This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a projectto make the worlds books discoverable online.It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subjectto copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain booksare our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge thats often difficult to discover.Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this books long journey from thepublisher to a library and finally to you.

Usage guidelines

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to thepublic and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps toprevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.We also ask that you:

+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files forpersonal, non-commercial purposes.

+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Googles system: If you are conducting research on machinetranslation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage theuse of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attribution The Google watermark you see on each file is essential for informing people about this project and helping them findadditional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that justbecause we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in othercountries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we cant offer guidance on whether any specific use ofany specific book is allowed. Please do not assume that a books appearance in Google Book Search means it can be used in any manneranywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Googles mission is to organize the worlds information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readersdiscover the worlds books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the webat http://books.google.com/

1

I

II

-'

Lg

nl

,

't

ll

-\

\l

l

lai|.ik

il.lI.

li-\II

l.

I

.'

.|

11

.|

|

|'

||

|.

I

-P

if

!!

.

.I

li

l|

Il

ufl

I_

-

II

It

ri

ll

l|

`l

2l' l _l

A A' . l 4

EGINHARTUSVITA EEGESTIS

CAROLI' MAGN L , Cum Commentario:

`IOH. FRIEDERICI BESSEL'II

J

ET NOTI$~

JoHANNIs BOLLANDI.A;ccesferunt

MELCHIORIS HAMENVELTONIS GOLDASTI t Animad'verones ineditnc '

wm Varir DISSERTATIONIBUSIquarum. Index in Pracfarione exhibctur,V

Curante.

10H. HERMANINO SCHMINCKIO.

TRAJECTIy ad R.HENUM,.

. Ex VANDE WATERa - Academia: Typographi. cb b'ccxr..

SERENISSIMOAC' '

POTENTISSIMOPRINCIPI DOMINO

.

'..: 'j f- _ QMUWFP' 'i _

sERENIssIME Ap'

RIN QE s.`

.[131'._

L itam CAROLLmeperatorum Omnium, quo'sprotulit Autiquitas, Maximi , Auguo TuoNomini inftriber aufus (um , audaciac _ [ opus , quod , ingenium

tenue 8c eruditionis copiam admodum exiicm fpeo,facili negotio me; detenere Potuisfer, nigrande he'fasd'uxisfmercnitat Tu'aclea fubducere,

quae ipfum ius & fumma aequitasTibi vindicanr. Cui'enim feu hos de Summi Imperatoris Vita Commen

tarios, fu me client'em Tuum Confid'erem , huncpotius confecnarem , quam Tali Principi,>qui non folum Auguiisflma CAROLI familia

originem tgahit , fed 8c Nominis 8c Omnium ejusvirtutum harnas ? Exiguam quidem hic Scriptor Germanicae Hfioriae Portionem arriugit , fedaetate fere omnes praccedit , 8c ideo non indignus ,qui Tuo praeidio in lucern novo ornatu prodeat, in

quo f1 quid'iemfe , torum clementiae Tuaecommtto, Continetautern res gePcas Ma

gni`

DEDICATIO,

gnillius CAROLI,qui Mundi d'ecus,~ Patriae Pater8c Houm terror fuit , cujus virtures 8c Oriens 8cOccidens debita femper veneratione aclaudibus pr'o

fecuta ell. In Deum Pietate fait inlignls , Religionem Chrilianam fanisfime coluic, Aedes Sacras

undique exflmxit, Chriflianos ut quam ingresesfent falutis viam, perrinaciter tenercnt' , fuo exemplo conlirmavit , c contra omnes veritatis ho

Pces acriter defendit , erga hoes erat mifericors , inomnes clemensz julius, in bello manu promtus 8:virtut fortunam aequ'abat.: nemo enim plurium inEuropa gentium nnquam vior fuir, ita` ut judicaredillcile Hr , utrum virtus bellica, an felicitas in eo

major Hzerit. Nec: vero belli folum , fedc Pacis artibus illnllris erat , lludium eniml bonarum litera

mm, quae illo aevo tenuia fui vefligia reliqueranr,8a. le quali caligine abdideranr, miro exemple revocavie, quas u: ex tenebrs in claram lneem produceiret, Scliolas erexit, Academias condidit, 8c Dotis#limos liberalum mtium Dofores evocavit , contra Barbarorum inicitia'm 8c infultus

defendr , rara' largiiate ( honoribusl

: ital ut nil magie quam literas , quae neglelae , abjeetae ac barbarie plane obiascatae eran: , erigere 8: ililurare in votis-habue'rit. Quis non ,

` - * 3 TEN

DEDICATIO.'

TENTISSIME PRINCEPS,admitabiliumhafrumA Maximi CAROLI virtuturn vivam hodiein

cernit imaginem , quas raro exemplo aemularisac felicisme exprimis? Si Religionem (

mus, quis unquam majori ardorec Pcudio erga cam,quam SERENISSIMI Tui Majores Hagrarun: Aquos

omnepericulum 8c injuriam potius perpeti, quam a,reto veritatis taamite dileedere voluisfe nobis i1

lorum temporurn memorant Annales. Praeclarum Parentu-m Tuorum inflitutum magno quo

tidie imitaris fervore: telles fum: faluberrimae TuaeinPatria faneiones, quibus omnem co'e'rces impietatem,

8c vera Religio quicquam detrimenti capiat

{pentisme provides Quot non aedes acras vetullate collapfas, vel incendio confumtas inllauras,

imo quotzidie novas exaedifcas Quem non oflcii

fui erga, Deum., tot; pieratis argumenta Patris Patriae admonerent? En qu'em non debitas Tibi

cerrimo Religionis Defenlori referre gratias incitarent Communem Te, SERENISSIME PRINCEPS?, purioris Religiouis cultorum Patrcm ac refugium

Iell'arem , nemo me ure credo reprehendet. Tellan.tur id Galli a veritatis llollzibus ex Patria ejei ,

quos in fmum Tuum clemenrislime recepii , foves.. variis quotidie adbucA benelciis cumulas. Quis

non,`

'_DEDICATIO.

non , five civis five pere rinus fingularem Tuam in clementiam expertus _In pauperes benigni

tatem, in obfequentes humanitatem , in imposfeveritatem ac vinditam,in afllitos mifericordiam

quotidie exerces. Et nemo ePc, qui ignorer promtat'nTuam Fortitudinem quam Galli jam olim vinci nefcii magno ( malo experti . Rhenus cele

berrimus ille amnium victoriarum Tuarum- certisfimus teltis ePt, 8c quid Rhenofelfa vindicata Genna

nia omnis Tibi debeat, merita laude (erae' poeritatinarrabir; Effi vero CLEMENTISSIME PRINCEPSytoturn fere Te bellicae artes vindicent, Publicis ramen

negotiis [ubcefivas horas'fubducere amas , quibus Te` ad liberales artes 8c fludia recolenda confers. Teiles

tenerrimi Tui 'in liberales artes amoris Italia,Gallia , Hollandia 8c Germania , ex quarum gremio Dotisfimos Mathematicos , Expertisfimos Ma

chinarios, omniumque artium Clarisfimos DotoresTibicollegilti, quos fingulari favore 8c pro'lixisma.benignitate vin dies obtringis. @tot non Scholas,

Gymnafa 8c Academias inauras , erigis cluculentis commodis ornas? lllullris illa, in qua `IuventutisPrincipes 8c Nobilitatis literis & armis tra'tan

dis exercetur, Palaeflra, quam nupet >in MetropoliTua bonis .avibus aperuili , egregie , cuifr'c

o

DEDICATIO.

Familia falvum ac incolumem non 'in hunc folum , aufpicium Tibi felix { , fed"

8c plurimos alios annos confervet, in fui Nominisgloriam , literarum incrementum etPatriae falutem.

animo vovet

PoTENTIssIME ET CLEMENTISSIME

PRINCEP'S

SERENLTATIS. TUAE

Dwatsfmus Clim:

JOHANNES HERMANNUS SCHMINCKIUS

`

__.

I RA I OBENEVOLO LECTORI S.

ginhartum cura mea non nihil illuiratum nunc tibic exhibeo, ad cujus leftioncm antequatn te admittam,paucis praefari volui , quibus fublidiis inrutus, hanc

editionem aggresfus fuerim. Velim igitur fcias, me' omni Rudio id operam dedisfe, ut textus quam emen

dare prodiret, in nem illum cum variis Editionibus, quasin earum catalogo hic praexo afterifco notavi,&c MSS. ftudioi'c.

contuli. Horum primum fervatur in Collegio Cajogonvillen apud Cantabrigienfes literis fat antiquis in pergamene fcriptum cujus variantes leftioncs mihi procuravit Vir P1. Rev- _]Ohannes Gor

don, V. D. apud Mietavienfcs lntcrpres, . Secundum eil Lugdunenfe etiam in membrana cxaratum , quod benecio Viri Celeberrimi jacobi Gronovii in Bibliotheca publica inl' e

xi, 8C cum Caiogonvilleni , notante id etiam dota manu in nchujus Codicis , In easdcm fete confpirare leioncs deprehendi.

Tertium .in pergameno adfcrvat _Bibliotheca Bodleijana a ud nienfes, cujus diferepantes ab editlslelziones mihi uppe itavit Vir

Cl._|ohannes Joachimu-s Schreclerus,amicus meus longo tempore , qui 8C nonnulla cx MS. Sionenis Collegii apud Londinenfes minime contemnenda excerplit. eil: Casfellanum itidern membranaceum , quod ex autographo deferiptum mihi Cl. Haumannus Serenisiimo Noro Land ravio ab Antiquitatibus 8C libris tranfmiiit. Praeter haec etiam C ronicon MS. Biblio

thecae Trajelrinae in ergameno exaratum , quod varia hinc indeex Eginharto comple ebatur cxcerpta, 8: illos Scriptores , qui in

rebus geflzis Caroli Norum ad vel-bum exprimunt,con{`ului,quorum ope faepenumero illi genuinam letionem vindicavi ac magis

conrmavi. .His cum intentus esfem, Doftisimus Alkemade, indefesfus Antiqluitatum Patriae fuae fcrutator, per literas mihi nuntiat, fe inter

fc cdas Scriverianas notatum obfervasff'e Eginharti inBibliotheca Epternacenfis Monafieriiifervari,quapropter omni {tudio 8C labore in rei hujus vcritatern inquirere coepi , pro

* : z

'.be gnarusmihilV magis huic editioni procuum futurum , quam li hie

de Vita Caroli Commentarius ex ipius Eginharti manu exalato dice deferiberetur. Imploravi igitur auxilium Viri lllurislimiGisberti Cuperi , an forte ejus auoritate, , qua apud omnes Europae Eruditos valet, hunc thefaurum ex tenebris in lucem pro

ferre posfem , nec lane me fefellic , fcrpiic enim ea de re adlllurislimum Bus e Nuntium Romani Ponticis apud Ubios,qui

in gratiam Eginharti apographum cx adiit, mecum municare promiir. Cum4 vero adhuc nil certi hoc de Codice-ad

me pervencrit, 8C' ipfe lllulirisfimus Legatus in literis fuis de veri~tate hujus Famae dubitare videntur , non injuria vereor, rumorem, qui de hoc autographe ad Scriverium perlatus- eff vanumfuisfe, praeprimis cum nec ipG Celebcrrimi & SS. Edito

res apud Ant'werpienfes, qui multa praeclara ex gremio hujus Bi~bliothecae'protulerunt monumenta , nufpiam, quantum winerim , hujus thefauri in fcriptis fuis mentionem faciant , quod proculomni dubio in fua hujus Commentarii vel Hiioriae Translatio~

nis SS. Marcellini SC Petri edizionepraeitisfent , Ii tale xemn'movdia in Abbatia asfervaretur. Sed examinent hoc alii, quibus MSS.

illius Monafierii evolvere licct.Textui (ubjecielegantislimum V. C. Johannis Friederici Besfelii in hanc Vitam Commentarium , quem , cum diu fru-h'a in,Belgio quaeivisfem. tandem Cl'. Halaeus Venerandi Egelingii-Rei

publ. Bremenli Secretis Bibliotheca in ufum meum t-ransmilit.Huic adjunxi docismas Johannis Bollandi , Viri e S'. j. Clarismi annotationes ad vitam S. Caroli XXVIII. Januar-xiconfcriptas,quas uidem integras del'cribere primo mecum conlitueram' , fed

cum eprehenderem eadcm aliquando utrumque tradere, banc editionem magis commendaturam puravi, ii inregrum exhiberem Besielii Commentarium , SC ca ex Bollando-iantum ( quam

vis pauca omisfa Hm) fervatis iisdem planeverbis, quae pracfatis animadvcrfionibus deesfe, 8C E inhartum magis illnlrare viderentur.

Addidisfem forte 8C Helwi ii obfervationes, quas nobis memorantLi enius 8 Tcisierius , fer? nul' iam illas invenire potui. His acce itfpicilegium , quod poli irorum Cl. oprime de Eginharto

nofiro meritorum labores collegi ,_in quo Hioricorum GermaniaeParemem illuflrare 8C contra alios dcfendere conatus films. fi force

' co

PRAEFATIOZ

eo in labore via aberravcrim (liomo enim fum , 8C humani niHiP

me alienum esfc fcio) amicc me moncas ro , non enim tantummihi fumo, ut me ubivis pracfixum in exp icando hoc Scriptore{ fntis feliciter attigisfe putem.

Tandem fcquuntur dolisimac ,diuqu'e expetitae Nobilisimi il-vlius Polyhiloris Melchioris Hnmenveltonis Goldali in Eginhar

tum animadveriones , quas MStas in gradam hujus editionis mecum'communicavit Vir Celeberi'imus Petrus Burmannus, Praecc torac Parronus aeterno obfervandus oicio , cui pro hoc 8C mulus aliis mihi cxhibitis beneficiis, ea-qua decet' pictate ac rcvcrentia, nunc

publice gratins ago. Defcriptus hic Commentarius videtur rario imperito', fiquidcmi in pluribus locisI ita- corruptusprat , urfaepius ne divinando quidem - asfrqui potuerim.Hinc {ludiofc in - inquiiivi', quod bonis avibus in Bibliotheca Bremeni per Cl. Hneum detexi , qui pro mutua inter nosamicitia MS. Codice manu exarato comparavit , atquc illius ope plurima intricatisimae lcripturac pi'oin'

fenfus locaexplicavit ac reiliruit , exceptis paucis , quae in Bremen-fi Codice decrant , Goldaus enim obfcrvationes { fchedishinc illinc aflixis infcripferat , quarum nonnullae temporis injuria'

-. Tellimonia epiufcule Commentator nofler profert,quae propter librorum, unde depromta, penuriam infpicere non

tui, nam plurima ex MSS.- vc prorfus ineditis vel ediris longe auEtioribus dcfcriplir, quae cum nonnulli cx recentioribus Sciptoribus non rele perpenderent-,pcrperam malae fdci Goldaflum accu-

runt, ut'pluribus demonflrari'pofet, (1 hujus loci foret. Nevero temere Aulori noflro nflingatur quicquam , - ferie

ptumm codicis mei fecutus fum, nec ab ea ufpiam dil'cel, ni apartum crrorem librarii cx laudat' Scri toris collatione deprehcn-

diem. Monendus ramen hic cris, non atim pro vitio` typogra ,hico habendum in notis ad Eginhartum fcriptis,feu textui fubjc ae;feu in ne annexae lint , quod communi linguae latinas conflzruai

lione recedt , lic enim fandi mos , fic fcribendi confuetudo mcdii aevi Scriptorum-, cujus rei exempla, cum hoc in'opere pas~m obvia lint , hicin partes vocare fu erfcdco.~

Deideravit has Goldafli animadver iones jam fuo tempore Celefberrimus ille Frchcrus , qui in literis fuis fequenter ad

* F _; rum.

PRAEFATIQ.

:rum editioncm admonuit , fed nunquam, quod meminerim, typis4deferipiale (unt, licet id Barthius ( Lipcnius innuere videamur,

ille Libro XLVI. Adverl. c.2.. quando ait ;' Audio Ivo/i han faripm(in Ferium Helpericum ) Erudunmam Gulda/lum :didn/ nom: in

hun: ), ' Eginbarlum, cui bamim /gacixrno an' , yraelereaque arpico , lxbemi- quicquid forms/ ei occupation411531, refrribo , nam librum ubique quae/Imm [ non parut'.

Hic in Bibliothecafua Philol'ophica , cuminteralias memorat editionem Helperici 8c Eginharti Aureliae anno 1600. Goldalio cura>mm , cui non nemo has notas adje'tas fuisfc conjicere posfet. Sed

ut omne animo tuo hacde re exirmtur dubium, ipfum quaefo Goldaium ini'picias , uiaperte in dedicatione his animadverlionibus 'fixa tclatur, lafolutum demum laborem fuum Eginhartoimpen

fum anno 1601. lv. Eid. Sextil. quae ii vera, utivcrisiima, qua raIv:lDe Vita fcriprum Caroli legar ipfe libellum, p

( Francos inter clarus veraxque relator, fummo prudensEin/Mrdur nomine fcripfir.y > _ 31:3

In : 5.,._Seafliargi Margrit lai orig.' x l

cognomenro fapiens ea qui tempellatephabebatur infignis, liujus ReverendisiimiI Coelicolae mentionem ingeilzis Caciarum Caroli M. 8: {ilii ipiius Ludovici faciens, inter alia quae anno

tativo - dititabat, non inoperofum duxit morralia aa immortali adliipulatione roborare. __ '

Cbronicon /? in Ge/hls Abb/mix.Exafior Operum Regalium in Aquisgrano Regio Palatio {ubbarda Abbate, Viro undecunque doislimo. v _ i

Adama: Bremen: lib. I.' . l. Hz. Ecclef.' _De gente Saxonumcnarura ejusdem provinciae ponemus ea,quae'doilimus Vir Einbardur, .aliique non obfcuri auores in fcriptis fuisreliquerunt. _, : ' i .

gunicla

Idem lib. t c. 30.

Ein/tarda: in geftisSaxonum hace dulci calamo profequitur.Chronic. MS. Gondenl ad ann. 816. citarne ad Sigeert. .Mirar-o.

Vir Venerabilis Einbardu: --gclia 'inclyta 8: aa Glorioli Imperatori: Caroli M. Iucidollylo delcriplit.

l : de Scriptoriut Eccle/ia/l. c. 84.

Einardm'fcriplit `~Vit'am Caroli Imperatoris tanto veracius , quantoadhaelit ci familiarius.

Trithmt'u: de Eccle/a.: .Cancellarius Caroli M. lmp. nationc Tcutonicus , 8e Monachus Ordinis D. Patris Benedifti Vir in Iecularibus li

teris eruditislimus , 8c divinarum Scripturarum non ignarus. ScriPiit non fpernendae lectionis opulcula. '

: Senent lib. 1v. Biblioth. Sacrae.Einardut >fuit difciplinaruni lludio 8e fantismis moribus admi-_randus.

_ Bel/.arminur de Scriptorim Ecc/ef Saec. Ix.: Cancellarius yCaroli M. fcripfit ejus Vitam fatis diligen

. FrelJertt: de Sta'titralKaroli . . m. 222.

Eginbardut teitis, ut ufvrrnt,ita airbag. Beek in Aquitgrano c. 5.Cui(Eginharto)in hiilorica veritate de Karolo praeferendus nemo.

Reirtecciu: in fraefat. ad Poet. Saxon.de Vita Karoli M..Eginarthux tanquam Ariadnes filo limpiici 8c nudae veritati inhacret, nec admodum contaminate loquitur.

Brortwertt: lib. I. miq. Fuldenf . 9.Eginhardu: fuit admirabili tune doctrina Vir.

Idem . I4.Brunonem milit ad Eitzlaardum variarum atrium peritislimum Doorem.

; li. vr. '/ c. 7, 'Miratus fum tantam calligationem Ityli tarn religiolo ( Eginlurto)fcriptori, illi aevo fuperesfe. .

Idem lili. . c. .l(Luanquam is Scriptor minime luis rebus ditisquc conilct, atqne

__Aa

etiam

DE EGIN-HARTO;

etiamnum plura intrufa videatur circumferre , effartus enim mii-ercil: curiolis fciolis, 8: omnia Regi illi tribuentibus .

Idem 1:6. vaI. . 2. _ _ .De dodrina autem caroli longe aliter Bgm/:ordm fide dlgrnsf."lmus fi quisquam Scriptor.

Conringiux de Origine German. cap. l 2. _De illo additamenta ad leges Salida: , : 'v. ) Eginbfmfa rcrnmCaroli callentislimus'. .

` Idem up. 13.De igni/nani fide non cil: , quod clubitemus.

[dem in . de C11/ibn: imperii . 28.Potcll hoc plurimis doceri , at fua-cemit unum Eginloordi, rerumharum omnium peritislimi, teilimonium adduxisfe.

Lobem de Sori/1t. Eccleya. rom. r..Egifzarrbm f. Elnardm aut ngardm , Scriptor elegans Vitae Car. M.

Hemus in Bibliotheca Germanica.Inter Vitae Caroli M. Scriptores merito primum lo'cum obtinetEinbardw. Librum quem de vita Caroli M. compofuit , tanta fcnpit diionis puritate atque elegantia , ut Coaetaneos longe (: ,planeque videri osflt aliquot ante feculis vixisfe.

Schurzjlei/'ux in Addimmem, de Divi/ione Imperia' Carolim'. ~/: Karoli aequalis , 8c vitae onfiliorumque focictate conjunftusl ac rerum , quae ad illum pertinent , unus omnium maxime

gnarus.

f,

[dem in Dix/rmt. d miquae Saxon. . 4Eginhartus fide dignus 8: rerum Per illud tempus pace bellaquegenarum inligniter peritus. .

Hen/@benin ad Sginbarti Hior. Tromlof. Martel/ini ' Perri.` .Intel eximios ac fumma claritudine nominis excellentes Scriptofrcs, ~qui fub Imperio Caroli M. Sc Ludovici Pii floruerunt merito

cenfendus efl Eginharzuf f. Einbarm: , a cujus eleganti calamo -1 .tam habemus Vitam Caroli M.

Fomeninm in Vindio. Diplomat. lio. x. . 7.Bginhortm cil intimus 8c accuratislimus Scriptor rerum _Caroli ML

*new* 11N..>

L,

yI N D

11

G I N H A R I.

uae : a/ieri/o nomme [um ,ipfemet infpexi ,0' { [ comparar/i, reliquar ex aliorum defcripf , quorum nomina la.

indicamur. Plure: ad meam non / quamw'spraeler ha: ' alia: prodiir/e,negare nullu: au/im.*Anno 1521. Coloniae in 4. prodiit Omnium prima cditio, quam Il

' lullrislimus Comes Hermannus Nuenare curavit.Anno 1532. Balilcae typis in fol. delcriptus fuit , telle Gelnero 111

Bibliotheca 8: Posfcvino in Apparatu Sacro. * Anno 1551. iterum Baiilcae B. Rhenano editus in fol. in Rebus

fuis Germanicis. _1* Anno 1561. Coloniae ejus editio repetita fuit in 12. apud Johan.

- nem Birckmannum.41 A_npo 1584. Francofurti in-fol. Reubero Scriptoribus fuis Ger-y

manicis adjunusfuit. .* Anno 1613. in fol. Hanoviae infertus a Marquardo Prehero

Corpori Hilloriac Francicae lincerae.Anno 1631. Prancofurti cum Commentario edidit Georgius Hel

wicb Lipenio 8: Tcislerio.* Anno 1636. Lutetiac Pariliorum in Fol. ,in> Colleione Hiliorico

rum Franciae tom. _1L quam curavit DuClielnius, prodiit.*Anno 1643. fol. Antwerpiac inter . Il. Janua

rii lucem alpeititl cum4 oblervationibus Johannis Bollandi.*l' Anno 1644. Argentorati in 4. cum lrilioria Caroli M. . joh. _]o

achimo Prancio editus fuit. _ @ uno 1667. 1111 in 4. novam editionem adornavit,cum ad

jcis animadverlionibus, Joli. Friedericus Beslclius.* Anno 1707. infol. Francofurti ad Mocnum inter Scriptol-es Ger

manieos Heineccus. rccudifccit.

.'_1-_l

vL

l'

VITA GESTA

_n

`CAR OLICOGNOMENTO

MAfGNIFrancorum Regis fortiffimi , 8c Germani (ux

lllulratoris Auorifque oprime meriti , G I N H R T U M illius quandoque

alumnum atque fcribam adjuratum ,German-um , confripta.

ANIMADVERSIONES' IN TITULUM. im C9' re/.: Caroli] Qui ex

Veteribus de Vita hujus" Imperatoris fcripfcre , in.' _ :er complures,pauci fuper.

funt. Primo, : Egin' - ,1 numerare pof: abannem Tuf-pmum, feu potins, Til,pinum, Archiepifcopum Rhemcnfem, nifl

liber ejus tam fpiis refertus mendaciis,nnufcam cordato lcori concilaret. Equi

dem induci non poflum ut credam fabulofa iflhzec fomnia , tanto Viro pro

cum mcntio in iis habeatur mortis Caroli , quam ramen prccvenit Tilpi

nus , utpoze cui defuno a Carolo .turus fir , cnam memoratus Cap. xxxlv. telle Frodoardo Presbytero

8c Canonico Ecclc Rbemcns , 1:6. .H1.mp.xvui. Et ramen conanter cjus

nomen in l`criptis . priigitur , quorum duo in _7u/ia, fat nmiqui

aflcrvantur. : Gmiliter, Can

mbrigienj cxemplar , Turpinum Archie

piltopum huie { fupponum. Quidquod fub codem nomine in Canonem relatus en libellus Calixla 1 I. Papa fub an

num Chrifl . ut clare nien' Magni fol. , quam nuorimem dc

inceps Slridus Mifnens , Gobelnus Per Vincentus Beluacenis , innumerique alii fccuti. Sed in proclivi : 1

ribus oflendere, turpiculum (quisquls tandem Gt) fabulatorem , nihil cum

Tilpino commune habere , niii hoc nrgumumum , data quali opera , prxccpiilent

Gerard. joli. Vollius lib. . de Hij?. Ln.cap- xxxlh joli. Gryphander de Weifbild.

Sax. mp. xmq. 8c ante urrumque'PetrusMantuanus Secretarius Animndverf 1:6.

lv. cap. . haque luppofiritium Sc torium {criptum in feria hloria ne :mendere quidem fas . Longe verior . ille Cambi Ego/lfmen: . primum

Petro Pitho in luccm produus quemSzculo

a Puma ATIO

chulo 1X. lub Ludovico ut arbitror Pio conllat ; quanquam liylus horridiornlicubi moram injicere Leftori queat. Pro

ximus illi aliquo ramen intervalfo Monatbur S. Gallen/l: , quem Eruditi /[Balou/:lm elle baud vane lulpicati ,etiam minuta, qua: vix alibi reperias. in4Vita Caroli, jam Senior conli'navir. Edidit . lcd mutlum . 1. Ari/iq. Lee?.Henricus Canifius; longe auiiorcm , luo

que llu`tori redonatum editioni dellinaratMarq. Frelierus lumen illud nollrorumtemporum. liiem Canifius chirtam ali

quam Tom. v. inleruit, le Genealogia Caroli M. vetullam illam quidem , led im

perfeam : cujus Auftor aliquandiu in:Francia Orientali vixerat, Germanus iple,

nili conjeura me fnllit. Floruille autemhunc ex illo opere temporibus Ludovici 11.apparet. ac leripffe etiam ante Norkcrum,

An. 867. Hos omnes 8c genere dieendi,t indullria lingulari facile luperavil Poil.:Saxonimf, bln) v. de Vita C5 gefli: CaroliM. in quorum prioribus quatuor magna exparte Adelmi, nobiliimi iliius lub Ludo

vico Pio Hiliorici , Annales / .mine, exprellit: in quinto autem Eginbard: (cu , 111 11 votar , vcigiatarn prei'le legit, ut verba etiam Elegiacisluis ipliima , aptaverit. Primus

Remera; Reinem'ru bono publico evulgavit. membranaceo Codice Biblio/bere Helm/. qui forrais unicus nunc I`u ,

oppido bonus,nili quod nomen Aucoris librario pratermil'fum , aut dimmulatum ,delideratur.Wernerus ctiam Rolevintkus,

cum aliquot cx eodem Poeta verlus product . . de laad. .sansv up. 1. Scripto

rem [uo tempore fatis notum indigent.ClaruilTe euudem Arnulphi lmp. mate ,indicant illa li.v./ulzfn. v. 415-.

Nane 1.1mm Arnal/'o /101316 Prin,

Qu / Moriba: e# alava.Circumfertur : alia Caro/r . quam in/ luam tranllulit Georg/u1 .

lino , ratus antiqui alicujus elle bcriptoris,aut plane Plumrobo conceptam , quo no-I

mine rifum movit lila. itl.A de

Lal. t 111. Sed genuinos ejus 11116101 Donana dum/'olaf / v, qai

: iple Eginhardum fore cxli'nbit. 01111:que demum anno |473. Arque hi quidem leu Veteres , leu pro taltbus habiti,Vitam Caroli ex profello , quod ajunt.tradidere; quos interjeo tempore ex Reccntioribus Marcus Wagnerus. Erpoldus

Lindenbrogius. johan. Letznerus, joh,Joachimus Frantzius, alii lecuti; quorum

conatus infinitis modis vicit Vir in omni 1`1111$ joh. Henricus Bclerusin Hill. Seeuli ix. Brssettus. Quot Cudd.tot hujus libri deprchenduntur Infcriptio.

nes, vulgaris recedunt DCh. 8c Boll. quinovam ex luis MSS. producunt. Vim @'conrerjalio Glorio/fmi [/1 [Quo/iReg/r Magni nique Inullr/mi uga/ll'.cui : MSS. Lugd. in quo le

gitur : Vila (6) ronterfxfia ExrellemrmiPrincipi! , Domini /1 . quona'am Imperaf. Rom. Cg- ! Franc. Lambeccius

lib. 11. Biblioth. Vindob. anriquiimumproduct Cod. membr. cujus titulus (ie ii:

haber. Vim [/1 . 1. daga/li C9' Apo/loll ab Elibardo C.lpoll.lno.uo

rompo/fra. Codex Sion. Vm: Karo/1 . cg `Orrbojoxi lmp. edita a Mer'nardo / ano:jur fui impenfe dotflo. Goliiallus

. Sangallcnli legit. EinbardiV. C. a'e Vita ? 61/11: Caroli . 1111 MSS. (`;c!areum : Callcll. hunclibrum (/: Caro/1v appellant. Varias hu

jus libri lnlcriptiones notare hic vilumfuit, quo quivis cognolcat gfnuinumAuoris noflri titulum deperditum elle.

Simpliciimum viderur, li hoe molo infcribatur: Egnlfardw de Vila @gen CArol:l M, Imp. Rom. C5 Reg. Fromm quales

hoc Aevo frcqueniiliime in al is 111161011bus deprchend miur ; lic hliloria PipiniDucis apud DCh. vocatur Du. 8: illa Sigcberti , Vir.: ; III.Regi: Fl/u Drgozrli, quamvis non

ignorcm 8: hos titulos elle librariis con~litros. ScuMmcKr.Carol:l ( Magni ] Wernerus

Role

\

A'u'cTo'R1s.` g

_________-_f_

Rolcvinekius de ). Lauri. li. l I. c. .Carolum cum propter egregiam magnitu

dinem , tum propter excellentemmagnitudinem faiorum., Magnum appel

latum cenfet. Utrumque non improbabili conjeura afferitur nam 8c Pipinus,

ejus Pater ditus eli Brei-ir, quod llaturapuillus effet , ut [cribit Odorannus Mona

chus fragmento Cbrmml. ad an. 750. nnnal. Pirbaei. Unde corrigendus Aeneas

Sylvius de Sfar. . . p. 77.fam. a.. R. Germ. PrekenC , ubi Pipiniuni

fcriptum eli, loco Pattini nani. Et fane

Romanis jam tum frequentatum eli , corpotis habitu eognonientorum rationespetere. Ita Licinii /, Aemylii Pauli,

Sempronii Long) dii (unt. ut Carolus Sigonius in eo libro, quem de Namimru Ra

manarm edidt, larius teli'atur. Interimporius eli , ut credamus Virtutis excellentia , rerumque gearum magnitudine,

Magni nomen promeruiHe , ad exemplumAlexandri , Pompeji. Coniiantini, aliorumque fortiffimorum Principum; quo

etiam Sigebcrtus inclinar ad an. 768. Spius tamen- in Diplomat. invenias tam Calvum quam Magni cogno

men ufurpaffe ; qua: fi quis non ris cxpcnfa temporum fupputatione ad nolrum

illum referre voluerit , graviter errabit.Rem aliquot exemplis liquidam fecerunrjoachimus Vadianus . . Antiquil. .

5 3.8r cum Golda. nari: in ElaebanfiVir. S. ram. r. Rar. Alem. part. z.. 255. Brssrtius. Vide etiam qute Gol

daus ad h. l. obfervavit.Per Eginhanum] Eginhartus f. dus , ut in aliquibus Codd. fcriprum inve

nitur, Germanusfuit, ex nemore Ottoniooriundus , primum Caroli Cancellarius,

Monachus Benedieiinus, atque Abbasprirrus Cnobii Salingenfladenlis, Vir in

ter primos ejus feculi annumeratus , ut air

res credidere ,` decepti frivola relationeClironici Laurishnmeniis . ut ad mp. xix,oendimus. Inter complura, quae hodie

exlanr, opera , certilimum ell przfenade Vim Care/i monumentum . iam olim

Sigeberto in Cbron. ud mmm: 814. 8e Adamo Brem. [15.2. c.9. laudatum; Alberni Smiley/l', 8: Conrado Urrerger/f, fe

re totum exlcriptum, ut non injuria mire~ris ad Caroli Magifirum ab ali

quibus referti potuilie. Dilcrte Pota Vetus de Vita Cara/rl liva. v. I I4.

Si ramen bac duium ( fer/a:tildelur,

De Vim fir/plum Caro/i lega! li'bel/um, France: infer clam: , veruxqae

rela/0rAc prudent Eiubardu: nomine

jirip/t.Sunr qui Annales quoque Nuenario pri

mum produios, 8: Adelmo, ab aliis Ad adfcriptos, Eginharto noiho attri

buant. Sed enim non invcnias. qu:eontrarium fuadere ; ri'ertim cum

ipius Eginharti in his anna ibus fiat menrio ad annum 806. Cazterum quam terre

8: eleganter. quamque ubertim hic fcribat: rcs ipfa loquitur t ut non vane judicarit Cafaubon. Comment. in Aug. :1.64.

Suetonii imitatorem in hoc opere praebuifle Eginhartum. ii tamen opera

ejus de /: Marte [ini Cy' Perri, qua'.apud Surium rom. 7. d. z.. _fuu. reperiun

tur itemque Epilolas nonnullas, ac Diplomats illa,qu in Chron. Laurisham. abipfo Eginharto {cripta exllant ram. i. Rrr.

Germ. . 6,-. excutias , magnamStyli dii'ercntiam offendcs. Qua: rcs Ger

bardum Voflium, acuti judicii Virum , iucam cogitationern impulir , ut interpola

tum Nuenario crederet Eginhartum, 1:6.2. de Hyl. Lat. L33. Sed. inquit, erfpraBarnnius ram. 9. ad rm. 87.6. qui ratitol _[a fare , , eleganter [ . mmm

meliori res Caroli executus el't, quan familiar-ius eidcm adhlr , ut fcribir

Sigebert. de Scrfpror. Illa/Ir. :.84. Gene.rum Caroli cum Veteres, tum Recentio

nec pralereundum e/l, primum Eginbarn' Edilarem. Hermanum Comlem /.

in/infe antique codici , ,Jed /, ; laquenrenl

A 2 influ

'4.' PRIEPA'rro

. @ad ejut inflttutum , ne quiddiimulem, proare . Eo,

que mag/r da/irrt . quo etiam qui Egiubardum : duw/garant , banc Nevenarri Comiti: tufifununr. Vomus 6c {}: alii, quibus eorum temporum [ermonis afperitas non ignota. Si

ramen quod res :Il diccndum , uirique injuriam faciunt , qui fic cerifent. hanique

8i fcripti duo Codd. ques (umma diligentia cum editis comparavit Ja/I. Reuberut,Confiliarius quondam Palatinus, 8: manuexaratus liber Bibliotheca Med/cu . cujuscxcerpta pro ea, qua eil humanitatefmihi

lubens communicavit Her/rim.: Metbomiut,Rei Medicas , omnifque adeo aniiquitarisfcientiffimus . ne apicem quidcm Nue

nario temere immutatum fatis indicant.ltaquc ad duplicem potius quucndi modum attendendum arbitror, quem ut liodie in vulgari lingua, ita olim labente fcn

Iim Latini fermonis alium in foro , tabulis Publicis . iudiciis , epillolis,tcllamentis adhibitum arbitrer. alium inhilloria paulo cum majori diligenlia fcri~pta. Et certe vulgo per illa tempera

nem / obtinuill'e , hoc ell [-tinnm ac barbarie obfufcatnm, fou ut cum

Gregor. Turon. loquar li. l. . Franc.mit. nec in literis , nec in fyllabis Grammaticam artem obfcrvantem . notius eil

quam ur dici deheat. Obi`ervavit )am tumHieron. Bignonius Pat. in Form. Marto/, Rullicam illam Romanam linguam,in quam homiliz decreto Synodi Tutonenfis III. fub Carolo M. habitar., transferendz erant., ad meliorcm intellectumvulgi adhibitam. Quarc non eli ut ampliusdubitcmus de duplici fcribendi genere,

nod olim 8: pud Romanos in vulgatofermone adhibirum. aliquando me monuit

per literas Reimfitu . Hislddas qu obfervat Goldallus ad prazfaiio

} 8: nos in Vita Eginhani hic priefixa.

. ] nomen apudGrcos perhonoricum, Romanis ita evi

luit , ut ad fervitia tantum rellriugercrur,

Cornel. xviii. Lf. de Eon-.ene ' Daique baltuit (Philippus Macedo) ad

maritim Sm'a loro . quer! multa ! Gmjot bonorifz`rtnllut e. quam ! .

Nam ! not rentra , : junt. Mercena

riiftrta exi/limanlur. ! apua' ronrrario nemo ad td admilritur tor/~bone/lo loco . C9 fil/e Cy' indu/iria cognitie,

quod (? e conf/forum :um efe/. Ira ~lulius Firmicus lib. iii.

Mathtf up. xii. Scribas iis adiungit , quinegotiationibus , rationibus atquc cis przpoiti (unt , hoc eli, conditionis fer.

vilis hominibus, aut cette Libertinis, qua.lis fuit Flavius ille, ex Scriba Adilis Curuls, ae pofimodum Tribunus Plcbis fa

. vehementer indignantibus Romanoruin Optimatibus , ut vidcrc ell ex Plinio1:6.. . r. Val. Max. lili. . c. v.

Gellio . c. ix. aliis. Qu ipfa t Laurent. Pignorio e/egamtlmo de jriirt 115mp.l lo.notata fum. Ex quo colligas, omnem

fete honoris aditum Scrihis apud nos interclufum , adeo ut univerl'um illorum ordinem ne honefium quidem :

Carolus Sigonius Muti. /11:10 jureCinit. Rom, tapan. adferat . quod ramennmis inclementer ditum G .th;rio videtur It. il. de refer. Jur. ]. mp.xnl.

Ell ramen ubi Sigonius defenforcm inveniat, Flav. Vopiic. qui de Carino Impe

ratore fcribens, Pujerlum inquit,unam Cimcil/artrtmfecit quofilluf nec"} poruit : nec dict. Ut rem in

panca contraliam , Scribarum Cancellatio.rumquc plura hiere genera. Hinc alii Au.gullales, alii Publici , alii Privati, paliim

memorantur. - adjuratus, qualis fuitEginhartus noiler, longe dignioris conditionis , . uiique Magno , utvocabant ]. comparandus. lit Nice.

tas lib. vii. Rer. Manue/e Comme/ta ge/la.rum, Cancellarium interpretatur Myosin ,quem locum ad Curopalamm arllcripiit in

Noris Franc. fuma: rag. 19;. Ut non immerito Crt/'actin Quailoribus Sacri Paladicontulerit Comment aal Pompan- : Ong.Jur. : dum Theodor. Avn/tut tradu,

cere

_1-l

_.-__

________7_g,...._._-`

PRJEF

cere non verctur, in ineptias prorf'us iricidit, ad / diitans, Cancellarium8: re 6r nomine eundem effe cum vcrens'Romae Cancellario. @anto : 00

: Viri , Francifcus Lanovius Monachus Ord. Minimor~ in Srbediafmare deFrancia Carneliana cum Bernhard. Mallinckror . Decanus Monaflcr. 1:6: deAnbi Cancel/ar. im). inter Coniliarios principem vel primo faltem proximum obtinuiffe Przeminenziz locum Scribas adjun

tos [eu Cancellaros adrrunr. Adde Barth.1:6. . Adverf . Sam. Peritum Comment.

an' leg .4u/c. .257. 8: Herman. Hugon.1:6. de primnjnbendi origine. c. 32. BEss.

mem ] elk hxc locutio medio zvo frequemiifima. 8c :femper conjungitur. tic in Capitul. Reg.Franc. lib.v. tom. l. Edit. Baluz. Vlr.: (9unverfm'e accumfmm perfcrufemr. Scriptor georum Baldcwini de Luzenburch

Arcliiep. Trov- fic incipit. Vlr# ummmdie , coniferjrimque fueratgloan SCHM.

Ex parte non mad/m re: geax] Pleraquedelirer executus cfl in tanta operis breviatate Eginharrus. Erenim Ii bella (,prrcr Frium , quod contra l

Pam/f2 cap. xxrr. Clarorum homnum fa

mam non veris contenram laudibus, etiam fabulis vam . Qualia fum,lqu: de expeditiune Caroli in Palzinam .de przlio cum Alphonfo blc. circumferun

tur, ut cap. xvi. larius oflcndimus. Parratio : praclii, quod cum Regnobur

cnfibus inifle dicirur Carolus, quam fabuam confurat Aventin. lib. |v.fol. |63. Namquod ducllum cum Argolando. ac nefcio 'quo Braimanto fufccperit, Sabina Turpini [omnia cap. vin. Cy' u. Eccle[ eurem negoria in Concilis peruaata, tum Scholar. complures ereas. alia-lque brevitatis Rudio Eginharto omiffafuisquzque locis in his Animadvcrfionibus afiignamus. Brssfuus. Non Carolus M. fed

Marzcllus cum Radbodo Friiiorum Ducebcllum mortuus enim Fri/fu: ille

circa annum Chrili 718. quo tempore Ca.rolus nondum luccm adfpcxcrat. vid. .gin. 6c Sigcb. Gembl. ira u: nomine deceptos elfe Friliorum Hiloricos : (ir. .

.Famofrmi Regali] Apud Verercs Ferefempcr hc vox in malum accipicbatur fen.

fum: Medii :evi vero Scriptores in bonoeiiam ea mi , lic noler hic fa.

} Regi: i. e. celeberrimi , quodper glofema plurimas vulgatas . irrepit . in MSS. enim quae confuluit- .Boll. conantcrvno/milegirur, quibus

/ Romam in .Moiiiicliorum ard/'ire perfe1eraimeu, noli-enit. Fabulofam ejus rei cauiam iniinuat Canonicus S. Auguiini propeNumana , Chimici clgiti collector. 34 apnd quem etiam legeie . quo

modo fe in monaflerio . Eandemhiiloriam late deferibit Regino Prumienfs

Chron. lib. l i. ad im. 746. Tenuit antem-ACarolomannus Principatum cum fratre fexpraeter propter :mnos , ab anno niniirum 74.!

ad 746. juxta Reginon. 8: Sigebertum. Blisseuus. lncontroveria , an Caroloman~nus anno 74; , ut Hepidan. Coenobita.

vel 74.6 ut Annal. Eginh. aliique, vel 74.7.~ut Annal. breves Nazarii ,Herm. -.

Canii. Lambertclianabrug. Chron. Virdunenfc Ste. narrant, fe Romain in otium

contulerit?Ego vero, ni omnia me fallunt,Acum proxima laudatis Scriptoribus, Annal.

Nazarii, I-Ierm.Contra6t. cc. atuo,Caro.lomannum anno Chrifli 747. primum mam profetum eiTc,AnnalcsenimR.l-`ranc.~apud Labb. tom. 2.narrant quod anno 746l

contra Alamannos cxpeditionem fufeepc-Arit, 8: apud Brouwerum lib. i. Anti .

Fuldcnf. reperitur Charta, qua: data ethi ): anno vr. Principalu: Caro/o.

}, ita ut prius dito anno, Francinevaledicere non potuerit. .

In monte Sornle] Is nunc mons S. Syl.veflri dicitur,ad dextram Tiberis ripam [iftus, in Falifcis. BoLLANnus.

! Eule/firm B. /175 canrndi Wla-A

/] Carolomannus Roma: appulfusrpro fe 8: fociis fuis extruitit monaleriuml

in honorem S. Sylveflri , qui liie temporeperfecntionis (ub Conilantino M. latuiiTe

dicitur vid. Eginh. Annal. Sed hate perfecutio falliliima . 8c cona in gratiam

fabulof donationis, quod pluribus probarc, non hujus loci. monaeriurndein Paulus Pipino dono dedit. ut apparet

ex.

24 EerNrrAR'rus Citing.fratribus, fccum ad hoc vcnientibus, per aliquot annos optata quieteperfruitur., Sed cum ex Francia multi Nobilium, ob vota folvenda,

Romam (olenniter commearcnt, 8: eum , velut Dominum quondamfuum, praeterirc nollcnt, otiurn , quo maxime deleabatur , crcbra

falutatione interrumpentes, locum mutare compellunt. Nam cumhujusccmodi frequentiam propolito - vidili'et. relito mon

te,in Samnium provinciam, ad Monalierium S. Benediti iitum in ca Callino, fcccliit, 8: ibi ,quod reliquum crat temporalis vitae. `1igiofe converl'ando complcvit.

CAP. lll. Pipinus autem , per autoritatem Rom. Ponticis , cx prae Hic linis'fuefat Regni Longobardici,tantoperc omnibus

gembus formidari, poll annosamplius zoo.quibus ltaliam renuerant , ut prolixe Ana

lalius Bibliothecarxus vim }. Aimoinus lib. iv. c. 69. Paulus Warnefridi

de gel?. Longabard. lib. vl. . 61. extrem.aliique complurcsteantur. 'Dii autem{ nggbarili ut obiter l5: hocattexa

tuer'e,lmus, non [ , utSigebertoim'.rio Chronograph. p.480. StGobelino Perfo

nac Cafmaflram. . 6. c. 24. vifum , t ante hos, Paulo Diacono lib. l. . 9. cuius`autoritate etiam induus ell Cluverius lib.

I i i . Germ. . 26. Quanquam praeter hns liidorus Orig. lib. ix. c. 2. OtroFriling. . I i.c. 13. non aliter fentiant. Et

lic Gunrhcrus lib. l l. Ligur. Ditifur lougix en Longabafdia , [ambi: , quod ipfum

Frid. Linficnbrogio ad Paul. Dmc. I. c. .34.1. annotatum eli. Neque (vel bipcnnibus, quali [ quodcullodes fmt regionisg fed , gente

Celtica,ut Comuim,l`eu quis aliusell Scholialles, ad Sary-xvi . 11.13. jure. :mnotavit, quam commemorat Helmold. [16..

i. may. Hollatisque 8c Ditmarlis conlinesponit. Et lic clare Georgius Torquatus in

Annal. Magdeburg. nec dum : . I,4c. z. quem lautlat Henricus Meibomius na

in Hi/l, Bardeviri p. xfzo. Nam quod Bz Bardo, Galliae olim Regulis,`gentequongobardorum aliqui derivare co~

nati fabulis debemus Anninni: , inquibus 8: illi Reges commemoramur, utf

vielere ell apud Forcatulum li. x. p. 98,.Erasmus.

Pipmu: quidem Haiflolpum p. J. .dlane apud Ticinum rompu/ir ] Bis Pipino:

hunc Regem in Metropoli hac obfedit, primum anno 75;- 6c cum lidei l`uae obfides

douillet, Pipinus Regiam ab oblidione li~here?,P

40 CAP. 6.EGINHAnTu-s

.were , nique ut reddita'non repeterentur , facramento dare. vero poli inchoatum fe bellum non prius deliitit , quaml8c Dcliderium Regem , quem longa obdione Fatigaverat , in dedi

tionem fufciperet , Se lium eius Adalgilum , in quem Omniuminclinata@ videbantur , non folum Regno , fed eti-am Italia excederecompelleret, omnia Romanis erepta rellitueret, Ruodgaudum , Forojuliani Ducatus.praefe&um,res novas molientem,opprimeret,

berat. Sed \`ix Rex Franciae in patriam revcrfus erat . quin tlatim Aiilulphus dem[uam violaret, 8e omnes pacis legesimplw

re ncglgerct. ideo anno 756. Pipinus irerum manu armata italiani ingreditur, 8cperjum hunc tamdiu Urbi Ticino includit,

donec omnes foeders fuperiori anno miticoiitlitiones, exfecutus . Hac pace Ai

iulphus non diu gavifus ell , paulo pollenim in venatione de equo lapfus occubuit. 5.

Cura/u: vera fn/ imhoarum . bellum]Vide hic imitationem Sueronii, qui res

Augulli lui non per tempora . lcd lpeciesexecutus ell. Sie 8e Eginhardus qui nul]am pene in hac vita temporum rationcm

haber , lprimo loco hic Longobardicumponir bellum, quod demum anno 773. coe

pit. cum initium Saxontci, ann077z.. inchoati prius deicribere debuillet; {edyper{pecicsmt ait Suetonius, nullo annorum or

dine obfervato. Eginhardus fecundum nes, earumque genera, res Caroli noiiricnarrat. 5.

Langa ] Ea oblidiozotam hyemem anni 774. tenuir, quotem

Rex orandi gratia Romamprofeusell. . `Finita demum poll fellumPal`chatos,cum per X. ut quidamnarrant,>meni'es duraverir. ScHMiNcKE. `

ejw Adalgm] Hic cum pater caperetur fuga dilapfus, Con Rantinopolim ad Conltantinum Imperato

rem li: contulit. ibi in Patriciatus ordineatque honore confenuilTe fertur ab Adelmo

ad a. 774.. llunc ut folet exprefiit PoetaWephalus, in Vita Caroli 1ib.l, v.16;.

a

qllC

'Fi/iur : / dic'lm .41h/if ,'Cum Langelier/lu m eo /Pexampln ,

Dljlidem reim; patria , je conm/l! anded / Graecorum re

gfnlfm .'

quo : / manera figur,Hoc in forzare _fune permanff ad ultima

'lll/tlf.

( tamen fecus videtur. Nam cla Sigebertus Scriptor in talibus minime

nugax , alan. 789. Francis intereuiptummemorat, deg/jur, inquit., Filim Defideru , que 11150 Paire ad Grano:

fugeml, animata: auxilio Gmuorumadlia[ /, ad referendum ,aut

ad {/; ultionem. qu, { /[ :unlFranc . : , ab er: aman! marie peremp/u: . . His Addc illu-opha

vnis Chronographiam 8c . LxXxvill.

Cod. Carolini . quibus feutentia Sigebertimaximeconfirmarur.

Spe: ammum inc/mame ifiiebilnfur ] SiCDCh. Boll. St fcre omnia MS.mea, Lugduneufe vero : Callell. producunt aliamleionetn._!}7er amnium inc/mmc ,

quae non contemnt'nda videtur. ScimmCKE.

Rue/lvnndum /; / Praefe714m ]. Rotgandum Bucelinuscum llegin.Prumienfl Ille. l i. 8L Sigebcrto ad an. 776.adpcllat` liquidem malim Rodgaudum di

cere Adelmo,Monacbo Egolilin.p. 24.0.Alb. Stadenli,aliisque. Hic Rodgaudus Longobardus erat , quem Forojulienfibus Du

cem b.cnnio ante dederat Carolus , quicum res novas molirerur , regnumquc af

fekaretr, >julln Caroli glecollatus ell ,nte:m

CAP. 6. DE vra-A CAROL-x MAG'Ni.' 4lque Italiarn ditioni fubjugarer, fubaaeque filium fuum PipinumRegemimponcrer. Italiam inrranti,quam dicilis Alpium tranfitusfuerir , quantoque Francorum labore invia monrium juga 8C eminen

tes in coelum fcopuli , atque afperae cantes fuperatae (int , hoc locodelcriberem, nifi vitae illius modum potius, quam bellorum , quaegeilit eventus, memoriae mandare , praefcnri opere eller animo propolitum. Finis ramen hujus belli f'uit ubata Italia, 8c Rex Defidcrius perpetuo exilio deportatus, Se filius ejus Adalgifus Italiapullus,

8C res Langobardorum Regibus creptae , Hadriano Romanae Eccleiae Retori reitutae.

amibus Reginone, ac Sigeberto lari: .. . Varie hoc nomen in MSS.depravatum legitur,mox Hrq/lgauuJifuad, Rodgan/ur, Radngui/ur . Hrorgarz.,

, fcrrptum invenitur 5 ut plurimumtamcn variae illae letiones in Rodgandusvel Rotgaudus confpiranr. SchiNrKs.

Inizia monrium/'ugh G' eminemeiin fue.lumjapu/i] (/; hac; }: Po

tam agnolcas. Et fortalls refpexir ad Silium lib.x|. v.z|7. ubi de Hercule loqui

tur:Cui prrr-nere Alpes flrxa impellenlr'a coe

lum ,

dique uni / Dea.aut ut ell apud eundem lib. xv. v. |78.

Tellurem procul irrumpemem in [ternir,

Areas Alpes. .caererum de altitudine Alpium praeclareJolias Simlerlls Commenmi'ia [/.

poli cum joh. Bapt. Plantinus Helver. Anliq. 8i Nov. cap. vr. p. 36. .

Er Rex Dederiur `peipeiua exilio deport.:riul Hic ad regmm evecus dignitatem,Ai

ulphum imitarus ell . 8c FerrariaeDucatum ,Urbem Faventiam aliasque. Pa eripuit, qui ideo de apud Carolum

conqueritur 8: auxiliumvocat. Rex Francine Deliderio intenfus,quod uxorem fratris ful 1n tutelam receperit, ejuque filios Reges Franciae creari

voluerit,aptam hanc injuriam, fibiLongobardis illatarn,vindicandi occaonem pu

, ideo numeroliflimum in ltaliam du cit

CAP.exercitum , non ut Papam libcrarer ty

rannide Deidcrii , fed ut totam Langobardorum gentem fubjiceret . quod ex

maximo illo belli apparato quivis judicareporerat. Delirierius quidem omnes adirus inltaliam praclidiis muniverat, fed Carolus viirrupit,eumque Ticino inclufithegia hacpoll dzuiurnnm obfidionern capra, Carolus

Langobardorum Regcm cum uxore (Anja r galnam ducit,c monaflcriis mancipavit. Quodnam coeuobium De.

Iiderius in Gallia incoluerit, non liquidoconfiar , Scriptures enim ea de re inrerfe

non conveniunt. Chron. Magri. Belgie. cxAndrea Hillor. narrar, quod Carolus Deli.derium in Err/JMS. rana/eril

rir in Manncbum , C5 quad ujque arl mar.lem in ea moua/feria rammararurdpuliurque/r in ffm/lm : parte. Sigcb. Gembl. L.

di: coenobio incluium narrar, Hepidn.Coenobita S. Galli Carire/'ne rnonachum fuif

fe tradit- Forte igitnr trium horum mona.

eriorum (uccelfrve Monachus fuir.Scns|n~r~,

Re.' . Langoardarum /6:4: /, al Ramniiae Eule/rire Rechn' rif/lilurae]

-1 ell pailirn vulgara r conclamata Fete, quam poll Pipinum Patrem Adria.

no Pintici conceilir Caro/uf M. Alreraenim illu Exarrbaiui [ pchonanrinum . Sylveflro Pontitici , merum

commentum ell. Cujus lorem Dincanum Otto lll. lmp. in Diploma

re ad Sylverum Il. Pontiticem Romanurnanno 97S- dato producir cuius meminit

r Gul.4

4: CAP. 7.EeanAansCAP.VIl. Poli cuius nem Saxonicum, quod quali intermifi'um videbatur, repetitum eli, quo nullum ncque prolixius, neque atrocius, Fran

corurnque populo laborioiius , fufceptum eilt: quia Saxones, {icur omnes

Goldafl. tom. . Rer. Alam. part. l. p. 3.Et agnoicunt idem Pontificii Scriptorcs,Calderinus /104.68- _loh- Angelus Arctinus Conf/ia 35o. Cardinalis Cuimus, deConcord. Cntbal. lib. lli. Georg. Merula

lib, i. Hl/l. Vifecamit. extrem. AemiliuchIonenlis lib. lll. Rer. Franc. Baronius denique ae Greifcrus. rigidiflimiPapae defenfores. Ne hue referam , quae {uper hac re

ante zoo. 6c amplius annos Laurermm Valla. Patricius 8c Canonicus in ipla Urbe

Romana acritcr, ut folet, difieruit. Quantis autcm blandiriis cum Pipino, tum Carolo, extorferint Pontifices, vel illud argu

mento elle porell, quod Adrianus. utfcribit Sigebertus ad an. 77 3. in Synodo Romana 153. Epiicopis Abbaribns praefentibus , communi conlilio ad Carolumjus eligendi Pontiiicem : ordinandi Apo

Holicam federn detulerit. Nam quod .Ba, Bel/amine: ac Gretferm in gratiam

Imperatori: hoc privilegium a MonachoGemblacenf conlum fcribunt , caulae[uae porius,quarn veritati inferviunt. Ad

{ profeo teftcs omni exception: majores , qui idem quod Sigeberrus, adferant. Anaflalius Bibliorhecarius ,quem hisrebus extra conrroverliam ,

in . Ecc/diy?. Hadrianum in SynodoAnno 78;. ex totius Concilii conlenfu juscligendi Pontificem dedifle refert. Cujusverba Onuphrius Panvinius in Vit. (Ingo.

rii vr l . propoluit, 6L ex oodem translcri Goldaus in Rep/ic.pro:mperio cap. 13.Eadcm Huldr.Mutius lib. vl i. Aven

:inl/'6. iv.fal. 188 8c exlat Orario Grrgarii vr. qui antea Gratianus vocabarur,

apud Malniesburieuf. li. r r. e. 13. ubi clarillimis verbis conccffa hace Carolo pote.las per Hadrianum a'eriiur. Addo hisaliqua ex antiquo Scriptore Italo, Ottonibus coacvo, quae Eutropii libello ndiunia

fcrc

invenit quondam , 8c publicavit Math. Flaccixu. Verba hace funi. / Cara/a,

bac (M) regnum, /: ]? Romam, de ibi denari.; Multa, quae u/que wa'ie

met dominiuna , de Regi" baja;fortfnibut, Fecitquepailum cum ,

eorumque Pontifite, @de ord/nations ticii , ut : qui: (, C? ut can

terltiajiu liter ip_[e deliberaret. BEssuluS.Pa cuju: Saxonicum] Adam. Brem.lib. l. c. 7. primam hujus belli originemab initio reperit, narrar enim Thuringos

vel Saxones )amdudum Francis tributarios, qui cum decerent fide. Ca

rolum Martellum 81 Pipinum contra eosmulta gefllt: bella, quae dein Magnus ille Carolus magna fatis felicitate proiga

verir. Coeptum anno 772. communiFrancorum Procerum confcnfu, 8: variaadminiratum fortuna, ut plurimum ra

men Saxones maximas pa funt clades,frquidem corum patria ferro Bc igne valla

ta, munimcnra occupata, 8c ldola :fuerunr. Primo hujus belli anno Carolus

coepit Calirum Emurg 8: fanum [/ul diruit, quo , acceptis obiidibus

reverrirur in l-ranciam. Sequentianno Carolus precibus Papae ingreditur lialiam ,

quod Saxones audientes, apram natam Gbi occaiionem, ulcifcendi injurias Francis illatas, purarunt. [deo vicinam Hafliam

ferro igne devailant,& Eccleiam S.Bo.nifacii Friiislariae, quae runc (:trans Adranam (ita , incendere conantur,fed miracolo. ut relerunt hujus Aevi

Annales, confternari `feu quod potius crediderim, ab lncolis , nefarium illud facinus excqui non poruerunt.Hanc Saxonum perfidiam Carolus ex ltalia redux oprime vindicavir, mima enimtribus legiombus, corum lerram depopulatur dein finita byeme, anno 755.inrer

mil'

CA. 7.i

43Ds vra-A Canon MAGNI Germanlam incolcntes nationes, natura feroces, 8 cultui Dae

monum dediti , nollraeque religioni contrarii, neque divina, neque

ymiiTurn hoc per biennium bellum, inllaukrat-,51: hinc ell quod Auor noller dicatf.

quad uur infermium . repentume . .

Narum ferner] Ejufmodi elogiis Saxones eriam apud alios Scriptures ornartturl

fic Salvian. hb. xv. de gubern. Dei Saxones vocat gemein Ihm, 8: lib. vll. crudel/rare ejem Venant. Portun. lib. 3.

. 9.Upera gem Saxo , 'vivem qua/ more

jerina.

Vita S. Faronis Epil'c. Meld.de bello Francorum cum Saxon. Gem Saxauum illu intempore file in.15ilix { , eemmquedan: . Poer.Padcrb.

Saxonia.: natura forex, C9' peggiora um

Eainh. in Annal. ad an77. Saxoncs appellaf'. perfa'am@ foedifragam gemein, : ipfe Carolus in Diplom. de lundat. Ecclei.

Brem. apud Adam. Brem. lib. a., 9. eosdicit: perfdiae perfinneinm .

'Giler,fp/i`que Deo@ nair rebel/ei. ..Er eri/lui' dediti] Saxonum in colendis ldolis fuperllitiolis

limam fuille, omnium Hillorcorum confenfu paretnuinamautcm Dil ab : .

'cipue culti lint , non adeo in vulgus uo ell. Arbitror ramen communes cum

caeter'rs Germani: adorall Deallros, Tba

. Vodarmm Si ] Fream Vodani uxorem , ut apud Paul. Dia

con. Hi'. . lib. . . 8. nominibustantum aliquanrisp-r immutatis. Tboronem

namque in { convertentes , coluerunt lub ligurajem: in pifce llamis,qui

rotam tenere: 6c urnam. Friggam euremfub imagine ardentem fa

culam in petore , in dextra mundi figuram, in linillra mala aurea tria praefcren

tis: quae duo ldola Karolo liabverla l`cribit Kranzius Saxon. lila. li. t. n. Nam

Vodan tanquam rei bellicae praepolitus,

huHerman ditus ell Saxonibus, {umme

quc cultus ul`que ad Caroli [-, quillatuam cjus / vulgo , an

no 771. demolitus ell. Vcrum haec 8Calia pridem inligni opere explicuit Henriru: Meilmmm. cui , de caeteris Saxonum

Diis. operae praetium ell addere Hug.Grotium, Pr/gom in Prarapii Gorbim,

laum Wormium . i. . Dan. acprae caeteris Philip. Cluverium lib. l.

Germ. Amig. c. a7. Eliam Schedium de Germani:,itemqiie Johan. Schelerum,cuius proxime mirilice illulh'atlprodiit, up. 6. C? . Illud cumprimisoblervatione dignum ell, Saxones, 8c e

jusdem cum iis originis Angles. Dcamquond am . [ Onr fumma veneratio

ne coluille lub ut exillimo, nomine.Manent certe ejus fuperflitionis hodienum

, fed plerifque ignorata , cur / menlis Carola M. Germanisqueadeo

omnibus, ?" : lit ditus, St quidcaufae lit, ut fellum Pafchatos Overn dicl

mus? Nam quod multi patriarum Antiquitatum imperiti, eandem voeem are{urrelione Domini. hoc ell , dei

rivare nituntur, remotum nimis ell'. Remomnem Venerabilis 'Bedae abfolvam ver

bis, qui libra de Temporum ratione tap. 13.Apri/ir Eaurmannrb, inquit. qui mme fbalir men/: inferpremmr, quomlam fi Dea!

, quae )? wcaruur . ? mi in illo[ relemnt. nomen bnlzuitp :ujn: nomine

nunc / rognammamr. confite10 / : /

me /: vammei. Bessiuus. Opti Ennodius in vita B. Antonii mormchi Lerin. Saxonum Religionem deferibit,cui adde Willehadum ; Othlonum in Vit.

Bonifacii , Serrar. ad Vitam S. Kiliani 8C'Arnckiel de Cimbrorum Religione.

Naraeque religioni] Adam. Brem. lib.`l. . 6. haec Auloris verba citans legit'vente feliz/'oanuac , li in MSS.etiam

-F Ia re-_`

'4'4 CAP. 7.`EethAn-'rusihumana jura; vel polluere, vel transgrediinhoneflum arbitrabantur.

Suberant ( caufae , quae quotldlepacem conturbare poterant, termini vidclicet noltri 8c illorum pene ubique_m plano contigui, praeter

reperiretur, non contemnenda effet. fitenim hic oppolitio inter cultum num, qui falfus, 8i Der, qui verus. Sed

periode ell quam amplearis. 5.Neque dip/na, neque bumaml jura tie/pol

[- ] orta ellihmma eorum in Chrtfliana religione in

conllantia, ut vix annus exaCrus lit, quonon 8c lidem receperint 8i abjecerint. ln

de / (quam vere nunc non difputo) (/! : C5' dubilamer ex

ponir Gobelinus act. t. . f. p. 7. quodChril'li (idem fulceptam laepe dimilcrint, Carolus tandem coalus lit teu/fa: quos

dam Jud/cer, Idololatriae animadvcrforesconflituere , de quibus in hunc modum: Cardinali: Serien/: de Staru Euro

cap. 29. Cara/a: . / 4/1: praelia : ue magni: n/jlixit

dea/16m, coegirque Chri/fi religionfm amplei Ido/amm culfu. quem cumfiepiux , jui/'uranium '

rent meru : / .rer, /: inituit ludica, : ' dedit, quam primum /: ali

quem campen/fem, auf fil/lem /. aufaliquad .1_/ina commyle, max' il

lumzppl/fia njjiaerem, u!" primum romprebemz'i pat, nulla / / au! elefen/fane /. Elegir enim Viro: gr.:

vef. C9 ?! /, que: pledlere enlef baud veraf/mile full. ]! rex

Wepbalof, ' infile rom/nuit, _lepe a /: , C6' preferer C9 medio

trel V/ri luqueojiglpen/i in'uenirenrur, nulla atcujnane [nu: aud/m. Quaerenlilzuemmm , cazfnbin [/, auf

magnum aliquodjceluftamm//i e, qui

. que ! nque admram perdurar annum, : VE. Hace Aeneas Sylvius, quem dein: job. Aventinus lil. iv. Bajcar.

panca

ada. 794.fal. 206. Werner. Rolevincklib.I I. de (nud. Wepbalme mp. o. Felix Faber. Hi. Suet'ar. 116. l. c. 7. Alb. Kran

zius 1:6. . Saxon. cap. ai. Joh. LetznerCbron. Care/i . mp. l 5. Calp. lacius lit. Liv. Error. xxi l I. aliique fecuti. quo

rum lintentiam prolixe iingulari opulenlo de Search: / judicii: enarrac _]. . Equidem rem omniumcalculo conrmatam , iplisque adeo lmpe

ratorum judicium hoc improbantium decreti: rati habitam. non audcrem in dub"um vocare. nili fumma legis illius iniquitas pro Carolo intercederet. Tacent Vett.Annales minima maxima in rebus Caroli

memorantes, tacet Witichindus` Saxonumut antiquit'limus, ita verilimus Scriptol.Quin igitur rem exempli minime probabilis, 8e treeentis primum ab hinc annis pro- `

ditam, praeeuntibus H. Conringio de _7udic. Rei/full. Germ .sfo4 ac Boeclero .Saez. lx. in Carola repudicmus, ne quam

Carolo iniuitiae . ubi opus non ell, inuramus maculam. Caeterum quamperfdiamhicSaxoniua auor impingjt, eadem Fran. in univcrfum notavit :

lienlis Presbyter lib. iv. Si pejerer ,quid navi [ qui perjunum ipzm jer

/ pum cjje, nan /, 8c ante cum Claud. de ! . i. v 237.

Pratiintia migo.'

Expellif ful/.ax quam Regexrsstuus.Termini vide/iter no/lri (9 illorum pmt' ubique in plana ] 15 .1e/ar. 1.mp. 5. p. 7. , inquit .

ndie Mimiam, Thurmgiamfg Huffman,quae alim riepnrnu: mntomaere Fraucine Oriental/.r fueran! , quae quidem Fran

conia ei: .sd/'acer mendie, Ante huncPoraller Saxo, Hm Caroli 115.1. u. 55de An gariis

H0.

. CARoLx'MA'GNI. 4g'paucaloca , inquibus vel fylvae majores, vel momiumjugn inrerjelca;utrorumque agros cerro limite dillerminanr, in quibus cacdes 8: ra'pinae 8: incendia vicifim fieri non ceflabant. Qlibus adeo Franci

fune irritati, ut jam non vices reddere, (ed apcrtum contra eos bellum fufcipere, dignum judicarent. Susceptum eil igitur contra eos

bellum, quod magna utrinque animotme, ramen majore Saxonumquam Francorum damno, per continuos xxxxx i. annos gcrebatur;

HammPatria, Frantorum /!ab Auro :adem / ex Aqui/one.Adde Cluvcr. Germ. Am. lib. 2l.

BEssnLius. DCh. 8: alii loco no/ri, leguntfram-amm, quae vox ex margine tcxzum

irrepif'e viderur, nam vulgatarn fere omnes Codd. impl-elli 8: MSS. agnofcunt.Poeta Saxo ad an 771 limites deferibirr

__ uaninm Saxonumprox/ma Franti.:

: mlbormm fel/u: : limite certa.Dwrfgemisfnex /- '.Forte adhuc ndfueti'eram Saxones praedae.quam olim cum ist Francis, antequamGalliam nvaferanr, in Romanos 8: Gal

los faciebant, ut narrat Amm. Marcel.lib.xxvxl. c. 8. ubi Valcf. Hinc Galli Saxo

nes, prac cacteris praedatoribus ur maximerepentinos, timebanr. vide Marcell- lib.

xxvlix. c. 2. .Ut iam non vim ] DCh. MSS.Beflelii, Lugd. 8: Bodl. habent /

, fed Boll. MSS. Cajng. Callell. 8Cvulgatae Edin. vice: proferunt, quam letionem Duchelnianaepracfero, fie Eginh.

in Annal, ad an. 79|. ut Hanixfawam vicem . 5.

Majare S.xxanum quam Frantorum alumna]

Quantus Saxonum numerus in bello hoctricennali Carolo ejusque Ducibus caefus

fit. telantur ejus aevi Annales; forteclades hujus gemis accuratius definire poffe

mus, f1 tempus Eginbardumaliosque, de Bel/a fupcrlhtes nobisreliquilet. Quoties non Carolus, vel ejusDuces, rerram illorum Ferro 8: igne de

vallarunt, Urbibus : pagiscaptis, incenlis 8: lolo aequatis? Quocics'non pulli., fu

Potcratgati 8: intcrnecione caei fum. Evidenter'line duo praelia ad Thictmclle 8: Ha

(amV fluvium evincunt, de quibus Annales

nobis narrant , quod tama caede proflratilint. ut ex innumera illorum multitudineperpaue evafcrint. @or non proprer

perlidiam ad Il'lleram fluvium capite truucari, 8: quot non ex patria in alias regiones rraarslari fum? Haud minimam etiamin anno 778. Falli fuere claclem inAdemas fiumi vada, pago LiffvelLihey,cujus vcligia quidem omni Rudio in Pa,tria quaelivi. fcd nondum reperi. Poeta

Anonymus hunc locum praelii vocat Bad'(- ad an. 773. (ic enim ille :rudi lice: mufa :

@ai jam : redeunle: in_fequr-Irentar ,

In / (: zy? [am: ille wam'm!)

dernamjuxfa flvium in ':Irrueraur.Conjcci igrur Like/ quaerendum in

fia luperiori ad Adranam, qua in conjeura maxime me conmiavit Celeb.

ToLL. Orient. in patria Academia Pro'fefTor, qui per literas mecum communicavic ie pollidere Aveniinum , cui hb. iv.banc cladem cnarranri , antiqua 8: doa

manu adlcriptum (it lingua vernacula imder Eder [ . An vero lo

eus> ille tempuribus Caroli Libey, 8: nulli dius, vel an uterquefihi vicinus fuerir. non confiar. Traditie

apud nos vulgaris ell, Carolum fuperafleWithkindum circa Gun'emergam , 8: .ria proteruntur loca, quae nomina hoe`praclio aecepe volum. Sed dccienrib-.rs

F 3J .

4 CAP. 7.Poterat unidem cirius liniri, fi Saxonum hoc perdia pateretur. Dif

cile dilu ell, quories [upcrati ac fupplices Regi fc dcdiderunt, parata faluros, polliciti ,obdcs,qui imperabantur, absque dila~

lione dedcrunt . legatos qui mitrebantur, (ufceperum. Aliquoties itadomiric emolliti, ut etiam cultum daemonum dimittere, 8C Chri

Ilianae religioni fubderc velle promitierenr. Sed {icut-adhc facienda aliquoties proni , fic ad eadem pcrvertcnda femper fuere praecipi

(, latis : acllimarc, ad urrum horum faciliores verius dici

ltcl'limoniis fide dignis, vulgo lune .

tionem relinquo. Si ccrtiora de loco hu.jus praelii cognovero , tccum B,L.in Dif

ertatione de Urnir Sep/alcbmhbuf. ante:ricnnium ad aurii'crani Adranam crulis,

communicabo. Non vero purandum. Saxoncs fcmper vios : fupcratos fuiffe, cxiis enim, quae Scriptores partibns Francorum , nobis narrant, fatisclarc

Vpcrfpieimus . Francos incautos op

prcllh=, cx prnelidiis cjcftos. Fx illorum Finesin Hama . circaRhenum 8: , de, Incolasquc earum regionum, nulla

(; aut acmis razione habita,occilos fuiffc BIC Et quot non Francornm ad mon.

tcm Suntal interfei legumur? Si exSaxonum Scriptoribus quosdam haberemus, cerriora profcrr'c poflcrn. Hoc ramen

ccrtum ell', utramque gcntcm magnas,maximes ramen Saxonum , in bello hocdiuiurno 8c funco clades, perpellam ech.

.Dedulzrunn] Kranz. Alb. Stad. Boll. 8c omnia mea MSS. conllanrilimclegunt, /, funndaderunt, jff.

. in vulgaris fcriprum (it ded.muffin (Lfd tot MSS. fcqui malui. quam quicquam temere in Auorc no

ilrocorrigere. .Ob/der, 'qui imprrnnmur, @61an dilarane dedefuur.] Ultimum hoc baxonum rerugium, fenriemes enim fe Francis

impares. oblidibus 8i jurcjurando [c im- f

parata fafluros, pollicebamnr, quam primuni vero periculnm evanuerat, perfidefidcm { violzibant, : injurias, fram

pollem:

cis illatas , ulfcifci medirabanrur. Hinc{acpius oblides dedifTe 8: dcm Francisjurejurando fccille, in belli hujus Scriptoribus dcuntur. Tandem c: conditione fe

Carolo pcrmilrunz, ut, /iulremu /uurujiu (Caroli) /, patria C9' [privarenfur. Scimmcxif.

Cbrrjfmuae Rr/lgmmj /udere rel/e .] Saxoncs anno 776. con

tra dcm Ercsburgum cxpugnaffem, 6c Sigcburgum, Francorum praeli

dio muniium, obldil'ent, ea perdiaCarolus irritatus, collcis undique copilsSnXu

niam invadir. Ad Lippiam uvium venicns,occurric ipli mmm/ per/fd: : populimulmudo, velu: devota - pplex. quaeerrori: jiu' / pojit, huic , cum [i:

Chrillianamdem amplexuram fore pro.

milillt. clemenrillime ignovit, 6c im mulriSaxonum baprilrnoiniriati . Anmofequemi iterum ad Paderbrunnammaximmultitude. , quamzri: fix/j . Cim/lm ferr ive/le, Promi/eral , [raffinata eff.

Dein anno 779. : jlilamu/.uioneadHar/)erm plurimi Snxonum bapiimum fus.

cepcrum , non ex >vero principio. (ed cotantum animol ut ab imminenti Pranveis periculo. liberar-anun, eo enim cva.

, 8c Chrillianorum Sacra bant. atque ad Daemonum cultum rever

tcbantur. .Ur "enfui: [it /. )Sic DCh. Boll.MSS. Bcllbliic mea iegunt. excepto Cafel.kno, quod vulgatam :ul / / profcrr, prior letio le limpliciure,

aevo maxime conlueu, commendarevidetur,

DE vii-A : +r

pollent: quippe cum poll inchoatum cum eis bellum, viii annus unusexaus lit, quo non ab eis hujulcemodi lit permunitio. Sedmagnanimitas Regis, ac perpetua tam in advcrs, quam in profperis,mentis conllantia, nulla eorum mutabilitate vel vinci poterat,i vel abA

his, quae agere coeperat, defatigari; Nam nunquam eos liuiuscemodi aliquid perpetrantes impune ferrc pallus ell, quin aut ipfe per & aut per Comites luos millo exercitu, pci'dinm ulcilccretur,

Bi dignam ab eis poenam exigeret, usque dum omnibus , quireliltcre folcbant, prolligatis, f in luam potellatem redalis, decem ho~

minum millia eri his ,quiutrasque Albis lluminisincolcbant , cum'

videtur, quamvis 8: vulgata admitti quent.Sciisiitscitr..

Per Comite; fue: mia ] Comitum olicium etat, rebus praelle bellicis,horum , qui Saxonicum adminillraruntbellum, mentionem facit Eginh. in An

nal. ut Thederici Comitis, Caroli Propinqui, Adalgli Cubicularii Geilonis .miti; liabuli, Vuoradi Comitis Palatiitc.

Expeditionibus, quibus Carolus interellenon poterat', Duces, Comites, Legatos,praelicicbar, in quo imitatus Augullum,

qui telle Suctonio partim dulu, partimaufpiciis bella adminillrabat. 5.

: ue dum amnibue, qui : jale DCh. Bollaud. alique , fedBellelius. aliaequc Editt. vulgatae 55. Lugd. Si Callell. leguntjaleauf, quod

in textum recepi, conllat enini ex Annal.Merenf. ad :in-804. (ipla verba intra tran

rip) incolas utriusque Albis ripae freqlientillimae rcbellionis auores

fuille . quos ideo Carolus ex patria in aliasregiones tranllulerit, de quibus commode

dici potuerit , quod Francis relillcre {olitifuerint k facili id negotio perpetrabant . quamprimum enim Franci eos ag

gredi decrevcrant . llatim in Sclavorumvel Danorum provincias aufugiebant, ubi

tuti usque ad abitum Caroli commorabantur. St muscu.

Deum bvminum millia ex iii , qui mmf/116}: : flumimi /: @al

(ilbinorum tantum meminit Regino .

"

ii. anno 804.. Quo anno inquit , .1e/lairCaro/ur Snxonmm cum exertim perrexir ,, qui tram in Willman/1 ba

, Suxenex zum / C6' infaimu: /1! in Francien . ? paga.'

Tram- Albano! Aban'ritir dedir. Haec ille,quae totidem tere verbis cxllant apud A

delmum 8i Auorem Anim/.Fulden/fumad au. 804. ldcm cum his Lamb. Schn/751.1lmrg. 8c . ad an 80;. llc-nique Gobe

linus astanti. cap-+o. p. |92. Eginharto tamen facere videtiir Marianus 1:6.

lil. an. 77g'. Occalionem ejus tranllationisfcite narrant Adelmus, Alb. Stad. alii,ad an. 777. quod jull`u Caroli baptizati lue

rint Saxones hac conditione, ut li ampliusltatuta ejus violarent, tam libertate, quam

Patria , privarentur. Quod pollerius, cumexequeretur Carolus, prius ramen quodam

modo mitigavit, conjungendo Saxoncs cumFrancis, ita ut candem cuni his libcrtateni

acciperent- ratione vidcturomnis Saxonum Transalbina terra Abodritis Vene

dicae genti cellille. Atfeptimocirciteranno poll fala ell in - exulibus re-~

deundi licentia , atque ita pars prifcac Saxoniae videtur ab exilio revers reddita.

Signale priri/egium Ludovico Pio Ecclefue Haniburgenli concelliim, quod .man femm Germanimrurn .

[ inlruit Erpoldus Lindenbrogiusquodnue inde repetir Petrus 'Lambccius Orig.Haiiib. lib. l- . IO. Umle pallquam Terrm me-Albmnorum, [/ :apunta/e

quem.

48 EethAna-us CAP. 8.uxoribus 8C parvulis fublatos , 8c hue atque illuc per Galliam

8c'Germaniam multimoda divilione dilribuit. anue conditionc Rego propofita, 8C ab illis fuseapta, tratum per tot annos bellumconllat elle initum, ut abieo Daemouum cultu, 8: relilis patriis

cerimoniis., Chrillianae lidei atque ; acramenta fufciperent,( Francis adunati, unus cum eis populus efiicerentur.

. VllI. Hoc bello, licet per multum temporis fpatium traheretur, ipli: n_on amplius cum holle quam bis acie conHixic, le

quum ad multum per/illam in Chri/liu/ , per [/ pujff jimi , ne locus ille barbari: intudertiur,

Comiri re/lrluere prueteperar, noujam vicini: Epiftepie comm/Iter: voluit. BES

srLius. Quod ex Saxonibus tantum Albisaccolse ex patria fue edui lint . nen line caula, ur-{upra monuimus, falum vi

detur, hi enim , ni fallor , praecipui per-tinaciae Saxonum Anderes erant, quod An

nal. Mctenf. nobis referunt ad n-804..lli/: (ait Auor) Exernnbua : per di

velfu Saxoniae parie: , mm per/fdo: ,quo: 41507; tmn/ierzlt, quam illox, qui

en Wrgmolbi CQ' frequent/51u [ popu/um venterieaverfemm , mulieriu: /{ Sa

xonia per divrrfiu via dir/gem, /undirusex.ferm/anvil, CS' per Galline, meterurqne regione: Regno~ jul /ine alla lne/fone exert/luajui dg/joeif. Cum his confer, quae narrat

Chron. Moiliiac.ad huncannum. In quasprovincias Trans-Albiani Saxones dui lint,

inter Hiloricos non convenir. Baroniusquos lam vult, quihus ad

Balilicam S. Petri locus ad inhabitandumdatus (it , qui olim Suxia vocetur. Kranztus lib. l. Metrop.cap.

If. 6c ex eo Pontanus libr iv.Hill.-Gelriae,

narrat,in Geldriam, Brabantiam. Flandriam: Hollandiam. (Flandria tune temporis cultoribus praeprimis vacua) tranllatos fuif

. Piura videapud laudatumKranziuml.c.1n hoc fato Carolus Veteres eli imitatus,

qui populoa, in opportuno ad rebellamlumloco litos, in alium transferebant. Sic cum

l

.mel

RomaniCilicibus piraticam nullo modo pro. hibetc poflent, propter commodum hujus

Regicnslitum, ex maritimis in Mediterraneas provincias duxerunt. Augulluserilam

Germano; ultra Albim fiammante, ex quiiuSuero: C9 Simmlzfof ]? traduxll mGal/iam, arque in proximi; "? Collocawr. SCHMINCKE.

Ali/'edle Daemonumruliu] MSS. Cajog.8C Lugd, legunt : .z/eeh Daemonum cultu, quod fi vulgatae non praeferendum, ta

' aequiparandum videtur;hac enim vocein eadem lignilicationc Scriptores medii aevi lere femper uttintur.$ic

Ennodius in Vir. B Antonii : quae natianum ditierfiru _lufelrllq/f: monnpnlu

. Annal. Loilel. kChron. Moiliac.adan. 192.. Saxons: pluni/me jadcuL'ruAltidolorum converlerum. Alcuin. . 7. qui per llimudinem ab : -.

aA ] lune. Othlonus in Vit.

Bonifaci .n. deHallis : repent : erii: relief.: /: Religioni: cuLiuRA.

Plura hujus loeutionis exemplaadducerem.,ni cx hie.quae produximus. : manife voeem propriam quali fuiflead rem illam exprimentlam. .

-Uruu popu/uo ] Hue line dubiorefpicit Withikinuus in yhillorialiia, quan

do lib. t. air: Ould, qui olimjui ? amici cram Franeorum,;amjralref, C5 qua/lunagem ex Clon/imm fide , 11e/ut modo vide

mm. lull.: e. Scimmciua.

Non umpliur tum liee, quam bis arie cou] Urriusque pugnae mem'tnere Armoin.

lab, 1v. t. 7;. ac Regino li. .783.locus

CAP. 8. 49ni: vr'rA CAnoLi .meljuxta montem, qui Osnggi dicirur , in loco Thieimelle nominato: 8:.iterum apud [-lafam Huvium , 6: hoc uno menfe, paucis quoque inierpo.tis diebus. His duobus praeliis hofles adeo profligati devilzi (unt, un

ulterius Regem neque provocare, neque venienti reGlcere, nili aliqua locimunitione defenl , audercnr. Plures ramen eo bello tam ex nobilitate

4Locus prior Tbiermalli , feu Diermelle, opp.dum Wephaliae . bodie etiam non igno

tum quod olim Teutaburgum dium, cla~dcque Variana nobilitatum. evidentilimisargumeniis demonfrat Philippus Cluvcrius1:6. il r. Germ. . ix.Pocrior

propter feu Haflim ( lic eirm referibendum : in Anna/_ Fuldm )

Preberi, ubi lvulgo legiiur Ba) uvium,ad Meppen oppiilum Wellfaliae ejusdem,in Amain . .

:furla / qui ) dln/ur] rie in fcriptis 8 imprellis Codd. deprava.I12a leguniur Nomina propria , hiiic ell, quod`mons hic mox Ofnicb , ! , Ameggi,

G mox ? Ongen.01mngen , vocetur. Hodie judicio lllul. Moiium. Pa.

-derborn. Auoris , vicinia illa yquali : feu Le. Orleinigem/:e vocatur. .

brelmel/e] Varias hujes n0minisle`tioiones ex MSS. produgiit Bollandus Theor

/11. Thialmelli, Teofmnla ,Tbeatma/lm.Tbearma/di, Tbeofma/li. His ex Aimoiniconiinuar. , 8: Annal. Franc.apud> Canif. Tbeafwaldi cx MS. Cajog.1beonella addas. Mulriplicem haue variario~

nem fere omnia nomina ex compo. paa , ut Tbmmar, Tbiofmar,

Th/efmar 8:. hodie Dietmar , illud enim-Dei nomen , pro varia cujsve gemis dia

lco, vel Thief vel Theor, vel Tbeul nuntiabatur, A convenzibus publicis , vel-conviviis, Religionis caufa ibidem habits,denominatus hiclocus .videtur , mulenmyel

mae! vox a'ntiqua Saxoniea, quae no.tante Spelmanno in Gloflario fue. vel con` judicialem, vel Convivium {igni

cabat. Tbeur vero vel Tbm Deum feu populum notar. Hodie yocatur Detmold, in

Fratu

eujus Btu del'cribendo Do. Bollzindnh`teile lll. Paderborn. Epileopo in Monumen~tisfuis.errar, collocatenim in ( hrugenli.cummanifelum Fir, fiiam hanc Ur

bcm in Comiraru Lippienfi ubi hodie huc confpiciiur. .

? allqua loci munitions (/ ] Ergooponer jam tum Urbes arcesquein Saxonia

munitas Fuitle', quod ramen tanto molimine Doiflimi Viri negant. Equidem quodAlberius Cinnzius , nefcio quam antiqui`tatem , cum caereris Urbibus Saxonicis,

:um Hamburgenum Civitati amgnar .-r. . cap. iz. non probo, 8: & refellir Petrus Lambecius Orig.

Hamb. lib. i. p.8. At quod idem Vir Dolimuh quem poremo nominavi , SIxoniam, antequam Carolo M. fuit de-_`ballata, v'nullas plane Urbes moenibus ini

cinas habuife -, fecus effe, Ve-Aterum monumenra excuticnii . apparebit.

Ne quid enim nunc de dubiae antiquiiaiiecallellis . Minda , Magdeburg , Sir/mgede,pluribusque aliis dicam , notoriae Ur

bes aniiquifimae Bardevirum feu Barden. ut appellat Adelmus ad an. 78;. cu.A

jus hioriam ante hos quinquaginrac quodexcurrit annus, Henrica; Meiamiru , ad

mirandae Vir induriae , jfngulari lie/locomplexus ell. , quod callrumjam zum anno 745. Caroli parruus Carolo

mannus per placitum 8: pacis condirioncm, teile Regnone lili. ii. NgergfcuWilbelrefg, ut vocat Ado Viennenl.Cbrou.

act. 6. . 104. carum nominatiffimum,in quo fubinirium Regminis Pipin PatrieCaroli Hildegarius Epileopus a Saxonibus

occifus : Keginone ad an.75|. Quamquam apud uirumque legere

Vllierg , ut intelligatur mam Vega.G dem:

_so CAP. 8.EGINHARTUSFi'ancorum, quam Saxonum , 8c Funi fummis honoribus Viri fumti , tandemque anno tricelmo :citionitum ell. Cum inierim

Joni: non procul : Rimia pago. i

ubi occilum rcfcrt Hildegarium . 8c pau~lo poll fcpulrum in monte Ovesberg.Hen~

ricus dc Hervordia 116. n, . 69. Non inferiora his munmcnta Ereiuigum ac Sign

urgum adjiccrem nili crebcrrima earundem menrio . quae urramque in hilloriaSaxonum : facir paginam , aliud

ret. Non poflum ramen , quin aliqua Ofmburgen/ Eriwini Ertmanni.Viri, utrum fcrcbam { , prudentifimi, producam: Trin, inquit, prnecipua

C9' emrnemiam rafle/l.: , iride/:cer Herxbnrg"i iuxonme Haj/'Janumque rum con ma,Slglburg jper uvium ,no/fiumi,

lliurg, quod ex ffm ferrarum egreIgum ju , nemo dublin. 'BrssELius.

rr/rema ferrie faz/rum ffl ] Levisin numero cil, enim BreAmedir, qui multa Eginhario nollro fua

etiam confelTione defcriplt, haec verba repctcns,ex annis 33. annos go. tantum rcfert ,

1.x. c. 7. Witichindus ], ..6. Carolum lmperii annotrigclimo obtiniiiil'cfcri

bit , ut Saxones ad veram viam ducerentur , quicum facit RobertusGaguinus/ib.

lv. de ej?. Franc. c. i. & lin. Aufgrund. [15. I. . $6.

Non Edomifum duri# decima lrmeride Francia'.Quanquain hic tortaflis numero rotundo

ufus eil , quod criam fcciflc videtur Tiderifur Langen Canonicus Eimbecccnfis, pri

mum anre hos xv. annos . HenriroMelbomio publiiaius in Saxonia fua v. 139.

Caro/e qu: Fri/ne: , [ Italo: , Aqui

mno:Humm, vicii tempore par-vo,

In [cx Snxoner [ perdamui/i.Caeteium in :iliquibus vitium foriaflisScri~prurae fulpicers. Ercnim Adamus Bremen

fis lib. i. cap. iz. ad an. 80;. triginta tresannos difcrte memorar , cui furlraganturPoeta Saxonicus Annul. Caroli - ant

I0!

80;. Indi? . ac Marianus Scorus . i .n.775. Subjea, inquit , Ira/ia , Saxe

nicum lie/lum biennio ame [ml/cum /,reperrtum ]? C9* per 3 3. : pvrmnn/r.

Inccr:us Auor Ludo-u. . 346.Fmifa tim/lem immo arq/4e crucnfijjimo Sin.tanica bella , quod, ur : /riginra

annarum armpiwir. Similitcr cx Mathaeo Floremmo Col/Har Chi-unici lie/gin

fol. 4o. 8: Helmold. Chron. . lib. I. 3. Henricus tamen Mcibomius nor. ad

Witicbind. Anual. . 4.4.. annos praccifexxxi i. impleros fupputat ex literis Ru

(/1? pij`opi Halber/adren/. BessisLius.Varie Hillorici in bello hoc defcribcndocrranr,Epochaseius confundcndoinierquos

primarius cil Anonym. Auor ChroniciSclavici apud Lindciibrog. qui quidem bel

lum Saxonicum per triginta tres annos duralle fcribit , fed fub iis annis 8c Pipini 8CCaroli bella compleitur. lnfpiciamus vcr

ba cjus 8: rcs manifellaerit : (variosSclavorum populos rerenlierat) Caro/uaMagma nd fdrm toni-ern) Cbniamrma

xover argue Thurmgar, quin mimi! xxx i l l.

continui@ Prpimu genitor- /, @Cara/lurl/.irerum mmm . Aliud igiturini

iium 8c ahum linem huic bello tribiiar,neceffe cil. Finirum puiar, cum Withikindus Chrillianis Sacris iniiiatus cilet, licenim narrare pergit Anonymus ille, 8:

vorbis iupra lauilatis fubjungit : Tum dem corum : defq/im lymmm/e [Lift/Lulu! ]? omniu: Magmauu: jun 5 vero hic Saxoiium

Dux {ufccpt anno xvii. Ragni Caroli implcio, ut Annal.Hildch-vel xviii. inchoa

ro,ur Adam Brem.lib.l.c9.quianni RegniCaroli incidunt in annum Clirii 78;. quo

cum Artiniac baptifmate circa autumnum tin6`tum elle, tradunt Chronic. ac- ]. Bcrtin.Metenf.Fuldcnf.Eginharti

&c. Errani: igitur illi, qui id anno 787.{ , 8: gravius alhuc

Us

CAP.9. DE vI'rA CAnoLx MAGNI. '51

tot ac tanta, in diverlis termi-um partibus bella, contra Francosr exorta lint, 8C folertia Regis adminil rata,ut merito intuentibusin dubiumvenire pollit , utrum in aut laborum patientiam , aut felicitatem

potius mirati conveniat. Nam biennio ante Italicum hoc bellum fumlit exordium : 8C cum line intermillione gereretur, nihil ramen ex his,quae alicubi etant etenda, dimilliim , aut ulla in parte ab acque ope

rol`o certamine ce `atum ell. Nam Rex omnium,qui l`ua aetate geutibus dominabantur, prudentia maximus, 8C animi magnitudine prae

llantillimus, nihil in his, quae vel lulcipienda erant, vel exequenda,autpropter laborem deti'eavit, aut propter pcriculum exliorruit ; verum

unumquodque lccundum luam qualitatem e lubiiec ferre dotus,necin adverlis cedere , nec in prolperis fallo blandienti fortunae all'cntire

lolebat.CAP. IX. Cum enim alliduo ac pene continuo cum Saxonibus bello certaretur, difpolitis per congrua couliniorum loca praelidiis , Hi

duslib.r.c g.quandoliunc `Qaironum Ducembaptizatum lcribit anno 37. Caroli . Chrilli

804.. Witliikindo Chrilliano fato. rebellio Saxonum paulum quievit , quoniam Dux

8C occalio deel-ant; liinc nonnulli putaruntdiuturnum hoc bellum eo anno linitum el'

, ut Auor noler Anonymus. Cum vero bellum illud 33.annisduralle apud omnesin conlello , c tot ab anno77z. quo

Carolus fufcepit , non numeratentur, Pipini expeditiones in Saxoncs , Carolinisadiunxerunt , ut inde numerum triginta

trium annorum -; Pipinus veroprimam in Saxoniam expeditionem (ulce

pit anno 77;. quo ufque ad baptifmumWithikindi triginta tres anni efliuxerunt. igitur ratione Autor Chronici illius

Anonymus exculari poteri. Coepit hocbellum anno 77a.4 8: linitum anno 804..

mnium Annalium confenlu, quamvisPota Saxon. ad praecedentem annum ejus li

nem referat. Hic folus loci mentionem facit , ubi inter Francos 8c Saxones pax fancita eli , quando canit ad an. 803.

No/li: hir (/107131 terramina belliTin/:lem Saxaner infer F: permfli .

.Firma perpetuae conclu/ir [ parir ,

Ai/gn/iru Pim ad jflem SALZ nomine 45clamVenerar , bue amm Saxauum /

Cal/elia ,_/imu/ L44 paci: lege: inierunt.Pluribus ibidem Poeta agitde Pac/r condi'tionihus , ut Clirillianilrnuni fulcipercnt,

decimas Ecelt-{iis lolvant , econtra ab omnicenlu lint liberi t fuis vivant legibus te

quod Carolus judice Helmoldo lib. i. . 3.Chron. Sclav. fecille dicitur: ne farle fer ! friurif praegravati , ad reel/ia

ma / cg' pagani/mi errore! impel-Aleremur. .

In diver/fs' ierrarum partim Lella tantraFrance: exorfa] Durante hoc bello , Lan

gobardicum , Hilpanicum , Bajoaricum,Sclavicum . Avaricum &c. fclicillime C21

rolus protligavit. SciiiiiscKE.

in ea auf [alvarum ] Idem`de Carolo nollro tellatur Paul Wariiefrid.

de Epilc. Metenl'. De uo , ait, ifirrnrem in ea zel/imm , an [

fine clarin/em , amniumque / arrimn magi: admirent pentium, Niiharduscjus ncpns lib. i. Vir quippe omni [C5' omni bumanum genux jim in rem aalen , : amuibui Orbem iu

G l bl

'p EGINHAn'rvs CAP. g.

fpaniam, quam maximo porcrat belli apparatu, aggreditur , falruque Pyrenaeifqperaro, omnibus, quae adierat oppidis atque callellis in dedi

tionein

kalium/6u: terrii/u, ambi/ii, pariferqueC9' admirubrlia wderetur. SCHMiN, KF.

Hianiam quam maximo patera! elli param] bellum ranto apparato {ulce

ptum brevi temporis (patio nitum ell.Defcribirur Reginone lib. i x. Sigeberto,Annal. Nuenarii, 8c Pithoei adan.778. acprolixe , inFmits ramen conlperl'um fabulis. Pfeudo Turpino, Caroli Imperato

xis in Hilpana . ui ipfe {cribit , confocio,de Vita Caroli M. C9' Rolandi . ubi perxiv.annos in Hil`pania belligerall'e Carolumfcribit , quem Godefridus Viterbienlis . aliique lequuntur. Sed qui tandem , 8: unde

annorum illud intervallumcomputenr,egocerte non capo. nec credo quemquam effe, qui aliter lentiat.tssl.ius. Hujushelli originem brevirerhic enarrabimus. Anno

777. ad Carolum venerat Rex quidam Saracenorum cum fociis, fe ac CivitaresluasCarolo dedens, cuius perlualione incitarus,

magno exercitu ( nam in auxilium venie-`bant eopiae ex Burgundia , Aulralia. Bajoaria. Provincia, Septiinania, Langobordia Bcc.) Hilpaniam anno fequenti inva` dit. 8 plurimas Urbes libi fubiecit, qua

fide libi per oblides firmata , paulopoll in.Franciam revertitur. Reguli huiusSaracenorum nomen maxime in huius aevi

monuments depravatum legitur, nam l'cribitur / . Ibnalarai , /. inlari, Ama/arabi. ac li effet Arab.

Annal. Hildeshem. Bike.

ino duas exinde voces eiciunt, hi proerunr ibi , quando narrant banchioriam . C9 add/uit jcum ibi Inlari, ille

vero ex uno Rege duos fingir ? JaraLi. Quae nominis depravationes ex ignorantia Saracenorum linguae exortae ,

quamcunque enim lclionem eligas, vide: omnes corruptas elie , 8tnullum planefenlutn commodum inde elici pelle. _Quid

ufceptis , falvo arque incolumi exerciru reverritur ; praetci" quod'' "

enim illud Ibm/arabi libi vultr li {enfu fuonativo accipiatur,eo enim lignificat [: quae buius Saraceni denominatio

niniis generalis mihi femper vifa fuit', it?ur commode omnes Saraceni. non veroeer

ta quaedam perlona , ea delignari queat.

Forreigiturlegendum erit Ui

Imam , quod , -vel praefe Saracenorum notar. Vid. Golii Lexic.

Arab. 8c Herbelotii BibliothecamOrientatem hac voce. Haec lignicatio oprimeSaraceno nollro convenir, qui telle Egiuhardo in Annal. Urbi (Cacfar-Augullamquidam volunr) aSaracenorum Rege praefelus fuit.ln Annal.?erav. eriam Rex vocatur,Aita ut inde apparear. hoc nomen : dignitatis. Et (ane depravationes in ralibus

nomiuibus peregrinis non inluetae liinr,cuius infinita proliant exempla, nos unicum

proFeremus. ln Annal. Metens. ad an.797.legiiur : Mella Iinmugae fruireregno pel/nur. Quis ille lbinmaga nurum Rex q .cm alii . Ii.

mauro Illimaugu . Ablnmaga Alienmauga te. vocant, Novimus citv Elmncino 8:

Paulo Diac. lib. xxi i. Hill. Mifcel. Abdellam futile lilium Mubaiiia, leu , ut Saraceni.,loquuntur, Ibn , ex qua voce corru

ptum Francorum Ibenmanga . quali illudIl, quod Arabibus lilium notar, pertineret ad nomen Muhaviae, 8; cum ea unam

vocem eiicerer , verum fcilicer Abdellaepatris nomeny Legendum igitur line nubioAbdella liliusMuhaviae.deleia voce Ibn, quae[- . 5.

Opp/du atque (/11: editionem /u/eprix] Capta Pampelona . 8: in reditu de

rua, aut moenibus nudata, Olea. Bar.cino. Caefar-Augua, Gerunda. aut certe.earum praefei' Mauri, obdcs dedere.De Pampelopenli oblidione multa fabulo: Tui-Pinus .deque muris,Hie_richuntico fe

:

`__.ee

.__v_4;

Cano. DE vi'rA CAR-OLI MA-GNI. :in ipfo Pyrenaei jugo Vafconicam perfdiam parumper inl redeundovcontigir experiri: nam cuml agmine longo, ut loci 8C anguiarum

tus permitiebar, porreus : exercitus, Vafcones in iumrni momiavertice pofitis indiis , ( enim locus ex opacitate fylvarum {quarum

re miracolo , collapfis. .Vajmnicam perdiam Rem omnem bre-l

viter narrat Adelnius anno 778. Inlcuju:( Pyrenci ) omm'mre , Vq/[one: ina'iu col, extremum lugmen admi. exern'tum perrurabnm magno /. Er Irren

fram: Vafrombu: ram armi: quam rmi]: praeare vlderemur ramen (9' miqqi

tale locarum, cg' genere impari: pugnae nrferiorn ; film. Iubo: ): plen

que /, quo: Rex tapiir /,mrsrfeclfx' fum . direpta {/{ , fg'Ina/fir proprer / locarum dirieri di

lapjr /): ufrepri recordarlo,magnum parrem rerum , felicitar in Hlfpnriagejlarum, corde Regi: ahah/awr. Adel

mum , rereniis alicubi verbis , expreiTit Saxonicus ex MS. a nobis poil Rei

neccium caligarus li. i. if. 387. in his:Cumque ; regreu: ud fiil

tu: ,Milile cum luo :alle: iraq/mdr et maar,Irl/Mia: ey'rujmmo jab vertice mami:

Tender: /(: na, nai-a / reufnf.

Den/qu! pnremor populi Regali: ,/( prima ex ral/i514: alf/'1.Et France: , quamvi: armi: ammnque

priarer,[ [ C5 anguu: [uur infer/'orenRex/'am praeref/zt, mrdumque ]?

mi lugmen,Cura iwbcndrrrum quod rerum pmepedie

.Fit [favor laine /156111, _[iraque

multaIurbamuf , viErix [ ne

funda: ruguit praedarn ,

cawr. '

maxi

Palatini quidam miniri,C quibur / gauze,Prum'one: /1): dimm! apimu.Huge/iis, : : per devils !!!* iugerum, ; fueran; quin ara

Jua /3.d/'m .fj/verum 'val/i: lara nata prrr

fund/ie./ dilapjar /, ? nu#

/ eripult. fequererur ulfio nulla.: farma: ummm quon/am permanfl't

[Tri/fili /[ / menti.Pra/pera quam [etere pria: camplurafere

.Haec illi: quorum verBa eo libentius appofui . quia cladem hanc Francicam aut dif

fimulant,aut Turpini fabulis conlperfam.adulterant alii. Sane Florentius Bravoriius`

Wigornienis Monachus. incolumi exerci.iu rediife Carolum armat. Vide Barthium ad Brit. iii. 39. BassiaLius. jusmodi clade - Vafcones anno Sio.

Ludovicum Pium ex Hifpania redeuntem, iisdem in'anguiisaicere, in animo>habcbant,{ed detetae indiie, cpoenamperfidia dignam pafli funi. Nec ramenhis poe-nis fraudulentis fuis confiliis de

terreri poterant 5 enim anno 82.4..Ludovicus Imperator Eblum 8: AfinariumComites in Hifpaniam cum Vafconum copiis mitieret. 8: peralo nfgotio reverte-`rcntur, m montanoruin in /: 1:414695 : circumvemr, taf/Ijuni, (3 wpiae, qua.' femm bauere , .

ad [/ deletae fum. Vafeones apud omnes fore hu,us Aev

Scriptorcs perfidi vocantur. SCHMiNcKE. enim [nu: ex @paritair jjlvarum] Fitalcm hunc Francis locum accurate Ano#

G 3 - Hyg"

Ita (ane fcrptus code! Biliorlalulim:t Male Reir/creia: /fugm!

` .9;maxima ibi ell copia, infdi