7/26/2019 EIO2.pdf

1/8

1

32

Elementi elektrinih instalacija

Osnovni elementi elektrinih instalacija

provodnici, kablovi sa odgovarajuim priborom

elementi zatite

prekidaki elementi

sitan materijal (prikljunice, mjerni elementi,elementi signalizacije,..)

elementi gromobranske instalacije33

Provodnici i kablovi

Bakarni ili alumijumski, za istu otpornost AAl=1,61ACu.

Specifini otpor aluminijuma je 65% vei.

Bakar je povoljniji za izradu elektrinih provodnika jer je:

elastiniji,

otporniji na spoljne uticaje (kisjela i bazna isparenja),

ima bolju provodnost,

taka topljenja Cu je znatno via (1083oC) nego kodaluminijuma (658oC),

vrstoa na kidanje je vea pa se moe mehaniki vieopteretiti. (Al ima 3 puta manju mehaniku vrstou)

34

Po obliku poprenog presjeka provodnici mogu biti:

okrugao pun provodnik od Cu ili Al 1-16 mm2. najeeizolovani

pravougaoni pun presjek- sabirnica ili ina Cu ili Al presjek

15x3 mm2 do 120x10 mm2

okrugao oblik u vidu nekompaktnog ueta upredanjem ica

okruglog oblika 16mm2

do 180 mm2

ako je provodnik izolovanonda se izrauje od 0,75 mm2 do 240mm2.

okrugao oblik kompaktno ue koje se izrauje kaoprethodni tip samo se jo mehanikom kompresijom sabije10mm2 do 240mm2.

Sektorski oblik- kompaktno ue u vidu sektora 900 ili 1200 ,

35 mm2 do 400mm2

35

7/26/2019 EIO2.pdf

2/8

2

36

U elektrinim instalacijama koriste se izolovaniprovodnici i instalacioni i energetski kablovi. Kabl sesastoji od vie izolovanih provodnika pod jednimzajednikim platom preko koga moe biti jedan ili vieomotaa.

Provodnici i kablovi se oznaavaju sa sedamkarakteristinih grupa slova ili brojeva.

I II III IV V VI VII

37

- nije obavezno ako kabl ili provodnik nijesu zaposebne namjeneA-automobilskiB- brodskiD-dizaliniS-svetiljkeZ-zavarivanje- eljezniki

- oznaavaju vrstu izolacije izolovanih provodnika iomotaa oko izolovanih provodnikaP-PVC (polivinilhlorid)G- guma

A-aluminijumski platO- olovni plat

38

III - konstruktivne karakteristike provodnika

A otporan na atmosferske uticaje

R- sa razmaknutim provodnicima u jednoj ravni

V- visokonaponski

O- samonosiv

za kablove se koristiti i brojne oznake

00-bez mehanike zatite

IV - Y oznaava da je zatitni vod uto-zelene bojeV - materijal i oblik (samo kod kablova ako nijesu od bakra

krunog pop. presjeka)A- aluminijum, S-sektorski, SJ- sektor puni provodnik

VI - oznaka broja provodnika pod zajednikim omotaem i njihovpresjek; npr 4x16mm2 ili 3x95+50mm2

VII - vrijednost nominalnog napona, ukoliko je on vii od 1000V 39

7/26/2019 EIO2.pdf

3/8

3

40 41

Vodovi za prenosne potroae

42

Vodovi za prenosne potroae

43

7/26/2019 EIO2.pdf

4/8

4

44

PRIMJERPRIMJER

PGPPGP--Y 5x2.5mmY 5x2.5mm22

provodnik za napone do 1000V, bez posebnog podruja

primjene sa elektroizolacionim slojem svake ile od polivinil

hlorida (PVC mase) i dva zajednika omotaa (prvi je od

gume a drugi od PVC mase). Sadri pet okruglih bakarnih

ila presjeka po 2.5 mm2, od kojih jedna predstavlja zatitni

provodnik

AP/F 1,5mmAP/F 1,5mm22 15000V15000V

provodnik izraen od vie tankih bakarnih ica, ukupnogpresjeka 1.5mm2, sa PVC izolacijom, namijenjen

automobilima KABL ZA SVEICE45

Kabl sa izolacijom i platom od PVC mase sa tri provodnika

od aluminijuma 150 mm2 sektorskog oblika i sa

koncentrinim provodnikom manjeg presjeka 70 mm2,

nazivnog napona 1kV oznaava se

PP40 AS 3x150+70 mm2 1kV

46

Dimenzionisanje izolovanih provodnika

Da bi se odredio presjek provodnika odnosno

kabla u elektrinim instalacijama potrebno jepoznavati sledee podatke:

- vrstu optereenja

- podatke o prijemniku ili prijemnicima,

- vrste napajanja

- uslove pod kojima se provodnici i kablovi

ugrauju.

47

Prema tehnikim propisima za izvoenjeelektroenergetskih instalacija niskog napona

vodovi se moraju dimenzionisati na :

1. mehaniku vrstou (najmanji presjeci)

2. da su osigurani od pregrijavanja (guma

600C, PVC 700C) osiguraima ili motornim

zatitnim sklopkama

3. da pad napona ostane u propisanim

granicama

7/26/2019 EIO2.pdf

5/8

5

48

Najmanji dozvoljeni presjek provodnika u

instalacijama niskog napona obzirom na

mehaniku vrstou:

- vodovi u svetiljkama 0,75 mm2

- vodovi pod malterom 1,5mm2

- vod od distributivnog ormara do brojila

za male stanove 2,5 mm2

za vee stanove 6 mm2

Ovo su stari propisi, prema preporukama za

prikljuak stanova je predvien minimalnipresjek od 10 mm2.

49

2. Dozvoljene struje optereenja PVC kablova(troilni kabl u vazduhu 300C)

200160130105806044342518Dozvoljenastruja kablaId(A)

705035251610642,51,5Presjek kabla

A (mm2)

Korekcioni faktor temperature ambijenta:

gdje su: k najvea dozvoljena temperatura (guma 600C , PVC 700C)

a stvarna temperatura ambijenta

ak temperatura ambijenta iz kataloga

f1=0,87 za a=400C i za kabl sa PVC izolacijom

akk

akf

=1

50

Pored ove korekcije potrebno je uvesti i korekcioni faktor

f2 za sluaj paralelnog voenja kablova.

U elektroenergetskim instalacijama kablovi se vode

skoro uvijek na regalima pa se ta korekcija uzima izprirunika.

Nain postavljanja kabla Broj strujnih kola ili vieilnih kablova

1 2 3 4 6 9 12 15 20

Ukopan ili zatvoren1,00 0,80 0,70 0,70 0,55 0,50 0,45 0,40 0,40

Jedan sloj na zidovima ili

podovima ili neperforiranoj polici

1,00 0,85 0,80 0,75 0,70 0,70 - - -

Jedan sloj na plafonu0,95 0,80 0,70 0,70 0,65 0,60 - - -

Jedan sloj na perforiranojpolici

1,00 0,90 0,80 0,75 0,75 0,70 - - -

Jedan sloj na noseimkukama ili slino

1,00 0,85 0,80 0,80 0,80 0,80 - - -

51

Za proraun napojnih vodova za stambenezgrade ili razne druge objekte, potrebno je

imati odreene podatke na osnovu kojih semoe uraditi proraun. Potrebni podaci suuglavnom sledei:

Pi - instalisana snaga

Pj -jednovremeno vrno optereenje

Broj stanova (n)

7/26/2019 EIO2.pdf

6/8

6

52

Pju - jednovremeni rad pojedinih ureaja u

industriji daje tehnolog projektant pogona

Pjo - jednovremeno ukljueno osvjetljenje u

radnim prostorijama, halama, odnosno

pogonima. Daje tehnolog projektant pogona

Instalisana snaga je ona koja je predviena

projektom, tj. zbir svih snaga za osvjetljenje i

prikljunice.

Jednovremena vrna snaga je snaga koja je

jednovremeno ukljuena, tj . u pogonu.

53

n

PP ioi 7,01 =

Prosjeno vrno optereenje jednog stana uzima sekao 70% instalisane snage od zbira nazivnih snaga

svih elektrinih prijemnika u prosjenom stanu.

gdje su Pio instalisana snaga cijelog objekta, a n broj stanova.

Jednovremeno vrno optereenje objekta bi bilo

knPP ivn = 1

nk 75,025,0 +=

54

PRIMJER

Primjer: Dimenzionisanje kabla od DO do RT

Instalisana snaga jednog stana iznosi P1= 43 680W.

Jednovremena snaga se rauna po obrascu

Pj=k*P1= 0,7*43 680= 30576W

Jednovremena struja se rauna po izrazu

Usvaja se da je cos =1 za domainstva.

Unoenjem Un=380V dobija se Ij= 46.33 AIj= 46.33 A.Struja za koju provodnik mora biti predvien dobija se iz izraza

cos3 n

j

j U

PI =

21

'

ff

II

j

j

=

55

gdje je f1 korekcioni temperaturni faktor f1(400C)=0,87, a f2

korekcioni faktor naina polaganja kablova f2=0,8 dobija se :

'66.56 A

jI =

Iz tablice se bira odgovarajui vod i presjek njegovihprovodnika prema Itd > Ij

gdje je Itd

trajno dozvoljena struja. Bira se kabl sa PVC

izolacijom i bakarnim provodnicima presjeka A=16 mm2.

Dakle treba nam kabl PP-Y 5x16mm2 sa Itd =80A.

Izbor osiguraa se vri na osnovu izraza Ij < Io

7/26/2019 EIO2.pdf

7/8

7/26/2019 EIO2.pdf

8/8

8

60

PREKIDAI slue za uspostavljanje ili

prekid strujnog toka izmeu izvora i

prijemnika

Osnovni element su kontakti ijim se

pomjeranjem odnosno zatvaranjem i

otvaranjem uspostavlja ili prekida tok

elektrine struje.

Pomjeranje se obezbjeuje silom

- neposredno (ovje

ija ruka)

- posredno (opruga ili elektromagnet)61

Prekidai mogu biti jednopolni ili viepolni,

dvo i tropoloajni.

Oni koji imaju dvapoloaja mogu biti samopovratni

ili monostabilni i nepovratni ili bistabilni.

Prekida sa elektromagnetom kao posrednikom

zatvara kontakte kada se magnet pobudi nekom

strujom, a otvara ih oprugom zategnutom pri

zatvaranju, kada se prekine ta struja.

Nazivaju se jo i kontaktori.

Prekidai sa elektro ili pneumatskim motorom kao

posrednikom izrauju se za velike jaine struje ( ido nekoliko hiljada ampera) specijalne instalacije