.3 milione turiste.Ne 2013 per shkak te zhvleresimit te Yen dhe te lehtesimit te kritereve per aprovimin e vizes per turistet Japonia kap numrin me te madh te vizitoreve duke tejkaluar projektin e qeverise me 10 milione turiste duke arritur 11.25 milions turiste.Qellimi I qeverise Japoneze eshte arritja e 20 milione turisteve ne vitin 2020 ne Summer Olympics.Disa nga vendet turistike jane Shinjuku,Ginza,Shibuya,Asakusa si dhe qytetet Osaka.Kobe,Kyoto.

PESHKIMI Japonia eshte renditur e 4 ne 1996 per kapjen e peshkut.Prodhimi

ne vitin 2010 arriti ne 4,762,469 tone.Anijet e vogla arrijne te kapin 1/3 e prodhimit te

pergjithshem.Ujrat ne Japoni lejojne rritjen e nje larmishmerie te llojeve te ndryshme te

gjallesave detare.Salmoni eshte kryesori me 30% te prodhimit te

pergjithshem.Flota detare Japoneze eshte nje nga me kryesoret ne bote dhe 15% e prodhimit

boteror te peshkut vjen nga Japonia

SEKTORI I SHERBIMEVE

Sektori Japonez I sherbimeve lidhet me ¾ e outputit ekonomik ne kete

sherbim.Bankat,kompanite e sigurimeve,transporti dhe telekomunikacioni jane

industri kryesore nga ku dallohen Mitsubishi UFJ,Nomura,TEPCO,Softbank,JR

East,Japan Airlines.

MAKROEKONOMIA• Kerkesa Agregate• GDP• Oferta agregate(afatshkurter)• Oferta agregate(afatgjate)

Albina QOSJAIlva Qendro

KERKESA AGREGATE

KONSUMI:• Kohet e fundit qeveria japoneze ka ngritur taksat nga 5% ne 8% kjo rritje

taksash eshte e para e ketij lloji keto 17 vite, e parafundit ishte ne vitin 1997 ku taksa e konsumit u rrit me nga 3% ne 5% , kjo eshte vendosur te rritet perseri ne vitin 2015 ne rreth 10%.

• Arsyeja pse kryeministri Shinzo Abe mori keto masa eshte sepse lindshmeria ne Japoni eshte shume e ulet. Kjo do te thote se popullsia eshte e plakur. Te gjithe keto faktore kontribuojne ne drejtim te nje norme me te ulet te konsumit dhe te varesise se larte ndaj importeve.

KERKESA AGREGATE SHPENZIMET E QEVERISE:• Sipas faqes se internetit Trading Economics:” Shpenzimet

e qeverise ne Japoni jane rritur ne 102966.30 JPY miliarde ne tre mujorin e pare te vitit 2014 nga 102836.80 JPY miliarde ne tremujorin e katert te vitit 2013. Shpezimet e qeverise ne Japoni variojne nga 88230.11 JPY miliarde nga 1994 deri ne 2014 duke arritur  gjate kesaj periudhe kohore shifren e larte prej 102966.30 JPY miliarde ne tre mujorin e pare te vitit 2014  dhe rekordin e ulet prej 68733.80 JPY miliarde ne tremujorin e pare te vitit 1994.

KERKESA AGREGATE Investimet:• Japonia ka nje IHD te larte sepse shumica e kompanive te medha japoneze

kane kthyer syte per mundisite e investimeve te huaja, kjo per shkak se ekonomia e vendit te tyre ka nje rritje te ngadalte.

• “Frika eshte se ulja e prodhimit  do te coje ne renie te investimeve dhe humbje e punesimit ne vendin e tyre.”- Izumi Devalier,ekonomist i Japonise ne HSBC Holdings.

• Ne Japoni , parate ne dore dhe dispozitat perfaqesojne me shume se gjysmen e totalit te aktiviteteve financiare shtepiake ( brenda shtetit), ndersa shifra ekuivalente per SHBA dhe Europen eshte 16% dhe 30%. Gjithashtu nje nder arsyet pse Japonoia nuk eshte nje investuese ideale eshte sepse ajo ka pagat me te larta.

KERKESA AGREGATE EKSPORTET NETO:• “Cmimet e importit nga Japonia ne SHBA ka rene 2.4% ne korrik

krahasuar me nje vit me pare.Kostoja e importeve nga Amerika, partneri i katert me i madh, kane pesuar renie per gjashte muaj rresht.”(E.Morath)

• Njerezit me te pasur ne SHBA te paguar nga importet japoneze kane falimentuar vitin e kaluar.

OFERTA AGREGATE (AFATSHKURTER)

• NIVELET E TAKSAVE DHE SUBVENCIONEVE KOSTOJA E PRODUKTEVE:• Produktet industriale japonezes,prodhimi PMI dhe cmimi i konsumit jane rritur

         ndersa numri i papunesise ka rene. Prodhimi industrial u rrit vetem me vetem 3.2% duke mos arritur pritshmerite per rritjen prej 3.6%.

CMIMI I LENDEVE TE PARA:• Cmimi i lendeve te para ne Japoni ka arritur lartesine e tij 143.0 ne janar te vitit

2014 ndersa ne renie te qendrueshme ne 139.20 kete Prill. PAGAT:• Japonia ka pagat me te larta ne bote, sipas Laborsta.org totali i fituar nga meshkujt

dhe femrat ne sektorin e arsimit eshte 376800 JPY ndersa ne ndertim eshte 316700 JPY.

OFERTA AGREGATE (AFATSHKURTER)

Taksat e paguara nga individet ne Japoni ndahen ne 6 kategori• Tatimi mbi te ardhurat: Paguhen cdo vit nga individet ne nivel kombeta;

prefektura dhe komuna.• Taksa e ndermarrjeve: Taksa e prefektures paguhet cdo vit nga individe te

vetepunesuar te cilet jane te angazhuar ne aktivitet e biznesit.• Taksa ne prone: Taksa komunale paguhet cdo vit nga individet te cilet posedojne

toke dhe strehim.• Taksa e konsumit: Paguhet nga ana e konsumatoreve kur ata blejne mallra dhe

sherbime.• Taksa e automjeteve: Paguhet cdo vit nga individe qe zoterojne nje makine, nje

kamion ose autobus.• Taksa e pijeve,duhanit dhe e  naftes: Paguhet nga konsumatoret kur ata blejne

pije alkolike, duhan apo nafte.

OFERTA AGREGATE(AFATGJATE)

Ne dispozicion te tokes dhe lendeve te para:Per shkak se  territori i Japonise perbehet nga malet vetem 15% e saj eshte ne dispozicion per

bujqesi dhe strehim. Japonia eksporton rere silici, alumini,sulfide, minerale hekuri,fluorid,material izolues per ngrohje etj.

SASIA DHE PRODUKTIVITETI I PUNES:Produktiviteti i punes eshte relativisht i larte per shkak te kualitetit prodhues ne shumicen e industrive prodhuese japoneze. Prodhuesit perqendrohen ne produktivitet  te larte sesa ne sasi.

SASIA DHE PRODUKTIVITETI I KAPITALIT:Cilesia e kapitalit ne pergjithesi eshte me e rendesishme per rritjen e produktivitetit se sasia e kapitalit.

OFERTA AGREGATE (AFATGJATE)

Niveli i ndermarresit ne ekonomi.Ne vitet 2000-2009, Japonia regjistroi nje nga normat me te uleta te veprimatrise sipermarrese. Sipermarresit perballen me veshtiresi kur duan

te hapin nje biznes. Disa nga keto veshtiresi jane: marrja e kredise ne banka,presionet e deflacionit, kerkesa e dobet e brendshme dhe

konkurenca e ashper brenda vendit.

ARSYET

• Flluska ekonomike• Oferta monetare e ngadalte• Teknologjia e avancuar• Mungesa e kerkeses• Deflacion aktiv• Rritje e importit

 

PERMIRESIMI I PPF• Perdorimi i kompjuterave te kohes perfshire makinat• Tregetia e makinave me Koreanet• Trajtimi i studenteve per aftesi sipermarrese

POLITIKAT E QEVERISE• 1.Rritja e te ardhurave kapitale• 2. Rritja e taksave• 3. Limiti i zgjatjes se kontrates

Politika monetare• Rritja e bazes monetare 70 trilion jen cdo vit • Banka e Japonise  do  te permiresoje 150 trilion jen per ekonomine e Japonise ne dy vitet e

ardhshme .

• Politika ne oferte   1. Pushtojne furnizimin e kapitalit• Shkembimi i normave politike• Ndalojne rritjen e Yen-t ne kursin e kembimit• Inernacionalizimi i Yen-t

E ARDHMJA EKONOMIKE• Planet për stimulimin e ekonomisë• Japonia dëshiron të jetë "superfuqi“• Vetëdija e re e Japonisë• Aventura e kolosit ekonomik �

Adela KALEMI

PLANET PËR STIMULIMIN E EKONOMISË

Paketa e re e kryeministrit japonez Shinzo Abe eshte quajtur sipas tij nje perpjekje e drejtpërdrejt për rritjen ekonomike në të ardhmen. Sipas Abe , shpenzimet shtesë ne te ardhmen do të arrijnë në mbi 28 trilionë Yen apo rreth 265 miliardë dollarë amerikanë. dhe këto shuma përfshijnë shpenzime buxhetore të shtetit, si dhe mbështetje për investimet e kompanive.Fjala kyçe për paketën e re ekonomike është : - investime për të ardhmen, zhvillim industrish kryesisht atë të bujqësisë dhe të turizmit dhe investimet në rritjen e kujdesin e fëmijëve për krijimin e një të ardhmeje ku çdokush mund të jetë i suksesshëm. “Shpresoj të ketë një politikë ekonomike që do të japë një shtysë të fuqishme drejt një të ardhmeje të ndritur.” – ka thene ai.Ekonomia japoneze, ekonomia e tretë në botë, ka vite në recesion dhe deri tani nxitjet masive monetare dhe stimujt nga qeveria nuk kanë dhënë efekt për rimëkëmbjen ekonomikeSh. Abe ka thene se qellimi i tij eshte të mund inflacionin dhe do t’i jepte gjallëri ekonomisë,prandaj ai shpreson qe me këtë plan të vërë në lëvizje aktivitetin ekonomik.

JAPONIA DËSHIRON TË JETË "SUPERFUQI"

• Japonia lufton te jete e para – me larte në Azinë Lindore. Përmes një forcimi të partneritetit me SHBA, Tokio synon të sigurojë statusin e saj në rajon.

• Para 120 vitesh Japonia u “largua” nga Azia dhe u pozicionua në krah të fuqive të mëdha perëndimore. Japonia bëri për vete edhe ideologjinë e imperializimit: në 1 gusht 1894 qeveria në Tokio i shpalli luftë Kinës dhe i dëboi trupat e saj nga Koreja. Dhjetë vjet më vonë në luftën kundër Rusisë, Japonia u bë me fitoren ndaj saj i pari vendi aziatik i historisë së kohës së re dhe deri më sot, që ka mundur një fuqi perëndimore,

• Megjithë disfatën në Luftën e Dytë Botërore, Japonia ia doli me ndihmën e një marrëveshjeje sigurie me SHBA të mbetej në kampin perëndimor. Nën patronazhin bërthamor dhe ushtarak të SHBA, Japonia u zhvillua megjithë mungesën e burimeve natyrore në ekonominë e dytë më të madhe në botë. Tani ngjitja e Kinës në një fuqi dominuese ushtarake dhe ekonomike, po e detyronin Japoninë, të zgjedhë përsëri mes Azisë dhe Perëndimit.

VETËDIJA E RE E JAPONISËPër kryeministrin Shinzo Abe përgjigja është e qartë. Japonia duhet t'i tregojë ballin Kinës duke u lidhur edhe më fort në aleancë me SHBA. Shtetet e Bashkuara janë e vetmja fuqi që mund të përballet me Kinën. Për këtë arsye kabineti i Abes e ka interpretuar në mënyrë të re nenin paqësor numër nëntë të Kushtetutës në 60 vjetorin e themelimit të forcave të armatosura japoneze. Deri tani ushtarët japonezë mund të bëheshin aktivë vetëm në rast të një sulmi direkt kundër territorit të tyre. Tani së bashku me kombe të tjera, pra me SHBA, ata mund të luftojnë kur preken interesat e Japonisë.

Ministri i Mbrojtjes Itsunori Onodera në fillim të korrikut (11.07.2014) bëri të qartë në Uashington se cfarë nënkupton orientimi i ri i politikës japoneze. Japonia do të zgjerojë dukshëm angazhimin e saj në politikën e sigurisë dhe mbrojtjes në Azinë Lindore. "Për një superfuqi si Japonia është krejt e natyrshme të luajë një rol të përgjëgjshëm në rajon në sfondin e situatës së tensionuar të sigurisë", deklaroi Onodera.

ARSYET E STANJACIONIT• E ardhmja e ekonomisë japoneze nuk është fort e qartë në këtë kohë.Ka dy arsye

kryesore që shkaktojnë stanjacionin e gjatë të ekonomisë japoneze sot. E para është sasia e madhe e borxhit të keq që bankat japoneze ende nuk e kanë sqaruar. Pa dyshim që stanjacioni i gjatë i ekonomisë japoneze e ka përkeqësuar problemin e borxhit të keq, por nga ana tjetër ky problem ka ngadalësuar rritjen e ekonomisë japoneze. E dyta është një lloj ndjenje gjumi, që po mbizotëron mendjet e biznesmenëve dhe konsumatorëve, duke pasur një ndikim negativ në ekonominë reale. Ekonomia ka qenë në stanjacion për një kohë kaq të gjatë sa që bizneset dhe konsumatorët mund të kenë vetëm një pamje shumë pesimiste për të ardhmen e Japonisë. Kushtet më të fundit ekonomike bëhen të dukshme në një numër falimentimesh të bizneseve.

• Japonia pritet ta financojë rindërtimin duke shitur bono thesari. Por ekspertët thonë se një gjë e tillë do të ketë ndikim afat-gjatë mbi të ardhmen e ekonomisë së vendit, duke rritur çmimin e mallrave japoneze dhe duke e thelluar borxhin e vendit që aktualisht përllogaritet në rreth dyfishin e prodhimit të brendshëm bruto.

Kjo rritje ekonomike u mbështet nga:

1) një zgjerim i shpejtë i investimeve kapitale në sektorin privat, burimet financiare për të cilat u siguruan nga ritmet e larta të kursimeve personale;

2) nga fuqia e bollshme punëtore e kualifikuar, e mundësuar dhe nga zhvendosja e popullsisë së aftë për punë nga sektori i industrisë primare tek ai sekondar , nga ritmet e larta të rritjes së popullsisë;

3) nga rritja e produktivitetit e realizuar nga importet agresive të teknologjisë së huaj dhe përmirësimeve të saj.

Adela Kalemi

FAKTE INTERESANTE PER EKONOMINE JAPONEZE(NEGATIVE)

• Optimizmi per te ardhmen e ekonomise dhe nje permiresim te saj ra 2016.• 2/3 e popullit japonez e shikojne borxhin publik si nje

problem I madh.• Popullsia aktive per pune pritet te bie nga 81.2 milion qe

ishte ne 2010 ne 50.2 milion qe llogaritet ne 2050.• 8 ne 10 japoneze e shohin procesin e plakjes se popullsise

si nje problem kryesor.• 14 % e japonezeve mendojne se femijet e tyre do te jene

me mire financiarisht ne te ardhmen se ata vet tani.

FAKTE INTERESANTE PER EKONOMINE JAPONEZE(POZITIVE)

• Ekonomia e Japonise eshte e treta me e madhe ne bote duke u bazuar ne GDP• Produktiviteti ne Japoni eshte shume I madh.• Eksportet me te medha se importet.• Tregtia me shumicen e vendeve te botes.• E 13-ta ne bote per GDP/fryme.• Prania e ujrave termike dhe gejzereve.• 8 milion turiste vizitojne cdo vit vendin.• Investimet e huaja jane sa 3 % e GDP-se.

RREZYME E PERGJITHSHME • Japonia eshte ekonomia e trete me e madhe ne bote pas Shba-se

dhe Kines.Gjate viteve 50 qe filloi rimekembja ekonomike pas luftes boterore dhe deri ne vitet 1980 ekonomia pesoi nje rritje vertete te shpejte me hapa galopante le ta quajme.Permiresimi dhe zhvillimi ne teknologji I dhane hov nje zhvillimi te metejshem periudhes moderne. Ndërkohë që Japonia ka mbetur në stranjacion dhe deflacion për 2 dekadat e fundit. Decisive në politikat ekonomike ka qënë ndërrimi i shpeshtë i liderëve, pasi janë emëruar 6 kryeministra në në 5 vite. Duke parë përtej kësaj Japonia po vuan edhe një tsunami demografik, pasi është një popullsitë më të plakura në botë dhe me një nivel shumë të ulët të lindjeve.Megjithatë standardi i jetësës ne Japoni eshte nder me te lartet jo vetem ne rajon por ne te gjithe boten.Por përmasat e ekonomisë nuk japin një pamje vetëm të influencës ekonomike të një shteti, por gjithashtu edhe të sferës politike.

FALEMINDERIT PER

VEMENDJEN