EDITORIALI - AlbIslam · Nga viti 1950, kur universitetet arabe ishin vetëm 12, në vitin 1995...

3Lamtumirë RamazanE

DIT

OR

IALI

Prehjes nën hijen e Ramazanit dalëngadalë po i afrohet fundi.Shpirtrat sado që ngazëllehen në pritje të festës sërish ndiejnë

një mangësi në vete, ngase po ndahen nga një mik shumë i dashur.Kjo ndarje do të lehtësohej sadopak sikur të ishim prej fitimtarëvetë Ramazanit, sikur fjalën e lamtumirës muajit të bekuar t’iashprehnim faqebardhë.

Sa herë që i vije fundi këtij muaji më kujtohen një ajet kur’anordhe një hadith pejgamberik dhe pyetem: vallë cila është pozita imedhe e vëllezërve të mi në raport me këto fjalë të shenjta.

“O ju që besuat, agjërimi u është bërë obligim sikurse qëishte obligim edhe i atyre që ishin para jush, kështu që tëbëheni të devotshëm.” (Bekare: 183)

Ramazani është një shkollë në vete dhe ka një synim madhor. Aimëton të na bëjë më të devotshëm. Është një mundësi shumë e për-shtatshme për t’i u rikthyer vetvetes që më pas të hyjmë tërësisht nëfenë e Allahut. T’i rregullojmë raportet tona me Allahun duke iunënshtruar Atij, me vetveten duke e pastruar shpirtin dhe menjerëzit tjerë duke pasur qëndrim korrekt dhe moral të lartë.

Është shumë tragjike nëse ky adhurim madhështor përjeton njëqasje të përciptë, një vështrim të ngushtë që s’i tejkalon kufijtë enevojave fizike të njeriut për të ngrënë, për të pirë e kënaqur. Njëqasje e këtillë nuk do të na kishte rezultuar me diçka më shumë senjë përjetim urie e pakuptimtë.

Mendoj se çdo musliman duhet të bëjë një vetëllogaritje, të anali-zojë gjendjen e tij dhe të sheh sa ka përfituar nga Ramazani, sa kanëecur përpara përpjekjet e tij për t’u përmirësuar.

Pejgamberi, lavdërimi dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të, thotë:“Është i përbuzur (e përsërit tri herë)! Pyetën: kush o i Dërguar iAllahut? Tha: ai që arrin Ramazanin dhe nuk i falen mëkatet.”

Mbi të gjitha duhet të përpiqemi të arrijmë kënaqësinë e Allahut,faljen dhe mëshirën e Tij. Të kujdesemi që veprat tona të pranohentek Allahu i Madhëruar edhe atë duke vazhduar me adhurime ebindje ndaj Allahut edhe pas përfundimit të ibadeteve madhështore.T’i themi lamtumirë Ramazanit dhe sërish t’i përvjelim krahët nëadhurime tjera: “E kur ta kryesh (obligimin), atëherë sërishrreku (adhurimeve tjera). (Inshirah: 7)

Në emër të redaksisë: Agim BEKIRI

Faqe 5 Pozita e muslimanëve në hartën digjitale bashkëkohore

Faqe 10 Drejtësisë zëri po i dëgjohet, punanuk po i shihet!

Faqe 14 Shndërrimi i të këqijave në të mira

Faqe 17 Hipnoza nga këndvështrimi Islam - ndërmjet lejimit dhe ndalimit

Faqe 23 Pesë gjërat, që e shkatërrojnë zemrën

Faqe 28 Ruajtja e besimit/fesë

Faqe 33 Bajrami rregulla dhe dispozita

Faqe 38 “SadekAallahulAdhim”

Faqe 40 Gruaja – mes liberalizmit ekstremdhe radikalizmit të pa bazë

Faqe 46 Harry Potter- një analizë islame e këtijfenomeni

Faqe 49 Gruaja e ditur e udhëzuar- krenaria e një populli

Faqe 53 “Kam harruar të martohem”

Faqe 54 Sadakatul fitri (zekatul-fitri)

Faqe 60 “Mëkatet e mëdha”

Faqe57 Veprat që të nxjerrin nga Islami (2/2)

5

1 Tetor 2007 19 Ramadan 1428

Artikujt e paraqitur në këtë rubrikë janë mendime dhe komente personale të autorëve dhenuk korrespondojnë patjetër me atë që redaksia i di për të vërteta

I gjithë revolucioni i sotshëm digjitalngrihet në idenë e bazimit mbi dynumra: zero dhe një, apo “njëshet dhezerot”, në atë mënyrë duke shndërruarçdo informatë në vlerë digjitale, e cilaplotësohet nëpërmjet aparateve teknikedhe llogaritëse, ndërsa qarkullimi i tënjëjtave mundësohet nëpërmjet revolu-cionit të telekomunikacionit. Ndoshtamuslimanët e sodit e kanë borxh t’i lex-ojnë mëshirë el-Havarizmit, sepse aishpiku “zero-n”, ai bëri që bota digjitale

të jetë meritë e muslimanëve, por fatke-qësisht në një kohë të prapambetjesmorale e qytetare.

Mirëpo mendja muslimane ndaloi zbu-limet dhe kjo u shpërngul te dikushtjetër, të cilët fituan shumë nga ky dhezbulime tjera shkencore të muslimanëve.

A thua vallë sot, në kohën numerike,muslimanët do të marrin në konsideratëel-Havarizmin, duke ndërruar pozicionine tyre nga konsumatorë në prodhues?

Ata që përgatisin kulaçin e shoqërisë

Pozita e muslimanëve nëhartën digjitale bashkëkohore

D-r. Muhamed JUNUS

Akt

uale

6

Akt

uale


së informatikës, derës sëbotës digjitale, theksojnë seçështja nuk qëndron në atëse duhet zhvilluar dhe shtu-ar përdorimin eteknologjisë dhe aparatevetë ndryshme. Çështja nërend të parë është sfidë, qëpersonifikohet në zhvillim-in dhe përparimin e ambi-entit në tërësi, përfshirëkëtu edhe ligjet, rregullatdhe politikat. Ashtu që, çdo sektor kugatuhet një politikë duhet t’i ketëparasysh këto dhe në mënyrë aktiveduhet të merr pjesë në ridefinimin eecurisë së veprimtarisë në aspektin poli-tik. Dhe atë, duke filluar nga politikaarsimore dhe shoqërore, nga ajo etelekomunikacionit, prodhimit dhetregtisë, e po ashtu edhe nga politika epërparimit dhe aplikimit të të drejtave,lirive dhe sigurisë. Të gjitha këto ele-mente së bashku me të gjitha sektorët,duhet të ngrihen në shkallë gjithëkom-bëtare, të jenë brenda politikës sëpërgjithshme dhe ecurisë së veprim-tarisë së përbashkët, që pastaj të kenëmundësi për të paraqitur një strategji tëpjekur për shoqërinë e informatikës,brenda një pikëpamje të përgjithshmelargpamëse.

Thelbi i kësaj kohe është mundësia epërfitimit nga informatika, zhvillimi i sajdhe aktivizimi i hulumtimeve shken-core. Këto tani, kanë shumë përparësipara forcës njerëzore, madje edhe paraasaj materiale. A thua vallë, në çfarëpozite qëndron shkenca arabe dheislame në këtë aspekt? Sidomos, dukemarr parasysh se arsimi dhe hulumtimishkencor numërohen si mjetet më tëdalluara dhe thelbësore në ndërtimin e

forcës njerëzore që ka tëbëjë me përfshirjen e njo-hurive dhe përhapjes sëtyre. E të mos flasim përatë se sa mjet efikas janëkëto për përfitimin eshkathtësive përbashkëveprim pozitiv merevolucionin digjital.

Statistikat e bankësbotërore në vitin 1999 përpërqindjen e shkencëtarëve

dhe inxhinierëve në 1 milion njerëz, qëpunojnë në sferën e hulumtimit dhezhvillimit, janë si vijon (brenda viteve1985 – 1995): në disa shtete të musli-manëve: Egjipt – 458; Malezi – 87;Saudi – 29; Pakistan – 4. Ndërsa kjopërqindje në vendet e njohura me prod-him është si vijon: Japoni – 6309;Kombet e bashkuara – 3732; Australi –3166; Gjermani – 2843. Ky dallim, ditaditës bëhet edhe më i madh.

D-r. Ishfak Ahmed, nga komisioni iforcës bërthamore të Pakistanit, në njëstudim të rëndësishëm me titullin:“Kultura e hulumtimit dhe zhvillimit nëbotën islame, mes të kaluarës, problemeve tësodit dhe planeve të ardhmes” thekson seshkencëtarët tanë, kanë mundësi tëbëjnë tërë atë që na nevojitet, pormungon vullneti i fortë dhe i vazh-dueshëm politik dhe qartësia e qël-limeve. Shkencëtarët muslimanë kanëmundësi t’i përballojnë çdo sfide shken-core dhe teknike në çdo vend. Po ashtushumë prej tyre kanë aftësi të hartojnëstrategjitë e atdheut të tyre në këtësferë.

Këtë e sqaron ajo se banorët eshteteve anëtare në Konferencën eshteteve Islamike janë 20% ngatërësia e banorëve të planetit, mirëpo

Në Amerikë në vitin1999, buxheti për

hulumtime dhezhvillim vlerësohet

me 15 herë mëshumë sesa shpenzongjithë bota arabe sëbashku për hulum-time dhe zhvillim.

7


prej tyre vetëm 6.7 milion njerëz puno-jnë në hulumtime dhe teknologji, numër icili është i barabartë me më pak se 4%nga numri i studiuesve në botë. Ndërsa,sa i përket përqindjes së forcave aktivenë hulumtime dhe zhvillim në botënIslame, ajo është më pak se 1% nganumri i studiuesve në botë.

Problemi me siguri fshihet në atë seshumica jonë, ende nuk e ka kuptuar sepasuria e vërtetë nuk është vetëmpasuria natyrore, por është pasurianjerëzore shpikëse (zbuluese) dhe siste-mi arsimor, i cili do t’i ngrinte qytetarëte shteteve tona në një shkallë të lartëshkencore dhe teknologjike.

Një gjë tjetër, që tregon realitetin epozitës së botës Islame shihet në faktinse prodhimi vendor i botës Islame, përf-shirë këtu 56 shtete, vlerësohet me1200 miliard dollarë në vjet. Ndërsavlera e prodhimit vendor vetëm nëFrancë, për një vjet është 1500 miliarddollarë, në Gjermani 2500 miliard dol-larë, në Japoni 2500 miliard dollarë,ndërsa në shtetet e bashkuara 4500 mil-iard dollarë.

Siç po shihet, këto numra janë frikë-sues! Këtu po bëjmë pyetjen: Pse të jetëkjo ulje e madhe në vlerëne prodhimit vendor nëbotën Islame, në të cilënjetojnë një e katërta ebanorëve të planetit, kugjenden 70% të rezervavetë naftës dhe shumëpërqindje të larta tjera ngapasuri të ndryshme.Mirëpo, krahas gjithëkësaj, përfshirë të gjithashtetet muslimane, nukprodhojnë më shumë se sagjysma e prodhimit të

Gjermanisë, apo sa një e katërta e prod-himit të Japonisë?!

Përgjigjja është e thjeshtë: Shtetetindustriale nga buxheti i tyre shpenzo-jnë 3-5% në shkencë dhe teknologji,ndërsa shtetet muslimane në këtë sferë,prej buxhetit të tyre ndajnë më pak se1%. Ndodhë që buxheti i vetëm një uni-versiteti në Amerikë të jetë i afërt mebuxhetin e shkencës dhe teknologjisë tënjë shteti apo të disa shteteve musli-mane së bashku.

Është patjetër të aktivizohet roli iatyre komisioneve, të cilat u themeluanpas Tubimit të Tretë të kryetarëve të shtetevemuslimane, në Mekë 1981. Aty ështëvendosur që ato komisione të punojnënë hartimin e politikës dhe programevepër përforcimin e bashkëpunimit shken-cor midis shteteve muslimane. Siç thotëD-r Ishfak, se shtetet muslimane kanëbërë shumë tubime dhe konferenca përbashkëpunim shkencor dhe atë, nëshumë sfera dha nga pikëpamje tëndryshme. Shpresonim që rezultati tëjetë 10% nga ajo që flisnin. Probleminuk është te shkencëtarët, studiuesitdhe inxhinierët, sepse ata janë këtu dhetë gatshëm për çdo punë, problemi

është te vullneti politik,sepse politikanët nuk indihmojnë shkencat mëshumë sesa “ndihma ebuzëve” nëpër ligjërimet etyre.

Sa i përket shpenzimevenë arsim në botën arabe;shtetet arabe në arsimshpenzojnë më shumë seshumë vend tjera nëse ekemi parasysh produktinvendor, sepse përqindja eshpenzimeve në arsim, në A

ktua

le

Mirëpo, krahasgjithë kësaj, përf-

shirë të gjitha shtetetmuslimane, nuk

prodhojnë më shumëse sa gjysma e prod-himit të Gjermanisë,apo sa një e katërta

e prodhimit tëJaponisë?!

8

botën arabe arrin deri në 1.5% nga pro-dukti vendor, në vendet shumë të zhvil-luara ky shpenzim arrin deri në 8.3%ndërsa në vendet e përparuara kyshpenzim arrin deri në 2.5%. Edhe pseleverdia nga arsimi, në zhvillimin njerë-zor numërohet si një nga leverditë më tëvogla.

Studiuesi i dalluar, Anton Zahlan, nëstudimin “Arabët dhe sfidat e shkencës dheteknologjisë” na sqaron realitetin e qën-drimit arab ndaj arsimit dhe hulumtim-it, ku përmend se në vitin 1995,repartet e shkencave teorike dhe prak-tike në universitetet arabe, përbënin njëtrup prej 50 000 anëtarëve, prej tëcilëve 32 000 kishin doktoraturë, nëshkenca të ndryshme dhe teknologji.

Po ashtu kishte edhe më shumë se njëmijë organizata arabe, të cilat kanëbotuar ndonjë studim apo edhe mëshumë gjatë vitit 1995. Mirëpo kamundësi që numri dhe cilësia e këtyreorganizatave të shtohet shpejt, nëse upërmirësohen financat, menaxhohenmirë dhe shpeshtohen kërkesat për ofer-tat të tyre.

Vendet arabe nga zhvillimi i fuqisëaktive në prodhim, universitete, hulum-tim dhe përparim kanë fituar pasuri tëhatashme. Në fuqinë punuese arabe, qëpërbën 84 milion njerëz (në vitin 1997)kishte përafërsisht 10 milion të diplo-muar universitar, 35% prej të cilëve

kishin diplomë bachelor, ose edhe mëlartë, pavarësisht në shkencat teorikeapo praktike.

Nga viti 1950, kur universitetet arabeishin vetëm 12, në vitin 1995 kërcyennë 175 universitete. Po ashtu, gjatëdhjetë viteve të fundit u themeluan afër40 universitete private, në të cilat uni-versitete mësojnë gjithsej 3 200 000studentë (në vitin 1995-96), prej tëcilëve dy milion e gjysmë mësojnë nëshkallën bachelor.

Mirëpo, prapë se prapë, shpenzimi nëhulumtime shkencore ka ngelur pak, nëkrahasim me botën e përparuar, kushpenzimi për hulumtime dhe zhvillimështë duke kaluar edhe nivelet më tëlarta. P.sh. në Amerikë në vitin 1999,buxheti për hulumtime dhe zhvillimvlerësohet me 15 herë më shumë sesashpenzon gjithë bota arabe së bashkupër hulumtime dhe zhvillim. Kjo jep tëkuptosh se sa e madhe është zbrazëtiajonë në zhvillimin dhe përparimin emirëfilltë.

Sot, në botën arabe ka më shumë se100 000 zyra për konsultim dhe ndër-marrje kontraktimi, 10 milion të diplo-muar universitar, 700 000 inxhinierarab, qindra ndërmarrje gjigante prod-huese (kam për qëllim ato ndërmarrje


Akt

uale

Problemi me siguri fshihet në atëse shumica jonë, ende nuk e kakuptuar se pasuria e vërtetë nukështë vetëm pasuria natyrore, porështë pasuria njerëzore shpikëse(zbuluese) dhe sistemi arsimor

Ata që përgatisin kulaçin eshoqërisë së informatikës, derëssë botës digjitale, theksojnë seçështja nuk qëndron në atë seduhet zhvilluar dhe shtuar për-dorimin e teknologjisë dheaparateve të ndryshme. Çështja nërend të parë është sfidë

9


që posedojnë kapital prejdisa miliardave dollarë), 50000 anëtarë në repartetarsimore universitare, ngashkenca dhe teknologjia, tëcilët punojnë në 175 uni-versitete, si dhe 1000shoqata të cilat janë aktivenë hulumtime dhe zhvil-lim.

Krahas kësaj pasurie,vendet arabe prapë seprapë nuk po tregojnëaftësi për të shfrytëzuar siduhet shkencën dheteknologjinë që i mundëso-het, pse?

Anton Zahlan jepmendimin se unionet përshkencë dhe teknologji janë unione tëpërbëra nga rrjete, ndërsa aktivitetishkencor mbrohet me veçoritë e pjesë-marrjes së mirëfilltë dhe mbikëqyrjes së urtë,gjëra të cilat lidhen ngushtë me realiz-imin e suksesshëm, duke theksuar sekëto lloj rrjete nuk mund të themelohenme një politikë ekonomike me nepo-tizëm, njëjtë sikur një vend që nukmundet të shfrytëzojë të mira dhemundësi nga përgatitja shkencore dheteknologjike, po nuk e zhvilloi unioninkombëtar për shkencë dhe teknologji.

Unione kombëtare për shkencë dheteknologji ka mundësi të themelohenvetëm nëse braktiset kultura e politikëssë nepotizmit. Realisht, vazhdimësia emarrëveshjeve për projekte të gatshme,të zbrazëta krejtësisht nga teknologjia,kanë bërë që nepotizmi të përhapet nëtë gjitha vendet arabe. Me fjalë tjera,bota arabe ka punuar që të shtojë forcënpunuese, mirëpo ende nuk i ka të qartapolitikat që inkurajojnë në themelimin e

unioneve për punësimefektiv dhe rezultues.

Kjo bëhet edhe më eqartë, kur të kuptojmë sevendet arabe gjatë dyzetviteve të fundit kanë përfi-tuar më shumë se 3000miliard dollarë, nga kapitalii përgjithshëm. Por, kjoështë gati 25% nga produk-ti i përgjithshëm kombëtar,në botën arabe. Këtu kup-tojmë se produkti ipërgjithshëm lokal është ivogël në mënyrë ekstreme.Ky realizim i dobët kthehette mungesa e unionevekombëtare për shkencë dheteknologji.

Raporti i zhvillimit arab për human-izëm (2002), na bën të qartë se progra-mi për hulumtime dhe zhvillim në rajonka nevojë të caktojë qëllimet në pajtimme mundësitë e dhëna, të ndikojë në sit-uatat lokale dhe ndërkombëtare mbirajonin si dhe të caktojë aspektet epërqendrimit hulumtues, ashtu që tëpërfshijë temat themelore që kanë për-parësi në rajon.

Operacioni i caktimit të qëllimeveështë element kryesor për strategjitëdhe politikën e hulumtimit dhe zhvil-limit. Nuk ka mundësi, që shtetet edobëta, të varfra dhe të prapambeturashkencërisht, të aktivizohen dhe të dal-lohen në sfera të ndryshme të hulum-timit, ato mund të dallohen vetëm nëdisa sfera dhe atë, me kusht që tërëmundësitë të koncentrohen në atëhulumtim. Këtë e themi sidomos kur ikemi parasysh mundësitë materiale dhenjerëzore të vogla, të kufizuara dhemodeste në vendet arabe, po ashtu edhe

Thelbi i kësaj koheështë mundësia e

përfitimit nga infor-matika, zhvillimi isaj dhe aktivizimi i

hulumtimeve shken-core. Këto tani, kanë

shumë përparësipara forcës njerë-zore, madje edhe

para asaj materiale.A thua vallë, në

çfarë pozite qëndronshkenca arabe dhe

islame në këtëaspekt?

Akt

uale

Akt

uale

10


rezultati i hulumtuesve në atovende përbën më pak se 1% ngarezultati botëror. Andaj, patjetërështë që hulumtuesit të specializo-hen në sfera të ndryshme dhe tëkenë qëllim me projektet e tyre:sjelljen e dobisë më të madhe përshoqërinë e tyre.

Raporti propozon që programipër hulumtime dhe zhvillim tëkoncentrohet në qendrat për epërsilokale, sepse suksesi botëror ështëpatjetër të fillojë dhe të zhvillohetnga ai lokal.

Duhet tu jepet shumë rëndësisferave të atilla për epërsi, shtetetarabe duhet të hartojnë qëllimetpër veprimtari në ato sfera kumund të dallohen për të mirë dhesukses në shkallët më të larta, tëdijes dhe njohurive në botë. Duhettë koncentrohen forcat në ato sferaqë kanë leverdi ekonomike, sikurnë agronomi, ujë, energji solare sidhe prodhimtaritë gjigante petro-kimike dhe fosfatike. Po ashtuduhet të koncentrohen në pro-grame të ndryshme dhe infor-matikë, duke i dhënë rëndësi edheatyre sferave që kanë nevojë përelementin njeri, më shumë sesa përelementin mundësi materiale. Mefjalë tjera, duhet të koncentrohennë shkencat që njihen me emrinshkencat ekzakte, së bashku meinformatat dhe temat për hulum-tim që gjenden në to, sikurse nëshkencat teorike, si matematika,fizika dhe ekonomia, po ashtu edheato të cilat mund të aktivizohen meprodhim të caktuar.

Përktheu: Omer Berisha

Drejtësia si një ndër faktorët kyçpër mirëmbajtjen e rendit dheqetësisë shoqërore, është ndër

çështjet me rëndësi dhe peshë të madhenë Islam. Ajo krijon harmoni në zemrat enjerëzve dhe dashuri reciproke mes tyre.Drejtësia formon shoqëri të qën-drueshme dhe vendos në të themele tëshëndosha. Me të, njerëzit orientohenkah e mira dhe e dobishmja. Ajo është

Drejtësisëzëri po idëgjohet,puna nuk po i shihet!

Shkruan: Blerim MUHAXHERI

11

Akt

uale


çelësi i sukseseve dhe përparimeve nëjetë. Drejtësia është kulmi i respektitndërnjerëzor dhe zbatim praktik iurdhrit të Allahut.

Me anë të kësaj cilësie madhështore,gjeneratat e para arritën famë dheautoritet. Drejtësia kishtezënë vend dhe ishtemishëruar në zemrën dheshpirtin e tyre. Çështjet ekonfliktit dhe mosmar-rëveshjes që i kishin apo undodhnin në jetën, i pas-tronin me anë të saj. Ishin tëdrejtë ndaj çdokujt, bileedhe ndaj të huajve.Ndodhte, që për hir të sëVërtetës dhe drejtësisë tëgjykonin në favor të huajvesesa të pjesëtarëve të vet.Kjo cilësi i ngriti në shkallë

të lartë të besimit dhe edukatës dhe ipastroi nga cilësitë e këqija. Drejtësiapër ta ishte siç është hija për njeriun –veti e pandashme e tyre. Me drejtësipunuan në jetën e tyre, rezultat i sëcilës gjysma e botës ra nën sundimin e

tyre. Ajo dha pasqyrë tëbamirësisë e cila u reflek-tua në veprat dhe sjelljete tyre. Dhe se në frymëtë kësaj cilësie rritejfëmija dhe plakej imoçmi apo thënëndryshe, kjo cilësi trashë-gohej nga plaku tek i riu.

Mirëpo, kalimi i kohësdhe ardhja e gjeneratavetë reja solli një pasqyrë tëre në shoqëri. Pasqyrë qënuk po na kujton në asgjëtë përbashkët me atë që

E ajo është se"therësi" është idrejtë dhe i pafa-

jshëm, kurse viktimaështë fajtore, pra

Serbia doli me fla-murin e drejtësisë

dhe pafajësisë, kursepopulli boshnjak

mbeti me lot në sypër humbjen e tëafërmve të tyre.

Akt

uale

12


ka ekzistuar më herët. Njerëzit uzhveshën nga cilësitë e mira dhe nëvend të tyre u pajisën me cilësi të këqi-ja. Shoqëria mori një kahje të gabuarnë jetë, u orientua kah “përparimi” dhe“suksesi” e veçanërisht shoqëritë evendeve sunduese në aktivitetet e tyreqë i kanë ndaj popujve që i sundojnë.Interesi e zuri vendin e sinqeritetit nëndihmën që ua bëjnë atyre. Drejtësiapo mbetet vetëm fjalë goje apo shënimnëpër dokumentet e tyre. Së pakukështu po shihet nga pamja e jashtme,e nëse ia fshijmë pluhurin kësaj fjale dota shohim se shkruan:DREJTËSI me prefiksinPA.

Pra, drejtësia është dukerënë nga përdorimi. Për tëvetëm po flitet, kurse metë asgjë nuk po punohet.Të gjitha mbledhjet që pombahen, po bisedojnë përdrejtësi, kur po vjen punatë punohet me të, ajo nuknjihet. Synimet të gjithë ikanë të orientuar kahdrejtësia, kurse veprimet etyre i kanë në kundërshtimme të. Thënë shkurt, drejtësinë për tëcilën po na flasin ata, ne në fjalorintonë e njohim si antonim të drejtësisë.

Ja, çështja e luftës së Bosnjës eveçanërisht masakrat e Srebrenicësjanë fakt dhe dëshmi e gjallë se si ata ezbatojnë drejtësinë. Para syve tëSFOR-it holandez u masakruan gati8000 myslimanë. Askush nuk u doli nëndihmë e as që të pengojë diçka.“Ndihmësit” holandezë ishin aty, porsikur të mos kishin qenë fare. U pa“ndihma” e tyre dhe qëllimi pse kanëardhur. U derdh gjaku i popullit bosh-

njak nga dora e egër e serbit dhe askushnuk “ngriti pluhur” për këtë vepër.Ndihma erdhi për mbajtjen e kufomaveqë të varrosen, kur ishte në pyetjeshpëtimi i jetës ndihma nuk ekzistonte.8000 myslimanë përjetuan vdekjenpara atyre që kishin ardhur që t’i shpë-tonin.Tani, cilët janë zullumqarë më tëmëdhenj, ata që masakruan apo ata “qëndihmuan”? Pyetja mbeti e hapur njëkohë e gjatë, thuajse një dekadë.Askush nuk jepte përgjigje për të. Zëridëgjohej vetëm te familjet e viktimave,tek ata që qanin dhe vajtonin të hum-

burit e tyre, mirëpo, edhepas gjithë kësaj, ata e ori-entuan sërish shpresën tekZoti, që Ai t’i bashkojë metë humburit e tyre nëbotën tjetër.

Çështja e masakrës sëSrebrenicës la gjurmë tëthella pikëllimi në zemrëne popullit boshnjak nëveçanti dhe të mysli-manëve në përgjithësi. Tëgjithë u prekën dhe utronditën nga ky aktçnjerëzor, ngase ishte

fundi i luftës dhe pritej paqja. Mirëpo,mu në këtë moment ndodhi ajo më etmerrshmja, “kasapi” therte, kurse“blerësi” e shikonte viktimën. Pra, ipamëshirshmi e realizonte dëshirëndhe e kënaqte shpirtligësinë e vet,kurse “ndihmësi” shikonte “serialet” emasakrave nga njëra viktimë nëtjetrën.

Ky tmerr e mbuloi Srebrenicën, i dhapamje mjeruese dhe pikëlluese. Kurse,nga ana tjetër, “DrejtësinëNdërkombëtare” e kaploi një tmerredhe më i madh dhe e shpalosi një të

Ndihma erdhi përmbajtjen e kufomaveqë të varrosen, kur

ishte në pyetje shpë-timi i jetës ndihma

nuk ekzistonte. 8000myslimanë përjetuanvdekjen para atyreqë kishin ardhur që

t'i shpëtonin.

13

Akt

uale


vërtetë tjetër lidhur me këtë çështje.Pra, “Drejtësia Ndërkombëtare” apo

Gjykata e Hagës erdhi me një gjykim tëçuditshëm rreth masakrave tëSrebrenicës. Një vendim që nuk kambështetje as në logjikë e as në argu-ment. Me një gjykim që është i pakap-shëm dhe i pakuptueshëm për mendjene shëndoshë të njeriut. E ajo është se“therësi” është i drejtë dhe i pafajshëm,kurse viktima është fajtore, pra Serbiadoli me flamurin e drejtësisë dhe pafa-jësisë, kurse populli boshnjak mbeti melot në sy për humbjen e të afërmve tëtyre.

Ja, “Drejtësia Ndërkombëtare”, çfarëdrejtësie zbaton në gjykimet e veta.Zullumqarin e konsideron të drejtë,kurse viktimën fajtore.Të fortit i mbankrahun, kurse të dobëtit i kthenshpinën. Kur është në pyetje i fuqish-mi, gjykimet nuk maten me vagën edrejtësisë, kurse kur gjykohet i dobëti,argumenti bëhet gënjeshtër. Dhe se përtë fortin drejtësia nuk vlen, e kur ështënë pyetje i dobëti, ajo zbatohet.

“Drejtësia Ndërkombëtare” nuk vlenedhe në një aspekt tjetër. Me një çësht-je që është shumë e rëndësishme përne. E ajo është se kur është në pyetjemyslimani drejtësia për të nuk vlen.Drejtësi për myslimanin nuk ka,padrejtësia gjykon ndaj tij apo atë enxjerrin fajtor. Për të argumentet mar-rin kahje tjetër, padrejtësia zë vendin edrejtësisë. Ai çdoherë mbetet fajtordhe i akuzuar. Dëshmitë e tij nuk kanëvlerë, edhe pse janë të vërteta, përsërinuk i pranojnë. Ai është dhe mbetetviktimë e fajit kudo që të jetë dhe përçfarëdo që të gjykohet. Nuk është ibarabartë para gjyqit, edhe pse vagatsimbolizojnë drejtësinë, ajo për mysli-

manin nuk vlen.Mirëpo, ajo që është me rëndësi

është se ata këtë nuk e shprehin hap-tazi. Na paraqiten të drejtë dhe ndih-mës, çlirues dhe paqedashës. Por, meqenë hipokrit dhe çdoherë me punuarme intrigat e tij, është e pamundur qëajo të mbetet çdoherë sekret, do të vijëkoha që ajo të dalë në shesh. Ja tani ipadrejti dhe zullumqari e shpalosifytyrën e tij të vërtetë, doli në sheshpamja e tij reale dhe u paraqit figura etij e drejtë.

Populli thotë; “Ujku, ujkun nuk ehan”, kjo thënie sot po zë vend, eshikuar në dy aspekte:

a) armiqtë e ruajnë njëri-tjetrin kurështë në pyetje çështja kundër mysli-manit dhe se veten nuk e lënë që tëbien viktimë e tij apo fajtor ndaj tij,dhe

b) po të vepronte sipas drejtësisë“Drejtësia Ndërkombëtare” do të duhejqë të gjykonte kundër popullit të vet,mirëpo këtë nuk e bënë, ngase nuklënë që të hyjë ndokush “midis mishitdhe thoit”.

Pra, kjo është drejtësia që zbatohetsot. Për myslimanin drejtësia nuk vlen,ai çdoherë është fajtor. Kurse zul-lumqari me fajin e vet, del i pastër.Populli thotë: “Faji është jetim”,mirëpo sot nuk po ndodh ashtu, faji poi takon myslimanit, ngase “drejtësia” pogjykon “drejtë”.

Na mbetet që të themi se drejtësiaqenka primare vetëm në bisedë, kursekur nevojitet zbatimi, ajo nuk ekzistondhe se drejtësisë vetëm po i dëgjohetzëri, kurse puna nuk po i shihet.

Art

ikuj

14


I lartësuar dhe i lavdëruar qoftëAllahu, i cili zbriti të vërtetën,Kur’anin, robit të Tij Muhamedit,

salAllahu alejhi ve selem, që të jetëkëshillues, qortues, udhëzues, përmirë-sues për mbarë njerëzimin deri në fundine kësaj bote, në ditën e gjykimit.

Të nderuar lexues!Kur’ani, burimi i pashtershëm i mirë-

sive, kuptimi dhe domethënia e tij nuknjohin fund. Një ajet në suren Furkan,ajeti 70, më shtyu të ndalem dhe të men-doj mbi madhështinë e pendimit dhe fal-jes, besimin në njëshmërinë së Allahut tëLartësuar dhe veprën e mirë.

Ata që kanë konfirmuar pendimin nëkëtë botë me sinqeritetin më të madh,ata janë dhe veprojnë si besimtarë tëdenjë. Këta janë kthyer te Allahu

Fuqiplotë, që i pranon në pendimin etyre, i lehtëson dhe u siguron një fund tëmirë. Përpara se të besonin, ata kishinvepruar dhe ushtruar mëkate dhe gjyna-he të shumta, porse, në momentin qëfituan statusin e besimtarit të sinqertë,Allahu i shndërroi gabimet e tyre në tëmira.

Së bashku ta lexojmë ajetin:“Përveç atij që është penduar dhe

ka bërë vepër të mirë,të tillëve Allahutë këqijat ua shndërron në të mira.Allahu është mëshirues, andaj Ai falëshumë.’’ (Furkan, 70)

Duhet të ndalemi dhe të mendojmë nëkëto mirësi, në faljen e Allahut tëLartësuar dhe në mëshirën e Tij.

Po ashtu, të ndalemi dhe të kujtojmëmëkatet, ato lënë shenja të këqija dhe të

Shndërrimi i të këqijavenë të miraShndërrimi i të këqijavenë të mira

Shkruan: Ulvi FEJZULLAHU

15


Art

ikuj

rënda në zemrën e njeriut.Ato dëmtojnëçdo gjë që ka të bëjë me njeriun. Mëkatie shuan dritën e diturisë në zemrën enjeriut e pengon edhe nga rizku (furnizi-mi). Mëkati e pengon njeriun ngakënaqësia e adhurimit dhe e mbush zem-rën e tij me errësirë. Mëkati e bën njeri-un të pavlerë përpara Allahut tëLartësuar.

“Atë që e poshtëron Allahu nuk kakush që mund ta bëjë të ndershëm”.(el-Haxhxh, 18)

Të nderuar lexues!Pas kësaj dëshiroj t’i kujtoj vetes së

pari, por edhe juve, si mund të arrimëderi te të mirat, shpërblimet e Allahut tëLartësuar, me një fjalë si ta mbushim lib-rin e llogarive me më tepër mirësi dhesevape.

Format dhe mënyrat janë të shumta,por neve na mbetet që t’i hulumtojmëkëto rrugë, me të vetmin qëllim: tëarrimë deri te kënaqësia e Allahut tëLartësuar në këtë botë dhe në botëntjetër, te xhenetet e larta.

Në vazhdim do të kujtoj dhe shënojvetëm disa prej këtyre formave tëveprimit:

Dituria, mësimi dhe leximi i Kur’anit.Muhamedi, salAllahu alejhi ve selem,

ka thënë:- “Kush ecën rrugës për të kërkuar dituri

(ilm), Allahu me këtë vepër ia lehtëson atijrrugën për në xhenet”. (TransmetonMuslimi)

- “Më i miri prej jush është ai që e mësonKur’anin dhe ua mëson të tjerëve Kur’anin”.(Transmeton Buhariu)

- “Lexoni Kur’anin, se ai (Kur’ani) do t’juvijë si ndërmjetësues për pronarët (lexuesit) etij në Ditë të Kiametit”. (TransmetonMuslimi)

Selami dhe dashuria për hir të Allahut tëLartësuar.

Muhamedi, salAllahu alejhi ve selem,ka thënë:

- “Nuk do të hyni në xhenet deri sa nukbesoni, por nuk do të besoni deri sa nuk do tëduheni mes vetit.A (dëshironi) t’ju tregoj njëvepër, që po e bëtë, do të duheni mes vete:përhapeni (përdoreni) selamin mes vete”(Transmeton Muslimi)

- “Allahu do të thotë në Ditë të Kiametit:ku janë ata që janë dashur për hirin Tim, qësot do t’i fus (shpërblej) nën hijen Time, nëkëtë ditë që s’ka hije tjetër përveç hijes Sime”(Transmeton Muslimi)

Mirësjellja dhe kujdesi për familjen.Muhamedi, salAllahu alejhi ue selem,

është pyetur:- Çka i shtyn më së shumti njerëzit në

xhenet? U përgjigj duke thënë:“Devotshmëria (takvallëki) dhe sjellja e mirë”(Transmeton Tirmidhiu)

- Ndërsa për kujdesin familjar kathënë: “Farefisnia është e varur për Arshindhe thotë: kush kujdeset për mua, Allahu elidh për rahmetin e Tij dhe kush nuk kujdesetpër mua,Allahu e këput (largon) nga mëshirae Tij” (Transmeton Buhariu)

Bamirësia ndaj prindërve si dhe kujdesi ndaj jetimëve.Muhamedi, salAllahu alejhi ue selem,

ka thënë:- “Vaj për të, vaj për të dhe vaj për të, i

thanë:për kë o i Dërguar i Allahut? Tha:Kushi arrin prindërit e tij në pleqëri ose njërin prejtyre dhe nuk hyn në xhenet”. (TransmetonMuslimi)

- “Unë dhe kujdestari i një jetimit do tëjemi në xhenet kështu, dhe tregoi me gishtintregues dhe të mesëm”. (TransmetonBuhariu)

Art

ikuj

16


Falja e namazeve ditore.Muhamedi, salAllahu alejhi ue selem,

ka thënë:- “Secilit musliman, kur i vjen koha e

namazit, merr mirë abdesin pastaj e fal mefrikë-respekt dhe rukunë e bënë mirë, do t’ifshihen mëkatet që i ka bërë më parë, nësenuk ka bërë mëkate të mëdha. Kjo i vazhdongjatë gjithë jetës së tij”. (TransmetonMuslimi)

Agjërimi që është detyrim dhe ai vullnetarMuhamedi, salAllahu alejhi ue selem,

ka thënë:- “Kush e agjëron Ramazanin me besimin

dhe shpresën e shpërblimit, dot’i falen mëkatet që i ka bërë mëparë”. (Transmeton Buhariu)

- “Secili musliman që agjëronnjë ditë në rrugë të Allahut, përkëtë ditë Allahu ia largonfytyrën nga zjarri i xhehenemitshtatëdhjetë vjet”.(Transmeton Buhariu)

- “Agjërimi nga tre ditë prejçdo muaj është sikur të agjëroshtërë vitin”. (TransmetonBuhariu)

- “Kush e agjëronRamazanin dhe e pason meagjërim të gjashtë ditëve tëShevvalit, do të ketë shpërblim si të kishteagjëruar tërë vitin”. (TransmetonMuslimi)

Respektimi i të vdekurit duke ia falur namazin e xhenazes.Muhamedi, salAllahu alejhi ue selem,

ka thënë:- “Kush dëshmon një xhenaze deri sa t’i

falet namazi, ka shpërblim një kiratë, kursekush e dëshmon një xhenaze deri sa të var-roset, ka shpërblim dy kirata. i thanë: çka

janë këto kirata? Tha: janë sa dy kodra tëmëdha”. (Transmeton Buhariu)

Përcjellja e salavateve mbi Muhamedin, salallahu alejhi ue selem.Muhamedi salallahu alejhi ue selem,

ka thënë:- “Kush dërgon një salavat mbi mua,Allahu

i dërgon dhjetë salavatë mbi të”.(Transmeton Muslimi)

Të nderuar lexues!Këto janë vetëm disa forma për të

arritur deri të falja dhe mëshira eAllahut të Lartësuar. Besimtari

kureshtar duhet të tregojëvullnetin dhe gatish-mërinë për t’i kërkuar,për t’i hulumtuar rrugët eduhura që të drejtojnëderi të kënaqësia e Allahuttë Lartësuar.

Besimtarët kanë rastindhe mundësinë për ta gje-tur veten në llojllojsh-mërinë e adhurimeve,atyre u mbetet ta realizo-jnë shëtitjen prej njëadhurimi në tjetrin.

E lus Allahun eLartësuar me emrat e Tij

të bukur dhe cilësitë e Tij të larta që tapastrojë nijetin tim!

Allahu im! Më bëj të lumtur në këtëbotë dhe në botën tjetër!

Allahu im! Më regjistro në rangun e tëshpëtuarve në dynja dhe në ahiret!

Allahu im! Ma zbardh fytyrën në atëditë kur zbardhen fytyrat e miqve të Tu!

Allahu im! Pranoja veprat besim-tarëve dhe besimtarëve!

Allahu im! Më fal mua, prindërit e midhe të gjithë besimtarët!

Dëshiroj t'i kujtojvetes së pari, por

edhe juve, si mundtë arrimë deri te tëmirat, shpërblimet eAllahut të Lartësuar,

me një fjalë si tambushim librin ellogarive me mëtepër mirësi dhe

sevape.

Art

ikuj


Të flasësh për hipnozën dhe se çfarëdispozite mban Islami ndaj kësajproblematike, duhet qasje e shu-

manshme dhe njohuri të hollësishme, sinë lëmi të ndryshme të fesë, ashtu edhenjohuri të përpikta në lëmin epsikologjisë (ose së paku të dhëna të sakta

dhe të qarta); prandaj edhe ështëvështirë të jepet ndonjë përkufizim iqartë dhe i prerë në këtë, nëse është elejuar ose jo.

Ajo që e koklavit çështjen edhe mëshumë, është edhe fakti se ka shumëpaqartësi dhe mjegullina rreth hipnozës

Shkruan: Alaudin ABAZI

Hipnoza nga këndvështrimiIslam - ndërmjet lejimit dhe ndalimit

18

Art

ikuj


dhe metodave të cilataplikohen, prandaj edhe disastudiues e trajtojnë këtë si“pseudoshkencë”, apo flasinpër hipnozën duke e radhi-tur atë si problematikë të“parapsikologjisë1”, e cilashpesh bie ndesh megjykimin se mund tëvështrohet si shkencë2.

Ky është edhe shkaku, siçdo të shohim edhe në vijim,përse disa dijetarë Islamëjanë më të prerë për sa i përket ndalimittë saj, duke u ndalur kryesisht edhe nëfaktin se hipnoza është edhe metodëmanipulimi i magjistarëve në realizimin epikave në shfaqjet e tyre dhe e fallxhinjvepër të arritur përfitime materiale.

Prandaj, duke i pasur parasysh këto qëu thanë, ne do të mundohemi t`i pasqy-rojmë disa njohuri të përgjithshme rrethhipnozës dhe metodave që kanë të bëjnëme të, më pastaj do të mundohemi t`iqasemi asaj nga këndvështrimi i Islam,duke përcjellë mendimet e dijetarëveIslam bashkëkohor që kanë folur në lid-hje me të.

1. Njohuri të përgjithshme rreth hipnozës

a) Përkufizimi i Hipnozës:Fjala hipnozë (hypnos) rrjedh nga gre-

qishtja e vjetër dhe do të thotë “gjumë”.Shoqata e Mjekëve Britanikë e përkufi-zon hipnozën si “Gjendje kaluese ekujdesit të zvogëluar të pacientit,gjendje në të cilën mund tëshfaqen paraqitje të ndryshmepersonale ose të provokuara nga

rrethi i jashtëm”. Kurseprof. Çarls Mater, iUniversitetit të Majamit,thotë: “Hipnoza ështëgjendje e ndryshu-eshme e vetëdijes, tëcilën e karakterizonrritja e përqendrimit,rritja e relaksimit dherritja e sugjestionit”.Me fjalë tjera hipnoza ështëgjendje e veçantë e vetëdi-jes, e nënshtresave të psikes

të vëna në lëvizje dhe e përqendrimit tëvëmendjes, shpesh në mënyrë tëpaarsyeshme, të barazuar me ëndrrën.Personi i hipnotizuar bie nën ndikimin esugjestioneve të hipnotizuesit, vetëdija etij ndryshon, sepse bëhet plotësisht ekufizuar në atë çfarë hipnotizuesi flet dhesugjeron; të gjitha përmbajtjet e tjerashqisore dhe të gjitha mendimet janë tëeliminuara.

b) Hipnoza dhe gjumi:Në kohët e mëhershme, hipnoza është

konsideruar si një lloj gjumi3, pasi per-soni i hipnotizuar duket sikur gjendet nëndonjë ëndërr, por shumë studiuesbashkëkohorë e mohojnë një gjë të tillë.Ata theksojnë se gjurmimet më të rejakanë treguar se ky krahasim me ëndrrënnuk është i drejtë. Matja e valëve trunoreka treguar se personi në hipnozë i ngjanmë shumë njeriut në gjendje të zgjuar, tështensionuar, sesa njeriut në ëndërr tëvërtetë. Pos kësaj, vëmendja gjatë kohëssë ëndërrimit humbet, kurse në hipnozëështë veçanërisht e shprehur. Paskëtaj, nëgjumin normal pacienti nuk merr për-

1 Parapsikologjia klasifikohet si degë e psikologjisë, e cila merret me studimin e dukurive, që janë jashtë fuqisë sëtë kuptuarit të shqisave tona (paranormale), ku shpesh i kalojnë edhe ligjet ekzistuese të shkencës bashkëkohore.2 Shih p.sh. librat "Parapsikologjia" dhe "Hipnoza" nga Sabir Krasniqi.3 Prandaj emërtimi i saj rrjedh nga fjala "hypnos", që do të thotë gjumë.

Hipnotizuesi duhetpatjetër ta nxjerrë

nga ajo gjendje per-sonin e hipnotizuardhe në qoftë se nukndodh kjo, atëherë

ka mundësi të ndod-hin përfundime

fatale.

Art

ikuj

19


shtypjet e jashtme, ndërsa në gjumin hip-notik dëgjohen edhe pëshpërimat më tëvogla. Për këtë, ata mohojnë që hipnozatë jetë gjumë dhe të quhet ashtu; atathonë se hipnoza është një lloj transi(ekstaze, shkëputje nga bota konkrete),dhe shfaqet disa shkallë ose nivele.

c) Hipnoza dhe magjia (sihri):Disa që flasin rreth hipnozës vërtetojnë

që ajo të jetë lloj magjie (bashkëpunimitme xhin), madje, e njohur qysh në kohëte hershme. Ata thonë se ajo është epërafërt me ritet vudu (lloj magjie),kurse Budizmi e praktikon hipnozën përtë arritur gjendjen e Nirvanës. Sido që tëjetë, mund të thuhet se mënyra se si silletpersoni i hipnotizuar dhe forma se si ipranon urdhrat nga hipnotizuesi (nukgabojmë nëse themi edhe se si i nënshtro-het), jep të kuptohet se hipnoza dhemagjia kanë të përbashkët disa gjëra, aposë paku ngjasojnë mes njëra-tjetrës.Prandaj, disa nga dijetarët Islamë, të cilëtkanë folur rreth hipnozës, kanë qenëshumë të prerë në ndalimin e saj dhe ekanë konsideruar lloj magjie.

d) Vetëdija dhe ndërdija:Ata që flasin rreth hipnozës thonë se

njeriu, në jetën e përditshme e normalenuk shfrytëzon maksimumin e aftësivepsikike dhe fuqive fizike që zotëron.Prandaj theksojnë se, personaliteti isecilit njeri mbart në vetvete një grum-bull të fshehtash që bartësi (njeriu) nuk ikupton, as i njeh edhe vetë. Me anë tëhipnozës arrihet të depërtohet në ndërdi-jen e njeriut. Hipnotizuesi arrin të ven-dosë në lëvizje këto mundësi të fshehta,duke e bërë pacientin (personin e hipno-tizuar) të përballojë gjërat që nuk do t’ipërballonte dot në rast se ndodhej në

gjendje normale, siç janë: dhembjet emëdha, sëmundjet, traumat e ndryshme,peshën e lartë (është e mundur që mbi tëtë vendoset peshë jashtëzakonisht emadhe dhe ai mos ta ndiejë atë) dhe gjëratjera.

e) Hipnoza dhe mjekësia:Në fushat e ndryshme të mjekësisë,

hipnoza është e njohur si metodë qëmund të shfrytëzohet në mjekimin e disavështirësive psikike (hipnoterapia), poredhe sëmundjeve organike. Me anë tëhipnozës mund t’i sugjerohet pacientit sevështirësitë e tij do t’i pushojnë dhe atotë paktën për një kohë mund të ndër-priten. Hipnoza shfrytëzohet edhe nëmjekimin e sëmundjeve të pastraorganike, si mjekimin e tensionit tëgjakut, disa sëmundje të tjera të zemrësdhe të enëve te gjakut, astma bronkiale, sidhe anestezitë me rastin e ndërhyrjevekirurgjikale. Po ashtu, është i njohur për-dorimi i hipnozës në mjekimin e dhemb-jeve të kokës, në stomatologji, nëmjekimin e alkoolistëve dhe të narko-manëve, në mjekimin e belbëzimit etj.

f) Hipnoza dhe rreziku:Në shumë vende perëndimore hipnoza

u lejohet vetëm mjekëve psikologë,sepse, nëse ndodh diçka ndryshe nga ajoqë hipnotizuesi kishte menduar (aq mëtepër te personat që ndikohen shpejt)mund të ketë pasoja të rënda psikopa-tologjike. Hipnotizuesi duhet patjetër tanxjerrë nga ajo gjendje personin e hipno-tizuar dhe në qoftë se nuk ndodh kjo,atëherë ka mundësi të ndodhin për-fundime fatale. Një rast të tillë ka pasurhipnotizuesi shumë i njohur anglez PauloMecena pas një emisioni televiziv, ku njënga të hipnotizuarit vrau veten pas tre a

20


Art

ikuj

katër orësh që mbaroi emisioni.Në Angli, të gjithë personat që dinë të

hipnotizojnë kanë certifikatë të veçantëdhe, në qoftë se nuk e zotërojnë një tëtillë dhe merren me hipnotizim, dënohenme ligj.

2. Hipnoza nga këndvështrimi Islam:Gjërat të cilat u cekën më lart ishin

informacion që plotëson njohuritë tonarreth hipnozës dhe metodave të saja, nëvazhdim do të sjellim qëndrimet e dije-tarëve rreth kësaj problematike.

Nëse përcjellim thëniet e dijetarëveIslamë rreth hipnozës, por edhe të studi-uesve e hulumtuesve të cilët e kanë traj-tuar këtë nga këndvështrimi islam,shohim se mendimet e tyre dallojnë varë-sisht se si i janë qasur çështjes, apo edhenë çfarë konteksti u janë drejtuar atyrepyetjet.

Kështu, e shohim se kur disave u ështëdrejtuar pyetja rreth hipnozës, duke engjasuar atë me magjinë (bashkëpuniminme xhin) ose duke treguar format ekeqpërdorimit të cilat ndodhin, përgjigjaishte se ajo është e ndaluar, madje ështëllogaritur edhe shirk.

Në anën tjetër, disa të tjerë që kanëpasur pikënisje trajtimin e hipnozës simetodë e njohur në mjekësi, janë më lib-eralë, pasi që shihet se ata i kanë bërëqasje tjetër kësaj problematike.

Në vazhdim do të përcjellim disa fetva,të cilat kanë pasur pikënisjet e lartpër-mendura kur janë dhënë:

Fetvaja e komisionit të përhershëm për fetvaKomisioni i përhershëm për fetva i

Arabisë Saudite4 në fetvanë numër 1779 ipërgjigjet një letre që është dërguar nga

një person. Pyetësi i bën tri pyetje të për-bashkëta; pyetja e parë ka të bëjë rrethmagjisë dhe bashkëpunimit me xhin.Pyetja e dytë rreth hipnozës dhe e tretarreth një thënieje, a është lloj shirku, apojo.

Pyetësi i shtron këto pyetje:Çfarë është qëndrimi i Islamit rreth kërkim-

it të ndihmës nga xhinët për të arritur në njo-hjen e fshehtësive sikurse magjia dhe falli?

Çfarë është dispozita e Islamit rrethHipnozës me anë të së cilës arrinmundësinë personi i cili e bënë këtë t’iflasë atij në gjumë. Në këtë formëarrin ta mbizotërojë atë dhe ta urd-hërojë në lënien e gjërave të shëmtu-ara (të ndaluara) ose të shërohet ngandonjë sëmundje psikike ose edhe tëkryejë ndonjë punë të cilën e kërkonpersoni i cili e hipnotizon atë?

A lejohet të themi në Islam “për hir të filan-it”, a është ky një lloj betimi, apo jo?

Nga frika e zgjerimit, ne do të sjellimvetëm përgjigjen e dytë, që ka të bëjë metemën tonë:

Përgjigje:b) “Hipnoza është lloj i magjisë me

të cilin përdoret xhini, i cili arrin tadetyrojë personin e hipnotizuar t’inënshtrohet hipnotizuesit. Kështu,personi i hipnotizuar flet me gjuhën exhinit dhe i jep atij fuqi në kryerjen edisa veprave që kërkon hipnotizuesi.Kjo ndodh pasi hipnotizuesi është njëperson që është i sinqertë me xhinindhe ai për këto shërbime (që xhini t’iarealizojë) kryen disa vepra me të cilati afrohet xhinit. Me këtë, xhini e bënpersonin që hipnotizohet t’i nënshtro-het dhe të bëjë vepra që i kërkohenatij. Në këtë mënyrë shfrytëzohet hip-

4 Komisioni i përhershëm për fetva i Arabisë Saudite (El-lexhne Daime) është organi më i lartë shkencor përstudime dhe fetva në Arabinë Saudite.

21


Art

ikuj

noza dhe shndërrohet nëtaktikë ose mjet me të cilinarrihet të gjendet vendi isendit të vjedhur, ose tëhumbur, ose shërimin e tësëmurit, ose në kryerjen eçfarëdo pune. Kjo është endaluar dhe llogaritet prejshirkut ashtu si u sqaruamë lart, sepse nënkuptonse kërkon mbështetjen edikujt tjetër përveçAllahut dhe kjo ështëjashtë përcjelljes sëshkaqeve dhe arsyeve(sebepeve) të zakonshme të cilatAllahu ua mundësoi dhe lejoinjerëzve t’i përcjellin.”

Nga kjo përgjigje shohim se hipnozajepet e ndërlidhur në të gjitha aspektet sibashkëpunim me xhin.

Fetvaja e dijetarit të mirënjohur Abdullah Xhibrin, Allahu e ruajt, rreth hipnozës:Me një rast është pyetur njëri nga dije-

tarët më të vjetër të kohës sonë, shejhAbdullah b. Xhibrin (Allahu e ruajt)rreth hipnozës dhe ai u përgjigj:

“Vërehet se hipnoza është formë empirjes që i bëhet njeriut, sikurseanestezia (në mjekësi), që mpinndjenjat e njeriut.Nuk mbaj në mendndonjë thënie të fukahave rreth saj.Por, pasi në disa raste mund të jetë edobishme, qoftë në kryerjen e ndonjëoperacioni ose diç të ngjashme,është elejuar. Nga ana tjetër, nëse qëllimi ihipnozës është mpirja ose humbja evetëdijes që të synohet me këtë dëmti-mi i personit të hipnotizuar,si marrjae pasurisë ose diç e ngjashme,atëherëkjo është e ndaluar (haram).5”

Mendimi i dr. Abdurrahman El-XXheri në lidhje me HipnozënDr.Abdurrahman El-

Xheri është ligjërues nëUniversitetin e MbretitHalid në qytetin e Rijaditdhe në faqen elektronikewww.islamtoday.net nërubrikën “Mjekësia dheshëndeti” u përgjigjetpyetjeve të lexuesve të kësajfaqe.Ai, në këtë faqe u pyetrreth hipnozës kështu:

Pyetja: Çfarë dispoziteIslame ka hipnoza,e cila

përdoret në mjekësi për shërim , dukeqenë se mësimi rreth hipnozës ështëpjesë e plan-programit mësimor nëfakultetet e mjekësisë? Kohë më parë,më ka rastisur të lexoj një fetva seështë haram, për shkak se ka lidhjeme xhinët.Gjithashtu,kam lexuar përkëtë formë të shërimit shumë dhe ngaajo që kam parë ishte se kjo ka lidhjeme aspektin psikik të njeriut dhe nukka të bëj me magjinë dhe xhinët?

Përgjigja:Rreth kësaj mund të përgjigjemi në

disa pika:1. (Pika e parë ka të bëjë me emërtimin e

hipnozës në gjuhën arabe dhe se cili term ështëmë adekuat të përdoret.)

2.Disa fetva që janë dhënë rreth hip-nozës kanë pasur pikënisje aplikiminjo të drejtë të hipnozës dhe këto prak-tika nuk hyjnë në domethënien e hip-nozës.Të informohemi rreth gjërave tëfshehta (gajbin), përdorimi i xhinëve(nëpërmjet hipnozës) dhe magjia;këtogjëra i mohojnë ata mjekë dhe special-istë që e praktikojnë hipnozën simetodë shërimi.

Vëmendja gjatëkohës së ëndërrimithumbet, kurse në

hipnozë ështëveçanërisht e shpre-hur. Paskëtaj, në gju-min normal pacientinuk merr përshtyp-jet e jashtme, ndërsanë gjumin hipnotik

dëgjohen edhe pësh-përimat më të vogla

5 Fetvat e shkruara me datën 24 Shaban, 1418 sipas hixhretit.

Art

ikuj

22


3. Hipnoza është një fushë shken-core e njohur, që luan rol në shërimine sëmundjeve të përcaktuara. Ajo karregulla, baza dhe arrin suksese tënjohura mjekësore.

4. Me hipnozë arrihet të bindet isëmuri në përdorimin e shërimit, nërast se ky e refuzon në rrethana tërëndomta.Gjithashtu,me këtë arrihetqë te i sëmuri të ngulisim një bindje tëre pozitive për ta tejkaluar botëkupti-min negativ që kishte më parë.

5. Ekzistojnë disa praktika që janëpërzierë me hipnozën që aplikojnëdisa. Këto praktika, në vetvete përm-bajnë gjëra të ndaluara (harame).Prandaj,disa nga njerëzit kanë fituarbindjen se hipnoza është e ndaluar,por ndalimi i tyre ka qenë si rezultat ikëtyre praktikave të hipnozës, sikurseaplikohet kjo nëpër cirqe ku ata për-dorin magjinë dhe truke të ndryshme.

6.Hipnoza,e cila trajtohet si metodëshërimi, mund të aplikohet në të mirëdhe mund të përdoret në të keq.Bindjae tjetrit (të sëmurit) për një mendimose çështje të caktuar (me anë të hip-nozës), bazohet në gjykimin nëse aimendim ose ajo çështje është e lejuarapo jo.Nëse mendimi ose çështja ështëe mirë, atëherë lejohet të përdoret nëshërim, nëse është e kundërt, atëherëkjo nuk lejohet6”

SqarimMë lart theksuam se mendimet e dije-

tarëve dallojnë në këtë çështje varësishtnga forma se si e kanë trajtuar ata hip-nozën dhe kjo u vërtetua edhe me sjelljene disa fetvave . Pastaj, edhe vetë hipnoza,sikundërse u kuptua edhe më lart, shfaqnë vetvete shumë paqartësi dhe mjegulli-

na, prandaj këto dallime, në konsiderimine saj si të lejuar, respektivisht të ndaluar,duhet të kuptohet drejtë, pasi ata që ekanë ndaluar, i kanë dhënë prioritetdëmeve dhe praktikave që aplikojnëmagjistarët dhe fallxhinjtë, të cilët arrijnëqëllimet e tyre me anë të hipnozës. Kurseata që e kanë lejuar me disa kushtëzime, ekanë shikuar hipnozën si metodë mjeki-mi.

PërfundimNë fund të kësaj teme themi se nga

mendimet e dijetarëve dhe studiuesve qëkanë folur në këtë fushë, disa nga të cilatu përmendën edhe më lartë, mund tëkonstatojmë se hipnoza mund të ndahetnë dy lloje:

Hipnoza si metodë psikike mjekësore,me anë të së cilës depërtohet në ndërdi-jen e njeriut dhe arrihet të bindet i sëmurinë përdorimin e shërimit, që e refuzontenë rrethana të rëndomta të tij ose me këtëarrihet që tek i sëmuri të ngulisim njëbindje të re pozitive për ta tejkaluarbotëkuptimin negativ që kishte më parë.Gjithashtu hipnoza me këtë përkufizimmund të përdoret edhe në shërimin e disasëmundjeve organike, apo përdorimin esaj si anestezi, ashtu si u sqarua edhe mëlart.

Metodat që aplikojnë magjistarët dhefallxhinjtë, të cilët bashkëpunojnë mexhinët dhe shejtanët, përmes të cilave ijoshin njerëzit për të arritur përfitimemateriale dhe dobi personale. Kjo nuk katë bëjë me hipnozën e njohur në mjekësi,pasi nuk është dituri e bazuar në arsyendhe logjikën e shëndoshë dhe për këtopraktika të ndaluara ka të bëjë fetvaja eKomitetit të Përhershëm për Fetva.

6 Shih: www.islamtoday.net

23


Art

ikujPesë gjërat, që e shkatërrojnë zem-

rën janë: 1. Ndejat e shumta menjerëz, 2. Shpresa, 3.Të lidhurit

ngushtë me dikë tjetër, pos Allahut, 4.Të ngopurit nga ushqimi dhe 5. Gjumi.

Këto pesë gjëra janë prej gjërave mëshkatërruese të zemrës.

1. Ndejat e shumta me njerëz

Pasojat që lë të ndenjurit e shumtë menjerëz, janë mbushja e zemrës meavullin e frymëmarrjeve të njerëzve,derisa ajo të nxihet. Kështu, ajo e oblig-on një person të tillë në ndonjë ndasi,përçarje, brengë, hall, dobësim si dhe

PESË GJËRAT,që e shkatërrojnë zemrën

Ibn Kajjim EL-XHEVZIJJE

24


Art

ikuj

bartjen e ndonjë gjëje, qëështë i paaftë ta bartë prejlodhjes që ka nga shoqëriae keqe. Obligon, po ashtu,në humbjen e interesave tëtij dhe nuk do të ketë kohëtë merret me to, për shkaktë angazhimit të tij me tadhe me problemet e tyre.Kështu që ideali i tij do tëndahet në kërkesat dhe nëdëshirat e tyre.Atëherë njënjeri i tillë, çfarë i mbetettë veprojë për Allahun dhe botën eAhiretit?!

Përveç kësaj, sa të ligë ka sjellë nden-ja e shumtë me njerëz, dhe sa dhunti kalarguar? Sa sprova ka sjellë e sa të miraka zhvlerësuar? Sa goditje ka sjellë dhenë sa sprova ka hedhur? A thua vallë,kush është epidemia e njerëzve përveçnjerëzve?!

Ndjenjat, që bëhen në formë tëdashurisë reciproke në këtë botë, dhenë formë të plotësimit të nevojave njërime tjetrin, kur të dalin në shesh tëvërtetat Ditën e Gjykimit, shndërrohennë armiqësi dhe, nga ndjenja e madhepër pendim, një personi i tillë do të kaf-shojë duart, ashtu siç paralajmëronAllahu i Madhërishëm: “Atë ditë zul-lumqari do t’i kafshojë duart e vetadhe do të thotë:“I mjeri unë, ta kishamarrë rrugën e Pejgamberit!” Oshkatërrimi im, ah të mos e kishabërë filanin mik! Në të vërtetë, pasi egjeta rrugën e drejtë, ai më largoimua prej asaj, e djalli është ai qënjeriun e humb dhe e lë të vetmuar.”(El Furkan, 27,28 dhe 29)

Allahu po ashtu thotë: “Atë ditëshokët e ngushtë do të jenë armiq tënjëri-tjetrit, përveç atyre që ishin të

sinqertë në miqësi.” (EzZuhruf, 67)

Ibrahimi, alejhis selam, itha popullit të vet: “Jupërqafuat, veç Allahut,idhuj vetëm sa përbashkëjetesë mes jush nëjetën e kësaj bote, e nëditën e kiametit(ndryshon gjendja) ju dotë refuzoni njëri-tjetrindhe do të mallkoni njëri-tjetrin; fundi juaj është

zjarri, për ju nuk do të ketë ndihmë-tarë.” (Ankebut, 25)

Kështu qëndron çështja me të gjithëata që marrin pjesë me ty në një çështjeapo interes. Kanë dashuri reciproke,përderisa ndihmojnë njëri-tjetrin nërealizimin e atij interesi. Me të përfund-uar procesi i atij interesi, vjen pendimi,dëshpërimi, dhembja etj., dhe dashuriae mëhershme shndërrohet në urrejtje,mallkim, dhe përçmim ndaj njëri-tjetrit.

Kriteri i dobishëm në çështjen e nde-jave është të rrish me njerëz në rastemirësie si në namazin e xhumasë,namazet me xhematë, nëpër bajrame,në Haxhillëk, në tubimet e kërkimit tëditurisë, në xhihad, në këshillime etj.Dhe duhet të distancohesh nga njerëzitnë çështje të këqija si dhe kureshtje tëpanevojshme.

Nëse e kërkon nevoja që patjetër tëpërzihesh me njerëz në çështje të pan-dershme dhe nuk ke fare mundësi që tëdistancohesh, të kesh shumë kujdes e tëmos pajtohesh me ta dhe të kesh durimpër mundimin që ta bëjnë, sepse ata pat-jetër do të mundojnë, pasi ti nuk ke fuqidhe nuk je ndihmës. Mirëpo ky mundimdo të sjellë pas vetes krenari dhe dashuri

Prej gjumit, qëgjithashtu nuk bën

dobi është gjumi nëfillim të natës, men-jëherë pas perëndim-

it të diellit (pasnamazit të akshamit)e deri sa të largohet

e zeza e natës sëplotë (pas jacisë).

25

Art

ikuj


për ty. Do të madhërojnë dhe do të keshlëvdata prej tyre, prej besimtarëve dheprej Zotit të botëve. Në të kundërt,pëlqimi yt me ta do të sjellë përulje dheurrejtje për ty. Do t’i humbasë vlerattua dhe do të kesh përçmim prej tyre,prej besimtarëve dhe prej Zotit tëbotëve. Pra, durimi në mundimet e tyreështë më i mirë, ka të ardhme më tëmirë dhe pasuri më të vlefshme.

Ndërsa, nëse e kërkon nevoja që tërrish me njerëz për çështje asnjanëse etë lira, orvatu me zell, që tubimin tashndërrosh, nëse ke mundësi, në tubimku respektohet Allahu.

2. Shkatërruesi i dytë, udhëtimi nëpër detin e shpresës

Deti i shpresës është një det pabregdet. Det, në të cilin udhëtojnënjerëzit e dështuar. Siç thuhet, “shpresapadyshim është kapitali i të falimentuarve”.

Valët e shpresave të rrejshme dheiluzioneve të kota, luajnë vazhdimishtme lundruesin e tyre, ashtu siç luan qenime cofëtinën. Shpresa është malli i çdoshpirti të ligë dhe të ulët, i cili nuk kavendosje të saktë qëme te t’i arrijë realitetet ejashtme. Përkundrazi, e kazëvendësuar atë vendosjeme shpresa iluzioni, dhesecili sipas gjendjes, tëcilën e shpreson. Dikushshpreson forcën dhepushtetin, dikush shpre-son të shëtisë dhe të bëjëturizëm nëpër vende tëndryshme, dikush shpre-son pasuri dhe gjëra tëvlefshme, dikush tjetërshpreson në femra etj.

Dhe kështu, shpresuesi krijon një pamjeqë e kërkon në veten e tij, dhe arrin tarealizojë atë duke ndier kënaqësi mefitimin e saj. Përderisa ai është në këtëgjendje, kur të gdhihet nga gjumi imashtrimit, i gjen duart e tij të“mbushura” me kashtë (kot).

Ndërsa, ai që ka vendosmërinë tëlartë, shpresat e tij qëndrojnë rrethditurisë, besimit dhe veprës që të afronte Allahu. Shpresat e këtij të fundit janëbesim, dritë dhe urtësi, kurse shpresat eatyre të tjerëve janë tradhti dhemashtrim.

Pejgamberi, lavdërimi dhe shpëtimi iAllahut qofshin mbi të, i ka lavdëruarshpresuesit e gjërave të mira, e në disaraste e ka krahasuar shpërblimin e tyreme shpërblimin e praktikuesve të atyreshpresave.

3. Shkatërruesi i tretë, të lidhurit ngushtë me dikë tjetër, pos Allahut

Ky është absolutisht shkatërruesi më imadh i zemrës. Nuk ka për zemrën diçmë i dëmshëm se ky dhe asgjë nuk eshkëput nga interesat dhe kënaqësia më

shumë se ky shkatërrues.Kur njeriu lidhet ngushtëme dikë tjetër pos Allahut,Allahu e dorëzon atë njeritek ai, me të cilin është lid-hur dhe ia nënshtron atij. Nëkëtë mënyrë, një njeri i tillë,me lidhjen e tij dhe mepërqendrimin e tij me dikëtjetër pos Allahut, e ka hum-bur arritjen e synimit të tijprej Allahut. I tilli as fatin etij prej Allahut e as shpresëne tij prej atij me të cilinështë lidhur, nuk i ka arritur.

Sa më afër mëngjesitapo mbrëmjes të

bëhet gjumi, pakëso-het dobia e tij dhe

shtohet dëmi e sido-mos gjumi në kohëne ikindisë dhe në fil-lim të ditës, përveç

ai që nuk ka fjetnatën.

Art

ikuj

26


Allahu ka thënë: “Dhe atanë vend të Allahut adhu-ruan zota të tjerë për t’ukrenuar me ta.Përkundrazi,ata (idhujt)do të tërhiqen prejadhurimit të atyre dhe dotë bëhen armiq të tyre.”(Merjem, 81 dhe 82)Allahu po ashtu thotë: “Po,shkojnë e në vend tëAllahut adhurojnë zotatë tjerë me shpresë se do të ndihmo-hen prej tyre.Ata nuk mund t’u ndih-mojnë atyre, por këta (idhujtarët) ujanë bërë ushtri e gatshme e tyre.”(Jasinë, 74 dhe 75)

Pra, njerëzit më të poshtëruar janë ataqë lidhen me dikë tjetër pos Allahut.

Ajo që humb një njeri i tillë prejinteresave, lumturisë dhe shpëtimit të tijështë më shumë sesa ajo që e ka arriturprej atij, që është lidhur me te.Ajo që kaarritur bile, është e pambrojtur ngazhdukja dhe shkatërrimi. Ai që lidhetme dikë tjetër pos Allahut, i ngjasonshembullit të atij që mbrohet nga vapaapo acari nën hijen e shtëpisë së meri-mangës, e cila është shtëpia më e dobët.

Në përgjithësi, duhet ditur se baza eshirkut (rivalitetit të Allahut) dhethemeli mbi të cilin ngrihet, është të lid-hurit me dikë tjetër pos Allahut.Qortimi dhe poshtërimi, i takojnë pastajpersonit të tillë, siç thotë Allahu: “Emos shoqëro me Allahun ndonjë zottjetër, e të bëhesh i qortuar i papërkrahur.” (El Israë, 22) i qortuar, pra,d.m.th., të mos ketë kush që të lavdëro-jë, ndërsa i pa përkrahur, d.m.th., të mosketë ndihmës për ty.

Dikush nga njerëzit mund të jetë i pa

përkrahur, por i lavdëruar,si p.sh. ai që është shtypurpadrejtësisht. Dikush mundtë jetë i qortuar, por i ndih-muar, si p.sh. ai që mbi-zotërohet mizorisht.Dikush pra, mund të jetëedhe i lavdëruar, po edhe indihmuar, si ai që ka arrit-ur dhe zotëron vlera nëmënyrë të ligjshme.Ndërsa, shirkbërësi, që lid-

het me dikë tjetër pos Allahut, është nëgrupin e katërt, i cili është më i ulëti ngakëta grupe, pra, as i lavdëruar e as indihmuar.

4. Shkatërruesi i katërt prej shkatërruesve të zemrës, ushqimi

Ky shkatërrues është dy llojesh:1. Ushqim që shkatërron vetvetiu, siç

janë gjërat e ndaluara haram.Të tillat poashtu janë dy lloje:

a) të ndaluarat për të drejtën e Allahutsiç janë; cofëtina, gjaku, mishi i derrit,mishi i shtazëve dhëmbëmprehta etj.Dhe

b) të ndaluarat për të drejtat enjerëzve, si p.sh. ushqimi i vjedhur, iuzurpuar, i plaçkitur, i marrë padëshirën e pronarit etj.

2. Ushqim1 që shkatërron kur kon-sumohet me masë të tepruar, të ngopu-rit e tepërt etj. Ky ushqim i tepërt epasivizon konsumuesin nga adhurimetdhe e angazhon në praktikën e kon-servimit të ushqimit në stomak derisa të“triumfojë”. Kur të triumfojë, do tëangazhohet me shërimin e lëvizjes sëasaj rezerve, me të mbrojturit nga dëmii saj dhe me mundimin nga pesha e saj.

Ai që lidhet me dikëtjetër pos Allahut, ingjason shembullittë atij që mbrohetnga vapa apo acari

nën hijen e shtëpisësë merimangës, e

cila është shtëpia mëe dobët.

1 Që në esencë është i lejuar hallall.

Art

ikuj

27


Kjo gjë do t’ia forcojë materiet epasioneve dhe rrugët e qarkullimit tëshejtanit dhe do t’i zgjerojë ato, sepseshejtani qarkullon në njeriun nëpërkapilarët e gjakut. Agjërimi ia ngushtonrrugët shejtanit, e edhe ia mbyll, kursetë ngopurit ia shtron rrugët dhe iazgjeron. Ai që ha shumë, ai edhe pishumë. Ai që pi shumë pastaj edhe fleshumë. Një njeri i tillë humb edhe mëtej shumë. Në hadithin e njohur iDërguari, lavdërimi dhe shpëtimi iAllahut qofshin mbi të, kathënë: “Njeriu nuk mbushndonjë enë më keq se që e mbushbarkun e tij. Do t’i mjaftoninnjeriut disa kafshata që tambajë kurrizin (trupin) e tij. Enëse duhet që patjetër të hajë mëshumë,atëherë 1/3 le të jetë përushqim, 1/3 për pije dhe 1/3për frymëmarrjen e tij.”2

5. Shkatërruesi i pestë, gjumi i tepërt

Gjumi i tepërt e vdeszemrën, e rëndon trupin, ehumb kohën dhe sjell paku-jdesi dhe përtaci të shumta. Ka gjumëqë është shumë i urryer dhe ka që ështëi dëmshëm pa kurrfarë dobie. Gjumi mëi dobishëm është kur nevoja për të ështëe madhe. Gjumi i fillimit të natës ështëmë i lavdëruar dhe më i dobishëm se aii fundit të saj. Gjumi i mesit të ditësështë më i dobishëm se ai i dy skajeve tësaj. Sa më afër mëngjesit apo mbrëmjestë bëhet gjumi, pakësohet dobia e tij dheshtohet dëmi e sidomos gjumi në kohëne ikindisë dhe në fillim të ditës, përveçai që nuk ka fjet natën.

Urrehet gjumi në mes të namazit tësabahut dhe lindjes së diellit, sepse ajoështë kohë e fitimeve. Sipas vlerësuesvetë mirëfilltë të adhurimit, të bëhetadhurim në këtë kohë ka vlerë të madheedhe ata që tërë natën e kanë kaluar meadhurim, nuk do t’i lejonin vetes të ulenderi sa të lindë dielli. Për shkak se kjokohë është fillimi i ditës dhe çelësi i saj.Është koha e zbritjes së rrizkut, arritjessë hises sate si dhe ardhja e begatisë.Atyndërtohet dita dhe me gjykimin e asaj

pjese do të gjykohet e tërëdita. Andaj gjumi në atëkohë duhet të jetë si gjumii të detyruarit.

Në përgjithësi, gjumi mëi drejtë dhe më i dobishëmështë gjumi i gjysmës sëparë të natës dhe pjesa 1/6e fundit prej natës. Kyështë gjumi më i drejtësipas mjekëve. Çka shtohetmbi këtë masë apomungohet, shkakton sipastyre në natyrë devijime,varësisht sipasndryshimeve të bëra.

Prej gjumit, që gjithash-tu nuk bën dobi është gjumi në fillim tënatës, menjëherë pas perëndimit të diel-lit (pas namazit të akshamit) e deri sa tëlargohet e zeza e natës së plotë (pasjacisë). Pejgamberi, lavdërimi dhe shpë-timi i Allahut qofshin mbi të, e ka rrej-tur gjumin në këtë kohë. Pra ky gjumëështë i urryer nga aspekti i sheriatit dheai i natyrës. Prej Allahut kërkohet ndih-më!

Përktheu dhe përshtati:Muhammed Dërmaku

Kriteri i dobishëm nëçështjen e ndejaveështë të rrish menjerëz në raste

mirësie si në namazine xhumasë, namazetme xhematë, nëpër

bajrame, nëHaxhillëk, në

tubimet e kërkimit tëditurisë, në xhihad,në këshillime etj.

2 Trans. Ahmedi,Termidhiu dhe Hakimi. Albani e trajton për hadith sahih.

Objektivat e Sheriatit (2/2)

28


Tem

a

2. RUAJTJA E JETËS:Shenjtëria e jetës është një prej

domosdoshmërive të ekzistencës njerë-zore. Sheriati ka vendosur një numërligjesh që e sigurojnë shenjtërinë ejetës:

a) Ruajtja e jetës nga aspekti ekzisten-cial:

- Ligjësimi i martesës si mjet përripërtëritjen e llojit njerëzor, për

shtimin e popullatës njerëzore që do tabanojë dhe zhvillojë jetën në tokë siparakusht për gjeneratat e ardhshme.Allahu, subhanehu ve teala, thotë: “Dhenga faktet (e madhështisë së) e Tijështë që për të mirën tuaj, Ai krijoinga vetë lloji juaj palën (gratë),ashtu që të gjeni prehje tek ato dhenë mes jush krijoi dashuri dhemëshirë. Në këtë ka argumente përnjerëzit që mendojnë.” (Er Rum, 21)

Shkruan: Talha KURTISHI

29

Tem

a


b) Mjetet për sigurimin evazhdimësisë së jetës:

- Islami e obligon njeriuntë sigurojë kushtet evazhdimësisë së jetës. Këtubëjnë pjesë: ushqimi,veshmbathja dhe strehimi.Është e ndaluar që mysli-mani t’u shmanget këtyredomosdoshmërive deri nëshkallë kur një veprim itillë rrezikon jetën e tij.Sheriati e detyron shtetinqë këto domosdoshmëriesenciale t’ia sigurojë njeriut që nuk kamundësi që ato t’i sigurojë vetë.

- Shteti është i obliguar të sigurojëinfrastrukturën e nevojshme që garan-ton sigurinë publike. Sistemi i drejtë-sisë dhe forcat e zbatimit të ligjit – poli-cia.

- Mbrojtja e nderit njerëzor ështëobligim. Ky obligim realizohet nëpër-mjet dispozitave që e ndalojnë akuzën epa bazë, shpifjen dhe fyerjen. Me ligjsanksionohen aktivitetet njerëzore tëpaarsyeshme.

- Sheriati parasheh disa koncesione nëkushte të caktuara për të mënjanuarvështirësitë që mund të shkaktojnëdëm personal dhe lëndim. Shembujjanë lejimi i mos agjërimit në Ramazanpër udhëtarin dhe atë që është isëmurë, ligjësimi i shkurtimit tënamazit gjatë udhëtimit etj.

- Islami e ka ndaluar marrjen e jetësnë çdo lloj forme (vetëvrasje dhe vras-je). Për vetëvrasjen Allahu, subhanehuve teala, thotë:

“…dhe mos mbytni veten tuaj.Vërtet,Allahu është i mëshirueshëmpër ju.” (En Nisa, 29)

“Për këtë (shkak të atij krimi) Ne

u shpallëm (ligj) beniisrailëve se kush mbytnjë njeri (pa të drejtë),pa pasë mbytur ai ndon-jë tjetër dhe pa pasë bërëai ndonjë shkatërrim nëtokë, atëherë (krimi i tij)është si t’i kishte mbyturgjithë njerëzit. E kush engjall (bëhet shkak që tëjetë ai gjallë) është si t’ikishte ngjallur (shpëtu-ar) të gjithë njerëzit...”(El Maide, 32)

“…mos e mbytni njeriun sepsembytjen e tij e ndaloi Allahu, përposkur është me vend. Këto janëporositë e Tij, kështu që të mendonithellë.” (El En’am, 151)

“Kush e mbytë një besimtarë meqëllim, dënimi i tij është xhehenne-mi, në të cilin do të jetë përgjith-monë.Allahu është i hidhëruar ndajtij, e ka mallkuar dhe i ka përgadi-tur dënim të madh.” (En Nisa, 93)

Ligjësimi i Kisasit për vrasjen me qël-lim, dijen dhe kefaretin për vrasjegabimisht:

“O ju që besuat,u është bërë oblig-im gjurmimi (kisasi) për dënim përmbytje...” (El Bekare, 178)

“Asnjë besimtari nuk i është ilejuar të mbysë besmitarin tjetër,përpos gabimisht. E kush e mbytëgabimishht një besimtarë, ai është iobliguar ta lirojë një rob besimtarëdhe shpagimin (e gjakut) t’ia dorë-zojë familjes së tij, përpos në qoftë seia falin (familja gjakun). Në qoftëse ai (i mbyturi gabimisht) ështëbesimtarë, por i takon popullit qëështë armik i juaji, atëherë ështëobligim vetëm lirimi i një robi bes-

Shteti Islam është iobliguar që të

gjithëve t'u ofrojëmundësi për mësim

si një e drejtë epërgjithshme.

Kërkimin e dijeve eka bërë obligim përçdo mysliman dhe

myslimane.

30

Tem

a


imtar. Në qoftëse se ai (i mbyturi)është nga ai popull që keni mar-rveshjen me të,atëherë është obligimshpagimi i (gjakut) që i dorëzohetfamiljes së tij dhe lirimi i një robibesimtar. E kush nuk ka mundësi (tëlirojë një rob), le të agjëroj dy muajrresht, si pendim (i pranuar) ndajAllahut. Allahu është më i dijshmi,ligjdhënësi më i drejtë.” (En Nisa, 92)

- Xhihadi është shpallur për të mbro-jtur jetën dhe për t’u ndihmuar tëdobëtëve:

“Ç’keni që nuk luftonipër Zotin dhe për (t’ishpëtuar) të paaftit:burrat, gratë e fëmijët, tëcilët luten: “Zoti ynë!Nxirrna nga ky fshat(Meka), banorët e të cilitjanë mizorë. Jepna ngaana Jote shpëtim e ndih-më!” (En Nisa, 75)

- Atëherë kur kamundësi, myslimani është idetyruar të shpëtojë jetëne atij që rrezikohet me vrasje tëpadrejtë.

- Sheriati parasheh vetëmbrojtjen përnjeriun që sulmohet dhe e liron ngapërgjegjësia për pasojat e kësaj vetëm-brojtjeje. Ky lirim nga përgjegjësia vlennë raste kur qëllimi për sulm ka qenë idukshëm.

3. RUAJTJA E ARSYES – MENDJES

Islami i jep rëndësi të madhe arsyes, ecila është baza e përgjegjësisë për njeri-un. Arsyeja është atributi që e veçondhe e ngre njeriun mbi krijesat tjera.Arsyeja është kusht për kryerjen eobligimit të mëkëmbësit në tokë, post

ky me të cilin Allahu e ka obliguarnjeriun. Duke pasur parasysh këtërëndësi, Sheriati vendos një numër tëmadh rregullash për të siguruar shën-detin dhe lirinë e aftësive racionale.

- Islami e ka ndaluar përdorimin eçdo substance që ndikon në arsyen, që edëmton atë ose ul aftësitë e saj (alkoolidhe drogat).

- Islami ka vendosur dënime të ashpralegale për të dekurajuar përdorimin elëndëve narkotike.

- E nxit rezonimin e shëndoshë, tëpavarur në hulumtim dhevërejtje, duke e refuzuarteklidin që nukmbështetet në prova

“Ai që e fillon krijimin(e njeriut) e pastaj epërsërit atë (e ringjallpas vdekjes) dhe Ai që jufurnizon nga qielli etoka. A mos ka zot tjetërpos Allahut? Thuaj:“Sillni argumentettuaja, nëse jeni të sin-

qertë!” (En Neml, 64)Islami thërret në zhvillim dhe kul-

tivim të mendjes në nivel material dukekërkuar ushqim të shëndoshë përforcimin e trupit dhe gjallërimin emendjes. Për këtë shkak, nuk prefero-het që gjykatësi të gjykojë atëherë kurështë i uritur. Në nivelin intelektual,Islami nxit në kërkim të dijeve, të cilati konsideron baza të besimit.

“Po Allahut ia kanë frikën ngarobërit e Tij vetëm dijetarët, Allahuështë mbi gjithçka, është mëkat-falës.” (El Fatir, 28)

Shteti Islam është i obliguar që tëgjithëve t’u ofrojë mundësi për mësimsi një e drejtë e përgjithshme. Kërkimin

Shteti është i oblig-uar të sigurojë infra-strukturën e nevo-jshme që garantonsigurinë publike.

Sistemi i drejtësisëdhe forcat e zbatimit

të ligjit - policia

Tem

a

31


e dijeve e ka bërë obligim për çdo mys-liman dhe myslimane.

Islami e ngre lart pozitën e mendjesdhe statusin e të mençurve. Allahu,subhanehu ve teala, thotë:

“Të cilët i dëgjojnë fjalët dhe paso-jnë atë më të mirën prej tyre.Të tillëtjanë ata që Allahu i udhëzoi nërrugën e drejtë dhe të tillët janë atatë mençurit.” (Ez Zumer, 18)

“Thuaj: “A janë të barabartë ataqë dinë dhe ata që nuk dinë?” Po,vetëm të zotët e mendjes marrinmësim.” (Ez Zumer, 9)

- Aftësitë racionale duhet të mbrohennga ndikimi i paragjykimeve, besëtyt-nive si dhe nga prangat e iluzioneve.

“Ata që duke mos pasur kurrfarëfakti pranë vetes, polemizojnë rrethargumenteve të Allahut. Kjo(polemikë) shton urrejtje të madhete Allahu dhe te ata që kanë besuar.Po kështu Allahu vulos çdo zemër tëarrogantit, të zullumqarit.” (Gafir,35)

- Përdorimi i arsyes duhet të jetë i

frytshëm dhe i dobishëm, të kontribuo-jë në njohjen e të vërtetës. Këto do tëarrihen me anë të këtyre dy qasjeve:

a) Vendosja e metodologjisë së shën-doshë për hulumtim racional, konfir-mimi i gjërave para besimit në to.

“Mos iu qas asaj për të cilën nuk kenjohuri, pse të dëgjuarit, të pamuritdhe zemra, për të gjitha këto kapërgjegjësi.” (El Isra, 36)

“Këta, populli ynë ka besuar zotatë tjerë pos Atij, pse pra nuk sjellinndonjë argument të qartë për ata? Aka më mizor se ai që shpif gënjeshtërndaj Allahut?” (El Kehf, 15)

b) Thirrja në vështrim, lexim dhemeditim që mundëson zbulimin, sak-tësinë dhe harmoninë e ligjeve nëGjithësi. (Ixhtihadi, zbulimi i urtësivetë Sheriatit, zbulimi i objektivave mad-hore dhe kështu me radhë) .

4. RUAJTJA E GJENEALOGJISË:

Më këtë nënkuptojmë mjetin për tëruajtur vazhdimësinë e llojit njerëzor

32


me anë të brezave trashëguese. Për tërealizuar këtë objektivë, Islami i ka ven-dosur këto parime dhe dispozita:

1. Ligjësimi i martesës dhe ndalimi imarrëdhënieve joligjore.

2. Kujdes të veçantë për edukimin efëmijëve dhe forcimin e lidhjeve

3. Ndërtimi i familjes mbi baza tëshëndosha, sepse familja është kështjel-la ku strehohen dhe edukohen gjener-atat e ardhshme.

4. Rregullimi i marrëdhënievemashkull-femër sipas një tërësie rreg-ullash dhe kodesh morale. Këto rregul-la kanë qëllime fisnike dhe parandalo-jnë praktikat destruktive në kontaktetmes gjinive.

5. Islami ndalon çdo lloj shkeljeje mbinamusin dhe nderin e huaj (ndalimi izinasë dhe shpifjes).

“Laviren dhe lavirin t’i rrahni,secilin prej tyre me nga njëqind tërëna, dhe në zbatimin e dispozitavetë Allahut mos u tregoni zemërbutëndaj atyre dyve, nëse jeni që besoniAllahut dhe botës tjetër. E gjatëzbatimit të ndëshkimit ndaj tyre, letë jenë të pranishëm një numër bes-imtarësh.” (En Nur, 2)

“Edhe ata të cilët bëjnë shpifje përgratë e ndershme dhe nuk sjellinkatër dëshmitarë, t’i rrahni ata menga tetëdhjetë të rëna dhe atyre mosua pranoni dëshminë më kurrë. Tëtillët janë të pabesueshëm.”(En Nur, 4)

5. RUAJTJA E PASURISË

Islami nuk i mohon instinktetthemelore, duke i kufizuar në suazat easaj që është e pastër, e shëndosh,

mesatare. Një instinkt i tillë është edheinstinkti për pasurinë. Islami e lejonpronën individuale dhe e parandaloncenimin e kësaj të drejte me anë tëlegjislacionit përkatës. i tillë është sis-temi i zekatit, trashëgimisë dhe sigurisësociale. Nga kjo perspektive, islami ekonsideron pasurinë nevojë e domos-doshme e jetës njerëzore.

a) Hapat që sigurojnë prodhimin dhepërvetësimin e pasurisë.

- Islami nxit në kërkim aktiv tërrizkut dhe furnizimit

- Angazhimi për të fituar lavdërohet(Ushqimi më i mirë që ha njeriu është ai qëka fituar me duart e tij - hadith)

- Lejimi i transaksioneve të drejta, qënuk përmbajnë elemente të padrejtë-sisë dhe cenimit të pronës së huaj

b) Ruajtja e vazhdimësisë së pasurisë:- Pasuria përdoret në kufijtë e asaj që

konsiderohet dobi e përgjithshme,ndalohet kamata që cenon baraspeshënshoqërore.

- Ndalohet shpenzimi i pasurisë përgjëra të ndaluara dhe njeriu nxitet tëshpenzojë në rrugët e hairit.

- Ndalohet dhunimi i pronës së huajme vjedhje, hile, mashtrim dheuzurpim.

- Dispozita të veçanta për pasurinë etë miturve, jetimëve dhe personave medefekte mentale.

- Respektimi i kontratave të nën-shkruara pa presion dhe elementedhune

- Islami thërret në zhvillimin dhe shu-mimin e pasurisë duke përhapur efek-tin pozitiv të asaj pasurie që nuk duhetkoncentruar në një rreth të ngushtë.

Tem

a

Tem

a

33


Fjala “bajram” është përkthim ifjalës “id”, por në gjuhën shqipeajo ka kuptimin e festës. Fjala “id”

rrjedh nga folja “ade-jeudu”, d.m.th.“kthehet dhe përsëritet”.

Festat gjenden ndër popuj qyshherët. Për çdo ngjarje madhështoreata caktojnë festë, ku i rikthejnë dhe ipërsërisin kujtimet e tyre; dhe shfaqingëzimin dhe ngazëllimin e tyre.

Por, pasi këto festa janë të caktuaranga vetë njerëzit, atëherë e kemi tëqartë se ato do të kenë vetëm pamje

materiale e jo më shumë.Allahu subhanehu ue teala, e bega-

toi këtë umet me Fitër bajramin dheKurban bajramin, festa në të cilatzgjerohen më tepër sesa në çështjet edynjasë, por edhe afrohen tek Allahume adhurime, duke shprehur falën-derimin për të gjitha begatitë: që nëFitër bajramin ua mundësoi agjërimin– për të cilin luten t’ua bëjë kabull;ndërsa kurban bajramin që ua mundë-soi t’i përfundojnë rregullat e haxhitapo therjen e kurbanit.

BB aa jj rr aa mm ii ,,rregulla dhe dispozita

Shkruan: Omer BERISHA

34


Tem

aKur erdhi i Dërguari salAllahu ale-

jhi ue selem, në Medinë vërejti se atjekishin të caktuara dy ditë nga viti përtë lozur dhe dëfryer dhe i pyeti përzanafillën e tyre. Ata u përgjigjën sekëto ditë i kanë festuar që nga injo-ranca e hershme. AtëherëResulullahu, sal-Allahu alejhi ueselem, u tha: “Këto dy ditëAllahu ua ka zëvendësuarme dy ditë më të mira, ditae Kurban bajramit dhe ajo eFitër bajramit”.1

Këto dy festa, Allahu izbukuroi me namazin ebajramit, që njerëzit tëafrohen dhe të njofto-hen, t’i urojnë njëri-tjetrit bajramin dhekështu tu shtohetdashuria dhe bashkimi.

Këto lloj tubimesh kanë aq mirësi tëahiretit, por edhe të kësaj bote, sa qëna shtojnë edhe më bindjen se vetëmIslami është fe e vërtetë, të cilinAllahu e ka zbritur, që nëpërmjet tijnjerëzit të arrijnë lumturinë, në këtëbotë dhe tjetrën.

Dispozita e faljes së bajramit

Disa dijetarë kanë thënë se falja enamazit të bajramit është sunet i fortë(sunne muekkede), të tjerë kanëthënë se është farz kifaje, kështu që,nëse një grup besimtarësh e falin këtënamaz, të tjerët lirohen dhe nuk kanëpërgjegjësi. Përkrahësit e këtijmendimi mbështeten kryesisht nëargumentet e përgjithshme se besim-

tari ka vetëm pesë namaze të detyru-ara, jo më tepër, e sikur të themi seedhe bajrami është farz, atëherë ne dotë shtojmë edhe një namaz, gjë qëështë e papranuar.

Mirëpo, mendimi më i vërtetëështë mendimi i Medhhebit Hanefij, tëcilin e ka miratuar edhe shejhul Islam

Ibën Tejmije, se falja enamazit të bajramit ështëfarzi ajn, pra, të gjithë bes-imtarët e kanë detyrë tafalin këtë namaz. Këtëmendim e mbështesin nëajetin:

“Falu dhe ther kurbanpër Zotin tënd” (Keuther2). Në këtë ajet bëhet fjalëpër namazin e bajramit dhepër kurbanin, të cilat meurdhër porositen të kryhen

dhe ai urdhër duhet respektuarpërderisa nuk ka argument tjetër qëdo ta ulte peshën e këtij urdhri.

Po ashtu, e mbështesin edhe nëhadithin e Umu Atije, Nusejba el-Ensarije, e cila rrëfen: “Na ka urdhëru-ar Resulullahu sal-Allahu alejhi ue selem,që për namazet e bajramit t’i nxjerrimedhe vashat e reja dhe ato të voglat, ndër-sa ato që janë në menstruacione të rrinëanash nga vendi i faljes së myslimanëve”.

Në transmetim tjetër:“Urdhëroheshim të dilnim për namazin ebajramit, madje t’i nxirrnim edhe beqaretnga shtëpia, e po ashtu edhe ato që janë nëmenstruacione, të cilat do të bëjnë tekbirme të tjerët, do të bëjnë lutje duke shpre-suar bereqetin e kësaj dite dhe pastriminnga mëkatet”.2

Namazi i parë ibajramit që fali i

Dërguari, paqja dhebekimi i Allahut

qoftë mbi të, ishteFitër bajrami nëvitin e dytë nga

hixhreti.

1 Sahih Ebu Davud 11342 Tekstet e këtyre dy haditheve janë të përmendura sipas kuptimit, por ato bazohen në hadithit që i ka shënuar Buhariu, nr: 324,980, 981 dhe 1652.

35

Tem

a


3 Buhariu 9634 Albani në Irvaul galil nr: 629 thotë se hadithi është sahih.5 Muslimi nr: 8786 Sahih Ebu Davud nr: 11547 Albani në Irvaul Galil nr: 639 thotë se hadithi është sahih.

Këto argumente janë tëpathyeshme në argumen-timin se ky namaz ështëfarz ajn.

Forma e namazit të Bajramit

Koha e namazit tëbajramit fillon pasi ngri-het dielli mirë, përafër-sisht 40 minuta pas lind-jes së diellit.

Duhet theksuar se PejgamberisalAllahu alejhi ue selem, namazin ebajramit e falte në vend të hapur, kutuboheshin të gjithë besimtarët dheky vend quhet musala – vendfalje.Posa arrinte aty dhe tuboheshin bes-imtarët, ai fillonte faljen e namazit tëbajramit, ndërsa pastaj ligjëronte.Pra, hutbeja mbahet pasi të faletnamazi. Këtë e mësojmë nga Abdullahb. Omeri, i cili rrëfen: “I Dërguari,salAllahu alejhi ue selem, Ebu Bekri dheOmeri radijAllahu anhuma, e falninnamazin e bajrameve para hutbes”.3

Dëgjimi i hutbes është i pëlqyer,por nëse ndonjëri nuk qëndron përta dëgjuar, sidomos nëse ka arsye,nuk ka asnjë përgjegjësi. Për këtëmbështetemi në fjalën e Abdullah b.Saib, njëri prej shokëve të tëDërguarit, salAllahu alejhi ue selem,i cili na rrëfen: “Kam falur namazine Bajramit me të Dërguarin, i cili,pasi përfundoi namazin, tha: Ne do tëkemi ligjëratë (hutbe), kush dëshiron tëqëndrojë për ta dëgjuar, le të qëndrojë,e kush dëshiron të shkojë, le të shkojë”.4

Cilat sure lexohen në këtë namaz

Namazi i bajramit i kady rekate. Ajo që më sëtepërmi rrëfehet nga iDërguari, salAllahu alejhiue selem, është se ai nërekatin e parë të bajramitka lexuar suren el-A’la,ndërsa në të dytin lex-

onte suren el-Gashije. Nu’man b.Beshiri thotë: I Dërguari, salAllahualejhi ue selem, në bajram dhe nëxhuma lexonte suret Sebbihismerabbikel a’la dhe Hel etakehadithul gashije.5

Mirëpo, ndonjëherë lexonte edhesure tjera. Kur Omeri radijAllahuanhu, e pyeti Ebu Vakid el-Lejthin seçka lexonte i Dërguari, salAllahu ale-jhi ue selem, në namazet e bajramit?Ai u përgjigj: Në dy rekatet ebajramit, ai lexonte suren Kaf uelKuranil mexhid dhe Ikterebetissa’ah uen shekkal kamer”.6

Sa tekbire ka namazi i bajramit

Aisha radijAllahu anha, ka thënë:“Sa u përket tekbireve të kurban dhe fitërbajramit është kështu, në rekatin e parë kashtatë tekbire, ndërsa në të dytin pesë, pa illogaritur tekbiret e rukusë”.7

Nëse dikush vonohet dhe nuk i arrintë gjitha tekbiret, ai duhet të vazhdojënamazin me imamin dhe nuk ka nevo-jë t’i kompensojë këto tekbire, sepseato janë sunet dhe jo vaxhib.

Në Fitër bajram,tekbiret fillojnë ngamomenti kur niseshpër në xhami. Nëkëtë mendim janë

pajtuar katërimamët.

Tem

a36


8 Mexhmeuz zevaid 2/2079 Buhari 953

Sa i përket asaj se çkaduhet të thuhet në mestekbireve, do të marrimpër bazë atë që tregohetse, kur Abdullah b.Mes’udi u pyet për tënjëjtën, u përgjigj: pasithotë Allahu Ekber, efalënderon dhe lavdëronAllahu dhe dërgon për-shëndetje përResulullahun, salAllahualejhi ue selem, pastajthotë Allahu Ekber dhe përsëri efalënderon dhe lavdëron Allahu dhedërgon përshëndetje përResulullahun... kështu deri në fund.8

Gjëra të pëlqyera për bajram

Larja e trupitImam Neveviu thotë se të gjithë

dijetarët janë të mendimit se larja nëkëtë ditë, para se të shkohet për tafalë namazin e bajramit është epëlqyer. Pasi e njëjta gjë porositetdrejtpërsëdrejti nga ResulullahusalAllahu alejhi ue selem, përnamazin e xhumasë, atëherë përnamazin e bajramit kjo porosi mesiguri është e dyfishuar. Pra, tëkujdesemi që në këtë tubim të rrallëtë shkojmë sa më të pastër.

Ngrënia para daljesPrej gjërave të pëlqyera në Fitër

bajram është të mos dalim ngashtëpia pa ngrënë diçka. Nëse duamtë qëllojmë sunetin, atëherë hamëdisa hurma, me numër tek, dhe nise-mi në vendin e caktuar (musala), ku

do ta falim bajramin.Enes b. MalikradijAllahu anhu, narrëfen se ResulullahusalAllahu alejhi ue selem,nuk nisej në namazin eFitër bajramit përderisanuk hante disa hurma dheatë me numër tek.9

Recitimi i tekbireveShkurtimisht nga fjalët

e Ibën Tejmijes rahime-hullah:

Mendimi më i vërtetë, të cilin epërkrahin shumica e dijetarëve tëselefit por edhe të vonshmit është:tekbiret fillojnë nga sabahu i ditës sëarafatit deri në iqindinë e ditës sëfundit të bajramit (13 muharem),ndërsa në Fitër bajram, tekbiret fil-lojnë nga momenti kur nisesh për nëxhami. Në këtë mendim janë pajtuarkatër imamët.

Si thuhet tekbiri: forma më etransmetuar nga sahabët është:Allahu ekber, Allahu ekber, la ilaheil-lAllah, Allahu ekber. Allahu ekberue lilahil hamd.

Disa dijetarë e kanë pëlqyer që paskësaj të thonë: La ilahe il-lAllahuehdehu la sherike leh, lehul mulku,ue lehul hamdu ue hue ala kuli she-j’in kadir.

Veshja e rrobave më të bukuraPasi është festë, tubim i rrallë dhe

pamje e mrekullueshme, atëherëështë e udhës që edhe ne të dukemimë së miri. Duhet të veshim rrobatmë të mira që kemi dhe kështu të

Nëse dikush vonohetdhe nuk i arrin tëgjitha tekbiret, aiduhet të vazhdojë

namazin me imamindhe nuk ka nevojë t'ikompensojë këto tek-

bire, sepse ato janësunet dhe jo vaxhib.

Tem

a

37


pastruar dhe zbukuruar të takohemime vëllezërit tanë. MuhamedisalAllahu alejhi ue selem, kishte njëxhybe të cilën e vishte veçanërisht ditëvetë bajramit dhe në ditën e xhuma.10

Ndërrimi i rrugëveKemi për qëllim shkuarjen në

vendin e faljes nga një rrugë ndërsakthimin nga rrugë tjetër. Xhabir b.Abdullah rrëfen: “Kur ishte ditë eBajramit, i Dërguari salAllahu alejhi ueselem, ndërronte rrugët”.11 Urtësinë ekëtij veprimi një pjesë e dijetarëve ekomentojnë duke thënë se këtë ebënte me qëllim që të dyrrugët të dëshmojnë për tënë Ditën e Gjykimit, sepseatëherë çdo gjë do të flasë,edhe toka do të flasë se kushdhe çfarë të mire ka bërëmbi të; të tjerë thonë: këtë eka bërë me qëllim që në çdorrugë të vërehet kjo ditë; tëtjerë thonë: këtë e bëri me qëllim qëtë shtojë mllefin e armiqve tëIslamit; po ashtu kanë dhënë edhekomente tjera, por nuk ka asnjëpengesë që të gjitha ato të jenë tëvërteta.

Për këto që thamë deri tani dhe tëtjera, po sjell edhe fjalën e IbënKajjim el-Xheuziut, Allahu e mëshi-roftë: “Bajramet i falte çdoherë nëmusala, ndërsa në xhami e ka falurvetëm njëherë, për shkak të shiut.Kur nisej për të falë këtë namaz,vishte rrobat më të mira që kishte.Në fitër bajram, para se të dilte,hante disa hurma, tek; ndërsa nëkurban bajram nuk hante deri sa të

kthehej nga musala dhe hante ngakurbani që therte. Ai lahej për këtody festa dhe shkonte në këmbë. Kurshkonte në musala, fillonte namazinpa ezan, pa ikamet dhe pa thënë:essalatu xhamiah. Pasi përfundontenamazin, kthehej nga njerëzit, tëcilët qëndronin ulur, dhe ikëshillonte. Fjalimin e tij e niste mefalënderime dhe lavdërime përAllahun. Ai bëri lehtësim, duke elënë besimtarin të zgjedhë, të qën-drojë për ta dëgjuar hutben ose tëshkojë. Resulullahu salAllahu alejhiue selem, praktikonte edhe këtë: kur

kthehej prejmusalasë, kthehej ngarrugë tjetër nga ajoqë kishte ardhur.

Ndërsa dijetari IbënDekik thotë: Nuk kadivergjencë se namazii bajramit është ngasimbolet e kërkuara

fetarisht. Transmetimet lidhur mekëtë janë të vërteta dhe nuk lënëasnjë dyshim. Namazi i parë ibajramit që fali i Dërguari, paqja dhebekimi i Allahut qoftë mbi të, ishteFitër bajrami në vitin e dytë ngahixhreti.

Urimet e Bajramit

Shejhul Islam Ibën Tejmiut, i ështëparashtruar kjo pyetje: Urimi përbajramin, të cilin e përdorin shumicae njerëzve me fjalët: Me fatBajramin, apo të ngjashme, a ka bazënë sheriat ose jo? Nëse ka bazë, çkaduhet të thuhet konkretisht?

Këto argumente janëtë pathyeshme në

argumentimin se kynamaz është farz ajn.

10 Sahih Ibën Huzejme 176511 Sahihul Buhari 986

38


Ai u përgjigj: Sa i përket urimit qëi thuhet njëri-tjetrit në ditën ebajramit, sikurse: “tekabbelAllahuminna ue minkum - Allahu na i bëftëkabull” apo të ngjashme, themi sekëtë gjë e kanë bërë edhe disa prejsahabëve, e po ashtu edhe disa prejimamëve të njohur, sikurse ImamAhmedi dhe të tjerë. Mirëpo ImamAhmedi ka thënë: Unë personalishtnuk e filloj urimin, por nëse dikushma uron, atëherë ia kthej urimin,sepse përgjigjja ndaj urimit ështëvaxhib. Ndërsa, të fillosh urimin nukështë sunet i preferuar, por nukështë as e ndaluar. Kush uron ka kumbështetet dhe kush nuk uron ka kumbështetet. Allahu e di më së miri.12

Fjala përfundimtare për urimin dotë ishte kjo: Urimi në bazë është mëafër traditës sesa adhurimit. Nëçështjet e traditës themi se çdo gjëështë e lejuar përderisa nuk ekundërshton asnjë tekst i sheriatit,gjë e cila nuk thuhet te adhurimet,sepse adhurimet e lejuara janë vetëmato që janë sqaruar me tekste të she-riatit, e çdo adhurim tjetër është irefuzuar.

Ndërsa tradita dallon nga koha nëkohë dhe nga vendi në vend. Ne tëtrojeve shqiptare e kemi traditë t’ithemi njëri-tjetrit: “Me fat bajramin”;“Urime Bajramin”; “Për hairBajramin”; “E gëzofsh Bajramin” etj.

Tem

a

12 Mexhmuul Fetava 24/253

Disa nga lexuesit e Kur’anitfamëlartë e kanë bërë shprehiqë në fund të leximit të

Kur’anit të thonë: SadekAllahuladhim ,që do të thotë: Të vërtetën e ka thënëAllahu i madhërishëm. A duhet tëthuhet kjo fjalë apo jo, duhet të shohimargumentet:

1- Kjo fjalë nuk është e transmetuarnga Muhamedi paqja dhe bekimi iAllahut qoftë mbi të, as nga shokët e tij

e as nga tabiinët, por është shpikur ngagjeneratat e vonshme.

2- Leximi i Kur’anit është adhurim.Në adhurim nuk lejohet të shtohetasgjë. Këtë e themi duke u bazuar nëhadithin e Muhamedit salallahu alejhiue selem, ku thotë: “Kush shpik në fenëtonë çka nuk është prej saj, ajo është e papranuar (e refuzuar)”.

3- Ibni Mes’udi e ka dëgjuarMuhamedin salallahu alejhi ue selem,

“SadekAallahulAdhim”Muhamed Xhemil Zejno

39

Tem

a


duke lexuar Kur’anin deri sa arriti teajeti “…e ty do të sjellim dëshmitarëmbi ata”. Nisa 41; nuk i tha“sadekAllahuladhim” e as që e urdhëroiqë të thotë kështu por i tha: “HASBUKE”- mjafton. (Transmeton Buhariu).

4- Të vegjlit dhe ata që nuk kanë njo-huri mbi Kur’anin mendojnë se kjo fjalëështë ajet nga Kur’ani; ata mendojnë seështë ajet dhe mund ta lexojnë nënamaz. Kjo gjë nuk lejohet, e sidomosnë disa vende kur shkruhet ajeti në fundia bashkëngjisin këtë fjalë.

5- Kur e kanë pyetur dijetarin e njo-hur Ibën Baz, ai ka thënë kjo nuk ështëtjetër pos risi (bidat) e shpikur nganjerëzit.

6- Fjala e Allahut të Madhëruar:“Thuaj:Allahu e tha të vërtetën, prandiqeni fenë e pastër tëIbrahimit…” (Ali Imran 94 ), ështëpërgjigje ndaj çifutëve gënjeshtarë,argument është ajeti para këtij, kuthotë: “Ai që, edhe pas kësaj shpifgënjeshtra kundër Allahut…” (AliImran 93).

Muhamedi salallahu alejhi ue selem, eka ditur këtë ajet. Por, megjithatë, nuk

e ka thënë pas leximit të Kur’anit e asshokët e tij nuk e kanë praktikuar njëgjë të tillë.

7- Kjo risi e ka zhdukur Sunetin.Muhamedi paqja dhe bekimi i Allahutqoftë mbi të, thotë “Kush lexon Kur’aninle ta lusë Allahun me të”.

8- Pasi të mbarojë leximin lexuesi, leta lusë Allahun çka të dojë dhe atë(Kur’anin) le ta bëjë mjet për t’iu pran-uar lutja, sepse kjo është vepër e mirë,e cila është shkak për t’iu pranuar lutja.E preferuar është që pas leximit tëKur’anit të lexohet kjo dua:

O zoti im, unë jam robi yt e biri irobit Tënd dhe i robëreshës Sate, balliim është në dorën Tënde. Dispozitattuaja mbi mua i pranoj, i drejtë ështëgjykimi Yt mbi mua. Të lutem me çdoemër që ke emëruar Veten Tënde ose qëe ke zbritur në librin Tënd, apo ia kemësuar dikujt prej krijesave të Tua, apoqë e ke mbajtur të fshehur në diturinëTënde, bëje Kur’anin pranverë të zem-rës sime, dhe dritë të gjoksit tim, shn-dritje për pikëllimin dhe largim përdëshpërimin.Transmeton Ahmedi.

përktheu: ENVER AZIZI

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja40


Në kohën tonë, gruaja ështënxjerrë nga shtëpia për tëpunuar, nxjerrje ekstreme pa

kurrfarë mëshire për të.Dijetarët, juristët si dhe mendimtarët

vërtet dhanë një kontribut të çmueshëmrreth qartësimit të rrugës së drejtë përshoqërinë rreth kësaj çështjeje si dhe ualehtësuan atyre që të gjejnë një metodëmesatare, e cila do të ishte e pranueshmenë këtë çështje mjaftë serioze.

Njerëzit flasin sot pa ndërprerë rrethpërmirësimit dhe hapjes së femrës meshoqërinë e saj. Rreth ngritjes dhearsyetimit dhe hedhjen e kundërsh-timeve anash.

Disa folës për këto çështje vërejmë tekta se nuk i kanë kuptuar ato si duhet,flasin për metodologjinë mesatare, e cilado të ishte e mirë për të gjithë, mirëpovërtet fjalët e tyre janë dëshpëruese, nukjanë gjithëpërfshirëse për vendet dhepozitën në të cilën ata janë.Ata flasin mefjalë të cilat nuk e përthekojnë këtë temëashtu siç e meriton ajo dhe si duhet tëjetë.

Andaj, duke e parë këtë gjendje, ështëobligim i dijetarëve, profesorëve dhemendimtarëve që të ndërhyjnë,ndërhyrje urgjente për t`i qartësuar këtoçështje, duke e treguar rrugën e vërtetësi dhe mënyrën e saktë dhe të vetme tëcilën duhet pasuar në këto çështje.

Fatkeqësisht, disa që flasin për për-mirësimin dhe hapjen me shoqërinë,qofshin ata prej mendimtarëve, juristëve(njerëzve të civilizimit) apo prej mysli-manëve, ata prapë i keqkuptojnë këtogjëra apo i keqinterpretojnë dhe keqshprehen rreth tyre, qoftë kjo nga disaprej tyre qëllimisht apo jo.

Mirëpo, elhamdulilah, tek çdo besim-tar ekziston bindje e sinqertë dhe besimi rrënjosur thellë në zemrën e tij seIslami i ka siguruar pasuesve të tijkënaqësinë dhe i ka vlerësuar në këtëbotë si dhe ua ka siguruar shpërblimin nëbotën tjetër, kurdoherë që ata e pasojnë

Gruaja – mes liberalizmitekstrem dhe radikalizmit të pa bazë

Dr. Salih b. Abdullah el-Humejd

Kemi nevojë për një media e cilaështë e dobishme dhe udhëzuesepër këto çështje përmes së cilësfemra do ta kuptonte rolin dherëndësinë e saj në shoqëri, do taavanconte atë kah e dobishmjadhe do t'ia tregonte të drejtat esaj në mësim, detyra, përgjegjësidhe vështirësi.

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja

sheriatin e tij dhe sunnetine të Dërguarit të Allahut,salAllahu alejhi ve selem.

Po ashtu, te myslimanëtekziston rregulli në të cilinata besojnë dhe i cili ështëthellë i rrënjosur në zemrate tyre se ruajtja e fesë dhepasimi i saj nuk arrihet ndryshe veçsenëse besimtarët anojnë kah feja e tyredhe e ndiejnë atë, gjë kjo e cila arrihetme besim të shëndoshë, pasim të sin-qertë në rregullat e sheriatit si me fjalë,ashtu edhe me vepra dhe besim.

Para këtyre rregullave statike Islamedhe para këtyre çështjeve të shumta tëcilat vërtet janë të gjera për të folur përto, vërtet është e arsyeshme të zgjedhimvetëm një shembull prej gjithë asaj qëflitet nëpër media. Shembulli ynë, që dota tregonte metodologjinë mesatare,rrugën e drejtë dhe udhëzimin e vërtetënë këto pika do të ishte shembulli i gruasdhe të drejtat dhe problemet e saj.

Mesatare kjo që do të bashkonte mesligjit të pastër të sheriatit mbi këtëçështje dhe mes zakoneve nënçmuese

dhe pasimeve të verbëta. Ecila do të tregojë si e kon-sideroi gruan sheriati në tëkaluarën dhe si e kon-sideron ai sot, tregon mesa-taren e cila i dallon rregullatbazë dhe ato që janë të she-riatit nga ato që nuk janë

prej tij, si dhe mohon çdo gjë e cila iështë veshur sheriatit për femrën nëkohën tonë e nuk është pjesë e tij.

“Të drejtat e gruas” është fjalë të cilënvërtet e përdorin shumë folësit dhefolëset, përmes saj shumë prej tyre izbukurojnë e disa të tjerë i rrisinfjalimet, faqet, thirrjet apo pretendimete tyre. Sa e sa tubime dhe debate mba-hen për një gjë të tillë. Por nëse i shikonato çfarë mbajnë në vete do të shohëshse nuk ka asgjë në to dhe ke mundësi tëflasësh për mangësitë e tyre pa ndalur.Madje, mund të vëresh se disa qëmundohen t`i shërojnë këto probleme,mendimet e tyre nuk janë asgjë tjetërveçse devijim nga e vërteta, pretendimetë tyre, pasim i epsheve, dhe anim ngaata dëshirojnë të anojnë. Ka prej tyre të


Duke u nisur nga kjofilozofi dhe nga kykuptim i gabuar i

kësaj çështje, shumënëna u larguan ngaedukimi i fëmijëve

të tyre, veten e vet eeksponuan për çdokalimtarë, nderin etyre e shkatërruandhe turpin e tyre e

zhdukën.

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja42


cilët mendimet i përziejnë me dyfy-tyrësi, përzierje apo fshehje të vërtetës.

Të drejtat e gruas apo të njeriut, nëshkrimet e disa njerëzve ka paqartësiqoftë në qëllimin e tij apo në cakun që esynojnë. Për këtë shkak, si ata që i mbro-jnë këto të drejta, edhe ata që i refuzojnëjanë të njëjtë në humbjen e kohës nëpërdebate dhe tubime të kota, të cilat nuksjellin kurrfarë rezultati, por përkun-drazi ua përziejnë të tjerëve këto të drej-ta dhe ua zhdukin të vërtetën para syvetë tyre.

Edhe pse nuk ka kurrfarë dyshimi segruaja ka të drejta ashtu siç ka edheburri, gjithashtu ajo ka detyra sikurseburri. Është detyrë e patjetërsueshmemësimi dhe ndihma e gruas që tì dijë tëdrejtat e saj, tì arrijë ato dhe tì ruajëashtu siç duhet. Bile, prej mësimeve tësaj fetare është se nuk konsiderohet lëv-datë nëse femra nuk i kërkon të drejtat esaj prej babait, vëllait apo burrit të vet.Është e vërtetë se burri është udhëheqësdhe përgjegjës por kjo nuk do të thotëassesi se kjo është diktaturë kundër saj,padrejtësi apo abuzim i të drejtave të saj.

Në vendet Islame vazhdimësia në njëapo disa padrejtësi është obligim që tëshikohet në to dhe tì jepet rëndësia dhekoha e merituar. Vërtet gruaja sot vuannga disa lloj padrejtësish dhenënçmimesh, siç është lënia e saj pasdore, marrja e të drejtës së saj nëbashkëjetesë, edukim, shtëpi të burrit tësaj, shpenzime, të drejtë mirësjelljeje metë, duke mos hyrë në çështjen enënçmimit dhe vlerësimit të saj.

Vërtet ka shpërdorim të pasurisë sësaj, marrje të drejtës së saj në marrjen evendimeve dhe konsultimin me të sido-mos në çështjet që kanë të bëjnë megruan apo janë çështje të posaçme të saj.

E drejtë e saj është drejtësia në ndarje(të gjërave), në ndarje të trashëgimisë,pasurive tjera, profesioneve, dhurataveetj. Ashtu siç na ka mësuar sheriati ynë ipastër.

Këto janë disa të drejta që asaj i janëmarrë, duke mos hyrë në të tjerat qëjanë edhe më të mëdha, siç janë, rrahja esaj, nënçmimi, mos mbajtja e as mosshkurorëzimi i saj, ashpërsi në biseda,marrje e të drejtës së edukimit të fëmi-jëve të saj, e sa e sa padrejtësi tjera tëcilat ndodhin brenda mureve të shtëpivedhe pas mureve të oborrit.

Andaj, është obligim yni që ta ndihmo-jmë atë dhe ta inkurajojmë që të kërko-jë të drejtat e saj duke ngritur zërin ekritikës tek ata që e dëgjojnë dhe janë tëdrejtë me të, qofshin ata të afërmit e saj,njerëz të mençur, gjykatës, përgjegjësapo udhëheqës.

Nënçmimi, lënia pas dore dhe mohimii të drejtave të saj në shtëpi dhe shoqëri,duke mos hyrë në çështjen e nënçmimitdhe mohimit të të gjitha të drejtave të sajjanë gjëra ndaj të cilave nuk guxojmë tëheshtim e lere më të jemi të kënaqur apotì ndihmojë këto padrejtësi.

Kjo është një anë e problemit, por kaedhe anë tjera të cilat duhet tì hedhimnjë vështrim. Ajo që thuhet me plotpërgjegjësi dhe qartësi se Islami nuk eobligoi e as nuk e urdhëroi femrën tëpunojë jashtë shtëpisë së saj, kjo ështëmë se e vërtetë, por ai as nuk e ndaloinga puna jashtë shtëpisë së saj, nësedëshiron një gjë të tillë; porse një gjë tëtillë ia lejoi me rregullat e vendosura ngaai. Veproi kështu – pra e la të lirë dhenuk e obligoi me punë jashtë shtëpisë,me qëllim që ajo mos të bjerë pre esundimeve, e ideologjive, apo mos tërobërohet e as të shfrytëzohet nga të

43

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja


tjerët. Kjo që thamë ka nevojë për shtjel-lim më të gjerë. Nëse mendoni pak nëatë që po ndodh sot, është se paraja ështëkriteri kryesor ndikues në botë, kurse nëbotën Islame ai e ka vendin e tij të mer-ituar dhe është një prej ndikuesve, por jokryesori. Kriteri ekonomik në botë sotështë peshoja kryesore me të cilënmaten gjërat, dhe përmes të cilitmundohen ta ndërtojnë botën e tyre,çka është bërë shkak për abuzim tëshumë të drejtave dhe lënie pas dore dhenënçmim, sidomos të femrës. Duke unisur nga ky këndvështrimdhe botëkuptim, femraështë e detyruar, qoftë sivajzë tek shtëpia e babait,qoftë si grua tek shtëpia eburrit, që të kujdeset përveten e saj. Kështu që dhë-nia pas këtij kriteri –parasë– këtë vend kaq të madh nëshoqëri, i ka nxitur tëgjithë, meshkuj dhe femra,që secili të vrapojë, qoftëedhe zvarrë, që të arrijnëmbledhjen e sa më shumë tëhollave për të kaluar, sipastyre, një jetë sa më të lum-tur.

Çdo mashkull dhe femër,në këtë tollovi të madhe të interesaveprivate duhet të vrapojë kah interesi i tij,nëse dëshiron tì arrijë apo kalojë tëtjerët në grumbullimin e pasurisë. Gjëkjo, e cila është shkak që femra qoftëvajzë apo grua, të vrapojë çdo mëngjes,si çdo njeri tjetër, për të arritur grum-bullimin e pasurisë së saj, e cila do të jetëshkak për tìa lehtësuar jetën dhe për tëarritur kënaqësinë e saj. Bile, kanë kri-juar në mentalitetin e saj idenë se ështëturp ajo të varet prej prindit dhe ata të

punojnë për të që ta bindin deri në dal-jen prej shtëpisë, nga hamallëku dherobotizimi. Krijuan bindjen se ështëturp të kujdeset burri për gruan e tij.

Duke u nisur nga kjo filozofi epadrejtë, femra është e detyruar të dalëjashtë për të punuar dhe tì harrojëëndrrat e saj, dhe idenë që kish më parë,se burri apo babai do të kujdeseshin përtë.

Dikush mund të thotë se një gjë e tillëndodh tek jomyslimanët, por nëse i shehdisa intelektualë dhe pretendimet apo

zgjidhjet e tyre për femrën,qoftë përmes debateve aposhkrimeve të tyre, do tëvëresh se një bindje e tillëështë krijuar edhe tek tadhe thërrasin në një gjë tëtillë dhe e konsiderojnë atëqëllim final dhe caku tëcilin duhet femra patjetërta arrijë. Them me plotpërgjegjësi se, për fat tëkeq, dhënia pas grumbul-limit të pasurisë dhe kërke-save të punës është bërëbazë e çdo përgjegjësie përsecilin person në shoqëri,qofshin ata burra apo gra,pa marrë parasysh çfarë

pozite gëzojnë.Krijimi i bindjes se pasuria është kri-

teri kryesor për çdo gjë ka qenë shkaktar- deshën apo jo intelektualët - përshkatërrim të familjeve të tëra, humbjetë lumturisë dhe e tronditi shoqërinë eqetë. Kjo ngase njeriu nuk mund të jetëi qetë përderisa nuk ka familjen e tij,kurse familja assesi nuk ka mundësi tëkrijohet apo të ekzistojë nëse nuk i jepetsecilit prej anëtarëve të saj pozita dhedetyrat e merituara, qoftë ai burrë, grua

Bile, kanë krijuar nëmentalitetin e saj

idenë se është turpajo të varet prej

prindit dhe ata tëpunojnë për të që tabindin deri në daljen

prej shtëpisë, ngahamallëku dhe robo-tizimi. Krijuan bind-jen se është turp tëkujdeset burri për

gruan e tij.

44

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja


apo fëmijë. Duke u nisur nga kjo filozofidhe nga ky kuptim i gabuar i kësaj çësht-je, shumë nëna u larguan nga edukimi ifëmijëve të tyre, veten e vet e eksponu-an për çdo kalimtarë, nderin e tyre eshkatërruan dhe turpin e tyre ezhdukën.

O populli ynë, shikojeni këtë çështjeme vërtetësi dhe seriozitet ashtu si itakon asaj. Gruaja në kohën tonë ka dalënga shtëpia për punë, për ta fituar kaf-shatën e gojës, ngase kjo është e vetmjamënyrë për të mbijetuar,ajo e shfrytëzon çdomundësi që i jepet për punëqoftë kjo edhe nëse nukpërputhet me natyrsh-mërinë e saj. Ngase nuk kashumë mundësi që të zgjed-hë, dhe është e detyruar tìnënshtrohet ligjit tëpadrejtë të imponuar ngashoqëria. Nuk ka punë tëcilën e punojnë burrat qoftëata të fuqishmit prej tyreveçse do të gjen edhe femra të cilat epunojnë të njëjtën gjë.

Nëse shikojmë me syrin e realitetit,me sinqeritet dhe urtësi do të vërejmëse shoqëritë të cilat ia kanë hapur gruasdyert e punës jashtë shtëpisë dhe i janënënshtruar një rregulli të tillë, këtë gjë ekonsiderojnë lëvdatë e jo nënçmimi.Sheh gra të cilat e kanë humbur gjininë etyre nga punët e rënda, punojnë ditën enatën, nëpër punët më të rënda fizike,nëpër rrugë, në kohët më të vështira, nëdiell, hënë e në yjet e natës, nëpër fabri-ka e kompani. Punë këto nga më tëndryshmet të cilat kur i sheh të rrëqe-thet lëkura dhe habiten me to intelektu-alët, njerëzit e mençur, të mëshirshmitdhe të sinqertët, (edhe pse ndoshta nuk

janë myslimanë), a thua çfarë mendonpër myslimanët prej tyre. Këto janë disanga shumë realitete të hidhura, e nëserealiteti i kësaj çështje është ashtu siçthamë atëherë a iu mbetet vend dhe anuk është turp të flasin për të drejtat dheproblemet e femrës e pastaj tu japinkahje nga ata dëshirojnë apo zgjidhje tëcilën epshet e tyre ua gjykojnë se janë tëdrejta apo duhet tì binden sheriatit dheta pasojnë atë për tì zgjidhur ato.

Ne kur flasim kemi për qëllim idetë enjeriut që është besimtarëdhe media që janë islame.Inteligjencë me kahjeislame, e cila vrapon kahpastrimi i shoqërisë së tijnga rënia në gabimet në tëcilat kanë rënë shoqëritëmaterialiste. Por kjo nukarrihet ndryshe veçse dukee ndierë veten krenarë mefenë e vet dhe me plotësinëe saj si në çështjet e besim-it, ashtu edhe në ato të

legjislacionit, si në dituri, ashtu edhe nëpunë dhe në metodologji.

Është obligim dhe prej drejtësisë dhendershmërisë që të kërkojmë të flasin nëkëto çështje njerëz të cilët i kuptojnëkëto gjëra dhe kanë kahje fetare i cili dotë ketë mundësi të gjejë një zgjidhje tëmirë e cila nuk është në kundërshtim metë kaluarën e as me të ardhmen, e cila dotë kishte gjithashtu mundësi përfitimiprej përvojave dhe zgjidhjeve të tëtjerëve.

Kemi nevojë për një media e cila ështëe dobishme dhe udhëzuese për këtoçështje përmes së cilës femra do ta kup-tonte rolin dhe rëndësinë e saj nëshoqëri, do ta avanconte atë kah edobishmja dhe do t’ia tregonte të drejtat

E drejtë e saj ështëdrejtësia në ndarje

(të gjërave), në ndar-je të trashëgimisë,

pasurive tjera, profe-sioneve, dhurataveetj. Ashtu siç na ka

mësuar sheriati ynë ipastër.

45


Gru

aja

dhe

fa

mil

ja

e saj në mësim, detyra,përgjegjësi dhe vështirësi.

Media e udhëzuar e cilado tì luftonte të gjithamundësitë e shfrytëzimit tëpadrejtë të femrës, në çdofushë të shfrytëzimit qoftënderi i saj, autoriteti, tëdrejtat apo shfrytëzimi dhetregtia me trupin dhenderin e saj sikur të ishte pasuri si çdopasuri tjetër të cilën e reklamojnë dhe etregtojnë media.

Keni kujdes, kujdes që femrën mos tahidhni në humnerat e humbjes, tënënçmimit dhe të marrjes së të drejtave.Kërkimi i të drejtës nga ai që i takonqoftë mashkull apo femër është e drejtëe secilit dhe duhet ndihmuar në gjetjen etij si dhe duhet dhënë çdo kujt të drejtëne vet, mirëpo kjo e drejtë duhet kuptuar,duhet kërkuar dhe duhet gjetur sipasrregullave Islame dhe dispozitave të tij.Vetëm kështu arrihet baraspeshë e sigurtnë çdo familje si dhe në shoqëri.

Sot te disa mjete të informimit vërehetqartë se disa njerëz gjatë fjalimeve apoedhe shkrimeve të tyre fusin dyshime seislami femrën e ka futur në robëri dhelarg nga të drejtat e saj pa marrëparasysh fushën e kësajdrejtësie. Mirëpo këta llojnjerëz flasin kështu ngasenuk ndiejnë përgjegjësi, eas nuk e ndiejnë veten sibesimtarë dhe pjesëtarë tëkësaj shoqërie, si dhe nukkanë kurrfarë respekti përsheriatin e tyre.

Andaj është obligim ishteteve islame, i shoqërivedhe personave të tij që talargojnë këtë dyshim prej

islamit si dhe tu japinmundësi pune femrave tëshoqërive myslimane, dukepasur kujdes rregullat evendosura nga sheriati.

Mirëpo edhe pse duket sedikush mundohet ta shëm-tojë islamin përmes këtyrerasteve por në anën tjetërdijetarët, mendimtarët si

dhe intelektualët me mendje të shën-doshë arritën tì zhdukin këto dyshimedhe mashtrime prej Islamit si dhe tu tre-gojnë të tjerëve rrugën e drejtë islame tëcilën duhet pasuar në këtë çështje dhe nëçështjet tjera.

Ata le të vazhdojnë në metodologjinë etyre të drejtë dhe le ta shtojnë mundinsepse me ndihmën e Allahut dhe begat-inë e Tij do tìa arrijnë tì kthejnënjerëzit në rrugën e drejtë, atë tëKuranit dhe Sunetit si dhe do t’uamundësojnë përfitimin prej këtyre dybazave të sheriatit - përfitim ky që do t’utregonte rrugën e drejtë e cila nuk ka nëvete teprim e as nënçmim.

Kjo arrihet përmes studimit të çdorasti të ri e pastaj kthimin e tij në baza tësheriatit, studimin e tij, gjithashtu shiki-mi i zakoneve të çdo vendi dhe kthimi i

tyre tek sheriati islam kupërmes tyre do të arrihettek e vërteta e kërkuar,ngase në Islam gjërat e rejanuk janë të refuzuara nëpërgjithësi por ato vendosennë binarët e shëndoshëpërmes sheriatit. Gjithashtunë Islam pasimi nuk është aiqë gjykon sheriatin por she-riati e gjykon atë.

Përktheu:Lulzim Susuri

Bile, prej mësimevetë saj fetare është se

nuk konsiderohet lëv-datë nëse femra nuk ikërkon të drejtat e saj

prej babait, vëllaitapo burrit të vet.

"Të drejtat e gruas"është fjalë të cilënvërtet e përdorinshumë folësit dhefolëset, përmes sajshumë prej tyre i

zbukurojnë e disa tëtjerë i rrisin fjalimet,

faqet, thirrjet apopretendimet e tyre.

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja46


Magjia është një praktikë e vjetërnjerëzore. Ndonjëherë ështëpërkufizuar si mashtrim me

paraqitjen e një diçkaje a një bashkësienjerëzish sipas një rrjedhe që është ekundërt me realitetin

Magjia është e njohur si mëkati i tretëmë i madh pas shirkut dhe vrasjes, sipasDhehebiut në librin e tij “El Kabair”(Mëkatet e mëdha).

Islami e konsideron magjinë si një blas-femi.

Allahu thotë:“(e hodhën librin e Zotit) E ndoqën

atë që thoshin djajtë në kohën esundimit të Sulejmanit.Por Sulejmaninuk ishte i pafé, djajtë ishin të pafé,sepse u mësonin njerëzve magjinë.(Ndoqën) Edhe çka u zbriti në Babildy engjëjve, Harutit dhe Marutit. Eata të dy nuk i mësonin askujt(magjinë) para se t’i thoshin: “Nejemi vetëm sprovë, pra mos u bën i pafé!” E, mësonin (njerëzit) prej atyredyve atë (magji) me çka ndanin bur-rin prej gruas së vet, por pa lejen eAllahut me atë askujt nuk mund t’ibënin dëm dhe ashtu mësonin çka usillte dëm e nuk u sillte dobi atyre. Eata (çifutët) e kanë ditur se ai që(hodhi librin) e zgjodhi atë(magjinë), ai në botën tjetër nuk ka

ndonjë të drejtë (në mëshirën e Zotit).Po ta dinin, ata se për ç’ka e shitënvetveten, ajo është shumë e keqe.”(Sure Bekare: 102)

Në kërkimin tim për të arritur kupti-min më të mirë të atyre që lexojnë oseshikojnë gjëra që kanë të bëjnë memagjinë, isha shumë e befasuar të gjejamë shumë krishterë duke iu adresuarkësaj çështje sesa muslimanët. Në tëvërtetë, nuk munda të gjeja një artikulllidhur me këtë çështje.

Dhe me nxjerrjen e fundit në shitje të

Harry Potter- një analizëislame e këtij fenomeni

Umu NUH

47


Gru

aja

dhe

fa

mil

ja

filmit ‘Harry Potter’, bile mëshumë u mundova të gjejanjë përgjigje të qartë. Kamdëgjuar argumentin: “HarryPotter është i mrekullueshëm, iinkurajon fëmijët të lexojnë”!

Natyrisht, leximi ështëdiçka e rëndësishme, lidhurme këtë thotë Allahu nëLibrin e Tij:

“Lexo me emrin e Zotittënd,i cili krijoi (çdo gjë).Krijoi njeriun prej njëgjaku të ngjizur (në mitrën e nënës).Lexo! Se Zoti yt është më bujari! Ai qëe mësoi (njeriun) të shkruaj mependë.” Sure Alek: 1-4.

Por, mos vallë mendoni se ‘Harry Potter’është lloji i leximit që Allahu kishte përqëllim?

Pejgamberi, paqja dhe shpëtimi iAllahut qoftë mbi të, na tregon se arti imagjisë, shtrigëria dhe magjia janë mëkatdhe të dëmshme.Ai, paqja dhe shpëtimi iZotit qoftë për të, thotë: “Janë tre që nukdo të hyjnë në xhenet: një i cili është i dhënëpas alkoolit, një i cili i ndërpret lidhjet famil-jare dhe një i cili beson në magji.” (Ahmedi)

Dhe i Dërguari, salAllahu alejhi ueselem, thotë: “Shmanguni (largohuni)gjërave shkatërruese... ku përmendi shirkundhe magjinë.” (Buhariu)

Përfytyrimet imagjinare dhe fantazitë emirë-shkruara mund të dëmtojnë shumëmendjen dhe memorien (kujtesën), sesapërvojat (përjetimet) aktuale ose tëvërtetat.

I përcaktuar sipas një plani që tëpërziejë, trazojë, dhe të tronditë ndjenjatdhe të prodhojë një reagim të fortë emo-cional, një mit i mirë-planifikuar mekarakteret tërheqëse, mund të jetë largrealitetit ditor veçanërisht kur fuqizohen

përmes librave, lodrave, dhelojërave të ndryshme përveçfilmave. Nuk është çudi seshikuesit e zjarrtë të ‘HarryPotter’-it i kanë numëruarditët se kur do të shfaqet edo ta shohin magjinë, ilaçindhe formulat magjike.

Fëmijët tanë kanë nevojëpër natyrë të mirë moralepër t’u identifikuar. Kur atajanë të mësuar të lexojnëdhe tani të shohin këtë fan-

tazi më ndryshe e perceptojnë, ne duhetta pyesim veten si mbrojtësit dheedukuesit e tyre, nëse këto janë llojet eshëmbëlltyrave që i duam për ata?!

Allahu thotë: “O ju që besuat, ruaniveten dhe familjen tuaj prej një zjar-ri, lënda djegëse e të cilit janë njerëz-it dhe gurët. Atë (zjarrin) embikëqyrin engjëj të rreptë e të ash-për që nuk e kundërshtojnë Allahunpër asgjë që Ai i urdhëron dhe puno-jnë atë që janë të urdhëruar.” SureTahrim: 6

Allahu na rikujton jetën tonë të shkurtënë këtë botë dhe nevojën që të zgjedhimtë mirën mbi të keqen.

“Vërtet,jeta e kësaj bote është vetëmlojë e dëfrim,e nëse besoni dhe ruheniprej të këqijave, Ai u jep shpërblimintuaj dhe nuk kërkon pre jush tërëpasurinë tuaj (por një pjesë).” SureMuhammed: 36.

Me lejimin tonë që fëmijët tanë tëshikojnë ‘Harry Potter’in, ne rrisimrrezikun që fëmijët të krijojnë një per-ceptim të shtrembër për shpirtrat, tëcilat paraqiten si krijesa dhe simbole tëndryshme në ato tregime.

Të dhënë pas ndodhive mendjepërn-dezëse, ata absorbojnë vlerat e sugjeruara

Mësojini fëmijëvetuaj veprat e Allahutdhe përgatitini ata të

shohin realitetinpërmes mësimeve të

Allahut dhe tëDërguarit të Tij,

paqja qoftë për të,dhe jo përmes per-spektivës botërore.

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja48


dhe ruajnë e pajisen me imazhe “magjike”në mendjet e tyre, duke bërë botën tëduket më okulte sesa ajo e përditshmja.

Fantazitë argëtuese dhe zbavitjetstrategjike kanë një mënyrë të veçantë tëvlerave ndryshuese, besimet e kompro-metuara dhe ndërrimin e sjelljes tekadoleshentët si edhe te fëmijët.

Ky proces i mësimit ka qenë i emëruar“edutainment”, një rrugë e favorizuar tëedukojë dhe të zbavitë në të njëjtën kohë,p.sh.‘Sesame Street’ (rruga Susam).

Fuqia e saj të influencojë besimet dhesjelljen është ilustruar nga firmat e mar-ketingut të sotëm, të cilat shpenzojnë bil-ionë për reklamat interesante-zbavitëseqë prekin emocionet, injorojnë faktetdhe motivojnë njerëzit që tëblejnë produktin.

Kjo ‘idelogji’ e ‘HarryPotter’-it është një shembull imirë, vjen komplet metregtinë e kartelave, kom-pjuterëve dhe lojërave tjeratë magjishme, rrobe, figuraaksioni (luftuese) dhekukullave që flenë fëmijëtnatën si edhe kaseta audio qëmund ta mbajë mendjen efëmijës të përqendruar përmagjinë gjatë tërë ditës dhenatës.Tjetër është edhe ‘Ouiji Board’- qëështë një tabelë me alfabet në të, dhepërdoret me një planshetë për t’i lexuarshkronjë për shkronje ‘porositë e mbi-natyrshme’

Mësojini fëmijëve tuaj veprat e Allahutdhe përgatitini ata të shohin realitetinpërmes mësimeve të Allahut dhe tëDërguarit të Tij, paqja qoftë për të, dhejo përmes perspektivës botërore.

Që t’ia dalim mbanë, duhet të jemi tëvetëdijshëm nga ambienti rrethues në të

cilin gjenden.A është e mundur të mbrojmë ata nga

vlera të kundërta, jam e sigurt se nukështë. Sidoqoftë, është e mundur t’i ofro-jmë atyre kuptime dhe arsyetime të qartanga këto gjëra në dritën e Kur’anit dheSunetit.

Fillimisht ata duhet të mësohen të duanatë se çka Allahu do, dhe të urrejnë atë seçka Allahu e urren, dhe të shohin jetënnga Fjalët dhe Porositë e Tij.

Ata do të vërtetojnë mençurinë e tyrenga thënia e tyre “JO” ‘Harry Potteri’itdhe të tillat si ai.

Pasi ta keni lexuar këtë artikull taniduhet t’i shihni gjërat më ndryshe. Nëseiu keni lejuar fëmijëve tuaj të lexojnë dhe

të shohin materiale lidhurme magjinë, çka do të bënitani për ta ndaluar atë?

Çdo familje ështëndryshe, andaj trajtimi dheqasja jonë për këtë çështjedo të ndryshojë.

Ju duhet ta hiqni plotë-sisht atë, dhe të uleni mefëmijët tuaj për t’i shp-jeguar situatën në detaje.

Ne jemi përgjegjës përatë se çka dimë lidhur meveprat tona të qëllimta.

Duke qenë një musliman, duhet gjithn-jë të mësosh. Ne jemi gjithmonë duke urritur dhe duke i ndryshuar pikëpamjettona në mënyrë që ta njohim nevojën eBesimit dhe Fesë tonë se çfarë peshe kanë jetën e njeriut në veçanti dhe tëshoqërisë në përgjithësi.

Allahu më udhëzoftë dhe më faltë nësekam gabuar diçka që nuk iu kam referuarmësimeve të Tij, Ai është i Gjithëdijshmidhe i Mëshirshmi.

Përshtati nga Anglishtja: Fitim Nuhiu

Fantazitë argëtuesedhe zbavitjet

strategjike kanë njëmënyrë të veçantë tëvlerave ndryshuese,besimet e kompro-metuara dhe ndër-rimin e sjelljes tek

adoleshentët si edhete fëmijët.

49

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja


Në mënyrë shumë të veçantë dheme një kujdes shumë të denjëZoti i Lartësuar flet për një

grua besimtare dhe të devotshme, kunga ky varg na këshillon që ta kemimodel shembullin e saj:

“E atyre që besuan, Allahu u sollishembull gruan e Faraonit, kur ajotha:“Zoti im, më bëj një vend pranëmëshirës Tënde në xhenet dhe mëshpëto prej Faraonit e brutalitetit tëtij, dhe më shpëto prej popullitmizor.” (Kur’an 66/11).

Nëse studiojmë gjendjen e kësaj grua-je besimtare, Asjes, kësaj gruaje mend-jemprehtë, a nuk do të vijmë tekpërgjigja se kjo grua ka qenë një grua edenjë, e mençur, e ndershme, vizionare,e shkathtë, e devotshme e mbi të gjithabesimtare e lidhur fort për besimin nëZotin Një?

Vërtet, një grua madhështore, memençuri dhe trimëri të bashkëlidhura itha burrit të saj (faraonit) në mënyrë tëdrejtpërdrejtë fjalën e drejtë për besiminqë kishte ajo.

Gruaja e ditur e udhëzuar,krenaria e një populli

Shkruan: Valbona KELMENDI

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja50


Me gjithë torturat e rëndaqë përjetoi nga tirani i asajkohe, të cilin e kishte burrë,Asjes nuk i bëri aspak për-shtypje luksi i tij,”kënaqësitë“ e tij, që kjo t’ikthehej e të vazhdonte metë, saqë ai (faraoni) nuk etrajtoi as si marionetë tëpaktën, por e trajtoi siskllave, duke mos ia ndaluartorturat e njëpasnjëshme,por, përkundrazi ai (faraoni) me këtë idha shansin dhe mundësinë që Asja tëbëhet e nderuar tek Allahu, duke u bërëshëmbëlltyrë për të gjitha besimtaretderi në Ditën e Gjykimit.

Ndoshta mund të lindë pyetja: Amundemi edhe ne të bëjmë diçka mad-hështore siç bëri Asja? Pa dyshim që po,ngaqë njëra prej dhuntive të shumta tëAllahut është që edhe mirësitë i ka lënëtë llojllojshme.

Madje, atë që mund ta bëjë një gruame punët e saj të dobishme, nuk e bëjnëdot ligjëratat e leksionet e shumta.

Nëse je bijë, kujdesu për prindërit etu, bëhu urë kaluese për ta me edukatëndhe moralin që ata të kultivuan, nëse jenënë, kujdesu për fëmijët e tu që t’iedukosh me edukatë të shëndoshë që nëtë ardhmen të bëhen barrikada të fortanë mbrojtje të Islamit dhe të bëhenndjekës të sinqertë të tij. Nëse je grua(bashkëshorte), bëhu e dashur dhe ndih-mëse e sinqertë në çdo gjendje tëbashkëshortit, me synim që të arrishkënaqësinë e Zotit, e nëse je gjyshe,bëhu e urtë dhe mbill urtinë tënde nëbrezat e rinj.

Me të gjitha këto virtyte mund tëbëhemi lehtë krenaria e një populli,sepse Zoti ynë ka bërë që floriri ynë të

jetë feja Islame, stolia jonëmorali i lartë e pasuria tëjetë karakteri ynë, ku këtotë tria janë përbërës bazëpër kënaqësitë e kësaj botedhe amshueshmërisë.

Motër e nderuar !Kjo botë me gjërat e saj

kalimtare s’duhet të joshinmendjen tënde.Përkundrazi, ti duhet tëjesh e lumtur vetëm kur

analizon vetitë e gruas besimtare dheasaj jo besimtare.

Krahasoi këto dy dukuri të ndryshme,dhe do të shohësh se ti je me plot epërsidhe e ngritur.

Mos të harrojmë se në këtë botë jetonedhe pronarja e pallatit edhe pronarja ekasolles, por neve na intereson të dimëse kush është e lumtur, kush jeton nëlumturi?

Le të na mjaftojë një copë buke ethatë, e rreshkur, por hallall, sesa njëgjellë me mishra të kombinuara porharam.

Të kujtojmë se shumë gra në botë janëtë privuar nga begatitë që kemi ne.

A thua vallë janë të lumtura ato gra qëzënë shtretërit e spitaleve nga sëmundjete rënda (sida, droga etj.) , apo ato gra qëgjenden prapa grilave të burgjeve përvepra penale degjeneruese, madje sa prejgrave në botë e kanë të humbur kujtesënpër shkak të dëshpërimeve në jetën etyre?

Jo vetëm këta, por shembuj që nukcekëm ka plot, lidhur me çfarë vuajnëgratë e joudhëzuara në Islam, prandajbëhu falënderuese, sepse nder dhe priv-ilegj më të lartë se udhëzimi i Zotit nukka.

Nuk themi që në mesin e grave të

Mos të harrojmë senë këtë botë jeton

edhe pronarja e pal-latit edhe pronarja ekasolles, por neve naintereson të dimë se

kush është e lumtur, kush jeton

në lumturi?

51


Gru

aja

dhe

fa

mil

ja

udhëzuara nuk ka prej atyre që vuajnënga sëmundje të ndryshme jo shëruese sikanceri, por besimtarja e sinqertë di se sita trajtoj këtë gjendje , sepse sëmundjene pranon si një mesazh përgëzues, ngaqëe di se me durim pastrohet nga mëkatete bëra.

Gruaja inteligjente dhe e dashur di sesi të jetë admiruese, ngaqë çdo vepër qëbën e ka plotësisht të qartë se vetëm tekAllahu janë çelësat e botës dhe e fshehtae rehatisë dhe shpëtimit.Ajo në çdo çastmbjell një ide, në çdo orë një vepër tëmirë e me këto gjëra vetëm se ia shtonedhe më shumë krenarinë vetes së saj,familjes dhe popullit të saj.

Gruan besimtare, nëse e godet ndonjësprovë si, humbja e fëmijës,bashkëshortit, prindit, vëllait, motrës,ajo di se si ta mbajë veten, ngaqë shem-bull ka elitën krenare të botës islame qëlanë gjurmë të besimit, devotshmërisë,mirësisë, bujarisë e ato janë: Asja,Merjemja, Hatixhja, Aisheja, Esmaja,Fatimja, Rukaja etj…

Besimtarja e mençur e di që jeta për-bëhet nga gëzimi, hareja, qetësia dhekënaqësia, si dhe nuk lejon në zemrën esaj të ketë ankth, lakmi dhezili, sepse e di që janëkundër shëndetit dhebukurisë.

Gruaja e udhëzuar qëështë e kapur fortë te litari iAllahut është porsi bleta qëushqehet mirë dhe jepvetëm të mira, saqë kur uletnë bar nuk e thyen barin,kur e prek nektarin nuk edëmton lulen, e jep mjaltindhe nuk kafshon, fluturondhe shkon me dashuri, zërine ka përgëzues ku i ngjan

një meleku dhe lë vetëm kënaqësi.A thua vallë nuk janë këto karaktere

dhe virtyte të larta që bulëzojnë dheshpërndajnë vetëm krenari?

Ja vlen t’i shkoqisim disa shembujmadhështorë nga historia e grave tëudhëzuara:

Në periudhën e Haxhaxhit, një nëne tështyrë në moshë armiqtë ia mbyllëndjalin në burg, veç kësaj, armiqtë e kër-cënuan nënën besimtare se do t’ia vris-nin djalin. Pa u thyer dhe me plot ven-dosmëri burrërore, i tha: “Edhe po tëmos e vrisni ju, do të vdesë vetë.”

Pastaj shembulli i Esmas , bijës së Ebubekrit , e cila kur e pa djalin e sajAbdullah b. Zubejrin të vrarë tha: “Aerdhi koha që ky kalorës të bëhetburrë!?”

Mandej rasti me qëndrimin dhe mbajt-jen e Hansajës kur mori lajmin e vdekjessë katër bijve të saj në flijim për besiminnë Zotin Një, tha: “Falënderimi i takonZotit që më respektoi me vrasjen e tyresi dëshmorë në rrugë të Tij”.

Ndoshta, gjithsecila prej nesh, kur ipërfytyron a sjell ndër mend këta shem-buj, sheh t’i rrjedhin lot, dhe thotë se,

butësia dhe urtësia e tyre ingjajnë butësisë së erës sëlehtë dhe qëndrueshmëriae tyre maleve të larta.

Nuk e mohojmë atë seedhe nga bota e grave të paudhëzuara në Islam ka gratë afta dhe të guximshme,por duhet ta dimë se çfarëdallon mes atyre dhe tëtjerave që janë tëudhëzuara.

Të udhëzuarat, me plotvetëdije qëndrojnë nërrugën e cila të shpie në

Nëse je grua(bashkëshorte), bëhue dashur dhe ndih-mëse e sinqertë në

çdo gjendje tëbashkëshortit, mesynim që të arrish

kënaqësinë e Zotit, enëse je gjyshe,

bëhu e urtë dhembill urtinë tëndenë brezat e rinj.

52


Gru

aja

dhe

fa

mil

jakopshtet e lumturisë së përjetshme,ndërsa gratë e tjera qëndrojnë në “kop-shtet e lumturisë” për të pat llogari tëmajme bankare, rroba moderne, shër-bime luksoze, shërbime nga shërbë-torët…etj. E këto janë gjëra vetëm përkëtë botë kalimtare.

Ndër shkaqet e tjera të lumturisë që kagruaja e udhëzuar, është edhe njohuritëshkencore krahas atyre fetare. Ajo mezgjuarsinë e saj mundohet që shtëpinë tashndërrojë në një universitet të dashurme ambient joshës. Me kursimet që bën,ndërton një dhomë studimi me vitrinanga libri i shkencës dhe Kur’anotekës,duke dhënë shembull që nuk e shpenzonkohën kot si dëgjim muzike, shikim tëserialeve të ndyra dhe të pa vlera, po ekalon dhe e shpenzon kohën e saj nëvepra dhe gjëra të pranuara tek Allahu.

Jo rastësisht të urtët e kanë vlerësuarpozitën e gruas së ditur dhe të udhëzuarsi më prestigjiozen, duke e vendosurbukurinë e saj me bukuritë e universit.Me një kujdes të veçantë i përshkruajnëbukuritë e universit si, pamjen e llojllo-jshme të yjeve në qiellin e bukur, man-dej, hënën e kthjellët që gjallëron dukethyer errësirën e natës etj. Bukuri këto,që syri i njeriut nuk i përkufizon ngagjerësia që kanë dhe shpirti kënaqet ngabukuritë që ato çlirojnë, por bukuria qëjep gruaja e udhëzuar as nuk mund tëkrahasohet me bukuritë e universit.

Duke lënë këtë shkrim të pambyllur,për shkak që vlera e gruas besimtare ingjan një oqeani që s’ka mbarim, pondalemi tek një thënie e bukur që thotë:

“Ndoshta për botën gruaja besimtare duketvetëm një person, por mos harrojmë se kjogrua në botë është më e vlefshme se vetë bota.”

Gazeta egjiptiane “El-ahram” botoi një artikullme titullin:

“Profesoresha e universitetit ikëshillon studentet e saj tëmartohen”. Në këtë artikull tre-gohet se si një profesoreshë univer-siteti në Angli ka qëndruar para qin-dra studentëve dhe studenteve dheka mbajtur një fjalim lamtumirësme rastin e daljes në pension.

Ajo tha: “Ja, i plotësova gjashtëdhjetëvite të jetës sime. Kam arritur në kulmine realizimeve, kam korrur sukses dhekam avancuar çdo vit të jetës sime, kamrealizuar punë të mëdha në shoqëri. Çdominutë e ditës sime më ka sjellë fitime,arrita reputacion të madh dhe pasuri,m’u dha rasti të vizitoja tërë botën, por,a jam tani unë e lumtur pasi arritagjithë këto fitore?

“Kam harruar të martohem”

I teptisur me angazhime në mësimdhëniedhe arsim, në udhëtime dhe famë, harrovata bëja atë që është më e rëndësishme se etërë kjo për femrën...Harrova të martohem, të kem fëmijë dhe tëstabilizohem në jetë. Për këtë jam kujtuarvetëm tani, kur erdha këtu para jush. Nëkëtë moment e ndjeva se nuk kam vepruarasgjë në jetën time dhe se i gjithë mundi qëkam sakrifikuar gjatë tërë këtyre viteveështë i humbur.Tani do të dal në pension,do të kalojnë një vit ose dy nga kjo kohëdhe pas kësaj të gjithë, të zhytur nëpreokupimet e tyre jetësore, do të më har-rojnë... Po të isha martuar dhe të kishaformuar familje, do të lija efekte më tëmëdha dhe më të mira në jetë.

Vërtet puna kryesore për femrën është qëajo të martohet, të krijojë familje dheçfarëdo mundi tjetër që ajo sakrifikon nëdiçka tjetër nuk ka vlerë për jetën e saj në

esencë. Këshilloj çdo studente që këtë gjë tavërë në prioritetet e saj, pas kësaj le tëmendojë për punë dhe famë.”

Vërtet këta njerëz shpenzojnë jetëne tyre dhe e kuptojnë realitetin vetëmpasi vijnë në përfundim të saj. Ajo qëtë çudit më shumë se kjo është kursheh vajzat myslimane që tentojnë t`ipasojnë këta njerëz në këtë hutim. Ilumtur është ai që mësohet nga tëtjerët, prandaj për ku je nisur oj bijë eIslamit?

(Marrë nga libri: “Shëtitje në kop-shtin e dijetarëve dhe të ngjarjevetë jetës”, shkruar nga dr. Omer Eshkar)

Përktheu: Alaudin Abazi

53


Gru

aja

dhe

fa

mil

ja

Pyet

je p

rg

jig

je54


Pyetja e parë:

Çfarë dispozite në sheriat ka zekatul-fitri?

Zekatul-fitri është vaxhib për çdomysliman sipas hadithit të Ibën AbasitradijAllahu anhuma i cili thotë: “Ia kaobliguar i dërguari i Allahut myslimanëvezekatul-fitrin një s’aë1 me hurma, apo njës’aë me drithë; për robin dhe të lirin, përmashkullin dhe femrën, për të voglin dhe tëmadhin dhe ka urdhëruar që të jepet parase të dalin njerëzit në namazin e bajramit”.

Pyetja e dytë:

Ku qëndron urtësia e zekatul-fitrit?Zekatul-fitri, si lëmoshë është e

veçantë në muajin e Ramazanit dheduhet të jepet nga fundi i këtij muaji,

por edhe para se të mbarojë muaji,gjegjësisht para namazit të bajramit,ajo jepet për pastrimin e agjëruesit ngagabimet që ka bërë gjatë agjërimit. Kjoi ngjan namazit kur, pasi të japimselam themi tre herë estagfirullah[kërkoj falje prej Allahut] d.m.th. përgabimet dhe moskujdesin që bëjmë nënamaz. Pejgamberi salAllahu alejhi ueselem ka thënë: “Zekatul-fitri ështëpastrim për agjëruesin prej fjalëvetë kota,prej vulgarizmave dhe ështëlëmoshë për të varfrit [të mjerët].Ai që e jep para namazit, ështëzekat i pranuar, e kush e jep pasnamazit, atëherë ajo është lëmoshësi lëmoshat tjera”. Hadithi ështëHasen, shënon Ibën Maxhe dhe EbuDavudi.

Në këndvështrim tjetër, themi se1 Sa’ë: Sasi e njohur në kohën e Resulullahut sal-Allahu alejhi ue selem, i cili është katër grushta.

Sadakatul fitri (zekatul-fitri)

Sqarim: Këtë lloj lëmoshe e hasim me këto dy terme sadakatul-fitër dhezekatul-fitër. Me sadaka e ka për qëllim lëmoshën, sepse është lëmoshë që u jepettë varfërve dhe nevojtarëve, ndërsa zekat d.m.th pastrim.

Përgjigjet: Ali Shaban TANUSHA

Pyet

je p

rg

jig

je

55


fitrat jepen edhe për ata që nuk e kanëobligim agjërimin, si fëmijët, tësëmurët etj. Por edhe për foshnjën qëka lindur gjatë muajit të ramazanit.Kjo për të treguar se lëmosha ështënga intuita dhe natyrshmëria e njeriut,pra edhe ata që pranojnë fitra, nëse ubëhen shumë, edhe ata japin, se ngaurtësia e kësaj feje është që njeriu tëjetë dorëdhënës e jo dorështrënguar.

Pyetja e tretë:

Kush e ka obligim të japë sadakatul-fitrin?

Obligim e ka çdo musliman i lirë qëka teprica nga furnizimi personal dhetë anëtarëve të familjes për një ditë enjë natë, ose me fjalë tjera që ka mëtepër nga ajo sasi që i del gjatë njëmuajit kur përpjesëtohet me numrin e

ditëve të muajit. E ka obligim për vetedhe për ata që ka obligim të kujdeset,si bashkëshorten, fëmijët e vet dheshërbëtorët (nëse janë myslimanë).

Ibën Omeri ka thënë: “I dërguari iAllahut salAllahu alejhi ue selemka urdhëruar sadakatul-fitrin tëjepet për të voglin dhe të madhin;për të lirin dhe robin dhe ata për tëcilët kujdeseni”.

Pyetja e katërt:

Sa është sasia e zekatul-fitrit?Sasia e obliguar për çdo person është

gjysma e një sa’ut grurë, apo një sa’uthurma, apo rrushit të thatë, apo elbit,apo djathit, apo diç tjetër që zë vendine tyre si oriz, apo misër, apo tjetër gjëqë llogaritet nga ushqimet thelbësoresi i mjaftueshëm për racionin ditor.

Pyet

je p

rg

jig

je56


Domethënë, me masën e kohës sësotme, sa dy kilogram nga sendet epërmendura, ose dy euro e gjysmë nëperson.

Pyetja e pestë:

Kur është koha e dhënies së zekatul-fitrit?

Sadakatul-fitri jepet nga fundi iramazanit, para se të dalin besimtarëtnë namazin e bajramit. Përcillet ngaIbën Omeri se i dërguari salAllahu ale-jhi ue selem ka urdhëruar të jepetsadakatul-fitri para se besimtarët tëdalin në namaz. D.m.th., kjo ështëkoha e fundit, por mund të jepet edhemë parë. Nafiu rrëfen se Ibën Omeriua ka dhënë atyre që e pranonin dheatë para fitër bajramit një, apo dy ditë.(Buhariu 3\ 375).

Nuk lejohet të vonohet nga koha evet pa arsye.

Ibn Abasi përcjellë se PejgamberisalAllahu alejhi ue selem e ka obliguarzekatul-fitrin pastrim për agjëruesin ngafjalët e kota, nga vulgarizmat dhe ështëlëmoshë për të varfrit [të mjerët]. Ai që ejep para namazit, ajo është zekat i pran-uar, e kush e jep pas namazit, atëherë ajoështë lëmoshë si lëmoshat tjera.

Pyetja e gjashtë:

Kujt duhet t’i jepet?Sadakatul-fitri nuk i jepet askujt për-

pos të varfërve dhe nevojtarëve që nukpërmbushin nevojat e tyre parësore, siçu përmend më parë në hadithin e citu-ar “ … është lëmoshë për të varfrit … “.

Pyetja e shtatë ?

A lejohet të jepet sadakatul-fitri nëtë holla që janë në vlerën e gjysmësa’ut?

Sadakatul-fitri jepet ushqim dhenuk bën të jepet në vlerën e saj tëholla, pasi Pejgamberi salAllahu alejhiue selem për zekatul-fitrin i ka cekurllojet e bazave ushqimore. Pra, nëorigjinë zekatul-fitri jepet ushqim ejo gjëra të tjera, ndërsa me të holla,ata që e pranojnë sadakatul-fitrin,mund të blejnë çmos po edhe gjëra tëndaluara, si cigare dhe gjëra tjera.

Nga dijetarët, Ebu Hanifejarahimehullah e ka lejuar të jepet nëvlerë, por kjo fetva e tij mund tëshërbejë në kohën e sotme vetëmashtu si do të përmend në përgjigjenvijuese.

Pyetja e tetë?

A bën të jepet sadakatul-fitri nëinstitute fetare, bashkësi islame, apoorganizata bamirëse, që pastaj ata tashpërndajnë?

Lejohet të jepet në organe kompe-tente dhe organizata bamirësesadakatul-fitri në sasitë e përmenduradhe në vlerën e tyre në para, por mekusht që të dihet me bindje tësigurt se ato do të shpërndahennë ushqim, dhe atë për të var-frit, se përndryshe nuk lejohet.Allahu e di më së miri.

Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen.Pyetjet mund t'i dërgoni në [email protected]

57

Ilm

iha

lli


Vepra e gjashtë: Tallja me fenë e Allahut:

Allahu, subhanehu ve teala, thotë:“E nëse i pyet ata (përse tallen),do të thonë: “Ne vetëm jemi mah-nitur e dëfryer”. Thuaj: “A meAllahun, librin dhe të dërguarin eTij talleni?” Mos kërkoni fare

ndjesë, ju pasi që (shpallët se)besuat, keni mohuar. Nëse njëgrupi nga ju i falim, grupin tjetëre dënojmë, ngase ishin kriminelë.”(Teube – 65,66)

Tallja me diçka prej fesë sëAllahut, subhanehu ve teala, ështëkufër (mosbesim) sipas tërë dije-

Shkruan: Agim BEKIRI

Veprat që të nxjerrin nga Islami (2/2)

Ilm

iha

lli

58


tarëve, madje edhe nëse nuk e ka përqëllim talljen por thjeshtë dëshirontë bëjë shaka. Ibën Xheriri dhe dije-tarë tjerë kanë shënuar rastin që etransmeton Abdullah b. Omeri seduke udhëtuar për në Tebuk njëbashkudhëtar kishte thënë: “S’kemiparë si këta lexuesit tanë, lakmues tëushqimit, gënjeshtarë dhe frikacakmë të mëdhenj. Një njeri që ishteafër tyre i tha: gënjen, nuk ështëashtu porse ti je hipokrit! Gjithsesido ta lajmëroj Pejgamberin,salAllahu alejhi ve selem. Kjo gjë iarriti Pejgamberit, zbritën ajetetkur’anore. Abdullah b. Omeri tre-gon: e kam parë (atë që tallej) sivarej për yzengjitë e devesë sëPejgamberit kurse këmbët e tij për-plaseshin për gurët dhe thoshte: “Nevetëm jemi mahnitur e dëfryer”kurse Pejgamberi, salAllahu alejhi veselem, përsëriste fjalën Kur’anore:“A me Allahun, librin dhe të dër-guarin e Tij talleni.”

Kush tallet me diçka prej fesë,sikur me dijen e sheriatit apo meithtarët e tij, tallja me shpërbliminapo dënimin e Allahut, tallja me ataqë urdhërojnë në të mirë dhe ndalo-jnë nga e keqja për shkak urdhrit dhendalesës së tyre, tallja me namazinqoftë me farzet apo nafilet, tallja meata që kanë mjekra, apo me atë qës’punon me kamatë, ai është kafir.

Tallja me fenë e Allahut është cilësie hipokritëve siç na ka treguarAllahu i Madhëruar: “Mëkatarëtishin ata të cilët i përqeshnin ataqë besuan. Dhe kur kalonin (bes-imtarët) pranë tyre (idhuj-tarëve), ata ia bënin me sy njëri-tjetrit. E kur ktheheshin te famil-

jet e veta, ktheheshin të kënaqur.Dhe kur i shihnin ata (besim-tarët), thoshin: “S’ka dyshim sekëta (besimtarët) janë të hum-bur!” Po Ne, nuk i caktuam ata(idhujtarët) si roje të atyre (bes-imtarëve). E sot, (në ditën egjykimit), ata që besuan do tëtallen me jobesimtarët. Duke qën-druar të mbështetur (besimtarët)në kolltukë e duke shikuar. A thuaa u shpërblyen jobesimtarët përatë që punuan?” (Mutafifin: 29-36)

Vepra e shtatë: magjia (sihri)

Kush bën sihër apo pajtohet me atëqë bëjnë sihirbazët, ka ra në kufër.Allahu, subhanehu ve teala, thotë:“E ata të dy nuk i mësonin askujt(magjinë) para se t’i thonë: “Nejemi vetëm sprovë, pra mos u bën ipa fé!”” (Bekare – 102)

Në terminologjinë e sheriatit sihriështë: nyje dhe lexime nëpërmjet tëcilave magjistari arrin t’i shfrytëzojëshejtanët për ta dëmtuar atë për tëcilin ka përgatitur sihrin.

Prej sihrit llogaritet edhe pengimii njeriut për të dashur ndokënd(sarf) apo nxitjen e tij për të dashur(atf).

Parashtrohet pyetja: sihri a është irealët apo virtual?

Sipas Ehli Sunetit sihri është irealët dhe sikur të mos ishte i tillëAllahu, subhanehu ve teala, nuk dotë na urdhëronte të kërkojmë mbro-jtje nga magjistarët: “Dhe prejdëmit të atyre që lidhin dhe fryjnënyja.” (Felek: 4)

“E, mësonin (njerëzit) prej atyredyve atë (magji) me çka ndanin

Ilm

iha

lli

59


burrin prej gruas” (Bekare: 102)Sa i takon shërimit nga sihri ai

bëhet vetëm me rukje, barna tëlejuara dhe duke lutur Allahun. Nëasnjë mënyrë nuk lejohet shërimime sihër duke shkuar te fallxhorët emagjistarët.

Vepra e tetë: Të ndihmosh jobesimtarët kundër besimtarëve:

Të ndihmosh jobesimtarët kundërbesimtarëve është dalje nga feja,Allahu, subhanehu ve teala, thotë:“E kush prej jush i miqëson ata, aiështë prej tyre” (Maide: 51)

Është pyetur Abdullah b. Abdulatifise kur ndihma ndaj jobesimtarëveështë mosbesim? Është përgjigjur:kur t’i mbrosh ata, t’i ndihmosh mepasuri, me trup dhe me ide”.

Vepra e nëntë: Kush beson se disa njerëz kanë të drejtën për të dalë nga mësimet e sheriatit:

Allahu, subhanehu ve teala, thotë:“Dhe se kjo është rruga (feja)Ime e drejtë (që e caktova për ju),pra përmbajuni kësaj, e mosndiqni rrugë të tjera e t’ju ndajnënga rruga e Tij. Këto janë porositëe Tij për ju, ashtu që të ruheni.”(En’am: 153)

Transmeton Ahmedi. Ebu Davudet-Tajalisij dhe Darimiu nga IbënMes’udi, radijAllahu anhu se“Pejgamberi, salAllahu alejhi ve selem, ebëri një vijë të gjatë dhe tha: kjo ështërruga e Allahut, pastaj bëri disa vizadjathtas dhe majtas dhe tha: këto janërrugë përçarëse, në krye të çdonjërës prej

tyre qëndron një shejtan i cili thërret nëtë, pastaj lexoi: “Dhe se kjo ështërruga (feja) Ime e drejtë (që ecaktova për ju), pra përmbajunikësaj, e mos ndiqni rrugë të tjerae t’ju ndajnë nga rruga e Tij.”

Kush dëshiron të del nga sheriatiapo mendon se s’ka nevojë për të, kadalë prej feje.

Pejgamberi, salAllahu alejhi veselem, ka thënë: “I tërë ummeti im dotë hyjë në Xhenet përpos atij që s’pra-non! Thanë: o i Dërguar i Allahut, ekush nuk pranon? U përgjigj: kush mërespekton mua do të hyjë në Xhenet ekush më kundërshton ai në fakt s’kapranuar.”

Në një rast tjetër Pejgamberi,salAllahu alejhi ve selem, ka thënë:“Sikur Musa të ishte gjallë s’do të kishtepasur zgjidhje tjetër veç të më pasojëmua.”

Vepra e dhjetë: T’ia kthesh shpinën fesë së Allahut, nuk e mëson dhe nuk vepron sipas saj:

Allahu, subhanehu ve teala, thotë:“E kush është më zullumqar se aiqë këshillohet me ajetet e Zotit tëvet, e pastaj u kthen shpinënatyre? Ne me siguri do të hakmer-remi kundër kriminelëve.” (Sexhde– 22)

Kjo do të thotë se çdonjëri i cilinuk interesohet për t’i mësuar bazate fesë me të cilat bëhet musliman,në fakt ai ia ka kthyer shpinën fesë sëAllahut dhe si i tillë ka ra në njëvepër që llogaritet mosbesim.

Lib

ri60


Para pak kohe, shtëpia botuese “Nun”në Shkup botoi librin “Mëkatet eMëdha“, nga autori Imam Dhehebi. Libriështë përkthyer nga Ali Shabani, dhe kagjithsej 255 faqe. Në fillim, përveç hyrjessë përkthyesit, recensuesit të origjinalit,gjendet edhe domethënia e termave, qëështë shumë e rëndësishme dhe është njëhyrje e vogël në terminologjinë ehadithit, pastaj vijon edhe hyrja e vetëautorit, Imam Dhehebiut, Allahu emëshiroftë.

Lipset shënuar se në origjinal libriështë recensuar nga nxënësi i shejhAlbanit, shejh Meshhur Selman, i cilijeton dhe vepron ne Jordani.

Botimi i këtij libri në gjuhën shqipe nagëzoi pa masë për dy arsye:

E para, lexuesit shqiptar iu bë emundur të ketë në dorë edhe një perlënga thesari i dijetarëve të famshëm, pra,bëhet fjalë për një libër amzë në këtëlëmi, gjë që i begaton edhe më shumëbibliotekat e shumë myslimanëve qëflasin gjuhën shqipe.

E Dyta, në vitet ’90, ky libër u përk-

thye nga një student shqiptar në Medinëdhe na u dorëzua për botim. Dukedashur të bashkëpunojmë me institu-cionin e Bashkësisë Islame, përkthimin,së bashku me donacionin e disabamirësve për botimin e këtij libri, iadorëzuam këtij institucioni, me qëllimbotimin dhe shpërndarjen e tij sa më tëmirë. Mirëpo, i gjithë ky mund dështoidhe u anashkalua, duke iu hequr disa ngatemat e librit dhe duke mos patur kujdesnë origjinalitetin e vet kësaj vepre fis-nike.

Falënderojmë Allahun, e pastaj botue-sit, që pas dhjetë viteve ky libër botohetnë dritën më të mirë, çka na shtyn tëmendojmë së është kryer një amanet siçduhet, duke shpresuar se në botimet eardhme do të na begatojnë edhe me mëshumë libra të këtij lloji.Allahu na i faltëgabimet dhe na bëftë prej atyre që kujde-sen në përhapjen e së mirës dhe ndalim-in nga e keqja.

Prezantim i librit

“Mëkatete mëdha”

Shkruan: Sadat SHABANI

Lib

ri

61


Imam Dhehebiu:

Emri i tij i plotë është:Shemsuddin Muhammed b.Uthman b. Kajmaz etTurkmanij el Farikij edDimeshkij esh Shafiij, i njo-hur si edh Dhehebij.

Lindi në Damask në vitin673 H. (1274 sipas Isaut).Mësoi përpara hoxhallarëvetë Shamit, Egjiptit dheHixhazit (Saudisë së sotme).U shqua në shumë shkenca enë veçanti në Kiraetet(mënyrat e leximit) eKur’anit, dhe në hadith saqëpër hifdhin që kishte ai mer-rej si shembull dhe e atribuuan si “imamii të gjithëve në hifdh, shejhi i për-mirësimit, dhe burri i burrave në çdorrugë”.

Zëri i tij u dëgjua në çdo vend dhe iamësynë studentët nga të gjitha anët.Dhehebiu ka përmendur në “Mu’xhem”-in e tij se ai ka marr mësime nga mëshumë se 300 mësues.

Dhehebiu ka ushtruar disa detyra nëDamask, dhe kur u verbërua në vitin 741H. e ndërpreu shkrimin dhe iu qas vetëmmësimdhënies derisa i erdh exheli.

Veprat e tij:

Dhehebiu -rahimehullah, ka lënë njëpasuri të majme shkencore nga të cilat ipërmendim:

1-Tarihul Islam (Historia Islame) ngalëmi i historisë,

2-Sijeru A’lami n Nubela, (Biografitë etë shquarve fisnik), vepër voluminoze nëtë cilën me precizitet të enciklopedisë katubuar informatat mbi dijetarët dhe

njerëzit e shquar me ndikimnë kohërat e tyre. 25 vël-lime nga të cilët vëllimi iparë dhe i dyti janëjetëshkrimi i të Dërguarit,salAllahu alejhi ve selem.

3-El I’lamu bi VefijjatilE’lam (Njoftim mbi vdekjete të shquarve) nga lëmia ehistorisë,

4-El Iberu fi AhbarilBesher (Mësimet në lajmete njerëzve) nga lëmia e his-torisë,

5-Tedhkiretul Huffadh(Përkujtimi i Hafizëve)biografi të dijetarëve,

6-Mizanul I’tidal fiNakdir Rixhal (Peshoja e drejtësisë nëkritikën e transmetuesve) vlerësim kritiki transmetuesve të hadithit,

7-El Mugni fidduafâ (I mjaftueshmi përnjohjen e transmetuesve të dobët) libër icili ka tubuar transmetuesit e dobët tëhadithit,

8-El Kashif (Shpaluesi) biografitë etransmetuesve shkurtimisht

9-Telhisul Mustedrek lil Hakim(Rezymimi i “Mustedrek”-ut të Hakimit)libër me vlerë të madhe në të cilën ai kapërmirësuar vlerësimet e gabuara tëImam Hakimit për shumë hadithe të cilëti ka shpallur si të sakta,

10-Tabakatu Meshahiril Kurrâ(Shtresat e Kurrâve-lexuesve të njohur tëKur’anit) biografitë e lexuesve të njohurtë Kur’anit,

11-Takvimul Buldan (Atlasi iShteteve),

12-el Kebair (Mëkatet e mëdha) etj.Po ja përcjell çka thotë recensuesi i

botimit në arabisht shejh Meshhuri përkëtë libër:

Ky është një libër idobishëm në fushëne vet. Është ndihmë

(krah) i hatibit,ligjëruesit, vaizit,

por edhe ngushëllimpër të hutuarin dhepër të shqetësuarin.

E zbut zemrën evrazhdë, e largon

nga lakmia nga gjërate padobishme të

dynjasë, ështëqortues i mëkateve

dhe veprave shkatër-ruese.

Lib

ri62


Ky është një libër idobishëm në fushën e vet.Është ndihmë (krah) i hati-bit, ligjëruesit, vaizit, poredhe ngushëllim për tëhutuarin dhe për të shqetë-suarin. E zbut zemrën evrazhdë, e largon nga lak-mia nga gjërat e pado-bishme të dynjasë, ështëqortues i mëkateve dheveprave shkatërruese.

Megjithatë, ky libër ështënjë nga gjurmët e imamit,prijësit të dijetarëve tëhadithit, po edhe dijetar nëxherh ve t’adil dhe përtransmetuesit e haditheve.

Po ashtu, recensenti na tregon se çfarëpune ka bërë gjate recensimit, ku thotë se:

Në recensimin e këtij libri jamangazhuar me:

1. rregullimin e teksteve ku i kam për-mirësuar gabimet që kanë ndodhur atyduke u kthyer në veprat origjinale.

2. kam evidentuar dallimet edorëshkrimeve.

3. kam kontrolluar të gjitha hadithet qëjanë përmendur në libër dhe kam treguarburimet e tyre në përmbledhjet e sunetit.Po ashtu kam treguar cilat janë sahih, tëvërteta dhe cilat janë me të meta në suazatë rregulloreve të shkencës së hadithit.

4. kam sqaruar fjalët e pakuptueshme.5. kam bërë radhitjen e Ajeteve,

haditheve dhe ethereve sipas alfabetit.Allahu e shpërbleftë për punën e bërë.Në fund pashë të udhës t’i përcjellim

lëvdatat e disa dijetarëve të mëdhenj përautorin e librit “mëkatet e mëdha”

Transmetohet nga shejhul-islam IbënHaxher El-Askalani – Allahu e mëshiroftë– i cili ka thënë: Kam pirë ujë zemzemi

për ta arritur gradën eDhehebiut në hifdh (të mbaj-turit mend përmendësh).

Ibën Kethiri ka thënë përtë: ...te ai kanë diplomuarshumë dijetarë të hadithitdhe hafidhat…

Nxënësi i tij Et-Taxh Es-Subki, në “Shedheratudh-dhe-heb” ka thënë: “Sa i përketmësuesit tonë EbuAbdullahut, ai ka qenë larg-pamës, nuk ka pasur rival. Kaqenë thesar i diturisë, te aidrejtoheshin kur kishin prob-leme enigmatike dhe misteri-oze. Ka qenë prijësi i umetitnë të mbajturit mend, më i

çmuari i asaj epoke, dijetar eminent në“Xherh ve t’adil”, burri i parë në mesin etransmetuesve. Sikur të ishte mbledhurumeti në një vend e të shikonin nga aivend, e pastaj rrëfejnë për atë vendinlajmet e atyre që kanë prezantuar...

Sujuti në “Dhejlu tedhkiretil-hufadh” kathënë: “Atë që e them, se të gjithë muha-dithët janë nevojtarë në lëmin e trans-metuesve dhe arteve tjera të hadithit përkatër vetë: El-Mizzi, Edh-Dhehebi, El-Iraki dhe Ibën Haxheri”

Prej atyre që i thurën poezi ishte Et-Taxh Es-Subki me poezinë e tij:

Kush do të jetë tani për hadithin dhe për ata që e kërkojnë atëPas vdekjes së imam hafidh DhehebiutKush do të jetë për rivajetin dhe lajmet kush do t`i shpërndajëNë mesin e krijesave, arabë dhe joarabëE lus Allahun t’i bën punët tona të sin-

qertë për Të, t’i regjistrojë në peshoren eveprave të mira në ditën kur nuk bën dobipasuria e as bijtë, përveç atij që vjen mezemër të pastër.

FalënderojmëAllahun, e pastajbotuesit, që pas

dhjetë viteve ky libërbotohet në dritënmë të mirë, çka nashtyn të mendojmësë është kryer njëamanet siç duhet,

duke shpresuar se nëbotimet e ardhme dotë na begatojnë edheme më shumë libra

të këtij lloji.

EDITORIALI - AlbIslam · Nga viti 1950, kur universitetet arabe ishin vetëm 12, në vitin 1995...

Documents

Transcript of EDITORIALI - AlbIslam · Nga viti 1950, kur universitetet arabe ishin vetëm 12, në vitin 1995...