Editör - Müzik Habercisi

Editör

Dr. Özcan BAYRAK

Editör Yardımcısı

Dr. Taner NAMLI

Dr. Rahil NECEFOV

Dr. Celal EMANET

Arş. Gör. Esra BAYRAK

ASOSJOURNAL (The Journal of Academic Social Science) uluslararası

hakemli bir dergi olup yılda 4 kez yayınlanır. ASOSJOURNAL (The Journal of Academic

Social Science) Dergisi, sosyal bilimlerin her alanından yazı yayınlayan bir dergidir. Bu

çerçevede özgün bilimsel makaleler, çeviriler, çeviri-yazılar, röportajlar, kitap, makale,

sempozyum, panel ve bilimsel etkinlik tanıtma çalışmaları ile nekroloji metinleri yayınlar.

Ayrıca, sunulduğu yer, toplantı ve tarihin kaydedilmesi ile başka bir yerde yayınlanmamış

olması şartıyla sempozyum bildirileri de yayınlanabilir. Ancak bu yayın etkinliğinden

kaynaklanması muhtemel herhangi bir sorunun sorumluluğu yazara aittir. Yayınlanması

için ASOSJOURNAL (The Journal of Academic Social Science) Dergisi’ne gönderilen

yazıların basım ve yayın hakları dergiye devredilmiş olur. Bu yazılar dergi yönetiminden

izin alınmaksızın bir başka yayın organında yayınlanamaz, çoğaltılamaz ve kaynak

gösterilmeden kullanılamaz.

ASOSJOURNAL (The Journal of Academic Social Science) Dergisi, yayınlamış

olduğu metinleri çeşitli mecralarda yayınlayabilir. ASOSJOURNAL (The Journal of

Academic Social Science) Dergisi’ne gönderilmiş yazılardan kaynaklanması

muhtemel herhangi bir yasal, hukuksal, ekonomik ve etik sorumluluk, söz

konusu yazı yayınlanmış olsa bile yazarlarına aittir. Dergi herhangi bir

yükümlülük kabul etmez. ASOSJOURNAL (The Journal of Academic Social Science)

Dergisi’nin yayın dili Türkçe olmakla birlikte İngilizce, Almanca, Fransızca, Arapça, Farsça

vb. dillerden gelen yazılar da değerlendirmeye tabi tutulur ve hakemler tarafından

yayımlanması uygun görüldüğü takdirde yayınlanır.

www.asosjournal.com / [email protected]

ISSN: 2148-2489 YIL: 2 / SAYI: 5

ASOSJOURNAL

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of Academic Social Science

DERGİ YÖNETİMİ

Editör

Dr. Özcan BAYRAK

Editör Yardımcısı

Dr. Taner NAMLI Dr. Rahil NECEFOV Dr. Celal EMANET Arş.Gör. Esra BAYRAK

Alan Editörleri

Dr. Nuran ÖZLÜK Türk Dili ve Edebiyatı Abant İzzet Baysal Üniversitesi

Dr. Cengiz ÖZMEN Tarih Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

Dr. İbrahim ÇANKAYA Sosyoloji Uşak Üniversitesi

Dr. Rahil NECEFOV Felsefe Azerbaycan Milli İlimler Akademisi

Dr. Murat SUNKAR Coğrafya Fırat Üniversitesi

Dr. Ömer Tuğrul KARA Türkçe Eğitimi Çukurova Üniversitesi

Dr. Onur KÖKSAL Eğitim Bilimleri Selçuk Üniversitesi

Dr. Vedat AKTEPE İlköğretim Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi

Dr. Murat KUL Beden Eğitimi Bartın Üniversitesi

Dr. Derya YILMAZ Arkeoloji Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Dr. Mutlu TÜRKMEN Beden Eğitimi Bartın Üniversitesi

Dr. Bülent ÖZKAN Dil Bilim Mersin Üniversitesi

Dr. İsmail BEKCİ İşletme / İktisat Nevşehir Üniversitesi

Dr. Tahir ÇELİKBAĞ Güzel Sanatlar Yüzüncü Yıl Üniversitesi

Dr. Serdar TUNA Resim - İş Eğitimi Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi

Dr. Gülay KARŞICI Müzik Bilimi Marmara Üniversitesi

Dr. Süleyman KARACELİL İslami İlimler Adıyaman Üniversitesi

Dr. Ahmet AKKAYA Yabancılara Türkçe Öğr. Adıyaman Üniversitesi

Dr. Nesrin DELİKTAŞLI Fransızca Müt. Terc. ABD İstanbul Üniversitesi

Dr. Eyüp AKÇETİN Yönetim Bil. Sis. Balıkesir Üniversitesi

Dr. Oktay KIZILKAYA İktisat Ahi Evran Üniversitesi

Dr. Ahmet KURNAZ Özel Eğitim Necmettin Erbakan Üniversitesi

Dr. Fevzi RENÇBER İlahiyat Şırnak Üniversitesi

Dr. Kemal ÖZGEN Matematik Eğitimi Dicle Üniversitesi

Dr. Fatma ÜNAL Sosyal Bilgiler Eğt. ABD Bartın Üniversitesi

Dr. Nalan ECE Muhasebe - Finans Çanakkale Onsekiz Mart Üniv.

Dr. Selahattin GÖNEN Fizik Eğitimi Dicle Üniversitesi

Yabancı Dil Uzmanları

Okt. Ufuk KÖSE Adıyaman Üniversitesi Okt. Özge GÜMÜŞ Adıyaman Üniversitesi

Dr. Erkan ZENGİN Hacettepe Üniversitesi

İndeks Sorumlusu Dr. Celal EMANET GSIC New Jersey USA

Dr. Onur KÖKSAL Selçuk Üniversitesi

Grafik Tasarım Öğr. Bülent POLAT Milli Eğitim Bakanlığı

Hukuk Danışmanı Avk. Bülent KAYALI

DANIŞMA KURULU

Prof. Dr. Mustafa S. KAÇALİN - Marmara Üniversitesi - İstanbul / Türkiye

Prof. Dr. İsmail BEKCİ - Nevşehir Üniversitesi - Nevşehir / Türkiye

Prof. Dr. İbrahim KAVAZ - Bitlis Eren Üniversitesi - Bitlis / Türkiye

Prof. Dr. Süleyman ÇALDAK - İnönü Üniversitesi - Malatya / Türkiye

Prof. Dr. Ali AKAR - Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi - Muğla / Türkiye

Prof. Dr. İsmet EMRE - Bartın Üniversitesi - Bartın / Türkiye

Prof. Dr. Mehmet TÖRENEK - Atatürk Üniversitesi - Erzurum / Türkiye

Prof. Dr. H. Dilek BATİSLAM - Çukurova Üniversitesi - Adana / Türkiye

Prof. Dr. Alemdar YALÇIN - Gazi Üniversitesi - Ankara / Türkiye

Prof. Dr. Füsun TOPSÜMER - Ege Üniversitesi - İzmir / Türkiye

Prof. Dr. Zumrut KULİZADE - Anas Instiute - Bakü / Azebaycan

Prof. Dr. Muammer GÜL - Adıyaman Üniversitesi - Adıyaman / Türkiye

Prof. Dr. Muhittin ELİAÇIK - Kırıkkale Üniversitesi - Kırıkkale / Türkiye

Prof. Dr. Minaxanım Niriyeva TEKELİ - Qafgaz Üniversitesi - Bakü / Azerbaycan

Prof. Dr. S. Burak ARZOVA - Marmara Üniversitesi - İstanbul / Türkiye

Prof. Dr. İsmail ÖZSOY - Fatih Üniversitesi - İstanbul / Türkiye

Prof. Dr. Tahir BALCI - Çukurova Üniversitesi - Adana / Türkiye

Prof. Dr. Turgut Haci ZEYREK - Karadeniz Teknik Üniversitesi - Antalya / Türkiye

Prof. Dr. Mimar TÜRKKAHRAMAN - Akdeniz Üniversitesi - Antalya / Türkiye

Prof. Dr. Şebnem R. Temir G. - Haliç Üniversitesi - İstanbul / Türkiye

Prof. Dr. Mehmet Fatih KÖKSAL - Ahi Evran Üniversitesi - Kırşehir / Türkiye

Prof. Dr. Turan ÖNDEŞ - Atatürk Üniversitesi - Erzurum / Türkiye

Prof. Dr. H. Ahmet ÖZDEMİR - Necmettin Erbakan Üniversitesi - Konya / Türkiye

Prof. Dr. Tuncer ASUNAKUTLU - Sıtkı Koçman Üniversitesi - Muğla / Türkiye

Prof. Dr. Hamza GÜNDOĞDU - Sakarya Üniversitesi - Sakarya / Türkiye

Prof. Dr. Mustafa BULAT – Atatürk Üniversitesi - Erzurum / Türkiye

YAYIN KURULU

Doç. Dr. Sabri Tevfik HAMMAN - Sahoc Üniversitesi

Doç. Dr. Tarık ÖZCAN - Fırat Üniversitesi

Doç. Dr. Murat SUNKAR - Fırat Üniversite

Doç. Dr. Nadir İLHAN - Ahi Evran Üniversitesi

Doç. Dr. Nedim BAKIRCI - Niğde Üniversitesi

Doç. Dr. İbrahim ÇANKAYA - Uşak Üniversitesi

Doç. Dr. Vedat ÇINAR - Fırat Üniversitesi

Doç. Dr. Mehmet GÜNEŞ - Marmara Üniversitesi

Doç. Dr. Cihan IŞIKHAN - Dokuz Eylül Üniversitesi

Doç. Dr. Gülay KARŞICI - Marmara Üniversitesi

Doç. Dr. Bahir SELÇUK - Fırat Üniversitesi

Doç. Dr. Süleyman CAN - Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Doç. Dr. Ganire HÜSEYNOVA - Erciyes Üniversitesi

Doç. Dr. Ergün SERİNDAĞ - Çukurova Üniversitesi

Doç. Dr. Ersin OZANSOY - İstanbul Üniversitesi

Assoc. Prof. Dr. Kulzhanova BAKYTGUL - KAZAKİSTAN

Ph. D. Rahil NECEFOV - Azerbaycan Milli İlimler Akademisi

Yrd. Doç. Dr. İnci Bilgin Tekin - De Montfort Üniversitesi

Dr. Alireza ZADEGHAN - Tebriz Üniversitesi

YURT DIŞI TEMSİLCİLERİ

Doç. Dr. Sabri Tevfik HAMMAN - Sahoc Üniversitesi - MISIR

Yrd. Doç. Dr. İnci Bilgin TEKİN - De Montfort Üniversitesi - İNGİLTERE

Dr. Rahil NECEFOV - Milli İlimler Akademisi - AZERBAYCAN

Dr. Alireza ZADEGHAN - Tebriz Üniversitesi - İRAN


Dr. Faruk ÖZTÜRK - Bişkek - KIRGIZİSTAN

Dr. Celal EMANET - Garden State İslamic Center Vineland - New Jersey - USA

Doç. Dr. Leyla GADYİVEYA - Dağıstan Devlet Üniversitesi - DAĞISTAN

Yrd. Doç. Dr. Osman ERCİYAS - Lefke Avrupa Üniversitesi - KKTC

Assoc. Prof. Dr. Liailia Ihsanovna MİNGAZOVA - Kazan Federal Üniversitesi - TATARİSTAN

HAKEM KURULU

Prof. Dr. Mustafa S. KAÇALİN - Marmara Üniversitesi

Prof. Dr. İsmail BEKCİ - Nevşehir Üniversitesi

Prof. Dr. İbrahim KAVAZ - Bitlis Eren Üniversitesi

Prof. Dr. Süleyman ÇALDAK - İnönü Üniversitesi

Prof. Dr. Ali AKAR - Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Prof. Dr. İsmet EMRE - Bartın Üniversitesi

Prof. Dr. Mehmet TÖRENEK - Atatürk Üniversitesi

Prof. Dr. Füsun TOPSÜMER - Ege Üniversitesi

Prof. Dr. Muammer GÜL - Adıyaman Üniversitesi

Prof. Dr. Minaxanım Niriyeva TEKELİ - Qafgaz Üniversitesi

Prof. Dr. S. Burak ARZOVA - Marmara Üniversitesi

Prof. Dr. İsmail ÖZSOY - Fatih Üniversitesi

Prof. Dr. H. Seval KÖSE - Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi

Prof. Dr. Zumrut KULİZADE - Anas Institute

Prof. Dr. Muhittin ELİAÇIK - Kırıkkale Üniversitesi

Prof. Dr. Hanife Dilek BATIİSLAM - Çukurova Üniversitesi

Prof. Dr. Ruhattin YAZOĞLU - Kafkas Üniversitesi

Doç. Dr. Gülay KARŞICI - Marmara Üniversitesi

Doç. Dr. Nedim BAKIRCI - Niğde Üniversitesi

Doç. Dr. Bahir SELÇUK - Fırat Üniversitesi

Doç. Dr. Vedat ÇINAR - Fırat Üniversitesi

Doç. Dr. Nadir İLHAN - Ahi Evran Üniversitesi

Doç. Dr. Sabri Tevfik HAMMAN - Sahoc Üniversitesi

Doç. Dr. Mehmet GÜNEŞ - Marmara Üniversitesi

Doç. Dr. Yakup GÖKDAŞ - Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Süleyman CAN - Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Doç. Dr. Seyfullah KORKMAZ - Erciyes Üniversitesi

Doç. Dr. Serdar TUNA - Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi

Doç. Dr. İbrahim ÇANKAYA - Uşak Üniversitesi

Doç. Dr. Cihan IŞIKHAN - Dokuz Eylül Üniversitesi

Doç. Dr. Ayşe Mentiş TAŞ - Necmettin Erbakan Üniversitesi

Doç. Dr. Ergün SERİNDAĞ - Çukurova Üniversitesi

Doç. Dr. Talip YILDIRIM - Uşak Üniversitesi

Doç. Dr. Cumhur KIRILMIŞ - Adıyaman Üniversitesi

Doç. Dr. Hüseyin Muşmal - Selçuk Üniversitesi

Doç. Dr. Murat SUNKAR - Fırat Üniversitesi

Doç. Dr. Ömer DÜZKARA - Uludağ Üniversitesi

Doç. Dr. Sibel KILIÇ - Marmara Üniversitesi

Doç. Dr. Ünal ARSLAN - Mustafa Kemal Üniversitesi

Doç. Dr. Cihan Işıkhan - Dokuz Eylül Üniversitesi

Doç. Dr. Selçuk KENDİRLİ - Hitit Üniversitesi

Doç. Dr. Hakan SARI - Necmettin Erbakan Üniversitesi

Doç. Dr. Ali AYATA - Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi

Doç. Dr. H. Derya Can - Ankara Üniversitesi


Yrd. Doç. Dr. Serdar YAVUZ - Adıyaman Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Nazmi ÖZEROL - Adıyaman Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Tahir ÇELİKBAĞ - Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Ahmet AKKAYA - Adıyaman Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Yaşar BEDİRHAN - Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Derya YILMAZ - Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Ünal TAŞKIN - Adıyaman Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Erol KOÇOĞLU - Dicle Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Bülent ÖZKAN - Mersin Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Nesrin DELİKTAŞLI - İstanbul Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Cihat AYDOĞMUŞOĞLU- Ankara Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Nuran ÖZLÜK - Abant İzzet Baysal Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Cemil İNAN - Dicle Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Bilal GÖK - Kafkas Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Taner Namlı - İnönü Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Emre ÖZŞAHİN - Namık Kemal Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Filiz ÇOLAK - Uşak Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Celal ASLAN - Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Akın TEMUR - Ondokuz Mayıs Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Süleyman KARACELİL - Adıyaman Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Hasan BAKTİR - Erciyes Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Mustafa ALİCAN - Adıyaman Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Hatice KARAKUŞ - Artvin Çoruh Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Mesut DÜNDAR - Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI - Adnan Menderes Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Mehmet Fatih KAYA - Siirt Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Mehtap YURDATAPAN - Marmara Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Kasım TATLIOĞLU - Bingöl Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Hüseyin AKYÜZ - Abant İzzet Baysal Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Hacı Murat ARABACI - Dumlupınar Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Murat KAYACAN - Muş Alparslan Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Necati ÇAVDAR - Gaziosmanpaşa Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Necati ÇİFTÇİ - Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Erdoğan TOZOĞLU - Atatürk Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Beyhan KANTER - Artuklu Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. İnci Bilgin TEKİN - De Montfort Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. M. Fatih ALKAYIŞ - Adıyaman Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Yahya YEŞİLYURT - Erzincan Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Vedat AKTEPE - Nevşehir Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Yusuf KESKİN - Sakarya Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Sıddık ÜNALAN - Fırat Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Selçuk SEÇKİN - Mimar Sinan Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Cihat DEMİR - Dicle Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Ömer Tuğrul KARA - Çukurova Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Reşat AÇIKGÖZ - Muş Alparslan Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Zehra ARSLAN - Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. M. Fatih KANTER - Ahi Evran Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Mücahit ÇELİK - Adıyaman Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Zafer BAŞKAYA - Kilis Yedi Aralık Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Vedat AKMAN - Beykent Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Nevin AKKAYA - Dokuz Eylül Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Polat TUNCER - Ondokuz Mayıs Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Çağdaş DEMREN - Cumhuriyet Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Ercan ÇAĞLAYAN - Muş Alparslan Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Kemal ALTIPARMAK - Ege Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Recep DÜNDAR - İnönü Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Selman YAŞAR - Batman Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Muharrem YILDIZ - Süleyman Demirel Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Oğuzhan KARABURGU - Abant İzzet Baysal Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Ahmet SAKİN - Sakarya Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Samettin BAŞOL - Gaziosmanpaşa Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Muhammet KAÇMAZ - Sakarya Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Zafer BAŞKAYA - Kilis 7 Aralık Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Olgu KÖZLEME - Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Hasan SABIR - İstanbul Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Metin KILIÇ - Düzce Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Selahattin AVŞAROĞLU - Necmettin Erbakan Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Muhammet ÖZDEMİR - Bülent Ecevit Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Suna TEKEL - İnönü Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Pervin Oya TANERİ - Çankırı Karatekin Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Erkan Turan DEMİREL - Fırat Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Oktay KIZILKAYA - Ahi Evran Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Nur Dilbaz ALACAHAN - Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Yrd. Do. Dr. Mehmet TUNCER - Aksaray Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Nilüfer TANÇ - Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Selim SOMUNCU - Adıyaman Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Ali İhsan ÖZEROGLU - İstanbul AREL Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. İzzet DÖŞ - Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Alpay ERSÖZLÜ - Gaziosmanpaşa Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Yunus CENGİZ - Mardin Artuklu Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Süleyman KARATAŞ - Akdeniz Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Ersoy SOYDAN - Kastamonu Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Halil İbrahim ŞAHİN - Balıkesir Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Mikail TEL – Fırat Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Fatih MURATHAN – Adıyaman Üniversitesi

Dr. Rahil NECEFOV - Azerbaycan İlimle Akademisi

Dr. Suzan Akkuş MUTLU - Nevşehir Hacı Bektaş Üniversitesi

Dr. Onur Köksal - Selçuk Üniversitesi

Dr. Erkan ZENGİN - Hacettepe Üniversitesi

Dr. Aslı ÖZMEN - Abant İzzet Baysal Üniversitesi

Dr. Tuğba HORZUM - Ahi Evran Üniversitesi

Dr. Mutlu ER - Hacettepe Üniversitesi

Dr. Aydın ÇİVİLİDAĞ - Konya Üniversitesi

Dr. Alireza ZADEGHAN - Tebriz Üniversitesi

Dr. İlhan İLTER - Bayburt Üniversitesi

Dr. Mehmet DEĞERLİYURT - Mustafa Kemal Üniversitesi

Dr. Ersin ŞAHİN - Uludağ Üniversitesi

Dr. Hacı Arif TUNÇEZ - Selçuk Üniversitesi

TARANDIĞI İNDEKSLER

İSAM (İslami Araştırmalar Merkezi)

ASOS (Akademia Sosyal Bilimler İndeksi)

OAJI (Open Academic Journals Index)

RESERARCH BİBLE

DRJI (Directory of Research Journals Indexing)

AKADEMİK DİZİN (Akademik Türk Dergileri İndeksi)

İCİ (Indian Citation Index)

CİTEFACTOR (Academic Scientific Journals)

TEİ ( Türk Eğitim İndeksi )

SJOURNALS INDEX

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 5, Eylül 2014, s. 62-79

Mihalis KUYUCU1

TÜRKİYE’DE FAALİYET GÖSTEREN YEREL RADYO

İŞLETMELERİNİN SORUNLARI VE YEREL RADYO

İŞLETMELERİNDE İNTERNET VE SOSYAL MEDYA

KULLANIMI

Özet

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de yapılması planlanan frekans ihalesi

öncesinde sektörde faaliyet gösteren yerel radyo işletmelerinin sorunlarının

incelenmesidir. Çalışmada önce yerel medya ve yerel radyo kavramları ve

tarihçesi üzerine kavramsal araştırma yapılmıştır. Çalışmanın araştırma bölümü

iki alt bölüme ayrılmıştır. Birinci bölümünde Türkiye’de faaliyet gösteren 109

yerel radyo işletmesinin internetteki varlıkları incelenmiş ve internet mecrasını

nasıl kullandıkları üzerine bir nitel araştırma yapılmış, ikinci bölümde ise radyo

işletmelerinin yaşadığı sorunlar incelenmiştir. Yerel radyo işletmecilerinin

yöneticileri ile yapılan mülakatlarda yerel radyo işletmelerine sahip oldukları

temel sorunlar sorulmuştur. Araştırmanın sonunda yerel radyo işletmelerinin çok

sayıda sorun yaşadığı ve bu sorunların nerdeyse tamamının ekonomik kökenli

olduğuna yönelik tespitlerde bulunulmuştur. Araştırmada yerel radyo mecrasının

yeni medya ile yeteri kadar yakınsama yaşayamadığına konusuna vurgu

yapılmıştır. Yerel radyo işletmelerinin yaşadığı sorunların yirmi yılı aşkın bir

süredir artarak devam ettiği konusuna vurgu yapılan araştırmada yerel radyoların

sorunlarının çözülmesinde mecranın yeni medya ile yakınsamasının gerekliliğine

dikkat çekilmiştir. Çalışmanın sonucunda yerel radyo işletmelerinin yaşadığı

sorunlar on bir farklı başlıkta derlenmiş ve yerel radyo işletmelerinin sorunlarının

çözümünde dinleyicilere ve politikacılara düşen görevler ile ilgili önerilerde

bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Radyo, Radyo İşletmeciliği, Yerel Medya, Yerel

Radyo Yayıncılığı,

1 Yrd.Doç.Dr. İstanbul Aydın Üniversitesi, İletişim Fakültesi, [email protected]

mailto:[email protected]

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 5, Eylül 2014, s. 62-79

63

Türkiye’de Faaliyet Gösteren Yerel Radyo İşletmelerinin Sorunları ve Yerel

Radyo İşletmelerinde İnternet ve Sosyal Medya Kullanımı

PROBLEMS OF LOCAL RADIOS IN TURKEY AND THE USE OF

INTERNET AND SOCIAL MEDIA IN LOCAL RADIOS

Abstract

The aim of this study is to make a research for the problems of local radio

broadcasting in Turkey. In the study there is a conceptual research about local

media and local radio history. In the research part of the study 109 local radio

stations’ web sites were analyzed and the existence of local radios in internet on

going to global from local was detected. There has been a qualitative research

about how the local radio stations use internet. In the research there has been

interviews with the managers of the local radio stations and asked the most

important problems they faced as local radio companies. In the end of the search

there has been found that local radio stations have many problems all coming

from their economic status. There has been a determination that local radios do

not enough convergence with new media. In the conclusion of the study it was

emphasized that local radios should make a convergence with new media in order

to take the advantages of globalization and the rising economy of this new media.

In the end of the study the problems of local radio companies are categorized in

eleven heads and there has been given some advices that while convergence of

local radio and new media is must there are some duties on the audience and

politicians for the problems of local radios to be solved.

Keywords: Radio, Radio Management, Local Media, Local Radio Broadcast,

Yerel Medya ve Özellikleri

Günümüzde medya erişimine göre yerel, bölgesel ve ulusal olarak üç farklı grupta

incelenmektedir. Yerel medya sadece belli bir bölgede yayın yapan, ulusaldan bağımsız olarak

yerel konulara ağırlık veren ve bölge insanını bilgilendiren içerikleri yayınlayan medya

kuruluşlarıdır. Yüksel ve Gürcan (2001: 7)’a göre yerel medya ülke geneli yerine daha dar

dağıtımla bir ya da birkaç il ya da ilçede hedef kitleye ulaşan belirli il ya da bölgeye ilişkin

haberlerin yoğunlukta bulunduğu periyodik yayınların bütünü olarak tanımlanmaktadır.

Yerel medya, bölgesel ve ulusal medyadan farklı olarak faaliyet yaptığı bölgede,

bireylerin sorunlarını çözmelerine yardımcı olmak, bireyler arasındaki ilişkilerin olumlu

gelişmesini sağlamak, yerel düzeydeki kamuoyunun oluşmasına katkı sağlamak ve yerel

yönetimleri denetlemek gibi işlevlere sahiptir (Temel ve diğerleri, 2012: 126).

Yerel medya organları sınırlı alanda faaliyet gösteren, bununla birlikte yayıncılığın

gerektirdiği işlevleri yerine getiren ve bu alanda sorumluluk taşıyan kitle iletişim araçları olarak

yerel kamuoyunun oluşmasına katkıda bulunmaktadır. Bu yönü ile ele alındığında yerel medya,

yerel yönetimleri denetleyen, yaptığı haberler ve çalışmalarla yöre halkı ile yerel yönetimler

arasında ki iletişim ve koordinasyonu sağlayan araçlardır (Birsen, 2012:107). Yerel medya

işletmeleri, yayın yaptığı bölgeye yapılan yatırımları günü gününe izleyen, bölgenin sorunlarını

sürekli gündemde tutan, halka hizmet veren kurum ve kuruluşlar arasında dengeyi takip eden,

kurum veya kuruluşların taraflılığını tespit ettiğinde belgeleyip kamuoyuna duyurarak kamu

görevi yapan kuruluşlar olduğu da vurgulamaktadır (Nacaroğlu, 2007: 91).


64

Mihalis Kuyucu

İnsanların haber alma ihtiyaçlarının temelinde, öncelikle yakın çevrelerinde meydana

gelen olayları öğrenme isteği bulunmaktadır. Bu istek, insanların kendilerini ve yakınlarını

tehdit edebilecek gelişmeleri bilmek ve bunlara karşı önlem almak dürtüsünden

kaynaklanmaktadır. Bu yüzden yayıncılıkta hedef kitleye coğrafi olarak yakınlık önemli bir

etken olarak kabul edilir. İnsanlar kendilerine yakın yerlerde gelişen eylem ve söylemleri

öğrenmek isterler. Çünkü bu gelişmeler uzaktakilere göre hayatlarını daha çabuk etkiler.

İnsanları etkileyecek en yakın olaylar, yaşadıkları semtlerde, mahallelerde ve kentlerde

meydana gelenlerdir (Şeker, 2007: 11). Toplumların yaşadıkları yerel coğrafyadan haberdar

olma isteği, yerel radyoların ortaya çıkışında temel etmenlerden biri olmuştur.

Ana akım medya genel olarak ulusal erişimle yayın yapmakta ve genel kitleleri hedef

kitlesine almaktadır. Ulusal erişimle yayın yapan ana akım medyanın yerel coğrafyalarda

yaşayan hedef kitlelerin ihtiyaç ve isteklerini karşılamada yetersiz kalmaktadır. Bu gibi

durumlarda yerel medya organları devreye girmektedir. Yerel radyo işletmelerine özellikle yerel

gündemi yansıtma konusunda büyük görevler düşmektedir. Yerel medyanın bu kapsamda

işlevleri üç başlık altında toplanmaktadır (Temel ve diğerleri, 2012: 129):

- Yöneten-yönetilen ilişkisi çerçevesinde kamu hizmetlerinin sağlıklı ve doğru biçimde

halka duyurulması yerel medyanın temel işlevlerinden biridir. Denetim, yönetenin halk adına

denetlenmesi, kamuoyu yaratılması bu işletmelerin sorumluluklardan birisidir.

- Haber verme işlevlerini (haber ve bilgi vermek, eğitme, denetleme, toplumsallaştırma)

yerine getirmek. Beldelerde yerel yönetimlerin hizmetlerini duyurulmasıyla birlikte yerel

yönetim-yurttaş ilişkisinin sağlanması.

- Yaygın medyanın işlevlerinden biri olan eğitim işlevi, yerel medyada toplumsal kimliği

ile önem kazanır. Ulusal iradenin doğru ve amaca uygun yansımasında gerekli demokrasi

kültürünün yerleştirilmesi yerel medyanın bir diğer önemli işlevidir.

Medyanın en önemli işlevlerinden biri haber vermektir. Bu işlev ile bireyi içinde

yaşanılan çevre, toplum, ülke ve de uluslararası ortamda gelişen olaylara ilişkin aydınlatarak,

onun, kanaatlerini sürdürmesini, güçlendirmesini ya da değiştirmesini sağlamaktadır. Bunu

gerçekleştirmenin temel koşulu, öncelikle bireyin bilgi edinme, haber alma, özgürce düşünme

haklarını kullanabilmesidir. Buradan hareketle yerel medyanın işlevleri şöyle derlenebilir

(Girgin, 2001: 203):

Tablo 1: Yerel Medyanın İşlevleri

Devlet etkinliklerini duyurmalıdır.

Hükümet icraatını bildirmelidir.

Yerel kamu hizmetlerinin duyurulmasında çaba göstermelidir.

Yerel özel ve kamu kuruluşları ile görevlilerinin denetçisi olmalıdır.

Belirli konularda kamuoyu oluşmasına katkıda bulunmalıdır.

Eğitim görevi üstlenmelidir.

Yerel yönetim-yurttaş ilişkilerinin gelişmesini etkilemelidir.

Yurttaşların kültür düzeyinin yükselmesini sağlamalıdır.

Demokrasi kültürünün yerleşmesi ve gelişmesine yardımcı olmalıdır.

Dinlendirici ve eğlendirici yönleri bulunmalıdır.


65



Ulusal medya geniş kitlelere ulaştığı ve genel olarak ülke gündemini ilgilendiren konulara

ağırlık verdiği için yerel sorunları daha az işlemektedir. Yerel medya organları ise daha çok

bölge insanını ilgilendiren bir yayın politikasına sahiptir. Daha dar bir kitleye hitap etmektedir.

Hedef kitleye direk seslenmesi yerel medyanın işlevlerini daha da değerli kılmaktadır.

Medya ortamının tekseslilikten kurtulması ve çoksesli bir görünüme kavuşması yerel

medya kuruluşlarının varlığı ile mümkün görünmektedir. Kamusal yayıncılığın siyasi

otoritelerden etkilenmesi ve ticari medyanın içinde bulunduğu tekelleşme tehdidi, yerel

medyanın varlığını kaçınılmaz kılmaktadır. (Nacaroğlu, 2007: 85).

Yerel medya halk arasında kamuoyu oluşturma gücü en yüksek kitle iletişim araçları

olarak yerel topluluklar ile birebir iletişim halindedir. Bu kapsamda halk ve yerel yönetim

arasında etkin bir iletişim söz konusu olabilmektedir (Temel vd,2012: 127).

Özgür ve bağımsız bir medya, demokrasilerin vazgeçilmez bir koşulu kabul edilmektedir.

Yerel medya demokrasi çok seslilik, düşünce ve düşünceyi yayma hürriyeti ile birlikte

yönetimlerin halk tarafından denetlenmesini sağlar. Demokrasilerin işlerlik kazandığı, hayata

geçtiği alanlar ise mahalle ve köylerden başlayarak, beldeler, ilçeler ve illerdir. Demokrasiye

geçen yol yerel birimlerden geçer. Medya ve demokrasi arasında çok önemli bağlar vardır.

Yerel basının kurumsal olabildiği ölçüde demokrasinin gelişimine katkı sağlayacağı kabul

edilmektedir (Birsen, 2011a: 118). Demokrasinin etkin bir şekilde işlemesi için yerel medya

organlarının sağlıklı bir biçimde işlevini yerine getirmesine ihtiyaç vardır. Yönetim

başarısızlığı ya da alınan yanlış kararlar gibi konularda kamuoyu oluşumunda yerel medyaya

ihtiyaç duyulmaktadır (Birsen, 2012b: 104).

Yerel medya sivil toplum örgütlerinin güçlenmesine de katkı sağlamıştır. Yerel

televizyonların ortaya çıkması sivil toplum örgütlerinin çoğalmasına ve etkinliklerinin artmasına

büyük katkıda bulunmuştur. Sivil toplum örgütleri yerel televizyonların ve radyoların

yayınlarına konuk olarak kendilerini daha iyi anlatma imkânı bulmuşlar, toplumu

bilinçlendirmişlerdir. Yerel medyanın sivil topluma katkısı ve sivil toplum hareketlerinin

gelişmesi ve güçlenmesi arasında önemli bir bağ vardır.

Türkiye’de özellikle de yerel radyolar ile yerel gazetelerin çoğu ticari olsa da zarar

etmektedir. Bir aile iletmesi niteliği taşıyan; sevdiği ve söyleyecek sözü olduğu için bu işin

cefalarına katlanan kişilerce işletilen bu tür yerel işletmeler arasında siyasi ve kültürel eğilimleri

nedeniyle siyasal baskılarla baş etmek zorunda kalan yerel medya kuruluşları da bulunmaktadır.

Alankuş (2005: 114) bu yerel medya işletmeleri için ‘sivil toplum medyası örneği’ ifadesini

kullanmaktadır.

Yerel Radyo Kavramı

Girgin’in tanımlaması ile yerel radyolar yerel unsurları ve yerel sorunları ortaya çıkaran,

yerel sorunlar karşısında bölge halkını bilgilendiren, bilinçlendiren, eğlendiren böylece

kamuoyunun serbestçe oluşmasına katkıda bulunmaya çaba gösteren kitle iletişim araçlarıdır

(Birsen, 2012b: 103). Önce 4576 sayılı düzenleme ile bazı maddeleri değiştirilen ve en son 6112

sayılı kanun ile tekrar düzenlenen Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri

Hakkında Kanunun birinci bölümünde yerel radyo yayıncılığın kapsamı tanımlanmıştır. 3984

nolu kanunda yerel yayıncılık ‘mülki taksimat itibariyle en az bir ilçe (merkez ilçe dâhil) veya

bir ilin alanının en az yüzde yetmişine yapılan radyo, televizyon ve veri yayını’ olarak


66

Mihalis Kuyucu

tanımlanırken, 6112 sayılı yasada yerel yayın, ‘ en fazla bir ilin sınırları içine karasal ortamdan

oluşturulan yayın hizmetini temsil eder’ olarak tanımlanmıştır (Özel, 2013: 611).

Ulusal kimliğin oluşmasında yerel kimliğin rolü bütünü oluşturan yapı taşları arasında bir

harç niteliğindedir. Yerel radyo yayıncılığının önemi burada kendisini göstermektedir. Yaygın

kanallar program içeriklerini, tüm ülke genelini kapsayacak biçimde düzenlerken, yerel radyo

kanalları daha çok yaşadıkları ve seslendikleri yöreye uygun olarak yayın içeriklerini

düzenleyen bir yayın anlayışına sahiptirler (Nacaroğlu, 2007,93). Bu tür radyo işletmeleri yayın

yaptıkları coğrafyanın kültürel özelliklerini içeren yayınlar yaparak hedef kitleleri ile ortak

kültür paydası üzerinden seslenirler. Bu radyolara örnek olarak Karadeniz Bölgesinde yayın

yapan ve daha çok Karadeniz yöresine ait müzik ve içeriklere yer veren Karadeniz Fm,

İstanbul’un Şile ilçesinde yayın yapan ve yayınlarında genellikle Şile ilçesinin iskân ve benzeri

toplumsal sorunlarına ağırlık veren Şile Bizim Radyo örnek gösterilebilir. Güneydoğu Anadolu

bölgesinde yaşayan Kürt toplumunu hedef kitlesine alan yayınlar yapan Amed Radyo

Diyarbakır da farklı etnik ve kültürel topluluklara yayın yapan yerel radyolara örnek olarak

gösterilebilir.

Daha çok küçük yerleşim yerlerindeki insanların sorunlarına eğilen, onların dilek ve

şikâyetlerine yer veren yayınlar yapan yerel radyolar, bu bölgelerdeki dinleyicilerin sesi

durumundadır. Yerel radyolarda genellikle canlı yayın yapılmakta ve dinleyiciler ile sıcak

ilişkiler kurulmaktadır. Çalışan sayısının da az olmasının etkisi ile herkesin birbirini tanıdığı ve

samimi olduğu bir işletme ortamı oluşmaktadır. Yerel radyolarda yayınlanan sponsorlu

programlar ve reklamlar da yerel özelliği taşır (MEB, 2006: 25).

Yerel radyoların ağ akışlarında yer alan yerel içerik, radyonun rekabet gücünü

belirlemekte ve arz ile talep arasında yeni ilişkilerin inşa edilmesi ve geliştirilmesi konusunda

temel oluşturmaktadır (Ferguson ve Greer, 2011: 38).Yerel radyoların sahip olduğu diğer iki

önemli avantaj ise aşağıdaki gibi özetlenebilir (Arslan ve Yılmaz, 2007: 65):

Hız ve Basitlik: Yerel radyo olaylar hakkında kamuoyunu anında bilgilendiren en önemli bilgi

kaynakları arasındadır. Yayın merkezinin ait olduğu coğrafyada olması ve buradan yayın

yapması yerel gündeme birincil kaynak olarak ulaşmasını sağlamaktadır.

Bireysellik: Radyo kişiseldir ve dinleyiciye doğrudan ulaşır. Yerel radyolar, bilgi ve çözüm

kaynaklarına ulaşma rolüyle, bölgede oluşan problemlerin çözümüne de yardımcı olmaktadır

Bireyin toplumsal bir varlık olmasına katkı sağlayan yerel radyolar, bölge halkının bilgi ve

deneyim alanını geliştirmektedir. Yerel radyolar bu bireysel yönleriyle halkın yerel

demokrasisinin ve vatandaşlık bilincinin gelişmesine de yardımcı olmaktadır.

Türkiye’de Yerel Radyoları

Avrupa’da ulusal yayıncılık kurumlarına alternatif oluşturan öncüler, televizyondan daha

çok radyo yayınlarını etkili bir araç olarak kullanmışlardır. Yerel medya Avrupa’da kamu

tekellerine bir tepki olarak ortaya çıkarken, Amerika’da var olan ticari yayıncılık sistemi içinde

gelişmiştir. Amerikan ticari yayıncılık geleneği ile örtüşen bu durum, Avrupa için biraz daha

sancılı bir süreçle gerçekleşmiştir. Yerel yayıncılık kamu tekellerine rağmen, iletişim sisteminin

tekelden rekabete açılmasıyla var olma alanı bulmuş ve her ülke kendi kültür ve iktidar yapısına

uygun bir model geliştirmiştir (Nacaroğlu, 2007: 98).


67



Teknolojik anlamda FM alanındaki gelişmeler de yerel radyoların gelişmesinde etkili

olmuştur. FM sayesinde yayın alanlarını bölgesel açıdan düzenleme imkânının sağlanması yerel

radyo kavramının yeniden gözden geçirilmesine yol açmıştır. Ayrıca transistorlu radyoların

gelişmesi de radyo dinleyici sayısının artması konusunda belirleyici olmuştur (Nalçaoğlu, 2005:

72).

Türkiye’de yerel radyoların gelişimi, özel radyoların ortaya çıktığı dönem ile birlikte

başlamıştır. Bu süreçte ilk yerel radyo denemesi İstanbul’da gerçekleşmiştir. Bakırköy

Belediyesinin kurduğu radyo 1989 yılında yayına başlamış ancak yasalara aykırı olduğu

gerekçesiyle kısa süre sonra yayın yapması yasaklanmıştır. 1982 Anayasası’ndaki radyo-TV

yayıncılığının devlet tekelinde olduğunu belirten hükme rağmen 1992 yılında Kent FM adlı ilk

özel radyo yayını İstanbul’da yerel yayın yapmıştır. Doksanlı yıllar FM frekansından yayın

yapan radyo sayısının arttığı yıllar olmuştur. Kısa sürede Süper FM, Metro FM, İstanbul FM,

Metropol FM, Enerji FM, Best FM, Alem FM, Radyo Mega gibi özel sermayeli radyolar yerel

ve bölgesel ölçekte yayınlara başlamıştır. Kontrolsüz bir şekilde çoğalan radyolar bir süre sonra

teknik sorunlar yaşamaya başlamış ve devlet bu radyo istasyonları için hukuki bir süreç

başlatmıştır. İçişleri Bakanlığı valiliklere gönderdiği genelgede; özel radyo ve televizyonların

2813 sayılı Telsiz Yasası, 2954 sayılı Radyo Televizyon Yasası ve 3517 sayılı Radyo ve TV

İstasyonlarının PTT Genel Müdürlüğü Tarafından Kurulması ve İşletilmesi Hakkındaki Yasa

gereğince kapatılmalarını ve gerekli işlemlerin yapılmasını istemiştir (Çankaya, 1997: 80- 83).

Türkiye’de radyo ve televizyon alanında yaşanan gelişmeler sonrasında, yasal düzenleme

arayışları 13 Nisan 1994 günü RTÜK’ün kurulmasıyla sonuçlanmıştır. 3984 Sayılı Radyo ve

Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkındaki Kanunun ve ilgili yönetmeliklerin

çerçevesinde incelemelerini ve denetimlerini sürdüren Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK),

bir taraftan teşkilatlanma faaliyetlerini yürütürken, diğer taraftan da hukuki düzenlemelere

ilişkin çalışmalar yapmıştır (Müftüoğlu, 1996: 359). Nisan 1994 tarihinde kabul edilerek

yürürlüğe giren “Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun" ile birlikte,

en azından yasalar düzeyinde "korsan" dönem sona ermiş, kuruluşlara geçici olarak lisans

verilmiştir. 1994 yılında verilen geçici lisansların yapılacak karasal radyo yayın ihalesi

sonrasında sahiplerine tamamen devredilmesi kararlaştırılmıştır Ancak 1994 yılından 2014

yılına kadar gelinen 20 yıllık sürede hiçbir karasal yayın frekans ihalesi yapılamamış ve o

döneme kadar geçici lisans sahibi olan radyo işletmeleri yayınlarına devam etmiştir. Karasal

radyo frekans ihalesi 2014 yılının ikinci yarısında gündeme gelen Torba Yasası olarak

adlandırılan yasa kapsamına alınmıştır. Torba Yasa ile 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların

Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında kanunun bazı maddelerinde değişiklik yapılacağı

konusu gündeme gelmiştir. Bu kapsamda Türkiye’de yıllardır yapılmayan karasal radyo frekans

ihalesinin en geç bir yıl içinde (2015 yılı içinde) yapılacağı açıklanmıştır. Yaşanan bu gelişme

yerel radyo işletme sahiplerince ‘endişe verici’ olarak tanımlanmıştır. Konu ile ilgili MARTED

(Marmara Radyo ve Televizyon Yayıncıları Dernek) Başkanı Hüseyin Şirin yaptığı açıklamada

bu yasanın yerel radyo işletmelerinin varlığını tehdit ettiğini savunmuştur. Şirin Torba

Yasası’nın yerel ve bölgesel radyo işletmelerine etkisi ile ilgili şu açıklamayı yapmıştır (

http://oydar.com/torba-yasa-ve-radyo-frekans-ihalesi-hakkinda-endise-verici-aciklama/ - ,

Erişim Tarihi: 04.07.2014):


68

Mihalis Kuyucu

“Radyo yayıncılığı alanında frekans düzenlemesini öngören madde

değişikliği üyelerimizi endişeye sevk etmektedir. Bu değişiklik yasanın mevcut

halinde yer alan analog TV yayınlarının sonlandırılmasının ardından 6 ay sonra

radyo frekans düzenlemesi yapılması şartı kaldırılmaktadır. Bu değişkenliğin

yapılması halinde RTÜK, Televizyon yayınlarının lisansından önce radyo sıralama

ihalesini hemen yapabilecek yetkiye kavuşacaktır. Üstelik maddenin içinde bu

şartın kaldırılmasının hiçbir geçerli gerekçesi bulunmadığı gibi özellikle yerel ve

bölgesel radyolar için yayın hayatının sonu anlamına gelmektedir. “

AFİMED (Afyonkarahisar İnternet Medyası Radyo ve Televizyoncular Dernek başkanı

ve RATEM (Radyo ve Televizyon Yayıncıları Meslek Birliği) yönetim kurulu üyesi Ömer

Elçi’de yaptığı açıklamada Torba Yasası’nda yapılacak düzenleme ile radyo yayıncılığının

geleceğinin tehdit altına alınacağını iddia etmiştir. Elçi yaptığı açıklamada Torba Yasası ile

gündeme gelen karasal radyo frekans ihalesi ile ilgili şu açıklamayı yapmıştır

http://www.afyonhaber.com/manset/afimed-yerel-radyo-yayinciligi-zor-durumda.htm-, Erişim

Tarihi: 06.07.2014) :

“Torba yasa ile yapılacak düzenlemenin ardından Radyo yayınları için FM

bandında 10 yıl süre ile frekans verilmesinin planlandığı ifade edilmektedir. Ancak

bütün dünyada analog yayınlar sayısal yayına dönüşerek kapatılmaktadır.

Televizyonda bu uygulamanın nerede ise sonuna gelinmiş radyo

yayıncılığında ise Avrupa ülkeleri başta olmak üzere Analog FM yayınlarının

kapatılma tarihleri açıklanmaya başlanmıştır. Böyle bir geçiş döneminde dünyada

FM bandından yapılan yayınların sayısal karasal yayına dönüşmekte olduğu

gerçeğini göz ardı ederek ülkemiz radyo yayıncılığını en az on yıl analog ve sınırlı

sayıdaki radyo yayınlarına mahkûm etmek olacaktır.

Bu gerçekler ışığında yapılması planlanan değişiklikle ilgili olarak, özellikle

demokrasimizin gelişmesine büyük katkıları olan özel radyo televizyon kuruluşları

için hayati öneme sahip düzenlemeler yapılırken görüşlerimizin dikkate alınacağına

olan inancımızı ifade etmek isteriz”

RTÜK günümüzde geçici radyo lisanslarını coğrafi yayın alanına göre üç farklı grupta

dizayn etmiştir. Buna göre ülkenin en az 70’sine yayın yapan radyo kanallarına ulusal lisans

hakkı vermiştir. Bu lisans R1 koduyla tanımlanırken, yedi coğrafi bölgeden herhangi birinin

sınırları içinde yayın yapan radyo kanallarına bölgesel (R2) lisans verilmiştir (RTÜK,2014).

6112 Sayılı Radyo ve Televizyon Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun kapsamında

yerel yayın “en fazla bir ilin sınırları içine karasal ortamdan ulaştırılan yayın hizmeti” biçiminde

ifade edilmiştir. Türkiye’de 2011 yılında 929 adet yerel radyo yayın yapmıştır (Bilgili,

2011,27). 2014 yılına gelindiğinde RTÜK Başkanı Davud Dursun Türkiye’de yerel lisansla

yayın yapan radyo sayısının 922 olduğunu açıklamıştır (Yeni Şafak, 2014: 11).

Türkiye’de Yerel Radyoların Yaşadığı Sorunlar ile İlgili Yapılan Araştırmalar

Türkiye’de sayısı 929 olan yerel radyoların yaşadığı sorunlar ile ilgili yapılan önceki

çalışmalarda yerel radyo işletmelerin azımsanmayacak sayıda ve nitelikte sorunlarının olduğu

ortaya çıkmıştır. Çalışmanın bu bölümünde daha önce yapılan yerel radyoların sorunlarına

yönelik araştırmaların sonuçlarına yönelik bir analiz yapılmıştır.


69



Türkiye’de radyo işletmelerinin yayınlarını sürdürebilmesi ve ayakta kalabilmesi için

reklam gelirlerinin büyük önemi vardır. Ancak yerel radyo işletmelerinin elde ettiği reklam

geliri ulusal radyo işletmelerine göre daha düşük kalmıştır. Bilgili’nin gerçekleştirdiği radyo

televizyon sektör raporu ulusal radyo kanallarının elde ettiği reklam gelirlerinin yerel radyo

işletmelerinin yaklaşık altı katı olduğu görülmektedir. Bu durum sayıca daha fazla olan radyo

işletmelerinin ekonomik anlamda bir dar boğaza düşmesine neden olmakta ve ulusal radyo

işletmeleri ile rekabet etmelerini engellemektedir.

Tablo 2: Radyo İşletmelerinin Lisansların Göre Reklam Gelirleri (Bilgili, 2011,30)

Radyo Lisans Türü 2010 Yılı Reklam Gelir Payı

Ulusal Radyo (R1) 72,55

Bölgesel Radyo (R2) 11,79

Yerel Radyo (R3) 15,65

Kablo Radyolar 0,01

Toplam 100,0

Yerel radyo işletmelerinin yaşadığı ekonomik sorunlarının temelindeki birincil faktör

ticari bir radyonun en önemli kaynağı olan reklam gelirlerinin yetersizliğidir. Bu durum, önemli

özelliklere sahip yerel radyo işletmelerinin yeterince fayda sağlayamadıklarını göstermektedir.

Ayrıca, yerel radyoların genelde niteliksel anlamda yetkin düzeye gelememiş olmaları ve

belirgin bir hedef kitle seçimi yapamamış olmaları da reklam gelirlerini etkileyen unsurlar

arasında bulunmaktadır. Bu durum yayınların program yapıları ve personel sayılarına da

yansımaktadır. Örneğin müzik ağırlıklı yayın yapan Radyo Eksen, NTV Radyo ile aynı mekânı

paylaşmaktadır. Bu iki radyoda toplam çalışan sayısı 8 civarındadır (Koçer, 2013: 11). Bu

durum radyo işletmelerinin başta personel konusu olmak üzere pek çok konuda ölçek ekonomisi

uygulayarak az sayıda personelden daha fazla faydalanması stratejisinin uygulanmasına neden

olmaktadır.

Yerel radyo işletmelerinin reklam harcamalarından daha az pay almasının bir diğer sebebi

de radyo mecrasının reklam harcamalarından diğer mecralara göre çok daha az pay almasıdır.

Bu pay pek çok dünya ülkesine göre de geride kalmıştır. Türkiye’de radyo mecrası 2010 yılında

reklam harcamalarından % 3,2 oranında pay alırken bu oran 2013 yılında daha da düşerek %2,8

‘e gerilemiştir (Reklamcılar Derneği, (RD),2014).

Türkiye’de radyoların reklam pastasından çok az pay almasını Power Medya Grubu

Yönetim Kurulu Başkanı Cem Hakko, yapılan işin ciddiye alınmamasına ve fiyatların rekabet

nedeniyle aşağılara çekilmesine bağlayarak şu ifadeleri kullanmıştır: “Radyo gibi bir mecraya

özel hazırlanan reklam cıngılları bile yok. Radyo reklamları televizyon reklamlarından kesilip

yapılıyor, durum o derece vahim” (Semercioğlu, 2009: 12). Kuşkusuz burada açıklanan durum

yerel radyolar için de geçerlidir.

Türkiye’de özellikle yerel radyoların reklam gelirlerinin arttırılması konusunda sektör

çeşitli girişimlerde bulunmuştur. Bu konuda yerel radyoları reklamcılar derneğinde temsil eden

RATEM’in (Radyo Televizyoncular Meslek Birliği) radyoların reklam gelirlerinin arttırılması

için iki öneri sunmuş ve kamuoyu ile yetkililerin bu konularda bilgilendirilmesine başlamıştır.

Buna göre (Milliyet, 2010: 12):


70 Mihalis Kuyucu

- RATEM öncelikli olarak Basın İlan Kurulu Kanunu’nda değişiklik yapılarak,

sadece yazılı basına açık olan ve yıllık 120 milyon liralık bir reklam pastası oluşturan

kamu reklamlarının radyo ve televizyonlara verilmesinin önünün açılmasını istemiştir.

- İkinci olarak Fransa örneğinde olduğu gibi reklam verenlerin, reklamlarının bir

kısmını zorunlu olarak üretimini yaptığı bölgedeki yerel ve bölgesel yayıncı kuruluşlara

verme önerisi getirilmiştir.

Yerel radyoların yaşadığı sorunları inceleyen akademik araştırmalarda (Arapoğlu, 1994:

113;Özel 2005: 615) elde edilen bulgular incelendiğinde yerel radyoların en çok teknik

yetersizlikler, kurumsal yapılanma ve ekonomik konularda sıkıntılar yaşadığı ortaya çıkmıştır.

Yerel radyoların sorunlarına yönelik yakın geçmişte yapılan araştırmalar içinde Arslan ve

Yılmaz (2007) yerel radyoların en büyük sorunun ekonomik olduğunun altını çizmiştir. Arslan

ve Yılmaz’ın gerçekleştirdiği araştırmada yerel radyo yöneticilerinin yarısı en büyük

sorunlarının ekonomik sorunlar olduğunu belirtmiştir. Araştırmaya katılan yerel radyolar % 50

oranında ekonomik sorunlar yaşarken, % 33,4 oranında alt yapı ve teknik sorunlar, % 8,3

oranında haber akışında sorunlar yaşadığını belirtmiştir. Araştırmaya katılan yerel radyoların %

8,3’ü ise hiçbir sorunlarının olmadığını belirtmiştir (Arslan ve Yılmaz, 2007: 35).

Yerel radyoculuğun çıkmazları konulu araştırmasında Birsen, Eskişehir ili örnekleminde

yerel radyoların sorunlarını araştırmıştır. Araştırmaya göre yerel radyoların sorunları dört temel

başlıkta sıralanmıştır. Yerel radyolar en büyük sorunlarının ekonomik sorunlar olduğunu

belirtirken, diğer sorunlarını basın sigortası, örgütlenme sorunu ve yasal düzenlemeler gibi

başlıklar altında açıklamışlardır (Birsen,2012,113-115). Yerel gazetelerde çalışan gazeteciler

basın sigortası kapsamında çalışırken yerel radyolarda çalışan radyocuların bu kapsam dışında

tutulmaktadır. Bu açından bakıldığında radyo mecrasında çalışanlar bir basın işçisi olarak

görülmemektedir.

Özel’in Kocaeli örnekleminde gerçekleştirdiği araştırmada yerel radyoların yaşadığı bir

diğer sorunun da bir türlü yapılamayan frekans ihalesinin olduğunu belirtmiştir. Araştırmada

yerel radyo yöneticileri özellikle internetin gelişmesi ile dinleyici kaybettikleri konusuna

değinmişlerdir. Azalan dinleyici sayısının reklam gelirlerinde de daralmaya neden olduğunu

düşünen yerel radyo yöneticileri, yerel radyo işletmelerinin özellikle maddi sorunlar nedeniyle

teknoloji takibinde zorluk yaşadıklarını belirtmişlerdir. İnternet yayınlarının mali bir yük

olduğunu belirten yöneticiler internet reklamcılığının da henüz kendileri için yeterli bir getiri

sağlamadığı konusunun altını çizmişlerdir (Özel,2013,615-616).

Araştırmanın Amacı, Yöntemi ve Sınırlılıkları

Türkiye’de ki yerel radyo işletmelerinin sorunlarının tespiti ve yerel radyolarda internet

kullanımına yönelik yapılan araştırmada Türkiye’nin yedi farklı bölgesinde faaliyet gösteren

109 radyo işletmesi ile ilgili bir nitel analiz yapılmıştır. Daha önce Arslan ve Yılmaz’ın (2007)

Antalya, Birsen’in (2012) Eskişehir ve Özel’in (2013) Kocaeli ilinde faaliyet gösteren yerel

radyoların sorunlarını tespit etmeye yönelik gerçekleştirdiği araştırma modelinden hareket

edilerek yerel radyoların sorunlarını Türkiye örnekleminde incelemeyi hedefleyen araştırmada

seçilen yerel radyoların örneklemi Türkiye genelinden seçilmiştir. Araştırma RTÜK kayıtlarına

göre Türkiye’de yayın yapan 922 yerel çaplı radyo içinde yer alan 109 radyo işletmesi ile

sınırlıdır. Amaçlı örneklem tekniği kullanılan araştırmada örneklem İpsos KMG Araştırma

şirketinin 2013 yılında gerçekleştirdiği ‘Türkiye Radyo Ölçüm Sistemi’ ve RTÜK’ün


71



gerçekleştirdiği ‘Radyo Dinleme Eğilimleri Araştırması’nda (2010) yer alan yerel radyo

işletmeleri arasından seçilmiştir. Araştırmaya konu olan yerel radyo işletmeleri İpsos KMG ve

RTÜK tarafından ölçümlenmeye tabii tutulan radyo işletmeleridir.

Araştırmada yapılanmış mülakat yöntemi uygulanmıştır. Yapılanmış görüşmede

araştırmacı sorulacak soruları önceden hazırlar ve sadece o sorular çerçevesi içinde kalır.

Araştırmacı kapalı- uçlu olarak nitelenen tercihli sorularla yetinmez, açık-uçlu olarak nitelenen

ve deneğin kendini kendi cümleleri ile anlatmasına izin veren sorular hazırlanır (Erdoğan,2012:

221). Bu kapsamda yerel radyo işletmecileri ile yapılan mülakatlarda ‘yerel yayın yapan radyo

işletmenizde yaşadığınız en önemli sorunlar nedir?’ sorusu sorulmuştur. Araştırmada ayrıca

araştırma örneklemine giren yerel radyo işletmelerinin internet sitelerine yönelik bir içerik

analizi de yapılmış ve yerel radyoların internet mecrasındaki varlığı ile internet mecrasını

işletme olarak nasıl kullandığı da incelenmiştir.

Bulgular

Araştırmaya konu olan radyo kanalları kuruluş tarihine göre incelendiğinde radyo

kanallarının daha çok Türkiye’de radyoda kamu yayın tekelinin kırılmasından sonra ki beş yıl

içinde kurulduğu görülmüştür. Araştırmada yer alan yerel radyolar 16 adet ile 1993 yılında

kurulmuştur. Sonrasında ise 14 adet ile 1995 yılında kurulmuştur. En az yerel radyo ise 1’er

adet ile 1997, 1999, 2005, 2008, 2010 ve 2012 yıllarında kurulmuştur.

Tablo 3: Yerel Radyoların Kuruluş Tarihleri

1990 2 1995 14 2000 7 2005 1 2010 1

1991 6 1996 2 2001 2 2006 5 2011 5

1992 11 1997 1 2002 1 2007 3 2012 1

1993 16 1998 4 2003 2 2008 1 Bilinmiyor 8

1994 12 1999 1 2004 1 2009 2 Toplam 109

Tablo 4: Yerel Radyoların Yayın Yaptığı İller

İSTANBUL 12 SAMSUN 2

ANKARA 10 BİTLİS 1

BURSA 7 BODRUM 1

KONYA 7 BOLU 1

ANTALYA 6 ERZURUM 1

İZMİR 6 DÜZCE 1

MUĞLA (Bordum- Marmaris-

Çeşme) 6 ELAZIĞ 1

KOCAELİ 5 ERZURUM 1

MARMARA 5 GÜNEYDOĞU 1

ESKİŞEHİR 4 OSMANİYE 1

GAZİANTEP 4 RİZE 1

KAYSERİ 4 SİVAS 1

ADANA 3 TEKİRDAĞ 1

EGE 3 VAN 1

MERSİN 3 YALOVA 1


72

Mihalis Kuyucu

TRABZON 3 ZONGULDAK 1

MALATYA 2 TOPLAM 109

BALIKESİR 2

Yerel Radyoların Sorunları

Araştırmaya konu olan yerel radyoların yöneticileri ile yapılan görüşmelerde Türkiye’de

yerel radyo işletmelerinin karşılaştığı sorunların tespit edilmesi amaçlanmıştır. Görüşmelerde

elde edilen bilgiler kodlanarak analiz edilmiştir. Söz konusu analizde yerel radyo işletmelerinin

en büyük sıkıntısının reklamlar ile ilgili olduğu görülmüştür. Daha önceki yıllarda yapılan

araştırmalarda da ortaya çıkan en önemli sorun olan ‘reklam alamama’ sorununun 2014 yılında

da devam ettiği tespit etmiştir. Yerel radyo işletmelerinin en büyük sorunu, reklam veren

sayısının az olması ve bu reklamların ücretinin tahsil edilememesinin yanı sıra, kurumsal ve

ulusal nitelikteki firmaların reklamlarını yerel radyolara vermemesidir.

Yerel radyo işletmelerinin yaşadığı ikinci büyük sorun teknik nedenlerle yaşanan

sıkıntılardan oluşmaktadır. Bu sorunların başında coğrafi nedenlerle karasal yayınların sağlıklı

yapılamaması yer almaktadır. Teknik nedenlerde dolayı ortaya çıkan diğer sorunlar ise

teknolojiyi geriden takip etmek, yayın yapılan mesafenin kısıtlı olması, frekansların birbirine

çok yakın olması nedeniyle başka radyoların frekanslarının birbiri ile karışması gibi teknik

yetersizlikler gelmektedir.

Kalifiye eleman bulamamak ve çalışan sayısının yetersizliği yerel radyo işletmelerinin

yaşadığı sorunlardan bir diğeridir. Yerel radyolarda başarılı olan kalifiye elemanların ve radyo

programcıların ulusal çapta yayın yapan radyolara kaptırılması yerel radyoların yaşadığı en

büyük istihdam problemleri arasında yer almaktadır.

Yerel radyo işletmelerinin yaşadığı bir diğer önemli sorun ise finansal sıkıntıdır.

Reklamlarla ile ilgili ortaya çıkan sorunlarda da belirtildiği gibi, yerel radyo işletmelerinin gelir

kaynakları yetersizdir. Buna karşılık maliyetleri ulusal çapta yayın yapan radyolarla aynıdır.

Maliyetlerin yüksek olması ciroların ise düşük kalması yerel radyo işletmelerini finansal

anlamda güçsüzleştirmektedir. Ulusal radyolarla aynı oranda vergi ödemesi, alınan reklamların

cirosundan RTÜK payının ödenmesi yerel işletmeleri finansal anlamda güçsüzleştirmektedir.

Yerel radyoların sıkıntılarından biri de yayın alanları ile ilgilidir. Yerel radyolar yerel

yayın alanı içinde yayın yapmayı bir sorun olarak görmektedir. Bulundukları şehir veya yayın

yaptıkları merkez etrafında kısıtlı bir coğrafi alanda yayın yaptıklarını belirten yerel radyo

işletmecileri geniş kitlelere ulaşamama konusunda sıkıntı çektiklerini belirtmişlerdir.

Yerel radyolar telif hakları ile de ilgili sorunlar yaşamaktadır. Müzik yorumcularının

müzik televizyon kanallarında yayınlanan kliplerininin yayınlanması için ‘yayın bedeli’ adı

altında bir ücret ödemesine karşılık, radyoların müzik yayını yapabilmek için telif hakkı ödüyor

olması yerel radyo yöneticilerin gözünde en önemli sorunlardan biridir. Yerel radyoların müzik

endüstrisine yönelik yaşadığı bir diğer sıkıntı da yayınlara konuk olarak katılacak sanatçı bulma

konusunda yaşanan zorluktur.

Yerel radyolar yöneticileri yapılan görüşmede, RTÜK’ten kaynaklanan hukuki

problemlerin yanı sıra, basın sigortası ile ilgili sosyal güvenlik sorunları da yaşadıkları tespit


73



edilmiştir. Yerel radyo işletmeleri mülakatta en çok ulusal kanallarla rekabet edememekten

şikâyetçi olmuşlardır. Yerel radyo işletmelerinin yöneticileri ile yapılan mülakatta tespit edilen

ve gruplanan sorunlar tablo 5’e derlenmiştir.

Tablo 5: Yerel Radyo İşletmelerinin Yaşadığı Sorunlar

Çalışma ve İstihdam Problemleri 14

Yoğun Çalışma,

Ücret Ve Çalışma Koşulları Yetersizliği,

Personelin Ulaşımı

Teknik Sorunlar 84

Yerel Radyolara Eserlerin Geç Gelmesi,

Yayın Sınırları,

Yayın Mesafesi Çok Az,

Yayın Aksaklıkları,

Teknolojiyi Geriden Takip Etmek,

Teknik Yetersizlikler,

Radyo Kulesi Nedeniyle Yayın Kesilmesi,

Oto teybindeki Yazıların Kaymaması (RDS

Sorunları),

Frekansların Yakın Olması,

Sinyallerin Bozulması,

Coğrafi Nedenlerle Karasal Yayınlardaki

Güçlük

Ekonomik Sorunlar 109

Yatırım Alamama

Verici Maliyeti Yüksek

Vergiler Yüksek

Sponsor Bulamama

Maaş Sıkıntısı

Gelir Kaynağı Az

Kazanç Düşük

Reklam Sorunları 99

Reklam Veren Az,

Kurumsal Firma Reklam Vermiyor,

Reklam Bedelleri Tahsil Edilemiyor

Telif Ödeme Sisteminin Yarattığı Sorunlar 27

TV’de klipleri yayınlanan sanatçılar

kliplerini yayınlatmak için ücret ödemesine

karşın, radyolardan telif ücreti talep etmesi

Ulusal Lisanslı Kanallarla Rekabet 37

Ulusal Radyoların Fırsatlarının Olmaması,

Tehdit Olarak Görülmek

Geniş Kitlelere Ulaşamama (Yerel Olma) 33

Tanınmama,

Geniş Kitlelere Ulaşamama,

Hedef Kitlesi Sınırlı,

Dinleyen Az

Personel Sıkıntısı 51

Kalifiye Eleman Bulamama,

Çalışan Sayısı Az

Sosyal Güvenlik 64

Çalışanların Basın Sigortalı Olmaması,

Öğrenciyi Sigortalı Yapamamak

Hukuki Sorunlar 47

Reklam Süre Kısıtlanması

Frekans Bedelinin çok yüksek olması

Ulusal radyolar ile aynı frekans bedeli

ödemek

İnternet ile İlgili Sorunlar 44

Sosyal Medyayı Etkin Kullanamamak

İnternet ve yeni iletişimin pahalı olması

Yeni iletişim teknolojilerinde yurt dışına

bağımlılık


74

Mihalis Kuyucu

Yerel Radyoların İnternet Sitelerine Yönelik Analiz

İnternetten yayın yapan radyoların web sitelerinde en çok kullanılan uzantı “.com” ve

“.com.tr”dir. “.org” ise en az kullanılan uzantıdır.

Tablo 6: Yerel Radyoların İnternet Sitelerinin Uzantıları

İnternetten Yayın Yapmıyor 2

.com 83

.com.tr 11

.edu.tr 2

.net 9

.org 2

TOPLAM 109

Yerel radyoların internet sitelerindeki canlı yayınlarını hangi oynatıcılar (player) aracılığı

ile gerçekleştirdiğine bakıldığında, radyoların birden fazla web oynatıcısı (player) ile canlı yayın

gerçekleştirdiği görülmüştür. En sık kullanılanlar 60 adet ile Microsoft Media Player, 53 adet ile

Winamp ve 33 adet ile Flashplayer’dır. Yedi Yerel radyo ise kendi oynatıcıları aracılığı ile

yayın yapmaktadır.

Tablo 7: Yerel Radyo Kanallarının İnternet Sitelerinde Kullandığı Oynatıcılar

Media Player 60

Winamp 53

Flashplayer 33

Birden çok seçenekli 4

Solea Player 4

Kendi oynatıcısı 7

Toplam 109

Yerel Radyolarda Sosyal Medya Kullanımı

Yerel radyoların sosyal medyadaki hesaplarına bakıldığında, Facebook’ta 500’den az

hayran sayısı olan 30, 500 ila 2000 arasında hayran sayısı olan 30, 2 bin ila 10 bin arasında

hayranı bulunan 27 ve 10 binden fazla hayranı bulunan 21 yerel radyo bulunmaktadır. 1 yerel

radyonun ise Facebook hesabı olmadığı tespit edilmiştir.

Tablo 8: Yerel Radyoların Facebook'taki Hayran Sayılarına Göre Sayısı

0-500 Kişi 30

500-2.000 Kişi 30

2.000-10.000 Kişi 27

10.000 ve üstü Kişi 21

Facebook Hesabı Yok 1

Toplam 109

Radyoların Twitter’daki takipçi sayılarına bakıldığında 1000’den az takipçisi olan 45

adet, 1000 ila 10 bin arasında takipçisi bulunan 22 adet, 10 binden fazla takipçisi olan ise 6 adet

yerel radyo bulunmaktadır. 36 yerel radyonun Twitter hesabı bulunmamaktadır.


75



Tablo 9: Yerel Radyoların Twitter Hesabındaki Takipçi Sayısı

0-1.000 Kişi 45

1.000-10.000 Kişi 22

10.000 ve Üstü Kişi 6

Twitter Hesabı Yok 36

Toplam 109

109 yerel radyonun yalnızca 3 adedinin Linkedin hesabı bulunmaktadır. Bu 3 radyonun

birinde 140, birinde 15, birinde ise 4 adet üye bulunmaktadır.

109 yerel radyodan yalnızca 10 tanesinin Youtube’da resmi hesabı bulunmaktadır. Bu 10

yerel radyonun 7 tanesinin Youtube hesabındaki üye sayısı 100’den azdır. 2 tanesinin 100 ila

1000 arası, 1 tanesinin ise 1000’den fazla üyesi bulunmaktadır.

Tablo 10: Yerel Radyoların Youtube Hesaplarındaki Üye Sayısı

100'den Az 7

100-1.000 Arası 2

1.000'den fazla 1

Hesap Yok 99

109 yerel radyonun yalnızca 4’ünün resmi Instagram hesabı vardır. Bu 4 yerel radyonun

birinde 102, birinde 109, birinde 131, birinde ise 583 üye bulunmaktadır.

Tablo 11: Yerel Radyoların İnternet Sitelerini Güncelleme Sıklığı

Sonuç ve Değerlendirme

Yerel radyo işletmeleri alternatif bir kitle iletişim aracı olmasından dolayı önemle

üzerinde durulan bir iletişim mecrasıdır. Aktif olduğu coğrafi bölgede, toplulukların sorunlarını

dile getirmeleri ve onların çözümlenmesine katkıda bulunan yerel radyo kanalları, yayın

yaptıkları coğrafyada hem çok sesliliğe hem de demokrasiye olumlu yönde katkıda

bulunmaktadır. Yerel medyanın en aktif ve dinamik mecrası olan yerel radyo işletmeleri sahip

oldukları yerel özelliklerle ait oldukları toplulukların sesi olmayı başarmış ve aynı coğrafyada

bulunan bireylerin birbirleri ile iletişim kurmalarına katkıda bulunmuşlardır.

Ulusal erişimle etkinliklerde bulunan ana akım medya tüm kitlelerin ihtiyaçlarına

karşılayamaz. Genele hitap eden ana akım medya yerelin yerel özellikleri ile ilgilenmez. İşte bu

noktada yerel radyolar yerel dinleyicinin ihtiyaçlarını giderme konusunda büyük bir önem

kazanmaktadır Yayın yaptıkları coğrafi alan içinde bir yandan yerel dinleyicilerin istek ve

ihtiyaçlarını karşılayan yerel radyolar diğer yandan da internet mecrası sayesinde diğer

coğrafyalarda bulunan aynı kültüre sahip topluluklara da ulaşabilmektedir. Karasal yayın ile

belirli bir coğrafyaya yayın yapma zorunluluğu olan yerel radyo kanalları internet sayesinde

küresel çapta yayınlar yapma olanağı yakalamışlardır.

İnternet Sitesi Her Gün Güncelleniyor 49

İnternet Sitesi iki veya Üç Günde Bir Güncelleniyor 22

İnternet Sitesi Haftada Bir Kez Güncelleniyor 18

İnternet Sitesi Düzenli Güncellenmiyor 20

Toplam 109


76

Mihalis Kuyucu

Yerel radyolar seslendikleri coğrafyadaki yöre insanı arasındaki iletişimi sağlarken,

seslendiği kitleye birebir ve daha sıcak mesajlar da göndermektedir. Böylece bir yandan hedef

kitlelerinde yer alan yerel insanının toplumsallaşmasını sağlarken, diğer yandan o yerel kimliği

güçlendirmekte ve o kültürün yaşadığı çevreye katılımını sağlayabilmektedir. Yerel radyolar

yerelden hareket ederek önce yerel toplulukların kimliklerini korumasına yardımcı olur, sonra o

kimliğin ulusala seslenmesini sağlar. İnternet aracılığı ile de yerel kültürün küreselleşmesine

katkıda bulunmaktadır. Bir yerel radyo kanalı internet aracılığı ile yaptığı yayını hiçbir ek verici

maliyeti olmadan dünyanın bir ucundan diğer ucuna yayabilmektedir. İnternet mecrasının bu

özelliği sayesinde hem ulusallaşma hem de küreselleşme fırsatı bulan yerel radyolar ana akım

radyolar ile rekabete de girebilmektedir.

Türkiye’de yerel radyo işletmelerinin sayısı özel sermayeli radyo işletmelerinin yayın

hayatına başladığı 1990’lı yıllardan sonra artış göstermiştir. RTÜK ‘ün 1994 yılında yapacağını

açıkladığı radyo frekans ihalesinin 2014 yılına geldiğimizde hala yapmamış olması Türkiye’de

bir radyo enflasyonu yaratmıştır. Türkiye’de 2014 yılına gelindiğinde 922 adet yerel radyo

işletmesi aktif olarak yayınlarına devam etmektedir. Bu kadar yüksek sayıda radyo kanalının

olması yerel radyo pazarına demokratikleşme konusunda olumlu katkıda bulunsa da işletmelerin

rekabetine olumsuz etki etmektedir. Radyo mecrasının başta televizyon ve internet mecrasına

karşı reklam harcamalarında güçsüz kalması yerel radyo işletmelerini de olumsuz

etkilemektedir. Radyo mecrası reklam harcamalarından diğer mecralara göre daha az pay

almaktadır. Yerel radyo işletmeleri ise radyo mecrasının reklam harcamalarından aldığı paydan

en fazla yüzde 15 ile 20 arasında pay almaktadır. Bu durum sayısı 922 olan yerel radyo

işletmelerinin ekonomik anlamda sorunlar yaşamasına neden olmaktadır.

Yerel radyo işletmelerinin sorunlarının tespit edildiği araştırmada yerel radyo

işletmelerinin yaşadığı sorunlar altı farklı başlıkta derlenebilir. Bunlar; ekonomik, finansal,

teknolojik sorunlar, istihdam sorunları, hukuki sorunlar ve İstanbul merkezli çoğu çapraz medya

sahibi medya holdinginin sahipliğinde faaliyetlerini sürdüren ulusal radyo kanalları ile rekabet

etme de yaşanan sorunlardır.

Yerel radyoların yaşadığı ekonomik sıkıntılar beraberinde istihdam, teknik ve hukuki

sorunları da getirmektedir. Personeline maaş ödeme zorlukları çeken yerel radyolar iyi

personellerini ulusal erişimle yayın yapan işletmeler kaptırmakta, finansal sıkıntılar yüzünden

teknik yatırım yapamamakta ve yeni iletişim teknolojilerine de adapte olamamaktadır. Yerel

radyoların ekonomik kökenli sorunlarının diğer sorunlara da etki etmesi onları mecra olarak

geride kalmasına neden olmakta ve ulusal radyolarla rekabet etme gücünü de zayıflatmaktadır.

Bu sorun Türkiye’de özel sermayeli radyo yayıncılığının başladığı doksanlı yıllardan günümüze

kadar artarak devam etmiştir. Bugün gelinen noktada yerel radyo işletmelerinin çoğu hatır

ilişkileri ile ayakta kalmaktadır. Ekonomik nedenlerden dolayı ayakta zor kalan yerel radyo

işletmeleri bir başka tabirle can çekişmektedir. Bu nedenledir ki yerel radyoların ekonomik

sorunlarının çözülmesine yönelik çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu konuda hem yerel

radyo işletme sahiplerine, hem sivil örgütlenmelere hem de politikacılara önemli görevler

düşmektedir.

Yerel radyo işletme sahiplerinin ekonomik ölçekte yaşadıkları sorunların giderilmesinde

yeni medya ve sosyal medyayı daha iyi kullanması gerekmektedir. Yerel radyolar erişimlerini

arttırmada ve küresel yayın yapma yolunda bir fırsat mecrası olan internet ve sosyal medya ile

daha sıkı ilişkiler içine girmesi gerekmektedir. İnternet mecrasının varlığı yerel radyolara hem


77



ekonomik olarak internet mecrasının reklam harcamalarından aldığı paydan faydalanmasına

hem de yerel coğrafyalara yönelik yaptıkları yayınları küresel platformlara ulaştırmada katkıda

bulunmaktadır.

Türkiye’de faaliyet eden yerel radyo işletmelerinin sorunlarının incelendiği bu araştırma

da Türkiye’de faaliyet gösteren yerel radyo işletmelerinin internet mecrasını yeteri kadar aktif

kullanmadıkları ve internet ile sosyal medyanın avantajlarından yeteri kadar faydalanamadığı

tespit edilmiştir. Yerel radyoların çoğunun Twitter ve YouTube hesaplarının olmaması,

Facebook hesaplarında ise az sayıda takipçiye sahip olmaları bu mecranın sosyal medyayı iyi

kullanamadığını göstermektedir. Sayısı az da olsa hala internet aracılığı ile yayın yapmayan

yerel radyonun olması bu konuda ki eksikliğin en somut örnekleri arasında yer almaktadır.

Yerel radyoların ekonomik sıkıntılarının çözülmesinde şüphesiz sadece işletme

sahiplerine görev düşmemektedir. Burada yerel radyoların hedef kitlesinde olan dinleyicilerin

de radyolarına sahip çıkmaları gerekmektedir. Radyo dinleyicileri kendi coğrafyalarına hitap

eden yerel radyoları her nerde ikamet ediyorlarsa, internet aracılığı ile takip ederek hem kendi

coğrafyalarında olup bitenleri öğrenmeleri hem de ait oldukları toplulukların radyo işletmelerine

destek olmaları gerekmektedir.

Bu konuda politikacılara düşen görev ise yirmi yıldır yapılamayan karasal yayın frekans

ihalesinin yapılarak yerel radyoların meşrulaştırılmasıdır. Yerel radyo işletmelerine ekonomik

anlamda vergi indirimlerinin sağlanması, ulusal çapta faaliyet gösteren işletmelerin reklam

yatırımlarını yerel radyolara yapmalarına yönelik teşviklerin sunulması bu konuda yapılması

gereken diğer faaliyetlere örnek gösterilebilir. Yapılacak karasal radyo ihalesinde ulusal ölçekte

faaliyet gösteren radyo işletmelerine sınırlama yetirilmesi ve yerel radyoların varlıklarının

korunması yapılması gereken bir diğer hukuki uygulamadır. Bu kapsamda önerilecek model ise

Yunanistan ve pek çok Avrupa ülkesinde uygulanan radyo işletmeciliği modelidir. Bu modelde

ulusal erişimli radyo yayın yapma hakkı sadece kamu elinde yer almaktadır. Özel sermayeli

radyo işletmeleri ise sadece yerel ve bölgesel çapta yayınlar yapabilmektedir. Türkiye’de de

benzer bir modelin uygulanması yerel radyo işletmelerinin ayakta kalmasına katkıda

bulunulacaktır. Bu bağlamda ulusal erişimli radyo yayın hakkı ‘özerk’ yapılandırılmış bir kamu

kuruluşu olarak sadece TRT’ye devredilmeli, özel sermayeli ulusal radyo yayıncılığında ise

kısıtlamalar getirilmelidir. Türkiye’nin üç önemli ekonomik bölgesi olan Marmara- İç Anadolu

ve Ege Bölgesinde yayın yapan radyo işletmelerinin bu üç bölgede aynı anda yayın yapmaması

ve bölgesel veya yerel lisansla ayrı ayrı yayın yapması bu uygulamaya gösterilebilecek en

somut örnektir. Ulusal lisanslı radyo yayıncılığına getirilecek bu tarz bir kısıtlama hem yerel

radyo işletmelerinin ekonomik anlamda ayakta kalmasına katkıda bulunacak hem de radyo

işletmeciliğinin ulusal erişimli radyoların tekelinden kurtaracaktır. Bu model aynı zamanda hem

yerel demokrasilerin gelişmesine hem de istihdamın İstanbul merkezli olma bağımlılığının yok

olmasına da katkıda bulunacaktır.

Zor şartlar altında faaliyetlerine devam eden Türkiye’de ki yerel radyo işletmeleri

ekonomik sıkıntılar yaşadıkça daha da güçsüzleşeceklerdir. Bu durum, yerel toplulukların ulusal

erişimle yayın yapan ana akım medyaya olan bağımlılıklarını arttıracak ve egemen küresel

güçlerin yaratmaya çalıştığı tektipleşmeye hizmet edecektir.


78

Mihalis Kuyucu

KAYNAKLAR

ALANKUŞ, S. (2005), Demokratik bir Medya Ortamı için Yerel/Sivil Medya ve Yeni

İmkânlar, (S.Alankuş, Der.). Medya ve Toplum, İstanbul: IPS Vakfı Yayınları.

ARSLAN, E. ve YILMAZ, S. (2007). İşletmelerin Hedef Kitlelerine Ulaşabilmeleri için

Yerel Radyo ve Reklamları Kullanımı ve Etkinliği. Dumlupınar Üniversitesi

Sosyal Bilimler Dergisi, Ağustos 2007, sayı.18.

BİLGİLİ, C. (2011) 2010 Yılı Reklam Verileri İle Radyo ve Televizyon Reklam

Yayıncılığı. İstanbul: RATEM Yayını.

BİRSEN, H. (2011a). Yerel Basın Yöneticilerinin Bakış Açılarıyla Eskişehir Yerel

Basını. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, Sayı

1,115-142.

BİRSEN, Ö. (2012b). Yerel Radyoculuğun Çıkmazları (Eskişehir Yerel Radyoları). e-

Gifder Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. Sayı:3,102-

118.

ÇANKAYA, Ö. (1997). Dünden Bugüne Radyo-Televizyon, (Türkiye’de Radyo-TV’nin

Gelişim Süreci). İstanbul: Beta Yayınları.

ERDOĞAN, İ. (2012). Pozitivist Metodoloji ve Ötesi. Ankara: Erk Yayınları.

FERGUSON, ,A.D. , ve GREER, F.,C. (2011).Local Radio and Microblogging: How

Radio Stations in the US are using Twitter, Journal of Radio & Audio Media, 18

(1) , 33-46.

GİRGİN, A. (2001). Türk Basın Tarihinde Yerel Gazetecilik. İstanbul: İnkılâp Kitapevi.

http://oydar.com/torba-yasa-ve-radyo-frekans-ihalesi-hakkinda-endise-verici-aciklama/ ,

Erişim Tarihi: 04.07.2014.

http://www.afyonhaber.com/manset/afimed-yerel-radyo-yayinciligi-zor-durumda.htm

,Erişim Tarihi: 06.07.2014)

KOÇER, S. (2013) Radyo ve Televizyon İşletmelerinde Yönetim ve Organizasyon.

Radyo ve Televizyon İşletmeciliği. Eskişehir: AÖF Yayını.

MEB (2006), Radyo Televizyon Yapım ve Yayıncılığı. Ankara: MEGEP Proje.

MİLLİYET (2010), 1078 Radyo 1 TV Bile Etmiyor (2010), Milliyet, (22.07. 2010),s.12

MUFTUOĞLU, G. (1996). RTÜK Kuruluşu ve Kurumlaşma Süreci. Yeni Türkiye,

Medya Özel Sayısı, Yeni Türkiye Medya Hizmetleri, Kasım-Aralık 1996, Sayı

12,323-355.

NACAROĞLU, D. (2007) Türkiye’de Yerel Yayıncılığın Gelişimi ve Bölgesel Yapı ile

İlişkileri: Kayseri Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi.

Ankara.

NALÇAOĞLU, N., T. (2003) Küresel İletişim Ortamı ve Yerel Radyolar, Radyo ve

Radyoculuk. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.


79



ÖZEL, S. (2005) Yerel Radyolarda İçerik Oluşturma Sürecine Etki Eden Faktörler ve Bir

Uygulama Örneği: Radyo KYÖD, Yüksek Lisans Tezi., Kocaeli Üniversitesi,

Kocaeli.

ÖZEL, S. (2013). Yayıncılıkta Sayısal Yönelim Bağlamında Kocaeli Yerel Radyolarının

Kurumsal İnternet Sayfası Kullanım Eğilimleri Üzerine Bir İnceleme, 1.

Uluslararası Medya Çalışmaları Sempozyumu, (s.609-619.),Antalya:Akdeniz

Üniversitesi.

RTÜK - Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun (2011),

http://www.rtuk.org.tr/sayfalar/IcerikGoster.aspx?icerik_id=5a3cac1e-b6d9-

4b23-bc7a-8dcd671fceba, Erişim: 15.02.2014.

RD (2014). Erişim: 05.12.2013 http://rd.org.tr/medya-yatirimlari.html

RTÜK (2014). Erişim: 01.03.2014, http://www.rtuk.org.tr

SEMERCİOĞLU, C. (2009). (19 Haziran 2009). Radyolar Bitiyor Mu? Tüm Radyoların

Toplam Geliri 113 Milyon, Hürriyet, s.13

ŞEKER, M. (2007) Tekniği, İçeriği, Çalışan Profili, Haber Kaynakları, Ekonomi Politiği,

Gücü ve Sorunlarıyla Yerel Gazeteler, Konya: Tablet Yayınları.

TEMEL, M., KORKMAZ A., SOMUNCU, B. (2012). Yerel Medya Çalışanlarının

Sosyo- Demografik Özellikleri ve Sektör Sorunlarına Bakış: Kayseri ve Nevşehir

Yerel Medyasına Yönelik Alan Araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi SBE

Dergisi, 9 (19),102-122.

YAĞBASAN, M. (2005) Yerel Medya Olgusuna Genel Bir Bakış ve Günümüz Elazığ

Medyası. İÜ İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı21, 133-156.

YENİ ŞAFAK (2014). )14.02.2014), Radyonun etki alanı giderek artmakta.Yeni Şafak

Gazetesi, s.11.

YÜKSEL, Y. ve GÜRCAN, H,İ. (2001). Habercinin El Rehberi. Eskişehir: Anadolu

Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.

Editör - Müzik Habercisi

Documents

Transcript of Editör - Müzik Habercisi