Eitt 70 ára minni: “Pourquoi Pas” gekk burtur við 39 monnum · 2015. 3. 4. · føroyingar...

Nr. 376 Hósdagur 21. september 2006 15,-

Heini Olsen:Hugleiðingar

um SEV

Eitt 70 ára minni:

“Pourquoi Pas” gekkburtur við 39 monnum

Aldur kalvi úr Hetlandiá marknaðin

Dupultmoralurin hjá Vinnuhúsinum:

Tað, sum teir hava “gloymt”!

“Ran” góðan túrá nýggjari leið

Baksíðan

Síða 6

Síða 8

Síða 21

Sum kunnugt høvdu vit ísummar vitjan av Menak-hem Ben Yami, sum vegnafiskiveiðufeløgini mettuum fiskastovnar og fiski-frøðiliga ráðgeving í Før-oyum.

Í blaði nr. 371 høvdu vithansara fyribils niðurstøðu,har hann m.a. mælti frá atskerja línuveiðuna viðteirri grundgeving, at taðvar betri fyri toskin atfiska ta hýsu, sum erhøvuðsveiðan við línu.

Nú er ein endalig frá-greiðing komin frá Ben-Yami, og hon telur heilar25 síður, har hann væl ogvirðiliga lýsir sínar niður-støður. Í samband við taaktuellu kanningina avFiskirannsóknarstovuni,sum Hjalti hevur biðið

um, heldur Ben Yami, attað er einki galið viðdugnaskapinum hjá teim-um, sum arbeiða á FRS.Heldur er tað arbeiðs-hátturin, sum er ov av-markaður.

Vit hava lagt frágreið-ingina inn á okkara heima-síðu. Vit fara nú at fáahana týdda til føroyskt, ogtá hetta er gjørt, verðurføroyska týðingin eisiniløgd inn.

Ben Yami er ein avfremstu fiskiveiðuserfrøð-ingum. M.a. hevur hannarbeitt fyri FAO, sum ermatvørustovnurin hjá ST.Hann hevur búð í 7 lond-um og hann hevur ferðastí 50 londum í fiskivinnu-ørindum. Hann veit, hvathann tosar um!

Frágreiðinginkomin fráBen-Yami

Síða 3Nr. 376 - 21. september 2006

FF-blaðiðGerst haldari fyri bert

kr. 250,- um áriðt l f . 31 15 69

f f -b lad@post .o l i vant . fo

Skipaeftirlitsfólk og løgfrøðingurTil tess at optimera raksturin av manningareindini á Skipaeftirlitinum, verður søkteftir tveimum starvsfólkum, einum skipaeftirlitsfólki og einum løgfrøðingi

Skipaeftirlitsfólk:Skipaeftirlitið er skipað sum deild í Fiskimálaráðnum.

Starvið inniber í høvuðsheitum. hesar upppgávur:

Umsiting og málsviðgerð av lóggávu, ið knýtir seg at manningarviðurskiftum,undir hesum:

at fyrireika manningarskjøl til fiskiskip, farmaskip og ferðamannaskipat hava umsjón við mynstringum og viðurskiftum, sum knýta seg atmynstring sum t.d. at føroyskir sjómenn lúka krøvini til førleika áskipunum teir sigla viðmálsviðgerð av vinnubrøvum, undir hesum málsviðgerð av vinnubrøvumhjá útlendskum sjómonnum, sum sigla við føroyskum skipumluttaka í fyrireikingararbeiðið til lógarsmíðat hava eftirlit og umsita viðurskiftini, sum eru staðfest í STCWkonventiónini og ILO konventiónum, ið knýta seg atmanningarviðurskiftum á skipumsamstarv við vinnuna og aðrar myndugleikar.

FØRLEIKAKRØV:Hann ið settur verður, má hava áhuga í og førleika til væl og virðiliga at gera segkunnugan við við løgfrøði og tær fyriskipanir, ið knýta seg at manningarviðurskift-um og skiparakstri annars.

Til starvið krevst viðkomandi útbúgving sum t.d.: skipsførarimaskinmeistarigóð evni at samskifta á føroyskum, norðurlendskum og enskum máligóðan førleika at arbeiða sjálvstøðugttelduførleiki á brúkarastøðiat arbeiða við verkætlanumgóð samstarvsevni

Harumframt er kunnleiki til góðskustýring (kvalitetsstýring) ein fyrimunur.

Í starvinum er møguleiki at fáa eftirútbúgving innan viðkomandi arbeiðsøki.

Løgfrøðingur:Starvið inniber í høvuðsheitum. hesar upppgávur:

umsiting og lógarsmíð av lóggávu, ið knýtir seg at manningarviðurskiftum, ogtryggja at føroysk lóggáva til eina og hvørja tíð lýkur ásetingarnar í galdandialtjóða konventiónum

tulking av altjóða sáttmálumtaka sær av fyrisitingarligum og løgfrøðiligum málum á Skipaeftirlitinumviðgerð av kærumumsiting av avtalum við aðrar flaggstatirluttaka í fyrireikingararbeiði til Fráboðanir frá Skipaeftirlitinumhava eftirlit við- og umsita viðurskiftini, sum eru staðfest í STCWkonventiónini, ILO konventiónum og øðrum konventiónum, ið knýta seg atmanningarviðurskiftum á skipumsamstarv við vinnuna og aðrar myndugleikar.

FØRLEIKAKRØV:Hann ið settur verður, skal hava løgfrøðiligt embætisprógv.

Harumfarmt má viðkomandi persónur hava áhuga til væl og virðiliga at gera segkunnugan við við tær fyriskipanir, ið knýta seg at skiparakstri undir hesum serligamanningarviðurskiftum

góð evni at samskifta á føroyskum, norðurlendskum og enskum máligóðan førleika at arbeiða sjálvstøðugttelduførleiki á brúkarastøðigóð samstarvsevni

Í starvinum er møguleiki at fáa eftirútbúgving innan viðkomandi arbeiðsøki

SETANARTREYTIR:Skipaeftirlitisfólkið verður lønt í lønarflokki 8 sambært avtalu millum Fíggjarmála-ráðið og Starsvsmannafelagið. Aftrat lønini verða veittar kr. 3000,- um mánaðin,sum viðbót fyri 35 tímar álagda yvirtíð triðja hvønn mánaða.

Løgfrøðingurin verður løntur sambært sáttmála millum Fíggjarmálaráðið og Búskapar-og Løgfrøðingafelagið (BLF).

Fyri bæði størvini er galdandi at setanarøkið fevnir um Fiskimálaráðið og stovnarundir tí, umframt hini aðalráðini og Løgmansskrivstovuna. Tænastustaðurin í løtunier Skipaeftirlitið í Miðvági.

Tann, ið settur verður, má tí kunna tola broytingar í starvinum, og at økið verðurumskipað til eisini at fevna um aðrar uppgávur í Fiskimálaráðnum.

UMSÓKNIR:Umsóknir saman við avriti av prógvum og møguligum viðmælum skulu vera Skipa-eftirlitinum í hendi í seinasta lagi 29. september 2006, kl. 14.30.

Umsóknir skulu sendast til:Skipaeftirlitið · Postmoga 26 · 370 Miðvágur

Fyrispurningar viðvíkjandi starvinum fáast við at ringja til Skipaeftirlitið á tlf.355600 og tosa við Óla Hans Hammer Olsen, deildarstjóra.

SkipaeftirlitiðFAROESE MARITIME AUTHORITYMINISTRY OF FISHERY AND MARITIME AFFAIRS

Tjóðveldisflokkurin hevurlagt fram á ting uppskotum, at stigvíst skal verðaálagt øllum skipum attaka alt, sum eitur rogn oglivur til lands. Hetta ersjálvsagt eitt mál, sum vittaka undir við. Men tað erkortini ikki so einfalt, athetta kann gerast bert viðeinum lógaruppskoti.

Hetta mál er nú tilviðgerðar í vinnunevndini

hjá løgtinginum. FF hevurfingið uppskotið til um-mælis og hevur sentVinnunevndini hesa við-merking:

Vit mæla avgjørt frá atsamtykkja hetta uppskot.Tað er eingin grund til athalda, at eitt slíkt uppskotloysir trupulleikarnar áhesum øki.

Vit hava fleiri ferðirhavt tilmæli um, hvussu

tað politiskt kann verðaeggjað monnum at takalivur og rogn.

Annars vita vit eisini, attað verður arbeitt viðtøkni, sum ger tað lættariat skilja livur og rogn fráslógnum annars. Hettaarbeiðið eigur at verðastuðlað frá almennarisíðu, so tað kann komastskjótari á mál.

Livur og rogn: Nei til pískin!

Síða 4 Nr. 376 - 21. september 2006

Vinnuhúsið og sjófólkÍ seinasta blaðnum var taðav tíðarorsøkum avmark-að,hvussu nógv vit kundusvara til sjónarmiðini hjáVinnuhúsinum um at av-taka skattaskipanina oginntøkutrygdina hjá fiski-monnum.

Vit eru ikki ræddir fyriat taka hendan spurningupp. Vit vilja í hesi greinfyrst endurtaka tað, sumVinnuhúsið hevur sagt.Síðan vilja vit endurtakatað, sum Búskaparráðiðførdi fram í 2004 umsama evni, og tað er lættat síggja, at hjá vinnuhúsi-num er talan um ekkó avbúskaparráðnum.

Síðan vilja vit endurtakatær viðmerkingar, sum vithøvdu til hesi somu sjón-armiðini hjá búskaparráð-num, og sum teir ikkisvaraðu aftur, hóast teirhøvdu givið tilsøgn umtað.

Vinnuhúsið sigur í dag:

22..11..22 SSkkaattttaallæættttiinn ttiill ssjjóóffóóllkk

Skattalættin til sjófólkvarð settur í verk, tí pol-itiski myndugleikin metti,at føroysk sjófólk fóru atbúseta seg í øðrum lond-um, um ikki skattalættivarð givin.

Skattalættin var 15% avhýruni upp til 500.000krónur, men er lækkaðurtil 14%. Niðanfyri er talvafyri, hvussu nógvur frá-dráttur talan er um, oghvussu nógv tað almennamissir í skattainntøkum.

Skattafrádrátturin er gald-andi fyri føroysk sjófólkvið føroyskum skipi ogútlendskum skipi. Frá-drátturin hesi fýra árinihevur verið millum 133og 156 milliónir krónurum ári, og ein missur ískattainntøkum millum60 og 74 milliónir krónurum ári.

Skattalættin skeiklarkappingina um hendanpartin av arbeiðsmegini, tíaðrar vinnur skulu gjaldamunin fyri at tekkjastsjófólki. Eisini kann hugs-ast, at skattalættin tilsjófólk trýstir lønarlagi íøðrum vinnum upp.

Skattalættin eggjar fleiriføroyingar enn annars tilskips, sjálvt um teir ikkieru eins produktivir har,sum teir høvdu verið íøðrum vinnum. Skatta-lættin merkir eisini, atfiskivinnan fær arbeiðs-megina bíligari enn ann-ars,og sostatt verður kapi-talurin avlønaður betri,enn hann eigur. Ov nógvstarvsfólk og kapitalur er

tí í hesari vinnuni, ogvirðisøking fer fyri skeyti.

22..11..44 TTiillmmæællii Strategibólkurin mælir til,at frí og virkin kappingverður um arbeiðsmegina.Mælt verður tí til,at oman-fyrinevndu serviðgerðirverða beindar av vegnum.

Best var, um tær vóruburturbeindar í morgin,men fyri at vinnan ogarbeiðsmegin skal havatíð og møguleika til attillaga seg broyttu um-støðurnar, verður tilmælt

eitt áramál á trý ár, harhesar serviðgerðir so líð-andi vera beindar avvegnum.

Hendan upphædd kannístaðin vera javnt luta úttil allar føroyingar sumskattalætti, og sum vilstimbra fyritakssemið utt-an mun til vinnutilknýti.

Búskaparráðiðsegði í 2004Við serskipanini fyri sjó-menn skeiklar tað almen-na kappingina millumymsu vinnurnar í Føroy-um um arbeiðsmegi so-leiðis, at býtið av arbeiðs-megini millum vinnur-nar verður eitt annað,enn marknaðaravkastiðí teim ymsu vinnunumgevur grundarlag fyri.Serligi skattalættin tilsjómenn ger nátúrligamunin í lønini eftir skattmillum sjómenn og flestallar aðrar arbeiðstak-arar ónatúrliga stóran.Hetta ger, at meira ar-beiðsmegi enn annarsleitar yvir móti fiski-skapi. YYvviirr ttííðð vviill hheettttaaggeerraa,, aatt lløønniinn íí ffiisskkiisskkaappiiááððrreennnn sskkaatttt vveerrððuurr llæægg--rrii,, eennnn hhoonn aannnnaarrss hheevvððiivveerriiðð.. ÓÓnnaattúúrrlliiggaa ssttóórraaúúttbbooððiiðð aavv aarrbbeeiiððssmmeeggiiíí ffiisskkiisskkaappii vviill ssoossttaattttggeerraa,, aatt aarrbbeeiiððssggeevvaarraarr--nniirr íí ffiisskkiivviinnnnuunnii sslleeppppaabbíílliiggaarrii oogg ttíí uummbbiiððaammeeiirraa aarrbbeeiiððssmmeeggii,, eennnntteeiirr aannnnaarrss hhøøvvdduu ggjjøørrtt..

Sum tað sæst eru sjónar-miðini stórt sæð tey somu.

Okkara sjónarmiðTil hesi sjónarmiðini førduvit fram fylgjandi við-merkingar í 2004, og tæreru eins væl galdandi ídag:

Tá tað verður sagt, at

fiskimannaskatturin, sumfráliður, fer at gera tað, atreiðararnir fáa bíligariarbeiðsmegi, so er einkigrundarlag fyri hesumpástandi, sum heldur ikkiverður undirbygdur ánakran hátt. Hetta kunditeoretiskt verið rætt, umfiskimenn fingu tíðarløn,t.d. mánaðarløn sumstarvsfólk, og tað skuldiverið samráðast um einaslíka annaðhvørt ár. Tákundi skattaskipaninávirkað lønarkrøvini. Menroyndirnar seinastu tíðina

hava tó víst, at evt.skattasømdir onga gene-rella ávirkan hava á lønar-krøv.

Men fiskimenn fáa júein prosentpart av veið-ini, sum vanliga er støð-ugur ár eftir ár. Og soleingi hesin verður fast-hildin, er ikki grundarlagfyri umrødda sjónarmiði. Íveruleikanum er parturinhjá fiskimonnum øktur,síðan fiskimannaskatturinvar settur í verk, og tekurtað eisini grundarlagiðundan umrøddu grund-geving.

Fortreytin fyri hesi for-treyt er tískil, at mann-ingarfeløgini skuldu góð-kent at fari niður í pro-sentparti við skattinginisum grundarlagi.Tað finn-ist ikki skuggi av grund-arlagi fyri hesum sjónar-miði, og hetta er í hvussuer eitt øki, har vit metaokkum at hava størri ser-kunnleika enn búskapar-ráðið. Gongdin síðani1998 hevur víst tað øv-ugta, nevniliga at reiðar-arnir í sáttmála hava góð-kent at gjalda eftirlønar-gjald av sínum parti, ogtessvegna er tann pro-sentparturin av veiðuni,sum skal gjaldast av reið-arum til fiskimenn, øktur.Og tað er so avgjørt einki,sum bendir á, at hettaheldur fer at henda íframtíðini.

Tað finst heldur einkisøguligt grundarlag fyrihesi grundgeving.Vit havafyrr havt fiskimannafrá-drátt, nevniliga frá 1963til 1984, og tað hevur ikkiverið grett, at hetta skalhava ført til bíligariarbeiðsmegi enn annars.Tá frádrátturin datt burt-ur, hendi heldur ikki taðmótsatta av hesi orsøk.

Grundað á hesa skeivuniðurstøðu verður komiðtil eina aðra skeiva niður-støðu. Nevni-liga, at viðbíligari arbeiðsmegi fáareiðararnir áhuga fyri atseta fleiri fiskimenn í starvenn neyðugt, og hettaminkar tískil um tøku ar-beiðsmegina í øðrumvinnugreinum. Hetta sjón-armið er eisini prógv umeina grundleggjandi mang-landi vitan um lønarskip-anina við fiskiskipum. Táreiðarar kortini gjaldasama prosentpart - uttan

mun til manningartal - ertað als ikki í teirra áhugaat seta fleiri fólk, og taðhevur heldur ikki veriðgjørt. Afturat tí eru taðals ikki arbeiðsgevararnirsum seta fólkið, men taðer skiparin. Skipanin virk-ar á tann hátt, at skiparin,og fyri so vítt manningin,hevur áhuga í at havafægst møguligar mansvið, tí meira verður tá íinntøku uttan mun tilskatt ella ikki. Tí ermanningin altíð tillagaðtað arbeiði sum skal ger-ast. (Her skal skoytastuppí, at júst støðan hjálínubátum í 2006, har taðer trupult at manna skip-ini, váttar okkara sjónar-mið).

Tí er heldur ikki grund-arlag fyri pástandinumum,at skattaskipanini skalhava ta umrøddu avlagingav arbeiðmegini sum av-leiðing.

Fyri okkum sær tað útsum, at Búskaparráðiðhevur lagað grundgeving-arnar til niðurstøðuna ímálinum heldur enn tiltað mótsatta. Hetta metavit at vera eitt álvarsmál,sum eisini skaðar trú-virðið hjá Búskaparráð-num.

Vit góðkenna heldurikki hesa mannagongd.Viteru altíð til reiðar at havaorðaskifti um eitt málsum hetta, og vit góð-kenna til fulnar, at onnurhava eina aðra hugsanenn vit á hesum øki. Menhetta orðaskifti skal veragrundað á facts, og hettaer ikki minst galdandi fyribúskaparráðið, har al-menninngurin má havagrund til at halda, at fram-løgurnar eru sakliga grund-aðar.

Her kann verða skoytt

uppí, at búskaparráðiðlovaði alment, at fiski-mannafelagið skuldi fáasvar uppá hesi sjónarmið.Hetta svar kom ongantíð!

Vit vilja skoyta uppí í 2006 umskattaskipaninaFyrst í samband við skatta-skipanina. Ein grundgev-ing fyri hana var at fáaføroyingar við útlendsk-um skipum framvegis atbúgva í Føroyum, so teirharvið komu at dugnaføroyska samfelagnum.M.a. við at teirra familjurblivu verandi og útvegaðusamfelagnum aftur aðrarinntøkur hjá øðrumhúsfólkum.

Tað hevur verið pástað-ið, at einki er komið kom-ið burtur úr á hesum øki-num. Men tað siga tey tøl,sum eru lýst í framløgunihjá vinnuhúsinum ikki.

Her síggja vit, at skatta-frádráttur hjá sjófólki viðútlendskum skipum erhækkandi bæði í upp-hædd og í prosentum ímun til samlaða frádrátt-in. Sum tað sæst í talvunier krónutalið hækkað úr7,3 mill í 2001 til 10,5mill í 2004 ella ein hækk-ing uppá 43,8%.

Verður prosenttalið, suminntøkan við útlendskumskipum er í mun til saml-aða frádráttin,er hækking-in tilsamans 61%. Hetta eravgjørt ein ábending um,at henda skattaskipanhevur týdning fyri at fólksjófólk at búgva í Føroy-um. Vit kundu eisini í sínitíð greiða frá, at 7 av 9føroyingum við donskumkraftblokkaskipi vórufluttir heima aftur takkaðveri hesi skipan. Uttan ivahevði ein partur av teim-um nevndu sjófólkunum í hagtølunum framvegis

verið í Føroyum, umeingin skipan hevði verið.Men tá høvdu heiltavgjørt aðrar fiskimennverið farnir. Vit kunnugera eitt roknistykki, sumer grundað á, at hesi bæðifyrivarni uppheva hvørtannað.Vit rokna tískil við,at fiskimenn við útlendsk-um skipum, sum annarshøvdu flutt av landinum,hava “kostað” landskassa-num 10,5 mill í 2004.Hetta svarar til eina lønar-inntøku uppá 70 mill. kr,sum vit tá høvdu mist. Avhesum meira meira enn20 mill verið goldnar íbeinleiðis skatti. Umframthetta hevði landskassinfingið inntøku, sum t.d.MVG og oljugjald v.m., avhúsarhaldinum hjá við-komandi. Nakrir havaeisini konu við inntøkum,sum eisini geva av sær ílandskassan.

Tí er roknistykkið alsikki so einfalt, har taðverður gjørt til, at bert vitstrika hesa skipan, sokoma allar tær útroknaðumilliónirnar bóltandi inn ílandskassan.

Tað ber so til at halda,at tað kann gera tað samaum hesi sjófólk búgva íFøroyum ella ikki. Komaso sjófólk at resta í, kunnuvit bert innflyta útlend-ingar.Hetta ljóðar sum einvittigheit.

Tað er so politikkurinher í Føroyum,at vit skulugera tað sum gerast kann,m.a. við skattaskipanina,til at eggja fólki at verabúgvandi í Føroyum. Viteru nøkur, sum taka undirvið tí. Eisini tí at tað loysirseg fyri samfelagið, bæðiso og so.

Tá er tað ov lítið viðnøkrum leysum pástand-um um at henda skipan er“skaðilig”.

Talva 4. Skattafrádráttur hjá sjófólki Kelda: Fíggjarmálaráðið

Tjóðveldisuppskotið umvinnuligan fiskiskap ivasamtFiskimannafelagið hevur fingið til ummælis upp-skotið til vinnuligan fiskiskap, sum tjóðveldis-flokkurin legði fram herfyri. Í hesum uppskoti eruttan iva tiltrongd nýhugsan, men vit halda, at tað íavgerandi spurningum verður farið í so langt.

Viðmerkingin vit hava sent vinnunevndini erhenda:

“Vit hava viðgjørt aktuella málið um vinnuliganfiskiskap í nógvum greinum í FF-blaðnum, tannseinasta í blaði nr. 372, sum sæst sum pdf-fílur áokkara heimasíðu.

Her er okkara støða, at vit meta tað vera skeivt, atóbrúkt veiðurættindi kunnu umsetast til nógvarpengar. Men hinvegin eru vit ímóti eyka gjøldum áloypandi fiskiskap.Vit meta uppskotið at inniberahetta.

Hetta vil eisini, soleiðis sum vit síggja tað, viðføraótryggleika í starvssetan hjá fiskimonnum, tá fiski-loyvini bert eru fyri avmarkað tíðarskeið.

Uppskot,sum er bygt á hesar fortreytir,kunnu vitikki taka undir við”.


TØKKHjartaliga takka vit øllum, sum sýndu

samkenslu, tá kæri maður, pápi, verpápi,abbi, langabbi og oldurabbi okkara

Petur Danielsenvanliga nevndur Petur á Hvítanesi

andaðist og varð jarðaður.

Tøkk til tykkum øll, sum á ymiskan hátthjálptu til. Tøkk til talarar, sangarar ogspælarar. Eisini ein tøkk til starvsfólki á

Sambýlinum Oman Hoydalar.

Tøkk fyri minnisgávur til FøroyaBlindastovn. Tøkk til tykkum, sum sendu

blómur og fylgdu honum til hansaraseinasta hvíldarstað her.

Vegna tey avvarðandiSignhild

Minstaløn ogminstiforvinningur Minstaløn og minstifor-vinningur eru ásett við tíendamáli at geva sjófólkieina inntøkutrygd, tí hýr-an er ásett eftir veiðu ogprísum, sum merkir, athon kann vera óstøðug.Talvan vísir útgjaldið frá2001 til 2005.

Minstaløn, dagstudning-ur og minstiforvinningurgav eitt samlað útgjald í2004 á 38 mió. kr. Gjaldiðer hækkað á hvørjum ári,tó í 2005 lækkaði tað við11 milliónum.

Stuðulin, sum er nevnd-ur omanfyri, er til at fast-halda ov mangar føroy-ingar í fiskivinnuni, sumhøvdu gjørt størri gagnaðrastaðni í samfelagnum,um hesin studningur varðburturtikin. Hann skerjirfrælsið at velja hjá føroy-inginum og er við til, at ovmangir sjómenn skapa ovsmá virðir. Stuðulin mink-

ar eisini um kappinginamillum vælrikin og minnivælrikin reiðarí - minnivælrikin reiðarí, sum utt-an stuðul høvdu horvið, títey ikki høvdu megnað atskaffa sær arbeiðsmegi.

Okkara viðmerkingar

Manipulatión viðtølumFyrst vilja vit gera ta við-merking, at hesi tølini hjáVinnuhúsinum geva ikkieina fulla lýsing av gongd-ini í útreiðslunum til inn-tøkutrygd ella yvirhøvurstuðul til fiskiflotan. Taðer nærum tvørturímóti, tásagt verður, at útreiðslur-nar eru hækkaðar hvørtár. Tað valdast sanniliga,hvørji ár teir hava valtsær. Men at nýta 2001sum grundarlag fyri hes-um pástandi er rein mani-pulatión.

Fara vit aftur til 1980,høvdu vit tá ein planøko-

nonomi, sum fyri ein stór-an part var grundaður ástuðul, og kreppuáriniseinast í 1980-unum vórusamlaðu veitingarnar tilfiskivinnuna fleiri hundr-að milliónir krónur.

Hetta var eitt óføri, sumvit vóru komin í, og taðvar vinnan sjálv, sum vístiveg burtur úr tí. Nevniligavið uppskoti um at fáamarknaðarbúskap í flaka-vinnuni á landi.Tað fyrstaítøkiliga uppskot á hesumøkinum varð samtykt átingi í 1988, og var hettabyrjanin til ein búskapar-ligt undur, sum fullkomi-liga broytti “studnings-tørvin”, sum vit fyrr havagreitt frá. Hetta uppskotvar orðað av Føroya Fiski-mannafelag. Tað kannverða nevnt her, at í fyrstaumfari vóru flakavirkinihart ímóti eini og hvørjibroyting mótvegis markn-aðarbúskapi, og tað vóruvit, sum máttu hála flaka-virkinki aftaná okkum. Tátey vóru komin á “rætt-kjøl”, vóru tey eisini avfullum huga við uppáhesa nýggju skipan.

Samstundis hava vit ver-

ið við til at tillaga lóg-gávuna um inntøkutrygd,og hetta hevur eisini giviðúrslit.

Gongdin í minstuløn,dagstudningi og minsta-forvinningin síðan 1993kann lýsast við hesumtølum:

1993 ...............75 mill1994 ...............85 -1995 ...............86 -1996 ...............71 -1997 ...............72 -1998 ...............34 -1999 ...............30 -2000 ...............23 -2001 ...............21 -2002 ...............22 -2003 ...............25 -2004 ...............37 -2005 ...............27 -

Sum tað sæst á hesum tøl-um, hevur talan verið umeitt sera stórt fall í út-reiðslunum til inntøku-trygd. Frá at liggja um 70-75 mill, árliga er upp-hæddin farin niður í 20-30mill. Verður hugsað umlønargongdina í samfelag-num, er niðurskurðurinenn størri. Annars kemurhelvtin aftur í landskass-an, so hansara útreiðslur á

hesum øki eru minimalar,og kunnu ikki vera nøkurhóttan móti nøkrum sumhelst. Tískil er gongdinbeint tann mótsetta enntann, sum Vinnuhúsiðsigur hana hava verið.

Hetta skuldi verið eingongd, sum Vinnuhúsiðskuldi fegnast um, men sotykist ikki at vera. Tað erikki nóg mikið, at út-reiðslurnar eru farnar við-ur við 2/3,um bert verðurhugt at hesum økinum.Tað er heldur ikki nógmikið, at játtanin til fiski-vinnuna er farin niður við90%, um hugt verður eftirsamlaðu tølunum síðan1980-ini.

SøktargrundgevingarTær endurgivnu grund-gevingarnar eru eisini serasøktar, og eru merktar av,at fyrst er niðurstøðangjørd - fyri síðan finnagrundgevingarnar. Tærvirka esini sera forháni-sligar móti fiskimonnum,tá sagt verður, at “ovmangir sjómenn skapa ovsmá virðir”.

Grundgevingarnar eru

stórt sæð tær somu, sumBúskaparráðið nýtti í2004, og sum eisini vórugrundarlagið fyri tey tíð-indini í danska TV2 umhesi mál, sum teir máttutaka aftur.

Annars vilja vit siga, attað er púra einki grundar-lag fyri at halda, at inn-tøkutrygdin er avgerandifyri áhugan hjá fólki atsigla. Tá minstalønin komá fyrsta sinni, vóru summiímóti við teirri grundgev-ing, at nú fóru menn ikkiat tíma at standa við snør-ið longur, tá inntøkankortini var trygg.Tað vístiseg beinanvegin, at hes-um var púra einki grund-arlag fyri.

Allar royndir vísa, at ernóg mikið av arbeiði álandi, so vilja teir allar-flestu taka hetta fram umat vera til fiskiskap viðminstuløn. Inntøkutrygd-in er kortini ikki meiraenn ein vanlig dagløn við8 tímar á landi. Fyri taðfara menn ikki at faraburtur frá konu, børnumog annars allar teimumhentleikum, sum eru álandi.

Inntøkutrygd og strategibólkarÍ samband við uppskotini um at avtaka inn-tøkutrygd hjá fiskimonnum, fara vit at lýsahetta mál eitt sindur nærri. Sum vit havagreitt frá aðra staðni í blaðnum er alt, sumbendir á, at strategibólkurin hjá løgmannihevur kopierað tilmælið hjá Vinnuhúsinum áhesum øki. Hetta er gjørt uttan minstu ítøki-ligu grundgeving. Hinvegin hevur Vinnuhúsiðgrundgevingar, og vit endurgeva her tað, sumVinnuhúsið sigur í sínum tilmæli. Sagt verður:

V it hava útgerðina

Flótitrol

Rækjutrol

Høvuðsskrivstova:

Bakkavegur 22530 FuglafjørðurTelefon 474 200Telefax 474 201

[email protected] - www.vonin.com

Botntrol

Tórshavn:

Vestara bryggja 12100 TórshavnTelefon 35 43 91Telefax 31 33 19

Snurpunótir

Annað

Aliútgerð


Tá eg í danska tíðarriti-num Ingeniøren nr. 17 frá28. apríl 2006 læs, at PoulKjeldgård civilverkfrøð-ingur, var deyður 30. marsí ár, fimm dagar áðrennhann røkk teimum 82,runnu gamlar hendingarfram fyri meg, sum eg herskal royna at siga frá.

Kjeldgård var ein avteknisku stuðlunum undirSEV-arbeiðinum og gloym-di ongantíð bygdina, harhann arbeiddi og fólkið,ið har búði tey árini. Fyrra-árið støkk hann soleiðisein dagin inn á gólviðheima hjá okkum við ein-um forkunnugum mynda-savni úr SEV-arbeiðinum,sum eg fekk loyvi og hjálptil at fáa skannað inn áføroyska teldu.

Hugsaði, tá eg sá hannaftur, at so lítið hann vareldur, kundi hann lættligarøkka teimum hundrað;men so skuldi ikki verða.

Eg haldi besta mátan atminnast skilamannin Kjeld-gård vera við at sýna onkraav myndum hansara ogsamstundis draga framhendinga brot úr vanligaarbeiðsdegnum, sum hannkundi hátta seg í SEV-ar-beiðinum fyri meira ennhálvari øld síðani.

Um sjálvan mannin,Poul Anker Kjeldgård, er ístuttum at siga, at hannvarð borin í heim 4. apríl1924 í Kjellerup, Dan-mark, sonur lærarahjúniniKristen Bisgård Kjeldgårdog Dagmar Pedersen Bad-stue. 1942 studentsprógví Viborg. 1948 kand. BDtH. 1949-51 Søllerød

Kommune. 1951-61 Høj-gaard & Schultz. 1958 g.v.Bente Jensen lærarinnu,dóttir Knud Jensen ogRuth Ottesen,Thisted.

Frá 1961 til fráfaringar-aldur arbeiddi hann hjáThisted amts vej- og vand-løbsvæsen.

SEV seksti ogonnur minniligárstølÍ ár eru 100 ár liðin síðanÓlavur á Heygum av sín-um eintingum legði tele-fonlinju úr Havn til Vest-manna - tlf.nr.1 er á garði-num enn - og 100 ár síð-ani hann fekk FøroyaBanka settan á stovn.

Eisini eru 100 ár liðin,síðani hann fyrireikaðifyrstu royndina at vinnaelorku burtur úr vatni-num í Fossá, 70 ár síðanbróðursonur hansara,Harry Fonsdal, á lærdaháskúlanum í Tróndheimigjørdi sína serritgerð umsomu orku, 60 ár síðanSEV varð stovnað, ogloksins eru 52 ár liðin,síðan dreymur Óla'bóndagjørdist veruleiki, tá ljósiðvarð tendrað.

Nú vit nevna árstøl íFøroya undirkervi, kannleggjast afturat, at 40 árlongu eru liðin, síðan lítlabygdin Tjørnuvík og høv-uðstaður okkara Tórshavnsama árið fingu vegasam-band við umheimin.

1. oktober komandi eru60 ár runnin, síðan fólka-ognin,kommunusamtakiðSEV, varð stovnað og 55 ársíðan, farið varð undirsjálva byggingina inni áFjørð í Vestmanna og veg-ur lagdur úr gamla traðar-vegnum niðan gjøgnumFossdal fram á Skot ogGlinsból, fram til fyrstubyrgingina á Lómundar-oyri og til ta næstu fram-mi á Vatni.

Mikkjal Helmsdaluppi í leikinumPoul Kjeldgård fekk lønsína goldna frá SEV, menminnist meg rætt, fekk egmína frá Føroya Løgtingi,sum við Mikkjali Helms-dal, landsverkfrøðingi,hevði tekniska yvireftir-litið við Sev-byggingini, iðfremjast skuldi eftir upp-runaprosjektinum hjáHarry Fonsdal.

Vegna misskiltar spar-ingar var okkurt í pro-sjektinum broytt frá aðr-ari síðu,eitt nú lægri byrg-ingar og veikari mastrar,sum í báðum førum komokkum aftur um brekku;men tað høvdu vit áarbeiðsplássinum einkifrætt um og høvdu einkivið at gera.

Mikkjal, sum tá bert

hevði sitið 3-4 ár í sessi-num, hevði úr at gera ogfekk tí loyvi at seta danskaverkfrøðingin Palle Fil-holm sum dagligan eftir-litsmann, og skuldu vitarbeiða saman. DugnaligiPalle Filholm giftist Sonju,dóttir svian Albin Åkesenog Mathildu Mortensen íTrongisvági, og er taðsonur teirra, Bjarni, sumhevur skrivað um Smyrl-arnar.

Fyrstu SEV-arbeiðiniVit báðir Kjeldgård, sumhann í Vestmanna varðnevndur, hittust undirSEV-arbeiðinum í 1952,har vit hvør sær mátaðuhæddina frá hægstu flóðog fram til tunnunilsinn-takið á Lómundaroyri ogupp til heimara tunnils-munna. Eisini settu oghildu vit hvør sær kósinainni í tí 1200 metrar langavatntunlinum av Lómund-aroyri og heim undir Enn-

ið, har vatnið úr tunlinumvarð leitt í rørini oman tilfyrsta vatnorkuverkið, sumbygt varð hjá SEV.

Tá nivelleringin var lið-ug, var munurin 30 centi-metrar okkara millum, oghildu vit tað í 220 metrahæddarmuni vera á góð-ari leið; men svenskitunnilsformaðurin Gerdinhelt tað vera alt ov nógv“derfor at tretti centimet-ers fel er like forbandetmycke, om det så er i

gamla Sveden eller langtfa'n ute i Atlanterhavet!”sum hann málbar seg.

Í FF-blaði nr.263 havi egáður sagt frá um, tá Gerd-in steðgaði arbeiðinum avtí, at eg segði meg havafunnið silvurklumpin úrKongsberg inni í SEV-tunlinum í Vestmanna.

Eisini var stuttligt atsíggja øðina á Gerdin, táalt fólkið knappliga hvarv,og at Gerdin, tá hannhevði fatað føroysku sið-

Føroyavinurin Poul Kjeldgård farinHeini Olsen er framúrfrásøgumaður, sumokkara lesarar eisinihavt sæð við teimumfrásagnum hannhevur havt her í blað-num. Í samband viðminngarorð um PoulKjeldgård lýsir hanná ein stuttligan háttfyrstu tíðina hjá SEV.

Tekstur og myndirHeini Olsen

Vegagerð oman fyri Glinsból

Onnur hugnaløta í gomlu sethúsunum hjá Kongaliga Monopolhandlinum á Fitjunum, sum SEV keyptiog síðani hevur hildið.SSiittaannddii ffrráá vviinnssttrruu:: Poul Kjeldgård, Højgaard & Schultz, Chr. Eli Lamhauge hjá føroyska byggifelagnumLamhauge og Waagstein, Carl Jespersen, bókhaldari, H&S. Fýra ár seinni hitti eg Jespersen aftur sumhøvuðsbókhaldara hjá KAMPSAX í Teheran. Fyri endan situr Herluf Ernst, byggileiðari hjá H&S. Honumundir lið situr svenski formaðurin Gerdin, H&S.SSttaannddaannddii ffrráá vviinnssttrruu:: Nielsen høvuðsformaður;H&S og Palle Filholm, Landsverkfrøðingurin.Triðjamannin kenni eg ikki aftur.


venjuna, var eina fyrstur íbát, næstu ferð grinda-boðini vórðu rópt.

Jú, Gerdin var heiðurs-maður av tí gamla, kanskaheldur harðliga slagnum.

Kjeldgård var 28 áragamal við sløkum fýra ár-um á baki sum verk-frøðingur. Eg var 22 ár ognýklaktur, hálvstuderaðurrøvari frá Bergen TekniskeSkole, so respektin fyrihinum um 60 ára gamlaGerdin var stór, og hilduvit tí best vera at nivelleraumaftur.

Vit rættaðu nivellerin-strumentini, so frægt vitdugdu, skiftu um útgerðog so aftur at máta møtu-mikla brattleikan, og komKjeldgård tá næstan uppácentimetrina til mína fyrruhædd og eg somuleiðistætt upp at hansara fyrru.Vit tóku síðani meðaltaliðog samdust um at haldafast um tað, sama hvatGerdin segði.

Íspegil uppá spælTil tunnilskósina tryggj-aðu vit okkum við inn-mátaðum trýhyrningum(polygonum) fjall av fjalli.Á fjallatoppunum varðstoypt kring stavin umikki borast kundi bein-leiðis í klettin at setastavarnar í, og mátaðu vithvør sær allar vinklarnar,roknaðu út og stungu útfyrstu kósirnar - onnur áLómundaroyri og hin viðtvørtunli miðskeiðis inn á megintunnilin fyri atstyttri skuldi vera at fáagrótið út til knúsaran,sumfarvegurin enn sæst eftirhar frammi.

Inni í tunlinum vórufleiri bend, og umframtvinklarnar skuldi longdog hall eisini passast, sohar galt um at máta ogrokna rætt. Hvønn einastamorgun samanbóru vittað, sum vit kvøldið fyrihøvdu eftirroknað okkumfram til.

Ein góðveðurs leygar-

dag høvdu vit seinnapart-in aftur hvør sær endur-mátað allar vinklar aveinslistum; men varð lítilsvøvnur tað vikuskiftið, tíhar var komin sperðil í avringasta slag, sum ikki vartil at finna, sama hvussuhøvur vórðu løgd á blot.Telduroknari kom ikki tillandið fyrr enn eini 15 árseinni.

Mánamorgun hugdu vitspyrjandi hvør uppá ann-an og samdust um atganga saman í felag, tí hermátti berast skjótt at, áðr-enn Gerdin ella nakarannar fekk frænir av okk-ara gáloysni.

Vit so aftur til fjals viðtungu teodolittunum, ogtil alla lukku fóru vit fyrstniðan í Fjallið vestan fyriFossá, sum lá tunlinumnæst.Tá vit komu til stav-in, stóð hann loddrættur,sum hann átti, og tað viðgóðum bardunum, so harskuldi alt verið í lagi; menhann stóð í svørðinum og

ikki í stoypta holinum.Vitso at leita og funnu gamlaholið einar tveir, tríggjarmetrar frá stavinum. Harhevði so onkur íspegilætlað sær at spælt okkumeitt puss.

Fyrsti SEV-tunnilinskotin ígjøgnumNú passaði alt aftur; meneinki er yvir at dylja, atspenningurin vaks,so hvørttunnilsarbeiðið nærkaðistendanum, og seinastu tíð-ina lá Kjeldgård flatur innmóti berginum og lurtaði,um nakað var at hoyra.

Gomlu vestmenningar-nir gjørdu tað ikki beturvið teirra viðmerkingumum,hvar vit mundu fara atenda, tí at navigera inni ífjallinum trúðu teir lítiðuppá.

At enda hoyrdist skram-bul nærkast, og tá langiroyndarborurin kom ígjøg-num, rakti hann beint ímálaða blettin, har vithøvdu ætlað, hann skuldikoma.

Kjeldgård var í øllumhampamaður og gjørdiheilt lítið av tí váta slag-num; men tunnilsballskuldi verða um kvøldið,og ein dropi var tikin viðniðan til tunnilsmunnan.Tá borurin rakti, endur-bórust ljómandi hurráróp-ini millum fjalla. Onkurrætti Kjeldgård fløskunaog ynskti honum tillukkuvið bragdinum. Kjeldgårdlegði nakkan afturav ogdrakk, so menn øtaðust.

Sligin varð ringur við“Vælkomnir føroyingarher í vási” og serliga harð-mælt gjørdist: “enn eruknotur í føroyskum kong-um, tað kennist við hvørtlógvatak;” men hjá Kjeld-gård mundi lógvatakiðvera so sum so, tí hannslongdist í ringinum sumtongul í brimi, so alko-holeitraður, at hann átti atverið borin til lækna; mennú varð hann borin omantil vegin, lagdur upp í last-bilin hjá Olaf á Posthúsi-num,sum saman við mold

og gróti varð brúktur tilfólkaflutning, og so í song.

Kjeldgård stakkalin fekksostatt einki við av hugna-num á Fitjunum tað kvøld-ið.

Ei undur í, at hann segðiárini í Føroyum vera tey,sum fastast høvdu bitiðseg í lívslanga minnið.

Jú, kósin var í lagi; menhæddarmunurin var ennuml. 15 centimetur ellahelmingin av muninum áokkara truplu nivellering-um úr fjøru til fjalls; mentað hildu vit okkara mill-um.

Meginparturin av Før-oya nú gomlu monnumhava eins og hjá Lands-verkfrøðinginum okkurtskifti arbeitt hjá SEV, ogSEV gjørdist gjøgnumáræði kommunurnar sumfrá leið ogn hvønn einastaføroyings, hetta frá nýføð-ingi til elstu ommu.

Smásøgurnar kunduverið mangar at sagt frá úrfyrstu SEV-arbeiðunum;

men fari eg við hesumstutta afturliti við takk-semi fyri tíðina, vit høvdusaman, at lýsa frið yvirminnið um starvsfelaganog føroyavinin Kjeldgård,og samstundis minnasttey mongu, sum farin eru,føroysk sum útlendsk, iðstrevaðust og stríddustfyri at gera SEV-dreymintil veruleika og við hon-um medvirka til at lyftaføroyska undirkervið úrmiðøldini og inn í tannbert 52 ára gamla geran-disdagin, sum vit í daghalda vera sjálvsagdan.

Eg skal enda við atynskja SEV og Føroyakommunum hjartaliga tillukku við 60 ára degnumog heita á tær um at haldafast um hesa felags ogn,so hon verður verandi áfólksins hondum, samahvussu klandur og stríðannars so av og á kannstinga seg upp.

Fitjarnar og Fjørðurin áðrenn SEV-arbeiðið byrjaði Kjeldgård á rossabaki við SEV-skrivstovuna á Fitjun-um.

Tey trý elementini vindur, eldur og vatn:- Ytst liggur seglskipið, Georg Stage, og bíðar bæði eftir sjóvarfallsorku og

vindmegi.- Á sandinum uttan fyri bátahylin, sæst eldorkan úr jóansøkubáli- Fremst stendur - eftir ein mansaldur í vatndrivnari orkumegi - fyrsta

peltonturbinan hjá SEV sum søguligur fornlutur frá nýggjari tíð, um einso kann siga.

myndatakari: Heini Olsen

Fossurin áðrenn hann tagnaði í rørunum, sumhómast í baksýni.


Tann 16. september 1936hendi ein ræðulig sjóvan-lukka undir Íslandi. Tágekk franska kanningar-skipið “Pourquoi Pas”burt-ur í Faksaflógvanum, og39 av teimum 40 monn-um umborð druknaðu.

Hetta var ein vanlukka,sum tað frættist nógv um,og Dimmalætting skrivaðieisini nógv um hesa hend-ingina í fleiri bløðum.

Ein av orsøkunum fyri,at hetta skipbrotið vaktiso miklan ans var, at JeanBaptiste Charcot varkanningarleiðari umborð.Hann var útbúgvin lækni,men hevði harafturat - fráhann var heilt ungur -verið á fleiri kanningar-ferðum við Polarøki, bæðisunnan fyri og norðanfyri.

Pápi hansara - Jean MartinCharcot - var ein heims-kendur nervalækni, ogfólk komu úr øllum heimi-num at lurta eftir hansarafyrilestrum.

Jean Charcot var føddurí 1867 og gjørdist tískil 69ára gamal. Longu í 1903-5var hann leiðari á kann-ingarferðum í Suðurís-havinum. Hann rindaðistørsta partin av kostnaði-num sjálvur. Seinni yvir-tók franski staturin skip-ið.

Árini 1908-1910 fórCharcot nýggja kanning-arferð, og tá lat hannbyggja skipið “PourquoiPas?”, sum merkir “Hvíikki?”. Við hesum skipi-num sigldi hann 2.250fjórðingar framvið Antark-tis. Hann fann eina oyggj,sum fekk navn eftir hon-um - Charcot Land, oghann fekk ein hóp avtýdningarmiklum vísinda-ligum tilfari heim við sær.

Upprunin til navnið áskipinum stavar frá teirritíðini, tá Charcot plagdi atmarra við pápa sín um athann fór at gera slíkarferðir. Pápin var tvørur ográddi frá, og svarið hjá

soninum var hvørja ferð:“Hví ikki?”, og tí gjørdisthetta eisini navnið á skipi-num. Teir komu hvørjaferð heim við stórbærumkanningarúrslitum.

Skipið var 140 føtur,hevði 3 mastrar, var 449 t.til støddar,og - umframt athava 450 hk motor - vartað eisini útgjørt við segl-um, sum kundu hava týdn-ing í ísfyltum farvatni. Taðminti nógv um “Liljuna”,sum eisini var ein fransa-skonnart.

Tískil var hetta í 1936eitt hampiliga nýtt skip.Tað var sterkt bygt - jústtil sigling í ísi. Tað hevðieisini tá nútímans útgerð

sum ekkolod, peiliútgerðog alla útgerð til havrann-sóknir og var roknað sumeitt tað mest framkomnarannsóknarskip tá í tíðini.

Aftan á fyrra heimsbar-daga gjørdi skipið - viðCharcot sum leiðara -fleiri ferðir á okkara leið-um - sum til Eysturgrøn-land, Jan Mayen, Svalbard,Bjarnoynna. Í Grønlandivar dentur lagdur á atkanna grønlendska ment-an.

Varð eisini áHavniniÁ hesum ferðum hevur“Pourquoi Pas” fleiri ferð-ir lagt at í Havn, har taðhevur verið ein vælkomingestur. Charcot var før-oyavinur,og hann skrivaðifleiri áhugaverdar mynd-prýddar greinar um Før-oyar í fronskum tíðar-ritum. Fyrst í 30-unumskrivaði hann eina lítlabók um Føroyar.

Sambært protokollini hjáTórshavnar Havn hevur“Pourquoi Pas” ligið áHavnini 26. og 27. juli.Taðer eisini skrásett, at tá tókhann 18 t av vatni. Teirhava helst tá verið ávegistil Grønlands. Tá hevðiDimmalætting samrøðuvið hann, og teir skrivam.a.:

Dr. Charcot var en ual-mindelig flink og elsk-værdig Mand. Til trodsfor sin høje Alder varhan rask og rørig ogman behøvede ikke athave talt med ham imange Minutter for at

blive klar over, at manher stod overfor en frem-ragende Videnskabsmandog en nobel og højt be-gavet personlighed.”

Tá 40 ár vóru liðinsíðan vanlukkuna, skriv-aði táverandi katolikka-presturin í Føroyum,AlexKons,ein stubba í Dimma-lætting, har hann greiddifrá, at tað fyrsta, Charcotplagdi at gera, tá hann vará Havnini, var at vitjaFranciskanarasystrarnarog biðja eina bøn í kirkj-uni. Hetta man vera or-søkin til, at tað seinni varðbygt ein modell av “Pour-quoi Pas”, sum varð smíð-að av Palle Burla, sum ímong ár var katólskurprestur í Føroyum, og Ver-land Johansen eftir tekn-ingum frá “La Musée de laMarine” í Paris.

Skuldi vera seinasti túrur“Pourquoi Pas” var annarsávegis til Keypmanna-havnar, har Chacot skuldihalda fyrilestur í Geo-grafisk Selskab. Her varætlanin at handa honumgullmedalju frá felagnum,og var hetta ein serasjáldsamur heiður at fáa.Síðan var ætlanin, atChacot skuldi gevast viðsínum kanningarvirksemi,og hesum hevði hannboðað frá.

Andreas í Tartiminnist veðriðTann 15. september 1936fór “Pourquoi Pas” avReykjavík eftir at havaligið í 14 dagar fyri at fáabøtt um ketilskaða, sumskipið hevði fingið mill-um Ísland og Eysturgrøn-landi seinast í august mán-aði.Tá varð skipið sleipaðinn til Reykjavíkar avverjuskipinum “Hvidbjør-nen”. Hetta var ein seink-ing, sum kom illa við,og tívóru fleiri av manninginilongu farnir heim viðøðrum skipum, og taðbjargaði so teimum lívið.

Júst tá teir vóru farnirav Reykjavík brestir eittøgiligt ódnarveður á. Viteru so heppin at hava eitteygnavitni til hetta ringaveðrið, og tað er Andreas íTarti. Vit hava hansara“søgu til skips”sum greina-røð her í blaðnum. Hanngreiðir soleiðis frá:

Hetta minnist eg eisinisera væl. Men fyrst skaleg siga, at eg minnisteisini, tá skipið kom áFuglafjørð á síni sein-astu ferð norð eftir í julimánaði. Gamli SámalPetur fór umborð, og egminnist skiparan, táhann kom í land. Hannvar ein framúr vakurmaður.

Í hesum ódnarveðri-num var eg við “GuideMe”, sum eg sjálvur átti,

Eitt 70 ára minni:

“Pourquoi Pas” gekk burturvið 39 monnum undir ÍslandiNógvar skipsvanlukk-ur eru hendar undirÍslandi. Tað hava vitnógvar royndir av,soleiðis sum tað eis-ini kann lesast í frá-søgnini hjá Andreas íTarti her í blaðnum.Ein tann størsta van-lukkan, tá talan erum tap av mannalív-um, var tá franskahavrannsóknarskipið“Pourquoi Pas” gekkburtur fyri 70 árumsíðani á Akranes-leiðini.

Her liggur “PourquoiPas” á Havnini seinastuferð í jul 1936.

Leiðarin Jean Charcotplagdi at fara niðan áKatólsku kirkjuna at

biðja eina bøn, tá hannkom á Havnina. Hetta ergamla katolikkakirkjan.

Modell av Pourquou Pas hongur í verandi Mariukirkju. Her síggja vit nógvar av teimum smálutum,sum annars ikki síggjast á myndum.


á Eysturlandinum. Harvar veðrið eins ringtsum á vesturlandinum.Vit lógu ankraðir viðBakkafjørðin, og veðriðvar so ringt, at vit máttuandøva við motorinumfyri ikki at slíta ankar-ketuna. Hetta er einastaferð eg minnist, at vís-arin á barometrinumhevur sveiggjað upp ogniður, sum hann gjørditá. Vanliga fer vísarinspakuliga hvønn vegin.Seinni frættu vit so umhesa vanlukkuna.

Ein feril av veðrinumhevur eisini verið í Grøn-landi. Johan Christiansenhevur fingið hendur ídagbókini hjá abba sínumMalvinus í Vátutoft, sumvar skipari á Liljuni. Jústum hesa tíðina greiðirhann frá sera skiftandi ætt-um og so mikið av vindi,at tað ikki var fiskandi.

Ein slapp livandifrá vanlukkuniTað var bert ein maður,bátsmaðurin, sum slapplivandi frá vanlukkuni, oghann greiddi síðan frá,hvat ið hendi. Hann varkomin á vakt á midnátt,og vindmegin var 12 ellameira. Við nútíðar vind-orkumáting svarar hettatil út móti 40 metur umsekundið

Eftir at teir vóru farnirav Reykjavík, gjørdistvindurin so nógvur, atskipið slapp ongan veg ogavgjørdi teir tí at vendaaftur. Samstundis vísti taðseg, at yvirmenninir um-borð á “Pourquoi Pas”høvdu tikið feil av tveim-um vitum. Teir høvdublandað Akranes vita, sumer á sunnara arminum áBorgarfjørðinum við Sel-tjarnanes vitan vestan fyriReykjavík. Bátsmaðurinvarð sendur niður í be-stikkrúmið eftir sjókort-um, men júst tá rendiskipið á eitt sker ella einboða. Tá var kl. 3 umnáttina. Síðan varð skipiðskolað av aldunum aveinum skeri á annað. Hervar sera óreint, og tað varskjótt at sjógvur kom ímaskinrúmið, og tað ikkilongur bar til at manøv-rera. Roynt varð at komaleysir av skerinum viðseglum, men skipið stóðfast, og sum leið á náttinasmildraðist tað - bert 25metrar úr landi. Fyrstknústist forstevnið, ogsíðan fór fremsta mastur-in, og restin við henni.Távar klokkan blivin útímóti 4 á morgni.

Tað vóru 40 mans um-borð, nevniliga Dr. Char-cot og tríggir vísindamenn,sjey yvirmenn, filmsfoto-grafur og harafturat 28mans.Teir flestu komu úrfranska býnum St. Malo.

Verjuskipini “Hvidbjørn”

og “Ægir” vóru stødd áleiðini, men veðrið var sovánaligt, at tað var ógjør-ligt at koma til hjálpar.

Manningin leyp í haviðTað seinasta, bátsmaðurinhoyrdi skiparan rópa, var,at nú máttu hvør maðurklára seg sjálvan. Allirmenn vóru róligir, og taðvar eingin panikkur um-borð.Allir vóru í bjarging-arbeltum, og teir lupu fyriborð í vónini um at kláraseg til lands.

Bátsmaðurin og ein dekk-ari hildu seg fastar í eittvrakpetti, men tað varskjótt at matrósurin varðburtur. 4 tímar seinni varðbátsmaðurin slongdur uppá land í fjøruni, meðanhann helt fast í eina land-gangsbrúgv. Sigast kann,at hann varð bjargaðursum við einum undri.Íslendingar tóku sjálvsagthond um hann.Hann fekkkaffi og varð koyrdur ísong. Men hann var soskakaður, at hann fekkikki tosað ta fyrstu tíðina,eftir at hann vaknaði viðaftur.

Másin bjargaðurBátsmaðurin greiddi eis-ini frá, at umborð høvduteir ein grønlandsmása,sum var komin umborð íAngmassalik í Eysturgrøn-landi. Hann var næstantamur. Um dagin gekkhann leysur umborð, menum náttina varð hannkoyrdur í ein kassa ádekkinum undir brúnni.Tað seinasta, sum báts-maðurin sá til Charcot,var, at hann róliga fórniður av brúnni, har skip-arin framvegis stóð. Hannopnaði lúkuna til kassan,og másin fór á flog oghvarv í náttini. Hetta vareitt vakurt seinasta minnium hendan kappan.

Íslendingar vístusamkensluSíðani skrivar Dimmalætt-ing úr Íslandi, at 20 mansúr økinum arbeiddu við atfáa líkini í land,og tað sástá fleiri av teimum, at teyvóru illa farin. Tó hevðiskipslæknin framvegis sín-

ar brillur uppi á nøsini.Allar kirkjuklokkurnar í

Reykjavík ringdu og 2000fólk luttóku, tá 32 líkvórðu førd gjøgnum býintil katólska kapellið. Tilstaðar við havnina varkatólski bispurin Meulen-berg, “løgmaðurin” Jónas-son og nógvir aðrir avleiðandi monnunum íÍslandi. Henda støðan varlík henni, tá manningin á“Onnu” varð borðin somuleið sum lík í 1924. Vithava fyrr havt frásøgn umtað.

Við umborð á motor-bátinum “Ægir”, sum før-du teir deyðu til Reykja-víkar, var eisini tann ein-asti av manningini, sumkom frá hendingini viðlívinum, nevniliga EugeneGouldec - ein lítil tætt-bygdur 29 ára gamal svart-hærdur maður, sum fram-vegis var skakaður aftanáhendingina.

Franska stjórnin sendisíðani eitt herskip tilÍslands at føra líkini heim,so tey kundu hvíla í heim-landsins mold. Sorgin varstór í St Malo og í øllumFraklandi.

Minningarhald í ÍslandiNú 70 ár eru liðin síðanihesa hending, hevur nak-að verið gjørt burtur úrhesum í Íslandi.

Tann 14 . september varein samkoma á Lærda há-skúlanum í Reykjavík tilat minnast hesa hending -og kanska serliga at minn-ast Jean-Baptiste Charcot.Millum luttakararnar vareisini abbadóttir Charcot,sum eitur Anne-MarieVallin-Charcot, og greiddihon frá um abban.

Vit vilja eisini minnasthesa hending í FF-blað-num. Íblásturin til tað,hava vit fingið frá einumkenningi hjá blaðnum,nevniliga Jóhan Christian-sen, havnarfúta í Havn.Hann hevur júst verið íÍslandi, og á havnaskriv-stovuni í Reykjavík hevurhann funnið myndir ogannað tilfar frá hesumtilburði, sum vit eru feginum at kunna endurgeva.

Her sæst Jean Charcot saman við manning. Sum tað sæst hevur hannumsorgan fyri fugli. Henda umsorgan var eisini tað seinasta sum sást tilhansara, sum greitt er frá í greinini.

Her sæst “Pourquoi Pas” í Reykjavík 14. september 1936, dagin fyri at teir fóru avstað lagnutúrin.

Íslendingar vístu sum vanligt samkenslu. Hetta er tá kisturnar fara avstaðheim til Frankaríki.

Her verður farið seinasta túrin!

Síða 10 Nr. 376 - 21. september 2006Síða 10

BÓKHALDARISøkt verður eftir einum bókhaldara, at byrja sum skjótast.

Persónurin vit leita eftir, hevur hóskandi útbúgving sum t.d. skrivstovuútbugving ella líknandi. Arbeiðsroyndir við bók-haldsskipanina Axapta er ein fyrimunur.

Arbeiðstíðin er 40 tímar um vikuna.

Løn sambært avtalu

Nærri upplýsingar fáast við at venda sær til Jens Paula á telefon 594001

Umsóknarfreistin er 29. september.

P/F Faroe Seafood TórshavnVestara Bryggja · FO-100 Tórshavn

Tlf . 355555 · Telefax 312631

Hetta er JohannesEllingsgaard og JóanPetur (Pedda) Kruse av Eiði.

3350F03224

Hetta er Dánjal Jacob-sen, í Geil, Skálavík.

3350F03232

Vit hava fingið hesi nøvn á gomlum myndum vit hava havt:

Gamlar myndir

Hetta er DánjalJoensen, ættaður úrVági. Hann var sonurJóan Petur, Toska JóanPetur.

3350F03234

Konfirmeraður, og so til skips


KonfirmatióninNú er barndómurin við atgerast liðugur, og hettahendir við konfirmatión-ini, sum merkir byrjaninatil vaksnamannalívið.

Um konfirmatiónina hjáAndreas hevur Freydisskrivað hesa frásøgn:

“Tann 10. apríl í 1921hevði Kristian VilhelmNielsen prestur konfirma-tión í Oyndarfjarðar kirk-ju. Tað vóru 39 konfir-mantar, og ein av teimumvar Andreas.

Sum nevnt hevur An-dreas eitt gott minni, ognógv er at minnast aftur áeftir so langt lív. Hannminnist flestallar, ið hannhevur verið til skips sam-an við. Hann mintist teyflestu, hann varð konfir-meraður saman við. Hanngreiddi systirdóttrini Frey-dis frá, at tað vóru nakrirkonfirmantar, sum hannikki kundi koma fram á,og tað lá hann og hugsaðium, tá hann vakti umnæturnar.

Men ráð vóru fyri tí.Prestur á Nesi var sobeinasamur, at hann segðiokkum nøvnini, og taðvísti seg at vera nakrar avgentunum, hann hevðigloymt.

Hetta var fyrsta konfir-matiónin í Oyndarfirði ílanga tíð, og Andreas ertann einasti av øllum 12systkjunum, sum er kon-firmerað í heimbygdini.Sum vit síggja, so vórutríggir konformantar úrOyndarfirði og tveir avHellunum, hini 34 hildutil hjá familju og kenn-ingum hjá foreldrunum.Pápi Freydis, Martin úrSvínáum, og Niels Petur íLeirvík gistu í Billustovu,og Hans á Norði á Toftumgisti hjá skyldfólki í Ansa-stovu.

Tey gingu eina viku tilprest,og Andreas minnist,at tey lærdu sálmin O dumin Immanuel.

Vit hoyra mangan fólksiga frá tíðini, tey gingu tilprest, hvussu stóran týdn-ing hon hevur havt fyriteirra vaksna lív. Sjálvt um

fleiri longu høvdu veriðheimanífrá, so var hettasum eitt uppihald ímill-um barnaárini og vaksna-lívið, ein vika við stutt-leika og spæli, til sunnu-dagurin kom, og tey finguprestsins hond á høvdið.

Riggi til at fara til skipsSo fari eg til skips viðArizonu. Men fyrst er atverða riggaður til. Fyrstmá eg keypa mær einarstivlar og eitt sett av olju-klæðum. Tá vóru als ikkigummistivlar til. Hettakeypti eg frá Poul Klein,sum var pápi skiparanKlæmint Klein. Stivlarnirvóru einar trægaggur, sumtað var kallað tá. Hettavóru leðurstivlar við træ-botni. Teir kostaðu kr. 50og oljuklæðini kostaðueisini 50 kr. Annars varnógv brúkt tá í tíðini atfernisera sær oljuklæði,men tað bar eisini til atkeypa liðugtgjørd olju-klæði. Eg skilji ikki, so lítileg var til mannar, at egkundi ganga í hesum

gaggunum. Tað kostaði100 kr. at gera meg út.Mamma bant alt annaðuppá meg, sum troyggjur,hosur og vøttir og helsteisini undirklæðir. Eittmátti ikki gloymast athava við, og tað var eittnoða av tógv og einastoppinál, sum mátti vera

tøkt, um hol kom á.Buksur vórðu seymaðar

í bygdini. Trina plagdi atseyma, seinni var tað einav Hellunum. Hon ætPoulina og hevði lært atseyma hjá Trinu. Egminnist einki til at keypabuksur tey fyrstu árini.Elspa við Lið og Fía viðStein plagdu at vevabuksuvadmal.

Eitt sindur umfiskiskapin hesatíðina Tað var í 1872, at vit byrj-aðu okkara havfiskiskapvið sluppum.Fyrstu nógvuárini varð fiskað bæðiundir Føroyum og Íslandi.Men so við og við verðurlagt av at veiða undirFøroyum. Fram til 1920

vóru tey eini 100 skip,sum veiddu á okkara leið-um, men í 1921 fer taliðúr 89 í 1920 niður í 19,ogárini eftir enn minni.

Talið av skipum, sumfiskaðu undir Íslandi, varhvørt ár væl omanfyri100. Í 1921 vóru tey 136skip við 2.209 monnum.Ein av hesum var And-reas, og hesum greiðirhann frá nú.

Avstað fyrsta túrin 1921Vanligt var, at menn fóruat rigga til einar seks dag-ar áðrenn farið var. Mentað vóru bert teir útvaldu,sum fingu hetta til arb-eiðis. Tað skuldu gangaeini trý ár, áðrenn einfiskimaður var nóg roynd-

ur til tað, og tá slapp egeisini uppí part. At riggatil varð roknað til 6dagsarbeiðir, og lønin var5 kr. pr. dag. Hetta var alsikki so galið.

Skiparin Klæmint Kleinvar føddur við Gjógv í1894, og hann tók skip-araprógv í 1918. Hann fórtil skips í 1910 við Gol-den Harp, og hann var í1912 við “Otariu” hjásama reiðara sum “Ari-zonu”. Hann var fleiri árvið “Norðlýsinum”, sumer umrøtt seinni í grein-ini. Hann doyði longu í1938 av barnalammilsi.

Nú fara vit so avstað.Tá skiparin var úr Oynd-arfirði, fóru vit eisini um-borð har. Eg haldi, at vitmugu hava havt gottveður yvir til Ísland, tí egkann einki minnast tilsjóverk. Sikkurt hevur taðverið ov lítið av koyggj-um umborð á Arizonu, tíeg kom at hava koyggjusaman við einum eldu-víkskingi, Elias Berg, sumvar beiggi Marius Berg íGøtu. Eg kom eisini atstanda undir liðini á hon-um, tá vit stóðu við snør-ið.At hava koyggju í felagmerkti, at menn skiftustum at vera í koyggjuniaðru hvørja vakt. Hvørmaður hevði síni seingj-arklæði, so hesi skuldueisini skiftast hvørja ferð.Í kahúttini vóru eisinitveir brøður frá Gjógv,sum vóru felags um einakoyggju.

Alt hetta ljóðar sera pri-

Andreas heldur framvið síni frásøgn. Nú erbarndómurin farin ogvaksnamannalíviðstundar til. Sum 14 áragamal er fyrst at verðakonfirmeraður og síðanat fara til skips.

At taka úrblaðnum

Síðurnar 11, 12,17 og 18 erusamanhangandiog kunnu takastúr blaðnum

Konfirmantarnir vóru: Jens Christian Johannesen, 1906-1928 ...............av HellunumJohannes Fr. Olsen ...............................................av SkálaHans Jakob Jakobsen (á Norði) ............................av ToftumJohan S. Fr. Joensen.............................................undan GøtueiðiAndreas Sofus Andreasen f. 01.12.1906 ..............úr OyndarfirðiHans Christoffer Toftenæs....................................úr LeirvíkPeter Hilmar Eliasen.............................................úr LeirvíkAxel Lervig, fórst við Fossanes í 1938...................úr LeirvíkSamuel Peter Fr. Hansen ......................................úr NorðragøtuSamuel Peter Reinhold Thomsen..........................úr NorðragøtuIngvard E. Olsen...................................................av ToftumSofus Andreasen..................................................av StrondumMartin Sofus Poulsen, 1907-1995.......................úr SvínáumEdvard S. Lamhauge ............................................úr LambaMourits E. M Petersen, 1907-1991 ......................úr OyndarfirðiHans Peter Højgaard ............................................av ToftumChristian Andreasen, 1907-1972.........................av StrondumSamuel Jacob Hansen, 1907-1991 ......................úr LambaNiels Peter Johannesen........................................úr LeirvíkJacob Oluf Magnus Anton Lervig...........................úr LeirvíkLouis Anton Kr. Hansen ........................................úr SaltnesiMargot Sofie Olsen ..............................................úr FunningiAnna Elisabeth Susanne Nielsen, 1906-83 ..........frá SaltangaráAnna Malena Olsen, 1906-1996..........................av HellunumAnna Sofía Joensen, 1906-1981..........................frá GjógvChristiane Margrethe Susanna Jacobsen..............av GlyvrumJohanna Herborg Dahl, 1906-1985......................úr OyndarfirðiPetra Maria Jacobsen ..........................................úr LeirvíkElse H. Danielle Petronelle Fr.Lamhauge ..............úr LambaMarie Sofie Kjeld .................................................úr FunningsfirðiOluffa Sofie Lambaa ............................................úr FuglafirðiAnna Olga Malene Sigvardsen..............................av ToftumSigrid Johanne Sofie Johannesen, 1906-2000 .....úr FunningiCathrine Malene Elise Margrethe Danielsen .........av StrondumSørine Alfride Nicoline Møller...............................úr NorðragøtuPetra Christiana Margrethe Danielsen..................úr SøldarfirðiEina Høgnesen, 1907-1994 .................................úr FuglafirðiAnna Malene Johannesen ....................................úr FunningiJohanna Højsted, 1907-1979 ..............................úr Svínáum

Samrøða við Andreas í Tarti – 2. partur:

Andreas saman við Menakhem Ben Yami, ísraelska fiskivinnufrøðinginum,sum var her í summar

1. Petur Klein.2. Jóan Fredrik Hansen, í Leynum.3. Jákup í Horni, við Gjógv.4. Jógvan Garðshorn, Elduvík.5. Andrass Hansen, Streymnes.6. Hans Debes, bestimaður, av

Oyrareingjum.7. Poul Laksafoss, Klaksvík. Hann var

annars við "Sæborg".

8. Mikkjal Andreassen, í Tarti.9. Jákup Sofus, við Gjógv.

10. Klæmint Klein, skipari.11. Jóhan Sofus Haraldsen.12. Emil Simonsen í Króki, Sandur.13. Andreas Rasmussen í Køk, Sandur.

Hesir av manningini eru ikki við á myndini:Andreas í Tarti, Sjúrður á Rætt, Niklas íHeiðriksstovu og Sakaris undir Kuldarasteini.

Framhald á næstu síðu


mitivt, men var kortini íaðrar mátar framkomið ímun til bert eini 10 árframmanundan. Tá vórusluppir, har tað í lugari-num vóru hvørki beinkirella borð.Menn máttu sitaá teirra skrínum, sum teirsurraðu føst frammanfyrikoyggjuna. Tá eg fór tilskips, hevði hvør maðursín bonk at hava klæðir í,og afturat tí hevði hannso eisini skrín í lugarinum.Har man hava verið trongt.

Fekk tríggjar fiskarfyrsta daginEg kann minnast tannfyrsta dagin, vit kastaðu áKolmunnagrunninum. Taðvar gott veður. Eg minnistikki, hvør ið hjálpti mærvið snørinum at rigga taðtil.Men pápi hevði verið áSuðurlandinum um várið,og tað er møguligt, at taðhevur verið tað loddið,sum eg havi havt.Tað vareitt sjeypundslodd. Snør-ini vóru hollendsk, og teyvóru 50 favnar stykkið.Mítt snøri bleiv 100 favn-

ar. Fiskur stóð á 120favnar dýpi. Kanska havieg fingið styttri snøri, tísum so ungur var hildið,at eg orkaði ikki væl atdraga. Og eg orkaði held-ur ikki at draga loddið,sjálvt tá tað var einsamalt.Elias hjálpti mær, sum teireldru ofta hjálptu uppáteir yngru. Og veitst tú,hvussu nógvar fiskar egfekk fyrsta dagin? Eg fekktríggjar fiskar av 700, sumvar samlaða veiðan fyridagin!

Tá tað kemur til kvøld-

ið,og teir fara at reinsa, fáieg boð um at fara íkoyggjuna.Og so fór eg atrokna út, meðan eg lá íkoyggjuni, hvussu langatíð tað fór at taka hjá mærat fáa fyri oljuklæði ogstivlar. Men so batnaði, 7fiskar fekk eg dagin eftir.Men eg kom so at menn-ast í hvørjum. Sum ungurvarð ein vandur hart, ogtað bar ikki til at sleppasær undan. Eg var á besta-mansvaktina og máttistanda við lúnningina, umeingin annar stóð, so egkundi nappa ein fisk núog annan tá. Tú skaltrúgva mær, at vit fingu26.000 fiskar fyri summ-arið, og eg fekk knappar700 fiskar. So tað var útiímóti 400 kr, sum eg fekkfyri túrin.

Tá fingu vit avrokningfyri talið av fiski vit veiddu,vit høvdu jú sjálvdrátt.Tað verða færri og færrisum vita hvat hetta er, ogskal greiðast frá tí ístuttum. Hvørja ferð, vitfingu ein fisk, varð lippanskorin av. Hon varð koyrdí lippukassan, sum hevðitvey rúm. Annað var tillippurnar fyri dagin. Viðdagslok varð talt upp, ogso vóru lippurnar koyrdarí størra rúmið. Tá vikanvar liðug, varð talt uppundir umsjón, og lippu-talið hjá hvørjum mannivarð skrivað í protokolhjá skiparanum. Tá túr-urin var av, varð taltsaman hjá øllum.

Tá eg fór til skips, vórubert 10 ár liðin, síðan fiski-

mannafelagið var stovnaðí 1911,og fiskimenn fingusín fyrsta sáttmála í 1912.Eftir honum fingu fiski-menn 1/3 av veiðuvirði-num við nøkrum frádrátt-um. Í 1918 var ein rættiligkreppa í vinnuni og verk-

fall hjá fiskimonnum.Reiðarar vildu hava partinhjá fiskimonnum niður.Men hetta endaði við, atfiskimenn fingu valið mill-um at varðveita 1/3 í sínpart móti at selja fiskinfyri ein fastan prís til

Við Arizonu summartúrin í 1921Klæmint Klein, skipariJóhan Klein, við Gjógv, bestimaðurPetur Klein, 2.bestimaðurDánjal Jákup Garðshorn, kokkurZakarias ZakariassenAndreas Andreassen, í TartiJóhan Marius Joensen, í Geil,Heini Hansen, “Stóri Heini”.Magnus Johannesen, av HellunumElias Berg á Mýruni, ElduvíkDanin Andersen úr KalundborgAndreas Hansen í Andrasstovu. EiðiÓla Jákup Olsen, í Mirmansstovu, EiðiDia á Jákupsstovu, GjógvPetur í Jákupsstovu, GjógvJákup Sofus, GjógvAndreas í Køk, SandurMikkjal Ørvarodd, Sandur

Við Arizonu vártúrin 1922Klæmint Klein, skipariTønner úr Skopun, bestimaðurPetur Klein, 2.bestimaðurNiklas Dahl, í Heiðriksstovu, kokkurMikkjal Andreasen, í Tarti, pápi AndreasAndreas Andreasen, í TartiJohan Marius Joensen, í GeilHeini Hansen, “Stóri Heini”Jógvan Garðshorn, ElduvíkHans, beiggi Niklas, úr SkopunNiklas, SkopunMourits, SkopunJákup Sofus, við GjógvAndreas í Køk, Sandur

Summartúrin í 1922Klæmint Klein, skipariHans Debes av Oyrareingjum, bestimaðurPetur Klein, 2. bestimaðurNiclas Dahl, kokkurMikkjal AndreasenAndreas AndreasenJohan Marius JoensenHeini Hansen, Elduvík Jógvan Garðshorn, ElduvíkJohan Sofus HaraldsenSjúrður á Rætt, GjógvJákup í Horni, GjógvJákup Sofus, GjógvAndreas Hansen, EiðiEmil í Króki, SandurAndreas í Køk, SandurJóan Fredrik Hansen, Leynar

4797F018

Klæmint Klein varskipari á “Arizonu”.

Framhald á síðu 17Hetta var reiðskapurin.Vaðbein, snøri, 7 punds lodd, teinur og húkar.

Hetta var lippukassin, sum varavrokningarskipanin hjáfiskimonnum. Har hann eropin sæst, at tað er tvey rúm.Eitt minni fyri dagsins fong, oglippurnar fyri vikuna verða sosavnaðar í størra rúminum, tiltær verða endala upptaldur.

Har lippukassin er aftur-latin sæst eitt hol niður í

minni rúmið.Tá slepstundan at opna kassan

hvørja ferð. Fyrsta daginfekk Andreas bert 3

fiskar, men seinni fór atganga betur.

Andreas minnist enn, tá Fredag helt útimøti í Fuglafirði í 1922, beint áðrennhann fór avstað við Norðlýsinum og ikki kom aftur.Her sæst Fredag saman viðsínum: Ovast: Elsa Maria (mamma konuna). Miðraðið: Maria, Amalja, konaFredag, Thomasia. Fremsta rað: Hanna, Tummas, Sedea, Fredag, Alfred ogIngvard. (Keyse, Astrid og Fredag, y, eru ikki á myndini. Av børnunum livaFredag, sum var føddur eftir at pápin gekk burtur, og Thomasia eftir.

Her liggur Arizona á Havnavág. Hetta er ein av teimum mongu skipsmynd-unum hjá fornminnissavninum.


Hevði bara bíðað eftir, atoraklið í Vinnuhúsinumkom aftur við einum boð-skapi, - og brátt var hannher.

Sum altíð, so er Jan eftirverkafólkunum, ið, umhann hugsar eitt vet,er viðtil at tryggja honum starv-ið í Vinnuhúsininum. Umhann ongan regluligan boð-skap sendir út til fjølmiðl-arnar, hevur Vinnuhúsiðikki tørv á manninum.Taðtykist løgið at loypa áhampamann, ið bara røkirsínar skyldur, sum hann erløntur fyri, men einginannar háttur er.

Tí er hetta aftursvar, ellarreessppoonnss, sum hann sjálvurkallar tað, vent beinleiðismóti Jan Mortensen,mann-inum og stjóra í Vinnu-húsinum persónliga, - tí íhvørjum einasta boðskapihansara, hevur hann raktmann og kvinnu í verka-vinnuni í ólukkumát, - ja,hann má vera bláoygdur,sum hann sjálvur tekur til.

Kapping umarbeiðsmeginaJan nevnir, at starvsfólk ífiskivinnuni skapa ov smávirðir, men her má Janskjalprógva pástandin, tívit á gólvinum eru fullvísí, at okkara avrik gevur vælav sær, annars vóru vit ikkibiðin til arbeiðis.

At fáir arbeiðsdagar erutil verkafólkið, er ikki avteirra ávum, men er or-sakað av, at arbeiðsgevariní hvørjum einstøkum førileggur arbeiðið soleiðis tilrættis, at tað gagnar hon-um best, - í mun til rávøru-tilgongd, marknaðarprísirog ikki minni avskiping-ardagar.

Fólkið sjálvt ynskir einafulla arbeiðsviku, men másláa seg til tols við stuð-ulin frá Fiskavirkisskipan-ini, ið bert er ein blind-gøgn hjá Arbeiðsloysis-skipanini. Teir fyrstu áttatímarnar, - ein dagur -, berverkafólkið, kallað sjálvs-ábyrgd, og fyri restina avavlopstíðini fæst lítið ogeinki. Hóast lóg og reglu-gerð ásetur 75%,er úrslitið40-42%. Tveir partar eigaorsøkina til hendan skeiv-leika,og eru teir stýrið fyriArbeiðsloysisskipanina ogarbeiðsgevararnir.

Viðmerkjast skal, at verka-fólkið í ólukkumát, av sínilítlu løn, eeiissiinnii av stuðli-num, letur pening í skip-anina, fær bert lítlan partaftur, meðan kassin hjáALS bólgnar.

At flyta millumvinnugreinirMong av teim, ið eru inn-an fiskavirking,eru tilkom-ið fólk, kvinnur og menn,sum hava drúgvar royndir.Hava verið støðuføst arb-eiðsmegi, men nú kominupp í árini, og fáa ikkifótin fyri seg, um so er, attey skulu leita sær eftirøðrum arbeiði í kapping-ini um arbeiðsmegi.Hvørjitilboð hevur tú tá til teirra?

Júst hesi fólk eru eindýrgripur hjá arbeiðsgev-aranum, at hann hevurfólk, ið kann leggja nýggj-um fólki

lag á, læra teim arbeiðs-sið og hugburð, og mennatey til rættar samfelags-borgarar. - Men slíkum lík-ar tær neyvan.

Um hægstalivistøðið fyriføroyska borgaranTá tú nevnir, at kappingintil eina og hvørja tíð fæstvið tað, ið skapar hægstalivistøðið fyri føroyska borg-aran, tá er okkurt gloppiðfullkomiliga, tí við tínumnýggjasta postilatið tekurtú tað lítla burtur, ið verka-fólkið má húsast við, með-an tú fleirfaldað legguraftrat hjá teim, ið hava nógmikið.

Vit vita væl, hvør parturav føroysku borgarunumhava fingið hægri livistøði.Tað sæst best, tá dagligaverður boðað frá risasøl-um og risakeypum. Onku-staðni kemur peningurin,ikki bert við gandi.

Tað er tann bíliga ar-beiðsmegin,føroyska verka-fólkið, ið er gandaorðið, tíuttan tey, hvørki keyp ellasøla. Um bíligari arbeiðs-megi slapp inn á arbeiðs-marknaðin, ráddu ávísirarbeiðsgevarar einsamallirfyri borgum, og lóggev-andi og útinnandi valdhøvdu verið eitt heiti.Minnir meg ikki sørt umstøðuna, sum er og hevurverið í fleiri londum íSuðurameriku, - er kkoonn--cceeppttiiðð haðani ?

Strategibólkurin íVinnuhúsinum - ogstrategiinÍ teim boðskapum, tú Janert komin við,nevnir tú, atstrategibólkurin er kominásamt um hetta og hatta,men mær lysti at vita,hvørsitur í hesum bólki.Tað erso óhugnaligt at frætta, attað sita fólk í glæsiligastuhúsunum í Havn og leggjaráð um, hvussu sleppast

kann av við føroysku verka-fólkini.

Eg veit, at tú ert bertboðberin, sum stjóri íVinnuhúsinum.

SpurnaðartekinÍ tínum tveimum regluliguboðskapum havi eg giviðtær respons, og handaðtað persónliga ella í teldu-posti til Tíðindablaðið So-sialurin, men fyri mærduldum orsøkum, havi egikki fingið innivist í blað-num.

Tískil vil eg nýta FF-blaðið í staðin, hóast fjúrt-an dagar ganga, áður ennaftursvar/respons verðuralment, tí tað letur til, atFF-blaðið er tað einasta, iðtekur mál í álvara.

Lars JespersenHoyvík

Nú var hann aftur Sníálvur:Nógvur fiskur undir ÍslandiVit hava fyrr havt tíðindifrá Sniálvi Røvilsberg,sum er ein av okkara álit-ismonnum á Sandi.

Hann er við einumlínubáti á Flateyri uppi áVestfjarðunum í Íslandi.Hann letur óføra væl atfiskiskapinum. Teir havabeint landað 40 tons, sumteir hava fiskað eftir tri-mum døgum. Meginpart-urin er toskur, men hesaferð høvdu teir eisini fittav lira, sum teir fáa einar10-11 føroyskar krónurfyri. Teir hava higartilhendan mánaðin fiskað170 t, sum vildi verið eindreymur hjá føroyskumlínubátum,sjálvt tá gongsteftir vild við veiðuni.

Annars hevur Sniálvurein fyrispurning til BjørnKalsø, landsstýrismann,og tað er viðvíkjanditrygdarútgerð við teimumsmærru bátunum. Hann

spyr, um tað ikki ber til attaka tollin av allari bjarg-ingarútgerð. Nú er afturhend eina bátavanlukka,og tí er tíðin komin athugsa um tiltøk, so út-róðrarmenn og onnur, ið

hava áhuga fyri sjóvinnu,fáa tann møguleika atkeypa slíka útgerð bílig-ari.Vit lata henda viðkom-andi spurning fara víðari.

Sníálvur letur heilsaøllum heima!

Sníálvur letur heilsa øllum heima!

Síða 14 Nr. 376 - 21. september 2006Síða 14

4. september+ 4 stig og stilli. “PolarAmaroq” landar í Nuuk ídag, og tað sama ger“Tasermiut”.Sum eg skilji,hevur tað gingið gott hjáteimum báðum hettatørnið.

“Sisimiut” var eisini innií Nuuk um vikuskiftið oglandaði tosk og svart-kalva.“Lómur”hevur land-að tvær ferðir í Illulisat,ogfríggjadagin var “PolarNatarnaq”og landaði her íSisimiut.

5. septemberPluss 4 stig og lot av suðrivið ælaveðri.“Salleq” kominn seinnapartin at landa,teir hava fulla last. Teirfara út aftur í morgin, ogso er meiningin at fyllaskipið, og so fara teir avlandinum við skipinum.

6. september+ 5,2 stig og lot av suðrivið regni. “Lómur” kominn at landa í morgun, teirhava um 70 tons inni.

8. septemberPluss 2,7 stig.Nú er heyst-ið er í nánd, og tað erhvítt í fjøllunum.“Markus”kom inn at landa í morg-un, teir hava fulla last.

9. september+ 2,8 stig. “Polar Timjar-miut” kom inn at landa ímorgun, teir hava fullalast inni.

13. september+ 2,8 stig og stilli, rím áhvørjari tekju.“Newfound-land Martiner” kom innher í morgun at landa, teirhava gott 50 tons av svart-kalva.

Politiið fór í morgunumborð á “Reginu C”, ogordrin var at leggja til kaiat landa. Har var politiallar staðir, og tað varðvíst í sjónvarpinum. Harsóu vit politiið sita á kaiinivið stórari skrivstovu ogførdi hvørja eskju av rækj-um inn á teldu. Teir vórueisini uppi á brúnni, harteir sóu ógvuliga kønir útvið at finna útav, hvar“Regina C” hevði verið,ella um hvar hon var nú.Hetta er eitt mál, sumkriminalpolitiið er bland-að uppí, tí ein persónur íNuuk hevur meldað allantann grønlendska trolara-flotan til politiið fyri ólóg-ligan fiskiskap.

“Nanok Trawl” bleiv eis-ini kannaður niðri í Dan-mark, tá teir komu hagareftir eldsbrunan í vár.

“Regina C” var inni íSisimiut í gjár við einumsjúkum manni.

“Akamalik” er á veg tilNuuk at landa í morgin,teir hava eisini fulla last.

14. septemberPluss 2,3 stig og stilli.Skeljabáturin “Anna Kiil”kom inn at landa jákups-skel í morgun, teir havagott 20 tons inni, og teir

hava verið úti í gott 4vikur.

Fyrrverandi “Gissur Hvíti”nú “Oujukoaq” úr Kanadakom inn at landa svart-kalva, sum teir fáa beintvestur úr Sisimiut í kanad-iskum sjógvi. Har umborðeru tveir íslendingar, ogteir lata væl at fiskiskapi-num. Teir hava 450 gørnstandandi úti, 50 gørn íhvørjum trossa. Hendantúrin hava teir um 160tons av avhøvdaðumsvartkalva, og prísurin er6-7 kanandiskar dollararfyri kilo.

Í morgin kemur ein avteimum smærru kanadi-arunum “NewfoundlandTradition” inn at landa,teir skulu leggja 50 tonsav svartkalva upp.

Vit hava fingið hendur á fleiri gomlum myndumvið fiskimonnum. Vit vilja fegin frætta, umnakar kennir menninar á myndunum. Tað erFøroya Fornminnissavn, ið eigur myndirnar.

Manningarmyndir

3350F03235

3350F03236


Smyril Line bjóðar áhugavert og avbjóðandi starv, sum móttøkuleiðari í einum al-tjóða umhvørvi, har lyklaorð-ini eru:

ÁbyrgdPersonlig avbjóðingDygdFaklig menningPersónlig menning

Smyril Line sóknast eftir fólki við receptionst útbúgving og gjarna royndir sum leiðari. Tað er krav, at umsøkjararnir duga væl enskt, hava góð samstarvsevni, góðan teldu -kunnskap og duga at arbeiða undir trýsti uttan at missa yvir litið.

•••••

Heilsuprógv fyri sjófólk krevst (ikki eldri enn 2 ár).

Tað er ein fyrimunur at hava trygdarskeið (ikki eldri enn 5 ár).

Løn og setanartreytir eru smb. galdandi sáttmála und ir FAS-skipanini við Føroya Fiski-mannafelag. Størvini verða sett skjótast gjørligt.

Umsóknir og CV skulu send-ast við telduposti til aðra av hesum tilskriftum:

[email protected]@norrona.fo

Søkt verður eftir móttøkuleiðara til Norrönu at byrja skjótast gjørligt

MÓTTØKULEIÐARI TIL NORRÖNU

Smyril Line varð stovnað í 1982,

og í dag selja og marknaðar-

føra vit Føroyar, Ísland, Noreg,

Hetland og Danmark um allan

heimin.

Høvuðsskrivstova felagsins er

í Tórshavn. Eisini hevur Smyril

Line skrivstovur í Hanstholm,

Bergen, Reykjavík, Kiel og í

Lerwick. Agentar eru í Svøríki,

Finnlandi, Týsklandi, Eysturríki,

Sveits, Benelux, Fraklandi og

Italia.

SMYRIL LINE · J . BRONCKS GØTA 37 · POSTBOKS 370 · FO-110 TÓRSHAVN

TLF 34 59 00 · FAX 34 59 50 · [email protected] · WWW.SMYRIL-LINE.COMFF-blaðið · postsmoga 58 · FO-110 Tórshavn


Framhald á næstu síðu

reiðaran og at siga frá særfrábýtisrættin. Hin møgu-leikin var at fara niður í27% og verða tryggjaðirtann veruliga prísin fyrifiskin. Hendan seinnamøguleikan valdu teirflestu, og hetta loysti segeisini, tí prísurin fór frá 52oy/kg í 1917 upp í 72oy/kg í 1918. Men í 1919var parturin til fiskimennkomin upp aftur í “reinantriðing”.

Eg minnist einaferð, atvit lógu í fínasta veðri áKolmunnagrunninum, núkemur ein flokkur avmastrahvalum, og einroyður kemur gnístandiundan. Tá søgdu teir, atmastrarhvalirnir stoyttuseg niður í blástrið á royð-rini fyri at fáa tunguna út,so teir kundu bíta hana avroyðrinum.

Vit vóru 18 mans, og egminnist teir allar. Á mann-ingarlistanum var ein við,sum var úr Kalundborg.Hetta var ein stak fitturmaður. Hann hevði eisiniverið árið fyri við Ari-zonu. Hann lærdi til stýri-mann, og honum mangl-aði tíð at sigla við segl-skipi. Tí var hann við. Egvar á vakt við honum.Hann hjálpti eisini uppámeg. Nú hevði hann sofingið nóg mikið av tíð ogfór niður at læra víðari tilskipsførara. Ikki smakkaðihann brennivín. Annarsminnist eg ikki, at menndrukku, tá teir komu inn íÍslandi. Teir mundu ikkihava nakrar pengar atdrekka fyri.

Vit fingu væl av fiski, ogvit fóru at landa á Seyðis-fjørðinum á Eysturlandi-num.Vit fingu 58 oyru pr.kg.Vanliga var roknað við,at tað sum fekst pr. kg., sonógv fekst eisini fyri stk.Hetta var góður prísur tá.Eg var ikki áSuðurlandinum, sum vartúrin frammanundan. Vitkomu ikki heim ímillum,sum vanliga vildi verið áólavsøku. Tað var vanligtat landa á Seyðisfjørði-num. Har vóru stórreið-arar, sum keyptu fiskin.

Soltin kokkingKokkingin var uppá tannmáta, at tað vóru barakeks umborð. Skiparin,Klæmint Klein, hevði førtArizonu árið fyri, minu-árið 1920. Men teir komuikki heim fyri minur, teirlógu túrin út. Nú var so, attað trongdist í lastini, ogteir høvdu verið inni áSeyðisfjørðinum og høvdulagt keksatunnur upp. Vitskuldu taka tær umborð,nú vit koma inn á Seyðis-fjørðin í 1921.Tær høvduligið uppí á landi síðanárið frammanundan. Ápílar ískot, nú var mølur í.

Eg hevði ikki lyst at etahesar keks, so ungur sumeg var. Hinir ótu, hesirgarvaðu sjómenninir vóruikki so kræsnir. Tí kom egat liva av berum fiskiseinna partin av túrinum.Og veitst tú hví, tað var?Arizona hevði ein stórandamm. Hvørja ferð taðfekst ein smáfiskur, sumikki var stórvegis skaddur,varð hann koyrdur ídammin. Eg kundi tíhvørja deksvakt krøkjaein fisk upp úr dammi-num, og so steikti eg. Vitfingu so ríkiligt av øðrumprovianti umborð frá Lor-víks Jóannes, sum marga-rin, sukur og saltkjøt.Hesum var ríkiligt av. Soeg steikti mær fisk hvørtkvøld. Annars fekst eisinivanligur døgurði. Fiskurannan hvønn dag og kjøttríggjar ferðir um vikuna.Nátturðin var keks ogmargarin, einki annað.Umframt fekst te og kaffi.

Til morgunmatar feksteisini keks, so tað var bertein rættilig daglig máltíð.Men eg skal siga tær tað,at vit høvdu hetta deiligaamerikanska kjøtið, sumtað var gott! Tað vóru teirsum fingu sær kjøtið ráttsum viðskera, so gott vartað.Tað var so mikið ríki-ligt kókað av tí, at tað sumleyp av, var viðskeri umkvøldarnar. Fyrst á túri-num hevði eg tó ikki lystat eta saltkjøt og ertur. Egfekk tað illa niður. Men

hetta javnði seg. Eg livdibara av fiski, men tað bartil.

Kokkurin bakaði einki.Eg hevði verið til skips í10 ár, áðrenn eg smakkaðibreyð. Men eitt gjørduteir sunnudag. Annar avkokkunum, sum var viðArizonu, kókaði buding íeinum bommblikki, sumhann setti niður í einagrýtu. Hin kokkurin plagdiat kóka mjølbollar. Kakavar eingin bakað, sum egminnist til. Vit plagdu atfara inn til bøndur atkeypa seyð, men hettavarð ikki gjørt, fyrr enn vitfóru heim. Seyðurin varðso flettur umborð.

Fiskaðu uppídamminNú koma vit til Langanes.Nú orðnar skiparin, at vitskulu fara at fiska uppídammin til at fara niðurvið at selja.Tá bar jú ikkitil at skera lippur. Taðbleiv talt á tann hátt, attað vóru knýttir knútarfyri hvønn fisk. Síðu-maðurin knýtti hjá mær,og eg knýtti hjá honum.Eg minnist ikki, hvussunógvar fiskar vit høvdu,men tað gamla var, at teirkundu hava so nógvarfiskar í damminum, at táteir settu ein haka niður í

fiskin, skuldi hann ikkidetta. Eg meini, at teirsøgdu, at tann dammurintók 3.000 fiskar, tí Arizonavar eitt stórt skip. Teirfóru so niður við tí. Egminnist ikki, um teir fórutil Danmarkar ella Eng-land. Eg var so ikki viðniður.

Eg gjørdi so bert ein túrvið Arizonu í 1921. Vitfóru onkuntíð fyrst í junimánað. Tá skuldi mansleppa at vera heima 14dagar frá suðurlandstúrintil torvskurð og annaðheimaarbeiði.

Hentleikar vóru eingir,

bert seglini at líta á. Mot-orar var bert nakað einhevði hoyrt um. Við ljósivar tað soleiðis, at á dekki-num vórðu fyrstu árininýttar “flagermýs”, sumvóru innibygdar petrole-umslampur. Seinnu árininýttu vit carbidlampur.Hesar vóru góðar, menkundu eisini vera vanda-miklar, sum tað fingustræðuligar royndir av við“Acorn” í 1928,.

Í lanternunum vórueisini petroleumslampur.Tær vórðu tendraðar ákvøldi og sløktar ummorgunin.Tað vóru besta-menninir sum høvduábyrgdina av hesum ogeisini av, at lanternurnarlýstu, tá tær skuldu lýsa.

Ravmagn kom ikki um-borð fyrr enn seinni, ogeftir at skipini høvdufingið motor.

Soleiðis gekk tann túrurinAnnars var fólkateljing íFøroyum hetta árið, ogsamlaða fólkatalið var21.352.

Eg minnist annars mann-ingina sum var við fyrstutúrarnar eg var við “Ari-zonu” í 1921 og 1922.

1922So er tað í 1922. Nú farieg á Suðurlandið aftur viðArizonu. Og nú er pápivið, hann var ikki viðsummartúrin fyrra árið.Vit høvdu koyggju samaní kahúttini. Men vit vórualt ov illa mannaðir, vitvóru bara 14 mans, ellanærri 14 tøl, tí eg var júframvegis ein smádrong-ur, 15 ára gamal.

Tað var forferdiliga ringtveður á Suðurlandinum.Men tað man hava veriðvæl av fiski hendan túrin,tí vit fingu 11.500 fiskar,14 mans. Tað var stórurfiskur á Suðurlandinum.Teir roknaðu 60 fiskar tilskippundið (160 kg.).Hetta

var ikki so tungt sum áEysturlandinum, tí her varbert 60 favna vatn. Núfortjenti eg nógv, tí fiska-prísurin var so góður. Vitfingu 56 oyru kg á Seyðis-fjørðinum, men bara 50oyru, um vit landaðu íFøroyum.

Øll vaktin mundifarið fyri borð Men eg kann minnast eitttrekk. Vit vóru 4 mans ávakt, ein var sjúkur. Vitlógu á stýriborðsháls, t.v.s.at vindurin kom inn ástýriborð.Vit høvdu fingiðlítið av fiski, sum vitreinsaðu. Jógvan Garðs-horn í Elduvík flakti, egkruvdi og Tønner, besti-maðurin úr Skopun, hannavhøvdaði í fiskakassan.Nú fáa vit ein sjógv, og túskal trúgva mær, at vit allirtríggir fóru. Eg minnistikki, um eg fór millumskylettið og mesanmastr-ina, Jógvan fór aftur undirhekkubonkin, og Tønnerlá á lúnningini beint til atfara yvirborð. Heini, Stóri-heini, teir kallaðu, hannsteikti í lugarinum. So harkundi øll vaktin farið yvirborð. Eg havi undrað megyvir tað aftaná aftur, atman ikki skar seg viðknívinum í hond.

Tað gekk bara gott viðfiskarínum. Nú er tað, atvit koma av Suðurlandi-num.

Býttu fráHendan túrin býtti mann-ingin sín part frá. Hettavar ein rættur, sum fiski-menn høvdu, og sum teirløgdu sera stóran dent á.Poul Klein, pápi skiparan,keypti partin hjá mann-ingini, og hann turkaðihann. Ofta kundi bjóðasteini 2 oyru meira fyri kgfyri frábýttan fisk.Prísurinvar góður, eg haldi, hannmundi liggja um 50 oyrukg.

So fara vit yvir aftur tilÍslands, men nú er taðnýtt mannskap, men egog pápi vóru við. Tað vareitt sindur ymiskt, hvussumenn bundu seg við skipi-num. Viðhvørt mynstraðimanningin fyri alt árið,soleiðis var tað ikki hjáokkum. Men vit blivu vælmannaðir, nú vit fóruavstað aftur. Vit vóru 18mans, men ein maður,Jóan Fredrik Helmsdal, fórheim sjúkur. Vit gjørdueitt gott ár.

Síðsti vitnisburðurhjá FredagEg minnist í 1922, áðrenn“Norðlýsið” fór av Fugla-firði, nú hevur FredagPetersen møti við handil-in hjá gamla Sámal Petur.Fredag var kokkur. Egminnist so væl, at eg stóðog lurtaði 15 ára gamalomanfyri trappuna norð-

Framhald av síðu 12

“Vágbingur”TG 332 var í 1937 keypt norður til Havnar og fekk tá navnið “SeaKing” TN 37. Tað var Albert A. Joensen,Albert hjá Jakki við Stein, sum keyptihana tá. Undir krígnum ivaðist eingin í, at hon var burturgingin, tá einginhevði frætt frá skipinum í meira enn ein mánaða.Men teir komu kortini aftur,og tá var sum at manningin reis upp frá deyðum. Í 1945 broyttist navnið til“Norðstein”. Hon rendi á eitt sker í Grønlandi 1950 og sakk.

Menn standa við snørið.

Soleiðis lógu sluppirnar á Suðurlandinum.


an fyri forrætningina.Ljós-ið var ein flagurmús, einlykt sum varð nýtt tá ítíðini. Eg meini, at eg fekkeitt lítið hefti við nøkrumsangum, og eg behelt tað.Men eg kann tó ikki minn-ast, hvørjir sangir, iðvórðu sungnir. Spurning-urin er, um hetta heftikann hava verið týðingarhjá Victor Danielsen.Hann gav fyrsta heftið viðføroyskum sangum út í1920,og tað næsta í 1922.Tað hevur verið fyrstamøti, eg havi verið á.Fredag, hann kom ikkiaftur.

Teir skuldu til Grimsbyvið eini fiskalast og myn-straðu 6. oktober. Hildiðvar, at teir vóru farnir áland við Spurnhead í Ong-landi náttina til 18.oktober. Sagt verður í einifrásøgn, at bjargingarbát-ur skuldi fara teimum tilhjálpar. Men tað var ódn-arveður, og tá so flóðinkom, blivu aldurnar sumhús. Manningin var farinupp í mastrina, og teir ábjargingarbátinum sóumenninar og hoyrdi teirraneyðarróp. Teir kundibert hjálparleysir hyggjaat. Men knappliga brotn-aði masturin, og mennin-ir hvurvu. Við vóru, um-framt Fredag,Tummas Sig-vald Thomsen úr Norðra-gøtu, Óla Jákup Jacobsenog Martin Johannesen úrFuglafirði, Óli AndreasHansen og Sámal MartinSamuelsen við Keldu úrLorvík.

Einasta, sum kom aftur,vóru nakrar skipskistur,sum róku á land,og ein avteimum kom til Leirvíkar.

Fredag var 39 ára gam-al. Kona hansara, Amalja,gekk við tí 10-unda barni-num, tá Fredag fórst.

Fredag var annars kend-ur sum sera íðin prædiku-maður, sum nýttu hvørthøvi til at vitna um sínatrúgv. Hann var innlagdurá sanatoriinum og vildifegin kunna seg um tað,sum stóð í Bíbliuni, menhann hevði ikki lært atlesa. Tískil útvegaði hannsær eina stavingarbók, oghjálptur av øðrum sjúk-lingum lærdi hann at lesa.

Hetta ár kemur fyrstibilurin til Føroyar.

1923 viðVágbinginumMen nú fer Klæmint atføra eitt annað skip, eittvestmannaskip. Tað var“Ørvur”, sum Funnings-Pól átti. Eg fór so í 1923við einum suðuroyarskipi,“Vágbinginum”, sum varein lítil slupp.Teir á Tjørnáttu hana. Skipari varJulius í Smillum í Vági.Vitvóru 12 mans norðan-fjørðs við, so hann sendiein motorbát eftir okkum.Her vóru menn úr

Oyndarfirði, av Hellunumog úr Fuglafirði. Hon vareisini deyðsiglari, sum teyflestu skipini tá. Eg haldi,at vit vóru 18 mans við.Hetta var eitt púra mis-lukkað ár. Tað var lítið avfiski og ringur prísur. Egfekk ikki meira enn 350kr. hetta árið, og var hettaminni enn fyrsta túrin, egvar til skips.

Størsti munurin millumsuðuroyaskip og skipnorðanfjørs var, at viðflestu suðuroyðaskipumvarð provianturin býtturmillum menninar. Menhetta var ikki galdandi fyriskipini á Tjørn. Sigast skaltó, at turt kjøt varð býttmillum manningina áskipum yvirhøvur. Taðvarð goymt í lastini. Menannars riggaði illa at havaturt kjøt umborð á slupp-unum.

Í 1924 við “William Cloves”Nú koma vit til 1924, ognú fari eg við WilliamClowes. Hon var bygd í1884 og var 87,49 br.tons. Hon upprunaligakeypt í 1894 til Tvøroyri.Hon var keypt vestur íVágar í 1913. Hon varseinni kend sum “Brim-nes” hjá Hans Jacobsen áToftum.

Nú eri eg nóg royndurtil at sleppa við til at riggatil, áðrenn farið verður.

Eigari nú var Petur Hanshjá Nellu í Syðrugøtu.Tann, sum reiddi hana út,var Alex Petersen í Klaks-vík. Hann var sonur Peturbakarin, og hann hevðiHvíthús, sum seglhús-menninir høvdu seinni.Har handlaði hann. Pápivar við fyrsta árið, eg varvið her, og Jóan Magnushar Niðri í Syðrugøtu

førdi hana. Hon var eisinideyðsiglari, men var eittso deiligt skip. Hon komfram, um tað bert var eingrái á sjónum.Tað skulduvera hon og “Elin”, sum

vóru bestu siglarar í Før-oyum. Tað var nevniligasera ymiskt, sum skipinisigldu. Eg minnist

Eitt 70 ára minni: “Pourquoi Pas” gekk burtur við 39 monnum · 2015. 3. 4. · føroyingar...

Documents

Transcript of Eitt 70 ára minni: “Pourquoi Pas” gekk burtur við 39 monnum · 2015. 3. 4. · føroyingar...