Eco-woonprojectHuissensedijk 32

ObjectHuissensedijk 32, 6836 AA Arnhem

ContactpersoonKimo van Dijk

Derkinderenstraat 4, 6717 MR Ede E-mail: kimovandijk@xs4all.nl

Telefoon: 06 26596967

InhoudVoorwoord 3

Mission statement 5

Sociaal maatschappelijke betrokkenheid 7

Bestaande situatie 8

Beknopt bouwkundig rapport 10

Duurzaamheid 12

Vier opties voor verbouwing Huissensedijk 32 14

Verbouwing - optie 1 16

Verbouwing - optie 2 18

Verbouwing - optie 3 20

Verbouwing - optie 4 22

Nawoord 25

Bijlagen:

Bijlage I - Bouwkundig rapport

Voorwoord

Voor u ligt het projectvoorstel Eco-woonproject Huissensedijk 32. Dit document is het resultaat van een gezamenlijke droom van een groep enthousiaste mensen die de wens deelt duurzaam en in verbondenheid te wonen. Voorafgaand aan de samenstelling van dit document hebben wij, in samenwerking met twee architecten en een bouwkundige, onze aandacht gericht op de renovatie van een oude boerderij en stallen, gelegen aan de oostelijke rand van Arnhem-Zuid. De hieruit voortvloeiende beoogde bouwplannen willen wij graag aan u voorleggen ter beoordeling. Daarnaast geven wij toelichting op de wijze waarop wij onze kernwaarden, duurzaamheid en sociaal-maatschappelijke betrokkenheid in deze plannen integreren.

Het bieden van een helder overzicht van de huidige bebouwing en voorgestelde bouwplannen is het hoofdzakelijke doel van dit document, om hiermee een eerste beoordeling mogelijk te maken. De vier in dit voorstel gepresenteerde mogelijke ontwerpen houden rekening met het bestemmingsplan, de omgeving, de natuur en de historische (niet monumentale) waarde van het bestaande pand en terrein. Wij ontvangen graag uw afzonderlijke inhoudelijke reactie en oordeel op elk van deze plannen. Aanvullend daarop hopen wij dat u, na het lezen van dit voorstel, kunt delen in het enthousiasme waarmee wij de plannen hebben opgesteld!

3

4

Mission statement

Wij zijn een gemêleerde groep mensen die elkaar vinden in een passie voor duurzaamheid en de wil deze passie uit te dragen naar anderen. Wij geloven dat duurzame omgang met mens, dier en natuur voorbeeld behoeft in elke leefomgeving, en wij willen daar graag een steentje aan bijdragen. Door alternatieven tastbaar te maken willen wij mensen inspireren tot verandering. Daarnaast koesteren wij de wens tot samenleven op een uitgebreidere manier dan gangbare woningbouw in Nederland mogelijk maakt.

Om ruimte te bieden aan deze wensen willen we, als woonvereniging, samen een stuk land kopen om daar een woonboerderij met omgelegen (proef)tuin te ontwikkelen. Hiertoe is ons oog gevallen op een oude boerderij en perceel aan de Huissensedijk 32 te Arnhem.

Gezien de authenticiteit van de boerderij en het erf, hechten wij eraan dat de eenheid en historische uitstraling van het pand behouden blijft voor Arnhem en toekomstige generaties. Tegelijkertijd biedt het ruime aanwezige bouwvlak ons mogelijkheden tot het ontwikkelen van onze duurzame en sociale ambities. Onze wens is om er gemeenschappelijk te wonen door een innovatieve combinatie van individuele wooneenheden en het delen van gemeenschappelijke ruimtes. Op deze wijze willen we 6-10 appartementen en ruimtes voor sociale, technische en professionele activiteiten creëren voor onszelf en de buurt.

Ons plan voor een duurzame sociale proeftuin zal een mooie bijdrage leveren aan de sociale en ecologische duurzaamheid van de stad Arnhem en bewustwording bij omwonenden. Als directe buren van de stadsboerderij de Korenmaat (met kinderboerderij en natuureducatie centrum) zien we geruime mogelijkheden voor samenwerking en verdere uitbreiding van het type educatie dat daar wordt verleend. Hiervoor is het eerste contact al gelegd. Wij geven graag onze professionele kennis rondom duurzaamheid en zelfvoorzienend leven aan anderen door. Zo hopen wij in de toekomst een lokale voorbeeldfunctie te kunnen vervullen op het gebied van decentrale energieopwekking, recyclen van grondstoffen, slimme (afval)water systemen, energiezuinige en duurzame woningbouw, hernieuwbare mobiliteit, stadslandbouw en meditatie.

5

6

Sociaal maatschappelijke betrokkenheid

De uitdagingen ten aanzien van duurzaamheid, klimaatverandering en sociaal maatschappelijke vraagstukken, vragen om innovatieve, creatieve en vergaande veranderingen. Dit besef is bij steeds meer mensen doorgedrongen, evenals het feit dat wij hiervoor niet slechts naar de overheden kunnen kijken als het gaat om oplossingen. Het vraagt om veranderingen in de leefwijze van mensen en een actieve inzet van iedereen.

Voor velen is dit nog een abstract en niet te overzien proces. De termen die worden gebruikt genereren nog te vaak een gevoel van schaarste en beperkingen in vrijheid en ontwikkeling. Hoe is het mogelijk om een geïntegreerd antwoord te geven op deze vraagstukken, met behoud, of wellicht met toename van levensgeluk?

Wij zijn ervan overtuigd dat dit kan! Sterker nog, wij presenteren een model, waarbij al deze dilemma’s met elkaar worden verenigd, op harmonieuze wijze.

Met ons plan creëren wij een woonwijze waarin: • verschillende generaties in verbondenheid met elkaar leven, • gebruik van goederen en faciliteiten belangrijker is dan het bezit ervan,• de productie van voedsel en de consumptie ervan dicht bij elkaar liggen, met een

minimum aan verspilling,• de woningen energieneutraal zijn,• het gebruik van drinkwater wordt geminimaliseerd, door innovatieve aanpassingen aan

de woningen,• besluitvorming geen enkele bewoner uitsluit, • nauwe verbinding met de natuur stress reducerend werkt.

Wij zien de veranderingen die deze wereld nodig heeft en nemen de verantwoordelijkheid om daadwerkelijk de benodigde veranderingen teweeg te brengen.

Graag delen we ons project met anderen, in samenwerking met de lokale spelers, zoals de gemeente Arnhem, scholen en de aanliggende Stadsboerderij. Hierbij denken we aan workshops, kennismakingsavonden, rondleidingen en het creëren van educatieve spelvormen voor kinderen op het terrein. We hebben expertise op veel verschillende terreinen, zoals milieueducatie, grafische vormgeving, wet- en regelgeving, meditatie & mindfulness en levensloopbestendig wonen, die wij in ons aanbod kunnen meenemen. Bovendien staan we open voor suggesties van andere partijen en blijven graag leren.

Als onderdeel van deze plannen willen wij onderzoeken of het mogelijk is een voedselbos of pluktuin te creëren. Daarvoor zouden wij graag gebruik blijven maken van de aan het terrein liggende weide, die door de huidige bewoner sinds lange tijd voor €0,- gepacht wordt. Indien ons deze mogelijkheid wordt geboden, zullen wij de verantwoordelijkheid nemen voor het onderhoud ervan.

7

Bestaande situatieDe boerderij staat op een ruim perceel van ca. 11.800 m². Op het perceel staat het hoofdgebouw, twee schuren en een kapschuur. Het hoofdgebouw staat los van de twee schuren en bestaat uit de woonboerderij, opslagruimte en een schuur met paardenboxen met daarboven een hooizolder. Het woongedeelte is georiënteerd op het zuiden, de drie schuren/stallen staan aan de kant van de dijk. De twee schuren (voormalige varkensstal en koeienstal) zijn aaneengeschakeld.

8

1

2

3

9

0

4

1,3

= Kijkhoek + afbeeldingsnummer(s)

4,6

5 6

7

5

2

7

10

Beknopt bouwkundig rapportDe bouwkundige staat van het huis en de aangesloten schuur 1 zijn redelijk. Enig houtworm is in dragende palen geconstateerd, maar dat zou doormiddel van bestrijding met gas mogelijk opgelost kunnen worden. Het huis heeft in het verleden lekkages gehad en moet van binnen totaal gestript worden om bouwkundige problemen goed te kunnen zien en aan te pakken. Een dakkapel moet vernieuwd worden. De bouwkundige staat van schuren 2 (midden) en 3 (oosten) zijn slecht. Het houtwerk is zwak door houtworm, rot en brandjes in het verleden en moet vernieuwd worden om duurzame verbouwing en bewoning te garanderen. Alle gevels aan de noordzijde staan nog redelijk recht en kunnen tegen aanzienlijke kosten behouden blijven bij verbouw. De gevels aan de zuidzijde hebben last gehad van langdurige klimop-groei, het is te bezien of ze sterk genoeg zijn om extra raamoppervlak te creëren voor meer inpandig licht. Bij herbouw kunnen bakstenen (muren), klinkers (bestrating) en dakpannen duurzaam hergebruikt worden. Het fundament is zand op klei. Met een nieuwe fundering onder de schuren is er voldoende draagkracht om bewoning mogelijk te maken en toekomstige verzakkingen te voorkomen. De schuren staan op dit moment niet gelijkvloers, wellicht moet overwogen worden om dat aan te passen.

Voor een uitgebreide rapportage, zie bijlage I

11

Duurzaamheid

EnergiebesparingVoor alle in dit projectvoorstel gepresenteerde bouwplannen geldt dat er zeer kritisch zal worden gekeken naar de duurzaamheid, zowel tijdens als na de verbouwing. Energiebesparing staat daarbij hoog in het vaandel. Zo willen wij een optimale balans vinden tussen structurele duurzaamheid en (te winnen) energiebesparingen. In praktijk zullen we daarom voor materialen en technieken kiezen die resulteren in een zo laag mogelijke energieprestatie-coëfficiënt. Vraaggestuurde ventilatie, lage temperatuurverwarming in combinatie met zonneboilers en hittepompen, warmtewisselaars op douche en afvalwater, het gebruik van natuurlijke isolatiematerialen (stro, hennep, etc.) en hergebruik van bakstenen en dakpannen zijn voorbeelden hiervan.

EnergieopwekkingNaast het besparen van energie en materialen, zowel tijdens het bouwproces als daarna, is ons streven het gebouw volledig energieneutraal op te leveren. Dat wil zeggen dat alle energie die wij gebruiken, inclusief die voor huishoudelijke apparaten, lokaal en hernieuwbaar zal worden opgewekt. Hiervoor zullen wij dankbaar gebruik maken van de reeds aanwezige kapschuur, die zich met een dak op het zuiden bij uitstek leent voor een kleine 300m2 aan zonnepanelen. Extra hybride-panelen op de woongebouwen zullen naast elektriciteit tevens voorzien in warmteopwekking voor heet water en vloerverwarming.

Recyclen van water, nutriënten en grondstoffenAllereerst willen we het regenwater afkoppelen van het riool om het rioleringssysteem te ontlasten en het waardevolle water te hergebruiken in het pand als WC-water en buiten als irrigatiewater. We zullen aansluiten op het afvalsysteem van Arnhem aan huis en met aanvullende eigen inzameling proberen nog meer grondstoffen te recyclen (zero waste huis). Voor ons afvalwater willen we inzetten op verschillende decentrale opties waaronder brongescheiden toiletten (compost of vergisting) met mogelijk struviet-terugwinning, zwart water fermentatie (i.c.m. GFT afval) voor productie van biogas en behandeling van grijs water via helofytenfilter op eigen terrein.

BiodiversiteitNaast de monumentale en markante bomen in de tuin, leven er ook vleermuizen en bijkans een kerkuil op het terrein. Wij beschouwen dit als een aanwinst en willen er voor zorgen dat de Huissensedijk een thuis kan blijven voor de waardevolle planten en dieren die er nu zijn. De flora- en faunawet geeft nuttige aanwijzingen voor onderzoek en bescherming (tijdens en na verbouwing). In dat kader is in onze opdracht al twee keer vleermuisonderzoek gedaan. We willen snel nestkasten plaatsen om de vleermuizen te behouden tijdens de renovatie van het pand. Ook willen we onderzoeken hoe we het terrein en de woning nog diervriendelijker kunnen maken. Zowel tijdens de bouwwerkzaamheden als later tijdens bewoning zullen wij ons inzetten om de biodiversiteit op het terrein te behouden en zo mogelijk te vergroten.

12

13

Stadslandbouw en permacultuurOp het terrein staan al diverse soorten fruitbomen en een moestuin. Dit willen wij graag uitbreiden met stadslandbouw en permacultuur om zoveel en duurzaam mogelijk in eigen voedselvoorziening te kunnen voorzien. Dit willen wij combineren met een educatieve voorbeeldfunctie en de ontwikkeling en onderhoud van de tuin sluit dan ook direct aan bij het eerder genoemde mogelijk inrichten van een proeftuin met een meer openbaar karakter. Daarnaast zal samengewerkt worden met stadsboerderij ‘de Korenmaat’, om vooral ook kinderen te laten proeven, ruiken en voelen wat de natuur ons biedt.

Omgang mens-dierDe hedendaagse ethiek met betrekking tot de omgang van mensen met dieren beperkt zich teveel tot het louter fysieke welzijn van het dier. Het trainen van dieren op het vertonen van gewenst gedrag geeft een illusie van contact, en heeft een negatieve impact op het mentale welzijn van dieren. Een gelijkwaardige omgang met dieren, vergt geen nieuwe methode, maar een nieuwe blik, waarbij de mens niet meer centraal staat.

Wij kijken naar de relatie tussen mens en dier vanuit een nieuwe ethiek. Hierbij gaan we uit van de intrinsieke waarde van een dier, waarbij we stilstaan bij (de ontwikkeling van) een eigen belevingswereld. We stappen hiermee voorbij het beperkte kader van conventionele dierverzorging en omgang, en menen op die manier een hogere kwaliteit van leven voor zowel onze dieren én onszelf mogelijk te maken. Om ook anderen in deze beleving te kunnen laten delen willen wij, in samenwerking met de Korenmaat, workshops organiseren die bijdragen aan breder begrip van de belevingswereld van dieren voor jong en oud.

Optie 1De schuren renoveren om woningen te realiserenBeperkt slopen om leefbaarheid te vergrotenBebouwing blijft binnen de contouren van de huidige boerderijBeeld vanaf de dijk blijft behouden

Optie 2Nieuwe woningen bouwen aan de zuidkant van het bouwvlak

Helft schuren en gehele woonhuis slopen om ruimte te makenBebouwing blijft binnen de contouren van de huidige boerderij

Beeld vanaf de dijk blijft behouden

Vier opties voor verbouwing Huissensedijk 32

14

Detaillering van deze optie op pagina 16 en 17

Detaillering van deze optie op pagina 18 en 19

Optie 3Twee oostelijke schuren helemaal slopenNieuwe woningen bouwen op de plaats van de gesloopte schurenBebouwing blijft binnen de contouren van de huidige boerderijBeeld vanaf de dijk actualiseert

Optie 4Twee oostelijke schuren en kapschuur slopen

Nieuwe woningen bouwen op de plaats van de schuren en de kapschuurBebouwing krijgt andere contouren dan de huidige boerderij

Beeld vanaf de dijk actualiseert

15

Detaillering van deze optie op pagina 20 en 21

Detaillering van deze optie op pagina 22 en 23

Verbouwing - optie 1Uitkernen van de middelste schuur, dus voor circa de helft tot twee derde weghalen. Hierdoor ontstaat een U-vormig bouwvlak met de opening naar het zuiden. In de ontstane ruimte is plaats voor een (overdekte) tuin met groot terras. De schuur waar het huis aan vast zit kan waarschijnlijk in huidige vorm behouden worden. De andere schuren (m.u.v. de gevels) zullen voor de renovatie waarschijnlijk herbouwd moeten worden. In de zijkanten en daken van alle schuren wensen we meer raamoppervlak te creëren om er te kunnen leven.

16

11

2

3

17

2

0 = Kijkhoek + afbeeldingsnummer(s)

4

1,3

6

4

5 6

5

Verbouwing - optie 2Verwijderen van het woonhuis en de zuidelijke helft van alle schuren om ruimte te maken voor duurzame nieuwbouw appartementen. De noordelijke helften van de schuren zullen worden gebruikt als gemeenschappelijke ruimte. Tussen de nog staande gedeelten van de schuren en de appartementen ontstaat een met glas overdekte binnenstraat. De zuidkant van de schuren is vervangen door een grote glazen gevel. De historische gevels aan de dijkzijde blijven ongewijzigd, maar dienen wel gerenoveerd te worden.

18

1

2

3

19

2

0

54

1,3

6

5 6

= Kijkhoek + afbeeldingsnummer(s)

4

Verbouwing - optie 3De schuur met het bestaande huis eraan vast blijft in zijn geheeld bewaard. Het huis kan na verbouwing bewoond worden, de schuur moet gerenoveerd worden. De overige schuren worden gesloopt en vervangen door duurzame appartementen. De kapschuur blijft bewaard om gebruikt te worden als fietsenstalling, garage, etc. Het aanzicht vanaf de dijk verandert zichtbaar, maar een stuk historie blijft bewaard in de eerste schuur en het woonhuis.

20

1

2

3

21

0

4,5

5

= Kijkhoek + afbeeldingsnummer(s)

4

1,23

Verbouwing - optie 4De schuur met het bestaande huis eraan vast blijft in zijn geheeld bewaard. Het huis kan na verbouwing bewoond worden en de overige schuren worden vervangen door duurzame appartementen. De kapschuur verdwijnt voor een groot gedeelte. Het aanzicht vanaf de dijk verandert zichtbaar. De contouren van de te bouwen appartementen vallen binnen het vlak met een woonfunctie, maar buiten het gebied van de huidige bebouwing.

22

1

2

3

23

0

4,5

1,2

6

5 6

= Kijkhoek + afbeeldingsnummer(s)

4

3

24

Nawoord

U heeft in dit document gelezen hoe en vanuit welke visie wij binnen de gemeente Arnhem een nieuwe vooruitstrevende ecologische woonvereniging willen vestigen. Wij zien graag uit naar uw beoordeling van en adviezen op de vier plannen zoals deze aan u gepresenteerd zijn. Wellicht dat u na het lezen de indruk heeft dat wij belangrijke zaken over het hoofd hebben gezien. Wij denken dan aan lokale en/of regionale ontwikkelingen dan wel andersoortig essentiële zaken die van invloed zijn of betrekking hebben op ons plan. Hierbij nodigen wij u expliciet uit ons hier over te informeren. Mocht u nog aanvullende vragen hebben voordat u een weloverwogen advies kunt geven aan ons, dan hopen wij dat u de vrijheid voelt en neemt deze te stellen.

Tot slot staan wij ook zeer zeker open voor uw adviezen met betrekking tot het toepassen van mogelijke subsidieregelingen om onze duurzame en groene aanpak van de Huissensedijk 32 verder vorm te geven en te ondersteunen.

Namens de (hopelijk) toekomstige bewonersvereniging Huissensedijk 32,

Vriendelijke groet,

Kimo van DijkEmma DaniëlsRinus GroeneveldSam MolenaarSanne RaesVerena BöttcherSaskia BöttcherJelle de Vries

25