Ed. Europiane

8/13/2019 Ed. Europiane

1/177

Bashkimi Evropian

Bashkimi Evropian (BE) sht nj bashkim politik dhe

ekonomik apo nj konfederat [10]

[11] e 27shteteve antare, t vendosra kr!esisht n

Evrop" [12] BE#ja ori$jinn e saj e ka n$a %omniteti

Evropian pr &!m!r dhe 'elik(% E&'), # Eropean oal and

teel ommnit!(E) i formar n$a $jasht vende n vitin

1*+" - vitet n va.hdim BE#ja .$jera si pr n$a nmri ipopllsis poasht edhe pr n$a nmri i

shteteve, me pranimin e shteteve t reja antare,si dhe pr

n$a shtrirja e pshtetit t politikave t veprimtaris s

saj"Bashkimi Evropian me emrin e tij t tanishm krija n

vitin 1**/ [1/] me raktatin e astrihtit dhe me

amandamentimin e fndit n ba.n kshtetese t BE#s, nraktatin e isbons, i 3ili h!ri n h!ri n f4i n vitin 200*"

BE#ja veprimtarin e saj e .hvillon prmes njsistemi instit3ionesh

mbikombtare (sprana3ionale), instit3ioneve t saja tpavarra dhe ne$o3iatave ndr4everitare t 3ilat .hvillohenndrmjet shteteve antare" [15] [1+] [16] nstit3ionet m t

rndsishme t BE#s jan8 9arlamenti Evropian, %shilliEvropian, %omisioni Evropian, %shilli i Bashkimit Evropian,:j!kata e ;rejtsis e Bashkimit Evropian, Banka &endroreEvropiane dhe :j!kata e


2/177

mbahen n shtetet antare dhe .$jidhen n =do pes vjet"

%omniteti Ekonomik Evropian #Eropean E3onomi3

ommnit! dhe Eratomi krijan t pavarra

n$a %E&' edhe pse ato i kishin $j!katat e njjta dhe


3/177

[/1] Cean De! ishte ai i 3ili kr!esoi %omisionin e par t

bashkar (De! %omisioni)" [/2]

Shtetet antare t BE mbulojn nj siprfaqeprej 5,52/,157 kilometrash katror (1"707"77 s4 mi)" [] BE#ja sht .on shm m e madhe se ajo .ona e dikrshme ekrijar n$a t $jasht vendet" 9ika e saj m e lart shtont Blan3 n


4/177

& nj vend t bashkohet me BE dhet t plotsoj disakritere t njohra si kriteret e %openha$s, t pr3aktaram 1**/ n$a %shilli Evropian i %openha$s" %t krkohetnj demokra3ie e 4ndreshme 4 respekton t drejtat e

njerit dhe sndimin e li$jit, nj ekonomi tre$ fnksionale eaft pr konkrren3 brenda BE#s, dhe pranimi idet!rimeve t antarsimit, dke prfshir edhele$jisla3ionin e BE#s"Flersimi nse nj vend i ka

prmbshr kriteret pr antarsim sht pr$je$jsi e%shillit t Evrops" [5*]


5/177

Politika

BE#ja ka kompeten3a t veproj vetm n ato fsha k e

drejta i sht dhn me an t traktateve dhe sipas parimit

t sbsidiaritetit (sipas ktij parimi le$jisla3ioni i BE#s dhet

t .batohet vetm kr nj objektiv nk mnd t arrihet n

mn!r t kna4shme n$a htetet


6/177

e ero.ons sht e 4everisr n$a Banka Evropiane

&endrore" nterpretimi dhe .batimi i li$jit t BE#

s dhe traktateve sht si$rar n$a :j!kata e ;rejtsis e

Bashkimit Evropian"BIheti i BE#s sh4!rtohet dhekontrollohet n$a :j!kata Eropiane e


7/177

Parlamenti Evropian

9arlamenti Evropian (9E) prbn $j!smn e le$jislatrs s

BE#s($j!sma tjetr sht %shilli i Bashkimit Evropian, shih

m posht)" 7/6 (s shpejti t jet 7+1) deptett antar

t 9arlamentit Evropian) .$jedhen drejtprdrejt

n$a 4!tetart e BE#s n =do pes vjet n ba.

t prfa4simitpropor3ional" Edhe pse deptett

.$jedhen n ba.a kombtare, ata len n parlament sipas

prkatsis s $rpeve politike n vend t at!re

na3ionale" 'do vend ka nj nmr t 3aktar vendesh dhe

sht i ndar n .ona .$jedhore sb#na3ionale 4 nk

ndikojn n nat!rn propor3ionale t sistemit t votimit" [6*]

Buxheti

BIheti i BE#s pr vitin 2011 (K 151,* biliard n total) 8 [75]

9r rritjen e kohe.ionit, konkrren3s dhe pnsimit (5+L)

9r 4!tetari, liri, si$ri dhe drejtsi (1L)

9r BE#n si nj or$an $lobal (6L)

9r .hvillim rral (11L)


8/177

9r ndihma direkte dhe shpen.ime t lidhra me tre$n

(/1L)

9r pr rreth 6 pr 4ind" [77]H BE#ja si nj partner $lobal >dhe? htetsia, liria, si$ria dhe

drejtsia H, me prafrsisht 6L dhe prkatsisht 1L

Kompetencat

htetet antare t BE#s mbajn t $jitha kompeten3at t3ilat nk i kan dor.ar n mn!r ekspli3ite nBashkimin Evropian"- disa .ona BE#ja $.onkompeten3a ekskl.ive"%to jan fshat n t 3ilat shtetetantare kan he4r dor 4 t miratojn le$jisla3ionin"-fsha t tjera t BE#ja dhe shtetet e saj antare ndajn s


9/177

bashk kompeten3atpr nIjerrjen e li$jeve"9ra, t d!japalt mnd t nIjerrin li$je, shtetet antare mnd t nIjerrinli$je vetm n ato fsha n t 3ilat BE#ja nk kakompeten3a"- fshat e politikave tjera BE#ja mnd t

bashkrendoj, mbshtes dhe t plotsoj veprimet eshteteve antare por nk mnd t miratojle$jisla3ionin me 4llim t harmoni.imit t li$jevekombtare"[/]Farsisht se n =far .one t ve=ant politike bie njkate$ori e 3aktar e kompeten3ave nk shtdomosdoshmrisht tre$es i pro3edrs le$jislative 4

prdoret pr nIjerrjen e le$jisla3ionit nkt fsh tpolitiks"9ro3edrat e ndr!shme le$jislative janprdorrpr t njjtn kate$ori t kompeten3ave, dhe

madje n t njjtn .on t politikave"hprndarja e kompeten3ave n fshat e politikave tndr!shme n mes t shteteve antare dhe t BashkimitEvropian jan e ndar n trekate$orit

Kompetencat ekskluzive

>Bashkimi Evropian ka kompeten3 ekskl.ive pr nIjerrjen

e direktivave dhe lidhjen e marrveshje ndrkombtare,

krparashikohet me nj akt le$jislativ t tij?n fshn e 8

# bashkimit do$anor

# vendosjes s rre$llave t konkrren3s t nevojshme pr

fnksionimin e tre$t t brendshm

# politikave monetare pr htetet


10/177

prbashkt t peshkimit

# politikave t prbashkta tre$tare"

Kompetenca t prbashkta

Hhtetet antare nk mnd t shtrojnkompeten3a n fshat k Bashkimi Evropian e ka br ktH

n8# tre$n e brendshm# politikat so3iale, pr aspektet e pr3aktara n ktraktat# kohe.ionin ekonomik, so3ial dhe territorial# Bj4si dhe peshkatari, me prjashtim t rajtjess brimeve detare biolo$jike# mjedis# mbrojtjen e konsmatorit# transport

# rrjetet trans#eropiane# ener$ji# .onn e liris, si$ris dhe drejtsis# sh4etsimet e prbashkta t si$ris n =shtjet eshndetit pblik, pr aspektet e pr3aktara n kt raktat"HGshtrimi i kompeten3ave t Gnionit nk dhet tre.ltoj n htetet


11/177

Kompetenca mbshtetse

HBashkimi mnd t kr!ejn veprime me t 3ilat mbshtet,koordinon apo plotson veprimet e hteteve


12/177

BE#ja sht ba.ar dhe ndrtar nnj sr traktatesh" %to t parat themelan %omnitetetEvropian dhe BE#n, si dhe amendamentimet e bra m pasn ato traktate themelese" [5] %to jan traktatet pshtetdhnse, traktate 4 pr3aktan 4llimet politiks dhekrijan instit3ionet me kompeten3a t nevojshmeli$jore pr .batimin e kt!re 4llimeve" %to kompeten3ali$jore prfshijn aftsin pr t miratar le$jisla3ionin [i] 3ilimnd t ndikoj drejtprdrejt n t $jitha shtetet antare dhebanort e t!re" [] BE#ja ka personalitet jridik, me t drejtt nnshkrimit t marrveshjeve dhe traktateve

ndrkombtare"

!j"katat e #rejtsis

;e$a e $j!4sore e BE#s formalisht 4het :j!kata e;rejtsis e Bashkimit Evropian dhe prbhet n$a

tri $j!kata8 :j!kata e ;rejtsis,:j!kata e 9r$jithshme dhe

ribnali i hrbimit ivil i Bashkimi Evropian " bashk

ato interpretojn dhe .batojn traktatet dhe li$jet e BE#

s" [6]

:j!kata e ;rejtsis kr!esisht merret me rastet 4 kan tbjn me shtetet antare, instit3ionet, dhe me rastet 4 i

referohen asaj n$a $j!katat e shteteve antare" [7] :j!kata

e 9r$jithshme merret kr!esisht me rastet 4 kan t bjn

me individt dhe kompanit t 3ilt drejtprdrejt dalin para


13/177

$j!katave t BE#s"[] ribnali i hrbimit ivil i Bashkimit

Evropian $j!kon n kontestet n mes t Bashkimit Evropian

dhe shrb!esve t saj 3ivil" [*] Fendimet e :j!kats s

9r$jithshme mnd t apelohen n :j!katn e ;rejtsis,por vetm n nj pik t s drejts"[*0]

drejtat themelore

raktatet deklarojn se vet BE#ja sht Hthemelar mbivlerat e respektit t dinjitetit njer.or, liris, demokra3is,bara.is, t sndimit t li$jit dhe respektimit t drejtave tnjerit, prfshir t drejtat e personave 4

prkasin paki3ave """ n nj sho4ri k mbi.otrojnplrali.mi, mosdiskriminimi, toleran3a, drejtsia,

solidariteti dhe bara.ia midis $rave dhe brrave H" [*1]- vitin 200*, raktati i isbons i dha f4i li$jore %arts st ;rejtave hemelore t Bashkimit Evropian" %arta shtnj katalo$ i kodifikar i t drejtave themelore kndr t3ilit aktet li$jore t BE#s mnd t $j!kohen"


14/177

pse nnshkrimi i %onvents Evropiane pr t ;rejtat e-jerit (EAD) ishte nj kshtpr antarsim n BE, [h] BE#

ja vet nk mnd t aderonte n %onvent pasi ajo nksht shtet [i] dhe as 4 kishte kompeten3a

t aderoj" [C ]raktati i isbons dhe 9rotokolli15 i %E;-C ekan ndr!shar kt8 e para lidhet me BE#n pr taderar n %onvent, ndrsa kjo e fndit elejon formalisht kt"

$ktet kr"esore lijore


15/177

=shtje pro3edrale apo administrative brendainstit3ioneve

#rejtsia dhe punt e brendshme

& n$a krijimi i BE#s n vitin 1**/, ajo ka.hvillar kompeten3at e veta n fshne drejtsis dhe pnt e brendshme, fillimisht n njnivel ndr4everitar dhe m von n at spranational" 9rkt 4llim, a$jen3it kan 4en t vendosr 4 tbashkrendojn veprimet8 Eropoli pr bashkpnimine for3ave t poli3is, [*7] Erojst pr bashkpnimin midis

prokrorve, [*] dhe ronteI pr bashkpniminndrmjet atoriteteve t kontrollit kfitar [**] BE#ja$jithasht operon prmes istemit t nforma3ionit

hen$en [17] i 3ili ofron nj ba. t dhnash t prbashktapr poli3in dhe atoritetet e emi$ra3ionit" %! bashkpnimkishte 4llim t ve=ant 4 t .hvilloj kfij thapr nprmjet arrveshjes s hen$enit dhet bashkpnoj n lftimin e krimit ndrkfitar"9r m tepr, Bashkimi ka nIjerr le$jisla3ionin n fsha ttilla si ajo e ekstradimit, [100] i$jin pr amiljen, [101] i$ji

pr a.ilin, [102] dhe t drejtn penale"[10/] -dalimi idiskriminimit pr shkak t $jinis dhe kombsis .

nj vend t rndsishm n traktate" [ ] - vitet e fndit,kto jan plotsar n$a nIjerrja e li$jeve kndrdiskriminimit n ba. t ra3s, fes, paaftsis, moshs dheorientimit seksal" [n] e an t kt!re, BE#ja ka miratarle$jisla3ionin mbi diskriminimin seksal n vendin e

pns, diskriminimin pr shkak t moshes dhediskriminimit ra3ial" [o]


16/177

Bashkpunimi i jashtm

Bashkpnimi lidhr me politikn e jashtme midist shteteve antare daton 4 n$a themelimi i %omnitetit nvitin 1*+7, kr shtetet antare ne$o3ionin si nj bllok nne$o3iatat tre$tare ndrkombtare nn 9olitikn e9rbashkt re$tare" [105] Aapat pr nj koordinim m t$jer n marrdhniet e jashtme fillan n vitin 1*70 mekrijimi i Bashkpnimitpolitik Evropian i 3ili krijoi nj pro3es

joformal konsltimi ndrmjet shteteve antare, me 4llimt formlimit dhe .batimit t politikave t prbashkta t

jashtme"


17/177

raktatit t isbons" [10*] EE


18/177

.hvillim" - vitin 2006 bIheti i saj arriti n 671 milion ero,5L e t 3ilave shkoi n


19/177

9BB#s , infla3ioni 2"2 pr 4ind dhe defi3iti pblik #0"* pr

4ind t 9BB#s" [150]

(reu i brendshm

;! n$a objektivat kr!esore t %omnitetit Ekonomik

Evropian ishin .hvillimi i nj tre$ t prbashkt, 4 m

von 4ajt tre$ i vetm dhe bashkimi do$anor n mes tshteteve antare t saj" re$ i vetm prfshin 4arkllimin e

lir t mallrave, kapitaleve, njer.ve dhe shrbimeve brenda

BE#s, [1//] dhe bashkimi do$anor prfshin aplikimin e nj

tarife t prbashkt t jashtme pr t $jitha mallrat 4 h!jn

n tre$" 9asi mallrat t h!jn n tre$ ato nk mnd tMi

nnshtrohen m det!rimeve do$anore, taksavediskriminese apo kotave t importit, si ato t dhtimit

brenda vendit" htetet joantare t BE#s si slanda,

-orve$jia, ihtenshtejni dhe vi3ra marrin pjes n tre$n e

vetm, por jo n bashkimin do$anor" [++] :j!sma e tre$tis

n BE sht e mblar n$a le$jisla3ioni i harmoni.ar me

BE#n" [15+]


20/177

Bashkimi monetar

%rijimi i nj monedhe t vetme evropiane b objektivi

.!rtar i %omnitetit Ekonomik Eropian n vitin

1*6*" e$jithat, ajo v n jet vetm me ardhjen n f4i

t raktatit t astrihtit n vitin 1**/ k shtetet antare

ishin t det!rara li$jrisht t fillojn bashkimin monetar jo

m von se deri m 1 janar 1***"- kt dat ero b

monedh kmbimi n njmbdhjet shtete dhe m von

kt e miratan edhe 5 shtete antare t BE#s"


21/177

dhe ishte nj n$a 4llimet e tij kr!esore" [171] 9olitika ka

objektivat e rritjes s prodhimit bj4sor, dke ofrar si$ri

n frni.imin me sh4im, dke si$rar nj 3ilsi t lart

t jets pr fermert, stabili.imin e tre$jeve dhe si$rimin e=mime t ars!eshme pr konsmatort" [s] %jo ishte, deri

koht e fndit, nj sistem i sbven3ioneve dhe

intervenimeve n tre$" ;eri n vitin 1**0, politikat

bj4sore prbnin mbi 60 pr 4ind t bIhetit vjetor t

%omnitetit Evropian dhe tani llo$ariten t jen rreth /5 pr

4indhpen.imet e Bj4sis t lvi.in n para n$a pa$esat e

sbven3ionimit t lidhra pr prodhime t ve=anta, drejt

pa$esave t drejtprdrejta n ba. t madhsis s

ferms" %jo ka pr 4llim t lejoj tre$n t diktoj nivelet e

prodhimit, dke rajtr nivelet e t ardhrave bj4sore"

[171] -jra prej kt!re reformave ka shkaktar he4jen ere$jimit t BE#s t she4erit, i 3ili m par nda tre$n e

she4erit n mes t shteteve antare dhe disa shteteve


22/177

- mesin e shm $jhve dhe dialekteve t prdorra

n BE, $jenden 2/$jh .!rtare dhe $jh t pns,

si 8 bll$are, =eke, dane.e,holande.e, an$le.e, estone.e,

finlande.e, fran3e.e, $jermane, $reke, An$are.e, italiane,

irlande.e, letone.e, litane.e

,polake, port$e.e, rmne, sllovake, sllovene, spanjolle dhe

sede.e" [1*2] [1*/] dokmente t rndsishme, t tilla si

le$jisla3ioni, jan t prkth!era n =do $jh .!rtare"

9arlamenti Evropian si$ron prkthimin n t $jitha$jht pr dokmente dhe sean3at plenare" [1*5] ;isa

instit3ione prdorin vetm nj pjes t vo$l t $jhve t

prdorshme si $jh t brendshme t pns" [1*+] :jha

katalane, $ali3ian,baske, $ale dhe Qelsiane nk jan $jht

.!rtare t BE#s por kan statsin si $j!sm#.!rtare dhe

prkthimet .!rtare t traktateve jan br edhe nkto $jh dhe 4!tetart e BE#s kan t drejt

t korrespondojn me instit3ionet dke br prdorimin e

kt!re $jhve"

)elijioni

BE#ja sht nj or$an i seklarpa lidhje formale me

ndonj fe, por -eni 17 i raktatit pr fnksionimin


23/177

e Bashkimit Evropian a njehHstatsin sipas li$jit kombtar

kishave dhe sho4atave fetareH si dhe at Hfilo.ofikH edhe

or$ani.atave jo#konfesionale " [20/]

9reambla e raktatit t Bashkimit Eropian prmend

Htrash$imin kltrore, fetare dhe hmaniste t

EvropsH" [20/] ;isktimi mbi projekt#tekstet e

%shtetts evropiane dhe m von raktati i isbons

prfshinin propo.ime 4 t prmendet

krishterimi ose H9erndiaH apo t d!ja bashk ,

n preambln e tekstit, por ideja prball mekndrshtime dhe si e till dshtoi"

'*S(+)*$ E %&*+&* E,)+P*$&

-.-. /hvillimi i %nionit Evropian


24/177

karakteristike ishin dallimet ekonomike dhe dallimet nsistemet politike t shteteve t Erops" arrdhnietndrmjet shteteve t Evrops 9erndimore t 3ilat sot janvende antare t BE#s n radh t par ishin t ba.ara n

rivalitet dhe n mosbesim, krse tensionet 4 bronin n$amarrdhniet e ktilla shkaktan edhe d! lftrat botrorem t mdha n shekllin nj.et 4 fillan dhe 4 n thelbishin lftra eropiane" 9asojat 4 i la fta e ;!t Botrore

pothajse n tr kontinentin e Evrops ishin t prmasavetejet t mdha R ekonomia e shkatrrar, vendbanime trrnara dhe miliona t vdekr"

- peridhn e paslfts, sipas fjalve t


25/177

Marrveshja e BEE0spa d!shim sht m e rndsishmjaprej d! marrveshjeve t Doms"


26/177

%vendi, kr!esisht kishte for3e kshilldhnse dhe for3mbik4!rse t kfi.ar dhe# :j!kata e ;rejtsis, me atori.imin pr ta mbrojtr tdrejtn me rastin e .batimit dhe t interpretimit t

arrveshjeve"e %onventn e vitit 1*+7 vendos 4 %vendi dhe :j!katae ;rejtsis, t tri bashksive t? shrbejn si instit3ione t

prbashkta"& vitin -123 h"ri n fuqi Marrveshja pr themelimine Kshillit unikdhe t %omisionit nik t BashksiveEropiane, 4 njihet si arrveshje pr bashkim" e t

pr3aktohej formimi i nj %shilli t inistrave pr tribashksi dhe nj %omisioni, n vend t 9shtetit t art tBE&'#s dhe t %omisioneve t BEE#s dhe t Eratomit"

& n$a fillimi i viteve t 70#ta e deri m sot nmri iantarve t Bashkimit Eropian, m von t Gnionit, rritdisa her" - vitin 1*7/ n Bashkimin Eropian aderanrlanda, ;animarka dhe Britania e adhe" Britania e adhe b antare e BE#s pas 12 vjetsh t aplikimit t par t sajn vitin 1*61, i 3ili ref.a pr shkak t

vetos s presidentit t ran3s ; :ol#it njsoj sikrse edhe

aplikimi i d!t 4 ref.a n vitin 1*67"

- vitin 1*7*, 9arlamenti Evropian mbajti .$jedhjet e para tdrejtprdrejta me votim t pr$jithshm" G .$jodhen 510antar te 3ilet m pas .$jodhen femrn e par 9residentete 9arlamentit Evropian4 Simone ,eil.

-j .$jerim i mvonshm vala e d!t e .$jerimit t BE#sndodhi n vitin 1*1 kr n BE aderoi :re4ia, ajo bashkohet

m 1 janar, $jasht vjet pas aplikimit" - vitin 1*+,:renlanda votoi pr t ln %omnitetin pas fitimit tpavaresise n$a ;animarka" %! eshte rasti i pare 4e nje shtet lar$a n$a %omniteti"%rse vala e tret reali.a me aderimin e panjs dhe t9ort$alis n vitin 1*6" e kt nmri i antareve tGnionit d!fisha n 12 vende dhe i prfshi t $jitha


27/177

vendet m t mdha dhe m me ndikim t Erops9erndimore, me =ka Bashkimi Eropian b or$ani.atndrkombtare e rndsishme dhe for3 tre$tare botrore"

- vitin 1**+ h!n n f4i marrveshjet pr t aderar nGnion


28/177

raktati =oi n krijimin e eros, dhe krijoi at 4 .akonisht ireferohemi si strktra e sht!llave t Bashkimit Evropian" %!

kon3ept i Bashkimit Evropian i ndar n sht!llat e%omnitetit Evropian, sht!lla e 9olitikes se 9rbashkt tCashtme dhe t i$ris (9) sht!lla e ;rejtsis dhe e9nve t Brendshme (CA


29/177

Evropian li$jrisht t ve=ant te prbr n$a %omnitetiEkonomik Evropian

- fshat prej sht!lls (bashkpnimi poli3or dhe ai$j!4sor n pnt kriminale) arrveshja bn t mndrSbashkpnimin e n$shtU ndrmjet vendeve antare,sipas t 3ilis shmi3a prej t!re mnd t merren vesh prrre$lla t 3aktara t prbashkta, krse vendet e tjeraantare, pr t 3ilat kto rre$lla nk jan det!rimore, mndt? bashkan$jiten m von" arrveshja $jithashtmndson

inkorporimin e a34is#s15 s hen$enit n rendin jridik tGE#s, dke ln mndsin pr ;animarkn, pr rlandndhe pr Britanin e adhe pr ta .batar hen$enin n njdat t mvonshme"- fshn prej sht!lls R politika e prbashkt e jashtmedhe e si$ris , arrveshja e


30/177

-5 Prfaqsuesi i par i lart i Politiks s 6ashtmedhe t Siuris s9rbashkt sht Aavier olana, i 3ilinjherit sht edhe sekretar i pr$jithshm i %shillit"


31/177

mbajts i shtetsis eropiane8 e drejta pr 4arkllim dhe4ndrim t lir, e drejta pr t marr pjes n .$jedhje dhe

pr t? .$jedhr (e drejta e votimit dhe e kandidimit n.$jedhjet n 9arlamentin Eropian dhe n .$jedhjet lokale),

e drejta e mbrojtjes diplomatike dhe konsllore, e drejta prt?i drejtar 9arlamentit Eropian me peti3ion, e drejta 4=shtje prkatse t?i para4iten pr sh4!rtim Nmbdsmanitdhe e drejta pr t?i drejtar instit3ioneve n njrn prej$jhve t vendeve antare t Gnionit"9rojektkshtetta bn klasifikimin e 4art t kompeten3avet Gnionit"Kompetenca ekskluzive(kr GE#ja vepron n mn!r t

pavarr, n emr t t $jitha vendeve antare), Gnioni ka nlmin e konkrren3s n tre$n e brendshm, si dhe n

marrdhniet tre$tare t GE#s me vendet e treta"S%ompeten3at e prbashktaU, kr masat e ndrmarra n$aGnioni i plotsojn masat e ndrmarra n$a vendet antare,kan t bjn me strate$jit politike t mdha t vendeveantare, pr shembll n lmin e tre$t t brendshm, n

politikn a$rare t prbashkt, n transport, n mjedisin ejetsor, n imi$ra3ion dhe n bashkpnimin n fshn e$j!4sis e t poli3is"%a edhe lmenj, lidhr me t 3ilt Gnioni nk mnd t

krkoj harmoni.imin e le$jisla3ionit kombtar (kltra,arsimi dhe mbrojtja 3ivile) dhe vepron n mn!r nike me4llim 4 t?i mbshtes masat e ndrmarra n$a vendetantare"

%r bhet fjal pr korni.n instit3ionale t Gnionit, risisht aplikimi i kr!esesit t %shillit Eropian i 3ili do t

.$jedhej n$a %shilli Eropian me nj mandat prej d! vjet e$j!sm"


32/177

prfa4sesi i %shillit t 9olitiks s Cashtme t 9rbashktdhe t 9olitiks s 9rbashkt t i$ris dhe nj n$annkr!etart e %omisionit"ipas 9rojektkshtetts, parashikohen edhe ndr!shime n

prbrjen eKomisionit Europian8n vitin 200* %omisioni dhet tprbhet prej 1+ %omesarve Eropian dhe komesarve tvendeve t tjera antare t 3ilat nk kan t drejte vote n%omision"%r bhet fjal pr parimin e votimit, 9rojektkshtetta e

parashikon parimin e shmi3s s kalifikar $jat votimitn %shill"- samitin e Brkselit t mbajtr n dhjetor t vitit 200/,shefat e shteteve dhe 4everive nk arritn marrveshje pr

tekstin final t %shtetts" %onferen3a ndr4everitare do tva.hdoj edhe n vitin 2005, krse teksti 4 do t aprovohetdo t dhet t ratifikohet n$a 1+ vendet antare t tanishmedhe n$a 10 vendet antar t rinj"-k ka d!shim se ka dallime t dkshme ndrmjet vendeveantare n $atishmrin e t!re pr bashkpnim dheinte$rim dhe tajmin$t lidhr me kt (n$a bashkpnimindr4everitar n inte$rimin sprana3ional), asht si= nk kad!shim se ndrvarsia ekonomike n rritje sht for3

lvi.se 4 ka ndikim t f4ishm n pro3eset inte$rese tmttjeshme, krse preokpim me =shtjen e pavarsisdhe t sovranitetit kombtar t shtetit sht for3 4 en$adalson, 4 e vshtirson dhe 4 e ndrpret pro3esin ebashkpnimit dhe t inte$rimit" irpo, edhe pse teshmi3a f4imisht jan t shprehra motivet pr ta kritikarGE#n si nj bashksi joefektive, t dobt pr n$a strktraor$ani.ative e vet, e 3ila pr s teprmi bren$oset pr=shtje t tilla triviale si= sht madhsia e dredh.ave 4mnd t shiten n tre$n e brendshm eropian, po ashtnk ka d!shim se ajo kalon npr nj rr$ t rnd, porrelativisht t sksesshme t pro3esit t krijimit t nj Snioni$jithnj m t fort t popjve t EropsU"


33/177

%&*+&* E%)+P*$&

Gnioni Evropian,idet, identiteti dhe inte$rimet n tardhmenGnioni Evropian (GE) sht nj bashkim ekonomik dhe politik

i 27 shteteve antare t pavarra t 3ilat jan tvendosra kr!esisht n Evrop" [7] GE ori$jinen e tij e kan$a %omniteti Evropian pr &!m!r dhe 'elik (E) dhe%omniteti Ekonomik Evropian (%EE) , i formar n$a$jasht vende n vitin 1*+" - vitet n vijim GE sht

rritr deri n kto prmasa n$a pranimi i shteteve t rejaantare" e raktatin e astrihtit t vitit 1**/ themela Gnioni Evropian me emrin e tij aktal" []-dr!shimi i fndit ne ba.n kshtetese t GE#s,raktati i isbons, h!ri n f4i n vitin 200*"

GE#ja operon nprmjet nj sistemi hibrid tinstit3ioneve mbikombtare (spra na3ionale) t

pavarra dhe vendimet e marra ndr4everitare tne$o3iara n$a vendet antare" [*] [10] [11] nstit3ionetm t rndsishme t GE#s jan %omisioni Evropian,%shilli i Gnionit Evropian, %shilli Evropian, :j!kata e;rejtsis e Gnionit Evropian dhe Banka &endroreEvropiane" 9arlamenti Evropian .$jidhet =do pes vjetn$a 4!tetart e GE#s"

GE#ja ka .hvillar nj tre$ t vetm prmes nj sistemi t

standardi.ar t li$jeve t 3ilat .batohen n t $jitha shtetet

antare" Brenda .ons hen$en (i 3ili prfshin shtetet e GE#

s dhe jo tr GE#n) kontrolli i pasaportave sht he4r"

[12] 9olitikat e GE#s kan pr 4llim t si$rojn lvi.jen e

lir t njer.ve, mallrave, shrbimeve dhe kapitalit, [1/]

Qsht miratar le$jisla3ioni pr drejtsi dhe =shtje te


34/177

brendshme dhe kan politika t prbashkta n tre$ti, [15]

bj4si, [1+] peshkim dhe .hvillim rajonal" [16] Gnioni

monetar, ero.ona, sht themelar n vitin 1*** dhe

prbhet aktalisht n$a 17 shtete antare" -prmjet9olitiks se jashtme t 9rbashkt t dhe te i$ris GE#ja

ka .hvillar nj rol t kfi.ar n marrdhniet e jashtme

dhe t mbrojtjes" isione t prhershme diplomatike jan

vendosr n mbar botn dhe GE#ja sht e prfa4sar n

%ombet e Bashkara, NB, : dhe :#20"

e nj popllsi prej rreth +00 milion banor, [17], ose 7"/L

e popllsis s bots, [1] GE#ja $jeneroi nj :;9 nominale

prej 16"252 trillion dollar amerikan n vitin 2010 e 3ila

prfa4sonte rreth 20L t :;9#s $lobale


35/177

Bashkimi Evropian sht nj entitet jeo0politik qprfshin njpjes t madhe tkontinentitevropian"$i shtthemeluar mbitraktatetshumtadhe kapsuarzjerime na2shtetet

antare n fillim e tani me93 shtete ,shumicashtetet Evrops.Si%nion me elementetfederats, konfederatsdhe meuniondoanor:zhvillimikr"esorn Evropvaretna institucionetmbikombtarepr ta brluftntpaimajinueshmee materialishttpamundur;1];2] dhe t forcojdemokracin;/] tshpallur na)obertShuman dheudhheqs ttjern #eklaratn e Evrops" Parimiishte ivendosur n zemrn e KomunitetitEvropian t7"m"ritdhe ,pastaj n?#eklaratn eShumanitH dhem vonne (raktatin e )omspr krijimin eKomunitetitEkonomik Evropian=EE@) dheKomunitetit Evropian pr Enerji$tomike=E


36/177

)obert Schuman propozoi themelimin e Komunitet t

7"m"rit dhe 'eliktn maj t vitit 1*+0" fta e ;!t

Botrore e viteve 1*/*#1*5+ 4 $oditi Evropn pati nj kosto

shm t lart njer.ore dhe ekonomike"


37/177

tran3s dhe :jermanis"


38/177

[2] [/] 3hman, vendimin e 4everis fran3e.e pr

propo.imin e tij e konstatonte si shembllin e par t nj

bashksie demokratike dhe mbikombtare, nj .hvillim t ri

n historin botrore" [5] [+] 9lani ishte par edhe n$apersonalitete t tjer, si one, 4 i kalan ato 4 prmendi

Deter si projekt HmbikombtarH dhe n projekt ftn edhe

elemente t HfederatsH si nj hapi i par drejt nj

Hfederate evropiane

#eklarata e Schuman q krijoi E@S@0n kishte disa

qllime8

%jo do t shnonte lindjen e nj Evrope t bashkar"

# do t?a bnte t pamndr lftn n mes t shteteve

antare"

# do t nIiste pa4en n bot"

# do t transformonte Evropn sipas nj pro3esi Mhap pas

hapiM (me an t ndrtimit t komniteteve sektoriale

mbikombtare) n bashkimin e saj demokratik, dke

prfshir Evropn indore dhe 9erndimore t ndar n$a

9erdja e Aekrt"

# do t krijonte instit3ionin e par mbikombtare n bot"# do t krijonte a$jen3in e par anti#kartel ndrkombtare

n bot"

# do t krijonte nj tre$ t vetm n %omnitet"

# do t rin$jallte, dke fillar me sektorin e 4!m!rit dhe


39/177

=elikt, ekonomin n trsi n$a pro3eset e bashksis

evropiane t n$jashme"

# do t prmirsonte ekonomin botrore dhe t vendeve n

.hvillim, t tilla si


40/177

na$rimi i


41/177

pr$jithshme t %omnitetit si nj i tr" 9avarsia e t!resht ndihmar n$a ajo se antarve ndalohej t patrit endonj profesioni jasht


42/177

$samblea e Prbashkt

$samblea ePrbashkt=e 3ila m von u bParlamenti Evropian), ishte e prbr na7prfaqsuesit e vendeve antaredheushtrontekompetencambikq"rse mbi$utoritetin e art.Prfaqsuesit e $samblese sePrbashktduhej tishindeputetkombtaret deleuarAdo vit naparlamentet e t"ren $samble, ose t zjedheshindrejtprdrejt?me votim t pr$jithshm =neni 9->"Edhe psen praktiknk kishteasnj krkesprzjedhjederi n(raktatet e )omsdhe deri nzjedhjetaktualenvitin -131 sic e krkontemarrveshjae )omsn Kshillinpr sistemin

zjedhor tpar.Mejithat4dhet t theksoj sedhomanuk ishte njoranizattradicionalndrkombtaree prbr na prfaqsuestqeverivekombtare4(raktati i Parisitprdoritermin?Prfaqsuesit epopujveH";--]$sambleanuku specifikuafillimishtn Planin eShumanitprshkak se aishpresontese Komunitetido tprdorteinstitucionet=Kuvendi, !j"kata) tKshillitt Evrops" Kurkjo u be pamundurpr

shkak tkundrshtimevebritanike, duhej krijuarinstitucionet veAanta. %vendi ishte menduarsinjkundr0peshdemokratikedhe tkontrollonte$utoritetin e art, t kshillonte, por edhe tkishtefuqin prmbikq"rur$utoritetinprkorrupsion, mn$es kompeten3e,padrejtsiosemashtrim. 9residenti i par=i n$jashm me njdrejtues) ishte Paul0Aenri Spaak";-D]

%omiteti %onsltativ (i n$jashm me %omitetin Ekonomik

dhe o3ial) kishte /0 deri +0 antar t ndar n mn!r tbarabart n mes t prodhesve, pntorve,

konsmatorve dhe tre$tarve n sektorin e 4!m!rit dhe

=elikt" Edhe kt nk kishte kota kombtare dhe traktati

krkonte n$a prfa4sesit e sho4atave evropiane t


43/177

or$ani.ojn pro3edrat e veta demokratike"


44/177

peridhkohoreprej tre majsh, me rota3ionmes t!ren

rend alfabetik" -j n$aaspektet e tijkr!esor ishte

harmoni.imi ipns s


45/177

& n$a viti 2012, jan nj.et e shtat shtete antare t BE#s" :jasht shtete ba. themelan paraardhsin e BE#s

%omnitetin Ekonomik pr &!m!r dhe elik, %omnitetitEkonomik Evropian, n vitin 1*+7 dhe shtetet e mbetra bashkan n .$jerimet e mvonshme"9ara se t?i lejohetantarsimi n BE, nj shtet dhet t plotsoj kshtetekonomike dhe politike t njohra n pr$jithsi si kriteret e%openha$enit"%to n thelb krkojn 4 shteti kandidat tket nj 4everi demokratike, tre$n e lir s bashk melirit dhe t instit3ioneve prkatse, dhe t respektojsndimin e li$jit"$jerimi i Bashkimit sht i ksht.ar me

nnshkrimin e marrveshjes me se3ilin shtet antarek.istes dhe miratimi i shtetit kandidatit t trle$jisla3ionit para#ek.istese t BE#s"

'do shtet ka prfa4sim n instit3ionet e Bashkimit

Evropian"


46/177

)" ;isa sisteme li$jore kombtare $jithasht hapta.i kanpranar interpretimin e :j!kats s ;rejtsis, t tilla si

ran3a dhe talia, me$jithat n 9oloni nk shkelkshtettn kombtare, asht si bn :jermania" onat esakta k shtetet antare i kan dhn kompeten3ale$jislative BE#s jan pr3aktar n 9jesn , itlli iraktatit t konsolidar pr fnksionimin e Gnionit Evropian8

Kompetencat ekskluzive 8

HGnioni ka kompeten3a ekskl.ive t nIjerr direktiva dhe t

lidh marrveshje ndrkombtare, kr parashikohet n nj

akt le$jislativ t GnionitH lidhr me8

V Gnioni do$anor

V vendosjen e rre$llave t konkrren3s t nevojshme pr

fnksionimin e tre$t t brendshm

V 9olitikat monetare pr htetet


47/177

V re$n e brendshm

V 9olitikat so3iale, pr aspektet e pr3aktara n kt

raktat

V kohe.ionin ekonomik, so3ial dhe territorialV Bj4si dhe peshkatari, me prjashtim t rajtjes s

brimeve detare biolo$jike

V jedis

V brojtje e konsmatorit

V ransport

V Drjetet trans#eropianeV Ener$ji

V .onn e liris, si$ris dhe drejtsis

V h4etsimet e .akonshme t si$ris n =shtjet eshndetit pblik, pr aspektet e pr3aktara n kt raktat

HGshtrimi i kompeten3ave t Gnionit nk do t re.ltoj nhtetet


48/177

koordinon apo plotson veprimet e shteteve antare n8HV brojtjen dhe prmirsimin e shndetit t njeritV indstriV kltr

V tri.mV Edkim, Dini, sport dhe trajnim profesionalV brojtja 3ivile (parandalimi i fatke4sive)V Bashkpnimi administrativ

;eri n vitin 2010 asnj shtet antar nk ka he4r dor n$a

GE#ja" e$jithat :renlanda, si nj territor, e bri kt krfitoi pavarsin n$a ;animarka e 3ila sht antare eGnionit Evropian"raktati i isbons bri dispo.itat e parasipas t 3ilave nj shtet antar mnd t lar$ohet" 9ro3edrae daljes s nj shteti n$a GE#ja sht prshkrar n nenin +0EG i 3ili $jithasht bn t 4art se H'do shtet antar mndt vendos t trhi4et n$a Gnioni n prpthje me krkesate veta kshtetese"H Edhe pse ai bn thirrje pr nj trhe4jet ne$o3iar mes shtetit 4 dshiron shkptjen dhe pjesstjetr t GE#s, nse nk arrihet asnj marrveshje pas d!vjetsh pasi shteti ka njoftar s!nimin e tij pr tM lar$ar, aido t pshoj t jet objekt i traktateve $jithsesi dke isi$rar nj e drejt pr trhe4je t njanshme)" [/6]%a nj nmr t lvi.jeve pr pavarsi brenda shteteveantare (t tilla si %atalonia, landeria dhe ko3ia)"

hkrimtari dhe politikani italian !iuseppe Mazzinibrithirrje pr krijimin e nj federate t repblikave evropianen vitin 15/" %! po pr$atiste terrenin pr ndoshta

propo.imin m t mir pr bashkimin pa4sor, prmesbashkpnimit dhe bara.is s antarve, 4 ishte

propo.ar n$a pa3ifisti Fiktor A!$o n vitin 157" A!$o e


49/177

prdori termin Mhtetet e Bashkara t Evrops (Wtats#GnisdMErope) $jat nj fjalimi n %on$resin -drkombtar t9a4es, t or$ani.ar n$a a..ini, t mbajtr n 9aris nvitin 15*" A!$o favori.onte krijimin e Hnj senati sovra,

sprem, i 3ili do t ishte pr Evropn si3 ishte parlamenti n


50/177

9rkrahsit e ksaj ideje e shifnin .hvillimin e nj sistemimbikombtar t 4everisjes, k instit3ionet e saj do tshkonin prtej n$a kon3epti i ndr4everisjes s thjesht"ido3oft, me raktatin e astrihtit t vitit 1**/, elemente

t reja ndr4everitare jan ndrftr n sistemin federal,dke e br at m t vshtir pr t? pr3aktar"BashkimiEvropian, e 3ila operon nprmjet nj sistemi hibrid midisndr4everisjes dhe spranationalismit, nk sht .!rtarishtfederat #edhepse v.h$es t ndr!shm akademik, ekonsiderojn at me karakteristikat e nj sistemi federal [1]"

-jri n$a t part 4 krijoj nj bashkim t kombeveevropiane ishte ont Di3hard -ikolas von ondenhove#%aler$i, i 3ili shkroi manifestin 9an#Eropa n vitin 1*2/" [2]

det e tij ndikan n


51/177

t veprimtaris ekonomike t Bashkimit Evropian, se =doshtet antar i Bashkimit Evropian ka marrdhnie t veta t

jashtme dhe ka shtrin e vet, nse dshirojn, 4 ndodhshpesh shtetet antare t Bashkimit Evropian vendosin t

mos miratojn marrveshjet 4 ato kndrshtojnJ dhe 4shtetet antare ende mbajn sovranitetin mbi nj nmr tmadh t fshave 4 mnd t transferohen n nj atoritetfederal n nj sistem federal"-j fakt i rndsishm sht se

pr traktatet dhet t bijn dakord t $jitha shtetet antareedhe n 4oft se nj traktat i ve=ant ka mbshtetjen eshmi3s drrmese t popllsis s Bashkimit Eropian"htetet antare $jithasht mnd t krkojn $aran3ili$jrisht t det!reshme 4 nj traktat i ve=ant nk do tndikoj n po.i3ionin e nj kombi, lidhr me =shtje t

3aktara

Kshilli i Evrops

%shilli i Evrops sht nj instit3ionet kr!esore tBashkimit Evropian"


52/177

$jasht majJ [1] .akonisht n ndrtesn ipsis Csts,selia e %shillit t Bashkimit Evropian n Brksel" [5] [+] [ 6]%shilli i Evrops sht themelar si nj or$an joformal nvitin 1*7+, ai b nj instit3ion .!rtar i BE#s n vitin 200*,

kr h!ri n f4i raktati i isbons"

Samiti i par i krerve t shteteve ose 4everive t BE#s mbajt n shkrt dhe korrik t vitit 1*61 (n 9aris,respektivisht n Bon)"


53/177

si pr shembll n vitin 2001, kr %shilli Evropian mblodh pr t dhn pr$ji$jen e BE#s ndaj slmeve t 11shtatorit"

#isa na mbledhjet e Kshillit Evropianjan par n$a

disa si pika kthese n historin e Bashkimit Evropian" 9r

shembll8 [1]

#1*6*, Aa$8 9olitika e jashtme dhe .$jerimi"

#1*75, 9aris8 %rijimi i %shillit"

#1*+, ilano8 ni3imi : 4 =oi

n


54/177

n e majit 2005"

#2007, isbon8 arrveshja pr raktatin e

isbons"

#200*, Brksel8 Emrimi i 9residentit t pardhe 9rfa4sesi i art i formar n$a

shkrirja"

#2010, ehtsirat inan3iare pr tabilitetit

Evropian

(raktati i isbonse bri %shillin Evropian njinstit3ion formal t dalleshm prej %shillit t BE#s( t

.akonshm) , dhe krijoi presiden3n aktale me koh tplot" i re.ltat i %shillit t BE#s, %shilli Evrops kishtendjekr m presiden3n e njjt t mparshme merota3ion n mes t shteteve antare" 9rderisa %shilli i BE#s mbajti at sistem, %shilli Evropian i themelar, measnj ndr!shim n pshteteve, nj sistem emrimi t njindividi(pa 4en nj dhhe4s kombtar) pr d! vjet e$j!sm" [10] 9as ratifikimit t traktatit n dhjetor t vitit200*, %shilli Evropian .$jodhi ish kr!eministrin e Bel$jiksAerman Fan Domp! si 9resident t par t tij permanent4 kishte dhn dorhe4je m par n$a posti i %r!eministritbel$)"

Kompetencat dhe funksionet


55/177

%shilli i Evrops sht nj instit3ion .!rtar i BE#s, iprmendr n$a raktati i isbons si nj or$an i 3ili Hdot?i ofroj Bashkimit sht!tjen e nevojshme pr .hvillimin e

tijH" - thelb ai pr3akton a$jendn politike t BE#s dheksht sht konsiderar t jet motor i inte$rimitevropian"


56/177

Prbrja

%shilli Evropian prbhet n$a krert e

shteteve ose 4everive tvendeve antare, s bashk

me 9residentin e tij dhe 9residentin e %omisionit (pa t

drejt vote)" akimet mbahen me pjesmarrjen e rre$llt tministrav t jashtm t shteteve antare si dhe,

dhe kr!etari i %omisionit i sho4rar $jithasht n$a nj

antar tjetr i %omisionit" e$jithat, 4 n$a raktati

i isbons, kjo sht ndrprer, pasi madhsia e trpit ishte

br shm e madhe n$a aderimet e mvonshme t

njpasnjshme t shteteve t reja antare n Bashkimin

Evropian" [1] [+] [6]

akimet mnd t prfshijn edhe t ftar tjer, t till

si 9residenti i Banks &endrore Evropiane, si=

krkohej"ekretari i 9r$jithshm i %shillit merr pjes

dhe sht pr$je$js pr =shtjet or$ani.ative, dke

prfshir protokollin"9residenti i 9arlamentit

Evropian $jithasht merr pjes pr t dhn nj fjal

prshndetse 4 prshkran 4ndrimin

e 9arlamentit Evropian para se t fillojn bisedimet" [1] [+]

[6]


57/177

9rve= ksaj, ne$o3iatat prfshijn nj nmr t madh

t njer.ve t tjer 4 pnojn prapa skenave" hmi3a

e at!re njer.ve, me$jithat, nk jan t lejar n salln e

konferen3ave, me prjashtim t d! dele$atvepr shtet" e sht!pje t btonit $jithasht mnd

t?i drejtohen pr kshilla nj 9rfa4sesi t

9rhershm nprmjet H:rpit prparashtresaH n nj

dhom n$jitr" :rpi prbhet n$a diplomat

dhe asistent 4 pr3jellin informa3ionet dhe krkesat"

9rkth!esit jan t nevojshm poashtpr takime pasi antart lejohen t flasin n $jhn e

t!re" [1]

Samitet eurozons

-j nmr i takimeve ad ho3 t krerve t shteteve apo4everive t vendeve t ero.ons jan mbajtr n vitin2010 dhe 2011 pr t disktar kri.n e BorIhit ovran" &n$a tetori i vitit 2011 dakordan 4 ata t takohen

rre$llisht d! her n vit (me takime shtes nse sht enevojshme)" %jo normalisht do t jetn fnd t nj takimit %shillit t Evrops dhe n prpthje me t njjtinformat (i drejtar n$a %r!etari i %shillit Evropian dhe dke

prfshir edhe %r!etarin e %omisionit), por ikfi.ar.akonisht n (aktalisht 17) krert e shteteve apo


58/177

4everive t vendeve monedh e t 3ilave sht ero"

Presidenti

9residenti i %shillit Evropian, aktalisht Aerman Fan

Domp! i Bel$jiks, sht .$jedhrpr nj mandat t

rinoveshm prej d! vjet e $j!sm" Doli i presidentit n

det!r nk asnj kptim (prve= protokollit), ekivalente

me nj .!r t kret t nj shteti,vetm si nj i par ndr t

barabartt (i pari mes t barabartve)" 9residentin

det!r sht kr!esisht pr$je$js pr

pr$atitjen dhe kr!esimin e mbledhjeve t %shillit, dhe nk

ka kompeten3a ek.ektive t tjera" 9residenti dhet t

raportoj pr 9arlamentin Evropian pas =do mbledhje t%shillit t Evrops" [6] [15]

%! post krija me raktatin e isbons dhe ishte sbjekt

i nj debati mbi rolin e tij t sakt" 9ara isbons, 9residen3a

kr!esohej n mn!r rrotative n prpthje me at t

%r!esis s %shillit t BashkimitEvropian" [6] [15] lideri i

vendit t %r!esis s %shillit ende mnd t veproj si9resident, krpresidenti i prhershm mn$on"


59/177

$ntart

e prjashtim pr shteteve presiden3iale,

shtetet $jermanisht folse dhe .!rat e BE#s,

shmi3a evropiane antarve t %shillit jan titllar ose

referohen n mediat an$lisht folse si Hkr!eministrH, pr

shkak t dominimit t demokra3is parlamentare n

Evrop" e$jithat, nvendet e t!re amtare titjt formal dhe

joformale t ndr!shojn8 pr shembll 9residenti i &everis

ose inistri i htetit" %r!etari i %shillitEvropian

dhe 9residenti i %omisionit Evropian jan antar t %shillit,

por nk marrin pjes n votim" ipas traktateve,

9rfa4sesi i art merr pjes n pnn

e %shillit Evropian dhe ndjek shmi3n e mbledhjeve, por

nk sht formalisht antar i

%shillit dhe $jithasht nk voton"

,endndodhja dhe takimet

bledhjet e %shillit Evropian .akonisht bhen katr her n

vit n Brksel"

akimet tradi3ionalisht .$jasin d! dit, ndonjher edhe m


60/177

shm kr =shtje disktabile jan n rendin e dits" [1]

e$jithat, 9residenti Fan Domp! preferon t mbaj samitin

n nj dit t vetme" [17] ;eri n vitin 2002, vendi i

takimeve sht ndrrar sipas kr!esimit n$a shtetetantare, vendi i mbajtjes 3aktohej n$a vendi 4

kr!esonte presiden3n e rradhs" e$jithat, deklarata e 22

e bashkan$jitr me raktatin e -i3s shpreh seJ H"" & n$a

viti 2002, takim i %shillit Evropian pr 9residen3n do t

mbahet n Brksel" 9rderisa Gnioni prbhet n$a 1

antar, t $jitha takimet e %shillit Evropian do tmbahen n BrkselH [1]

-drmjet viteve 2002 dhe 2005, $j!sma e kshillave

mbajtn n Brksel dhe, pas .$jerimit t vitit 2005, t $jitha

mbajtn at!" %shilli Evropian prdor t njjtn ndrtes si

%shilli i Bashkimit Evropian, d"m"th" ndrtesn ipsis

Csts" e$jithat, disa kshilla t jasht.akonshme kan

ndodhr edhe n shtetin antar 4 mbante 9residen3n,

psh, n vitin 200/ n Dom ose n vitin 200+ n

Aampton ort 9ala3e" -j ndrtes e

re (Hndrtesa EropaH) aktalisht sht dke ndrtar n

pjesn veriore t kompleksit historik pran Desiden3e 9ala3e

nj ndrtes e re pr t prdorr pr mbajtjen e samiteve t

%shillit Evropian dhe %shillit" %jo do t prfndoj n vitin

201/" [7] [1*]

$jedhja e nj vendi t vetm b pr shkak t nj var$

faktorsh, kr!esisht lo$jistike (or$ani.imi i takimeve b


61/177

edhe m i vshtir me .$jerimin e BE#s, sidomos

pr vendet m t vo$la) dhe t si$ris (prvoja

e poli3is bel$e n trajtimin e protestesve (nj

protestes n :othenbr$ 4lla n$a poli3ia)) sidhe Brkseli ka pajisje t palvi.shme pr %shillin

dhe $a.etar n =do takim" ;ke pasr nj vend t

prhershm n Brksel $jithasht theksa se %shilli i

Evrops sht nj instit3ion i BE#s m tepr se nj samit i

shteteve sovrane si n rastin e :20" ;isa kan

ar$mentar se %shilli sht de fa3to 4everi e BE#s [7] ndrsa t tjert theksojn se sht %omisioni 4 sht

4everia e BE#s dhe %shilli Evropian m s miri mnd t

krahasohet me nj kr!etar kolektiv t shtetit"

- vitin 2007, sitata e re pr $jetjen e vendit t takimeve

b brim i $rindjes me 4everin port$e. 4 donte t

nnshkrhej raktati i isbons n isbon,9ort$ali"&everia bel$e, me$jithat, ishte e etrjo pr t

vendosr nj pre3edent dhe kmbn$li se fndi i rre$llt

i samitit .hvilla n Brksel, si .akonisht" %jo do t

thotse pas nnshkrimit, foto$rafit n kostm dhe darka

formale, t pranishmit e takimit transferan n$a

isbona pr n Brksel" [20] pas4!rar m von si

H3irk dhtesH i 9arlamentit

Evropian, kjo mblodhi protesta n$a $rpet mjedisore pr t

prshkrar hipokri.in me emitimin m t lt t karbonit

ndrsa fltronte npr Evrop pr samitin e njjt pr


62/177

ars!e politike" [21]

-k ka plane aktale pr t .hvillar

takime jasht Brkselit, me prjashtim t for3s

madhore (pr shembll n$a ndonj $rev e kontrollorvet trafikt ajror 4 shkakta n janar t vitit

2012 akimi joformal kaloi n ksembr$)"

Kabineti ipresidentit

Edhe pse %shilli i Evrops , sipas kshteve t raktatit tisbons, sht nj instit3ion i ve=ant i BE#s, ai nk eka administratn e vet" bshtetja administrative si

pr %shillin Eropian dhe presidentin e saj jepet

n$a ekretariati i 9r$jithshm i %shillit tBashkimit Evropian" 9residenti e ka, me$jithat, .!rn etij private (kabineti) i kshilltarve t n$sht" Fan Domp!

.$jodhi si shef t stafit t tij (3hef de kabinet) Baron ransvan ;aele, ish ambasador bel$ " ndr!shm n$a ai i AB


63/177


64/177

!j"kata e #rejtsis e

Bashkimit Evropian

:j!kata e ;rejtsis e Bashkimit Evropian CEGsht instit3ion i Bashkimit Evropian (BE) e

3ila prfshin $j!4sorin n trsi" E vendosr n

ksembr$, ajo ka tri nn#$j!kataJ :j!katn Evropiane t

;rejtsis, :j!katn e 9r$jithshme dhe :j!katn

e hrbimit ivil"

nstit3ioni krija fillimisht n vitin 1*+2 si :j!kat

e ;rejtsis s %omniteteve Evropiane t &!m!rit

dhe =elikt (si dhe prej 1*+ si :j!kat e ;rejtsis e

%omniteteve Evropiane)" e h!rjen n f4i t raktatit t

isbons n vitin 200*, $j!kata ndr!shoi emrin e saj a3tal

dhe prfshi formalisht :j!katn e ;rejtsis s bashk

me d! dhomave t saj vartse8 :j!katn e

9r$jithshm (ish :j!kata e hkalls s 9ar) dhe :j!katn

e hrbimit ivil"

isioni i saj sht t si$roj se Hli$ji sht dke

mbik4!rrH Hn interpretimin dhe .batiminH e

traktateve" :j!kata sh4!rton li$jshmrin e akteve t

instit3ioneve t Bashkimit Evropian,si$ron 4 htetet


65/177

:j!kata prbn atoritetin $j!4sor t Bashkimit

Evropian dhe, n bashkpnim me $j!katat dhe tribnalet e

hteteve


66/177

$j!4tar" :j!kata dhhe4et n$a 9residenti Fasilioskoris 4 n$a viti 200/" [1]:j!kata sht themelar n vitin 1*+2, me raktatin e9arisit(1*+1) si pjes e %omnitetit Evropian t &!m!rit

dhe 'elikt" [1]


67/177

saj, si nj i tr":j!kata $jithasht vepron si arbitr n mes

t instit3ioneve t BE#s dhe mnd t

anloj vendimet li$jore t kt!re t fndit, nse ato

veprojn jasht kompeten3ave t t!re" [1]rpi $j!4sorpo prjeton nj rritje t fort, si= dshmohet

n$a n$arkesa e tij va.hdimisht n rritje dhe rritja e

bIhetit":j!kata n ksembr$ sh4!rton m shm

se 1,/00 raste krse t dhnat m t fndit 4 jan

re$jistrar n vitin 200, prbjn nj rekord" BIheti i stafit

$jithasht prjetoi nj rritje t lart prej $ati 2/ K milion nvitin 200"[5]

!j"qtart:j!kata e ;rejtsis prbhet n$a 27 $j!4tar t 3ilt

ndihmohen n$a


68/177

praktik, =do shtet antar emron nj $j!4tar emrimi t

3ilit ratifikohetpastaj n$a t $jitha shtetet tjera antare" [6]

%r!etari i :j!kats s ;rejtsis .$jidhet n$a ana e

$j!4tarve pr nj mandat tre vje=ar me t drejt tri.$jedhjes" 9residenti kr!eson sean3at e disktimeve, dke

drejtar si pnt $j!4sore, poasht edhe administratn (pr

shembll, orarin e $j!kats dhe t ;homs s madhe)"


69/177

$vokatt e Prjithshm

:j!4tart jan t ndihmar n$a tet


70/177

po.i3ionet tjera rrotllohen sipas rendit alfabetik n mes t

22 shteteve antare m t vo$la"


71/177


72/177

vendim paraprak dhe apelime kndr vendimeve t

:j!katave t 9r$jithshme" [1]

,eprimetpr mosprmbushje t det"rimeve

ipas nenit 2+ (-eni 226 ish) t raktatit mbi fnksionimin

e Bashkimit Eropian, :j!kata e ;rejtsis mnd

t pr3aktoj nse nj htet


73/177

vendosi se shtetet antare kan transferar prfndimisht tdrejtat sovrane t komnitetit dhe li$jet e Bashkimit nkmnd t mosprfillen n$a le$jisla3ioni i brendshm ishteteve antare" [16]nj pro3edr paraprake e kr!er n$a

%omisioni, i 3ili i jep htetit


74/177

lidhje me ndihmn e shtetit, dmpin$t dhe implementimine kompeten3ave) apo t sjella n$a nj instit3ioni %omnitetit kndr tjetrit" :j!kata e 9r$jithshme ka

jridiksion, n shkall t par, n t $jitha veprimet e tjera

t ktij lloji dhe sidomos n veprimet e sjella n$a individt":j!kata e ;rejtsis ka f4in pr t deklarar masat tpavlefshme sipas nenit 265 (ish-eni 2/1) traktatit mbi nksionimin e Bashkimit Evropian"

Feprimet n rast dshtimi pr t veprar

ipas nenit 26+ (ish neni 2/2) t raktatit mbi fnksionimin

e Bashkimit Eropian, :j!kata e ;rejtsis dhe :j!kata e9r$jithshme mnd t sh4!rtojn li$jshmrin e nj

dshtimi pr t veprar n$a ana e nj instit3ioni t

Bashkimit" e$jithat, nj $j e till mnd t bhet vetm

pasi instit3ioni ka 4en i thirrr pr t

veprar" %r dshtimi pr t veprar sht konstatar t

jet i pali$jshm, sht det!r e instit3ionit n fjal 4 tMi

jap fnd dshtimit me masa t dhra"

%rkesa pr kompensim n ba. t det!rimit jo#kontraktal- ba. t nenit 26 t raktatit pr nksionimine Bashkimit Evropian (dhe n lidhje me nenin /50),:j!kata e ;rejtsis d$jon pretendimet pr kompensim nba. t pr$je$jsis jo#kontraktale, dherre$llat mbi det!rimin e %omnitetit pr dmin ndaj4!tetarve dhe t ndrmarrjeve t shkaktaran$a instit3ionet e saj apo shrb!esve $jat kr!erjes sdet!rave t t!re


75/177

)eferencatpr nj vendim paraprak

Deferen3at pr nj vendim paraprak jan spe3ifike n tdrejtn e Bashkimit Evropian"9rderisa :j!kata e;rejtsis sht, pr n$a vet nat!ra e saj, kjdestari i larti li$jshmris s Bashkimit, ajo nk sht i vetmi or$an$j!4sor i atori.arpr t .batar li$jin e BE#s"%jo det!r $jithasht bie n $j!katat kombtare, pr mshm 4 ato rajn kompeten3n pr t rishikar .batimin

administrativ t li$jeve t Bashkimit, pr t 3iln atoritetete hteteve


76/177

EC ka rre$llat e veta t pro3edrs" [1] irre$ll pro3edrat e :j!kats prfshijn fa.nme shkrim dhe fa.n me $oj" 9ro3edrat .hvillohen n

$jhn e .$jedhr n$a parashtresi i krkess":jha e pnss :j!kats, me$jithat, dke prfshir edhe $jhn n t3iln $j!4tart veprojn dhe $jha n t 3iln raportet

paraprake dhe $j!kimet jan hartar sht $jha fren$e" %joe bn :CE;, s bashk me :j!katn e 9r$jithshmet Bashkimit Evropian, $j!katn e vetme ndrkombtare k$jha frn$e sht $jha e vetme e pns" [1*]


77/177

2 nntor 1*+5 n nj ndrtes t njohr si Filla Faban,vendi i saj deri n vitin 1*+* k m von ajo do ttransferohet n ndrtesn \te dMEi3h dhe pastaj nndrtesn 9alais n vitin 1*72" [20]

- vitin 1*6+, shtetetantare .$jodhn ksembr$n si vend t prhershmt :j!kats" Nr$anet e ardhshme $j!4sore (:j!kata ehkalls s 9ar dhe t :j!kats ivile thrbimit) $jithasht dot jen t vendosra n kt 4!tet"Fendimi konfirma n$a %shilli i Evropsn Edinbr$ nvitin 1**2"

Kr"etari i !j"kats Kushtetuese tBeljiks, ark Boss!t, tha se edhe :j!kata Eropiane e;rejtsis edhe :j!kata Evropiane e t ;rejtave t -jeritkan marr m shm kompeten3a dke i

.$jerar kompeten3at e t!re, dke krijar nj kr3nimserio. n$a nj 4everi apo 4everisje n$a ana e $j!4tarve

H"


78/177

%rijimi i :j!kats s 9r$jithshme ka krijar njsistem $j!4sor t ba.ar n d! nivele t jridiksionit8 t$jitha rastet e d$jara n shkall t par n$a :j!kata e9r$jithshme mnd t jet sbjekt i t drejts s apelit n:j!katn e ;rejtsis vetm pr pikat 4 kan t bjn meli$jin":j!kata e 9r$jithshme e Bashkimit Evropian:j!kata e 9r$jithshme (E:) sht nj shembll jridik i:j!kats s ;rejtsis t Bashkimit Evropian" -$a fillimi i

saj, m 1 janar 1**deri m /0 nntor 200*, ajo ishtenjohr si :j!kata e hkalls s par#the ort of irstnstan3e ()":j!kata e 9r$jithshme d$jon mosmarrveshjet ttilla (si konflikte t sjella n$a ata 4 ref.an njmark t NA, dhe rade ark t BE#s dhe hartonre$jistrin)"


79/177

i t!re pr nj peridh t rinoveshme prej tre vjetsh"-k ka


80/177

$jitha =shtjet, dke prfshir8

#bj4sia

#ndihma shtetrore

#konkrren3a#politika tre$tare

#9olitika rajonale

#politika so3iale

#li$j instit3ional

#shenj tre$tare

# transport

!j"kata e Prjithshme ika rre$llat e vetat pro3edrs" i rre$ll pro3edrat e :j!kats prfshijn njfa. t shkrar dhe nj fa. me $oj" 9ro3edratjan n nj$jh t .$jedhr n$a krkesi" :jhae pns s :j!kats,me$jithat, dke prfshir edhe $jhn n t

3iln $j!4tart veprojn dhe $jha n t 3iln raportetparaprake dhe $j!kimet hartohen sht $jha frn$e"

Baza ijore

raktati i -i3s parashikon krijimin e

paneleve $j!4sore n fsha t 3aktara spe3ifike" %jo

dispo.it sht ndr!shar m von sht kodifikar n nenin

2+7 ($j!kata t spe3iali.ara ) t raktatit mbi fnksionimin


81/177

e Bashkimit Eropian me raktatin e isbons8 [1]

9arlamenti Evropian dhe %shilli, dke veprar n prpthje

me pro3edrn e .akonshme le$jislative, mnd t

krijoj $j!kata t spe3iali.ara pran :j!kats s9r$jithshme t d$joj dhe t vendos n shkall t par pr

=shtje t 3aktara ose pro3edim n fsha t 3aktara"

9arlamenti Evropian dhe %shilli do t veproj n ba.

t rre$lloreve ose sipas propo.imit t %omisionit, pas

konsltimit me :j!katn ;rejtsis ose me krkes t

:j!kats s ;rejtsis pas konsltimit me %omisionit" ["""]

Banka 7endrore Evropiane =E@B) sht instit3ioni i

Bashkimit Evropian (BE) 4 administron politikn monetare

t 17 shteteve antare ero.ons t BE#s " Qsht pra nj

n$a bankat 4endrore m t rndsishme t bots" Banka

themela me raktatin e


82/177

4ind" -dr!she, pr shembll, Banka e De.ervave ederale

t hteteve t Bashkara, Banka &endrore Evropiane ka

vetm nj objektivparsor me objektivat e

tjera vartse t saj"

;et!rat kr!esore t Banks &endrore Evropiane jan t

pr3aktoj dhe t .batoj politikn monetare pr Ero.on,

t kr!ej opera3ione t kmbimit valtor, t prkjdeset pr

re.ervat valtore t istemit Evropian t Banks

&endrore dhe t nIis fnksionimin normal t infrastr3tres

s tre$t finan3iar nn sistemin e pa$esave tar$et dheplatformn teknike (aktalisht dke .hvillar) pr.$jidhjen

e letrave me vler n Evrop (


83/177

4ndreshm finan3iar dhe monitorimin e

sektorit bankar" %! i fndit mnd t shihet, pr

shembll, n ndrh!rjen e banks $jat kri.s s kreditit t

vitit 2007 , kr ajo ha.oi miliarda ero pr bankatpr tstabili.ar sistemin finan3iar"

Edhe pse Banka &endrore Evropiane sht e 4everisr

direkt n$a li$ji Evropian dhe jo me li$jin e korporatave 4

aplikohet pr kompanit private, or$ani.imi i saj n$jan me

at t nj korporate n kptimin 4 EB ka aksionart dhe

kapitalin e aksionarve" %apitali i sajsht pes miliard ero i 3ili mbahet n bankat 4endrore

kombtare t shteteve antare si aksioner" hprndarja e

kapitalit fillestar kr!esor pr3akta n vitin 1** n

ba. t popllsis s shteteve dhe 9BB, por =elsi mnd

t rre$llohet"


84/177

(A'%) pr ero.onn m posht se 2 pr 4indH, dhe shtoi se

stabiliteti i =mimimeve H t mbahet n peridhn

afatmesmeH"(ndeksi i Aarmoni.ar i 'mimeve t %onsmit)

[10] -dr!she pr shembll n$a Banka ederale e De.ervavee hteteve t Bashkara, B&E ka vetm nj objektiv parsor

me objektivat e tjera t vartsve t saj"%shilli ;rejtes ka

konfirmar kt prkfi.im n maj t vitit 200/ pas

nj vlersimi t plot t strate$jis politike monetare t

B&E#s" e at rast, %shilli ;rejtes s4aroi se Hn ndjekje

t stabilitetit t =mimeve, ajo s!non pr t mbajtr normat einfla3ionit nn por afr 2L n peridhn afatmesmeH" [*]

$jitha hadhniet pr instit3ionet e kreditit dhet

t 3ollaterali.ohen si= krkohet n$a neni 1 i tattit

t EB" [11]

ehtsirat pr Stabilitet Cinanciar Evropian 0

* maj 2010, t 27 shtetet antare t BashkimitEvropian pajtan t formojn ehtsirat pr tabilitet

inan3iar Evropian" [1]andati i E sht pr rajtjen e

stabilitetit finan3iar n Evrop, dke ofrar ndihm


85/177

finan3iare pr htetet


86/177

amerikan, nj $aran3i kolektive e aftsis pa$ese eshteteve antare do t jet e nevojshme" [22] 9or 4everia$jermane i ka re.istar ktij propo.imi, dhe anali.a ttjera tre$ojn se Hsmndja e ErosH sht pr shkak t

lidhjes midis borIhit sovran dhe dshtimit tsistemeve kombtare bankare"

Pavarsia

9r m tepr, jo vetm 4 banka nk dshiron t jete ndikar, por instit3ionet e BE#s dhe4everit kombtare jan t det!rara n$a traktatet 4 trespektojn pavarsin e B&E#s" 9r shembll, kohaminimale n det!r pr nj $vernator kombtar t banks4endrore sht pes vjet dhe antart ebordit ek.ektiv kan nj afat tet#vje=ar t jo#rinoveshm " [2] 9r t ofrar nj pr$je$jshmri,

EB sht e det!rar t pblikoj raporte mbi aktivitetet dheka pr det!r ta trajtoj raportin e saj vjetor n 9arlamentinEvropian, %omisionin Evropian, %shillin eBashkimit Evropian dhe %shillin Eropean"[2*] 9arlamentiEvropian $jithasht merr n p!etje dhe m pas tnIjerr opinionin e tij mbi kandidatt pr bordin ek.ektiv"

Shkaqet

9olitikat primare monetare t banks 4endrore evropiane

jan hamarrja kolaterale ose marrveshjet repo" [57] %to

mjete jan prdorr edhe n$a Banka e De.ervave ederale e


87/177

hteteve t Bashkara, por ed bn blerjen m t

drejtprdrejt t aktiveve finan3iare se homolo$ia e

saj evropiane" [5 ] %olaterali i prdorr n$a B&E sht

.akonisht borIh i lart n sektorin pblik dhe privat" [57]%riteret prpr3aktimin e H3ilsis s lartH pr

borIhin pblik kan 4en parakshte pr antarsim

n Bashkimin Evropian8 BorIhi total nk dhet t jet shm

i madh n raport me 9rodktin e Brendshm Brto, pr

shembll, dhe defi3itetpr =do vit t 3aktar nk dhet t

jenpoasht shm t mdha" [5*] Edhe pse ktokritere jan mjaft t thjeshta, nj nmr i teknikave

t kontabilitetit mnd t fshehin realitetin themelor

t aftsis pa$ese fiskale ose mn$esn e t njjtave" [5*]

- fshn e bankave 4endrore, statsi i privile$jar i banks

4endrore sht se ajo mnd t bj para a4 sa e $j!kon t

nevojshme [+0] - htetet e Bashkara Banka ederale e

De.ervave, blen pasri" akonisht,obli$a3ionet e nIjerra n$a

4everia federale" [+0] -k ka asnj kfi.im pr

obli$a3ionet 4 ajo mnd ti blej dhe nj n$a mjetet n

dispo.i3ion t saj n nj kri. finan3iare, sht marrja e

masave t tilla t jasht.akonshme si blerja e sasive t

mdha t mjeteve t tilla si letr komer3iale" [+0] &llimi

i opera3ioneve t tilla sht 4 t si$roj 4 likiditeti

adekat sht n dispo.i3ion t fnksionimit t sistemit

finan3iar" [+0]


88/177

Prjije pr krizn

%a nj larmi e pr$ji$jeve t mndshme pr problemin e

borIheve t k4ija n nj sistem bankar" -jra sht t

nIitrit e debitorve t bjn prpjekje t madhe 4 ta

bjn t mir borIhin e t!re" [57] e borIh pblik,

mendohet .akonisht 4 4everit t marrin borIhin dhe

pastaj dke e kth!er n forma t tjera t shpen.imeve"[57]

9olitikat e tilla shpesh prfshijn kth!erjen prapa n

pro$ramet e njohra so3iale" [+1]

)ifinancimi afatjat i operacioneve

Edhe pse opera3ionet kr!esore t rifinan3imit t B&E#s(%%) jan n$a ankandet repo me matrim (d!) javore dhemjore, B&E tani kr!en Npera3ione


89/177

!j"kata e $uditorve

:j!kata e


90/177

para :j!kats Evropiane t ;rejtsis (EC)" e$jithat f4ia

e saj e aditimit lidhet vetm me sht!lln e %omnitetit

Evropian t BE#s, por n ba. t raktatit t


91/177

+ranizimi

:j!kata sht e prbr n$a nj antarprej se3ili shtet t

BE#s t 3ilt jan emrar n$a %shilli i Bashkimit

Evropian pr nj mandate t rinoveshme prej $jashtvjetsh" [1]


92/177

menaIhar n$a atoritetet kombtare dhe jo n$a BE#

ja" 9as $jetjes s nj defekti :j!kata nk ka f4i li$jore t

vetn, por n vend informon N


93/177

Kritika#eklarimi i Siurimit& n$a viti 1**5 :j!kats i sht krkar t si$rojnjH;eklarat i$rimiH, n thelb nj 3ertifikat n t 3iln i

tr bIheti vjetor t jet i llo$aritr" %jo sht provar tjet problem, si edhe pr lshimet relativisht t vo$la t?ikrkohet :j!kats t ref.oj nj deklarat si$rimi prbIhetin e tr, edhe n 4oft se pothajse i$jith bIheti konsiderohet i beseshm"%jo ka br 4 raportet e mediave pr llo$arit e BE#s t

jen t Hmbshra me mashtrimH, k =shtjetjan ba.arn shkresa t $abeshme edhe pse shpen.imetthemelor ishin t li$jshme" istemi i aditimit vet katrhe4r kritika n$a k! per3eptim"

Madhsia e j"kats

adhsia e $j!kats $jithasht sht kritikar" Ba.arn sistemin nj antarpr shtet antarsia e saj

rrit n$a nnt nnj.et e shtat 4 n$a viti 2007" ;ke prpjekr 4 t merren vendimet me konsenss shtbr e vshtir 4 t dor.ohen nmri i raporteve t saj tve=anta n vit dke paksar prej pesmbdhjetve n$jasht midis viteve 200/ dhe 200+, pavarsisht stafit tsaj n rritje n$a 200 $jat t njjts peridh" ;isa

propo.ime jan redktar pr n$a madhsian pes antar apo vetm n nj, ndoshta me nj bordkshillimor me nj prfa4ses n$a =do shtet antar"

e$jithat, as %shtetta Eropiane dhe as raktati iisbons nk propo.oi ndonj ndr!shim n ktsistem pavarsisht thirrjeve pr ta trajtar at n$a antarte $j!kats dhe ish#deptett


94/177

*nstitucionet e %nionit Evropian

Bashkimi Evropian (BE) 4everiset n$a shtat instit3ionekr!esore" -eni 1/ i raktatit t Bashkimit Eropian i renditato sipas radhs s mposhtme8 9arlamenti Evropian,%shilli Evropian, %shilli i Bashkimit Evropian, %omisioniEvropian, :j!kata e ;rejtsis e Bashkimit Evropian, Banka

&endrore Evropiane dhe :j!kata e


95/177

Krijimi i institucioneve t BE0s

nstit3ionet e para krijan n fillim t viteve 1*+0 mekrijimin e omniteti Evropian pr &!m!r dhe'elik(Eropean ommnnit! of teel and oal), ba.ar ndeklaratn e hmanit, midis $jasht shteteve" E#jasht projektar me 4llim t kontrolimit t tre$jeve t4!m!rit dhe =elikt, d! materialet e nevojshme pr lft,n$a nj atoritet mbikombtar me 4llim t inkrajimit t

pa4es dhe .hvillimit ekonomik" themelimin e ktijkomniteti themelan instit3ionet e para" - thelbin et!re ishte nj ek.ektiv i pavarr i 4ajtr H


96/177

4everit, 9arlamenti 4 prfa4son 4!tetart dhe %omisioni i3ili prfa4son interesin evropian" [1/] - thelb, %shilli,9arlamenti apo ndonj tjetr parti i bjn krkesa prle$jisla3ion %omisionit" %omisioni m pas e harton kt dhe

ia para4et at 9arlamentit dhe %shillit, k n shmi3n erasteve t d!ja dhet t japin pl4imin e t!re" e$ithhse

pr n$a nat!ra kjo varet n$a pro3edra le$jislative 4prdoret, pasi ajo t jet miratar dhe nnshkrar n$a td!ja or$anet shndrrohet n li$j" [15] ;et!ra e %omisionitsht 4 t si$roj .bateshmrin e t!re 4 ka t bj =dodit me drejtimin e Bashkimi dhe dke i dr$ar t tjert n:j!kat nse ata dshtojn n prmbshjen e t!re" [1/]

Parlamenti Evropian

9arlamenti Evropian, shkrt Eroparl ose 9E, sht

instit3ion parlamentar i .$jedhr drejtprdrejt i Bashkimit

Evropian (BE)" bashk me %shillin e Bashkimit Evropian

(%shilli) dhe %omisionin, ai shtron fnksionin le$jislativ t

BE#s dhe sht i prshkrar si nj prej le$jislatrave m t

f4ishme n bot" [2] 9arlamenti sht i prbr aktalishtn$a 7+5 antart e 9arlamentit Evropian, t 3ilt i shrbejn

elektoratit t d!t m t madh demokratik n bot (pas

ndis) dhe elektoratit demokratik m t madhe trans#

kombtar n bot (/7+ milion votes n vitin 200*)" [/] [5]


97/177

[+]


98/177

vende takimi, ndrtesa Qeiss oise n trasbr$, ran3, e

3ila shrben pr d!mbdhjet sean3a plenare katr ditshe

n vit dhe sht vendi .!rtar i tij, dhe n %ompleksin

Xopold Espa3e (Aollandisht8 eopoldrimte) n Brksel,Bel$jik, d! n$a m t mdhat 4 shrbejn pr takimet e

komiteteve, $rpeve politike dhe sean3ave plenare

plotsese"ekretariati i 9arlamentit Evropian, or$ani

administrativ i parlamentit, sht i vendosr n ksembr$"

[10]

$samblea konsultative

%! or$an nk ishte prmendr n ;eklaratn ori$jinale t3hman#it" Qsht spo.ar apo shpresar se vshtirsitme britanikt do t .$jidheshin dke i lejar %shillit t


99/177

akimi i par mbajt m 1* mars 1*+ n ksembr$, k

3hman ishte .$jedhr president dhe m 1/ maj ai an$a.ha pr harmoni.imin e politikave n prpthjeideolo$jike dhe jo kombtare" [16] %jo sht par si lindja e9arlamentit modern Evropiane, n festn +0 vjetorit t9arlamentit t mbajtr n mars t vitit 200 dhe jo n vitin2002"

/jedhjet pr Parlamentin Evropian

- vitin 1*7*, pr her t par .$jodhn drejtprdrejt

antart e 9arlamentit Evropian" %jo pr3akta pavarsishtinstit3ioneve t n$jashme, si= ishin ato t


100/177

Kompetencat dhe Cunksionet e Parlamentit

9arlamenti dhe %shilli mnd t konsiderohen si d! dhoman le$jislativin d!dhomsh t Bashkimit Evropian, me

kompeten3at e nIjerrjes s li$jeve dke i shprndar.!rtarisht n mn!r t barabart n t d! dhomatparlamentare" e$jithat dallohet n$a le$jislatratkombtare, pasi 4, as 9arlamenti e as %shilli nk e kan tdrejtn e ini3iativs le$jislative (me prjashtim t faktit 4%shilli ka pshtetin n disa =shtje ndr4everitare)" -=shtjet e %omnitetit, k! pshtet sht re.ervar pr%omisionin Evropian" -drkoh 4 9arlamenti mnd taamandamentoj apo edhe ta ref.oj le$jisla3ion" 9r t br

nj propo.im pr le$jisla3ion, ai ka nevoj ti drejtohet%omisionit 4 t bj hartimin e nj projekt#li$ji para se ai tbhet li$j" [5/] e$jithat, vlera e till e pshtetit vehet n

pikp!etje, pasi dhet theksar se vetm 1+L n$a nismat etilla n parlamentet kombtare bhen li$je pr shkak tmn$ess s mbshtetjes n$a ek.ektivi" [55] e$jithat,sht ar$mentar n$a ish#presidenti i 9arlamentit Aans#:ert 9otterin$ se si 9arlamenti ka t drejt t krkoj n$a%omisioni hartimin e le$jisla3ionit t till, dhe se %omisionidke i ndjekr propo.imet e 9arlamentit, bn 4 9arlamenti

de fa3to $jithnj e m shm t ket t drejtn e ini3iativsle$jislative"

Procedurat lejislative

e =do traktat t ri, kompeten3at e 9arlamentit, prsa iprket rolit t tij n pro3edrat le$jislative t BE#s, jan.$jerar" 9ro3edra e 3ila sht br n$adal dominantesht Hpro3edra e .akonshme le$jislativeH (e 4ajtr m

par H9ro3edra e vendimmarrjes s prbashktH), e 3ilasi$ron nj po.it t barabart n mes t 9arlamentit dhe%shillit" - ve=anti, sipas pro3edrs, %omisioni para4et nj


101/177

propo.im n 9arlament dhe %shill i 3ili mnd t bhet li$jvetm nse t d! bien dakord pr tekstin, 4 bjn ata (ose

jo) me an t leIimeve t njpasnjshme maksimalisht derin tri her" - leIimin e par t tij, 9alamenti mnd t

dr$oj amandamente n %shill i 3ili ose mnd ta miratojtekstin me kto ndr!shime e nse ai nk e bn kt tekstido t shkoj pr nj H4ndrim t prbashktH" -$a kjo

po.it ose mnd t miratohet n$a 9arlamenti, ose ai mndta ref.oj tekstin me nj shmi3 absolte, dke e br att dshtoj, ose ai mnd t miratoj amendamente tjera menj shmi3 absolte" -se %shilli nk i miraton kto,ather formohet nj H%omitet i 9ajtimitH" %omiteti prbhet

prej antarve t %shillit dhe n$a nj nmr i barabart ideptetve t 9arlamentit 4 krkojn t pajtohen me

kompromis"

;e$a le$jislative .!rtarisht mban atoritetin mbi bIhetin eBashkimit mekompeten3at e fitara me an raktateve tBIhetit t vitet 1*70 dhe raktatit t isbons" BIheti iBE#s sht sbjekt i pro3edrs s .akonshme le$jislativeme nj leIim t vetm dke i dhn pshtet parlamentit mbitr bIhetin (para vitit 200*, ndikimi i tij ishte i kfi.ar n

.ona t 3aktara) n ba.a t barabarta me %shillin

Kontrollimi i ekzekutivit

-dr!she n$a shmi3a e shteteve t BE#s, n t 3ilat.akonisht veprojn sistemet parlamentare, sht nj ndarjee pshteteve midis ek.ektivit dhe le$jislativit 4 e bn9arlamentin Evropian m shm t n$jashm me %on$resine hteteve t Bashkara se sa nj le$jisla3ion shtetror tBE#s" [55] 9residenti i %omisionit Evropian propo.ohet n$a


102/177

%shilli i Evrops mbi ba.n e .$jedhjeve evropiane n9arlament" [/+] %! propo.im dhet t miratohet n$a9arlamenti (me nj shmi3 t thjesht) 4 e H.$jedhH

presidentin n pajtm me traktatet" 9as miratimit t

9residentit t %omisionit, antart e %omisionit propo.ohenn$a 9residenti n prpthje me vendet antare" 'do%omisioner vjen para parlamentit n nj sean3 prkatse tkomisionit parlamentar 4 mblon portofolin e propo.ar

Parlamenti jithashtu ka fuqin pr censurt%omisionit n 4oft se ata kan nj shmi3 prej d! ttretave 4 do ta det!ronin at t jap dorhe4je si i tr"ikrse me miratimin, k! pshtet nk sht prdorr por ai iishte kr3nar %omisionit anter, i 3ili m pas dhadorhe4jen me dshirn e tij" %a edhe disa forma tjera tkontrollit, t tilla si8 krkesa pr %omisionin 4 t dor.ojraportet n 9arlament dhe obli$imi 4 t pr$ji$jet n

p!etjet e n$ritra n$a erodeptett, krkesa pr

kr!esesin e presidentit t %shillit t pre.antoj pro$raminn fillim t presiden3s s tij dhe det!rimin pr 9residentin e%shillit Evropian 4 t raportoj n 9arlament pas =dombledhje t tijJ t drejtn e deptetve pr t br krkesa

pr le$jisla3ionin dhe politikat e %omisionitJ dhe t drejtnpr p!etje antarve t kt!re instit3ioneve (p"sh" H%ohapr 9!etje %omisionitH =do t mart)"

Paat dhe shpenzimet

9ara vitit 200*, antart merrnin t njjtn pa$ si


103/177

antart e parlamenteve t t!re kombtare" e$jithat prej

vitit 200* me stattin e ri 4 h!ri n f4i, pas shm

prpjekjesh, jepet t $jith antarve nj pa$ e barabart

mjore prej 7"000 erosh e 3ila i nnshtrohet tatimit tBashkimit Evropian dhe 4 mnd t tatohet $jithasht edhe

n shkall kombtare" ;eptett do t dalin n pension n

moshn 6/ vje=e dhe do t marrin t plot $jith pensionin e

t!re n$a 9arlamenti" hpen.imet e dhtimit $jithasht do

t jepen n ba. t kostos aktale sipas nj norme t

shesht" [66] 9rve= pa$s s t!re, antarve i shtdhn nj nmr i privile$jeve dhe imniteteve" 9r t

si$rar lvi.jen e t!re t lir prej dhe deri n 9arlament,

at!re jan akordar n$a shtetet e t!re ambiente dhe

imnitete t .!rtarve t lart 4 t dhtojn jasht vendit,

t vi.itojn 4everit tjera shtetrore dhe t vi.itojn objektet

dhe prfa4sesit e shteteve tjera" %rse n shtetin e t!re

ata i kan t $jitha imnitetet e akordara pr

parlamentart kombtar, ndrka= n shtetet e tjera ata kan

imnitet n$a parabr$imi dhe pro3edrat li$jore" e$jithat

imniteti nk mnd t krkohet kr nj antar sht $jetr

si kr!ees i veprs penale dhe 9arlamenti $jithasht ka t

drejt ta he4 imnitetin antarve t tij" [67]

Procedurat e Parlamentit


104/177

'do vit aktiviteti i 9arlamentit kr!het prmes javve t

komisionit" % raportet disktohen n komisione dhe n

dele$a3ionet ndrparlamentare k ato takohen" Cava

politike e antarve t $rpit 4 disktojn =shtjet brenda

$rpeve t t!re politike dhe javt e sean3s .$jasin / dit e

$j!sm, k antart i kalojn n trasbr$ pr sean3a t

pjesshme" 9rve= $jasht sean3ave t pjesshme 2#ditore

4 jan t or$ani.ara n Brksel $jat $jith vitit" %atr

jav jan ndar si jav themelese k lejohen antart tbjn vetm pn .$jedhore" -k ka takime t planifikara

$jat javve t vers" [*0] 9arlamenti mnd t mblidhet pa

thirr n$a ndonj atoritet tjetr" akimet e tij jan t

rre$llara pjesrisht n$a traktatet, por jan ndr!shar n

parlament n ba. t HDre$llores s pnsH (rre$lloret me

t 3ilat rre$llohet pna n parlament)" [*1]

:jat sean3ave, antart mnd t flasin, pasi bhet thirrje

n$a 9residenti"


105/177

n asnj rast vetm nse ndodh ndonj thirrje pr votim

balota.hi" %jo sht e nevojshme pr votat mbi le$jisla3ionin

dhe sa her 4 nj $rp politik ose /0 deptet e krkojn

at" %rkesa pr nmrimin e votave sht rritr me kalimine kohs" Fotimi mnd t jet $jithasht nj votim trsisht i

fsheht (pr shembll, kr .$jedhet 9residenti)" [*6] [*7]

$jitha votat re$jistrohen, s bashk me le$jisla3ionin, n

letoren !rtare t Bashkimit Eropian dhe mnd t ket

votim online" [*] ean3at .akonisht nk pr3illen me

debate, por m tepr ato disktohen prmes $rpeve nraste t ve=anta, .akonisht n mesdit pr t martn, t

mrkrn ose t enjten" %jo sht pr shkak se $jatsia e

debatit sht e paparashikeshme dhe nse kjo va.hdon pr

m shm prishin takimet tjera t planifikara pr m von

$jat dits"

Presidenti i parlamentit dhe oranizimi

9residenti, aktalisht artin 3hl. deptet i ;, sht n

thelb >speaker? i 9arlamentit"


106/177

parlamentit jasht, dke prfshir edhe =shtjet li$jore, si

dhe pr .batimin e rre$llave t pro3edrs"


107/177

%r!esesve t %omisionitH" [112] %r pre.anta pro3edra

e vendimmarrjes s prbashkt ajo shtoi kompeten3at e

parlamentit n nj nmr fshash, por m s shmti t at!re

4 mbloheshin n$a %omisioni pr jedisin , hndeti 9blikdhe i$ria e Gsh4imit" par k! komision sht

konsiderar n$a erodeptett si nj Hinderella

3ommitteeH, por pasi ai fitoi nj rndsi t re, b m

profesional dhe ri$oro. dke trhe4r vmendjen pr pnn

e tij n rritje"

Prkthimi dhe interpretimi

olsit n 9arlamentin Evropian kan t drejt t flasin n

ndonj n$a 2/$jht .!rtare t BE#s, dke fillar n$a $jhaan$le.e dhe $jermane deri te ajo maltese dhe irlande.e"

9rkthimi simltan ofrohet n t $jitha sean3at plenare, dhe

t $jitha tekstet prfndimtare t le$jisla3ionit jan t

prkth!era" e nj.et e tri $jh, 9arlamenti Evropian sht

parlamenti me m shm $jh n bot [115] dhe

pndhnsi m i madh i prkth!esve n bot (/+0

pnsar me koh t plot dhe 500 pa pa$es, kr ka

krkesa t larta)" [11+] &!tetart $jithasht mnd ti

drejtohen parlamentit n $jhen baske %atalone _ valen3i`ne

dhe $ali3iane" [116]


108/177

akonisht nj $jh sht e prkth!er n$a nj $jh e haj

n $jhn amtare t prkth!esit" 9r shkak t nmrit t

madh t $jhve, disa n$a ato 4 jan t vo$la, 4 n$a viti

1**+ interpretimit sht br ndonjher n rr$n ekndrt, n$a $jha amtare e prkth!esit n $jhn

tjetr( HDetorH sistemi)"

,endtakimet e parlamentit

9arlamenti sht i vendosr n tri 4!tete t ndr!shme me

ndrtesa t shmta" -j protokoll i bashkn$jitr i raktatit

t


109/177

elia e parlamentit n trasbor$ shihet si nj simbol i

pajtimit midis ran3s dhe :jermanis, rajoni i trasbr$t

ka 4en vendi pr t 3ilin lftan d! vendet n t kalarn"

e$jithat e$.istimi i tri vendeve k .hvillohen pnimet eparlamentit prbn sh4etsim dhe kosto t lart" -drsa

trasbr$ sht selia .!rtare, dhe vendndodhja e

prbashkt me %shillin e Evrops (me t 3iln

Hbashkpnimi i ndrsjellH va.hdimisht sht i HnIitrH),

[121] Brkseli sht shtpi pr pothajse t $jitha

instit3ionet tjera t mdha t BE#s, dhe shmi3a e pnvet 9arlamentit tashm po kr!hen atje" 9randaj pavarsisht

trasbr$t 4 sht vendi kr!esor, shtrohet p!etja n$a disa

pse trasbr$ nk dhet t jet kr!e4!teti i vetm" [122]

%ritikt e kan prshkrar marrveshjen si nj H3irk

dhtesH, [12/] dhe sht nj krkes e fort pr ta

shndrrar Brkselin si vendin e vetm t parlamentit" %jo

sht pr shkak se instit3ionet e tjera politike (%omisioni,

%shilli dhe %shilli Evropian) jan t vendosra atje, dhe

ksht Brkseli po trajtohet si Mkr!e4!tetM i BE#s"

Komisioni Evropian


110/177

%omisioni Evropian sht or$ani ek.ektiv i Bashkimit

Evropian"


111/177

Komisioni i par orijinne ka n vitin 1*+1 si H


112/177


113/177

9arlamenti Eropian do ta H.$jedhH %omisionin dhe jo

taHmiratojH at sipas raktatit t -i3s

&ismat lejislative

%omisioni ndr!shon n$a instit3ionet e tjera pr at se vetYm

ai ka tY drejtYn e ini3iativYs li$jore n Bashkimin Evropian, do t

thot se vetm %omisioni mnd t bj propo.ime formale pr

e$jisla3ion" 9ropo.imet le$jislative, nk mnd t rrjedhin n$a

de$t tjera le$jislative" ipas raktatit t isbons, asnj akt

le$jislativ nk sht i lejar n fshn e 9olitiks s Cashtme t

9rbashkt dhe t i$ris" - fshat tjera, me$jithat, %shilli

dhe 9arlamenti jan n $jendje t krkojn nIjerrjen e

le$jisla3ionit" - shmi3n e rasteve, %omisioni e fillon ba.n

e kt!re propo.imeve, k! monopol sht projektarpr t

si$rar hartimin e koordinar dhe koherent t s drejts s

Bashkimit Evropian

Kompetencat e Komisionitpr propo.imin e le$jisla3ionit jant pr4ndrara .akonisht n dispo.itat ekonomike"


114/177

e njerit8 pr shembll n lftimin e ndr!shimit t klims dhe

kfi.imin e or$ani.mave t modifikar $jenetik" %jo sht kndr

rre$llave shtes pr efektet e t!re n ekonomi" %sht,

%omisioni shpesh propo.on le$jisla3ion m t rrept se sa vendete tjera" 9r shkak t madhsis s tre$t evropian kjo ka br 4

le$jisla3ioni i BE t ket nj ndikim t rndsishm n tre$n

$lobal"

#et"rat e Komisionit

9asi t jet miratar le$jisla3ioni n$a ana e %shillit dhe

9arlamentit, atYhere sht pr$je$jsi e %omisionit t si$roj

nse ai sht .batar si= dhet"


115/177

Komisioni shti prbr n$a nj kole$jprej

27 H%omisionershH, dke prfshir 9residentin dhe

nnkr!etart"Edhe pse se3ili antar emrohet n$a nj 4everitY

kombtare,n$a nj pr =do shtet, ata nk prfa4sojn shtetin et!re n %omision"

bajtja e takimeve t %omisionit

%r!etari i %omisionit fillimisht propo.ohet n$a %shilli i Evrops,

dke marr paras!sh .$jedhjet e fndit parlamentare,

k kandidati mnd t .$jidhet n$a 9arlamenti Evropian" -se

kandidati nk .$jidhet, %shilli Evropian do t propo.oj nj

kandidat tjetr brenda nj maji"%andidati ka 4en shpesh nj

politikan kr!esor kombtar, por kjo nk sht krkes e

domosdoshme" - vitin 200*, raktati i isbons nk kishte h!r

n f4i dhe Barroso nk H.$jodhH n$a 9arlamenti, por

emra n postin e tij n$a %shilli Evropian, pr =do rast, partit

e 4endrs s djatht t BE#s bn presion pr nj

kandidat n$a radht e t!re" - fnd, .$jodh nj kandidat i

4endrs s djatht 8 Cose anel Barroso i 9artis 9opllore

Evropiane


116/177

Komisioni aktual, %omisioni Barroso, mori det!rn n fnd t

vitit 2005, pasi .$jedhja e tij vona n$a kndrshtimet 4

bheshin n$a 9arlamenti, i 3ili e det!roi at pr

nj rior$ani.im" - vitin 2007, %omisioni rrit n$a 2+ deri n 27antar me antarsimin e Dmanis dhe Bll$aris k

se3ili shtet i kishte emrar %omisionert e tij" e rritjen

e madhsis s %omisionit, Barroso ka adoptar nj

stil m presiden3ial t kontrollit mbi kole$jin, si re.ltat i t 3ilit

ishte vn n 4endr t kritikave"

+ranizimi i Komisionit

%omisioni sht i vendosr kr!esisht n Brksel, me .!rn e

9residentit dhe dhomen e takimit t %omisionerve t

vendosr n katin e 1/#t t ndrtess the Berla!mont" %omisioni

$jithasht vepron jasht ndrtesave t shmta tjera

n Brksel dhe ksembr$" [2] [6*] %r %vendi sht

i mbledhr n trasbr$, %omisionert takohen edhe atje

n ndrtesn hr3hill Qinston pr t marr pjes ndebatet e

parlamentit" [70] %omisioni sht ndar n departamente t

njohra si ;rejtori t 9r$jithshme (;9s) 4 mnd t krahasohen

me departamentet apo ministrit"

Sht"pi


117/177

%omnikimi me sht!pin dhhi4et n$a ;rejtoria e 9r$jithshme e

%omnikimit" dhnsi kr!esor i

%omisionit sht Cohannesaitenber$er 4 jep informata pr

sht!pin n mesdit, i njohr .akonisht si H.dhnsii dreksH"


118/177

individalisht n$a 27 4everit kombtare, 4 do t thot nk

sht e mndr 4 nj antar i %omisionit apo i %r!etarit t tij t

hi4et direkt n$a ktia e votimit" 9rkndra.i, le$jitimiteti i

%omisionit sht nIjerr kr!esisht n$a vota e miratimit 4krkohet n$a 9arlamenti Eropian, s bashk me pshtetin e

9arlamentit pr t shkarkar trpin, i 3ili, n$a ana

tjetr, n$re sh4etsimin e pjesmarrjes relativisht t lt (m pak

se +0L ) n .$jedhjet pr 9arlamentin Evropian 4 n$a viti 1***"

-drkoh 4 shifra mnd t jet m e lart se ajo

e disa .$jedhjeve kombtare, dke prfshir .$jedhjet vjetore t

%on$resit t hteteve t Bashkara, fakti se nk ka .$jedhjeprpo.itn e 9residentit t %omisionit disa prpi4en ta vjn n

p!etje le$jitimitetin e tij"

Kshilli i Bashkimit Evropian

%shilli i Bashkimit Evropian, ndonjher i 4ajtr vetm %shillidhe n$anjher dke i referar edhe si %shilli i inistrave, nthelb sht instit3ion me le$jislatr d!dhomshe i BashkimitEvropian (BE) i 3ili prfa4son drejtesit e shteteve antare, trpi

tjetr le$jislativ sht 9arlamenti Evropian" [1] %shilli prbhetn$a konfi$rimi i nj.et e shtat ministrav kombtar (nje pershtet)"


119/177


120/177

dhet t miratohet n nj leIim t tret n$a d!J %shilli dhe9arlamentit apo propo.imi mnd t! t hedhet posht"

Punt e jashtme

nstrmentet li$jore t prdorra n$a %shilli pr 9olitik t

Cashtme t 9rbashkt dhe t i$ris jan t ndr!shme n$a

aktet le$jislative" ipas 9 #ommon orei$n and e3rit!

9oli3!ato t prbhen n$a Hpo.i3ione t prbashktaH, Hveprimet

e prbashktaH dhe Hstrate$ji t prbashktaH" 9o.i3ionet e

prbashkta kan t bjn me pr3aktimin e nj politik t

jashtme evropiane n drejtim t nj vendi t tret t ve=ant si=

sht promovimi i t drejtave t njerit dhe demokra3is n

Birmani, n nj rajon t till si n i4enet e dha t


121/177

barabart me %shillin" -se ka nj mosmarrveshje midis t!re,

athere themelohet nj %omiteti i 9ajtimit si ai pr propo.imet

le$jislative" 9or nse teksti i prbashkt i pajtimi nk miratohet,

athere 9arlamenti mnd ta miratoj bIhetin definitivisht" [12]9rve= bIhetit, %shilli koordinon politikat ekonomike t

antarve

+ranizimi

9residen3a

%r!esia e %shillit nk sht nj post i vetm, por ai mbahet n$a

4everia e nj shteti antar (;animarka pr $j!smn e par t

vitit 2012)" 'do $jasht maj presiden3a rrotllohet ndrmjet

shteteve, n nj mn!r t para3aktara n$a antart e %shillit,

dke lejar =do shtet 4 t kr!esoj %shillin" -$a viti 2007, =do

tri shtete antare bashkpnojn pr t kombinar nj a$jend

te t!re t prbashkt pr tetmbdhjet maj, edhe pse vetm

njri formalisht e mban presiden3n pr peridhn normale prej

$jasht majsh"

)oli i Presidencs

sht administrativ dhe politik" -$a ana administrative kjo sht

pr$je$js pr pro3edrat dhe or$ani.imin e pns t %shillit


122/177

$jat mandatit t tij" %jo prfshin thirrjen e %shillit pr takime e

s bashk ne drejtimin e pns s NDE9ED, t komisioneve

tjera dhe $rpeve pnese" Elementi politik sht roli i

sksesshm 4 kan t bj me =shtjet dhe ndrmjetsimin n%shill" - ve=anti kjo prfshin vendosjen e rendit t dits s

kshillit, dke i dhn 9residen3s ndikim t konsidereshm n

pnn e %shillit $jat mandatit t tij" %r!esia $jithasht lan nj

rol t madh n prfa4simin e %shillit brenda BE#s dhe si

prfa4ses i BE#s n arenn ndrkombtare, pr shembll n

%ombet e Bashkara"

Konfiurimi

i$jrisht thn, %shilli sht nj entitet i vetm, por n praktik

sht i ndar n konfi$ra3ione t ndr!shme t %shillit t ose

H(3on) forma3ione M)" -eni 16 (6) i raktatit t Bashkimin Evropianparashikon8

%shilli do t mblidhet n konfi$ra3ione t ndr!shme, lista e t

3ilit do t miratohet n pajtim me nenin 2/6 t raktatit pr

fnksionim t Bashkimit Evropian"

'do konfi$rimit %shilli merret me nj siprfa4e t ndr!shme

fnksionale, pr shembll bj4sin dhe peshkimin" - kt

forma3ion, kshilli sht i prbr n$a ministra t =do 4everie


123/177

shtetrore t 3ilt jan pr$je$js pr kt fsh8 ministrat r

bj4sin dhe peshkimin"

kompeten3a n =shtjet hapsinore, [27] dhe 9olitika hapsinor

ka 4en e atribar %shillit t %onkrreshmris [2]

V ransporti, elekomnika3ionet dhe Ener$jia (E)8 t krijara

n 4ershor t vitit 2002, nprmjet bashkimit t tri politikave nn

nj konfi$ra3ion, dhe me nj prbrje 4 variron sipas .rave t

ve=anta n aIhendn e saj" %! forma3ion mblidhet nj her n d!

maj"

V jedisi (mjedisi)8 prbr n$a ministrat e mjedisit, t 3ilt

takohen rreth katr her n vit"

Shrbimi @ivil

ekretariati i 9r$jithshm i %shillit si$ron infrastrktrn eva.hdeshme t kshillit, dke kr!er pr$atitjet pr takimet,

raport projektet, prkthimin, t dhnat, dokmentet, a$jendndhe ndihmon presiden3n" [/5] ekretari i 9r$jithshm i %shillitsht kre i ekretariatit t 9r$jithshm , Ge orsepis 4 n$a4ershori 2011J mbajtsi i mparshm i ktij posti ishte edhe9rfa4ses i art pr 9olitik t Cashtme dhe t i$ris, [/+]%r!etari i


124/177

%omiteti i 9rfa4sesve t 9rhershm (NDE9ED) sht njor$an i prbr n$a prfa4ses t shteteve (ambasador,shrb!esit 3ivil etj) t 3ilt takohen =do jav pr t pr$atitrpnt dhe det!rat e %shillit"


125/177

d!komniteteve t reja me kshillat e t!re, $j!kimit pr vendin isht ln n diskre3ion 9residentit aktal" - praktik k!ishte ln n astle of the Falle! of the ;3hessderin vjesht t vitit 1*+, n t 3iln pik ai lvi.i n 2Davensteinstraat De n Brksel" [5/]

arrveshja e vitit 1*6+ (e finali.ar me marrveshjene Edinbr$t dhe anekset e traktateve) pr vendin einstit3ioneve t reja t bashkara, %shilli do t ishte nBrksel, por do t takohej n ksembr$ $jat majit prill,4ershor dhe tetor" ekretariati i E lvi.i n$a ksembr$ tesekretariati i or$aneve t bashkara t %shillit nndrtesn Davenstein t Brkselit" - vitin 1*71 %shilli dheekretariati i tij vendos n ndrtesn harlema$ne, pranBerla!mont t %omisionit, por %shilli shpejt doli jashthapsirs dhe de$a administrative e ekretariatit lvi.i n nj

ndrtes n 76 De Coseph _ Co.ef #straat dhe $jat vitit1*0 ndarjet $jhsore lar$an n -erviens,t rre Nrban, dhe ndrtesave :imard" [5/]

Kshilli i Bashkimit Evropian

%shilli i Bashkimit Evropian (ndonjher i 4ajtr vetm %shillidhe n$anjher akoma dke i referar si %shilli i inistrave)sht instit3ion 4 n thelb n le$jislatrn d!dhomshe tBashkimit Evropian (BE) prfa4son drejtesit eshteteve antare, trpi tjetr le$jislativ sht 9arlamentiEvropian" [1] %shilli prbhet n$a konfi$rimi i nj.ete shtat ministrave kombtare (n$a nj pr se3ilin

shtet)"


126/177

ministrat relevant t vendit prkats 4 mbajn %r!esin n =dokoh t dhn dke si$rar mbarvajtjene takimeve dhe pr3aktimin e a$jends ditore"

Fendimet e tij merren me votimin e shmi3s s kalifikar nshmi3n e fshave, ndrka4 me nanimitet n ttjerat" akonisht n ato fsha k ai vepron me nanimitet,ai vetm dhet t konsltohet me 9arlamentin" e$jithat,n shmi3n e fshave sipas teoris s pro3edrs le$jislative t.akonshme s bashk me 9arlamenti

Ed. Europiane

Documents

Transcript of Ed. Europiane