Economische analyse internationale werkne- mers, studenten ......Regio Twente (alleen als...
Transcript of Economische analyse internationale werkne- mers, studenten ......Regio Twente (alleen als...
Economische analyse internationale werkne-
mers, studenten en zelfstandigen in Nederland
Overallrapport Nederland inclusief verbijzonde-
ring 12 provincies
OPGESTELD IN OPDRACHT VAN:
Ministerie van Economische Zaken (EZ) en
negen expat centers in Nederland
OPGESTELD DOOR:
Adres: Valkenburgerstraat 212
1011 ND Amsterdam
Telefoon: 020 – 67 00 562
Fax: 020 – 47 01 180
E-mail: [email protected]
Website: www.decisio.nl
TITEL RAPPORT:
Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland
Overallrapport Nederland inclusief verbijzondering 12 provincies
STATUS RAPPORT:
Eindrapport
DATUM:
17 juni 2015
OPDRACHTGEVER(S):
Ministerie van Economische Zaken, Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA)
Gemeente Amsterdam, Amsterdam In Business (AIB)
Expatcenter Food Valley
Holland Expat Center South
Stichting Rotterdam Partners
Gemeente Den Haag, The Hague International Centre (THIC)
Expat Center Leiden
International Welcome Center North (IWCN)
Expat Center Utrecht
Expat Center Twente
PROJECTTEAM DECISIO:
Gerwin van der Meulen, projectleider onderzoek ([email protected])
Mathieu Wijnen, adviseur ([email protected])
Raisa Knibbe, adviseur ([email protected])
Marc Holleman, adviseur ([email protected])
MET DANK AAN:
Belastingdienst
Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO)
Ministerie van Buitenlandse Zaken, Directie Kabinet en Protocol
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 1
Inhoud
Infographic overallrapport Nederland 4
1 Inleiding 5
1.1 Aanleiding .................................................................................................................................. 5
1.2 Vraagstelling ............................................................................................................................. 5
1.3 Geografische afbakening ......................................................................................................... 6
1.4 Leeswijzer .................................................................................................................................. 7
2 Internationale werknemers 8
2.1 Aantal economisch-actieve internationale werknemers ......................................................... 8
2.2 Kenniswerkers en arbeidsmigranten ....................................................................................... 9
2.2.1 Kenniswerkers ............................................................................................................ 9
2.2.2 Arbeidsmigranten ...................................................................................................... 11
2.3 Instroom, uitstroom en duur economische activiteit ............................................................ 13
2.3.1 Jaarlijkse instroom van internationale werknemers ............................................... 13
2.3.2 Jaarlijkse uitstroom van internationale werknemers .............................................. 14
2.3.3 Duur van economische activiteit van internationale werknemers ......................... 15
2.4 Land van herkomst van internationale werknemers ............................................................ 16
2.4.1 Land van herkomst ................................................................................................... 16
2.4.2 Kenniswerkers .......................................................................................................... 17
2.4.3 Arbeidsmigranten ...................................................................................................... 17
2.5 Geslacht, leeftijd, woonsituatie, woning en verblijfsdoel ...................................................... 21
2.5.1 Geslacht .................................................................................................................... 21
2.5.2 Leeftijd ....................................................................................................................... 23
2.5.3 Burgerlijke staat ........................................................................................................ 24
2.5.4 Kinderen .................................................................................................................... 26
2.5.5 Woning: huur, koop en WOZ-waarde koopwoning ................................................... 29
2.6 Regionale spreiding internationale werknemers: werken .................................................... 33
2.7 Regionale spreiding internationale werknemers: wonen ..................................................... 35
2.8 Woon-werkbalans en pendel van internationale werknemers ............................................. 38
2.9 Inkomen .................................................................................................................................. 40
2.9.1 Kenniswerkers .......................................................................................................... 40
2.9.2 Arbeidsmigranten ...................................................................................................... 41
2.10 Sectoren .................................................................................................................................. 42
2.10.1 Kenniswerkers ........................................................................................................ 43
2.10.2 Arbeidsmigranten ................................................................................................... 45
3 Internationale studenten 47
3.1 Aantal internationale studenten ............................................................................................ 47
3.2 Geslacht, leeftijd en nationaliteit ........................................................................................... 48
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 2
3.2.1 Geslacht .................................................................................................................... 48
3.2.2 Leeftijd ....................................................................................................................... 48
3.2.3 Nationaliteit ............................................................................................................... 49
3.3 Opleiding ................................................................................................................................. 50
3.3.1 Opleidingsinstelling WO ............................................................................................ 50
3.3.2 Opleidingsinstelling HBO .......................................................................................... 51
3.3.3 Type onderwijs .......................................................................................................... 53
3.3.4 Actuele opleiding ....................................................................................................... 53
3.3.5 Fase van opleiding .................................................................................................... 55
3.3.6 Duur van inschrijving per jaar .................................................................................. 56
3.4 Instroom, uitstroom en duur van opleiding ........................................................................... 56
3.4.1 Jaarlijkse instroom van internationale studenten ................................................... 56
3.4.2 Jaarlijkse uitstroom van internationale studenten .................................................. 58
3.4.3 Verblijfsduur van internationale studenten ............................................................. 59
3.5 Regionale spreiding internationale studenten: wonen ......................................................... 60
3.6 Regionale spreiding internationale studenten: vestiging opleiding ..................................... 61
4 Internationale zelfstandigen 62
4.1 Aantal internationale zelfstandigen ....................................................................................... 62
4.1.1 Leeftijd ....................................................................................................................... 63
4.1.2 Geslacht .................................................................................................................... 63
4.1.3 Nationaliteit ............................................................................................................... 64
4.1.4 Burgerlijke staat ........................................................................................................ 65
4.1.5 Woning: huur, koop en WOZ-waarde koopwoning ................................................... 65
4.2 Regionale spreiding internationale zelfstandigen: wonen .................................................... 67
4.3 Sectoren .................................................................................................................................. 68
4.4 Omzet ...................................................................................................................................... 69
5 Overall analyse en conclusies 71
5.1 Internationale werknemers .................................................................................................... 71
5.2 Internationale studenten ........................................................................................................ 72
5.3 Internationale zelfstandigen .................................................................................................. 73
Bijlage 1: Verantwoording 74
B1.1 Aanpak van het onderzoek ....................................................................................................... 74
B1.2 Gehanteerde definities ............................................................................................................. 76
B1.3 Regio-indelingen ....................................................................................................................... 78
Bijlage 2: Overzicht sectoren 79
Bijlage 3: Overzicht CROHO 81
Bijlage 4: Duiding ontwikkeling aantal kenniswerkers 82
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 3
Ten geleide
Van oudsher is ons land intensief verbonden met het buitenland. Daar
dragen handelsrelaties aan bij, maar ook onze brede talenkennis, open
grenzen en de drang om voorbij die grenzen te kijken en kennis uit te
wisselen. Daarom vraag ik graag uw aandacht voor het rapport dat voor
u ligt. De komst van buitenlandse bedrijven naar Nederland is van groot
belang voor de Nederlandse economie. Het zijn veelal grote en interna-
tionale werkgevers die voor 15 procent van de werkgelegenheid zorgen. Deze bedrijven – en zij niet
alleen – kunnen hun werk onder meer goed doen doordat zij werknemers in dienst hebben van bui-
tenlandse komaf. Zij brengen vaardigheden en kennis mee die we in Nederland onvoldoende voor-
handen hebben. Dit rapport biedt unieke informatie over die doelgroep die op deze wijze nog niet
eerder in kaart werd gebracht: internationale werknemers, studenten, werknemers van internationa-
le organisaties en zelfstandigen.
De Nederlandse overheid streeft naar een goed en gezond vestigingsklimaat voor bedrijven. Steeds
meer dringt het besef door dat het belangrijk is dat ook de buitenlandse werknemers zich hier thuis
voelen. Daarbij gaat het om tweerichtingsverkeer. Behalve dat zij hun onmisbare bijdrage leveren
aan onze economie, kunnen zij na hun terugkeer de ambassadeurs zijn die Nederland met de bijbe-
horende kwaliteiten in het buitenland op de kaart zullen zetten.
De Expat Centers vervullen een belangrijke rol in de ondersteuning van internationale werknemers
bij hun verblijf in Nederland. Om de diensten die zij leveren beter af te kunnen stemmen op de doel-
groep hebben zij, samen met de Netherlands Foreign Investment Agency in Den Haag, onderzoek
laten verrichten naar internationale werknemers, studenten en zelfstandigen die in Nederland wo-
nen, werken of studeren. Uniek is daarbij dat met toestemming van het ministerie van Financiën
gebruik mocht worden gemaakt van data van de Belastingdienst. Dit verdiept het inzicht in deze
doelgroep. Zo leren we uit deze rapportage bijvoorbeeld dat internationale werknemers jaarlijks zo’n
14 miljard euro verdienen en dat internationale zelfstandigen samen goed zijn voor ruim 2,5 miljard
euro aan omzet. Daarnaast weten we nu hoeveel buitenlandse werknemers van internationale orga-
nisaties er zijn; ten slotte brengt dit rapport de omvangrijke groep buitenlandse studenten in kaart.
Van harte hoop ik dat dit rapport zal bijdragen aan een goed en meer volledig beeld van deze be-
langrijke doelgroep, maar ook aan de verdere verbetering van de dienstverlening van de Expat Cen-
ters.
Jeroen Nijland
Commissaris Netherlands Foreign Investment Agency
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 4
Infographic overallrapport Nederland
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 5
1 Inleiding
1.1 Aanleiding
Human capital – in de vorm van buitenlandse werknemers – speelt een belangrijke rol in de interna-
tionale oriëntatie van ons land en de Nederlandse economie. De toenemende internationale mobili-
teit van werknemers, studenten en zelfstandigen en deze populaties in ons land zijn van belang voor
(het aantrekken van) buitenlandse bedrijven en een verdere internationalisering van de economie.
Tegen deze achtergrond zijn er in Nederland diverse expat centers actief met als doel een snellere
en betere dienstverlening tot stand te brengen voor bedrijven en werknemers uit het buitenland die
zich in Nederland willen vestigen. Een expat center faciliteert onder meer een vlotte aanvraag van
benodigde verblijfsdocumenten en de inschrijving in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) in
samenwerking met gemeenten en IND. Daarnaast bieden expat centers uiteenlopende informatie
over huisvesting, financiën, belastingen, onderwijs en dergelijke. De expat centers in Nederland
voorzien hiermee in een belangrijke behoefte bij bedrijven, (internationale) organisaties en instellin-
gen (zoals universiteiten en ziekenhuizen). Om deze (intermediaire) rol te kunnen vervullen en om in
de toekomst effectief (arbeidsmarkt)beleid te kunnen voeren is betere kennis van de internationale
‘community’ noodzakelijk.
De Nederlandse expat centers zijn, samen met het Ministerie van Economische Zaken/Netherlands
Foreign Investment Agency (EZ/NFIA) en de Belastingdienst, verenigd in het landelijke expat desk
overleg. Vanuit dit overleg is, door EZ/NFIA en in samenwerking met de regionale expat desks, het
initiatief genomen tot het landelijke en regionale onderzoek naar internationale werknemers, stu-
denten en zelfstandigen in Nederland. Dit onderzoek is uitgevoerd door Decisio | Economisch on-
derzoek en advies te Amsterdam.
1.2 Vraagstelling
Voor het landelijke en regionale onderzoek zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd:
1. Hoeveel internationale werknemers, studenten en zelfstandigen zijn er in Nederland? Welke
relevante subsegmenten kunnen we hierbinnen onderscheiden?
2. Wat zijn de meest relevante ontwikkelingen geweest gelet op de sociaal-demografische ken-
merken van internationale werknemers, studenten en zelfstandigen (bijvoorbeeld wanneer het
gaat nationaliteit, geslacht, leeftijd, woonsituatie, doel van verblijf)?
3. Wat zijn de meest relevante ontwikkelingen geweest gelet op de economische kenmerken van
internationale werknemers, studenten en zelfstandigen (bijvoorbeeld wanneer het gaat inko-
men, sector waarin werkzaam)?
4. Welke ontwikkeling(en) van regionale verdelingen van internationale werknemers, studenten en
zelfstandigen zijn relevant?
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 6
Het landelijke en regionale onderzoek is uitgevoerd voor de periode 2009 tot en met 2013 (5 onder-
zoeksjaren). In de bijlage van dit rapport is een verantwoording opgenomen van de aanpak van het
onderzoek en de gehanteerde definities.
1.3 Geografische afbakening
Voor dit voorliggende rapport geldt de volgende, geografische afbakening:
Nederland totaal, met daarbij uitsplitsingen voor de 12 provincies.
Naast dit onderzoek voor Nederland totaal (inclusief de uitsplitsingen naar de 12 provincies) heeft
Decisio onderzoek verricht naar en regiorapporten opgesteld voor (met daarbij de verschillende geo-
grafische uitsplitsingen):
Regio Amsterdam: de provincies Noord-Holland en Flevoland, de gemeente Amsterdam en de
Metropoolregio Amsterdam (bestaande uit 36 gemeenten).
Regio Rotterdam: de provincie Zuid-Holland en het werkgebied van Stichting Rotterdam Partners
(bestaande uit een selectie van postcodegebieden in de Rotterdamse regio).
Regio Zuid-Nederland: de provincies Noord-Brabant en Limburg en de gemeenten Eindhoven,
Breda, Veldhoven, Tilburg en Maastricht.
Regio Den Haag: provincie Zuid-Holland, de regio Haaglanden (bestaande uit 9 gemeenten), de
regio 070 (bestaande uit 4 gemeenten) en de regio 015 (bestaande uit 1 gemeente: Delft).
Regio Food Valley: de provincie Gelderland, de gemeenten Arnhem, Nijmegen, Ede en Wagenin-
gen en de regio Food Valley (bestaande uit 8 gemeenten).
Regio Leiden: de Leidse regio (bestaande uit 6 gemeenten).
Regio Noord-Nederland: de provincies Fryslân, Groningen en Drenthe en de gemeenten Gronin-
gen, Assen, Eemsmond, Emmen, Heerenveen, Leeuwarden, Smallingerland, Hoogezand-
Sappemeer en Ten Boer.
Regio Twente (alleen als tabellenboek): de provincie Overijssel en de gemeenten Hengelo, En-
schede, Almelo, Borne, Oldenzaal, Hof van Twente, Deventer en Zwolle.
Regio Utrecht (alleen als tabellenboek): de provincie Utrecht en de gemeenten Utrecht, Nieuwe-
gein, Amersfoort, Stichtse Vecht en De Bilt.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 7
1.4 Leeswijzer
In dit rapport stellen we voor Nederland totaal (met daarbij uitsplitsingen naar de 12 provincies)
achtereenvolgens aan de orde:
Hoofdstuk 2: in dit hoofdstuk gaan we nader in op de internationale werknemers en hun belang-
rijkste sociaal-demografische en economische kenmerken. Verder schetsen we in dit hoofdstuk
het beeld van het aantal geprivilegieerden.
Hoofdstuk 3: in dit hoofdstuk schetsen we het beeld van de ontwikkeling van het aantal interna-
tionale studenten. Daarbij komt onder meer aan bod: het aantal internationale studenten, hun
opleiding, jaarlijkse in- en uitstroom en de regionale spreiding.
Hoofdstuk 4: In dit hoofdstuk gaan we nader in op de internationale zelfstandigen. Daarbij stel-
len we onder meer het volgende aan de orde: aantal internationale zelfstandigen, regionale
spreiding, sectoren en omzet.
Hoofdstuk 5: in dit hoofdstuk presenteren we onze overall analyse en conclusies van het onder-
zoek.
In de bijlagen bij dit rapport is een verantwoording opgenomen van de aanpak van het onder-
zoek en de gehanteerde definities.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 8
2 Internationale werknemers
In dit hoofdstuk gaan we nader in op de internationale werknemers en hun belangrijkste sociaal-
demografische en economische kenmerken. Verder schetsen we in dit hoofdstuk het beeld van het
aantal geprivilegieerden.
Definities: in dit hoofdstuk worden meerdere definities gehanteerd. Deze definities zijn:
Economisch-actieve, internationale werknemer: een economisch-actieve, internationale werknemer is
een persoon in loondienst bij een in Nederland gevestigde organisatie waarvoor loonheffing is betaald
aan de Belastingdienst. Daarnaast geldt dat deze persoon alleen een buitenlandse nationaliteit heeft;
oftewel deze persoon heeft niet de Nederlandse nationaliteit.
Kenniswerker: een kenniswerker is een economisch-actieve, internationale werknemer. Daarnaast is
voor kenniswerkers een minimale looneis gesteld (fiscaal loon: loon voor belastingen) voor twee leef-
tijdsgroepen en een minimaal aantal SV-dagen (Sociale Verzekeringen). De minimale looneisen per jaar
per leeftijdsgroep zijn:
Leeftijd 2009 2010 2011 2012 2013
< 30 jaar € 25.198 € 25.761 € 25.985 € 26.605 € 27.109
≥ 30 jaar € 34.361 € 35.128 € 35.433 € 35.867 € 36.407
Arbeidsmigrant: een arbeidsmigrant is een economisch-actieve, internationale werknemer. Indien een
economisch-actieve, internationale werknemer geen kenniswerker is (zie voorgaande definitie) dan is
deze persoon gerekend tot de groep ‘arbeidsmigranten’.
Een nadere toelichting op de aanpak van het onderzoek, methode, databronnen etc. is opgenomen in de
bijlagen van dit rapport.
2.1 Aantal economisch-actieve internationale werknemers
Aantal internationale werknemers met 56% gegroeid
In 2013 telde Nederland bijna 472.000 internationale werknemers. Het aantal internationale werk-
nemers is tussen 2009 en 2013 met ruim 56% gegroeid; in totaal kwamen er bijna 170.000 inter-
nationale werknemers bij.
Grootste groei populatie tussen 2010 en 2011; vanaf 2012 stabieler
Met name in 2011 en 2012 was de populatie internationale werknemers een stuk groter dan het
jaar ervoor. Na 2011 stabiliseert de groei. De gemiddelde jaarlijkse groei van deze groep ligt het
hoogst in Limburg (22%) en Drenthe (15%) en het laagst in de provincie Utrecht (5%).
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 9
Tabel 2.1 Aantal economisch-actieve internationale werknemers (per 31/12) naar werkregio, 2009-
2013
2009 2010 2011 2012 2013
Groningen 3.376 3.942 (+17%) 4.860 (+23%) 5.226 (+8%) 5.303 (+1%)
Friesland 2.247 2.407 (+7%) 3.312 (+38%) 3.682 (+11%) 3.827 (+4%)
Drenthe 2.169 2.286 (+5%) 3.146 (+38%) 3.678 (+17%) 3.990 (+8%)
Overijssel 8.988 9.484 (+6%) 11.414 (+20%) 12.969 (+14%) 12.707 (-2%)
Flevoland 6.241 6.323 (+1%) 8.468 (+34%) 9.388 (+11%) 9.257 (-1%)
Gelderland 23.556 25.378 (+8%) 36.425 (+44%) 39.792 (+9%) 40.982 (+3%)
Utrecht 21.300 21.776 (+2%) 25.253 (+16%) 27.270 (+8%) 25.648 (-6%)
Noord-Holland 86.848 92.113 (+6%) 106.138 (+15%) 116.212 (+9%) 113.555 (-2%)
Zuid-Holland 78.619 83.384 (+6%) 102.144 (+22%) 117.634 (+15%) 121.303 (+3%)
Zeeland 4.980 5.139 (+3%) 7.528 (+46%) 8.093 (+8%) 8.267 (+2%)
Noord-Brabant 41.796 44.305 (+6%) 59.850 (+35%) 69.697 (+16%) 71.440 (+3%)
Limburg 16.742 17.708 (+6%) 27.082 (+53%) 33.171 (+22%) 37.366 (+13%)
Overig1 5.436 5.549 (+2%) 12.122 (+118%) 16.429 (+36%) 18.348 (+12%)
Nederland 302.298 319.794 (+6%) 407.742 (+28%) 463.241 (+14%) 471.993 (+2%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
2.2 Kenniswerkers en arbeidsmigranten
Per regio hebben Gelderland (17%) en Limburg (18%) in 2013 de meest bescheiden aandelen ken-
niswerkers in de totale groep internationale werknemers. Utrecht (29%) en Noord-Holland (30%)
hebben relatief het hoogste aandeel kenniswerkers.
2.2.1 Kenniswerkers
Aantal kenniswerkers licht gegroeid
In 2013 was bijna 19% van de internationale werknemers een kenniswerker; de rest behoort tot de
arbeidsmigranten. Vijf jaar eerder behoorde 25% van de internationale werknemers tot de groep
kenniswerkers. Het aantal kenniswerkers is tussen 2009 en 2013 met 13% gegroeid.
Internationale kenniswerker werkt vooral in Randstad
Bijna 35% van de kenniswerkers is werkzaam in Noord-Holland, 26% heeft een baan in Zuid-Holland.
Noord-Brabant komt met 13% (11.300 internationale kenniswerkers) op een derde plek. Ruim 68%
van de internationale kenniswerkers werkt in de Randstad; Noord-Brabant en Limburg zijn samen
goed voor ruim 17% van de populatie.
1 Internationale werknemers in de groep “Overig” zijn economisch-actief in Nederland. De vestigingslocatie van
de werkgever is echter niet bekend.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 10
Tabel 2.2 Aantal economisch-actieve internationale kenniswerkers (per 31/12) naar werkregio,
2009-2013
2009 2010 2011 2012 2013
Groningen 963 1.016 (+6%) 1.509 (+49%) 1.621 (+7%) 1.166 (-28%)
Friesland 457 562 (+23%) 640 (+14%) 711 (+11%) 591 (-17%)
Drenthe 501 524 (+5%) 605 (+15%) 617 (+2%) 488 (-21%)
Overijssel 1.932 2.363 (+22%) 2.500 (+6%) 2.598 (+4%) 1.967 (-24%)
Flevoland 1.517 1.351 (-11%) 1.502 (+11%) 1.606 (+7%) 1.188 (-26%)
Gelderland 4.860 5.147 (+6%) 5.891 (+14%) 6.126 (+4%) 4.589 (-25%)
Utrecht 6.185 6.565 (+6%) 7.952 (+21%) 8.373 (+5%) 6.390 (-24%)
Noord-Holland 24.210 29.886 (+23%) 33.574 (+12%) 36.072 (+7%) 30.780 (-15%)
Zuid-Holland 21.075 23.142 (+10%) 25.931 (+12%) 27.204 (+5%) 22.963 (-16%)
Zeeland 1.186 1.123 (-5%) 1.364 (+21%) 1.483 (+9%) 1.179 (-20%)
Noord-Brabant 10.126 11.625 (+15%) 13.260 (+14%) 14.083 (+6%) 11.305 (-20%)
Limburg 3.710 3.932 (+6%) 4.714 (+20%) 5.050 (+7%) 3.935 (-22%)
Overig2 1.284 1.056 (-18%) 1.456 (+38%) 1.702 (+17%) 1.659 (-3%)
Nederland 78.006 88.292 (+13%) 100.898 (+14%) 107.246 (+6%) 88.200 (-18%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Het aantal kenniswerkers in Nederland vertoont tussen 2012 en 2013 een afname. Een aantal vari-
abelen verklaart deze ontwikkeling. Een verdere uitwerking is opgenomen als bijlage 4 in dit rapport.
2 Internationale kenniswerkers in de groep “Overig” zijn economisch-actief in Nederland. De vestigingslocatie
van de werkgever is echter niet bekend.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 11
Promovendi
Een promovendus (PhD-er) is een persoon die door een geaccrediteerde onderwijsinstelling formeel erkend
is als een persoon die uitzicht heeft op een promotie tot een academische graad van doctor.
In Nederland zijn ook vele internationale promovendi actief; vaak zijn zij als werknemer met een arbeids-
overeenkomst in dienst van een hoger onderwijsinstelling in Nederland of bijvoorbeeld binnen het bedrijfsle-
ven. Als zodanig is deze groep internationale werknemers in het onderzoek geïdentificeerd op basis van de
fiscale loongegevensdata van de Belastingdienst.
Er zijn echter ook internationale promovendi in Nederland actief die niet in dienst zijn als werknemer van een
hoger onderwijsinstelling of van een andere instelling in Nederland (dit zijn de zogenaamde ‘contractpromo-
vendi’ of ‘buitenpromovendi’). Financiering verloopt veelal vanuit het land van herkomst; bijvoorbeeld mid-
dels een beurs (van bijvoorbeeld de EU of een buitenlandse universiteit). Daarnaast zijn er internationale
promovendi zonder arbeidsovereenkomst of zonder internationale beurs. Zij komen derhalve allen niet voor
bij de fiscale loongegevens van de Belastingdienst.
Om inzicht te krijgen in de omvang van de groep internationale promovendi zonder arbeidsovereenkomst is
een beknopte inventarisatie uitgevoerd op basis van publiek beschikbare gegevens. Hieruit ontstaat het
beeld dat er geen volledig, betrouwbaar overzicht bestaat van de groep internationale promovendi zonder
arbeidsoverkomst. Het strekt tot aanbeveling om dit via aanvullend onderzoek in kaart te brengen. De vol-
gende gegevens zijn wel bekend:
Het aantal onbezoldigde PhD-ers met een niet-Nederlandse nationaliteit bij Maastricht University be-
draagt op 31 december 2013 in totaal: 52 (bron: Maastricht University).
Het aantal ‘not on payroll’ PhD-ers met een niet Nederlandse nationaliteit bij TU Eindhoven was op 31
december 2013 in totaal: 253 (bron: TU Eindhoven). Van dit aantal is niet bekend of zij wellicht elders
een arbeidsovereenkomst hebben.
Het aantal ‘bursalen’ op 31 december 2013 in de provincie Gelderland was in totaal 824; verdeeld over
Radboud Universiteit (220), KNAW-NIOO (27), Radboud UMC (250) en Wageningen UR (327).
Het aantal ‘bursalen’ op 22 mei 2015 bij de Rijksuniversiteit Groningen was in totaal 462. Het betreft
hier echter alleen de PhD-ers/bursalen non-EU (bron: Rijksuniversiteit Groningen).
Voor de overige regio’s/universiteiten kon geen overzicht van PhD-ers/bursalen achterhaald worden.
2.2.2 Arbeidsmigranten
Aantal arbeidsmigranten met 71% gegroeid
De groep internationale arbeidsmigranten is in omvang sterk gegroeid; er kwamen 160.000 ar-
beidsmigranten bij, met de grootste groei tussen 2010 en 2011 (+75.000 internationale arbeidsmi-
granten). De groei van 2009 tot 2013 was het sterkst in Limburg (157%) en Groningen (110%) en
het meest bescheiden in Utrecht (27%) en Noord-Holland (32%).
Bijna kwart arbeidsmigranten werkt in Zuid-Nederland
De top 3-werkregio’s ziet er anders uit dan voor de kenniswerkers; de meeste arbeidsmigranten
werken in Zuid-Holland, samen met Noord-Holland en Noord-Brabant goed voor 63% van het aantal
werkende arbeidsmigranten. Noord-Brabant en Limburg zijn samen goed voor ruim 24% van de po-
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 12
pulatie. De banen van internationale arbeidsmigranten concentreren zich minder in de Randstad en
zijn meer gespreid over de andere provincies.
Tabel 2.3 Aantal economisch-actieve internationale arbeidsmigranten (per 31/12) naar werkregio,
2009-2013
2009 2010 2011 2012 2013
Groningen 2.413 2.926 (+21%) 3.351 (+15%) 3.605 (+8%) 4.137 (+15%)
Friesland 1.790 1.845 (+3%) 2.672 (+45%) 2.971 (+11%) 3.236 (+9%)
Drenthe 1.668 1.762 (+6%) 2.541 (+44%) 3.061 (+20%) 3.502 (+14%)
Overijssel 7.056 7.121 (+1%) 8.914 (+25%) 10.371 (+16%) 10.740 (+4%)
Flevoland 4.724 4.972 (+5%) 6.966 (+40%) 7.782 (+12%) 8.069 (+4%)
Gelderland 18.696 20.231 (+8%) 30.534 (+51%) 33.666 (+10%) 36.393 (+8%)
Utrecht 15.115 15.211 (+1%) 17.301 (+14%) 18.897 (+9%) 19.258 (+2%)
Noord-Holland 62.638 62.227 (-1%) 72.564 (+17%) 80.140 (+10%) 82.775 (+3%)
Zuid-Holland 57.544 60.242 (+5%) 76.213 (+27%) 90.430 (+19%) 98.340 (+9%)
Zeeland 3.794 4.016 (+6%) 6.164 (+53%) 6.610 (+7%) 7.088 (+7%)
Noord-Brabant 31.670 32.680 (+3%) 46.590 (+43%) 55.614 (+19%) 60.135 (+8%)
Limburg 13.032 13.776 (+6%) 22.368 (+62%) 28.121 (+26%) 33.431 (+19%)
Overig3 4.152 4.493 (+8%) 10.666 (+137%) 14.727 (+38%) 16.689 (+13%)
Nederland 224.292 231.502 (+3%) 306.844 (+33%) 355.995 (+16%) 383.793 (+8%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
3 Internationale arbeidsmigranten in de groep “Overig” zijn economisch-actief in Nederland. De vestigingsloca-
tie van de werkgever is echter niet bekend.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 13
2.3 Instroom, uitstroom en duur economische activiteit
2.3.1 Jaarlijkse instroom van internationale werknemers
Definities: in deze paragraaf worden meerdere definities gehanteerd. Deze definities zijn:
Instroom: met instroom wordt bedoeld dat een internationale werknemer economisch-actief wordt/is.
Oftewel, er vindt afdracht van loonheffing aan de Belastingdienst plaats. Instroom betekent derhalve
niet altijd dat een internationale werknemer instroomt in Nederland; het kan namelijk ook zijn dat de in-
ternationale werknemer al in Nederland gevestigd is maar van economisch-inactief economisch-actief
wordt.
Uitstroom: met uitstroom wordt bedoeld dat een internationale werknemers economisch-inactief
wordt/is (zie ook voorgaande definitie van ‘instroom’).
Duur economische activiteit: de periode waarin daadwerkelijk loonheffing wordt betaald door de eco-
nomisch-actieve, internationale werknemer.
Een nadere toelichting op de aanpak van het onderzoek, methode, databronnen etc. is opgenomen in de
bijlagen van dit rapport.
Bijna twee derde instroom 2010-2013 naar Noord –en Zuid-Holland
Van 2010 tot en met 2013 stroomden in totaal 439.000 internationale werknemers in waarvan het
grootste deel in de provincie Zuid-Holland (32%) en Noord-Holland (31%). De jaarlijkse instroom is
relatief het sterkst gegroeid in Limburg; in 2013 was de instroom 2,5 keer zo groot als in 2010.
Tabel 2.4 Jaarlijkse instroom economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, 2010-
2013
2010 2011 2012 2013
Groningen 1.428 1.920 1.791 1.881
Friesland 775 1.502 1.397 1.539
Drenthe 816 1.564 1.716 1.811
Overijssel 2.894 4.465 4.715 4.329
Flevoland 2.640 4.623 4.433 4.132
Gelderland 9.127 18.817 17.471 17.703
Utrecht 6.434 9.245 9.104 8.430
Noord-Holland 25.982 36.289 37.066 35.626
Zuid-Holland 22.602 37.332 41.549 41.070
Zeeland 1.245 3.387 2.852 2.958
Noord-Brabant 12.748 26.211 27.710 27.266
Limburg 4.989 13.411 15.058 17.101
Nederland 61.327 125.381 127.082 125.517
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 14
Instroom 2013 voornamelijk uit Polen
Bijna de helft van de totale instroom in 2013 heeft als herkomstland Polen. Naast EU-landen vallen
ook India (werkregio Utrecht) en Turkije op als herkomstlanden voor de instroom in 2013.
Tabel 2.5 Top 5 herkomstlanden instroom economisch-actieve internationale werknemers naar
werkregio, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen Polen (28%) Duitsland (13%) Hongarije (6%) China (4%) Italië (4%)
Friesland Polen (53%) Duitsland (8%) Hongarije (3%) Hongarije (3%) Griekenland (3%)
Drenthe Polen (63%) Duitsland (6%) Letland (4%) VK(2%) Italië (2%)
Overijssel Polen (37%) Duitsland (10%) Turkije (6%) Hongarije (5%) Letland (3%)
Flevoland Polen (56%) Duitsland (6%) Turkije (3%) Portugal (3%) Marokko (3%)
Gelderland Polen (60%) Duitsland (5%) Hongarije (5%) Slowakije (4%) Turkije (3%)
Utrecht Polen (35%) India (6%) Duitsland (5%) Turkije (4%) VK(4%)
Noord-Holland Polen (30%) VK(6%) Duitsland (5%) Spanje (5%) Italië (4%)
Zuid-Holland Polen (47%) Turkije (4%) Duitsland (4%) Hongarije (4%) Griekenland (3%)
Zeeland Polen (45%) Portugal (14%) België (13%) Hongarije (4%) Duitsland (3%)
Noord-Brabant Polen (61%) Hongarije (4%) Duitsland (3%) België (3%) Turkije (3%)
Limburg Polen (68%) Duitsland (7%) Slowakije (4%) België (3%) Hongarije (2%)
Nederland Polen (49%) Duitsland (5%) Turkije (4%) Hongarije (3%) VK(3%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
2.3.2 Jaarlijkse uitstroom van internationale werknemers
Grootste uitstroom tussen 2012 en 2013
Tussen 2010 en 2013 stroomden 283.000 internationale werknemers uit, waarvan bijna de helft in
2013.
Tabel 2.6 Jaarlijkse uitstroom economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, 2010-
2013
2010 2011 2012 2013
Groningen 862 1.002 1.425 1.804
Friesland 615 597 1.027 1.394
Drenthe 699 704 1.184 1.499
Overijssel 2.398 2.535 3.160 4.591
Flevoland 2.558 2.478 3.513 4.263
Gelderland 7.305 7.770 14.104 16.513
Utrecht 5.958 5.768 7.087 10.052
Noord-Holland 20.717 22.264 26.992 38.283
Zeeland 1.086 998 2.287 2.784
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 15
2010 2011 2012 2013
Noord-Brabant 10.239 10.666 17.863 25.523
Limburg 4.023 4.037 8.969 12.906
Nederland 43.944 44.006 75.890 118.684
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Ook uitstroom bestaat met name uit Polen
Net als de instromende internationale werknemers die in 2013 instromen bestaat ook de uitstroom
vooral uit werkenden van Poolse komaf. Naast EU-landen worden ook internationale werknemers uit
Turkije, China en Marokko economisch inactief in Nederland.
Tabel 2.7 Top 5 herkomstlanden uitstroom economisch-actieve internationale werknemers naar
werkregio, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen Polen (20%) Duitsland (16%) Italië (10%) Turkije (5%) VK(4%)
Friesland Polen (49%) Duitsland (10%) China (4%) VK(3%) Spanje (3%)
Drenthe Polen (52%) Duitsland (8%) VK(4%) Letland (3%) Spanje (3%)
Overijssel Polen (29%) Duitsland (13%) Turkije (10%) Hongarije (5%) Slowakije (4%)
Flevoland Polen (41%) Duitsland (9%) Marokko (5%) Turkije (5%) VK(3%)
Gelderland Polen (52%) Duitsland (8%) Hongarije (6%) Turkije (4%) Slowakije (4%)
Utrecht Polen (28%) Turkije (8%) Duitsland (7%) Marokko (5%) VK(5%)
Noord-Holland Polen (26%) VK(8%) Duitsland (8%) Turkije (6%) Spanje (4%)
Zuid-Holland Polen (38%) Turkije (6%) Duitsland (6%) VK(5%) Hongarije (4%)
Zeeland Polen (49%) België (13%) Portugal (9%) Duitsland (4%) Hongarije (2%)
Noord-Brabant Polen (50%) Duitsland (6%) Turkije (5%) België (4%) Hongarije (3%)
Limburg Polen (56%) Duitsland (12%) Slowakije (4%) België (4%) Hongarije (2%)
Nederland Polen (39%) Duitsland (7%) Turkije (6%) VK(5%) Hongarije (3%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
2.3.3 Duur van economische activiteit van internationale werknemers
Op basis van de in- en uitstroom tussen 2010 en 2013 kunnen we nagaan hoe lang de economisch-
actieve internationale werknemer in Nederland blijft wonen en/of werken4.
Steeds groter deel stroomt na eerste jaar uit; contractduur neemt af
Het algemene beeld is dat een steeds groter aandeel na het eerste jaar uitstroomt. Hierin zit echter
wel een vertekening – de internationale werknemers met startjaar 2009 zijn niet per se pas dat jaar
ingestroomd. Een aanzienlijk deel van deze groep was al langer economisch actief in Nederland.
4 Indien een internationale werknemer economisch inactief wordt maar in Nederland woonachtig blijft geldt
deze ook als “uitstroom”.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 16
Dit verklaart de relatief hoge uitstroom in de daarop volgende jaren, waarin een relatief groter deel
van de recent ingestroomde internationale werknemers na korte duur weer uitstroomt.
Tabel 2.8 Duur economische activiteit internationale werknemers (per jaar) naar startjaar, 2009-
2013
Startjaar 1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar
2009 75% 60% 50% 38%
2010 75% 60% 46% -
2011 71% 50% - -
2012 65% - - -
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
De gemiddelde contractduur is in de periode 2009-2013 afgenomen. De internationale werknemer
in Nederland had in 2009 een contract van gemiddeld 9,7 maanden, in 2013 nog 7,8 maanden.
2.4 Land van herkomst van internationale werknemers
2.4.1 Land van herkomst
Internationale werknemers met name uit EU-landen (52%) en Turkije (6%)
In 2013 zijn 472.000 internationale werknemers economisch actief in Nederland. Ruim een derde
deel van deze groep heeft de Poolse nationaliteit. De top-5 nationaliteiten in Nederland heeft be-
trekking op 58% van de totale populatie internationale werknemers in 2013.
Tabel 2.9 Top 5 herkomstlanden economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio,
2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen Polen (22%) Duitsland (16%) China (5%) Italië (5%) Hongarije (5%)
Friesland Polen (36%) Duitsland (13%) China (6%) VK (5%) Hongarije (3%)
Drenthe Polen (48%) Duitsland (10%) VK (4%) China (4%) Italië (3%)
Overijssel Polen (28%) Duitsland (14%) Turkije (9%) Hongarije (4%) China (4%)
Flevoland Polen (45%) Duitsland (7%) Turkije (5%) Portugal (4%) Marokko (3%)
Gelderland Polen (48%) Duitsland (9%) Turkije (5%) Hongarije (4%) VK (3%)
Utrecht Polen (25%) Duitsland (8%) Turkije (7%) VK (6%) India (5%)
Noord-Holland Polen (22%) VK (8%) Duitsland (7%) Turkije (5%) Italië (5%)
Zuid-Holland Polen (38%) Turkije (7%) Duitsland (5%) VK (5%) Portugal (3%)
Zeeland Polen (34%) België (22%) Portugal (11%) Duitsland (5%) VK (3%)
Noord-Brabant Polen (49%) Duitsland (6%) Turkije (5%) België (5%) VK (3%)
Limburg Polen (54%) Duitsland (12%) België (5%) Slowakije (4%) VK (2%)
Nederland Polen (37%) Duitsland (7%) Turkije (6%) VK (5%) België (3%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 17
2.4.2 Kenniswerkers
Kenniswerkers overwegend uit buurlanden, Polen en Verenigd Koninkrijk
De subgroep kenniswerkers bestaat overwegend uit personen met een Europese nationaliteit en zijn
met name afkomstig uit landen grenzend aan Nederland. In de top 5 per provincie komen twee niet-
EU-land voor, namelijk India (Utrecht) en Turkije (Zuid-Holland en Noord-Brabant).
Tabel 2.10 Top 5 herkomstlanden economisch-actieve internationale kenniswerkers naar werkregio,
2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen Duitsland (26%) Italië (7%) VK (7%) Polen (6%) België (5%)
Friesland Duitsland (28%) VK (11%) Polen (9%) België (7%) Frankrijk (5%)
Drenthe Duitsland (21%) VK (14%) België (7%) Polen (6%) Frankrijk (5%)
Overijssel Duitsland (24%) VK (8%) Polen (8%) België (7%) Italië (6%)
Flevoland Polen (20%) Duitsland (12%) VK (8%) België (6%) Spanje (4%)
Gelderland Duitsland (20%) Polen (13%) VK (10%) België (7%) Frankrijk (5%)
Utrecht Duitsland (14%) VK (11%) India (9%) België (7%) Polen (6%)
Noord-Holland VK (15%) Duitsland (10%) Frankrijk (6%) Italië (6%) Polen (5%)
Zuid-Holland VK (13%) Duitsland (11%) Polen (8%) Turkije (6%) België (6%)
Zeeland België (43%) Polen (11%) Duitsland (9%) Portugal (7%) VK (6%)
Noord-Brabant Polen (13%) België (13%) Duitsland (11%) VK (8%) Turkije (5%)
Limburg Duitsland (25%) België (17%) Polen (11%) VK (8%) Italië (4%)
Nederland Duitsland (12%) VK (12%) Polen (8%) België (7%) Frankrijk (5%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Kijkend naar het aandeel kenniswerkers in een populatie met dezelfde nationaliteit ontstaat een
ander beeld dan in bovenstaande tabel. De belangrijkste herkomstlanden met een groot aandeel
kenniswerkers5 binnen de eigen populatie zijn:
1. Taiwan (55%; 305 kenniswerkers)
2. Zuid-Korea (54%; 369 kenniswerkers)
3. Zuid-Afrika (51%; 577 kenniswerkers)
4. Ierland (50%; 1.456 kenniswerkers)
5. Australië (48%; 732 kenniswerkers)
2.4.3 Arbeidsmigranten
Arbeidsmigranten met name in Polen
De subgroep arbeidsmigranten in 2013 is met name afkomstig uit Polen (42%) en Duitsland (6%).
Zestig procent van de populatie economisch-actieve internationale arbeidsmigranten is afkomstig uit
de top-5 herkomstlanden.
5 Hierbij is de ondergrens gehanteerd van minimaal 200 kenniswerkers met eenzelfde nationaliteit.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 18
Tabel 2.11 Top 5 herkomstlanden economisch-actieve internationale arbeidsmigranten naar werk-
regio, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen Polen (27%) Duitsland (13%) China (6%) Hongarije (5%) Italië (5%)
Friesland Polen (42%) Duitsland (10%) China (6%) Hongarije (4%) VK (3%)
Drenthe Polen (54%) Duitsland (9%) China (4%) Letland (3%) VK (3%)
Overijssel Polen (31%) Duitsland (13%) Turkije (10%) Hongarije (5%) China (4%)
Flevoland Polen (49%) Duitsland (6%) Turkije (5%) Portugal (4%) Marokko (4%)
Gelderland Polen (53%) Duitsland (7%) Turkije (5%) Hongarije (5%) Slowakije (3%)
Utrecht Polen (31%) Turkije (8%) Marokko (6%) Duitsland (6%) VK (4%)
Noord-Holland Polen (28%) Turkije (6%) Duitsland (6%) VK (5%) Spanje (4%)
Zuid-Holland Polen (45%) Turkije (7%) Duitsland (4%) Hongarije (3%) Portugal (3%)
Zeeland Polen (37%) België (19%) Portugal (12%) Duitsland (5%) Hongarije (3%)
Noord-Brabant Polen (56%) Turkije (5%) Duitsland (5%) België (4%) Hongarije (3%)
Limburg Polen (59%) Duitsland (11%) België (4%) Slowakije (4%) Hongarije (2%)
Nederland Polen (42%) Duitsland (6%) Turkije (6%) Hongarije (3%) VK (3%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Kijkend naar het aandeel arbeidsmigranten in een populatie met dezelfde nationaliteit ontstaat een
ander beeld dan in bovenstaande tabel. De belangrijkste herkomstlanden met een groot aandeel
arbeidsmigranten6 binnen de eigen populatie zijn:
1. Dominicaanse Republiek (97%; 353 arbeidsmigranten)
2. Afghanistan (97%; 405 arbeidsmigranten)
3. Ghana (97%; 2.408 arbeidsmigranten)
4. Thailand (96%; 2.236 arbeidsmigranten)
5. Angola (96%; 255 arbeidsmigranten)
6 Hierbij is de ondergrens gehanteerd van minimaal 200 arbeidsmigranten met eenzelfde nationaliteit.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 19
Aantal economisch-actieve internationale geprivilegieerden in Nederland 2013 +57% t.o.v. 2009
Geprivilegieerden zijn economisch-actieve, internationale personen (15 t/m 66 jaar) die werkzaam zijn bij
een ambassade, consulaat of een van de internationale organisaties7 in Nederland. Geprivilegieerden zijn
niet opgenomen in de FLG-data van de Belastingdienst. Gegevens zijn ontleend aan de Probas-registratie
(Ministerie BuZa).
In 2013 waren 5.270 economisch-actieve internationale geprivilegieerden woonachtig in Nederland. Ten
opzichte van 2009 is dit 57% meer. Het grootste deel van deze groep (95%; 5.022) woont in de provincie
Zuid-Holland met een concentratie van ruim 4.000 internationale geprivilegieerden in de regio 070. In de
drie noordelijke provincies zijn geen geprivilegieerden woonachtig; dit geldt ook voor Flevoland en Zeeland.
Tabel 2.12 Aantal economisch-actieve geprivilegieerden (per 31/12) naar woonregio, 2009-2013
2009 2010 2011 2012 2013
Groningen - - - - -
Friesland - - - - -
Drenthe - - - - -
Overijssel 13 13 13 18 18
Flevoland - - - - -
Gelderland 10 10 10 10 10
Utrecht 7 7 7 7 8
Noord-Holland 81 84 107 102 155
Zuid-Holland 3.576 4.096 4.961 4.936 5.022
Zeeland - - - - -
Noord-Brabant 33 18 20 35 37
Limburg 8 12 22 18 20
Nederland 3.728 4.240
(+14%)
5.140
(+21%)
5.126
(+0%)
5.270
(+3%)
Bron: gegevens Ministerie van Buitenlandse Zaken. Bewerking en analyse: Decisio.
Landelijke top 5-herkomsten uitsluitend EU-nationaliteiten
Van alle internationale geprivilegieerden in Nederland is 40% afkomstig uit een top 5-herkomstland; het gaat
uitsluitend om EU-landen. Provinciaal gezien zijn er verschillen; omdat de overgrote meerderheid van de
internationale geprivilegieerden in Zuid-Holland woont is deze top 5 en de landelijke top 5 nagenoeg iden-
tiek.
7http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ambassades-consulaten-en-overige-
vertegenwoordigingen/internationale-organisaties
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 20
Tabel 2.13 Top 5 herkomstlanden economisch-actieve geprivilegieerden naar woonregio, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Overijssel Turkije (100%) - - - -
Gelderland - - - - -
Utrecht - - - - -
Noord-Holland Italië (22%) België (16%) Duitsland (14%) Marokko (10%) Frankrijk (8%)
Zuid-Holland Frankrijk (13%) Duitsland (9%) VK (8%) Italië (7%) Spanje (5%)
Noord-Brabant Marokko (50%) België (30%) - - -
Limburg Roemenië (35%) VS (25%) - - -
Nederland Frankrijk (12%) Duitsland (8%) VK (8%) Italië (7%) Spanje (5%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens Ministerie van Buitenlandse Zaken. Bewerking en analyse: Decisio.
Groep internationale geprivilegieerden exact verdeeld over beide geslachten; gemiddelde leeftijd gedaald
In tegenstelling tot de populatie economisch-actieve internationale werknemers in Nederland is het aantal
internationale geprivilegieerden evenwichtig verdeeld over beide geslachten. De gemiddelde leeftijd van de
internationale geprivilegieerden in Nederland is in 2013 ruim 42 jaar. In 2009 was de gemiddelde leeftijd
nog 43 jaar.
Tabel 2.14 Geslacht economisch-actieve geprivilegieerden naar woonregio, 2013
Mannen Vrouwen Totaal
Overijssel 9 9 18
Gelderland - - 10
Utrecht - - 8
Noord-Holland 88 67 155
Zuid-Holland 2.527 2.495 5.022
Noord-Brabant 7 30 37
Limburg 11 9 20
Nederland 2.646 2.624 5.270
Bron: gegevens Ministerie van Buitenlandse Zaken. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 21
Grootste deel internationale (59%) geprivilegieerden is gehuwd
In 2013 was het grootste deel (59%) van de internationale geprivilegieerden in Nederland gehuwd; 40% is
ongehuwd.
Tabel 2.15 Burgerlijke staat economisch-actieve geprivilegieerden naar woonregio, 2013
Gehuwd Samenwonend Ongehuwd Niet gehuwd/samenwonend
Overijssel 10 - 8 -
Gelderland - - 7 -
Utrecht - - - -
Noord-Holland 79 9 55 12
Zuid-Holland 2.856 53 1.892 221
Noord-Brabant 14 - 23 -
Limburg 8 - 10 -
Nederland 2.973 62 1.999 236
Bron: gegevens Ministerie van Buitenlandse Zaken. Bewerking en analyse: Decisio.
2.5 Geslacht, leeftijd, woonsituatie, woning en verblijfsdoel
2.5.1 Geslacht
Mannen oververtegenwoordigd in populatie internationale werknemers
De populatie economisch-actieve internationale werknemers in Nederland kent een oververtegen-
woordiging van mannen. Zij vormen met 260.000 personen in 2013 een meerderheid van 57%. De
man/vrouw-verhouding is tussen 2009 en 2013 nagenoeg onveranderd gebleven.
Tabel 2.16 Geslacht economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, 2013
Mannen Vrouwen Totaal
Groningen 3.056 (58%) 2.247 (42%) 5.303
Friesland 2.198 (57%) 1.629 (43%) 3.827
Drenthe 2.221 (56%) 1.769 (44%) 3.990
Overijssel 7.406 (58%) 5.301 (42%) 12.707
Flevoland 5.154 (56%) 4.103 (44%) 9.256
Gelderland 24.802 (61%) 16.180 (39%) 40.972
Utrecht 14.549 (57%) 11.099 (43%) 25.647
Noord-Holland 64.329 (57%) 49.226 (43%) 113.554
Zuid-Holland 69.389 (57%) 51.914 (43%) 121.301
Zeeland 4.461 (54%) 3.806 (46%) 8.267
Noord-Brabant 41.856 (59%) 29.584 (41%) 71.432
Limburg 20.745 (56%) 16.621 (44%) 37.366
Nederland 260.166 (57%) 193.479 (43%) 453.622
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 22
Groter aandeel mannen in kenniswerkers
In vergelijking met de man/vrouw-verhouding in de populatie internationale arbeidsmigranten kent
de groep kenniswerkers een grotere oververtegenwoordiging van mannen, namelijk 63% versus
56%. Op provinciaal niveau zijn de verschillen beperkt; het aandeel mannen in de populatie kennis-
werkers varieert van 57% (Groningen) tot 68% (Noord-Brabant).
Tabel 2.17 Geslacht economisch-actieve internationale kenniswerkers naar werkregio, 2013
Mannen Vrouwen Totaal
Groningen 663 (57%) 503 (43%) 1.166
Friesland 359 (61%) 232 (39%) 591
Drenthe 327 (67%) 161 (33%) 488
Overijssel 1.289 (66%) 678 (34%) 1.967
Flevoland 752 (63%) 436 (37%) 1.188
Gelderland 2.845 (62%) 1.744 (38%) 4.589
Utrecht 3.980 (62%) 2.410 (38%) 6.390
Noord-Holland 18.696 (61%) 12.084 (39%) 30.780
Zuid-Holland 14.628 (64%) 8.335 (36%) 22.963
Zeeland 757 (64%) 422 (36%) 1.179
Noord-Brabant 7.719 (68%) 3.586 (32%) 11.305
Limburg 2.514 (64%) 1.421 (36%) 3.935
Nederland 54.529 (63%) 32.012 (37%) 86.541
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Tabel 2.18 Geslacht economisch-actieve internationale arbeidsmigranten naar werkregio, 2013
Mannen Vrouwen Totaal
Groningen 2.393 (58%) 1.744 (42%) 4.137
Friesland 1.839 (57%) 1.397 (43%) 3.236
Drenthe 1.894 (54%) 1.608 (46%) 3.502
Overijssel 6.117 (57%) 4.623 (43%) 10.740
Flevoland 4.402 (55%) 3.667 (45%) 8.069
Gelderland 21.957 (60%) 14.436 (40%) 36.393
Utrecht 10.569 (55%) 8.689 (45%) 19.258
Noord-Holland 45.633 (55%) 37.142 (45%) 82.775
Zuid-Holland 54.761 (56%) 43.579 (44%) 98.340
Zeeland 3.704 (52%) 3.384 (48%) 7.088
Noord-Brabant 34.137 (57%) 25.998 (43%) 60.135
Limburg 18.231 (55%) 15.200 (45%) 33.431
Nederland 205.637 (56%) 161.467 (44%) 367.104
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 23
2.5.2 Leeftijd
Bijna 60% internationale werknemers jonger dan 35 jaar
In 2013 is 58% van de populatie economisch-actieve internationale werknemers in Nederland jonger
dan 35 jaar; van het totaal is 21% tussen de 25 en 35 jaar oud. Een kleine 23.000 internationale
werknemers (5%) zijn tussen de 55 en 67 jaar oud. Een uitschieter is zichtbaar in de provincie Dren-
the; hier is 35% van de internationale werknemers tussen de 15 en 25 jaar oud.
Tabel 2.19 Leeftijd economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, 2013
15 tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 67 jaar
Groningen 931 (18%) 2.046 (39%) 1.266 (24%) 768 (14%) 292 (6%)
Friesland 726 (19%) 1.398 (37%) 886 (23%) 595 (16%) 222 (6%)
Drenthe 1.377 (35%) 1.155 (29%) 761 (19%) 499 (13%) 198 (5%)
Overijssel 2.008 (16%) 4.474 (35%) 3.237 (25%) 2.160 (17%) 828 (7%)
Flevoland 2.460 (27%) 3.311 (36%) 1.927 (21%) 1.185 (13%) 374 (4%)
Gelderland 11.092 (27%) 13.842 (34%) 8.724 (21%) 5.439 (13%) 1.885 (5%)
Utrecht 3.776 (15%) 9.888 (39%) 6.709 (26%) 3.770 (15%) 1.505 (6%)
Noord-Holland 18.720 (16%) 45.419 (40%) 28.863 (25%) 14.941 (13%) 5.612 (5%)
Zuid-Holland 24.124 (20%) 45.532 (38%) 29.082 (24%) 16.437 (14%) 6.128 (5%)
Zeeland 1.579 (19%) 2.398 (29%) 2.003 (24%) 1.572 (19%) 715 (9%)
Noord-Brabant 16.312 (23%) 26.017 (36%) 16.272 (23%) 9.576 (13%) 3.263 (5%)
Limburg 11.004 (29%) 12.319 (33%) 7.127 (19%) 5.083 (14%) 1.833 (5%)
Nederland 94.109 (21%) 167.799 (37%) 106.857 (24%) 62.025 (14%) 22.855 (5%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Kenniswerkers in Nederland gemiddeld ouder dan internationale arbeidsmigranten
Van de internationale kenniswerkers in Nederland is slechts 3% (ruim 2.500) jonger dan 25 jaar. Het
grootste deel van de groep is tussen de 25 en 35 jaar oud; dit geldt voor iedere provincie. De inter-
nationale arbeidsmigrant is gemiddeld jonger; 25% van de populatie internationale arbeidsmigran-
ten in Nederland is jonger dan 25 jaar.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 24
Tabel 2.20 Leeftijd economisch-actieve internationale kenniswerkers naar werkregio, 2013
15 tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 67 jaar
Groningen 30 (3%) 510 (44%) 301 (26%) 237 (20%) 88 (8%)
Friesland 26 (4%) 195 (33%) 165 (28%) 156 (26%) 49 (8%)
Drenthe 13 (3%) 216 (44%) 126 (26%) 93 (19%) 40 (8%)
Overijssel 66 (3%) 778 (40%) 506 (26%) 435 (22%) 182 (9%)
Flevoland 61 (5%) 541 (46%) 293 (25%) 204 (17%) 89 (7%)
Gelderland 214 (5%) 1.859 (41%) 1.239 (27%) 896 (20%) 381 (8%)
Utrecht 120 (2%) 2.651 (41%) 2.000 (31%) 1.178 (18%) 441 (7%)
Noord-Holland 774 (3%) 12.971 (42%) 10.245 (33%) 4.945 (16%) 1.845 (6%)
Zuid-Holland 607 (3%) 8.718 (38%) 7.208 (31%) 4.445 (19%) 1.985 (9%)
Zeeland 62 (5%) 379 (32%) 299 (25%) 285 (24%) 154 (13%)
Noord-Brabant 396 (4%) 4.626 (41%) 3.462 (31%) 2.033 (18%) 788 (7%)
Limburg 195 (5%) 1.621 (41%) 1.042 (26%) 791 (20%) 286 (7%)
Nederland 2.564 (3%) 35.065 (41%) 26.886 (31%) 15.698 (18%) 6.328 (7%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Tabel 2.21 Leeftijd economisch-actieve internationale arbeidsmigranten naar werkregio, 2013
15 tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 67 jaar
Groningen 901 (22%) 1.536 (37%) 965 (23%) 531 (13%) 204 (5%)
Friesland 700 (22%) 1.203 (37%) 721 (22%) 439 (14%) 173 (5%)
Drenthe 1.364 (39%) 939 (27%) 635 (18%) 406 (12%) 158 (5%)
Overijssel 1.942 (18%) 3.696 (34%) 2.731 (25%) 1.725 (16%) 646 (6%)
Flevoland 2.399 (30%) 2.770 (34%) 1.634 (20%) 981 (12%) 285 (4%)
Gelderland 10.878 (30%) 11.983 (33%) 7.485 (21%) 4.543 (12%) 1.504 (4%)
Utrecht 3.656 (19%) 7.237 (38%) 4.709 (24%) 2.592 (13%) 1.064 (6%)
Noord-Holland 17.946 (22%) 32.448 (39%) 18.618 (22%) 9.996 (12%) 3.767 (5%)
Zuid-Holland 23.517 (24%) 36.814 (37%) 21.874 (22%) 11.992 (12%) 4.143 (4%)
Zeeland 1.517 (21%) 2.019 (28%) 1.704 (24%) 1.287 (18%) 561 (8%)
Noord-Brabant 15.916 (26%) 21.391 (36%) 12.810 (21%) 7.543 (13%) 2.475 (4%)
Limburg 10.809 (32%) 10.698 (32%) 6.085 (18%) 4.292 (13%) 1.547 (5%)
Nederland 91.545 (25%) 132.734 (36%) 79.971 (22%) 46.327 (13%) 16.527 (5%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
2.5.3 Burgerlijke staat
Minderheid van internationale werknemers is gehuwd
In 2013 was relatief gezien het grootste deel van de internationale werknemers in de provincie
Utrecht gehuwd, namelijk 35%. Onderaan de bandbreedte staat de populatie in Limburg; hiervan is
nog geen 20% gehuwd.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 25
Tabel 2.22 Burgerlijke staat economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, 2013
Gehuwd Samenwonend Niet gehuwd/samenwonend
Groningen 1.530 (29%) 60 (1%) 3.713 (70%)
Friesland 1.122 (29%) 62 (2%) 2.643 (69%)
Drenthe 931 (23%) 48 (1%) 3.011 (75%)
Overijssel 4.354 (34%) 156 (1%) 8.197 (65%)
Flevoland 2.363 (26%) 112 (1%) 6.782 (73%)
Gelderland 9.684 (24%) 472 (1%) 30.826 (75%)
Utrecht 8.905 (35%) 416 (2%) 16.327 (64%)
Noord-Holland 33.594 (30%) 1.622 (1%) 78.339 (69%)
Zuid-Holland 34.480 (28%) 1.445 (1%) 85.378 (70%)
Zeeland 2.172 (26%) 149 (2%) 5.946 (72%)
Noord-Brabant 18.370 (26%) 716 (1%) 52.354 (73%)
Limburg 6.658 (18%) 252 (1%) 30.456 (82%)
Nederland 124.163 (27%) 5.510 (1%) 323.972 (71%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Ruim twee op vijf kenniswerkers in Nederland gehuwd
Van de kenniswerkers in Nederland is in 2013 43% gehuwd. Dit aandeel verschilt nauwelijks per
provincie – de bandbreedte is 37% (Limburg) en 48% (Drenthe). Het aandeel gehuwden in de groep
internationale arbeidsmigranten is een stuk lager, namelijk 24%.
Tabel 2.23 Burgerlijke staat economisch-actieve internationale kenniswerkers naar werkregio, 2013
Gehuwd Samenwonend Niet gehuwd/samenwonend
Groningen 457 (39%) 17 (1%) 692 (59%)
Friesland 268 (45%) 14 (2%) 309 (52%)
Drenthe 235 (48%) 6 (1%) 247 (51%)
Overijssel 873 (44%) 23 (1%) 1.071 (54%)
Flevoland 476 (40%) 21 (2%) 691 (58%)
Gelderland 1.970 (43%) 87 (2%) 2.532 (55%)
Utrecht 2.926 (46%) 136 (2%) 3.328 (52%)
Noord-Holland 12.185 (40%) 561 (2%) 18.034 (59%)
Zuid-Holland 10.496 (46%) 396 (2%) 12.071 (53%)
Zeeland 513 (44%) 35 (3%) 631 (54%)
Noord-Brabant 4.955 (44%) 199 (2%) 6.151 (54%)
Limburg 1.440 (37%) 48 (1%) 2.447 (62%)
Nederland 36.794 (43%) 1.543 (2%) 48.204 (56%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 26
Tabel 2.24 Burgerlijke staat economisch-actieve internationale arbeidsmigranten naar werkregio,
2013
Gehuwd Samenwonend Niet gehuwd/samenwonend
Groningen 1.073 (26%) 43 (1%) 3.021 (73%)
Friesland 854 (26%) 48 (1%) 2.334 (72%)
Drenthe 696 (20%) 42 (1%) 2.764 (79%)
Overijssel 3.481 (32%) 133 (1%) 7.126 (66%)
Flevoland 1.887 (23%) 91 (1%) 6.091 (75%)
Gelderland 7.714 (21%) 385 (1%) 28.294 (78%)
Utrecht 5.979 (31%) 280 (1%) 12.999 (67%)
Noord-Holland 21.409 (26%) 1.061 (1%) 60.305 (73%)
Zuid-Holland 23.984 (24%) 1.049 (1%) 73.307 (75%)
Zeeland 1.659 (23%) 114 (2%) 5.315 (75%)
Noord-Brabant 13.415 (22%) 517 (1%) 46.203 (77%)
Limburg 5.218 (16%) 204 (1%) 28.009 (84%)
Nederland 87.369 (24%) 3.967 (1%) 275.768 (75%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
2.5.4 Kinderen
In 2013 hebben 58.000 internationale werknemers één kind
Een op tien internationale werknemers heeft twee kinderen; veruit de meeste internationale werk-
nemers hebben geen kinderen. Op provinciaal niveau voert Limburg met 80% de lijst aan; Overijssel
heeft het kleinste aandeel in deze categorie (62%).
Tabel 2.25 Aantal kinderen economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, 2013
Een kind Twee kinderen Drie of meer kinderen Geen kind
Groningen 688 (13%) 687 (13%) 244 (5%) 3.684 (69%)
Friesland 553 (14%) 500 (13%) 216 (6%) 2.558 (67%)
Drenthe 386 (10%) 448 (11%) 188 (5%) 2.968 (74%)
Overijssel 1.795 (14%) 2.031 (16%) 976 (8%) 7.905 (62%)
Flevoland 1.187 (13%) 995 (11%) 445 (5%) 6.630 (72%)
Gelderland 4.624 (11%) 4.144 (10%) 1.945 (5%) 30.269 (74%)
Utrecht 3.713 (14%) 3.690 (14%) 1.839 (7%) 16.406 (64%)
Noord-Holland 15.333 (14%) 13.168 (12%) 5.068 (4%) 79.986 (70%)
Zuid-Holland 16.672 (14%) 14.381 (12%) 6.420 (5%) 83.830 (69%)
Zeeland 1.045 (13%) 1.095 (13%) 380 (5%) 5.747 (70%)
Noord-Brabant 8.599 (12%) 7.778 (11%) 3.447 (5%) 51.616 (72%)
Limburg 3.331 (9%) 2.944 (8%) 1.131 (3%) 29.960 (80%)
Nederland 57.926 (13%) 51.861 (11%) 22.299 (5%) 321.559 (71%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 27
Groter deel kenniswerkers Nederland heeft een of twee kinderen
Ruim derde van de kenniswerkers in Nederland heeft een (16%) of twee (18%) kinderen in 2013.
Van dezelfde populatie heeft 59% geen kinderen. Van alle internationale arbeidsmigranten in Neder-
land heeft 12% een kind en 10% twee kinderen. Bijna drie kwart heeft geen kind.
Tabel 2.26 Aantal kinderen economisch-actieve internationale kenniswerkers naar werkregio, 2013
Een kind Twee kinderen Drie of meer kinderen Geen kind
Groningen 193 (17%) 179 (15%) 77 (7%) 717 (61%)
Friesland 86 (15%) 133 (23%) 54 (9%) 318 (54%)
Drenthe 71 (15%) 102 (21%) 37 (8%) 278 (57%)
Overijssel 285 (14%) 400 (20%) 182 (9%) 1.100 (56%)
Flevoland 194 (16%) 212 (18%) 80 (7%) 702 (59%)
Gelderland 713 (16%) 901 (20%) 401 (9%) 2.574 (56%)
Utrecht 1.115 (17%) 1.264 (20%) 502 (8%) 3.509 (55%)
Noord-Holland 4.874 (16%) 4.944 (16%) 1.477 (5%) 19.485 (63%)
Zuid-Holland 3.928 (17%) 4.578 (20%) 1.610 (7%) 12.847 (56%)
Zeeland 215 (18%) 254 (22%) 90 (8%) 620 (53%)
Noord-Brabant 1.796 (16%) 2.160 (19%) 826 (7%) 6.523 (58%)
Limburg 570 (14%) 647 (16%) 222 (6%) 2.496 (63%)
Nederland 14.040 (16%) 15.774 (18%) 5.558 (6%) 51.169 (59%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Tabel 2.27 Aantal kinderen economisch-actieve internationale arbeidsmigranten naar werkregio,
2013
Een kind Twee kinderen Drie of meer kinderen Geen kind
Groningen 495 (12%) 508 (12%) 167 (4%) 2.967 (72%)
Friesland 467 (14%) 367 (11%) 162 (5%) 2.240 (69%)
Drenthe 315 (9%) 346 (10%) 151 (4%) 2.690 (77%)
Overijssel 1.510 (14%) 1.631 (15%) 794 (7%) 6.805 (63%)
Flevoland 993 (12%) 783 (10%) 365 (5%) 5.928 (73%)
Gelderland 3.911 (11%) 3.243 (9%) 1.544 (4%) 27.695 (76%)
Utrecht 2.598 (13%) 2.426 (13%) 1.337 (7%) 12.897 (67%)
Noord-Holland 10.459 (13%) 8.224 (10%) 3.591 (4%) 60.501 (73%)
Zuid-Holland 12.744 (13%) 9.803 (10%) 4.810 (5%) 70.983 (72%)
Zeeland 830 (12%) 841 (12%) 290 (4%) 5.127 (72%)
Noord-Brabant 6.803 (11%) 5.618 (9%) 2.621 (4%) 45.093 (75%)
Limburg 2.761 (8%) 2.297 (7%) 909 (3%) 27.464 (82%)
Nederland 43.886 (12%) 36.087 (10%) 16.741 (5%) 270.390 (74%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 28
Aantal kinderen van internationale werknemers Nederland gemiddeld +2%
Het aantal kinderen van internationale werknemers die in Nederland wonen vertoont een stijgende
lijn; tussen 2009 en 2013 groeide dit aantal met gemiddeld 2,4% per jaar. In de provincie Flevoland
was deze groei het hoogst met 4,6%; in Overijssel nam het aantal kinderen van internationale werk-
nemers met gemiddeld 0,3% per jaar toe.
Tabel 2.28 Aantal kinderen van economisch-actieve internationale werknemers naar woonregio,
2009-2013
2009 2010 2011 2012 2013
Groningen 2.598 2.652 (+2%) 2.888 (+9%) 3.000 (+4%) 2.755 (-8%)
Friesland 1.966 2.080 (+6%) 2.238 (+8%) 2.333 (+4%) 2.195 (-6%)
Drenthe 1.604 1.640 (+2%) 1.671 (+2%) 1.788 (+7%) 1.641 (-8%)
Overijssel 6.948 7.178 (+3%) 7.446 (+4%) 7.662 (+3%) 7.036 (-8%)
Flevoland 4.539 4.789 (+6%) 5.199 (+9%) 5.617 (+8%) 5.428 (-3%)
Gelderland 12.548 13.018 (+4%) 13.615 (+5%) 14.182 (+4%) 13.581 (-4%)
Utrecht 13.038 13.404 (+3%) 13.950 (+4%) 14.408 (+3%) 13.365 (-7%)
Noord-Holland 42.951 44.800 (+4%) 47.603 (+6%) 49.871 (+5%) 46.910 (-6%)
Zuid-Holland 52.634 54.779 (+4%) 58.143 (+6%) 61.356 (+6%) 59.729 (-3%)
Zeeland 4.483 4.527 (+1%) 4.839 (+7%) 4.965 (+3%) 4.757 (-4%)
Noord-Brabant 25.289 26.318 (+4%) 28.085 (+7%) 29.754 (+6%) 28.330 (-5%)
Limburg 10.489 10.888 (+4%) 11.557 (+6%) 12.082 (+5%) 11.044 (-9%)
Nederland 179.082 186.070 (+4%) 197.231 (+6%) 207.015 (+5%) 196.768 (-5%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Aantal kinderen van internationale kenniswerkers vertoont stijgende lijn
Het aantal kinderen van internationale kenniswerkers die in Nederland wonen groeide tussen 2009
en 2013 gemiddeld met 0,9% per jaar. Kijkend naar woonregio’s was deze groei het sterkst in Gro-
ningen (+3,5% per jaar). In iedere provincie neemt het aantal kinderen van kenniswerkers tussen
2012 en 2013 af; inherent aan de afname van het aantal kenniswerkers in zijn geheel. Het aantal
kinderen van internationale arbeidsmigranten nam tussen 2009 en 2013 met jaarlijks 3% toe, met
de grootste sprong tussen 2010 en 2011.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 29
Tabel 2.29 Aantal kinderen van economisch-actieve internationale kenniswerkers naar woonregio,
2009-2013
2009 2010 2011 2012 2013
Groningen 740 801 (+8%) 969 (+21%) 1.060 (+9%) 848 (-20%)
Friesland 462 522 (+13%) 592 (+13%) 593 (+0%) 474 (-20%)
Drenthe 477 495 (+4%) 546 (+10%) 580 (+6%) 421 (-28%)
Overijssel 1.735 1.778 (+3%) 1.969 (+11%) 2.037 (+3%) 1.478 (-27%)
Flevoland 1.378 1.417 (+3%) 1.682 (+19%) 1.859 (+11%) 1.521 (-18%)
Gelderland 3.562 3.683 (+3%) 4.013 (+9%) 4.214 (+5%) 3.308 (-22%)
Utrecht 3.924 4.435 (+13%) 5.115 (+15%) 5.453 (+7%) 4.091 (-25%)
Noord-Holland 14.136 16.019 (+13%) 17.876 (+12%) 19.360 (+8%) 15.565 (-20%)
Zuid-Holland 16.299 18.198 (+12%) 20.299 (+12%) 21.409 (+5%) 17.650 (-18%)
Zeeland 1.303 1.271 (-2%) 1.418 (+12%) 1.468 (+3%) 1.130 (-23%)
Noord-Brabant 7.308 7.863 (+8%) 8.936 (+14%) 9.422 (+5%) 7.372 (-22%)
Limburg 2.889 3.038 (+5%) 3.429 (+13%) 3.545 (+3%) 2.353 (-34%)
Nederland 54.210 59.518 (+10%) 66.842 (+12%) 70.998 (+6%) 56.209 (-21%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Tabel 2.30 Aantal kinderen van economisch-actieve internationale arbeidsmigranten naar woonre-
gio, 2009-2013
2009 2010 2011 2012 2013
Groningen 1.858 1.852 (0%) 1.919 (+4%) 1.940 (+1%) 1.907 (-2%)
Friesland 1.504 1.558 (+4%) 1.646 (+6%) 1.740 (+6%) 1.722 (-1%)
Drenthe 1.127 1.145 (+2%) 1.125 (-2%) 1.208 (+7%) 1.221 (+1%)
Overijssel 5.213 5.400 (+4%) 5.478 (+1%) 5.625 (+3%) 5.558 (-1%)
Flevoland 3.161 3.372 (+7%) 3.517 (+4%) 3.758 (+7%) 3.907 (+4%)
Gelderland 8.986 9.335 (+4%) 9.602 (+3%) 9.968 (+4%) 10.273 (+3%)
Utrecht 9.114 8.970 (-2%) 8.835 (-2%) 8.955 (+1%) 9.274 (+4%)
Noord-Holland 28.815 28.781 (0%) 29.727 (+3%) 30.511 (+3%) 31.345 (+3%)
Zuid-Holland 36.335 36.581 (+1%) 37.844 (+3%) 39.947 (+6%) 42.080 (+5%)
Zeeland 3.181 3.256 (+2%) 3.421 (+5%) 3.498 (+2%) 3.627 (+4%)
Noord-Brabant 17.981 18.455 (+3%) 19.149 (+4%) 20.332 (+6%) 20.958 (+3%)
Limburg 7.600 7.850 (+3%) 8.128 (+4%) 8.537 (+5%) 8.691 (+2%)
Nederland 124.872 126.552 (+1%) 130.389 (+3%) 136.018 (+4%) 140.560 (+3%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
2.5.5 Woning: huur, koop en WOZ-waarde koopwoning
Negen op tien internationale werknemers in 2013 woont in huurwoning
Het grootste deel van de economisch actieve internationale werknemers in Nederland (2013) woont
in een huurwoning; landelijk gezien ging het om 91% van het totaal. De bandbreedte ligt tussen 88%
(Utrecht) en 94% (Gelderland en Limburg). In totaal wonen 42.062 internationale werknemers in een
koopwoning. Tussen 2009 en 2013 zijn er tussen deze aandelen nauwelijks verschuivingen.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 30
Tabel 2.31 Type woning economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, 2013
Huurwoning Koopwoning
Groningen 4.747 (90%) 556 (10%)
Friesland 3.465 (91%) 362 (9%)
Drenthe 3.704 (93%) 286 (7%)
Overijssel 11.407 (90%) 1.300 (10%)
Flevoland 8.536 (92%) 721 (8%)
Gelderland 38.469 (94%) 2.513 (6%)
Utrecht 22.677 (88%) 2.971 (12%)
Noord-Holland 100.895 (89%) 12.660 (11%)
Zuid-Holland 109.507 (90%) 11.796 (10%)
Zeeland 7.346 (89%) 921 (11%)
Noord-Brabant 65.705 (92%) 5.735 (8%)
Limburg 35.125 (94%) 2.241 (6%)
Nederland 411.583 (91%) 42.062 (9%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Een op vier kenniswerkers in Nederland heeft koopwoning
Drie kwart van de internationale kenniswerkers in Nederland woont in een huurwoning; dit beeld is
voor de meeste provincies gelijk, behalve in Zeeland waar 67% van de kenniswerkers een huurwo-
ning heeft. Het type woning van de internationale arbeidsmigrant in Nederland laat een heel ander
beeld zien. Deze groep woont voor het grootste deel (95%) in een huurwoning.
Tabel 2.32 Type woning economisch-actieve internationale kenniswerkers naar werkregio, 2013
Huurwoning Koopwoning
Groningen 895 (77%) 271 (23%)
Friesland 430 (73%) 161 (27%)
Drenthe 352 (72%) 136 (28%)
Overijssel 1.446 (74%) 521 (26%)
Flevoland 880 (74%) 308 (26%)
Gelderland 3.427 (75%) 1.162 (25%)
Utrecht 4.651 (73%) 1.739 (27%)
Noord-Holland 22.866 (74%) 7.914 (26%)
Zuid-Holland 16.837 (73%) 6.126 (27%)
Zeeland 790 (67%) 389 (33%)
Noord-Brabant 8.352 (74%) 2.953 (26%)
Limburg 3.063 (78%) 872 (22%)
Nederland 63.989 (74%) 22.552 (26%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 31
Tabel 2.33 Type woning economisch-actieve internationale arbeidsmigranten naar werkregio, 2013
Huurwoning Koopwoning
Groningen 3.852 (93%) 285 (7%)
Friesland 3.035 (94%) 201 (6%)
Drenthe 3.352 (96%) 150 (4%)
Overijssel 9.961 (93%) 779 (7%)
Flevoland 7.656 (95%) 413 (5%)
Gelderland 35.042 (96%) 1.351 (4%)
Utrecht 18.026 (94%) 1.232 (6%)
Noord-Holland 78.029 (94%) 4.746 (6%)
Zuid-Holland 92.670 (94%) 5.670 (6%)
Zeeland 6.556 (92%) 532 (8%)
Noord-Brabant 57.353 (95%) 2.782 (5%)
Limburg 32.062 (96%) 1.369 (4%)
Nederland 347.594 (95%) 19.510 (5%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Gemiddelde WOZ-waarde verschilt sterk per provincie
De internationale werknemers die te maken hebben met de hoogste gemiddelde WOZ-waarde wer-
ken in Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht. De gemiddelde WOZ-waarde van een internationale
werknemer (met een koopwoning) bedraagt in 2013 € 250.700. In 2009 was dit nog € 286.500.
Tabel 2.34 Gemiddelde WOZ-waarde koopwoning internationale werknemers naar werkregio, 2013
Tot 200.000
euro
200.000 tot
300.000
euro
300.000 tot
400.000
euro
400.000 tot
500.000
euro
500.000
euro of meer Onbekend
Groningen 297 (53%) 119 (21%) 57 (10%) 24 (4%) 28 (5%) 31 (6%)
Friesland 220 (61%) 66 (18%) 36 (10%) 13 (4%) 10 (3%) 17 (5%)
Drenthe 164 (57%) 70 (24%) 20 (7%) 7 (2%) 13 (5%) 12 (4%)
Overijssel 750 (58%) 293 (23%) 80 (6%) 26 (2%) 45 (3%) 106 (8%)
Flevoland 451 (63%) 150 (21%) 36 (5%) 24 (3%) 36 (5%) 24 (3%)
Gelderland 1.258 (50%) 723 (29%) 188 (7%) 125 (5%) 130 (5%) 89 (4%)
Utrecht 1.093 (37%) 1.091 (37%) 353 (12%) 153 (5%) 223 (8%) 58 (2%)
Noord-
Holland 4.761 (38%) 4.120 (33%) 1.623 (13%) 758 (6%) 1.158 (9%) 239 (2%)
Zuid-
Holland 5.426 (46%) 2.868 (24%) 1.007 (9%) 514 (4%) 777 (7%) 1.204 (10%)
Zeeland 526 (57%) 177 (19%) 66 (7%) 20 (2%) 28 (3%) 104 (11%)
Noord-
Brabant 2.857 (50%) 1.717 (30%) 533 (9%) 220 (4%) 250 (4%) 158 (3%)
Limburg 1.366 (61%) 435 (19%) 159 (7%) 66 (3%) 77 (3%) 138 (6%)
Nederland 19.169
(46%)
11.829
(28%)
4.158
(10%)
1.950
(5%)
2.775
(7%)
2.180
(5%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 32
70% van kenniswerkers in Nederland heeft woningwaarde van maximaal € 300.000
15% van de internationale kenniswerkers in Nederland heeft een WOZ-waarde van € 400.000 of
meer. In de populatie internationale arbeidsmigranten is dit aandeel 7% - de meerderheid van 57%
zit in de categorie met een WOZ-waarde tot € 200.000.
Tabel 2.35 Gemiddelde WOZ-waarde koopwoning internationale kenniswerkers naar werkregio,
2013
Tot 200.000
euro
200.000 tot
300.000
euro
300.000 tot
400.000
euro
400.000 tot
500.000
euro
500.000
euro of meer Onbekend
Groningen 114 (42%) 66 (24%) 44 (16%) 19 (7%) 22 (8%) 6 (2%)
Friesland 84 (52%) 44 (27%) 17 (11%) 8 (5%) 6 (4%) -
Drenthe 62 (46%) 42 (31%) 17 (13%) - 7 (5%) -
Overijssel 237 (45%) 172 (33%) 47 (9%) 17 (3%) 28 (5%) 20 (4%)
Flevoland 154 (50%) 94 (31%) 21 (7%) 15 (5%) 21 (7%) -
Gelderland 429 (37%) 406 (35%) 127 (11%) 85 (7%) 94 (8%) 21 (2%)
Utrecht 529 (30%) 676 (39%) 269 (15%) 111 (6%) 139 (8%) 15 (1%)
Noord-
Holland 2.333 (29%) 2.814 (36%) 1.253 (16%) 605 (8%) 835 (11%) 74 (1%)
Zuid-
Holland 2.306 (38%) 1.913 (31%) 726 (12%) 371 (6%) 536 (9%) 274 (4%)
Zeeland 207 (53%) 88 (23%) 39 (10%) 15 (4%) 15 (4%) 25 (6%)
Noord-
Brabant 1.140 (39%) 1.071 (36%) 381 (13%) 150 (5%) 168 (6%) 43 (1%)
Limburg 424 (49%) 239 (27%) 95 (11%) 43 (5%) 47 (5%) 24 (3%)
Nederland 8.019 (36%) 7.625 (34%) 3.036 (13%) 1.444 (6%) 1.918 (9%) 510 (2%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 33
Tabel 2.36 Gemiddelde WOZ-waarde koopwoning internationale arbeidsmigranten naar werkregio,
2013
Tot 200.000
euro
200.000 tot
300.000
euro
300.000 tot
400.000
euro
400.000 tot
500.000
euro
500.000
euro of meer Onbekend
Groningen 183 (64%) 53 (19%) 13 (5%) - 6 (2%) 25 (9%)
Friesland 136 (68%) 22 (11%) 19 (9%) - - 15 (7%)
Drenthe 102 (68%) 28 (19%) - - 6 (4%) 9 (6%)
Overijssel 513 (66%) 121 (16%) 33 (4%) 9 (1%) 17 (2%) 86 (11%)
Flevoland 297 (72%) 56 (14%) 15 (4%) 9 (2%) 15 (4%) 21 (5%)
Gelderland 829 (61%) 317 (23%) 61 (5%) 40 (3%) 36 (3%) 68 (5%)
Utrecht 564 (46%) 415 (34%) 84 (7%) 42 (3%) 84 (7%) 43 (3%)
Noord-
Holland 2.428 (51%) 1.306 (28%) 370 (8%) 153 (3%) 323 (7%) 165 (3%)
Zuid-
Holland 3.120 (55%) 955 (17%) 281 (5%) 143 (3%) 241 (4%) 930 (16%)
Zeeland 319 (60%) 89 (17%) 27 (5%) - 13 (2%) 79 (15%)
Noord-
Brabant 1.717 (62%) 646 (23%) 152 (5%) 70 (3%) 82 (3%) 115 (4%)
Limburg 942 (69%) 196 (14%) 64 (5%) 23 (2%) 30 (2%) 114 (8%)
Nederland 11.150
(57%)
4.204
(22%)
1.122
(6%)
506
(3%)
857
(4%)
1.670
(9%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
2.6 Regionale spreiding internationale werknemers: werken
Internationale werknemers vooral actief in Randstad en Noord-Brabant
In 2013 is Zuid-Holland de provincie met het grootste aantal werkzame internationale werknemers,
met Noord-Holland op de tweede en Noord-Brabant op de derde plek. Ruim 68% van de totale popu-
latie economisch-actieve internationale werknemers in Nederland werkt in een van deze drie provin-
cies. De mate waarin de top-werkgemeente binnen een provincie als werkgemeente domineert loopt
sterk uiteen, van de stad Groningen (60% van alle werkenden in de provincie Groningen) tot Nijme-
gen (10% van alle internationale werknemers in Gelderland).
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 34
Tabel 2.37 Top 5 werkgemeenten economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio,
2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen Groningen
(3.180; 60%)
H’-Sappemeer
(422; 8%)
Leek
(330; 6%)
Oldambt
(288; 5%)
Bellingwedde
(218; 4%)
Friesland Sudwest-Fryslan
(1.124; 29%)
Leeuwarden
(627; 16%)
Heerenveen
(422; 11%)
Franekeradeel
(310; 8%)
Smallingerland
(295; 8%)
Drenthe Emmen
(1.562; 39%)
Midden-Drenthe
(587; 15%)
Assen
(535; 13%)
Hoogeveen
(314; 8%)
Meppel
(282; 7%)
Overijssel Enschede
(3.930; 31%)
Almelo
(1.814; 14%)
Deventer
(1.359; 11%)
Hengelo
(1.022; 8%)
Zwolle
(1.012; 8%)
Flevoland Almere
(4.973; 54%)
NO’polder
(2.133; 23%)
Lelystad
(676; 7%)
Dronten
(647; 7%)
Zeewolde
(568; 6%)
Gelderland Nijmegen
(3.947; 10%)
Nijkerk
(3.884; 9%)
Apeldoorn
(3.203; 8%)
Arnhem
(3.055; 7%)
Zevenaar
(2.307; 6%)
Utrecht Utrecht
(10.829; 42%)
Amersfoort
(2.123; 8%)
Veenendaal
(1.580; 6%)
Nieuwegein
(1.331; 5%)
Houten
(1.294; 5%)
Noord-
Holland
Amsterdam
(52.542; 46%)
Diemen
(12.639; 11%)
Haarl’meer
(11.741; 10%)
Amstelveen
(3.535; 3%)
Zaanstad
(3.286; 3%)
Zuid-
Holland
's-Gravenhage
(28.527; 24%)
Rotterdam
(22.315; 18%)
Westland
(15.082; 12%)
Leiden
(6.976; 6%)
Delft
(3.712; 3%)
Zeeland Reimerswaal
(1.339; 16%)
Terneuzen
(1.339; 16%)
Vlissingen
(1.029; 12%)
Sluis
(827; 10%)
Borsele
(684; 8%)
Noord-
Brabant
Eindhoven
(9.747; 14%)
Tilburg
(6.024; 8%)
Breda
(5.131; 7%)
Veghel
(4.050; 6%)
Etten-Leur
(3.397; 5%)
Limburg Venray
(7.797; 21%)
Venlo
(7.068; 19%)
Roermond
(3.625; 10%)
Maastricht
(3.155; 8%)
Horst a/d Maas
(3.085; 8%)
Nederland Zuid-Holland
(121.303; 27%)
Noord-Holland
(113.555; 25%)
Noord-Brabant
(71.440; 16%)
Gelderland
(40.982; 9%)
Limburg
(37.366; 8%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 35
Figuur 2.1 Aantal economisch actieve internationale werknemers in 2013, naar werkregio (op 4-
positie postcodeniveau)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
2.7 Regionale spreiding internationale werknemers: wonen
Beeld woonregio’s vergelijkbaar met werkregio’s; Utrecht nieuw in top 5
Kijkend naar de woonregio’s van economisch-actieve internationale werknemers in Nederland is de
top 3 hetzelfde als die van werkregio’s. Opvallend is dat Utrecht op de vierde plaats komt, terwijl
deze in Tabel 2.37 niet voorkomt in de top-5. In het grootste deel van de provincies vormt de groot-
ste werkgemeente eveneens de grootste woongemeente.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 36
Tabel 2.38 Top 5 woongemeenten economisch-actieve internationale werknemers naar woonregio,
2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen Groningen
(2.794; 62%)
H'zand-Sappemeer
(241; 5%)
Leek
(211; 5%)
Delfzijl
(183; 4%)
Oldambt
(158; 3%)
Friesland Leeuwarden
(684; 24%)
Sudwest-Fryslan
(360; 13%)
Friese Meren
(284; 10%)
Heerenveen
(279; 10%)
Smallingerland
(225; 8%)
Drenthe Emmen
(520; 28%)
Assen
(369; 20%)
Hoogeveen
(199; 11%)
Meppel
(130; 7%)
Coevorden
(119; 6%)
Overijssel Enschede
(2.301; 28%)
Deventer
(1.099; 13%)
Almelo
(866; 10%)
Zwolle
(836; 10%)
Hengelo
(706; 8%)
Flevoland Almere
(3.958; 57%)
Lelystad
(1.214; 18%)
NO-polder
(754; 11%)
Zeewolde
(476; 7%)
Dronten
(440; 6%)
Gelderland Nijmegen
(2.334; 14%)
Arnhem
(2.153; 13%)
Apeldoorn
(1.144; 7%)
Ede
(949; 6%)
Wageningen
(937; 6%)
Utrecht Utrecht
(8.051; 47%)
Amersfoort
(1.911; 11%)
Nieuwegein
(853; 5%)
Zeist
(737; 4%)
Stichtse Vecht
(697; 4%)
Noord-Holland Amsterdam
(41.779; 55%)
Amstelveen
(4.565; 6%)
Haarlem
(4.104; 5%)
Zaanstad
(3.156; 4%)
H’lemmermeer
(2.981; 4%)
Zuid-Holland 's-Gravenhage
(23.572; 28%)
Rotterdam
(21.034; 25%)
Leiden
(3.747; 4%)
Westland
(3.353; 4%)
Delft
(2.939; 4%)
Zeeland Terneuzen
(1.228; 20%)
Vlissingen
(937; 16%)
Reimerswaal
(673; 11%)
Sluis
(654; 11%)
Hulst
(512; 8%)
Noord-Brabant Eindhoven
(8.888; 22%)
Tilburg
(4.720; 12%)
Breda
(2.507; 6%)
Helmond
(2.310; 6%)
's-Hertogenbosch
(1.991; 5%)
Limburg Maastricht
(2.637; 17%)
Venlo
(2.406; 16%)
Roermond
(1.194; 8%)
Heerlen
(1.095; 7%)
Sittard-Geleen
(928; 6%)
Nederland Zuid-Holland
(83.493; 30%)
Noord-Holland
(76.183; 27%)
Noord-Brabant
(40.279; 14%)
Utrecht
(17.049; 6%)
Gelderland
(16.955; 6%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 37
Figuur 2.2 Aantal economisch actieve internationale werknemers in 2013, naar woonregio (op 4-
positie postcodeniveau)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 38
2.8 Woon-werkbalans en pendel van internationale werknemers
De regio in woon-werkbalans
De woon-werkbalans (of pendelbalans) van een regio duidt het verschil tussen enerzijds het aantal econo-
misch-actieve internationale werknemers werkzaam in een regio, en anderzijds het aantal economisch-
actieve internationale werknemers woonachtig in een regio. Het gaat hierbij uitsluitend om internationale
werknemers met een bekende woonlocatie in Nederland; werknemers met een onbekende/buitenlandse
woonregio zijn buiten beschouwing gelaten. Het aantal economisch-actieve internationale werknemers kan
hierdoor afwijken van de aantallen in paragraaf 2.6. De woon-werkbalans is berekend door het aantal eco-
nomisch-actieve, internationale werknemers in een regio te verminderen met het aantal economisch-actieve,
internationale inwoners van diezelfde regio. Het verschil duidt of een regio overwegend een werk- danwel
woonregio is.
Regio’s hebben daarnaast te maken met inkomende pendel; dit zijn werknemers die buiten de regio wonen,
maar in de regio werken. Uitgaande pendel bestaat uit inwoners van een regio die werken buiten de regio. Is
de uitgaande pendel groter dan de inkomende pendel, dan werken meer inwoners buiten de eigen regio dan
dat er werknemers van buiten de regio in de regio werkzaam zijn.
Meeste regio’s hebben negatieve pendelbalans
Gelderland, Utrecht en Noord-Holland zijn de drie gebieden waar het aantal werkzame economisch-
actieve internationale werknemers groter is dan het aantal woonachtigen; in mindere mate geldt dit
ook voor Overijssel en Drenthe. De andere regio’s kennen een uitgaande pendel die groter is dan de
inkomende pendel.
Tabel 2.39 Woon-werkbalans en pendel van internationale werknemers naar woonregio, 2013
Totaal
wonend
Totaal
werkend
Uitgaande
pendel
Inkomende
pendel
Woon-
werkbalans
Groningen 4.459 3.680 1.517 738
Friesland 2.856 2.576 970 690
Drenthe 1.870 1.882 905 917
Overijssel 8.290 8.506 3.035 3.251
Flevoland 6.871 5.461 4.241 2.831
Gelderland 16.861 20.456 5.878 9.473
Utrecht 16.980 18.800 7.893 9.713
Noord-Holland 75.696 82.496 16.137 22.937
Zuid-Holland 82.476 76.896 18.999 13.419
Zeeland 5.973 4.706 1.763 496
Noord-Brabant 39.991 38.114 12.272 10.395
Limburg 15.197 13.947 4.210 2.960
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
-779
-280
12
216
-1.410
3.595
1.820
6.800
-5.580
-1.267
-1.877
-1.250
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 39
Het grootste deel van de woon-werkrelaties met de MRA als werkregio zijn gericht tussen de grote
gemeenten in de Randstad. Daarnaast bestaat er een opvallend sterke relatie met de regio Eindho-
ven-Helmond.
Figuur 2.3 Pendelrelaties buitenlandse werknemers Nederland, 2013
* De figuur toont uitsluitend woon-werkrelaties van ten minste 100 verplaatsingen. Het overzicht is niet uitput-
tend. Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 40
2.9 Inkomen
Internationale werknemer verdient het meest in Noord-Holland
In 2013 verdiende een economisch-actieve internationale werknemer gemiddeld € 29.500 op jaar-
basis. Het meest verdient de gemiddelde internationale werknemer in Noord-Holland (ruim
€ 34.500); het gemiddelde jaarinkomen ligt het laagst in Gelderland (ruim € 24.500).
Tabel 2.40 Inkomensklasse economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, 2013
Tot 25.000 euro 25.000 tot
50.000 euro
50.000 tot
75.000 euro
75.000 tot
100.000 euro
100.000 euro
of meer
Groningen 2.863 (54%) 1.902 (36%) 303 (6%) 90 (2%) 145 (3%)
Friesland 2.401 (63%) 1.110 (29%) 183 (5%) 46 (1%) 87 (2%)
Drenthe 2.919 (73%) 699 (18%) 165 (4%) 78 (2%) 129 (3%)
Overijssel 7.919 (62%) 3.953 (31%) 487 (4%) 134 (1%) 214 (2%)
Flevoland 5.982 (65%) 2.819 (30%) 240 (3%) 80 (1%) 136 (1%)
Gelderland 28.396 (69%) 10.551 (26%) 1.112 (3%) 355 (1%) 567 (1%)
Utrecht 13.341 (52%) 8.895 (35%) 1.986 (8%) 638 (2%) 787 (3%)
Noord-Holland 56.885 (50%) 38.442 (34%) 9.589 (8%) 3.497 (3%) 5.137 (5%)
Zuid-Holland 74.612 (62%) 33.463 (28%) 7.182 (6%) 2.338 (2%) 3.705 (3%)
Zeeland 5.254 (64%) 2.442 (30%) 352 (4%) 101 (1%) 118 (1%)
Noord-Brabant 45.961 (64%) 19.744 (28%) 3.266 (5%) 1.106 (2%) 1.361 (2%)
Limburg 27.095 (73%) 8.142 (22%) 1.021 (3%) 392 (1%) 715 (2%)
Nederland 273.628 (60%) 132.162 (29%) 25.886 (6%) 8.855 (2%) 13.101 (3%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
2.9.1 Kenniswerkers
Twee derde kenniswerkers verdient tot € 50.000 per jaar
In 2013 verdiende een internationale kenniswerker gemiddeld € 62.500 op jaarbasis. Bijna 85%
van de internationale kenniswerkers in Nederland verdient in 2013 maximaal € 75.000 (op jaarba-
sis). Opvallend is dat in Drenthe een op vijf kenniswerkers € 100.000 of meer verdient.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 41
Tabel 2.41 Inkomensklasse economisch-actieve internationale kenniswerkers naar werkregio, 2013
25.000 tot
50.000 euro
50.000 tot
75.000 euro
75.000 tot
100.000 euro
100.000 euro
of meer
Groningen 777 (67%) 225 (19%) 65 (6%) 99 (8%)
Friesland 367 (62%) 131 (22%) 33 (6%) 60 (10%)
Drenthe 202 (41%) 131 (27%) 63 (13%) 92 (19%)
Overijssel 1.372 (70%) 371 (19%) 90 (5%) 134 (7%)
Flevoland 871 (73%) 189 (16%) 54 (5%) 74 (6%)
Gelderland 3.114 (68%) 876 (19%) 251 (5%) 348 (8%)
Utrecht 3.748 (59%) 1.643 (26%) 496 (8%) 503 (8%)
Noord-Holland 16.491 (54%) 7.944 (26%) 2.723 (9%) 3.622 (12%)
Zuid-Holland 12.757 (56%) 5.834 (25%) 1.771 (8%) 2.601 (11%)
Zeeland 781 (66%) 263 (22%) 72 (6%) 63 (5%)
Noord-Brabant 6.895 (61%) 2.676 (24%) 847 (7%) 887 (8%)
Limburg 2.597 (66%) 804 (20%) 265 (7%) 269 (7%)
Nederland 49.972 (58%) 21.087 (24%) 6.730 (8%) 8.752 (10%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
2.9.2 Arbeidsmigranten
Drie op vier internationale arbeidsmigranten verdient maximaal € 75.000
In 2013 verdiende een internationale arbeidsmigrant gemiddeld € 22.000 op jaarbasis. In Drenthe
en Limburg verdient 80% van de arbeidsmigranten maximaal € 25.000 per jaar.
Tabel 2.42 Inkomensklasse economisch-actieve internationale arbeidsmigranten naar werkregio,
2013
Tot 25.000 euro 25.000 tot
50.000 euro
50.000 tot
75.000 euro
75.000 tot
100.000 euro
100.000 euro
of meer
Groningen 2.863 (69%) 1.125 (27%) 78 (2%) 25 (1%) 46 (1%)
Friesland 2.401 (74%) 743 (23%) 52 (2%) 13 (0%) 27 (1%)
Drenthe 2.919 (83%) 497 (14%) 34 (1%) 15 (0%) 37 (1%)
Overijssel 7.919 (74%) 2.581 (24%) 116 (1%) 44 (0%) 80 (1%)
Flevoland 5.982 (74%) 1.948 (24%) 51 (1%) 26 (0%) 62 (1%)
Gelderland 28.396 (78%) 7.437 (20%) 236 (1%) 104 (0%) 219 (1%)
Utrecht 13.341 (69%) 5.147 (27%) 343 (2%) 142 (1%) 284 (1%)
Noord-Holland 56.885 (69%) 21.951 (27%) 1.645 (2%) 774 (1%) 1.515 (2%)
Zuid-Holland 74.612 (76%) 20.706 (21%) 1.348 (1%) 567 (1%) 1.104 (1%)
Zeeland 5.254 (74%) 1.661 (23%) 89 (1%) 29 (0%) 55 (1%)
Noord-Brabant 45.961 (76%) 12.849 (21%) 590 (1%) 259 (0%) 474 (1%)
Limburg 27.095 (81%) 5.545 (17%) 217 (1%) 127 (0%) 446 (1%)
Nederland 273.628 (75%) 82.190 (22%) 4.799 (1%) 2.125 (1%) 4.349 (1%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 42
2.10 Sectoren
Detachering- en uitzendbranche veruit de grootste werkgever voor internationale werknemers
De sector Detachering- en uitzendbranche biedt werk aan 41% van de internationale werknemers in
Nederland; in Zeeland is het slechts een kwart, in Flevoland bijna de helft van de internationale
werknemers. Het gaat hier om geaggregeerde sectordata. Een volledige lijst van sectoren en de
definitie van geaggregeerde sectoren is te vinden in de bijlagen van dit rapport.
Tabel 2.43 Top 5 branche economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen
Detachering- en
uitzendbranche
(31%)
Onderwijs
(19%)
Horeca
(9%)
Gezondheid en
welzijn (9%)
Persoonlijke
diensten (6%)
Friesland
Detachering- en
uitzendbranche
(38%)
Horeca
(12%)
Persoonlijke
diensten (11%)
Groothandel
(5%)
Maatsch. orga-
nisaties (4%)
Drenthe
Detachering- en
uitzendbranche
(47%)
Delfstoffenwin-
ning (8%)
Landbouw en
visserij (8%)
Horeca
(7%)
Gezondheid en
welzijn (4%)
Overijssel
Detachering- en
uitzendbranche
(36%)
Facilitaire dien-
sten (9%)
Onderwijs
(8%)
Horeca
(6%)
Groothandel
(5%)
Flevoland
Detachering- en
uitzendbranche
(48%)
Groothandel
(11%)
Landbouw en
visserij (10%)
Horeca
(5%)
Facilitaire dien-
sten (3%)
Gelderland
Detachering- en
uitzendbranche
(43%)
Landbouw en
visserij (14%)
Groothandel
(6%)
Vervoer
(5%)
Facilitaire dien-
sten (4%)
Utrecht
Detachering- en
uitzendbranche
(30%)
Groothandel
(10%)
Horeca
(8%)
Facilitaire dien-
sten (7%)
Persoonlijke
diensten (7%)
Noord-
Holland
Detachering- en
uitzendbranche
(37%)
Horeca
(9%)
Groothandel
(9%)
Detailhandel
(6%)
Persoonlijke
diensten (5%)
Zuid-
Holland
Detachering- en
uitzendbranche
(46%)
Groothandel
(6%)
Horeca
(5%)
Landbouw en
visserij (5%)
Persoonlijke
diensten (5%)
Zeeland
Detachering- en
uitzendbranche
(26%)
Landbouw en
visserij (17%)
Horeca
(12%)
Groothandel
(6%)
Detailhandel
(5%)
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 43
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Noord-
Brabant
Detachering- en
uitzendbranche
(44%)
Landbouw en
visserij (10%)
Groothandel
(7%)
Facilitaire dien-
sten (5%)
Horeca
(4%)
Limburg
Detachering- en
uitzendbranche
(47%)
Landbouw en
visserij (11%)
Groothandel
(8%)
Horeca
(4%)
Facilitaire dien-
sten (4%)
Nederland
Detachering- en
uitzendbranche
(41%)
Groothandel
(7%)
Landbouw en
visserij (7%)
Horeca
(6%)
Facilitaire dien-
sten (4%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
2.10.1 Kenniswerkers
Meeste internationale kenniswerkers hebben baan in Detachering- en uitzendbranche
De sector Detachering- en uitzendbranche biedt werk aan de meeste internationale kenniswerkers
in Nederland. Het aandeel in het totaal is echter minder groot dan voor alle internationale werkne-
mers samen; 26 tegen 41%. Op provincieniveau ontstaat een aantal opmerkelijke verschillen. Zo zijn
de meeste kenniswerkers in Groningen en Overijssel werkzaam in het onderwijs, in de provincie
Drenthe voert Delfstoffenwinning en Gezondheid en welzijn de lijst aan.
Tabel 2.44 Top 5 branche economisch-actieve internationale kenniswerkers naar werkregio, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen
Onderwijs
(33%)
Gezondheid en
welzijn (23%)
Detachering- en
uitzendbranche
(12%)
Persoonlijke
diensten (6%)
Vervoer
(4%)
Friesland
Persoonlijke
diensten (24%)
Onderwijs
(12%)
Gezondheid en
welzijn (11%)
Detachering- en
uitzendbranche
(11%)
Groothandel
(7%)
Drenthe
Delfstoffenwin-
ning (44%)
Gezondheid en
welzijn (13%)
Detachering- en
uitzendbranche
(7%)
Persoonlijke
diensten (5%)
Maatsch. orga-
nisaties (4%)
Overijssel
Onderwijs
(21%)
Detachering- en
uitzendbranche
(17%)
Groothandel
(8%)
Gezondheid en
welzijn (7%)
Elektrische
apparaten (6%)
Flevoland
Detachering- en
uitzendbranche
(29%)
Groothandel
(26%)
Machines (7%) Zakelijk beheer
(5%)
Gezondheid en
welzijn (5%)
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 44
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Gelderland
Detachering- en
uitzendbranche
(25%)
Onderwijs
(12%)
Groothandel
(11%)
Persoonlijke
diensten (9%)
Gezondheid en
welzijn (6%)
Utrecht
Detachering- en
uitzendbranche
(22%)
Groothandel
(18%)
Persoonlijke
diensten (10%)
Financiën
(8%)
Onderwijs
(7%)
Noord-
Holland
Detachering- en
uitzendbranche
(34%)
Groothandel
(12%)
Financiën (10%) Zakelijk beheer
(7%)
Persoonlijke
diensten (7%)
Zuid-
Holland
Detachering- en
uitzendbranche
(25%)
Onderwijs
(10%)
Groothandel
(10%)
Delfstoffenwin-
ning (8%)
Vervoer
(7%)
Zeeland
Detachering- en
uitzendbranche
(16%)
Chemie en
kunststof (13%)
Groothandel
(12%)
Gezondheid en
welzijn (9%)
Maatsch. organi-
saties (7%)
Noord-
Brabant
Detachering- en
uitzendbranche
(19%)
Groothandel
(13%)
Elektr. appara-
ten (10%)
Machines
(7%)
Onderwijs
(7%)
Limburg
Detachering- en
uitzendbranche
(23%)
Onderwijs
(11%)
Chemie en
kunststof (10%)
Groothandel
(9%)
Gezondheid en
welzijn (9%)
Nederland
Detachering- en
uitzendbranche
(26%)
Groothandel
(12%)
Onderwijs
(8%)
Financiën
(6%)
Persoonlijke
diensten (6%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 45
2.10.2 Arbeidsmigranten
Ook arbeidsmigranten werken vooral in Detachering- en uitzendbranche
Ruim de helft van de internationale arbeidsmigranten in Nederland is in 2013 actief in de sector
Detachering- en uitzendbranche en Landbouw en visserij. In de Randstad en Friesland staat de sec-
tor Horeca op een tweede plek.
Tabel 2.45 Top 5 branche economisch-actieve internationale arbeidsmigranten naar werkregio,
2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen
Detachering- en
uitzendbranche
(36%)
Onderwijs
(15%)
Horeca
(12%)
Persoonlijke
diensten (5%)
Gezondheid en
welzijn (5%)
Friesland
Detachering- en
uitzendbranche
(43%)
Horeca
(14%)
Persoonlijke
diensten (9%)
Groothandel
(5%)
Maatsch. orga-
nisaties (4%)
Drenthe
Detachering- en
uitzendbranche
(52%)
Landbouw en
visserij (9%)
Horeca
(7%)
Facilitaire dien-
sten (4%)
Delfstoffenwin-
ning (3%)
Overijssel
Detachering- en
uitzendbranche
(40%)
Facilitaire dien-
sten (11%)
Horeca
(7%)
Onderwijs
(5%)
Maatsch. orga-
nisaties (5%)
Flevoland
Detachering- en
uitzendbranche
(51%)
Landbouw en
visserij (11%)
Groothandel
(9%)
Horeca
(5%)
Facilitaire dien-
sten (4%)
Gelderland
Detachering- en
uitzendbranche
(45%)
Landbouw en
visserij (15%)
Groothandel
(6%)
Vervoer
(5%)
Facilitaire dien-
sten (5%)
Utrecht
Detachering- en
uitzendbranche
(33%)
Horeca
(11%)
Facilitaire dien-
sten (9%)
Groothandel
(8%)
Persoonlijke
diensten (6%)
Noord-
Holland
Detachering- en
uitzendbranche
(38%)
Horeca
(12%)
Groothandel
(7%)
Detailhandel
(7%)
Facilitaire dien-
sten (5%)
Zuid-
Holland
Detachering- en
uitzendbranche
(51%)
Horeca
(6%)
Landbouw en
visserij (6%)
Groothandel
(5%)
Persoonlijke
diensten (4%)
Zeeland
Detachering- en
uitzendbranche
(28%)
Landbouw en
visserij (20%)
Horeca
(13%)
Groothandel
(5%)
Detailhandel
(5%)
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 46
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Noord-
Brabant
Detachering- en
uitzendbranche
(48%)
Landbouw en
visserij (11%)
Facilitaire dien-
sten (6%)
Groothandel
(6%)
Horeca
(4%)
Limburg
Detachering- en
uitzendbranche
(50%)
Landbouw en
visserij (12%)
Groothandel
(8%)
Horeca
(4%)
Facilitaire dien-
sten (4%)
Nederland
Detachering- en
uitzendbranche
(45%)
Landbouw en
visserij (8%)
Horeca
(7%)
Groothandel
(6%)
Facilitaire dien-
sten (5%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 47
3 Internationale studenten
In dit hoofdstuk schetsen we het beeld van de ontwikkeling van het aantal internationale studenten.
Daarbij komt onder meer aan bod: het aantal internationale studenten, hun opleiding, jaarlijkse in-
en uitstroom en de regionale spreiding.
Definities: dit hoofdstuk gaat nader in op internationale studenten. Met internationale studenten wordt hier
bedoeld:
Internationale studenten: personen afkomstig uit het buitenland met alleen een buitenlandse paspoort
die onderwijs volgen aan een publiek gefinancierde onderwijsinstelling in Nederland.
Een nadere toelichting op de aanpak van het onderzoek, methode, databronnen etc. is opgenomen in de
bijlagen van dit rapport.
3.1 Aantal internationale studenten
Aantal internationale studenten groeit een derde; grootste groei in Zeeland
In 2013 telde Nederland ruim 60.000 internationale studenten. Dit aantal is bijna een derde groter
dan in 2009, toen Nederland bijna 47.000 internationale studenten telde. In iedere provincie nam
het aantal internationale studenten tussen 2009 en 2013 toe, alleen Drenthe toont een lichte
krimp. De gemiddelde jaarlijkse groei in deze periode van het aantal studenten in Nederland is 6,5%.
De internationale studentenpopulaties groeiden jaarlijks bovengemiddeld in Zeeland (+14%), Zuid-
Holland (10%), Groningen (10%), Flevoland (9%) en Noord-Holland (7%).
Tabel 3.1 Aantal internationale studenten (per 31/12) naar studieregio, 2009-2013
2009 2010 2011 2012 2013
Groningen 3.401 3.931 (+16%) 4.497 (+14%) 4.814 (+7%) 4.997 (+4%)
Friesland 1.712 1.902 (+11%) 2.008 (+6%) 2.064 (+3%) 2.149 (+4%)
Drenthe 821 718 (-13%) 603 (-16%) 508 (-16%) 517 (+2%)
Overijssel 4.503 5.049 (+12%) 5.536 (+10%) 5.767 (+4%) 5.675 (-2%)
Flevoland 181 205 (+13%) 203 (-1%) 238 (+17%) 251 (+5%)
Gelderland 5.475 6.166 (+13%) 6.554 (+6%) 6.548 (0%) 6.545 (0%)
Utrecht 2.281 2.273 (0%) 2.413 (+6%) 2.512 (+4%) 2.546 (+1%)
Noord-Holland 5.847 6.395 (+9%) 6.889 (+8%) 7.071 (+3%) 7.665 (+8%)
Zuid-Holland 8.798 9.803 (+11%) 10.702 (+9%) 11.609 (+8%) 12.991 (+12%)
Zeeland 294 304 (+3%) 385 (+27%) 427 (+11%) 493 (+15%)
Noord-Brabant 3.883 4.285 (+10%) 4.695 (+10%) 4.757 (+1%) 4.974 (+5%)
Limburg 9.790 10.397 (+6%) 10.987 (+6%) 11.328 (+3%) 11.627 (+3%)
Nederland 46.986 51.428 (+9%) 55.472 (+8%) 57.643 (+4%) 60.430 (+5%)
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 48
3.2 Geslacht, leeftijd en nationaliteit
3.2.1 Geslacht
Vooral vrouwelijke internationale studenten in Nederland
De populatie studenten in Nederland kent een oververtegenwoordiging van vrouwen. Zij vormen met
33.600 personen in 2013 een meerderheid van bijna 56%. De provincies Zuid-Holland en Zeeland
vormen de uitzondering; vrouwen vormen hier een minderheid in de totale internationale studenten-
populatie.
Tabel 3.2 Geslacht internationale studenten naar studieregio, 2013
Mannen Vrouwen Totaal
Groningen 2.114 (42%) 2.883 (58%) 4.997
Friesland 673 (31%) 1.476 (69%) 2.149
Drenthe 223 (43%) 294 (57%) 517
Overijssel 2.262 (40%) 3.413 (60%) 5.675
Flevoland 88 (35%) 163 (65%) 251
Gelderland 2.289 (35%) 4.256 (65%) 6.545
Utrecht 1.046 (41%) 1.500 (59%) 2.546
Noord-Holland 3.255 (42%) 4.410 (58%) 7.665
Zuid-Holland 6.637 (51%) 6.354 (49%) 12.991
Zeeland 254 (52%) 239 (48%) 493
Noord-Brabant 2.468 (50%) 2.506 (50%) 4.974
Limburg 5.560 (48%) 6.067 (52%) 11.627
Nederland 26.869 (44%) 33.561 (56%) 60.430
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
3.2.2 Leeftijd
Zeven op tien internationale studenten tussen 15 en 25 jaar oud
In 2013 is twee derde van de populatie internationale studenten in Nederland tussen de 25 en 35
jaar oud. Slechts een zeer beperkt deel van de populatie is 35 jaar en ouder. Van de internationale
studenten in de provincies Flevoland en Zeeland is bijna 90% tussen de 15 en 25 jaar oud; in ande-
re provincies ligt dit aandeel lager. Mogelijke verklaring hiervoor is de afwezigheid van WO-
opleidingen, waaraan studenten gemiddeld op iets latere leeftijd beginnen.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 49
Tabel 3.3 Leeftijd internationale studenten naar studieregio, 2013
15 tot 20 jaar 20 tot 25 jaar 25 tot 30 jaar 30 tot 35 jaar 35 tot 67 jaar
Groningen 543 (11%) 3.244 (65%) 973 (19%) 163 (3%) 74 (1%)
Friesland 171 (8%) 1.382 (64%) 500 (23%) 63 (3%) 33 (2%)
Drenthe 72 (14%) 287 (56%) 142 (27%) 16 (3%) -
Overijssel 443 (8%) 3.479 (61%) 1.343 (24%) 226 (4%) 184 (3%)
Flevoland 26 (10%) 195 (78%) 23 (9%) - -
Gelderland 473 (7%) 3.651 (56%) 1.756 (27%) 422 (6%) 243 (4%)
Utrecht 311 (12%) 1.219 (48%) 683 (27%) 166 (7%) 167 (7%)
Noord-Holland 614 (8%) 3.757 (49%) 2.356 (31%) 584 (8%) 354 (5%)
Zuid-Holland 1.503 (12%) 6.817 (52%) 3.583 (28%) 733 (6%) 354 (3%)
Zeeland 91 (18%) 343 (70%) 47 (10%) 7 (1%) -
Noord-Brabant 553 (11%) 2.812 (57%) 1.191 (24%) 265 (5%) 153 (3%)
Limburg 1.725 (15%) 7.561 (65%) 1.971 (17%) 247 (2%) 123 (1%)
Nederland 6.525 (11%) 34.747 (58%) 14.568 (24%) 2.895 (5%) 1.694 (3%)
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
3.2.3 Nationaliteit
Vooral Duitsers ingeschreven aan Nederlandse onderwijsinstelling; China op 2e of 3e plek
In 2013 zijn 60.400 internationale studenten ingeschreven aan een Nederlandse onderwijsinstel-
ling. Veruit het grootste deel van deze groep (een derde) heeft de Duitse nationaliteit. Met name in
de grensprovincies bezet deze groep een duidelijke toppositie. De top-5 nationaliteiten in Nederland
heeft betrekking op ruim de helft van de totale populatie internationale studenten in 2013.
Tabel 3.4 Top 5 herkomstlanden internationale studenten naar studieregio, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen Duitsland (52%) China (9%) Bulgarije (4%) VK (3%) Roemenië (3%)
Friesland Duitsland (66%) China (9%) Bulgarije (4%) Qatar (2%) Roemenië (2%)
Drenthe Duitsland (76%) China (7%) Litouwen (3%) Roemenië (2%) Letland (2%)
Overijssel Duitsland (75%) China (5%) Noorwegen (2%) Indonesië (2%) Vietnam (1%)
Flevoland Duitsland (36%) Frankrijk (19%) Canada (8%) Brazilië (6%) Portugal (4%)
Gelderland Duitsland (55%) China (10%) Griekenland (3%) Indonesië (2%) België (2%)
Utrecht Duitsland (19%) Griekenland (7%) China (7%) VK (7%) België (5%)
Noord-Holland Duitsland (17%) VK (6%) China (5%) Griekenland (5%) Italië (4%)
Zuid-Holland Duitsland (13%) China (11%) Griekenland (7%) België (5%) Bulgarije (4%)
Zeeland Duitsland (22%) België (12%) China (12%) Litouwen (7%) Frankrijk (6%)
Noord-Brabant Duitsland (18%) China (14%) België (7%) Bulgarije (5%) Frankrijk (5%)
Limburg Duitsland (66%) België (9%) VK (3%) Italië (2%) Bulgarije (2%)
Nederland Duitsland (41%) China (8%) België (4%) Griekenland (4%) VK (3%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 50
3.3 Opleiding
3.3.1 Opleidingsinstelling WO
Grote universiteiten populair onder internationale WO-studenten
Gemeten naar het totale aantal internationale studenten aan WO-onderwijsinstellingen in heel Ne-
derland bestaat de top-5 uit de volgende instellingen:
Universiteit Maastricht (23% van totaal aantal internationale WO-studenten in Nederland)
Rijksuniversiteit Groningen (10%)
Erasmus Universiteit Rotterdam (10%)
Technische Universiteit Delft (10%)
Universiteit van Amsterdam (8%)
Kijkend naar het aantal internationale studenten aan een WO-onderwijsinstelling per provincie valt
op:
De Universiteit Utrecht in Zeeland. Dit betreft ruim 100 studenten aan de University College
Roosevelt (UCR). Dit is een Engelstalige bacheloropleiding van de Universiteit Utrecht in Li-
beral Arts and Sciences, gevestigd te Middelburg.
Tilburg University in de provincie Utrecht. Tilburg School of Catholic Theology, onderdeel van
de Tilburg University, is gevestigd in de binnenstad van Utrecht.
Wageningen University in de provincie Noord-Brabant. Dit betreft een aantal internationale
studenten aan de bacheloropleiding Science Tourism, een samenwerking tussen Wagenin-
gen University en de NHTV University of Applied Sciences in Breda.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 51
Tabel 3.5 Top 3 WO-onderwijsinstelling internationale WO-studenten naar studieregio, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3
Groningen Rijksuniversiteit Groningen
(100%)
- -
Friesland Wageningen University
(100%)
- -
Overijssel Universiteit Twente
(100%)
- -
Gelderland Wageningen University
(54%)
Radboud Universiteit Nijmegen
(46%)
-
Utrecht Universiteit Utrecht
(100%)
Tilburg University
(0%)
-
Noord-Holland Universiteit van Amsterdam
(67%)
Vrije Universiteit Amsterdam
(33%)
-
Zuid-Holland Erasmus Universiteit Rot-
terdam (38%)
Technische Universiteit Delft
(37%)
Universiteit Leiden
(25%)
Zeeland Universiteit Utrecht
(100%)
- -
Noord-Brabant Tilburg University
(62%)
Technische Universiteit Eind-
hoven (38%)
Wageningen University
(0%)
Limburg Universiteit Maastricht
(100%)
- -
Nederland Universiteit Maastricht
(23%)
Rijksuniversiteit Groningen
(10%)
Erasmus Universiteit
Rotterdam (10%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
3.3.2 Opleidingsinstelling HBO
Buiten Randstad concentratie van internationale studenten op een/enkele instelling
Gemeten naar het totale aantal internationale studenten aan HBO-onderwijsinstellingen in heel Ne-
derland bestaat de top-5 uit de volgende instellingen:
Fontys Hogescholen (14% van het totaal aantal internationale HBO-studenten in Nederland)
Saxion Hogeschool (12%)
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (9%)
Stenden Hogeschool (8%)
De Haagse Hogeschool (7%).
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 52
Tabel 3.6 Top 5 HBO-onderwijsinstelling internationale HBOstudenten- naar studieregio 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen
Hanzehoge-
school Gronin-
gen (99%)
NHL Hogeschool
(0%)
Hogeschool voor
de Kunsten Utrecht
(0%)
Hogeschool
INHOLLAND (0%)
-
Friesland
Stenden Hoge-
school (89%)
Hogeschool Van
Hall Larenstein
(6%)
NHL Hogeschool
(4%)
Hanzehoge-
school Groningen
(0%)
-
Drenthe Stenden Hoge-
school (92%)
Hanzehogeschool
Groningen (8%)
- - -
Overijssel
Saxion Hoge-
school (89%)
ArtEZ (7%) Christelijke Hoge-
school Windesheim
(4%)
Viaa-
Gereformeerde
Hogeschool (0%)
Katholieke
PABO Zwolle
(0%)
Flevoland
Vilentum Hoge-
school (91%)
Christelijke Hoge-
school Windes-
heim (9%)
- - -
Gelderland
Hogeschool van
Arnhem en Nij-
megen (81%)
ArtEZ (9%) Hogeschool Van
Hall Larenstein
(7%)
Saxion Hoge-
school (2%)
Christelijke
Hogeschool
Ede (0%)
Utrecht
Hogeschool
Utrecht (78%)
Hogeschool voor
de Kunsten
Utrecht (21%)
Marnix Academie
(1%)
Fontys Hogescho-
len (0%)
-
Noord-
Holland
Hogeschool van
Amsterdam
(43%)
Hogeschool
INHOLLAND
(20%)
Amsterdamse
Hogeschool voor
de Kunsten (19%)
Gerrit Rietveld
Academie (14%)
Hotelschool
The Hague
(4%)
Zuid-
Holland
De Haagse Ho-
geschool (41%)
Hogeschool Rot-
terdam (20%)
Hogeschool der
Kunsten Den Haag
(13%)
Codarts, Hoge-
school voor de
Kunsten (9%)
Hogeschool
INHOLLAND
(7%)
Zeeland
HZ University of
Applied Sciences
(100%)
Hogeschool
Utrecht (0%)
- - -
Noord-
Brabant
Fontys Hoge-
scholen (40%)
NHTV internatio-
nale hogeschool
Breda (25%)
Avans Hogeschool
(22%)
Design Academy
Eindhoven (12%)
HAS Hoge-
school (1%)
Limburg
Fontys Hoge-
scholen (65%)
Zuyd Hogeschool
(35%)
Hogeschool Utrecht
(0%)
- -
Nederland
Fontys Hoge-
scholen (14%)
Saxion Hoge-
school (12%)
Hogeschool Arn-
hem Nijmegen
(9%)
Stenden Hoge-
school (8%)
De Haagse
Hogeschool
(7%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 53
3.3.3 Type onderwijs
Internationale studenten evenredig verdeeld over HBO- en WO-onderwijs
De populatie internationale studenten die in Nederland een HBO-opleiding volgt is nagenoeg even
groot als de populatie die een WO-opleiding volgt. Op provinciaal niveau bestaan er duidelijke ver-
schillen.
Tabel 3.7 Type onderwijs internationale studenten naar studieregio, 2013
HBO WO
Groningen 1.747 (35%) 3.250 (65%)
Friesland 2.133 (99%) 16 (1%)
Drenthe 517 (100%) (0%)
Overijssel 3.832 (68%) 1.843 (32%)
Flevoland 251 (100%) (0%)
Gelderland 3.135 (48%) 3.410 (52%)
Utrecht 965 (38%) 1.581 (62%)
Noord-Holland 3.771 (49%) 3.894 (51%)
Zuid-Holland 4.832 (37%) 8.159 (63%)
Zeeland 380 (77%) 113 (23%)
Noord-Brabant 2.995 (60%) 1.979 (40%)
Limburg 4.564 (39%) 7.063 (61%)
Nederland 29.122 (48%) 31.308 (52%)
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
3.3.4 Actuele opleiding
Opleidingsrichting internationale student verschilt sterk per regio
In een deel van de provincies heeft de hele populatie dezelfde WO-studierichting, zoals Techniek in
Friesland. In de regio’s met meerdere onderwijsinstellingen lopen de studierichtingen uiteen.
Tabel 3.8 Top 5 studierichting internationale WO-studenten naar studieregio, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen
gedrag en
maatschappij
(38%)
economie (23%) taal en cultuur
(15%)
recht (8%) natuur (8%)
Friesland techniek (100%)
- - - -
Drenthe -
- - - -
Overijssel
gedrag en
maatschappij
(48%)
economie (26%) techniek (23%) natuur (1%) gezondheidszorg
(1%)
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 54
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Flevoland -
- - - -
Gelderland
landbouw en
nat. omgeving
(46%)
gedrag en maat-
schappij (23%)
natuur (18%) taal en cultuur
(4%)
economie (3%)
Utrecht natuur (28%) economie (18%) sectoroverstij-
gend (15%)
taal en cultuur
(12%)
gedrag en maat-
schappij (11%)
Noord-
Holland
economie (28%) gedrag en maat-
schappij (20%)
natuur (19%) taal en cultuur
(12%)
sectoroverstij-
gend (7%)
Zuid-Holland techniek (37%) economie (30%) gedrag en maat-
schappij (9%)
taal en cultuur
(8%)
sectoroverstij-
gend (6%)
Zeeland sectoroverstij-
gend (100%)
- - - -
Noord-
Brabant
techniek (38%) economie (35%) sectoroverstij-
gend (8%)
gedrag en maat-
schappij (7%)
recht (7%)
Limburg economie (39%) gedrag en maat-
schappij (25%)
recht (12%) gezondheidszorg
(10%)
sectoroverstij-
gend (7%)
Nederland economie
(28%)
gedrag en maat-
schappij (21%)
techniek
(14%)
Natuur
(8%)
taal en cultuur
(8%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 55
Tabel 3.9 Top 5 studierichting internationale HBO-studenten naar studieregio, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen economie (71%) gezondheidszorg
(12%)
taal en cultuur
(12%)
techniek (3%) gedrag en maat-
schappij (2%)
Friesland
economie (79%) gedrag en maat-
schappij (12%)
landbouw en
nat. omgeving
(7%)
onderwijs (2%) techniek (1%)
Drenthe economie (70%)
onderwijs (15%) techniek (10%) natuur (4%) -
Overijssel economie (32%) gedrag en maat-
schappij (31%)
techniek (17%) gezondheidszorg
(9%)
taal en cultuur
(7%)
Flevoland
landbouw en
nat. omgeving
(91%)
gedrag en maat-
schappij (2%)
- - -
Gelderland
gedrag en
maatschappij
(39%)
economie (21%) gezondheidszorg
(13%)
taal en cultuur
(8%)
landbouw en
nat. omgeving
(7%)
Utrecht economie (46%) taal en cultuur
(20%)
onderwijs (15%) techniek (6%) gezondheidszorg
(6%)
Noord-
Holland
economie (39%) taal en cultuur
(33%)
techniek (11%) gezondheidszorg
(6%)
onderwijs (5%)
Zuid-Holland economie (56%) taal en cultuur
(24%)
techniek (9%) gedrag en maat-
schappij (4%)
onderwijs (3%)
Zeeland techniek (51%) economie (44%) sectoroverstij-
gend (2%)
- -
Noord-
Brabant
economie (43%) techniek (21%) taal en cultuur
(20%)
onderwijs (5%) gezondheidszorg
(5%)
Limburg economie (60%) gezondheidszorg
(13%)
taal en cultuur
(11%)
techniek (11%) natuur (3%)
Nederland economie
(48%)
taal en cultuur
(15%)
gedrag en maat-
schappij (11%)
Techniek
(11%)
gezondheidszorg
(7%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
3.3.5 Fase van opleiding
HBO bachelor meest populair onder internationale studenten
Het grootste deel van de internationale studenten in Nederland doet een HBO bachelor; in slechts
enkele provincies volgen internationale studenten een HBO master. Het totale aantal WO bachelor
studenten aan Nederlandse onderwijsinstellingen is een stuk groter is dan het aantal WO master
studenten. Internationale studenten zijn in de groep WO master relatief oververtegenwoordigd.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 56
Tabel 3.10 Fase opleiding internationale studenten naar studieregio, 2013
HBO
Bachelor
HBO
Master
WO
Bachelor
WO
Master
Groningen 1.723 (35%) 24 (0%) 2.227 (45%) 1.008 (20%)
Friesland 2.133 (99%) - - 16 (1%)
Drenthe 517 (100%) - - -
Overijssel 3.798 (67%) 34 (1%) 1.304 (23%) 538 (9%)
Flevoland 251 (100%) - - -
Gelderland 3.053 (47%) 82 (1%) 1.156 (18%) 2.251 (34%)
Utrecht 863 (34%) 102 (4%) 650 (26%) 915 (36%)
Noord-Holland 3.399 (45%) 372 (5%) 1.284 (17%) 2.579 (34%)
Zuid-Holland 4.480 (35%) 352 (3%) 2.860 (22%) 5.261 (41%)
Zeeland 379 (77%) - 113 (23%) -
Noord-Brabant 2.803 (56%) 192 (4%) 734 (15%) 1.245 (25%)
Limburg 4.440 (38%) 124 (1%) 4.927 (42%) 2.136 (18%)
Nederland 27.839 (46%) 1.283 (2%) 15.255 (25%) 15.949 (26%)
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
3.3.6 Duur van inschrijving per jaar
Grootste deel internationale studenten staat een jaar ingeschreven
Veruit het grootste deel (87%) van de internationale studenten in Nederland in 2013 was 9 tot 12
maanden ingeschreven aan een onderwijsinstelling. Een op tien studenten stond tussen 3 en 9
maanden ingeschreven. In 2009 stond nog 93% van de internationale studenten gedurende 9 tot 12
maanden ingeschreven. Het aandeel studenten met een kortere inschrijfperiode neemt ieder jaar
iets toe.
Kijkend naar de duur van inschrijving van studenten per provincie in 2013 blijken nauwelijks afwij-
kingen van het landelijke beeld zoals hierboven geschetst. Het aandeel van de groep 9 tot 12 maan-
den ingeschreven beweegt tussen een bandbreedte van 83% (Flevoland) en 89% (provincie Utrecht).
3.4 Instroom, uitstroom en duur van opleiding
3.4.1 Jaarlijkse instroom van internationale studenten
Instroom internationale studenten groeit; een derde is Duits
Tussen 2009 en 2013 stroomden in totaal ruim 83.000 internationale studenten, met name naar
onderwijsinstellingen in de provincies Zuid-Holland (21% van de totale instroom), Limburg (19%) en
Noord-Holland (14%). De instroom groeide ieder jaar licht.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 57
Tabel 3.11 Jaarlijkse instroom internationale studenten naar studieregio, 2010-2013
2010 2011 2012 2013
Groningen 1.515 1.743 1.813 1.870
Friesland 641 640 628 684
Drenthe 141 127 125 158
Overijssel 1.856 1.961 1.899 1.524
Flevoland 143 116 129 138
Gelderland 2.314 2.330 2.245 2.258
Utrecht 942 997 1.047 1.025
Noord-Holland 2.800 2.964 3.031 3.335
Zuid-Holland 3.888 4.282 4.748 5.250
Zeeland 194 211 190 193
Noord-Brabant 1.791 1.981 1.881 2.034
Limburg 3.688 4.213 4.419 4.300
Nederland 19.165 20.790 21.340 21.848
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
Een op drie in 2013 ingestroomde internationale studenten heeft de Duitse nationaliteit; deze groep
is met name sterk vertegenwoordigd in de provincies aan de randen van Nederland. Qatar op de
derde positie in Friesland wordt verklaard door de locatie van Stenden University Qatar. Opvallend is
dat een aantal BRIC-landen hoge herkomstposities bezetten in 2013.
Tabel 3.12 Top 5 herkomstlanden instroom internationale studenten naar studieregio, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen Duitsland (39%) China (9%) VK (5%) Indonesië (5%) Bulgarije (4%)
Friesland Duitsland (50%) China (9%) Qatar (6%) Bulgarije (4%) Litouwen (4%)
Drenthe Duitsland (65%) Litouwen (10%) Roemenië (5%) Letland (4%) Oekraïne (3%)
Overijssel Duitsland (61%) China (7%) Indonesië (4%) Noorwegen (3%) Spanje (2%)
Flevoland Frankrijk (20%) Duitsland (18%) Brazilië (11%) Portugal (7%) Hongarije (6%)
Gelderland Duitsland (42%) China (12%) Griekenland (4%) Indonesië (3%) Italië (2%)
Utrecht Duitsland (16%) VK (8%) China (8%) Griekenland (6%) Spanje (5%)
Noord-Holland Duitsland (15%) VK (8%) China (6%) Griekenland (5%) Italië (4%)
Zuid-Holland Duitsland (13%) China (10%) Griekenland (8%) VK (5%) Italië (5%)
Zeeland Duitsland (18%) China (16%) België (10%) Litouwen (9%) Frankrijk (5%)
Noord-Brabant Duitsland (13%) China (11%) Bulgarije (6%) België (5%) Frankrijk (5%)
Limburg Duitsland (56%) België (9%) VK (4%) Italië (3%) Bulgarije (2%)
Nederland Duitsland (32%) China (7%) Griekenland (5%) VK (5%) België (4%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 58
3.4.2 Jaarlijkse uitstroom van internationale studenten
Uitstroom internationale studenten stabiel sinds 2012
Tussen 2010 en 2013 hebben bijna 70.000 internationale studenten hun inschrijving bij een Neder-
landse onderwijsinstelling beëindigd. Dit aantal is fors lager dan het aantal nieuw ingeschrevenen
over dezelfde periode.
Tabel 3.13 Jaarlijkse uitstroom internationale studenten naar studieregio, 2010-2013
2010 2011 2012 2013
Groningen 982 1.178 1.496 1.688
Friesland 450 533 573 597
Drenthe 244 242 220 149
Overijssel 1.309 1.475 1.667 1.617
Flevoland 120 117 94 125
Gelderland 1.621 1.943 2.252 2.261
Utrecht 908 898 947 993
Noord-Holland 2.251 2.479 2.834 2.709
Zuid-Holland 2.928 3.333 3.890 3.866
Zeeland 185 129 148 127
Noord-Brabant 1.391 1.571 1.820 1.816
Limburg 3.081 3.621 4.040 4.040
Nederland 14.722 16.744 19.166 19.067
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
Net als in de groep internationale studenten die instroomt voeren studenten uit Duitsland de lijst
aan. Opvallend is dat in de provincies Zuid-Holland en Zeeland meer Chinese dan Duitse studenten
hun studie afronden.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 59
Tabel 3.14 Top 5 herkomstlanden uitstroom internationale studenten naar studieregio, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen Duitsland (49%) China (12%) Indonesië (5%) Bulgarije (3%) Roemenië (2%)
Friesland Duitsland (62%) China (11%) Singapore (4%) Bulgarije (2%) Oostenrijk (2%)
Drenthe Duitsland (79%) China (8%) Indonesië (3%) Roemenië (1%) Bulgarije (1%)
Overijssel Duitsland (71%) China (7%) Noorwegen (3%) Indonesië (2%) Vietnam (2%)
Flevoland Duitsland (31%) Frankrijk (18%) Hongarije (13%) Canada (8%) Letland (5%)
Gelderland Duitsland (49%) China (11%) Indonesië (3%) Frankrijk (3%) Ethiopië (2%)
Utrecht Duitsland (24%) Griekenland
(6%)
China (6%) Italië (5%) Bulgarije (5%)
Noord-
Holland
Duitsland (16%) China (7%) VK (6%) Griekenland
(5%)
Roemenië (4%)
Zuid-
Holland
China (13%) Duitsland (13%) Griekenland
(9%)
Bulgarije (6%) Italië (4%)
Zeeland China (24%) Duitsland (22%) België (13%) Frankrijk (10%) Letland (5%)
Noord-
Brabant Duitsland (19%) China (17%) België (6%) Frankrijk (5%) Bulgarije (4%)
Limburg Duitsland (66%) België (6%) VK (2%) China (2%) Griekenland
(2%)
Nederland Duitsland (40%) China (9%) Griekenland
(4%) België (4%) Bulgarije (3%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
3.4.3 Verblijfsduur van internationale studenten
Een derde internationale studenten vertrekt na jaar uit Nederland
Van alle internationale studenten in Nederland is gemiddeld een op drie na een jaar weer ver-
trokken. Minder dan de helft blijft twee jaar. Van de internationale studenten die in 2009 in Neder-
land studeerden was 12% na 4 jaar nog ingeschreven aan een Nederlandse onderwijsinstelling.
Tabel 3.15 Verblijfsduur als internationale student in Nederland, 2009-2012
Startjaar 1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar
2009 67% 42% 24% 12%
2010 66% 40% 24% -
2011 64% 40% - -
2012 65% - - -
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 60
3.5 Regionale spreiding internationale studenten: wonen
Grootste deel internationale studenten woont in studiestad
Bijna een kwart van internationale studenten in 2013 is woonachtig in de provincie Zuid-Holland. De
steden waarin onderwijslocaties zijn gevestigd voeren logischerwijs de lijsten op provinciaal niveau
aan. Slechts een beperkt deel van de internationale studenten vestigt zich buiten deze steden.
Tabel 3.16 Top 5 woongemeenten internationale studenten in Nederland, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen Groningen
(3.467; 97%)
Haren
(29; 1%)
H’zand-S’meer
(11; 0%)
Delfzijl
(8; 0%)
Zuidhorn
(7; 0%)
Friesland Leeuwarden
(1.193; 94%)
Heerenveen
(14; 1%)
Sudwest-Fryslan
(13; 1%)
Smallingerland
(9; 1%)
-
Drenthe Emmen
(204; 65%)
Assen
(43; 14%)
Meppel
(31; 10%)
Borger-Odoorn
(7; 2%)
Midden-Drenthe
(7; 2%)
Overijssel Enschede
(1.765; 75%)
Deventer
(363; 16%)
Zwolle
(92; 4%)
Hengelo
(32; 1%)
Almelo
(19; 1%)
Flevoland Almere
(186; 55%)
Dronten
(105; 31%)
Lelystad
(43; 13%)
- -
Gelderland Wageningen
(1.483; 40%)
Nijmegen
(1.025; 28%)
Arnhem
(623; 17%)
Ede
(214; 6%)
Apeldoorn
(62; 2%)
Utrecht Utrecht
(1.372; 75%)
Zeist
(139; 8%)
Amersfoort
(58; 3%)
Nieuwegein
(40; 2%)
Stichtse Vecht
(28; 2%)
Noord-
Holland
Amsterdam
(4.542; 72%)
Amstelveen
(523; 8%)
Diemen
(310; 5%)
Haarlem
(180; 3%)
Haarl’meer
(110; 2%)
Zuid-
Holland
's-Gravenhage
(3.070; 31%)
Rotterdam
(3.006; 30%)
Delft
(1.913; 19%)
Leiden
(785; 8%)
L’dam-Voorburg
(147; 1%)
Zeeland Vlissingen
(186; 52%)
Middelburg
(125; 35%)
Sch’-Duiveland
(9; 3%)
Borsele
(6; 2%)
Reimerswaal
(6; 2%)
Noord-
Brabant
Eindhoven
(1.567; 42%)
Breda
(874; 23%)
Tilburg
(764; 21%)
’s-Hert’bosch
(130; 3%)
Helmond
(48; 1%)
Limburg Maastricht
(3.592; 87%)
Venlo
(199; 5%)
Heerlen
(68; 2%)
Kerkrade
(43; 1%)
Sittard-Geleen
(38; 1%)
Nederland Zuid-Holland
(10.017; 26%)
Noord-Holland
(6.293; 17%)
Limburg
(4.110; 11%)
Noord-Brabant
(3.723; 10%)
Gelderland
(3.666; 10%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 61
3.6 Regionale spreiding internationale studenten: vestiging opleiding
Maastricht kent grote inkomende studentenpendel
Opvallend is de provincie Limburg; slechts een deel van de internationale studenten studerend in
deze provincie woont er ook daadwerkelijk. Dit is waarschijnlijk te verklaren door studenten die van-
uit Duitsland en België op en neer pendelen naar Limburgse onderwijsinstellingen. Dit geldt in min-
dere mate ook voor de provincie Overijssel; bijna 5.700 internationale studenten studeren in deze
provincie maar wat woonregio betreft (die bovenstaande tabel) komt Overijssel niet voor in de top-5.
Tabel 3.17 Top 5 gemeenten met vestiging opleiding internationale studenten in Nederland, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen Groningen
(4.997; 100%)
- - - -
Friesland Leeuwarden
(2.148; 100%)
- - - -
Drenthe Emmen
(439; 85%)
Assen
(45; 9%)
Meppel
(33; 6%)
- -
Overijssel Enschede
(4.934; 87%)
Deventer
(537; 9%)
Zwolle
(203; 4%)
- -
Flevoland Dronten
(207; 82%)
Almere
(43; 17%)
- - -
Gelderland Nijmegen
(3.462; 53%)
Wageningen
(2.027; 31%)
Arnhem
(941; 14%)
Apeldoorn
(75; 1%)
Rheden
(32; 0%)
Utrecht Utrecht
(2.514; 99%)
Amersfoort
(32; 1%)
- - -
Noord-Holland Amsterdam
(7.027; 92%)
Diemen
(451; 6%)
Haarlem
(140; 2%)
Hilversum
(26; 0%)
Alkmaar
(21; 0%)
Zuid-Holland Rotterdam
(4.681; 36%)
's-Gravenhage
(3.558; 27%)
Delft
(3.141; 24%)
Leiden
(1.597; 12%)
Gouda
(6; 0%)
Zeeland Vlissingen
(380; 77%)
Middelburg
(113; 23%)
- - -
Noord-Brabant Eindhoven
(1.943; 39%)
Tilburg
(1.579; 32%)
Breda
(1.287; 26%)
's-Hertogenbosch
(160; 3%)
-
Limburg Maastricht
(7.834; 67%)
Venlo
(2.979; 26%)
Heerlen
(725; 6%)
Sittard-Geleen
(89; 1%)
-
Nederland Zuid-Holland
(12.991; 21%)
Limburg
(11.627; 19%)
Noord-Holland
(7.665; 13%)
Gelderland
(6.545; 11%)
Overijssel
(5.675; 9%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 62
4 Internationale zelfstandigen
In dit hoofdstuk gaan we nader in op de internationale zelfstandigen. Daarbij stellen we onder meer
het volgende aan de orde: aantal internationale zelfstandigen, regionale spreiding, sectoren en om-
zet.
Definities: dit hoofdstuk gaat nader in op internationale zelfstandigen. Met internationale zelfstandigen wordt
hier bedoeld:
Internationale zelfstandigen: personen afkomstig uit het buitenland met alleen een buitenlandse pas-
poort die als natuurlijk persoon (zonder personeel) aangifte doet van omzetbelasting (BTW).
Een nadere toelichting op de aanpak van het onderzoek, methode, databronnen etc. is opgenomen in de
bijlagen van dit rapport.
4.1 Aantal internationale zelfstandigen
Aantal zelfstandigen tussen 2009 en 2013 verdubbeld
In 2013 telde Nederland ruim 51.000 internationale zelfstandigen. Dit is meer dan het dubbele van
het totale aantal in 2009 toen Nederland bijna 25.000 internationale zelfstandigen telde. De ge-
middelde jaarlijkse groei ligt het hoogst in de provincie Zeeland; de groep groeide relatie het meest
bescheiden in de provincie Groningen. De provincies Noord- en Zuid-Holland huisvesten in 2013
samen 61% van het totaal aantal internationale zelfstandigen.
Tabel 4.1 Aantal economisch-actieve internationale zelfstandigen (per 31/12) in Nederland
naar bedrijfsvestigingsregio, 2009-2013
2009 2010 2011 2012 2013
Groningen 421 477 (+13%) 558 (+17%) 670 (+20%) 786 (+17%)
Friesland 287 332 (+16%) 395 (+19%) 456 (+15%) 531 (+16%)
Drenthe 222 244 (+10%) 302 (+24%) 340 (+13%) 408 (+20%)
Overijssel 725 856 (+18%) 1.031 (+20%) 1.216 (+18%) 1.481 (+22%)
Flevoland 472 577 (+22%) 712 (+23%) 894 (+26%) 1.117 (+25%)
Gelderland 1.540 1.835 (+19%) 2.170 (+18%) 2.617 (+21%) 3.089 (+18%)
Utrecht 1.714 2.022 (+18%) 2.489 (+23%) 2.983 (+20%) 3.570 (+20%)
Noord-Holland 7.476 8.882 (+19%) 10.806 (+22%) 12.822 (+19%) 15.394 (+20%)
Zuid-Holland 8.132 9.604 (+18%) 11.644 (+21%) 13.867 (+19%) 16.512 (+19%)
Zeeland 238 419 (+76%) 514 (+23%) 600 (+17%) 736 (+23%)
Noord-Brabant 2.341 2.794 (+19%) 3.370 (+21%) 4.007 (+19%) 4.837 (+21%)
Limburg 1.131 1.344 (+19%) 1.567 (+17%) 1.804 (+15%) 2.184 (+21%)
Overig 73 89 (+22%) 138 (+55%) 247 (+79%) 364 (+47%)
Nederland 24.772 29.475 (+19%) 35.696 (+21%) 42.523 (+19%) 51.009 (+20%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 63
4.1.1 Leeftijd
Gemiddelde zelfstandige jonger dan internationale werknemer in Nederland
In 2013 is een derde van de internationale zelfstandigen jonger dan 35 jaar. Hiermee is het aandeel
internationale werknemers tot 35 jaar beduidend kleiner dan in de populatie economisch-actieve
internationale werknemers in Nederland (40%). Gemiddeld zijn de internationale zelfstandigen het
jongst in Zuid-Holland (38 jaar oud) en het oudst in de provincie Zeeland (43 jaar oud).
Tabel 4.2 Leeftijd internationale zelfstandigen naar bedrijfsvestigingsregio, 2013
15 tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 67 jaar
Groningen 30 (4%) 209 (27%) 246 (31%) 206 (26%) 95 (12%)
Friesland 25 (5%) 108 (20%) 169 (32%) 161 (30%) 68 (13%)
Drenthe 13 (3%) 85 (21%) 127 (31%) 117 (29%) 66 (16%)
Overijssel 115 (8%) 353 (24%) 520 (35%) 372 (25%) 121 (8%)
Flevoland 46 (4%) 302 (27%) 420 (38%) 258 (23%) 91 (8%)
Gelderland 151 (5%) 765 (25%) 1.065 (34%) 809 (26%) 299 (10%)
Utrecht 194 (5%) 1.019 (29%) 1.296 (36%) 777 (22%) 284 (8%)
Noord-Holland 685 (4%) 4.678 (30%) 5.588 (36%) 3.322 (22%) 1.121 (7%)
Zuid-Holland 754 (5%) 5.301 (32%) 6.038 (37%) 3.414 (21%) 1.005 (6%)
Zeeland 21 (3%) 154 (21%) 255 (35%) 187 (25%) 119 (16%)
Noord-Brabant 211 (4%) 1.383 (29%) 1.747 (36%) 1.086 (22%) 410 (8%)
Limburg 64 (3%) 487 (22%) 719 (33%) 636 (29%) 278 (13%)
Nederland 2.309 (5%) 14.844 (29%) 18.190 (36%) 11.345 (22%) 3.957 (8%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
4.1.2 Geslacht
Mannelijke internationale zelfstandigen oververtegenwoordigd
De populatie economisch-actieve internationale zelfstandigen in Nederland kent – net als de popula-
tie internationale werknemers – een oververtegenwoordiging van mannen. Zij vormen met ruim
34.000 zelfstandigen in 2013 een meerderheid van 68%. De man-vrouw verdeling verschilt per
provincie; in Zuid-Holland is bijna driekwart man, in Friesland en Flevoland 60%.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 64
Tabel 4.3 Geslacht internationale zelfstandigen naar bedrijfsvestigingsregio, 2013
Mannen Vrouwen Totaal
Groningen 487 (62%) 299 (38%) 786
Friesland 321 (60%) 210 (40%) 531
Drenthe 257 (63%) 151 (37%) 408
Overijssel 995 (67%) 486 (33%) 1.481
Flevoland 675 (60%) 442 (40%) 1.117
Gelderland 2.073 (67%) 1.016 (33%) 3.089
Utrecht 2.373 (66%) 1.197 (34%) 3.570
Noord-Holland 9.890 (64%) 5.504 (36%) 15.394
Zuid-Holland 12.107 (73%) 4.405 (27%) 16.512
Zeeland 462 (63%) 274 (37%) 736
Noord-Brabant 3.335 (69%) 1.502 (31%) 4.837
Limburg 1.433 (66%) 751 (34%) 2.184
Nederland 34.408 (68%) 16.237 (32%) 50.645
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
4.1.3 Nationaliteit
Grootste deel internationale zelfstandigen uit Turkije; grote verschillen op provincieniveau
In 2013 zijn ruim 51.000 economisch actieve internationale zelfstandigen in Nederland actief. Het
grootste deel van deze groep heeft de Turkse nationaliteit. Ruim de helft van de totale populatie in
2013 heeft één van de top-5 nationaliteiten.
Tabel 4.4 Top 5 herkomstlanden economisch-actieve internationale zelfstandigen in Nederland,
naar bedrijfsvestigingsregio, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen Duitsland (13%) Polen (11%) Turkije (9%) VK (6%) Italië (5%)
Friesland Duitsland (16%) Turkije (7%) VK (7%) Roemenië (6%) Polen (5%)
Drenthe Duitsland (15%) Polen (13%) Turkije (8%) VK (8%) Marokko (4%)
Overijssel Turkije (33%) Duitsland (11%) VK (5%) Polen (4%) Italië (4%)
Flevoland Marokko (14%) Turkije (11%) Polen (8%) Duitsland (5%) VK (5%)
Gelderland Turkije (23%) Duitsland (12%) Polen (7%) Marokko (7%) VK (7%)
Utrecht Marokko (19%) Turkije (17%) Polen (7%) Duitsland (7%) VK (7%)
Noord-Holland Turkije (13%) Marokko (10%) VK (8%) Polen (8%) Duitsland (7%)
Zuid-Holland Turkije (22%) Polen (15%) Marokko (9%) Bulgarije (9%) VK (5%)
Zeeland België (34%) Duitsland (10%) Polen (9%) Turkije (7%) VK (7%)
Noord-Brabant Turkije (19%) Polen (18%) Marokko (9%) België (7%) VK (6%)
Limburg Duitsland (24%) Polen (10%) Turkije (9%) België (9%) Marokko (7%)
Nederland Turkije (17%) Polen (11%) Marokko (9%) Duitsland (7%) VK (6%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 65
4.1.4 Burgerlijke staat
Helft van de internationale zelfstandigen is gehuwd
Van de internationale zelfstandigen staat 6% geregistreerd als samenwonend. Het aandeel gehuw-
den loopt per provincie uiteen; van 62% in Drenthe tot 46% in Noord-Holland.
Tabel 4.5 Burgerlijke staat economisch-actieve internationale zelfstandigen naar bedrijfsvestigings-
regio, 2013
Gehuwd Samenwonend Niet gehuwd/samenwonend
Groningen 423 (54%) 48 (6%) 315 (40%)
Friesland 278 (52%) 48 (9%) 205 (39%)
Drenthe 251 (62%) 20 (5%) 137 (34%)
Overijssel 898 (61%) 68 (5%) 515 (35%)
Flevoland 685 (61%) 87 (8%) 345 (31%)
Gelderland 1.824 (59%) 208 (7%) 1.057 (34%)
Utrecht 2.075 (58%) 288 (8%) 1.207 (34%)
Noord-Holland 7.078 (46%) 892 (6%) 7.424 (48%)
Zuid-Holland 8.714 (53%) 1.059 (6%) 6.739 (41%)
Zeeland 426 (58%) 72 (10%) 238 (32%)
Noord-Brabant 2.738 (57%) 261 (5%) 1.838 (38%)
Limburg 1.251 (57%) 143 (7%) 790 (36%)
Nederland 26.641 (53%) 3.194 (6%) 20.810 (41%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
4.1.5 Woning: huur, koop en WOZ-waarde koopwoning
Meerderheid van internationale zelfstandigen woont in huurwoning
Op provinciaal niveau zijn er nauwelijks verschillen tussen het aandeel internationale zelfstandigen
in een huur- en koopwoning; het grootste deel van hen (60% gemiddeld in Nederland) huurt. De
groep verschilt wat dit betreft van de internationale werknemers; hiervan huurt een veel groter deel
(91% van de populatie in Nederland) zijn/haar woning.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 66
Tabel 4.6 Type woning economisch-actieve internationale zelfstandigen naar bedrijfsvestigingsregio,
2013
Huurwoning Koopwoning
Groningen 473 (60%) 313 (40%)
Friesland 295 (56%) 236 (44%)
Drenthe 233 (57%) 175 (43%)
Overijssel 867 (59%) 614 (41%)
Flevoland 625 (56%) 492 (44%)
Gelderland 1.842 (60%) 1.247 (40%)
Utrecht 2.002 (56%) 1.568 (44%)
Noord-Holland 9.048 (59%) 6.346 (41%)
Zuid-Holland 10.321 (63%) 6.191 (37%)
Zeeland 480 (65%) 256 (35%)
Noord-Brabant 2.822 (58%) 2.015 (42%)
Limburg 1.313 (60%) 871 (40%)
Nederland 30.321 (60%) 20.324 (40%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Tabel 4.7 Gemiddelde WOZ-waarde koopwoning internationale zelfstandigen naar bedrijfsvestigings-
regio, 2013
100.000 tot
200.000
euro
200.000 tot
300.000
euro
300.000 tot
400.000
euro
400.000 tot
500.000
euro
500.000
euro of meer Onbekend
Groningen 244 (52%) 81 (17%) 38 (8%) 17 (4%) 21 (4%) 72 (15%)
Friesland 140 (47%) 53 (18%) 24 (8%) 9 (3%) 13 (4%) 56 (19%)
Drenthe 106 (45%) 59 (25%) 20 (9%) 12 (5%) 15 (6%) 21 (9%)
Overijssel 435 (50%) 182 (21%) 68 (8%) 26 (3%) 48 (6%) 108 (12%)
Flevoland 393 (63%) 132 (21%) 32 (5%) 21 (3%) 19 (3%) 28 (4%)
Gelderland 925 (50%) 457 (25%) 189 (10%) 83 (5%) 108 (6%) 80 (4%)
Utrecht 803 (40%) 711 (36%) 191 (10%) 91 (5%) 130 (6%) 76 (4%)
Noord-
Holland 3.678 (41%) 2.815 (31%) 1.046 (12%) 459 (5%) 636 (7%) 413 (5%)
Zuid-
Holland 4.890 (47%) 2.063 (20%) 584 (6%) 267 (3%) 374 (4%) 2.142 (21%)
Zeeland 230 (48%) 77 (16%) 57 (12%) 19 (4%) 24 (5%) 73 (15%)
Noord-
Brabant 1.337 (47%) 752 (27%) 276 (10%) 140 (5%) 181 (6%) 136 (5%)
Limburg 656 (50%) 265 (20%) 101 (8%) 39 (3%) 79 (6%) 173 (13%)
Nederland 13.837
(46%) 7.647 (25%) 2.626 (9%) 1.183 (4%) 1.648 (5%) 3.378 (11%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 67
4.2 Regionale spreiding internationale zelfstandigen: wonen
Internationale zelfstandigen concentreren zich in grotere steden
In 2013 kent de provincie Zuid-Holland het grootste aantal actieve internationale zelfstandigen, met
Noord-Holland op de tweede en Noord-Brabant op de derde plek. Bijna drie kwart van de totale po-
pulatie economisch-actieve internationale zelfstandigen in Nederland is woonachtig in een van deze
drie provincies. De mate waarin de top-woongemeente binnen een provincie als werkgemeente do-
mineert loopt sterk uiteen, van de stad Groningen (53% van alle zelfstandigen in de provincie Gro-
ningen) tot een aantal steden met 17% van alle internationale zelfstandigen in de betreffende pro-
vincie.
Tabel 4.8 Top 5 woongemeenten economisch-actieve internationale zelfstandigen naar bedrijfsves-
tigingsregio, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen Groningen
(450; 57%)
Hoogezand-S’meer
(41; 5%)
Oldambt
(34; 4%)
Delfzijl
(32; 4%)
Veendam
(32; 4%)
Friesland Leeuwarden
(168; 32%)
Sudwest-Fryslan
(75; 14%)
Heerenveen
(61; 11%)
De Friese Meren
(45; 8%)
Smallingerland
(26; 5%)
Drenthe Emmen
(101; 25%)
Assen
(85; 21%)
Hoogeveen
(41; 10%)
Coevorden
(31; 8%)
Meppel
(23; 6%)
Overijssel Enschede
(398; 27%)
Deventer
(203; 14%)
Hengelo
(168; 11%)
Zwolle
(168; 11%)
Almelo
(166; 11%)
Flevoland Almere
(696; 62%)
Lelystad
(263; 24%)
Dronten
(76; 7%)
Noordoostpolder
(53; 5%)
Zeewolde
(24; 2%)
Gelderland Arnhem
(578; 19%)
Nijmegen
(436; 14%)
Apeldoorn
(217; 7%)
Ede
(171; 6%)
Tiel
(120; 4%)
Utrecht Utrecht
(1.655; 46%)
Amersfoort
(396; 11%)
Zeist
(169; 5%)
Nieuwegein
(156; 4%)
Stichtse Vecht
(150; 4%)
Noord-Holland Amsterdam
(9.426; 61%)
Haarlem
(833; 5%)
Zaanstad
(617; 4%)
Haarlemmermeer
(474; 3%)
Hilversum
(468; 3%)
Zuid-Holland 's-Gravenhage
(6.150; 37%)
Rotterdam
(4.288; 26%)
Schiedam
(455; 3%)
Leiden
(452; 3%)
Dordrecht
(371; 2%)
Zeeland Terneuzen
(126; 17%)
Vlissingen
(106; 14%)
Sluis
(96; 13%)
Hulst
(86; 12%)
Middelburg
(73; 10%)
Noord-Brabant Eindhoven
(829; 17%)
Tilburg
(559; 12%)
Breda
(539; 11%)
's-Hertogenbosch
(336; 7%)
Helmond
(249; 5%)
Limburg Maastricht
(382; 17%)
Venlo
(249; 11%)
Heerlen
(223; 10%)
Roermond
(149; 7%)
Sittard-Geleen
(139; 6%)
Nederland Zuid-Holland
(16.512; 33%)
Noord-Holland
(15.394; 30%)
Noord-Brabant
(4.837; 10%)
Utrecht
(3.570; 7%)
Gelderland
(3.089; 6%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 68
Wanneer we het aantal internationale zelfstandigen afzetten tegen het totale aantal niet-
Nederlandse inwoners8 in 2013 blijkt dat ruim 6% van de niet-Nederlanders zelfstandige is. In de
provincie Noord-Holland onderneemt 8% en in Zuid-Holland bijna 7%. Dit percentage is het laagst in
de provincies Groningen (3,8%) en Limburg (3,6%).
4.3 Sectoren
Grootste deel buitenlandse zelfstandigen werkt in Persoonlijke diensten
Naast Persoonlijke diensten is een vijfde van de internationale zelfstandigen actief in de sector De-
tachering- en uitzendbranche in Nederland. Het gaat hier om geaggregeerde sectordata. Een volledi-
ge lijst van sectoren en de definitie van geaggregeerde sectoren is te vinden in de bijlagen van dit
rapport.
Tabel 4.9 Top 5 branche economisch-actieve internationale zelfstandigen in Nederland naar be-
drijfsvestigingsregio, 2013
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Groningen
Persoonlijke
diensten (34%)
Detachering- en
uitzendbranche
(20%)
Detailhandel
(12%)
Horeca
(10%)
Bouwnijverheid
(5%)
Friesland
Persoonlijke
diensten (32%)
Detachering- en
uitzendbranche
(16%)
Detailhandel
(12%)
Horeca
(11%)
Bouwnijverheid
(7%)
Drenthe
Persoonlijke
diensten (24%)
Detachering- en
uitzendbranche
(20%)
Detailhandel
(14%)
Horeca
(11%)
Gezondheid en
welzijn (7%)
Overijssel
Persoonlijke
diensten (23%)
Detachering- en
uitzendbranche
(20%)
Detailhandel
(16%)
Horeca
(10%)
Groothandel
(7%)
Flevoland
Persoonlijke
diensten (27%)
Detachering- en
uitzendbranche
(22%)
Detailhandel
(14%)
Bouwnijverheid
(8%)
Horeca
(5%)
Gelderland
Persoonlijke
diensten (24%)
Detachering- en
uitzendbranche
(19%)
Detailhandel
(12%)
Horeca
(11%)
Bouwnijverheid
(8%)
Utrecht
Persoonlijke
diensten (27%)
Detachering- en
uitzendbranche
(21%)
Detailhandel
(12%)
Bouwnijverheid
(8%)
Vervoer
(6%)
8 Dit is een persoon die: niet de Nederlandse nationaliteit bezit en niet op grond van een wettelijke bepaling als
Nederlander moet worden behandeld (CBS, 2013). Dit is exclusief niet-Nederlandse diplomaten en niet-
Nederlandse NAVO militairen die in Nederland wonen, en asielzoekers die korter dan zes maanden in de cen-
trale opvang in Nederland verblijven en nog geen verblijfsvergunning hebben gekregen.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 69
Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5
Noord-
Holland
Persoonlijke
diensten (36%)
Detachering- en
uitzendbranche
(21%)
Detailhandel
(9%)
Bouwnijverheid
(8%)
Vervoer
(5%)
Zuid-
Holland
Persoonlijke
diensten (27%)
Detachering- en
uitzendbranche
(16%)
Bouwnijverheid
(15%)
Detailhandel
(9%)
Landbouw en
visserij (9%)
Zeeland
Persoonlijke
diensten (27%)
Detachering- en
uitzendbranche
(15%)
Detailhandel
(13%)
Bouwnijverheid
(9%)
Horeca
(9%)
Noord-
Brabant
Persoonlijke
diensten (27%)
Detachering- en
uitzendbranche
(18%)
Detailhandel
(12%)
Bouwnijverheid
(10%)
Horeca
(8%)
Limburg
Persoonlijke
diensten (27%)
Detachering- en
uitzendbranche
(17%)
Detailhandel
(14%)
Horeca
(9%)
Bouwnijverheid
(9%)
Nederland
Persoonlijke
diensten (30%)
Detachering- en
uitzendbranche
(19%)
Detailhandel
(10%)
Bouwnijverheid
(10%)
Horeca
(6%)
* Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%.
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
4.4 Omzet
Gemiddelde omzet internationale zelfstandige 2013: ruim € 53.000
Het grootste deel van de internationale zelfstandigen in Nederland genereert een gemiddelde jaar-
omzet van € 30.000 tot € 100.000. Een vergelijkbaar deel realiseert een jaaromzet van € 10.000
tot € 30.000.
Tabel 4.10 Jaaromzet economisch-actieve internationale zelfstandigen in Nederland naar bedrijfs-
vestigingsregio, 2013
Tot 10.000 euro 10.000 tot
30.000 euro
30.000 tot
100.000 euro
100.000 tot
300.000 euro
300.000 euro of
meer
Groningen 293 (37%) 209 (27%) 194 (25%) 66 (8%) 24 (3%)
Friesland 187 (35%) 142 (27%) 134 (25%) 62 (12%) 6 (1%)
Drenthe 141 (35%) 102 (25%) 110 (27%) 40 (10%) 15 (4%)
Overijssel 546 (36%) 303 (20%) 401 (27%) 190 (13%) 41 (3%)
Flevoland 433 (39%) 275 (25%) 294 (26%) 95 (9%) 20 (2%)
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 70
Tot 10.000
euro
10.000 tot
30.000 euro
30.000 tot
100.000 euro
100.000 tot
300.000 euro
300.000 euro
of meer
Limburg 1.003 (33%) 764 (25%) 859 (28%) 358 (12%) 105 (3%)
Noord-Brabant 1.107 (31%) 1.022 (29%) 1.016 (28%) 339 (9%) 86 (2%)
Noord-Holland 4.976 (33%) 4.718 (31%) 4.210 (27%) 1.178 (8%) 312 (2%)
Overijssel 4.345 (26%) 5.099 (31%) 5.255 (32%) 1.487 (9%) 326 (2%)
Utrecht 209 (29%) 170 (23%) 252 (34%) 84 (11%) 21 (3%)
Zeeland 1.397 (29%) 1.344 (28%) 1.470 (30%) 493 (10%) 133 (3%)
Zuid-Holland 677 (31%) 556 (25%) 662 (30%) 233 (11%) 56 (3%)
Nederland 15.314 (30%) 14.704 (29%) 14.857 (29%) 4.625 (9%) 1.145 (2%)
Bron: gegevens Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 71
5 Overall analyse en conclusies
In dit hoofdstuk komen een aantal conclusies en ontwikkelingen aan bod voor de drie onderzochte
populaties in Nederland. We duiden deze conclusies door de ontwikkelingen op provinciaal niveau te
koppelen aan ontwikkelingen op landelijk niveau.
5.1 Internationale werknemers
Aantal internationale werknemers sterk gegroeid; tussen 2012 en 2013 stabiliseert de groei
In tegenstelling tot een lichte afname van de totale werkzame beroepsbevolking in Nederland groeit
het aantal economisch-actieve internationale werknemers tussen 2009 en 2013 met 56%. Dat be-
tekent een gemiddelde jaarlijkse toename van 12%. Met name in 2011 en 2012 was de populatie
internationale werknemers een stuk groter dan het jaar ervoor.
In de provincies Limburg, Drenthe, Gelderland en Limburg groeit het aantal internationale werkne-
mers tussen 2009 en 2013 bovengemiddeld (respectievelijk gemiddeld 22%, 16% en 15% % per
jaar). In de provincies Overijssel, Utrecht en Noord-Holland is er een ondergemiddelde groei (respec-
tievelijk gemiddeld 9%, 5% en 7% groei per jaar). Daarnaast is er een sterke groei te zien in het aan-
tal internationale werknemers zonder Nederlands woonadres (gemiddeld 36% per jaar).
Tabel 5.1 Ontwikkeling aantal economisch-actieve werknemers (internationaal en totaal) naar werk-
regio, 2009-2013
2009 2013 Ontw.
NL totaal (CBS) 7.134.000 6.947.000 - 3%
Int. werknemers 302.300 472.000 + 56%
Bron: gegevens CBS en Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Aantal arbeidsmigranten stijgt sneller dan aantal kenniswerkers
Het aantal kenniswerkers is jaarlijks gemiddeld met 3% toegenomen, het aantal arbeidsmigranten
met 14%. In 2009 was 26% van de internationale werknemers in Nederland kenniswerker, in 2013
was dit 19%. In de provincie Flevoland is het aantal kenniswerkers tussen 2009 en 2013 met 6%
gedaald, in Drenthe, Gelderland en Zeeland is het aantal kenniswerkers gelijk gebleven, en in de
overige provincies is het aantal kenniswerkers met enkele procenten toegenomen. De grootste toe-
name van het aantal kenniswerkers was in de provincies Friesland, Noord-Holland en Groningen
(respectievelijk gemiddeld 7%, 6% en 5% per jaar).
Bijna 35% van de kenniswerkers is werkzaam in Noord-Holland, 26% heeft een baan in Zuid-Holland.
Noord-Brabant komt met 13% (11.300 internationale kenniswerkers) op een derde plek. Ruim 68%
van de internationale kenniswerkers werkt in de Randstad; Noord-Brabant en Limburg zijn samen
goed voor ruim 17% van de populatie.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 72
Het modale inkomen van alle werknemers in Nederland laat tussen 2009 en 2013 een lichte groei
zien (+2%). Over dezelfde periode daalt het gemiddelde fiscale jaarinkomen van de internationale
werknemer in Nederland met 14%. Deze afname is het grootst in de provincies Drenthe (24%) en
Limburg (19%), maar dit komt vooral door de relatief sterke groei van het aantal arbeidsmigranten in
deze provincies; deze groep internationale werknemers ontvangt over het algemeen een lager inko-
men. Het jaarinkomen van kenniswerkers is tussen 2009 en 2013 met 8% toegenomen, dat van
arbeidsmigranten is met 16% afgenomen.
Tabel 5.2 Ontwikkeling jaarinkomen economisch-actieve werknemers (internationaal en totaal)
naar werkregio, 2009-2013
2009 2013 Ontw.
NL totaal (CBS) € 32.500 € 33.000 +2%
Int. werknemers € 34.000 € 29.500 -14%
Bron: gegevens CBS en Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
5.2 Internationale studenten
Aantal internationale studenten groeit 6,5% per jaar
Het aantal ingeschreven studenten in Nederland als geheel is tussen 2009 en 2013 nauwelijks
gewijzigd (-1%). De populatie internationale studenten ingeschreven aan een Nederlandse onderwijs-
instelling groeide over dezelfde periode met 29%. De grootste In 2013 telde Nederland ruim 60.000
internationale studenten. Dit aantal is bijna een derde groter dan in 2009, toen Nederland bijna
47.000 internationale studenten telde. In iedere provincie nam het aantal internationale studenten
tussen 2009 en 2013 toe, alleen Drenthe toont een lichte krimp. De internationale studentenpopu-
laties groeiden jaarlijks bovengemiddeld in Zeeland (+14%), Zuid-Holland (10%), Groningen (10%),
Flevoland (9%) en Noord-Holland (7%).
Tabel 5.3 Ontwikkeling aantallen studenten (internationaal en totaal) naar studieregio, 2009-2013
2009 2013 Ontw.
NL totaal 690.554 688.137 -1%
Int. studenten 46.986 60.430 + 29%
Bron: gegevens DUO en Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Studierichting Economie bovengemiddeld populair onder internationale studenten
Nederland is populair onder internationale WO-studenten als het gaat om de studierichting Econo-
mie. Deze studierichting is goed voor 28% van alle internationale WO-studenten in Nederland; op
HBO-niveau is de studierichting Economie zelfs goed voor bijna de helft van alle internationale HBO-
studenten.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 73
Tabel 5.4 Verdeling studenten (internationaal en totaal) naar type WO-opleiding, naar studierichting
Economie Gedrag & Maatschappij Techniek
NL totaal 16% 19% 13%
Int. Studenten 28% 21% 14%
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
Tabel 5.5 Verdeling studenten (internationaal en totaal) naar type HBO-opleiding, naar studierichting
Economie Gedrag & Maatschappij Techniek
NL totaal 27% 16% 17%
Int. studenten 48% 11% 11%
Bron: gegevens DUO. Bewerking en analyse: Decisio.
5.3 Internationale zelfstandigen
Aantal internationale zelfstandigen groeit veel sterker dan Nederlands totaal
In 2013 telde Nederland ruim 51.000 internationale zelfstandigen. Dit is meer dan het dubbele van
het totale aantal in 2009 toen Nederland bijna 25.000 internationale zelfstandigen telde. De ge-
middelde jaarlijkse groei ligt het hoogst in de provincie Zeeland; de groep groeide relatie het meest
bescheiden in de provincie Groningen. De provincies Noord- en Zuid-Holland huisvesten in 2013
samen 61% van het totaal aantal internationale zelfstandigen. De populatie internationale zelfstan-
digen draagt relatief sterk bij aan het toegenomen aantal zelfstandigen. Tegelijkertijd wordt de groep
steeds internationaler.
Tabel 5.6 Aantal economisch-actieve zelfstandigen (internationaal en totaal)
2010* 2013 Ontw.
NL totaal 624.900 716.200 +15%
Int. zelfstandigen 29.500 51.000 + 73%
*Wegens beperkte beschikbaarheid van gegevens tonen we in deze tabel de ontwikkeling vanaf 2010
Bron: gegevens CBS en Belastingdienst. Bewerking en analyse: Decisio.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 74
Bijlage 1: Verantwoording
B1.1 Aanpak van het onderzoek
Het onderzoek en bijbehorende analyses zijn uitgevoerd door Decisio | Economisch onderzoek en
Advies te Amsterdam in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en negen expatcenters
in Nederland.
Gegevensbronnen
Voor het onderzoek zijn door Decisio diverse gegevensbronnen geraadpleegd. Het gaat daarbij om
de volgende bronnen:
Fiscale Loon Gegevens (FLG): betreft gegevens afkomstig van de Belastingdienst. De informatie
betrof gegevens over economisch-actieve, internationale werknemers in Nederland. De gege-
vens zijn met toestemming van het ministerie van Financiën en met medewerking van de Belas-
tingdienst eenmalig voor dit onderzoek ter beschikking gesteld. Direct tot een individu te herlei-
den gegevens zijn in de verstrekte datasets versleuteld tot een niet tot een persoon te herleiden
waarde. Het bestand bevat gegevens over alle internationale werknemers die door het verrich-
ten van actieve arbeid bij een in Nederland gevestigde werkgever loonheffing hebben aan de Be-
lastingdienst. De arbeids- of verblijfsduur van de desbetreffende personen is daarbij geen on-
derscheidend criteria: of een persoon nu 1 dag of 1 jaar heeft gewerkt; zolang deze persoon
loonheffing heeft betaald, is deze opgenomen in de FLG van de Belastingdienst9.
Omzetbelasting: betreft gegevens afkomstig van de Belastingdienst. De informatie betrof gege-
vens over economisch-actieve, internationale zelfstandigen in Nederland. De gegevens zijn met
toestemming van het ministerie van Financiën en met medewerking van de Belastingdienst
eenmalig voor dit onderzoek ter beschikking gesteld. Direct tot een individu te herleiden gege-
vens zijn in de verstrekte datasets versleuteld tot een niet tot een persoon te herleiden waarde.
Gegevens internationale studenten: de gegevens over internationale studenten zijn verkregen
door tussenkomst en medewerking van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) van het ministerie
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Direct tot een individu te herleiden gegevens zijn
in de verstrekte datasets versleuteld tot een niet tot een persoon te herleiden waarde.
Gegevens Probas: met toestemming en medewerking van het ministerie van Buitenlandse Za-
ken zijn gegevens verkregen uit het meldingenregister protocollaire basisadministratie (Probas).
Probas registreert gegevens van medewerkers van in Nederland gevestigde ambassades, consu-
laten en 34 internationale organisaties.
9 PS: vanaf begin 2014 geldt de Registratie Niet-Ingezetenen (RNI). Deze registratie geldt voor personen die
niet of korter dan 4 maanden in Nederland verblijven en een relatie hebben met een Nederlandse overheids-
instelling: zoals de Belastingdienst. Voor toekomstig onderzoek is de RNI niet toepassing: zolang internationa-
le personen, waaronder niet-ingezetenen, in Nederland werken en loonheffing betalen zullen zij opgenomen
zijn in de FLG van de Belastingdienst.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 75
Dataverwerking en –analyses
Alle verkregen brongegevens zijn door Decisio verwerkt en geanalyseerd. Om tot analyseerbare ge-
gevens te komen zijn de volgende controle- en verwerkingstappen uitgevoerd (deze stappen hebben
vooral betrekking tot het gegevensbestand met Fiscale Loon Gegevens):
Controle looncodes actieve arbeid: in het FLG-bestand zijn gegevens met betrekking tot loonco-
des (anders dan 11 t/m 17 conform registratie Belastingdienst) voor niet-actieve arbeid (bijv.
uitkeringen etc.) verwijderd (indien aanwezig).
Leeftijdscategorie 15 t/m 67 jaar: in het FLG-bestand zijn gegevens met betrekking tot werkne-
mers die jonger waren dan 15 jaar of ouder waren dan 67 jaar van het betreffende onderzoeks-
jaar verwijderd.
Nul of negatief fiscaal loon: in het FLG-bestand zijn contracten met nul of negatief fiscaal loon
uit de dataset verwijderd.
Nationaliteit onbekend: indien in het FLG-bestand werknemers waren opgenomen met een on-
bekende nationaliteit dan zijn deze verwijderd uit de datasets.
Conversie van ‘contracten’ naar ‘personen’: de basisdata van een FLG-bestand bestaat uit con-
tracten. Immers, een persoon kan op jaarbasis meer dan een arbeidscontract hebben. Ten be-
hoeve van analysedoeleinden is op enig moment in de dataverwerking een omslag gemaakt van
‘contracten’ naar ‘personen’. Daarbij is de keuze gemaakt om per persoon de gegevens van dat
contract te handhaven waarvoor de betreffende persoon in het betreffende onderzoek jaar het
hoogste fiscale loon heeft ontvangen.
Berekeningen: aan de basisdata van het FLG-bestand is nieuwe data toegevoegd op basis van
de volgende berekeningen:
o Totaal aantal contracten per internationale werknemer
o Totaal verdiende loon als optelsom van alle contracten in het betreffende jaar
o Totaal aantal SV-dagen als optelsom van allen contracten in het betreffende jaar
o Contractduur op basis van begin- en einddatum van contract waarvoor de persoon in
het betreffende jaar het hoogste fiscale loon heeft ontvangen
o Totaal fiscale loon op jaarbasis berekend op basis van contract met hoogste fiscale loon
en aantal SV-dagen
Regionale indelingen: op basis van de basisdata van het FLG-bestand over woon- en werkpost-
codes zijn diverse, aanvullende regionale indelingen toegevoegd:
o Wonen: gemeente, provincie, regio, grootstedelijke agglomeratie en stadsgewest
o Werken: idem
Onderscheid totale populatie: in de rapportage gaan we in op de totale populatie economisch-
actieve, internationale werknemers; tevens wordt in de rapportage gesproken over het aantal
economisch-actieve kenniswerkers en het aantal economisch-actieve arbeidsmigranten. Beide
groepen (kenniswerkers en arbeidsmigranten) zijn altijd verbijzondering van de totale populatie
economisch-actieve, internationale werknemers.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 76
B1.2 Gehanteerde definities
In het onderzoek worden diverse begrippen gehanteerd waarvoor de volgende definities gelden:
Economisch-actieve, internationale werknemer: een economisch-actieve, internationale werk-
nemer is een persoon (in de leeftijdscategorie 15 t/m 66 jaar) in loondienst bij een in Nederland
gevestigde organisatie waarvoor loonheffing is betaald aan de Belastingdienst. Daarnaast geldt
dat deze persoon alleen een buitenlandse nationaliteit heeft; oftewel deze persoon heeft niet de
Nederlandse nationaliteit. De argumentatie voor deze definitie is dat met het onderzoek beoogd
is om de populatie internationale werknemers zo allesomvattend mogelijk in kaart brengen.
Daarbij is er rekening mee gehouden dat de persoon wel tot de beroepsbevolking (leeftijdscrite-
rium10) behoort, niet economisch-inactief11 is en niet het Nederlands paspoort bezit12.
Kenniswerker: een kenniswerker is een economisch-actieve werknemer. Daarnaast is voor ken-
niswerkers een minimale looneis gesteld (criterium 1: fiscaal loon/loon voor belastingen) voor
twee leeftijdsgroepen en een minimaal aantal SV-dagen (Sociale Verzekeringen) (criterium 2: als
representant van de arbeidsduur). De minimale (fiscale) looneisen per jaar per leeftijdsgroep
zijn:
Leeftijd 2009 2010 2011 2012 2013
< 30 jaar € 25.198 € 25.761 € 25.985 € 26.605 € 27.109
≥ 30 jaar € 34.361 € 35.128 € 35.433 € 35.867 € 36.407
De bedragen voor de minimale fiscale looneis per jaar per leeftijdsgroep zijn ontleend aan de
bruto loonbedragen per jaar zoals gepubliceerd in de Kennismigrantenregeling (of ’30 procent
regeling’). Voor berekening van de fiscale loonsom is 70% genomen van de bruto loonbedragen
per jaar (zoals bekend per jaar en per leeftijdsgroep in de Kennismigrantenregeling) (criterium
1). Als weerspiegeling van de arbeidsduur is uitgegaan van tenminste 87 SV-dagen (gelijk aan 4
maanden) (criterium 2). In diverse publicaties op het vlak van de internationale arbeidsmarkt
worden uiteenlopende definities gehanteerd voor ‘kenniswerker’. De ‘kenniswerker’ is daarmee
niet een vast omrand begrip: al naar gelang de doelstellingen van de verschillende onder-
zoeken variëren de criteria die gehanteerd worden om de ‘kenniswerker’ te duiden. In onderha-
vig onderzoek is een relatief ruime definitie gehanteerd voor het begrip ‘kenniswerker’ vanwege
de overall insteek van onderhavig onderzoek om de populatie internationale werknemers zo al-
lesomvattend mogelijk in kaart te brengen. Andere onderzoeken13 hanteren aanvullende crite-
ria zoals beroep, opleidingsniveau of andere inkomensnormen per leeftijdsgroep.
10 Normaliter de leeftijdscategorie 15 tot en met 64 jaar, echter in verband met de wijziging van de pensioen-
gerechtigde leeftijd (67 jaar) is in dit onderzoek uitgegaan van de leeftijdscategorie 15 tot en met 66 jaar.
11 Niet economisch-actief is bijvoorbeeld: met pensioen, Ziektewet, bijstandsuitkering etc. De economisch-
inactieve, internationale werknemers vormen niet de doelgroep van de regionale expatcenters.
12 Indien de persoon wel een Nederlands paspoort bezit, is er verondersteld dat de persoon de intentie heeft
gehad zich permanent in Nederland te vestigen.
13 Bijvoorbeeld: PBL, 2014: Buitenlandse kenniswerkers in Nederland, waar werken en wonen ze en waarom?
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 77
Arbeidsmigrant: een arbeidsmigrant is een economisch-actieve, internationale werknemer. In-
dien een economisch-actieve, internationale werknemer geen kenniswerker is (zie voorgaande
definitie) dan is deze persoon gerekend tot de groep ‘arbeidsmigranten’. PS: het kan voorkomen
dat een arbeidsmigrant een inkomen verdiend heeft dat valt binnen de definitie van een ‘ken-
niswerker’ (zie voorgaande definitie). Echter, in voorkomende gevallen is er toch sprake van een
arbeidsmigrant omdat voor deze persoon niet voldaan wordt aan het tweede criterium: een ar-
beidsduur (aantal SV-dagen) van minimaal 4 maanden.
Instroom: met instroom wordt bedoeld dat een internationale werknemer economisch-actief
wordt/is. Oftewel, er vindt afdracht van loonheffing aan de Belastingdienst plaats. Instroom be-
tekent derhalve niet altijd dat een internationale werknemer instroomt in Nederland; het kan
namelijk ook zijn dat de internationale werknemer al in Nederland gevestigd is maar van eco-
nomisch-inactief economisch-actief wordt.
Uitstroom: met uitstroom wordt bedoeld dat een internationale werknemers economisch-inactief
wordt/is (zie ook voorgaande definitie van ‘instroom’).
Duur economische activiteit: de periode waarin daadwerkelijk loonheffing wordt betaald door de
economisch-actieve, internationale werknemer.
Internationale studenten: personen afkomstig uit het buitenland met alleen een buitenlandse
paspoort die onderwijs volgen aan een publiek gefinancierde onderwijsinstelling in Nederland.
Internationale zelfstandigen: personen afkomstig uit het buitenland met alleen een buitenlandse
paspoort die als natuurlijk persoon (zonder personeel) aangifte doet van omzetbelasting (BTW).
Werkregio: de regio (gemeenten, provincie, afgebakende regio) waar de internationale werkne-
mer (of student, of zelfstandige) werkzaam is.
Woonregio: de regio (gemeenten, provincie, afgebakende regio) waar de internationale werkne-
mer (of student, of zelfstandige) woonachtig is.
De woon-werkbalans (of pendelbalans): duidt het verschil tussen enerzijds het aantal econo-
misch-actieve internationale werknemers werkzaam in een regio, en anderzijds het aantal eco-
nomisch-actieve internationale werknemers woonachtig in een regio. Het gaat hierbij uitsluitend
om internationale werknemers met een bekende woonlocatie in Nederland; werknemers met
een onbekende/buitenlandse woonregio zijn buiten beschouwing gelaten. Het aantal econo-
misch-actieve internationale werknemers kan hierdoor afwijken van de aantallen in paragraaf
2.6. De woon-werkbalans is berekend door het aantal economisch-actieve, internationale werk-
nemers in een regio te verminderen met het aantal economisch-actieve, internationale inwoners
van diezelfde regio. Het verschil duidt of een regio overwegend een werk- danwel woonregio is.
Inkomende pendel: dit zijn werknemers die buiten de regio wonen, maar in de regio werken.
Uitgaande pendel: bestaat uit inwoners van een regio die werken buiten de regio. Is de uitgaan-
de pendel groter dan de inkomende pendel, dan werken meer inwoners buiten de eigen regio
dan dat er werknemers van buiten de regio in de regio werkzaam zijn.
Geprivilegieerden: geprivilegieerden zijn economisch-actieve, internationale personen (15 t/m
66 jaar) die werkzaam zijn bij een ambassade, consulaat of een van de internationale organisa-
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 78
ties14 in Nederland. Geprivilegieerden zijn niet opgenomen in de FLG-data van de Belasting-
dienst. Gegevens zijn ontleend aan de Probas-registratie (Ministerie BuZa).
B1.3 Regio-indelingen
In de diverse regio-rapporten die in het kader van dit onderzoek zijn opgesteld zijn verschillende
regio-indelingen gehanteerd. Deze regio-indelingen zijn:
MRA Regio Food Valley Rotterdam Regio Haaglanden Leidse regio
(gemeenten): (gemeenten): Werkgebied R'dam Partners (gemeenten): (gemeenten):
Aalsmeer Wageningen postcodes): Den Haag Leiden
Almere Ede 2901 – 2909 Zoetermeer Leiderdorp
Amstelveen Nijkerk 2911 – 2914 Westland Oegstgeest
Amsterdam Scherpenzeel 2921 – 2941 Delft Voorschoten
Beemster Renswoude 2951 – 2977 L’dam-Voorburg Zoeterwoude
Beverwijk Barneveld 2981 – 2989 Pijnacker-Nootdorp Katwijk
Blaricum Rhenen 2291 – 2995 Rijswijk
Bloemendaal Veenendaal 3011 – 3089 Wassenaar
Bussum
3111 – 3125 Midden-Delfland
Diemen
3131 – 3139
Edam-Volendam
3141 – 3146 Regio 070
Haarlem
3150 – 3151 (gemeenten):
H’liede-Spaarnwoude
3155 – 3156 Den Haag
Haarlemmermeer
3161 – 3176 L’dam-Voorburg
Heemskerk
3180 – 3199 Rijswijk
Heemstede
3201 – 3299 Wassenaar
Hilversum
Huizen
Regio 015
Landsmeer
(gemeenten):
Laren
Delft
Lelystad
Muiden
Naarden
Oostzaan
Ouder-Amstel
Purmerend
Uitgeest
Uithoorn
Velsen
Waterland
Weesp
Wijdemeren
Wormerland
Zaanstad
Zandvoort
Zeevang
14http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ambassades-consulaten-en-overige-
vertegenwoordigingen/internationale-organisaties
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 79
Bijlage 2: Overzicht sectoren
In de analyse onderscheiden we 28 sectoren. In dit overzicht laten we zien hoe deze sectoren zich
verhouden tot de branchecodes van de Belastingdienst en geven we enkele voorbeelden van bran-
ches die onder een bepaalde sector vallen. Een aandachtspunt hierbij is dat branchecodes van de
Belastingdienst uit 4 cijfers bestaan, terwijl we hier alleen de eerste 2 cijfers van deze codes presen-
teren. We onderscheiden de volgende sectoren:
Landbouw en visserij (branchecodes 01 t/m 03 in de database): o.a. Akkerbouwbedrijven,
Pluimvee- en gevogeltefokkerijen, Groentekwekerijen, Bosexploitatie en –beheer, Visteelt.
Delfstoffenwinning (branchecodes 12 t/m 19 in de database): o.a. Aardgaswinning, Aardolie- en
aardgasexploratie, Zoutwinning)
Voedingsmiddelen (branchecodes 20 t/m 21 in de database): o.a. Slachthuizen, Zuivel- en
melkproductenfabrieken, Cacao- en chocoladefabrieken, Deegwarenfabrieken etc.
Overige industrie (branchecodes 21 en 38 t/m 39 in de database): o.a. Sigarettenfabrieken
(branchecode 21) en Orthopedische en prothese-artikelen-fabrieken, Muziekinstrumentenfa-
brieken, Sportartikelenfabrieken etc.
Textiel, lederwaren (branchecodes 22 t/m 24 in de database): o.a. Textielblekerijen, -ververijen,
-drukkerijen, Linoleum- en viltzeilfabrieken, Schoenfabrieken etc.
Hout, bouwmaterialen, glas (branchecodes 25 t/m 32 in de database): o.a. Timmerfabrieken,
Meubelstoffeerderijen, Natuursteenbewerkingsbedrijven etc.
Papier, uitgeverijen, drukkerijen (branchecodes 26 t/m 27 in de database): o.a. Papier- en kar-
tonfabrieken, Diepdrukkerijen, Boekuitgeverijen etc.
Chemie en kunststof (branchecodes 28 t/m 31 in de database): o.a. Aardolieraffinaderijen,
Kunstmeststoffenfabrieken, Drukinktfabrieken, Rubberbandenfabrieken etc.
Metaal en metaalproducten (branchecodes 33 t/m 34 in de database): o.a. Stamp-, pers-, diep-
trek- en forceerbedrijven, Smederijen, Lasinrichtingen etc.
Machines (branchecode 35 in de database): o.a. Verpakkingsmachinefabrieken, Machine-
onderdelenfabrieken, Machinereparatiebedrijven etc.
Elektrische apparaten (branchecode 36 in de database): o.a. Elektrische draad- en kabelfabrie-
ken, Fabrieken van radio- en televisie-ontvangapparaten, etc.
Transportmiddelen (branchecode 37 in de database): o.a. Carrosseriefabrieken, Wagonbouw en
spoorwegwerkplaatsen, Vliegtuigbouw- en vliegtuigreparatiebedrijven, etc.
Nutsbedrijven (branchecode 40 in de database): o.a. Elektriciteitsproductiebedrijven, Gasdistri-
butiebedrijven, Waterdistributiebedrijven etc.
Bouwnijverheid (branchecodes 51 t/m 52 in de database): o.a. Betonijzervlechtersbedrijven,
Slopersbedrijven (bouwwerken), Stukadoorsbedrijven, Isolatiebedrijven etc.
Groothandel (branchecodes 61 t/m 64 in de database): Groothandels in allerlei artikelen.
Detailhandel (branchecodes 65 t/m 66 en 68 in de database): Detailhandels in allerlei artike-
len.
Horeca (branchecode 67 in de database): o.a. Viskramen, Koffiehuizen, Hotels, Pensions etc.
Vervoer (branchecodes 71 t/m 77 in de database): o.a. Spoorwegen, Taxibedrijven, Luchtvaart-
bedrijven, Postdiensten etc.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 80
Financiën (branchecodes 81 t/m 82 in de database): o.a. Algemene banken, Effectenkredietin-
stellingen, Pensioenfondsen etc.
Persoonlijke diensten (branchecodes 83 en 95 t/m 97 in de database): o.a. Woningbouwvereni-
gingen en –stichtingen, Bemiddelingsbureaus voor onroerende goederen, Jeugd- en jongeren-
werk, Musea, Planten- en dierentuinen, Tennisverenigingen, Schoonheidsinstituten etc.
Detachering- en uitzendbranche (branchecodes 84 en 87 in de database): o.a. Octrooibureaus,
Binnenhuisarchitecten, Uitzendbureaus van arbeidskrachten, Bewakingsdiensten etc.
Facilitaire diensten (branchecodes 85 en 98 in de database): o.a. Bouwmachineverhuurbedrij-
ven, Verhuurbedrijven van laadbakken voor puin, schroot, Autowasserijen etc.
Zakelijk beheer (branchecode 86 in de database): Holding-, trustee- of houdstermaatschappijen.
Overheid (branchecodes 26 t/m 27 in de database): o.a. Belastingkantoren, kadasters, Ambas-
sades, gezantschappen en consulaten, Politie, Ziekenfondsen etc.
Maatschappelijke organisaties (branchecodes 91 en 94 in de database): o.a. Religieuze organi-
saties, Bejaardentehuizen, Dagverblijven voor geestelijk gehandicapten, Gezinsverzorging en ge-
zinshulp etc.
Onderwijs (branchecode 92 in de database): o.a. Kleuterscholen, Algemeen voortgezet onder-
wijs, Autorijscholen etc.
Gezondheid en welzijn (branchecode 93 in de database): o.a. Algemene ziekenhuizen, Ver-
slavingsklinieken, Huisartsenpraktijken, Verloskundigenpraktijken, Medische laboratoria etc.
Onbekend (branchecode 99 in de database): onbekend of ondernemingen zonder bedrijfsactivi-
teit.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 81
Bijlage 3: Overzicht CROHO
De indeling van ho opleidingen naar onderwijsgebied gebaseerd op het Centraal Register Opleidin-
gen Hoger Onderwijs (CROHO).
CROHO-waardes Voorbeeldopleidingen
Economie B Bedrijfskunde, M Business Administration,
B Technologie Management, M Supply Chain Ma-
nagement, M International Business, B Vastgoed en
Makelaardij.
Gedrag en maatschappij Pedagogische wetenschappen, M Human Geography,
M Urban Studies (research),
M Psychology, M Development Studies,
M Forensische Criminologie.
Gezondheidszorg B Geneeskunde, M Tandheelkunde, B Gezondheidswe-
tenschappen, M Health Education and Promotion, M
Diergeneeskunde.
Landbouw en natuurlijke omgeving Economie van landbouw en milieu, Rurale ontwikke-
lingsstudies, B Agrotechnologie,
B Bodem, Water, Atmosfeer,
B Toegepaste Biologie.
Natuur B Natuurwetenschappen, B Scheikunde,
B Biologie, B Moleculaire Levenswetenschappen,
M Environmental Sciences.
Onderwijs M Leraar Voorbereidend Hoger Onderwijs in Aardrijks-
kunde, M Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van
de eerste graad in Engelse Taal en Cultuur, M Science
Education and Communication.
Recht B European Law School, B Rechtsgeleerdheid, M In-
ternational and European Law, M Recht en Bestuur, M
Law and Technology.
Taal en cultuur B Religiewetenschappen, B Griekse en Latijnse Taal en
Cultuur, B Kunstgeschiedenis, M Language and Com-
munication (research), M Niederlande-Deutschland-
Studien.
Techniek M Water Technology (joint degree), B Scheikundige
Technologie, M Embedded Systems, M Automotive
Technology, M Computer Science and Engineering, M
Science and Technology of Nuclear Fusion.
Sectoroverstijgend B Liberal Arts and Sciences, M Victimology and Crimi-
nal Justice, B Windesheim Honours College,
B Technology and Liberal Arts & Sciences.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 82
Bijlage 4: Duiding ontwikkeling aantal kenniswerkers
De jaarlijkse mutatie van het aantal kenniswerkers kan door volgende variabelen redenen toe- of
afnemen ten opzichte van het voorgaande jaar.
Een arbeidsmigrant is kenniswerker geworden (toename van de groep kenniswerkers).
Een kenniswerker is arbeidsmigrant geworden (afname van de groep kenniswerkers).
Een internationale werknemers wordt economisch actief in Nederland en voldoet aan de norm
voor kenniswerkers (toename van de groep kenniswerkers).
Een economisch-actieve kenniswerker verlaat Nederland of wordt economisch inactief (afname
van de groep kenniswerkers).
De onderstaande grafieken tonen voor ieder jaar voor elk van de bovengenoemde variabelen de
bijdrage aan de ontwikkeling van het aantal kenniswerkers.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 83
De ontwikkeling tussen 2012 en 2013 wijkt duidelijk af van de gemiddelde ontwikkeling tussen
2009 en 2012. De grootste verschillen zitten in het aantal arbeidsmigranten dat kenniswerker is
geworden, de toename van het aantal kenniswerkers dat arbeidsmigrant is geworden en een sterke
toename van het aantal kenniswerkers dat niet meer economisch actief is in Nederland. De onder-
staande grafiek laat deze verschillen per jaar nog eens zien.
Het aantal arbeidsmigranten dat kenniswerker is geworden en vice versa
De verschuiving tussen arbeidsmigranten en kenniswerkers (Van AM naar KW en Van KW naar AM)
werkt twee kanten op: als een kenniswerker arbeidsmigrant wordt, groeit de groep arbeidsmigran-
ten, en wordt de groep kenniswerkers kleiner. Als een arbeidsmigrant kenniswerker wordt, is het
precies andersom. Het netto effect op de omvang van de populatie economisch-actieve internationa-
le werknemers in Nederland is daarmee nul.
De totale omvang van de verschuiving tussen arbeidsmigranten en kenniswerkers neemt in de loop
van de jaren af. Met andere woorden, steeds minder mensen zijn in het ene jaar kenniswerker en in
het andere jaar arbeidsmigrant. Daar staat tegenover dat de groep arbeidsmigranten die in het vol-
gende jaar kenniswerker is, sneller afneemt dan de totale verschuiving tussen arbeidsmigranten en
kenniswerkers. Dat betekent een jaarlijkse toename van de groep kenniswerkers die arbeidsmigran-
ten worden. De belangrijkste reden voor deze toename is de afname van de gemiddelde contract-
duur. Er zijn simpelweg minder internationale werknemers die aan de norm voldoen om als kennis-
werker aangemerkt te worden. Tussen 2009 en 2012 was er een netto toename van het aantal
kenniswerkers door de verschuiving tussen arbeidsmigranten en kenniswerkers, maar in 2013 was
er een netto afname van bijna 9.000 kenniswerkers.
Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen – Overallrapport Nederland 84
Uitstroom van kenniswerkers
Een andere belangrijke reden voor de afname van de groep kenniswerkers is de sterke toename van
de uitstroom. Deze uitstroom resulteert direct in een afname van de omvang van de populatie eco-
nomisch-actieve internationale werknemers in Nederland. Het kan bij uitstroom gaan om mensen
die nog wel in Nederland verblijven maar werkloos zijn geworden, maar het kan ook gaan om men-
sen die zijn teruggekeerd naar hun eigen land. Er is niet een specifieke reden aan te geven waarom
de uitstroom in zo’n sterke mate is toegenomen. Feit is wel dat er tot 2012 een netto toename van
het aantal kenniswerkers was door in- en uitstroom (instroom was hoger dan de uitstroom), maar in
2013 een grote afname van bijna 10.000 kenniswerkers. Wanneer we kijken naar de samenstelling
van deze uitgestroomde groep, dan verschilt deze op het punt van leeftijd, inkomen, branche en land
van herkomst niet sterk van die van 2012. Er is daarmee geen duidelijke reden aan te geven waar-
om er in 2013 relatief veel kenniswerkers zijn uitgestroomd.