Economie en ecologie:Inspiratienota 87, april 2016

1

Auteur: Geert Janssens, hoofdeconoom ETIONAssessoren: Adviesraad ‘structurele groei’

een perfecte symbiose?

Inhoudstafel

1. Onvermijdelijke groei2. Een optimistische boodschap3. Ontkoppeling?4. Parijse hoop5. Weerbotseffecten6. Geforceerde gedragsverandering7. Conclusies

2

3

Kan onze ecologische voetafdruk drastisch verminderd worden zonder dat onze welvaart in duigen valt?

1. Onvermijdelijke groei• Niemand weet hoe we de toekomst voor volgende generaties

kunnen verzekeren• Huidige klimaatmodellen tonen aan dat we de uitstoot van

broeikasgassen sterk moeten verminderen → Enkel mogelijk mits forse daling van onze economische productie

• We hebben groei nodig om het lot van mensen te verbeteren, vooral in opkomende en ontwikkelingslanden

4

2. Een optimistische boodschap• Volgens ecomodernisten kan een verstandige toepassing van kennis en

technologie ons leven beter maken, het klimaat redden en de natuur beschermen

5

• Ecomodernisme Traditioneel ecologische beweging Plaats maken voor de natuur Intensieve landbouw Zo groot mogelijke opbrengst per hectare

of per veestapel Lijkt de enige optie om te vermijden dat

een groot deel van de wereldbevolking honger lijdt

In harmonie leven met de natuur Extensieve landbouw Minieme ingreep in de natuur, zeker al

geen meststoffen of pesticiden Lijkt moreel superieur, maar niet

realiseerbaar om een grote bevolking te voorzien van voedsel

• Ecomodernisten hebben een sterk geloof in technologische ontwikkeling voor het energie- en grondstoffenvraagstuk

• Kernenergie speelt een belangrijk rol

3. Ontkoppeling?• Ecomodernisten: we zijn in staat om onze economische groei en onze

impact op het milieu van elkaar te ontkoppelen• Absolute ontkoppeling waarbij de geaccumuleerde milieu-impact een piek

kent om daarna terug af te nemen, is nodig• Ontkoppeling is geen sinecure: in de voorbije decennia verdubbelde de

wereldeconomie in omvang. (zie fig.2)

6

4. Parijse hoop• De klimaattop van Parijs slaagde erin om ook de VS en China mee in bad te

nemen, voordien bleven klimaatconferenties vooral een Europese aangelegenheid

• 195 landen plus de EU keurden een klimaatakkoord goed om de temperatuurstijging onder de 2 graden Celsius te houden

• Het akkoord heeft een gebrek aan harde afspraken en duidelijke richtlijnen

7

5. Weerbotseffecten• Weerbotseffecten verminderen de daling van CO2 door groene energie

• Wat is de CO2-uitstoot om alternatieve groene energie te produceren, te transporteren en weer af te breken?

• De EROEI (Energy Return On Energy Investment) van groene energie blijft laag.

• ‘Groene paradox’: het Europese groene energiebeleid heeft de producenten van fossiele brandstoffen wakker geschud, lage olieprijzen moet de rendabiliteit van groene energie onderuithalen.

• Lock-in-effecten: bedrijven maar ook consumenten zijn gewoontedieren en blijven makkelijk verhangen aan de heersende technologie

8

6. Geforceerde gedragsverandering• Er valt veel te zeggen om op de uitstoot van koolstof een prijs te plakken

– Koolstoftaks (prijssysteem): de prijs is gekend maar niet de hoeveelheid koolstof die zal worden uitgestoten

– Verhandelbare emissierechten (kwantiteitssysteem): hoeveelheid CO2 die max. mag worden uitgestoten wordt op voorhand bepaald = hoogst haalbare op Europees niveau?

• Om te vermijden dat men CO2-intensieve productie verplaatst naar het buitenland kan een export-intensieve economie een koolstoftaks combineren met een taks op koolstof-import

• De consument dient duurzaamheid te beschouwen als een werkwoord

• Om een handje te helpen kan men bv. de koolstofafdruk op verpakkingen afdrukken

9

7. Conclusies• Broodnodige economische groei rijmen met ecologische

doelstellingen → nood aan geavanceerde beleidsagenda

• Vrije markt moet drijvende kracht worden van verduurzaming en economie → transformatie– Uitstoot van broeikasgassen beperken– Investeringen in O&O, geothermie en afvangen van koolstof

• Overheid moet aanzet geven voor gedragsverandering.

• Positieve boodschap van ecomodernisme mag niet verloren gaan.

10

Download de volledige inspiratienota via

http://www.etion.be/kennisbank/economie-en-ecologie-een-perfecte-symbiose

11