Folia 17 | 17

Professor Lawrence Lessig (1961) houdt van Nederland. Niet om die gekke mensen, die zonder helm door de sneeuw fietsen, en ook niet vanwege het vlakke landschap. Maar omdat Nederland voorloper is van datgene waar hij voor staat; het openbre-ken van auteursrechten. ‘Hier kun je de uitzendingen van televisiezenders achteraf op internet bekijken.’ De grote invloed die Lessig heeft gehad op het openlijk kun-nen delen van informatie heeft hem nu een eredoctoraat opgeleverd, dat op vrijdag 8 januari aan hem werd uitgereikt door zijn erepromotor Bernt Hugenholtz tijdens de jaarlijkse dies natalis.

U heeft al veel werk verricht op het gebied van informatierecht, wat heeft u precies gedaan?‘Ik ben al tien jaar bezig met de juridische aspecten van verspreiding en het gebruik van informatie op het internet. Er zijn twee extreme opvattingen over auteursrechten. De ene is de opvatting van Hollywood, waar men al het ongeautoriseerde gebruik van hun werk strafbaar wil stellen. De andere extreme opvatting is een anti-copyright-stroming, die juist alles vrij wil kunnen delen. Dit eredoctoraat heb ik te danken aan het feit dat ik gewerkt heb aan een tus-senoplossing.’

Welke oplossing heeft u aangedragen?‘Voor het gebruiken van informatie is volgens het auteursrecht toestemming van de maker nodig. Ik zocht een systeem waarbij niet “all rights reserved” zijn, maar “some rights reserved”, en de maker zelf bepaalt welke rechten hij beschermt. Daarom ben ik mede-oprichter van de in 2002 gelanceerde creative commons, een set van licenties. Iedereen kan zo’n licen-tie gratis downloaden en op zijn site zetten. Daarbij kun je er bijvoorbeeld voor kiezen anderen de toestem-ming te geven je werk vrij te gebruiken, of om het vrij te kunnen remixen, zonder auteursrecht te verliezen. Je kunt er ook voor kiezen om het gebruiksrecht alleen te verlenen aan niet-commerciële doeleinden.’

Willen makers hun rechten wel opgeven?‘Jawel, dat blijkt wel aan het succes van creative com-mons. In het eerste jaar werden er een miljoen licenties gebruikt, nu gaat het al om 350 miljoen. De plaatjes op Flickr, een site om je eigen foto’s op te zetten, staan

allemaal onder deze licentie. Ook het Witte Huis laat zijn publicaties nu vrij kopiëren. Wikipedia is volle-dig overgeschakeld. En dan natuurlijk de Nederlandse publieke televisiezenders.Artiesten zien ook het gemak van creative commons. Kijk bijvoorbeeld naar filmmakers. Als ze een documen-taire ontwikkelen hebben ze een enorme hoeveelheid materiaal over, dat ze in principe weg kunnen gooien. Als ze dat op een simpele manier ter beschikking stel-len kunnen ze anderen helpen, en op dezelfde manier weer geholpen worden.’

Vindt u dat makers hun content verplicht moeten delen?‘Dat hangt van het soort informatie af. Ik zou nooit zeggen dat een artiest zijn werk moet delen, maar ik vind wel dat academici en onderzoekers een morele verplichting hebben dat te doen. Als je er als dokter achterkomt hoe je beter met malaria om kan gaan, en je publiceert je werk in een blad dat alleen de rijkste universiteiten van Amerika kunnen betalen, wat doe je

dan voor goeds met je wetenschap? De uni-versiteiten waar je het blad kunt lezen staan niet op plekken waar malaria een probleem is. Je zou moeten publiceren op een manier waarop ook mensen in Madagaskar erbij kunnen komen.’

Gebeurt het nog steeds veel dat academici hun wetenschap achter auteursrecht verborgen houden?‘Het gaat steeds beter, meer en meer aca-demische instituten beginnen hun onder-zoeksresultaten te delen. Nederland is hierbij de voortrekker. De manier waarop in Nederland wordt nagedacht over informatie deling is heel progressief. Het Instituut voor Informatierecht aan de UvA [Ivir, red.] krijgt bijvoorbeeld subsidie van de overheid voor onderzoek naar creative commons licenties.’

Is vrijheid van informatie voor u de toekomst?‘Niet iedereen zal zijn auteursrecht opge-ven, maar ik denk dat de meest innovatieve industrieën een bepaalde mate van delen moeten kennen. Er komen al industrieën die van informatievrijheid afhangen. Kijk maar naar Flickr of Twitter. Dit zijn bedrij-ven waar de hele economische waarde afhangt van de content die gebruikers vrij kunnen toevoegen. Software-giganten heb-ben tegenwoordig te maken met open access

concurrenten, bedrijven die software gratis aanbieden. YouTube heeft er een dagtaak aan om gejat auteurs-rechtelijk materiaal te verwijderen, en redt dat ook niet met zijn miljoenen gebruikers. Volgens mij maakt dit duidelijk dat het conservatieve auteursrecht gewoon niet meer van deze tijd is.’ l

Eerlijk delenDoor Anne Koeleman

Een maatschappij waarin creativiteit gedeeld wordt, dat is de droom van de Amerikaanse jurist Lawrence

Lessig. Vrijdag 8 januari ontving hij een eredoctoraat voor zijn werk op het gebied van informatierecht.

interview

Lawrence Lessig is een Amerikaans jurist op het gebied

van het auteursrecht. Momenteel is hij directeur van

het Edward J. Safra Foundation Center for Ethics aan

Harvard University en hoogleraar op de Harvard Law

School.

Lessig heeft verschillende boeken geschreven, waar-

onder Code and Other Laws of Cyberspace (1999), The

Future of Ideas (2001), Free Culture (2004) en Remix

(2008), hij heeft The Free Software Foundation’s Free-

dom Award gewonnen en is benoemd tot een van de

Scientific American’s Top 50 Visionaries.

Foto

: Bra

m B

ello

ni

Lawrence Lessig: ‘Het bestaande auteursrecht is niet meer van deze tijd’