Edukacja ekologiczna jako integralny element edukacji dla · Konferencja organizowana w ramach...

Konferencja organizowana w ramach projektu „Utworzenie nowych interdyscyplinarnych programów kształcenia w zakresie ekonomii ochrony środowiska (w języku polskim i angielskim) w Uniwersytecie Łódzkim” współfinansowany ze środków funduszy norweskich i funduszy EOG, pochodzących z Islandii,

Liechtensteinu i Norwegii oraz środków krajowych w ramach Funduszu Stypendialnego i Szkoleniowego. Nr umowy: FSS/2014/HEI/W/0124/U/0014

Edukacja ekologiczna

jako integralny element edukacji dla

zrównoważonego rozwoju

Tadeusz Borys Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu



DWA PROBLEMY/PYTANIA:

Pytanie pierwsze:

Jakie wnioski wynikają z analizy porównawczej

programów EDUKACJI EKOLOGICZNEJ i

programów EDUKACJI DLA

ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU?



Pytanie drugie:

Jakie są osiągnięcia i perspektywy integracji i

„nasycania” EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

cechami EDUKACJI DLA ZRÓWNOWAŻONEGO

ROZWOJU?



PYTANIE PIERWSZE:

Dokumenty - EDUKACJA

EKOLOGICZNA

poziom globalny: – lata 80.

Międzynarodowy Program EE (IEEP)

Międzynarodowa Strategia Edukacji

Środowiskowej (International Strategy

for Action in the Field of

Environmental Education and Training

for the 1990s)

poziom europejski: od 1971 roku

EAP: Programy Działań Środowiskowych

UE ;

Dokumenty - EDU dla ZR

POZIOM GLOBALNY: styczeń 2005

ogłoszenie przez ONZ „Dekady Edukacji dla

Zrównoważonego Rozwoju na lata 2005-2014”

POZIOM EUROPEJSKI: przyjęcie w marcu

2005 - „Strategii Edukacji dla Zrównoważonego

Rozwoju Europejskiej Komisji Gospodarczej”



Poziom krajowy:

„Narodowa Strategia Edukacji

Ekologicznej - przez Edukację do

Zrównoważonego Rozwoju” (1996) i

Narodowy Program EE

Poziom regionalny/wojewódzki:

wojewódzkie programy EE

Poziom lokalny:

powiatowe i gminne programy EE

Poziom krajowy:

brak odpowiednika/ pustka programowa

tylko konferencje ; komisja

Polskiego Komitetu UNESCO

Poziom regionalny:

brak odpowiednika/pustka programowa

Poziom lokalny:

brak odpowiednika/pustka programowa



Ważniejsze SKUTKI PUSTKI PROGRAMOWEJ

W ZAKRESIE Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju

PRZYSTOSOWANIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DO WIZJI I CELÓW

EDU DLA ZR



(1) DEZINTEGRACJA/ AUTONOMIZACJA/ IZOLOWANIE

poszczególnych rodzajów EDUKACJI (ekologicznej,

społecznej, ekonomicznej (homo oeconomicus), technicznej

itp.) syndrom „Zosi samosi” w edukacji ekologicznej– jest

samowystarczalna



(2) ZAWĘŻAJACE i mylące PODEJŚCIE DO NOWEGO

PARADYGMATU ROZWOJU; negatywne SKUTKI dla samego

paradygmatu (np. w samorządach – „nie będziemy budować

strategii zrównoważonego rozwoju, bo to strategia

eksponująca tylko ochronę środowiska !!!”)



Wąskie rozumienie ZR

Zrównoważony rozwój

= ochrona środowiska

= ekorozwój

w opozycji do

szerokiego rozumienia ZR: Zrównoważony rozwój =

zrównoważone uwzględnianie w

rozwoju aspektów ekonomicznych,

społecznych i środowiskowych



(3) znaczny jeszcze udział walczących, najczęściej w słusznej

sprawie form EDUKACJI Ekologicznej (jako środka budzenia

sumienia zbiorowego) – do lat 90. jako walka z systemem

politycznym (przypadki Celwiskozy, Huty Siechnice, Nowej

Huty itp.); współ. przykłady: – przypadek Rospudy; patologie

rozcinania ekosystemów przy budowie autostrad; kompania

przeciwko GMO; przeciwko toksycznym dodatkom do żywności

oraz kontrowersje dotyczące budowy elektrowni jądrowych



(4) pokaźny dorobek dobrych, ale także ZŁYCH PRAKTYK w

prowadzeniu EE: dużo rywalizacji i mało współpracy, często

brutalna i nieuczciwa walka (gra) o wpływy w różnych

funduszach celowych i towarzyszące temu dyskryminowanie

niektórych organizacji i czasopism o tematyce ekologicznej.



(5) istnienie obok siebie realnej EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

(rzeczywiste podnoszenie świadomości ekologicznej) i iluzyjnej

EDUKACJI EKOLOGICZNEJ jak formy przerabiania

otrzymanych pieniędzy (dotacji) bez rzeczywistych zmian w

świadomości ekologicznej (SYNDROM technicznie „sprawnych”

raportów z realizacji często „jałowych” projektów);



(6) nadmierne ZAWĘŻENIE ZAINTERESOWAŃ organizatorów

EE; dominacja lokalizacji EE na obszarach cennych

przyrodniczo i pewne zaniedbania w edukacji, której

przedmiotem jest: ekologia miasta, miejsca zamieszkania,

ekologia kultury czy tzw. EKOLOGIA CODZIENNOŚCI !!!!

(7) PRZEWAGA AKCJI nad systematycznym działaniem

słynne dni „bez” lub „z” (bez większych efektów edukacyjnych)



(8) główny nacisk w EE na stronę „ROZUMOWĄ” (mental,

intelekt, racjonalizm intelektualny, zgromadzoną wiedzę i

umiejętności wynikające z tej wiedzy) i częste też

wykorzystywanie NEGATYWNYCH EMOCJI (strachu, poczucia

zagrożenia);

wykorzystywanie w wysoce niewystarczającym stopniu

innych intelektów czy inteligencji, które powinny być

rozwijane w systemie edukacji ekologicznej, a mianowicie

inteligencji emocjonalnej (+ emocji), intuicyjnej czy inteligencji

uczuciowej (wrażliwości, empatii, odpowiedzialności czy troski

o siebie i innych itp.) cel: poczucie współodpowiedzialności za

stan środowiska !!!



Pytanie drugie:

Czy możliwa jest edukacja dla zrównoważonego

rozwoju bez edukacji ekologicznej?

Jakie są osiągnięcia i perspektywy integracji i

„nasycania” EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

cechami EDUKACJI DLA ZRÓWNOWAŻONEGO

ROZWOJU?

Bez edukacji ekologicznej EDUKACJA DLA

ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU nie ma

fundamentów !!!.



Proces równoważenia edukacji

Edukacja

ekologiczna

Edukacja ekonomiczna/aspekty

ekonomiczne ekologii i ochrony

środowiska

Edukacja społeczna/ aspekty

społeczne ekologii i ochrony

środowiska

zrównoważona/zintegrowana

edukacja ekologiczna



na czym oprzeć

ZINTEGROWANĄ

EDUKACJĘ

EKOLOGICZNĄ ?



Kilka wniosków:



Wniosek pierwszy: uprawianie edukacji ekologicznej w ujęciu

autonomicznym/ zdezintegrowanym, w oderwaniu od edukacji

społecznej i edukacji ekonomicznej oraz w oderwaniu od systemu

wartości NIE MA ŻADNEJ PRZYSZŁOSCI !!!

uprawianie takiej edukacji uwidacznia bardzo często tzw.

błędne/iluzyjne koło edukacyjne, tzn. ciągłe powtarzanie i sprawne

finansowo rozliczanie różnych projektów edukacyjnych bez

TRWAŁYCH I POZYTYWNYCH EFEKTÓW w świadomości człowieka

!!!



Wniosek drugi:

edukacja ekologiczna powinna być wkomponowana w

holistyczny system edukacji dla zrównoważonego

rozwoju – jako jej integralny moduł o

fundamentalnym znaczeniu nie tylko dla człowieka



Wniosek trzeci :

konieczne jest powszechne zrozumienie podstawowej

zależności, że skuteczna i efektywna ochrona

środowiska i współkształtowana przez edukację

ekologiczną wysoka świadomość człowieka jest

warunkiem jego

przetrwania na Ziemi,

a problemy z ochroną środowiska to głównie problemy

człowieka ze swoim człowieczeństwem !!!



Wniosek końcowy:



konieczna jest zatem odbudowa pełni

człowieczeństwa w stosunku do nie tylko do przyrody,

ale także do siebie i innego człowieka poprzez

edukację i tworzenia społeczeństwa mądrości (nie

tylko wiedzy !!)- społeczeństwa empatycznego i

realnie obywatelskiego, opartego na kulturze bez

przemocy, na kulturze wrażliwości i wzajemnego

szacunku

Edukacja ekologiczna jako integralny element edukacji dla · Konferencja organizowana w ramach...

Documents

Transcript of Edukacja ekologiczna jako integralny element edukacji dla · Konferencja organizowana w ramach...