Muğla Halk Sağlığı Müdürlüğü Aile Hekimliği İzleme ve Değerlendirme Şube Müdürlüğü
Eğitim ve ÖğretimSalgın Analizi Prof.Dr.IŞIL MARAL Halk Sağlığı Uzmanı, Mikrobiyoloji...
Transcript of Eğitim ve ÖğretimSalgın Analizi Prof.Dr.IŞIL MARAL Halk Sağlığı Uzmanı, Mikrobiyoloji...
Salgın Analizi
Prof.Dr.IŞIL MARALHalk Sağlığı Uzmanı,Mikrobiyoloji Doktoru (PhD)
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı
Amaç
Bu oturum sonunda katılımcılar salgınincelemesi konusunda bilgi ve becerikazanacaklar.
Öğrenim hedefleri
Oturumun sonunda katılımcılar: salgın tanımı konusunda, salgın incelemesinin nasıl yapıldığı, salgın analizinde uygulanan epidemiyolojik
araştırmalarkonusunda bilgi ve beceri kazanacaktır.
Oturumun sonunda katılımcılar: salgın tanımı konusunda, salgın incelemesinin nasıl yapıldığı, salgın analizinde uygulanan epidemiyolojik
araştırmalarkonusunda bilgi ve beceri kazanacaktır.
Epidemiyoloji
Hastalıkların / sağlık sorunlarının,
dağılımı (tanımlayıcı epidemiyoloji) nedenleri (analitik epidemiyoloji) tedavi ve önlenmesi (deneysel epidemiyoloji) tanısı (metodolojik epidemiyoloji)
İçin uygun yöntemleri belirlemeye yarayanaraştırma tekniklerini öğreten bilim dalıdır.
Hastalıkların / sağlık sorunlarının,
dağılımı (tanımlayıcı epidemiyoloji) nedenleri (analitik epidemiyoloji) tedavi ve önlenmesi (deneysel epidemiyoloji) tanısı (metodolojik epidemiyoloji)
İçin uygun yöntemleri belirlemeye yarayanaraştırma tekniklerini öğreten bilim dalıdır.
Epidemiyolojik araştırmalar
I. GÖZLEMSEL ARAŞTIRMALAR
1.Tanımlayıcı araştırmalar
2.Analitik araştırmalar Vaka-Kontrol araştırmaları Kohort araştırmaları Kesitsel araştırmalar
II. DENEYSEL ARAŞTIRMALAR (MÜDAHALE)
III. METODOLOJİK ARAŞTIRMALAR
I. GÖZLEMSEL ARAŞTIRMALAR
1.Tanımlayıcı araştırmalar
2.Analitik araştırmalar Vaka-Kontrol araştırmaları Kohort araştırmaları Kesitsel araştırmalar
II. DENEYSEL ARAŞTIRMALAR (MÜDAHALE)
III. METODOLOJİK ARAŞTIRMALAR
Metodolojik araştırmalar
ReferansTestHasta Sağlam Toplam
YeniTest
Hasta a (doğru hasta) b (yanlış hasta) a+b
Sağlam c (yanlış sağlam) d (doğru sağlam) c+d
Sensitivite=duyarlılık=hassasiyet=a/a+c
Spesifite=seçicilik=özgüllük=d/b+d
PPD= a/a+bNPD= d/c+d
Toplam a+c (toplam hasta) b+d (toplam sağlam) a+b+c+d
Sensitivite=duyarlılık=hassasiyet=a/a+c
Spesifite=seçicilik=özgüllük=d/b+d
PPD= a/a+bNPD= d/c+d
Salgın tanımı
Salgın bir bölgedeki kişilerde belirli bir zaman aralığında bir hastalığın beklenenden daha fazla
görülmesidir.
Salgın bir bölgedeki kişilerde belirli bir zaman aralığında bir hastalığın beklenenden daha fazla
görülmesidir.
Salgın ile ilgili epidemiyolojik ölçütler
Prevalans İnsidans Atak hızı Herd immunity Patojenite Fatalite Sürveyans
Enfeksiyon zinciri Endemi Epidemi Pandemi Kontrol Eliminasyon Eradikasyon
Prevalans İnsidans Atak hızı Herd immunity Patojenite Fatalite Sürveyans
Enfeksiyon zinciri Endemi Epidemi Pandemi Kontrol Eliminasyon Eradikasyon
Sürveyans
Hastalıkları kontrol etmek ve korunmak için
düzenli ve rutin olarak sürekli veri toplanması, verilerin analizi, verilerin yorumlanması ve bu bilgilerin ilgili birimlere dağıtılması
aşamalarının tümünü kapsar.
Hastalıkları kontrol etmek ve korunmak için
düzenli ve rutin olarak sürekli veri toplanması, verilerin analizi, verilerin yorumlanması ve bu bilgilerin ilgili birimlere dağıtılması
aşamalarının tümünü kapsar.
Sürveyansta birinci aşama:Veri toplanması
Hangi hastalıklar bildirilmelidir(ulusal ve uluslararası)
Türkiye’de bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıklarA, B, C ve D grubu olarak sınıflanmıştır.
Hangi hastalıklar bildirilmelidir(ulusal ve uluslararası)
Türkiye’de bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıklarA, B, C ve D grubu olarak sınıflanmıştır.
Grup A bildirimi zorunlu hastalıklar listesi
��AIDS ��AKUT KANLI İSHAL ��BOĞMACA ��BRUSELLOZ ��DİFTERİ ��GONORE ��HIV ENFEKSİYONU ��KABAKULAK ��KIZAMIK ��KIZAMIKÇIK ��KOLERA ��KUDUZ ve KUDUZ
RİSKLİTEMAS
��MENİNGOKOKSİKMENENJİT
��NEONATAL TETANOZ ��POLİOMİYELİT ��SİFİLİZ ��SITMA ��ŞARBON ��ŞARK ÇIBANI ��TETANOZ ��TİFO ��TÜBERKÜLOZ ��AKUT VİRAL
HEPATİTLER
��AIDS ��AKUT KANLI İSHAL ��BOĞMACA ��BRUSELLOZ ��DİFTERİ ��GONORE ��HIV ENFEKSİYONU ��KABAKULAK ��KIZAMIK ��KIZAMIKÇIK ��KOLERA ��KUDUZ ve KUDUZ
RİSKLİTEMAS
��MENİNGOKOKSİKMENENJİT
��NEONATAL TETANOZ ��POLİOMİYELİT ��SİFİLİZ ��SITMA ��ŞARBON ��ŞARK ÇIBANI ��TETANOZ ��TİFO ��TÜBERKÜLOZ ��AKUT VİRAL
HEPATİTLER
Grup B bildirimi zorunlu hastalıklar listesi
��ÇİÇEK ��SARI HUMMA ��EPİDEMİK TİFÜS ��VEBA
��ÇİÇEK ��SARI HUMMA ��EPİDEMİK TİFÜS ��VEBA
Grup C bildirimi zorunlu hastalıklar listesi
��AKUT HEMORAJİKATEŞ
��CREUTZFELDT-JAKOB HASTALIĞI
��EKİNOKOKKOZ ��H. INFLUENZA Tip b
(Hib) ENFEKSİYONU ��İNFLUENZA ��KALA-AZAR ��KONJENİTAL
RUBELLA
��LEJYONERHASTALIĞI
��LEPRA ��LEPTOSPİROZ ��SUBAKUT
SKLEROZAN PANENSEFALİT(SSPE) ��ŞİSTOZOMİYAZ ��TRAHOM ��TOKSOPLAZMOZ ��TULAREMİ
��AKUT HEMORAJİKATEŞ
��CREUTZFELDT-JAKOB HASTALIĞI
��EKİNOKOKKOZ ��H. INFLUENZA Tip b
(Hib) ENFEKSİYONU ��İNFLUENZA ��KALA-AZAR ��KONJENİTAL
RUBELLA
��LEJYONERHASTALIĞI
��LEPRA ��LEPTOSPİROZ ��SUBAKUT
SKLEROZAN PANENSEFALİT(SSPE) ��ŞİSTOZOMİYAZ ��TRAHOM ��TOKSOPLAZMOZ ��TULAREMİ
Grup D bildirimi zorunlu hastalıklar listesi
CAMPYLOBACTERJEJUNI
CHLAMYDIATRACHOMATIS
CRYPTOSPORIDIUM SP ENTAMOEBA
HISTOLYTICA ENTEROHEMORAJİK
E.COLI
GIARDIA INTESTINALIS SALMONELLA SP. SHIGELLA SP. LISTERIA
MONOCYTOGENES
CAMPYLOBACTERJEJUNI
CHLAMYDIATRACHOMATIS
CRYPTOSPORIDIUM SP ENTAMOEBA
HISTOLYTICA ENTEROHEMORAJİK
E.COLI
GIARDIA INTESTINALIS SALMONELLA SP. SHIGELLA SP. LISTERIA
MONOCYTOGENES
Sürveyansta ikinci aşama:Verilerin analizi
Mevcut ve beklenen değerler karşılaştırılır.
Gerçekten salgın var mı?
Sürveyansta üçüncü aşama:Verilerin yorumlanması
Hastalıktaki kişi, yer, zaman trendleri saptanmalıdır.
Hastalıktaki kişi, yer, zaman trendleri saptanmalıdır.
Sürveyansta dördüncü aşama:Verilerin ilgili birimlere dağıtılması
Bilgiler, il ve ülke düzeyinde hastalıkla ilgiliolabilecek bütün birimlere dağıtılmalıdır.
Hastalık çıkmadan önce alınacak önlemler Kişiye yönelik koruyucu önlemler Bağışıklama Sağlık eğitimi Toplum içinde bilinmeyen vakaların belirlenmesi
Çevreye yönelik koruyucu önlemler Sulara yönelik çalışmalar Atıklara yönelik çalışmalar Vektörlerle savaş
Kişiye yönelik koruyucu önlemler Bağışıklama Sağlık eğitimi Toplum içinde bilinmeyen vakaların belirlenmesi
Çevreye yönelik koruyucu önlemler Sulara yönelik çalışmalar Atıklara yönelik çalışmalar Vektörlerle savaş
Salgın incelemesinde grafik
Salgının kaynağı konusunda çok önemliipucu verir. X ekseni zaman, y ekseni vaka sayısı olacak
şekilde salgın eğrisi çizdirilir. Tek kaynaklı salgın Çok kaynaklı salgın
Salgının kaynağı konusunda çok önemliipucu verir. X ekseni zaman, y ekseni vaka sayısı olacak
şekilde salgın eğrisi çizdirilir. Tek kaynaklı salgın Çok kaynaklı salgın
Bir salgının incelenmesi için yapılmasıgerekenler Hastalık tanısının kesinleştirilmesi Salgın durumu olup-olmadığının belirlenmesi Tüm hastaların ve özelliklerinin saptanması Risk altındaki toplumun belirlenmesi ve incelenmesi Salgın sırasındaki çevre koşullarının incelenmesi Salgının kaynağı ve yayılmasına ilişkin hipotez
kurulması Salgının kontrolü için gerekli önlemlerin alınması
Hastalık tanısının kesinleştirilmesi Salgın durumu olup-olmadığının belirlenmesi Tüm hastaların ve özelliklerinin saptanması Risk altındaki toplumun belirlenmesi ve incelenmesi Salgın sırasındaki çevre koşullarının incelenmesi Salgının kaynağı ve yayılmasına ilişkin hipotez
kurulması Salgının kontrolü için gerekli önlemlerin alınması
Hastalık tanısının kesinleştirilmesi
Standart tanı tanımları Kesin tanı Olası tanı
Laboratuvar incelemesi Tiplendirme…
Standart tanı tanımları Kesin tanı Olası tanı
Laboratuvar incelemesi Tiplendirme…
Salgın durumu olup-olmadığınınbelirlenmesi Hastalık ile ilgili yürütülen ulusal programlar
Hastalığın saptandığı gruptaki dağılımı
Gerekiyorsa istatistiksel analiz
Hastalık ile ilgili yürütülen ulusal programlar
Hastalığın saptandığı gruptaki dağılımı
Gerekiyorsa istatistiksel analiz
Tüm hastaların ve özelliklerininsaptanması Tanımlayıcı epidemiyolojik araştırma Kişi Yer Zamanincelemesi yapılır.
Indeks vaka?Primer vakalar?
Tanımlayıcı epidemiyolojik araştırma Kişi Yer Zamanincelemesi yapılır.
Indeks vaka?Primer vakalar?
TANIMLAYICI ARAŞTIRMALAR
1. KİŞİ ÖZELLİKLERİ 2. YER ÖZELLİKLERİ 3. ZAMAN ÖZELLİKLERİ
Yaş Kurum içi -kurumlararası Saat
Cins Kırsal-kentsel-gecekondu Gün
Irk,etnik yapı Bölgesel Hafta
Din Uluslar arası Ay
Sosyoekonomik durum Mevsim
Medeni durum Yıl
Meslek
Eğitim düzeyi
Aile tipi, büyüklüğü
Doğurganlık öyküsü
Beslenme durumu
Bağışıklanma durumu v.b.
TANIMLAYICI ARAŞTIRMALAR
1. KİŞİ ÖZELLİKLERİ 2. YER ÖZELLİKLERİ 3. ZAMAN ÖZELLİKLERİ
Yaş Kurum içi -kurumlararası Saat
Cins Kırsal-kentsel-gecekondu Gün
Irk,etnik yapı Bölgesel Hafta
Din Uluslar arası Ay
Sosyoekonomik durum Mevsim
Medeni durum Yıl
Meslek
Eğitim düzeyi
Aile tipi, büyüklüğü
Doğurganlık öyküsü
Beslenme durumu
Bağışıklanma durumu v.b.
Risk altındaki toplumun belirlenmesive incelenmesi Risk altındaki toplum belirlenir.
Analitik inceleme yapılıp vaka-kontrol tipindebir epidemiyolojik inceleme başlatılır.
Atak hızı hesaplanır.
Risk altındaki toplum belirlenir.
Analitik inceleme yapılıp vaka-kontrol tipindebir epidemiyolojik inceleme başlatılır.
Atak hızı hesaplanır.
Salgın sırasındaki çevre koşullarınınincelenmesi Salgının çıkmasına neden olabilecek her türlü
çevre koşulları incelenir. Hastalığın ortaya çıktığı dönem ile örtüşen
değişiklikler neler olmuştur? Birimde çalışanlar Uygulamada değişimler Olağanüstü olaylar: inşaat, sel, yağmur, lağım patlaması vb.
Salgının çıkmasına neden olabilecek her türlüçevre koşulları incelenir. Hastalığın ortaya çıktığı dönem ile örtüşen
değişiklikler neler olmuştur? Birimde çalışanlar Uygulamada değişimler Olağanüstü olaylar: inşaat, sel, yağmur, lağım patlaması vb.
Salgının kaynağı ve yayılmasınailişkin hipotez kurulması Enfeksiyon zincirindeki Kaynak Bulaşma yolu Sağlam kişiögelerinin tümünü enfeksiyon etkeni ile birlikte
kapsayacak şekilde hipotez kurulur.
Puzzle parçaları birleştirilip büyük resim ortayaçıkarılır.
Enfeksiyon zincirindeki Kaynak Bulaşma yolu Sağlam kişiögelerinin tümünü enfeksiyon etkeni ile birlikte
kapsayacak şekilde hipotez kurulur.
Puzzle parçaları birleştirilip büyük resim ortayaçıkarılır.
Salgının kontrolü için gerekliönlemlerin alınması Vakaların tedavisi
Risk altındakilerin korunması
Yanlış uygulamaların ve/veya uygunsuzçevrenin düzeltilmesi
Rapor yazılması
Vakaların tedavisi
Risk altındakilerin korunması
Yanlış uygulamaların ve/veya uygunsuzçevrenin düzeltilmesi
Rapor yazılması
Pratik uygulama
Toplumda saptanan bir kızamık salgınıve Hastane enfeksiyonuna bağlı çıkan bir
salgının incelemesi
yapılacaktır.
Toplumda saptanan bir kızamık salgınıve Hastane enfeksiyonuna bağlı çıkan bir
salgının incelemesi
yapılacaktır.
Teşekkürler……Teşekkürler……