0

SÔÛ KHOA HOÏC TRUNG TAÂM TÖ VAÁN

COÂNG NGHEÄ VAØ MOÂI TRÖÔØNG GIAÙO DUÏC TAÂM LYÙ THEÅ CHAÁT

ÑEÀ TAØI

“ÑEÀ XUAÁT GIAÛI PHAÙP TAÊNG CÖÔØNG COÂNG TAÙC

TÖ VAÁN GIAÙO DUÏC TRUYEÀN THOÂNG VEÀ HÖÔÙNG NGHIEÄP;

TRIEÅN KHAI ÖÙNG DUÏNG VAØ HOAØN THIEÄN MOÄT SOÁ

TRAÉC NGHIEÄM HÖÔÙNG NGHIEÄP CHO HSPT THEO

YEÂU CAÀU THÒ TRÖÔØNG LAO ÑOÄNG TP. HCM”

Chuû nhieäm:

PGS-TS NGÖT LYÙ NGOÏC SAÙNG,

Giaùm ñoác Trung taâm tö vaán giaùo duïc taâm lyù theå chaát

TP HOÀ CHÍ MINH

THAÙNG 2. 2003

1

ÑEÀ TAØI

“ÑEÀ XUAÁT GIAÛI PHAÙP TAÊNG CÖÔØNG COÂNG TAÙC

TÖ VAÁN GIAÙO DUÏC TRUYEÀN THOÂNG VEÀ HÖÔÙNG NGHIEÄP;

TRIEÅN KHAI ÖÙNG DUÏNG VAØ HOAØN THIEÄN MOÄT SOÁ

TRAÉC NGHIEÄM HÖÔÙNG NGHIEÄP CHO HSPT

THEO YEÂU CAÀU THÒ TRÖÔØNG LAO ÑOÄNG TP. HCM”

Chuû nhieäm:

PGS-TS NGÖT LYÙ NGOÏC SAÙNG,

Giaùm ñoác Trung taâm Tö vaán Giaùo duïc Taâm lyù Theå chaát

DANH SAÙCH COÄNG TAÙC VIEÂN

1. Taï vaên Doanh ThS Toång Bieân taäp

Giaùo duïc Baùo Giaùo duïc Saùng taïo

2. Ñaøo troïng Huøng PGS TS Nguyeân Vieän tröôûng

Sinh hoïc Vieän Nghieân cöùu GDÑT Phía Nam

3. Voõ Höng PGS TS Phoù Vieän tröôûng

Nhaân traéc Phaân Vieän KH. BHLÑ Phía Nam

4. Mai Ngoïc Luoâng Th S Giaùm ñoác TT Nghieân cöùu Giaùo duïc

Taâm lyù Vieän NCGD, ÑHSP TpHCM

5. Traàn thò Quoác Minh TS Phoù hieäu tröôûng

Taâm lyù tröôøng Cao ñaúng Sö phaïm MG.TW3

6. Nguyeãn Ngoïc Taøi ThS Chuyeân vieân Vieän Nghieân Cöùu Giaùo duïc

Taâm lyù Ñai hoïc sö phaïm Tp. HCM

7. Lyù Minh Tieân ThS Phoù Tröôûng Khoa Khoa Taâm lyù

Taâm lyù Ñaïi hoïc Sö phaïm Tp. HCM

8. Nguyeãn Toaøn ThS Giaùm ñoác Trung taâm KTTH-HN

SPKT Thuû Ñöùc Tp. HCM

9. Nguyeãn Duy Tuïng CN Nguyeân Tröôûng phoøng Daïy ngheà

Kinh teá Sôû LÑTBXH TP. Hoà Chí Minh

10. Leâ Hoàng Minh ThS Phoù Giaùm ñoác Trung taâm XKLÑ vaø

QLGD Phaùt trieån Vieäc laøm TRANACO,Boä GTVT

2

BAÛNG CHUÙ THÍCH CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT

Coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù………………………… CNH,HÑH

Daïy ngheà phoå thoâng : ......................................... DNPT.

Hoïc sinh phoå thoâng : ........................................... HSPT.

Höôùng nghieäp : …………………….. ................................ HN.

Khoa hoïc töï nhieân……………………………………………………………..KHTN

Khoa hoïc xaõ hoäi- nhaân vaên …………………………………………..KHXH-NV

Kinh teá xaõ hoäi :………………………………………………………………. .KTXH

Kyõ thuaät toång hôïp –Höôùng nghieäp…………………………… KT TH-HN

Kyõ thuaät vieân……………………………………………………………………… KTV

Kyõ sö ……………………………………………………………………………………… KS

Lao ñoäng ………………………………………………………………………………..LÑ

Lao ñoäng saûn xuaát :……………………………………………………… LÑSX

Lao ñoäng thöông binh vaø xaõ hoäi ……………………………….. LÑ TBXH

Nghieân cöùu phaùt trieån giaùo duïc……………………………………..NCPTGD

Quaûn lyù giaùo duïc :………………………………………………………………QLGD

Phoå thoâng trung hoïc: ……… .........................................PTTH

Phuï huynh hoïc sinh……………………………………………………………..PHHS

Taâm lyù giaùo duïc……………………………………………………………………TLGD

Thanh thieáu nieân………………………………………………………………….TTN

Tö vaán höôùng nghieäp : …………………………………………………… TVHN

Trung hoïc cô sôû :…………………………………………………………... ..THCS

Xaõ hoäi hoùa : ………………………………………………………………………….XHH

Xuaát khaåu lao ñoäng………………………………………………………………XKLÑ

Uyû Ban Baûo Veä Chaêm Soùc Treû Em……………………………..UBBVCSTE

3

BAÛNG LIEÄT KEÂ CAÙC BAÛNG BIEÅU

Sô ñoà trang

01 Sô ñoà tam giaùc höôùng nghieäp 28

02 Moâ hình truyeàn thoâng Lasswell 29

03 Moâ hình truyeàn thoâng Michel de Coster 30

04 Sô ñoà toå chöùc caùc cô sôû tham gia TVHN trong thaønh phoá 50

05 Phoái hôïp giöõa TT. KTTH-HN vaø caùc TT. Tö vaán TLGD 100

06 Tö vaán höôùng nghieäp vaø traéc nghieäm tuyeån lao ñoäng 103

trong nhöõng naêm tôùi taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh

Baûng

1. Baûng caân ñoái nguoàn lao ñoäng Tp.HCM naêm 2000 35

2. Lao ñoäng theo ñoä tuoåi chia theo KV thaønh thò noâng thoân 36

3. Vieäc laøm vaø trình ñoä chuyeân moân 38

4. Vieäc laøm ôû caùc khu vöïc kinh teá cuûa ngöôøi LÑ coù chuyeân moân 38

5. Trình ñoä chuyeân moân cuûa ngöôøi LÑ ñöôïc tuyeån duïng naêm 2000 40

6. Caùc ngaønh ngheà coù nhu caàu tuyeån duïng nhieàu lao ñoäng 40

7. Caân ñoái thöøa thieáu lao ñoäng naêm 2001-2005 taïi Tp. HCM 41

8. Quy moâ phaùt trieån trung taâm KTTH-HN vaø soá löôïng HS.HNPT 43

9 Soá löôïng tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp vaø quy moâ hoïc sinh 43

10 Hieän traïng chaát löôïng TVHN ô trung taâm KTTH-HN 51

11. Hoaït ñoäng baùo ñaøi vôùi vaán ñeà TVHN 61

4

MUÏC LUÏC

MÔÛ ÑAÀU

1. Lyù do thöïc hieän vaø yù nghóa vaán ñeà nghieân cöùu 9

2. Muïc tieâu nghieân cöùu 13

3. Ñoái töôïng nghieân cöùu 13

4. Nhieäm vuï nghieân cöùu 14

5. Phaïm vi nghieân cöùu 14

6. Phöông phaùp nghieân cöùu 14

NOÄI DUNG

PHAÀN I

ÑEÀ XUAÁT GIAÛI PHAÙP TAÊNG CÖÔØNG COÂNG TAÙC

TÖ VAÁN GIAÙO DUÏC TRUYEÀN THOÂNG VEÀ HÖÔÙNG NGHIEÄP

CHÖÔNG I.

CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT VEÀ HÖÔÙNG NGHIEÄP

1. YÙ nghóa vaø khaùi nieäm veà hoaït ñoäng höôùng nghieäp 17

2. Tö vaán- giaùo duïc- truyeàn thoâng veà höôùng nghieäp 22

CHÖÔNG II.

CÔ SÔÛ THÖÏC TEÁ VEÀ HÖÔÙNG NGHIEÄP

1. Toång quan veà lao ñoäng vaø höôùng phaùt trieån KTXH 33

2. Hieän traïng toå chöùc höôùng nghieäp taïi tp. HCM 42

5

CHÖÔNG III.

ÑEÀ XUAÁT GIAÛI PHAÙP TOÅ CHÖÙC HÖÔÙNG NGHIEÄP

1. Giaûi phaùp tuyeân truyeàn 72

2. Giaûi phaùp kieåm tra 82

3. Giaûi phaùp nghieân cöùu 87

4. Giaûi phaùp chuyeân vieân 91

5. Giaûi phaùp phoái hôïp vaø môû roäng höôùng xaõ hoäi hoùa 94

PHAÀN 2

XAÂY DÖÏNG MÔÙI VAØ HOAØN THIEÄN MOÄT SOÁ TRAÉC NGHIEÄM

HÖÔÙNG NGHIEÄP CHO HOÏC SINH PHOÅ THOÂNG THEO YEÂU CAÀU

THÒ TRÖÔØNG LAO ÑOÄNG TP HOÀ CHÍ MINH

CHÖÔNG I

CÔ SÔÛ KHOA HOÏC XAÂY DÖÏNG BOÄ COÂNG CUÏ TRAÉC NGHIEÄM

1. Cô sôû lyù thuyeát

1.1. Nhöõng khaùi nieäm veà traéc nghieäm vaø caùc chæ soá kyõ thuaät 107

1.2. Lyù thuyeát veà söï phuø hôïp ngheà- taêngnaêng suaát lao ñoäng toaøn XH 114

1.3. Caùc khaùi nieäm veà theá giôùi ngheà nghieäp vaø caùc caùch phaân loaïi 116

2. Cô sôû thöïc teá

2.1. Höôùng phaùt trieån KTXH cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc 128

2.2. Yeâu caàu thò tröôøng lao ñoäng vaø xu höôùng choïn ngheà cuûa HSPT 130

3. Ngheà dieän roäng öu tieân xaây döïng traéc nghieäm höôùng nghieäp

3.1. Naêm ngheà dieän roäng öu tieân theo thò tröôøng lao ñoäng 134

3.2. Ngheà dieän roäng tieâu bieåu trong nhoùm ngheà dieän roäng 135

4. Toùm löôïc hoaï ñoà ngheà 5 nhoùm ngheà dieän roäng 139

6

CHÖÔNG II

DIEÃN GIAÛI NOÄI DUNG BOÄ TRAÉC NGHIEÄM HÖÔÙNG NGHIEÄP MÔÙI

1. Traéc nghieäm toång quaùt

TNTQ 1 : Em gioûi kyõ naêng gì ? (54 traéc nghieäm) 147

TNTQ 2 : Em thích ngheà gí ? (50 traéc nghieäm) 158

2. Traéc nghieäm caù nhaân

TNCN 1 : Ño chæ soá caûm giaùc/vaän ñoäng. 167

TNCN 2 : Ño Ñoä rung tay. 169

TNCN 3 : Ño ñoä beàn cô tónh . 172

TNCN 4 : Phaân loaïi khí chaát 174

TNCN 5: Hieåu ñuùng tín hieäu haønh vi 180

TNCN 6 : Phaân tích toång hôïp tröïc quan 182

TNCN 7 : Kieán thöùc cô hoïc thoâng thöôøng 190

TNCN 8 : Taùm loaïi khí chaát 199

TNCN 9 : Ba kieåu ngöôøi-ngheà thôøi ñaïi. 203

TNCN 10: Giao tieáp trong quaûn lyù 212

TNCN 11: Kyõ naêng soáng 214

CHÖÔNG III

HOAØN THIEÄN BOÄ TRAÉC NGHIEÄM HÖÔÙNG NGHIEÄP CUÕ

Höôùng daãn choïn tröôøng, choïn ngheà 223

Traéc nghieäm 1: Tö duy logic 225

7

Traéc nghieäm 2 : Khaû naêng caûm thuï vaø dieãn ñaït ngoân töø 228

Traéc nghieäm 3 : Trí töôûng töôïng khoâng gian 229

Traéc nghieäm 4 : Khí chaát 333

Traéc nghieäm 5 : Trí nhôù hình töôïng 236

Traéc nghieäm 6 : Trí nhôù ngaén haïn 241

Traéc nghieäm 7 : Ñoä beàn vöõng chuù yù 242

Ñaùp aùn 243

PHAÀN 3

TRIEÅN KHAI THÖÏC NGHIEÄM TUYEÂN TUYEÀN VAØ

TÖ VAÁN HÖÔÙNG NGHIEÄP VÔÙI BOÄ TRAÉC NGHIEÄM MÔÙI

CHÖÔNG I

TRIEÅN KHAI THÖÏC NGHIEÄM TAÊNG CÖÔØNG THOÂNG TIN

HÖÔÙNG NGHIEÄP CHO HSPT TREÂN BAÙO GIAÙO DUÏC SAÙNG TAÏO

1. Tuyeân truyeàn veà vaán ñeà phaân luoàng trong chieán löôïc phaùt trieån giaùo duïc 251

2. Phaân tích xu höôùng choïn ngheà cho HSPT 254

3. Tö vaán choïn ngheà, höôùng nghieäp cho hoïc sinh treân baùo GDST 255

4. Thaêm doø HS ñoïc baùo coù muïc höôùng nghieäp 256

CHÖÔNG II.

KEÁT QUAÛ TRIEÅN KHAI THÖÏC NGHIEÄM TÖ VAÁN

HÖÔÙNG NGHIEÄP VÔÙI BOÄ COÂNG CUÏ TRAÉC NGHIEÄM MÔÙI

1. Trieån khai thöïc nghieäm vôùi boä traéc nghieäm TNTQ 1 & TNTQ 2 258

2. Trieån khai thöïc nghieäm vôùi caùc traéc nghieäm boå sung TN CN 263

8

CHÖÔNG III

KEÁT QUAÛ XÖÛ LYÙ TÍNH TIN CAÄY CUÛA THANG ÑO TNTQ 1, 2

1. Keát quaû ñaùnh giaù tính tin caäy cuûa thang do traéc nghieäm TNTQ.1. 276

2. Keát quaû phaân tích caáu truùc caâu 282

3. Keát quaû xöû lyù traéc nghieäm TNTQ 2 284

Ñieàu chænh caùc caâu chöa phuø hôïp

KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 291

DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 297

PHUÏ LUÏC 302

9

MÔÛ ÑAÀU

1. LYÙ DO THÖÏC HIEÄN VAØ TOÅNG QUAN VAÁN ÑEÀ NGHIEÂN CÖÙU

1.1. LYÙ DO THÖÏC HIEÄN ÑEÀ TAØI

Ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích phaùt trieån, con ñöôøng taän duïng theá maïnh veà nhaân

löïc, naâng cao naêng suaát lao ñoäng toaøn quoác, moïi ngöôøi ñeàu coù moät ngheà thích

hôïp vaø yeâu lao ñoäng trong nhöõng ngaønh ngheà maø ñaát nöôùc ñang caàn laø con

ñöôøng taát yeáu. Coâng taùc toå chöùc giaùo duïc, tö vaán, truyeàn thoâng ñoäng vieân nhöõng

ngöôøi lao ñoäng treû, trong ñoù ñaùng keå nhaát laø soá hoïc sinh trong caùc tröôøng trung

hoïc, töï giaùc choïn löïa moät ngheà ñeå tieáp tuïc hoïc taäp hay saün saøng boå sung vaøo

löïc löôïng saûn xuaát laø moät coâng taùc ñang caàn ñöôïc quan taâm. Höôùng nghieäp coù

hieäu quaû seõ giuùp cho hoïc sinh khoâng nhöõng ñònh höôùng choïn ngheà maø coøn giuùp

caùc em töï ñieàu chænh, phaán ñaáu chieám lónh, haêng haùi khoâng ngöøng vöôn leân

trong lao ñoäng ngaønh ngheà sau naøy, ñoàng thôøi ñoäng vieân toaøn xaõ hoäi tieán coâng

vaøo maët traän xaây döïng vaø phaùt trieån ñaát nöôùc.

Hoaït ñoäng höôùng nghieäp (HN), khoâng phaûi chæ nhaèm ñaït nhöõng muïc tieâu

cuûa baûn thaân maø coøn quan heä maät thieát ñeán caû öôùc voïng cuûa gia ñình, thaân toäc

hoï haøng cuûa caù nhaân ñoù. Ñoàng thôøi, cuõng ñöông nhieân quan heä ñeán coäng ñoàng

quoác gia, nhaát laø khi chính nhöõng ngöôøi treû tuoåi naøy laø löïc löôïng hoïc sinh (HS),

laø ngöôøi chuû töông lai cuûa ñaát nöôùc. YÙù nghóa vaø tính caáp thieát cuûa hoaït ñoäng

höôùng nghieäp noùi chung vaø cuï theå hoaït ñoäng höôùng nghieäp trong nhaø tröôøng

phoå thoâng ñaõ ñöôïc xaùc ñònh baèng vaên baûn phaùp lyù taïi quyeát ñònh 126CP ngaøy

19/01/1981 cuûa Hoäi ñoàng Chính phuû veà: "Coâng taùc höôùng nghieäp trong nhaø

tröôøng phoå thoâng vaø vieäc söû duïng hôïp lyù HS caùc caáp phoå thoâng cô sôû, phoå thoâng

10

trung hoïc ra tröôøng". Tieáp theo ngaøy 27/4/1982 Hoäi Ñoàng Boä Tröôûng ñaõ ban

haønh thoâng tö soá 48/TT höôùng daãn vieäc thöïc hieän quyeát ñònh 126CP. Trong

thoâng tö Hoäi ñoàng Boä tröôûng ñaõ höôùng daãn cuï theå veà coâng taùc höôùng nghieäp

cho töøng Boä, cô quan ngaønh boä, cô quan quaûn lyù toång hôïp, UBND vaø ñoaøn theå

caùc caáp…

Cuï theå taïi thoâng tö soá 89/LÑHN ngaøy 30/7/1993 Boä GDÑT ñaõ chæ thò môû

roäng töøng böôùc vöõng chaéc coâng taùc tö vaán ngheà ôû caùc trung taâm KTTH-HN vaø

moät soá tröôøng trung hoïc troïng ñieåm nhaèm noái lieàn 3 khaâu : ñònh höôùng ngheà –

tö vaán ngheà- tuyeån choïn ngheà. Ñaëc bieät, ngaøy 11/7/2000 Boä tröôûng Nguyeãn

Minh Hieån ñaõ ra quyeát ñònh soá 15/2000/QÑ-BGDÑT ban haønh quy cheá toå chöùc

vaø hoaït ñoäng cuûa trung taâm kyõ thuaät toång hôïp-höôùng nghieäp nhaèm taïo ñieàu

kieän ñaåy maïnh coâng taùc höôùng nghieäp treân khaép caùc tænh thaønh caû nöôùc.

Trong hôn 20 naêm hình thaønh vaø phaùt trieån, coâng taùc höôùng nghieäp treân

phaïm vi caû nöôùc noùi chung vaø taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng ñaõ ñaït ñöôïc

nhöõng thaønh töïu nhaát ñònh, ñaõ giuùp cho moät boä phaän hoïc sinh choïn ñuùng höôùng

ñi cho töông lai cuûa mình, choïn ñuùng ngheà ñeå hoïc, phuø hôïp vôùi naêng löïc, sôû

thích, theå löïc vaø taâm lyù caù nhaân vaø phuø hôïp vôùi caû nhu caàu xaõ hoäi.

Höôùng nghieäp ñaõ thöïc söï trôû thaønh moät boä phaän caáu thaønh cuûa quaù trình

giaùo duïc trong nhaø tröôøng, thöïc hieän tinh thaàn nghò quyeát 4 khoaù VII veà caûi

caùch giaùo duïc, xaây döïng moät neàn giaùo duïc mang tính höôùng nghieäp, vaø gaàn ñaây

thöïc hieän chæ ñaïo cuûa Ñaïi hoäi Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam laàn thöù IX “ coi troïng

coâng taùc höôùng nghieäp vaø phaân luoàng HS trung hoïc, chuaån bò cho thanh nieân,

11

thieáu nieân ñi vaøo lao ñoäng ngheà nghieäp phuø hôïp vôùi söï chuyeån dòch cô caáu kinh

teá trong caû nöôùc vaø töøng ñòa phöông”.

Tuy nhieân, coâng taùc höôùng nghieäp cho HSPT coøn nhieàu maët haïn cheá.

Hoaït ñoäng höôùng nghieäp (HN) haàu nhö chöa ñöôïc cuûng coá, ñi nhöõng böôùc ñi

chaäm chaïp, so vôùi trình ñoä tieán boä chung. Caùc trung taâm KTTH-HN thöôøng gaëp

nhieàu khoù khaên, moät soá nôi chæ chuyeân daïy ngheà phoå thoâng, ít quan taâm ñeán

coâng taùc tö vaán taâm lyù giaùo duïc höôùng nghieäp cho töøng caù nhaân HS.

Hieän töôïng ñoâng ñaûo HS caàn ñaêng kyù hoïc ngheà laø ñeå ñöôïc coäng theâm ñieåm

vaøo kyø thi cuoái caáp, chöù khoâng phaûi laø bieåu hieän cuûa moái quan taâm veà ngheà nghieäp

töông lai vaø khaû naêng baûn thaân caàn phaùt huy cuûa HS.

ÔÛ Tp Hoà Chí Minh cuõng coù tình traïng nhö vaäy trong hoaït ñoäng TVHN.

Nhöõng naêm gaàn ñaây, ñaëc bieät ôû Tp. HCM coù söï ra ñôøi cuûa caùc phoøng TVHN

trong caùc Vaên phoøng hay Trung taâm Tö vaán taâm lyù giaùo duïc (TLGD) do caùc hoäi

ñoaøn vaø cô quan xaõ hoäi quan taâm thaønh laäp. Ñaây cuõng laø moät neùt môùi cuûa thaønh

phoá trong hoaït ñoäng xaõ hoäi hoaù giao duïc. Naêm 1995, thaønh phoá chæ coù moät

trung taâm, ñeán nay coù gaàn 10 ñôn vò vaên phoøng hoaëc trung taâm tö vaán toå chöùc

TVHN. Caùc trung taâm TLGD naøy coù boä phaän TVHN nhö laø moät hoaït ñoäng ngheà

nghieäp chuyeân saâu, tröïc tieáp tö vaán cho HS hoaëc giaùn tieáp qua heä thoáng toång

ñaøi ñieän thoaïi 1088, qua thö töø, qua baøi vieát treân baùo ñaøi, hình thaønh moät heä

thoáng TVHN cho HSPT ngoaøi nhaø tröôøng. Caùc trung taâm naøy lieân keát vôùi nhaø

tröôøng, vôùi caùc Trung taâm KTTH-HN veà maët nghieäp vuï, vaø thöôøng xuyeân ñaët

quan heä vôùi heä thoáng trung taâm dòch vuï vieäc laøm (DVVL), heä thoáng daïy ngheà,

trung hoïc chuyeân nghieäp, caùc tröôøng cao ñaúng, ñaïi hoïc vaø caùc khu cheá xuaát

12

trong thaønh phoá. Muïc ñích cuûa caùc trung taâm tö vaán TLGD laø tö vaán ngheà cho

töøng caù nhaân HS ñang hoïc hoaëc ñaõ boû hoïc, töï ñaùnh giaù veà mình, coù tham khaûo

caùc keát quaû traéc nghieäm taâm lyù HN.

Hoaït ñoäng naøy coøn manh muùn, chöa coù heä thoáng, caàn ñöôïc quaûn lyù, toå

chöùc veà maët nghieäp vuï; caàn söï phoái hôïp toát hôn giöõa nhaø tröôøng vôùi caùc trung

taâm KTTH-HN vaø caùc trung taâm tö vaán TLGD, söï hoã trôï cuûa nhaø nöôùc veà maët

chuû tröông treân ñòa baøn daân cö veà coâng taùc höôùng nghieäp, nhaèm taêng cöôøng

hieäu quaû phuïc vuï xaõ hoäi vaø goùp phaàn tích cöïc xaây döïng coâng cuoäc CNH, HÑH

ñaát nöôùc trong nhöõng naêm tôùi .

1.2 TOÅNG QUAN VEÀ VAÁN ÑEÀ NGHIEÂN CÖÙU

Nhöõng naêm gaàn ñaây treân caû nöôùc coù moät soá ñeà taøi nghieân cöùu, taøi lieäu vaø

baùo caùo khoa hoïc baøn veà hoaït ñoäng HN, maø tieâu bieåu laø :

- Ñeà taøi “Ñònh höôùng hoaït ñoäng lao ñoäng–höôùng nghieäp phuïc vuï söï nghieäp

CNH-HÑH ñaát nöôùc 1996-2000”, Boä GDÑT, Haø Noäi 1996.

- Baùo caùo khoa hoïc “Giaùo duïc nhaän thöùc, thaùi ñoä ngheà nghieäp cho HS hoïc ngheà”

thaïc só Ñoã Thò Hoaø, Haø Noäi, 2000.

- Taøi lieäu cuûa UNESCO “The Organisation of Education and Vocational

Guidance” ( Toå chöùc giaùo duïc höôùng nghieäp), thö vieân toång hôïp 1992

- Naêm 1998 Tp. HCM coù ñeà taøi: “Tö vaán höôùng nghieäp: thöïc traïng vaø giaûi

phaùp”. Moät coâng trình nghieân cöùu taäp theå cuûa caùc nhaø nghieân cöùu, nhaø quaûn

lyù vaø caùn boä giaûng daïy do thaïc só Nguyeãn Toaøn laøm chuû ñeà taøi.

13

- Naêm 1999-2000 Sôû Khoa hoïc Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng thaønh phoá ñaõ khuyeán

khích vieát giaùo trình sinh hoaït höôùng nghieäp.

Nhöõng ñeà taøi, baùo caùo khoa hoïc vaø taøi lieäu neâu treân ñaõ ñeà caäp tôùi nhieàu

vaán ñeà khaùc nhau cuûa coâng taùc höôùng nghieäp nhöng chöa coù ñeà taøi naøo ñi saâu

nghieân cöùu veà HN moät caùch toaøn dieän vaø chuyeân saâu treân ñòa baøn thaønh phoá

Hoà Chí Minh ñaùp öùng nhöõng chuyeån bieán veà yeâu caàu nhaân löïc CNH-HDH

thaønh phoá trong nhöõng naêm tröôùc maét vaø laâu daøi. Ñeå coâng taùc nghieân cöùu HN

böôùc ñaàu ñi vaøo chuyeân saâu, Nhoùm nghieân cöùu do PGS-TS NGÖT Lyù Ngoïc

Saùng, Giaùm Ñoác Trung taâm Tö vaán Giaùo duïc Taâm lyù Theå chaát laøm chuû nhieäm

ñöôïc Sôû Khoa hoïc Coâng ngheä-Moâi tröôøng thaønh phoá giao nhieäm vuï thöïc hieän

ñeà taøi: “Ñeà xuaát giaûi phaùp taêng cöôøng coâng taùc tö vaán giaùo duïc truyeàn thoâng veà

höôùng nghieäp; trieån khai öùng duïng vaø hoaøn thieän moät soá traéc nghieäm höôùng

nghieäp cho HSPT theo yeâu caàu thò tröôøng lao ñoäng Tp. HCM” .

2. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU:

- Nghieân cöùu ñeà xuaát caùc giaûi phaùp khaû thi hình thaønh heä thoáng tö vaán giaùo

duïc truyeàn thoâng veà höôùng nghieäp ôû caùc tröôøng phoå thoâng trong thaønh phoá, qua

ñoù laøm coâng taùc boài döôõng nghieäp vuï höôùng nghieäp cho giaùo vieân TVHN trong

nhaø tröôøng .

- Toå chöùc tö vaán höôùng nghieäp thoâng qua phöông thöùc trieån khai öùng duïng

caùc boä traéc nghieäm hieän coù ( coù ñieàu chænh ) vaø tieán haønh xaây döïng 5 boä coâng

cuï traéc nghieäm ngheà dieän roäng theo yeâu caàu thò tröôøng lao ñoäng.

3. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU:

Toå chöùc hoaït ñoäng HN cho HSPT trong Tp. HCM.

14

4. NHIEÄM VUÏ NGHIEÂN CÖÙU:

- Ñaùnh giaù thöïc traïng hoaït ñoäng giaùo duïc tö vaán truyeàn thoâng veà HN.

- Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp toå chöùc HN cho HSPT treân ñòa baøn TP. HCM.

- Soaïn thaûo moät soá traéc nghieäm höôùng nghieäp boå sung .

5. PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU:

- Toå chöùc hoaït ñoäng HN do sôû GDÑT. Tp. chæ ñaïo.

- Toå chöùc hoaït ñoäng HN cho HSPT do caùc hoäi ñoaøn thöïc hieän.

- Noäi dung, quy trình vaø caùc höôùng daãn cho tö vaán vieân höôùng nghieäp coù

traéc nghieäm

6. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU :

6.1 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU LYÙ LUAÄN

- Phaân tích caùc khaùi nieäm, caùc moái quan heä hoã töông, quan heä nhieàu chieàu,

theo taøi lieäu trong vaø ngoaøi nöôùc veà hoaït ñoäng HN.

- So saùnh neâu baät thöïc traïng, dieãn tieán; Giôùi thieäu nhöõng quan ñieåm khaùc nhau

veà HN vaø moái quan taâm hieän nay veà HN ôû thaønh phoá.Toång hôïp ñöa ra moät caùi

nhìn toång quan veà nhöõng kinh nghieäm vaø thaønh töïu; Ñoàng thôøi heä thoáng laïi

nhöõng lyù thuyeát, nhöõng nhaän ñònh vaø giaûi phaùp khaû thi thöïc teá

6.2 . PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU TRA, KHAÛO SAÙT

Thöïc hieän caùc cuoäc ñieàu tra, khaûo saùt thöïc traïng :

+ Thöïc traïng coâng taùc tö vaán höôùng nghieäp ngoaøi heä thoáng giaùo duïc

Xaây döïng phieáu caâu hoûi vaø toå chöùc ñieàu tra thöïc traïng coâng taùc tö vaán höôùng

nghieäp ôû 8 vaên phoøng vaø trung taâm tö vaán trong thaønh phoá )

+ Thöïc traïng xu höôùng choïn ngheà cuûa HS.THCS+PTTH,

15

Goàm 2 ñôït ñieàu tra :

- Ñieàu tra höôùng choïn ngheà cuûa 718 hoïc sinh khoái lôùp 12 PTTH Leâ Quyù Ñoân

ngaøy 25 thaùng 2 naêm 2001

- Ñieàu tra vaø phaân tích soá lieäu ñieàu tra 908 phieáu veà xu höôùng choïn ngheà 2000-

2001 hoïc sinh phoå thoâng treân ñòa baøn Tp. Hoà Chí Minh thaùng 5.2001

6.3 . PHÖÔNG PHAÙP PHOÛNG VAÁN CHUYEÂN GIA

- Phoûng vaán laõnh ñaïo caùc trung taâm KTTH-HN trong thaønh phoá.

- Phoûng vaán laõnh ñaïo 8 trung taâm tö vaán giaùo duïc trong TP

- Trao ñoåi thoâng tin vôùi chuyeân gia TVHN vieän KHGD, vieän

NCPTGD,Trung taâm GDLÑ-HN,Trung taâm ñaøo taïo Hoäi LH.KHKT.VN.

6.4 . PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC NGHIEÄM

- Ruùt kinh nghieäm thöïc nghieäm 3 naêm boä coâng cuï traéc nghieäm HN trong Tp.

- Toå chöùc thöïc nghieäm söû duïng boä coâng cuï TNHN taïi 8 tröôøng THCS&THPT

treân 500 hoïc sinh trung hoïc phoå thoâng vaø 33 phieáu tö vaán tröïc tieáp

- Toå chöùc thöïc nghieäm tuyeân truyeàn treân baùo GDST,( baùo cuûa Sôû GDÑT.Tp)

6.5 . PHÖÔNG PHAÙP THOÁNG KEÂ , XÖÛ LYÙ SOÁ LIEÄU.

Soá lieäu ñöôïc phaân tích toång hôïp vôùi söï hoã trôï cuûa :

- Phoøng maùy vi tính Ñaïi Hoïc Sö Phaïm

- Trung Taâm Tö Vaán Giaùo Duïc Taâm Lyù Theå Chaát CONCEPP,

- Vaên Phoøng Tö Vaán Treû Em UB.BVCSTE .TP.HCM

- Trung taâm XKLD vaø Phaùt Trieån Vieäc Laøm TRANACO.

16

PHAÀN 1

ÑEÀ XUAÁT GIAÛI PHAÙP

TAÊNG CÖÔØNG COÂNG TAÙC

TÖ VAÁN GIAÙO DUÏC TRUYEÀN THOÂNG

VEÀ HÖÔÙNG NGHIEÄP

17

CHÖÔNG I

CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT VEÀ HÖÔÙNG NGHIEÄP

1. YÙ NGHÓA VAØ KHAÙI NIEÄM COÂNG TAÙC HÖÔÙNG NGHIEÄP

1.1 VAI TROØ HÖÔÙNG NGHIEÄP VAØ PHAÂN LUOÀNG HS TRUNG HOÏC

Nhaèm taïo moät böôùc chuyeån bieán maïnh meõ veà giaùo duïc vaø ñaøo taïo, khoa

hoïc vaø coâng ngheä, phaùt huy nhaân toá con ngöôøi, ñaåy maïnh CNH-HÑH thöïc hieän

chieán löôïc phaùt trieån KTXH 10 naêm 2001-2010. Taïo neàn taûng ñeå ñeán naêm

2020 nöôùc ta cô baûn trôû thaønh moät nöôùc coâng nghieäp theo höôùng hieän ñaïi,

Nghò quyeát ñaïi hoäi Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam laàn IX xaùc ñònh muïc tieâu keá

hoaïch phaùt trieån KTXH 5 naêm 2001-2005 ñaõ ghi roõ noã löïc phaûi ñaït ñöôïc veà

kinh teá vaø lao ñoäng “ chuyeån dòch maïnh cô caáu kinh teà vaø cô caáu lao ñoäng theo

höôùng CNH-HÑH …”. Ñeà ra bieän phaùp “ Phaùt huy lôïi theá cuûa ñaát nöôùc, taän

duïng moïi khaû naêng ñeå ñaït ñöôïc trình ñoä coâng ngheä tieân tieán, nhaát laø coâng ngheä

thoâng tin vaø coâng ngheä sinh hoïc. Phaùt huy nguoàn löïc trí tueä vaø söùc maïnh tinh

thaàn cuûa ngöôøi Vieät Nam;

Veà ngaønh ngheà ñaøo taïo vaø phaùt trieån trong thôøi gian keá hoaïch Nghò

quyeát cuõng ñaõ vaïch ra moät caùch khaù cuï theå: “ ñaåy maïnh thuûy lôïi hoùa, cô giôùi

hoùa , ñieän khí hoùa…Chuù troïng coâng nghieäp cheá bieán, cô khí phuïc vuï noâng

nghieäp, caùc laøng ngheà, chuyeån moät boä phaän quan troïng noâng nghieäp sang khu

vöïc coâng nghieäp vaø dòch vuï…” “ phaùt trieån maïnh coâng nghieäp cheá bieán noâng thuûy

saûn, may maëc, da giaøy, moät soá saûn phaåm cô khí ñieän töû, coâng ngheä phaàn

meàm..”… “naâng cao chaát löôïng ngaønh dòch vuï thöông maïi, keå caû thöông maïi ñieän

töû, haøng khoâng, haøng haûi vaø caùc loaïi hình vaän taûi khaùc, böu chính vieãn thoâng, du

18

lòch taøi chính, ngaân haøng, kieåm toaùn, baûo hieåm, chuyeån giao coâng ngheä, tö vaán

phaùp lyù, thoâng tin thò tröôøng… Nhö vaäy, caùc ngaønh ngheà seõ môû ra phong phuù,

ñoøi hoûi vöøa chuyeân saâu vöøa ña daïng vaø heä thoáng giaùo duïc ñaøo taïo phaûi nhanh

choùng ñaùp öùng, cung caáp kòp thôøi moät nguoàn nhaân löïc naêng ñoäng. Ñaëc bieät ñi

nhanh vaøo moät soá ngaønh lónh vöïc coâng ngheä hieän ñaïi, coâng ngheä cao (tin hoïc,

sinh hoïc, vaät lieäu môùi, töï ñoäng hoùa).

Töø ñoù giaùo duïc höôùng nghieäp, moät noäi dung cuûa giaùo duïc ñaøo taïo phaûi

ñoùng vai troø moät trong nhöõng ñoäng löïc quan troïng ñeå phaùt huy nguoàn löïc con

ngöôøi. “Voán nhaân löïc töï coù” laø moät theá maïnh cuûa ñaát nöôùc, ñaùp öùng yeâu caàu

cuûa phaùt trieån, phuïc vuï CNH-HÑH. Thöïc hieän ñònh höôùng chieán löôïc cuûa Nghò

quyeát ñaïi hoäi Ñaûng CSVN laàn thöù IX “ coi troïng coâng taùc höôùng nghieäp vaø

phaân luoàng hoïc sinh trung hoïc, chuaån bò cho thanh thieáu nieân ñi vaøo lao ñoäng

ngheà nghieäp, phuø hôïp vôùi söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá…” , Nhaø nöôùc khuyeán

khích phaùt trieån heä thoáng tröôøng lôùp daïy ngheà, giaùo duïc chuyeân nghieäp, môû

roäng hôïp lyù quy moâ giaùo duïc ñaïi hoïc, …quan heä hôïp taùc quoác teá.

Coâng taùc höôùng nghieäp vaø phaân luoàng hoïc sinh phaùt trieån ngaønh ngheà

ñaøo taïo, chuù troïng ngaønh ngheà coù coâng ngheä hieän ñaïi, coâng ngheä cao ñaõ trôû

thaønh yeâu caàu böùc thieát phaûi ñöôïc nghieân cöùu, xaây döïng chieán löôïc, keá hoaïch

vaø caùc bieän phaùp thöïc hieän. Vieäc giôùi thieäu caùc quan ñieåm vaø hình thöùc theå

hieän yù nghóa höôùng nghieäp vaø phaân luoàng hoïc sinh trung hoïc treân theá giôùi, ôû

moät soá nöôùc tieân tieán vaø caùc nöôùc trong vuøng laø moät söï xem xeùt, tham khaûo

caàn thieát, goùp phaàn môû roäng taàm nhìn chieán löôïc vaø chia xeû vôùi nhöõng nhaø giaùo

duïc moät caùch cuï theå veà nhöõng khía caïnh cuûa vaán ñeà höôùng nghieäpo2

19

1.2 CAÙC ÑÒNH NGHÓA VEÀ HÖÔÙNG NGHIEÄP

Khaùi nieäm veà höôùng nghieäp vaøo thôøi kyø sô khai trong khoaûng thôøi gian

töø giöõa theá kyû thöù 19 ñeán giöõa theá kyû 20 laø moät ñeà taøi ñöôïc ñònh nghóa theo

nhieàu quan ñieåm khaùc nhau. Ñoái vôùi nhöõng nhaø sö phaïm, ôû goùc ñoä giaùo duïc

hoïc, höôùng nghieäp laø “ moät hoaït ñoäng cuûa taäp theå sö phaïm, caùn boä thuoäc caùc

cô quan nhaø maùy khaùc nhau, ñöôïc tieán haønh vôùi muïc ñích giuùp hoïc sinh choïn

ngheà ñuùng ñaén, phuø hôïp vôùi naêng löïc, sôû thích, theå löïc vaø taâm lyù caù nhaân vaø

vôùi caû nhu caàu cuûa xaõ hoäi. Höôùng nghieäp laø moät boä phaän caáu thaønh cuûa quaù

trình giaùo duïc hoïc taäp trong nhaø tröôøng"

_ Caùc nhaø taâm lyù hoïc goïi höôùng nghieäp laø heä thoáng caùc bieän phaùp taâm

lyù-sö phaïm vaø y hoïc giuùp cho theá heä treû choïn ngheà coù tính ñeán nhu caàu cuûa xaõ

hoäi vaø naêng löïc cuûa baûn thaân.

_ Ñoái vôùi ngaønh luaät: Höôùng nghieäp laø caùc phöông tieän y hoïc, giaùo duïc vaø

toå chöùc phaùp quyeàn nhaèm xaùc ñònh cho moãi coâng daân coù ngheà vaø coù nôi laøm vieäc.

Noäi dung höôùng nghieäp bao goàm caùc muïc ñích sau ñaây:

Vaïch roõ caùc yeáu toá coù aûnh höôûng ñeán vieäc choïn ngheà.

Hình thaønh caùc toå chöùc vaø hình thöùc coâng taùc höôùng nghieäp.

Theå cheá hoùa caùc quaù trình höôùng nghieäp.

Caùc nhaø kinh teá cho raèng: höôùng nghieäp laø nhöõng moái quan heä kinh teá, giuùp

cho moãi thaønh vieân trong xaõ hoäi phaùt trieån naêng löïc lao ñoäng vaø ñöa hoï vaøo moät

lónh vöïc hoaït ñoäng cuï theå, phuø hôïp vôùi vieäc phaân boå löïc löôïng lao ñoäng xaõ hoäi.

20

Treân bình dieän khoa hoïc lao ñoäng höôùng nghieäp laø hình thöùc giaùm ñònh lao

ñoäng coù tính chaát chuaån ñoaùn; laø quaù trình xaùc laäp söï phuø hôïp ngheà cuûa töøng caù nhaân

ngöôøi lao ñoäng coù ñaëc ñieåm taâm sinh lyù cuï theå, vôùi yeâu caàu ñaëc ñieåm ngheà naøo ñoù.

Nhìn chung höôùng nghieäp laø nhöõng bieän phaùp döïa treân cô sôû taâm lyù hoïc,

sinh lyù hoïc, giaùo duïc hoïc, xaõ hoäi hoïc, y hoïc vaø nhieàu khoa hoïc khaùc ñeå giuùp

thanh thieáu nieân choïn ngheà phuø hôïp vôùi nhu caàu xaõ hoäi ñoàng thôøi thích hôïp

naêng löïc nguyeän voïng caù nhaân, nhaèm phaân boá vaø söû duïng coù hieäu quaû cao nhaát

löïc löôïng lao ñoäng saün coù cuûa ñaát nöôùc.

Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, höôùng nghieäp ñöôïc quan nieäm laø moät hoaït

ñoäng giaùo duïc ñöôïc tieán haønh keùo daøi trong suoát quaù trình phaùt trieån ngheà

nghieäp cuûa con ngöôøi, ôû taát caû caùc giai ñoaïn cuûa noù coù tính ñeán nhöõng aûnh

höôûng cuûa tieán boä khoa hoïc coâng ngheä. Coù theå gom vaøo 2 giai ñoaïn sau ñaây:

Thôøi kyø choïn ngheà: Höôùng nghieäp coù taùc ñoäng laøm naûy sinh, hình thaønh

khuynh höôùng, ñoäng cô, höùng thuù, nguyeän voïng ngheà nghieäp, chòu nhieàu aûnh

höôûng cuûa gia ñình, nhaø tröôøng vaø xaõ hoäi, chuû yeáu dieãn ra ôû nhaø tröôøng phoå thoâng (

höôùng nghieäp phoå thoâng)

Thôøi kyø thích öùng ngheà: Höôùng nghieäp coù aûnh höôûng giuùp ngöôøi lao ñoäng

thanh nieân töï ñaùnh giaù veà quyeát ñònh cuûa mình vôùi ngheà ñaõ choïn, ñoàng thôøi

bieåu thò tinh thaàn hoïc hoûi, say söa vôùi coâng vieäc, thöôøng dieãn ra ôû caùc loaïi

tröôøng chuyeân nghieäp, daïy ngheà, tröôøng cao ñaúng ñaïi hoïc vaø taïi caùc cô sôû saûn

xuaát, cô quan nôi ngöôøi thanh nieân hoïc ngheà, ñeán laøm vieäc sau khi toát nghieäp.

Höôùng nghieäp khoâng chæ tieán haønh vôùi theá heä treû maø coøn phaûi tieán haønh vôùi

21

ngöôøi lôùn tuoåi . Nhöõng ngöôøi lôùn tuoåi khoâng coù ngheà hoaëc coù ngheà, hoaëc vì lyù

do naøo ñoù phaûi chuyeån ngheà, phaûi höôùng nghieäp laïi ñeán laàn thöù hai, laàn thöù

ba... ( höôùng nghieäp chuyeân nghieäp)

Nhö vaäy, höôùng nghieäp coù tính chaát xaõ hoäi roäng raõi, ñeå tieán haønh höôùng

nghieäp cho thanh thieáu nieân ñoøi hoûi phaûi coù söï tham gia roäng raõi cuûa nhaø

tröôøng, gia ñình, nhaø maùy, caùc cô quan ñoaøn theå, ñaøi baùo truyeàn thoâng, tính xaõ

hoäi cuûa höôùng nghieäp coù baûn chaát 2 maët : Moät maët phaûn aûnh quy luaät chung

phaùt trieån hình thaùi kinh teá xaõ hoäi, moät maët phaûn aùnh quy luaät hoaøn thaønh con

ngöôøi vaø caùc qui ñònh haønh vi cuûa moãi caù nhaân coù chuù yù ñaëc ñieåm nhaân caùch

cuûa töøng con ngöôøi cuï theå. Höôùng nghieäp laø moät quaù trình giaùo duïc lieân tuïc töø

nhöõng naêm hoïc phoå thoâng, ñeán quaù trình hoïc ngheà vaø haønh ngheà cuûa con ngöôøi ôû taát

caû caùc giai ñoaïn.

Theo taøi lieäu cuûa UNESCO phoå bieán caùc coâng trình nghieân cöùu cuûa caùc

chuyeân gia treân theá giôùi lieân quan ñeán coâng taùc höôùng nghieäp trong thaäp kyû

90 vöøa qua, cho thaáy hoaït ñoäng höôùng nghieäp trong thôøi ñaïi ngaøy nay, thôøi ñaïi

cuûa nhöõng ñoåi thay nhanh choùng veà maët ngheà nghieäp do caùc tieán boä khoa hoïc

kyõ thuaät, ñaõ ñöôïc quan nieäm ñaây ñuû nhö laø moät tieán trình phaùt trieån, coù moät

vai troø quan troïng nhaát ñònh trong cuoäc soáng vaø höôùng phaùt trieån kinh teá xaõ

hoäi ñòa phöông. Höôùng nghieäp khoâng döøng laïi ôû phaïm vi höôùng daån choïn

ngheà, cung caáp thoâng tin, phuïc vuï yeâu caàu nhaân löïc maø coøn coù baûn chaát vaø

muïc tieâu, noäi dung vaø phöông phaùp thöïc hieän saâu xa hôn, nhaém ñeán vieäc

höôùng daãn vaø tham vaán giuùp ñôõ con ngöôøi veà maët ñònh höôùng moät ngheà

nghieäp sinh soáng, chia seû nhöõng baêng khaên lo aâu veà vieäc laøm, taäp trung vaøo

22

nhöõng hoaït doäng giuùp phaùt trieån con ngöôøi mang tính nhaân vaên, vaø ñaõ ñeán luùc

höông nghieäp ñöôïc thöïc hieän phaûi do nhöõng ngöôøi coù nghieäp vuï chuyeân moân

phuï traùch .

Höôùng nghieäp tröôùc ñaây, ñöôïc hieåu laø höôùng daãn choïn ngheà (Vocatinal

Guidance), baây giôø ñöôïc goïi moät caùch ñaày ñuû laø höôùng daãn vaø tham vaán ngheà

nghieäp ( Career guidance and couseling). Höôùng nghieäp vaãn ñöôïc thöïc hieän

chuû yeáu cho hoïc sinh trong nhaø tröôøng, nhöng môû roäng cho thanh nieân treân

böôùc ñöôøng thaêng tieán ngheà nghieäp vaø nhöõng ngöôøi muoán tìm vieäc laøm môùi,

muoán thay ñoåi coâng vieäc, tính toaùn nhöõng böôùc ñi phuø hôïp vôùi sö thay ñoåi

nhanh choùng cuûa phaùt trieån coâng ngheä.

2. TÖ VAÁN, GIAÙO DUÏC, TRUYEÀN THOÂNG VEÀ HÖÔÙNG NGHIEÄP.

2.1. TÖ VAÁN HÖÔÙNG NGHIEÄP

Theo töï ñieån Tieáng Vieät cuûa Vieän Ngoân Ngöõ Hoïc, UÛy Ban Khoa hoïc Xaõ

hoäi Vieät Nam, nay laø Trung taâm KHXH & NV: “Tö vaán laø phaùt bieån yù kieán veà

nhöõng vaán ñeà ñöôïc hoûi ñeán, nhöng khoâng coù quyeàn quyeát ñònh”.(tö vaán cung caáp

thoâng tin chuyeân moân).

Thöïc teá, ngöôøi ñeán phoøng TVHN thuoäc caùc Trung taâm Tö vaán Giaùo duïc

Taâm lyù, khoâng chæ ñeå xin ñöôïc nhöõng thoâng tin (keát quaû traéc nghieäm caù nhaân,

theá giôùi ngheà nghieäp...) maø coøn ñeå ñöôïc gaëp gôõ “trao ñoåi taâm caûm” höôùng veà

moät töông lai ngheà nghieäp cuûa hoï maø chính hoï chöa xaùc ñònh ñöôïc, caàn ngöôøi tö

vaán (tö vaán vieân) tham gia yù kieán thaûo luaän hôn laø nhaän moät lôøi khuyeân voäi

vaøng.

23

Nhö vaäy tö vaán trong TVHN laø moät loaïi tö vaán taâm lyù (tham vaán), giuùp

cho ngöôøi ñöôïc tö vaán (thaân chuû) thaáy roõ hôn veà mình, ñeå choïn ngheà thích hôïp,

treân cô sôû caùc traéc nghieäm chaån ñoaùn taâm lyù cuûa khoa hoïc taâm lyù phaân bieät

giöõa taâm lyù ngöôøi vaø ñaëc ñieåm cuûa caùc ngheà nghieäp khaùc nhau (taâm lyù hoïc sai

bieät) vaø thoâng tin veà theá giôùi ngheà nghieäp.

Tö vaán trong TVHN ñöôïc hieåu ñaày ñuû laø tö vaán thoâng tin + traéc nghieäm

chaån ñoaùn taâm lyù höôùng nghieäp + tham vaán..

Töø laâu, ngöôøi laøm TVHN thöôøng thieáu thoâng tin veà thò tröôøng lao

ñoäng/vieäc laøm vaø thieáu caùc coâng cuï ñeå chaån ñoaùn taâm lyù, thöôøng TVHN chæ

qua vaán ñaøm vôùi nhöõng thoâng tin khieám khuyeát veà con ngöôøi vaø theá giôùi ngheà

nghieäp. Tö vaán höôùng nghieäp hay tö vaán ngheà laø 1 trong 3 giai ñoaïn cuûa coâng

taùc giaùo duïc höôùng nghieäp goàm ñònh höôùng ngheà- Tö vaán ngheà vaø choïn ngheà

thöïc hieän trong sinh hoaït höôùng nghieäp taïi caùc tröôøng phoå thoâng cô sôû vaø phoå

thoâng trung hoïc .

Tuy vaäy, neáu quan nieäm höôùng nghieäp laø moät hoaït ñoäng giaùo duïc ñöôïc

tieán haønh keùo daøi trong suoát quaù trình phaùt trieån ngheà nghieäp cuûa con ngöôøi, coù

taát caû caùc giai ñoaïn cuûa noù, coù tính ñeán aûnh höôûng cuûa tieán boä khoa hoïc coâng

ngheä, thì tö vaán höôùng nghieäp goàm hai giai ñoaïn thôøi kyø choïn ngheà vaø thôøi kyø

thích öùng ngheà, thôøi kyø choïn ngheà thöôøng xaûy ra ôû caùc tröôøng phoå thoâng vaø thôøi

kyø thích öùng ngheà ôû tröôøng ngheà, tröôøng kyõ thuaät hoaëc ñi laøm vieäc vôùi ngheà

nghieäp cuûa mình nhaèm cuõng coá loøng yeâu ngheà vaø söï thaønh ñaït trong ngheà

nghieäp.

24

Vôùi yù nghóa xuyeân suoát quaù trình hoaït ñoäng ngheà nghieäp nhö vaäy, tö vaán

höôùng nghieäp coù moät yù nghóa vaø moâi tröôøng hoaït ñoäng roäng lôùn hôn. Tö vaán

höôùng nghieäp ôû ñaây ñöôïc quan nieäm laø moät quaù trình giuùp ñôõ, giao tieáp vaán

ñaøm giöõa hai ngöôøi, moät beân laø tö vaán vieân, moät beân laø thaân chuû ngöôøi ñöôïc tö vaán

(tham vaán). Ñeå baøn veà vieäc choïn löïa ñi ñeán quyeát ñònh choïn ngheà nghieäp thích

hôïp.

Nhìn chung töø caùc khaùi nieäm tö vaán vaø höôùng nghieäp theo nghóa thoâng

thöôøng cho thaáy, tö vaán höôùng nghieäp laø " hoûi rieâng veà höôùng choïn ngheà thích

hôïp". Tö vaán höôùng nghieäp laø nhöõng bieän phaùp taâm lyù giaùo duïc nhaèm ñaùnh giaù

toaøn boä naêng löïc theå chaát trí tueä cuûa thanh thieáu nieân, ñoái chieáu caùc naêng löïc ñoù

vôùi nhöõng yeâu caàu do ngheà ñaët ra ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng, coù caân nhaéc ñeán nhu

caàu nhaân löïc cuûa ñòa phöông vaø xaõ hoäi, treân cô sôû ñoù cho hoï nhöõng lôøi khuyeân

veà choïn ngheà coù caên cöù khoa hoïc, loaïi tröø nhöõng tröôøng hôïp may ruûi thieáu chaéc

chaén trong khi choïn ngheà.

Muïc ñích cuûa hoaït ñoäng tö vaán höôùng nghieäp laø giuùp thanh thieáu nieân

“tìm thaáy mình” vôùi söï trôï giuùp cuûa caùc nhaø khoa hoïc taâm ly ù xaõ hoäi, cuøng vôùi

caùc coâng cuï traéc nghieäm ñaëc ñieåm nhaân caùch, vaø kyõ thuaät thoáng keâ laáy soá ñoâng

bình quaân laøm chuaån ñoái chieáu so saùnh ñaùnh giaù .

Tö vaán ngheà nghieäp laáy con ngöôøi laøm troïng taâm, laáy thaân chuû laøm trung

taâm, vieäc cho lôøi khuyeân trong tö vaán taâm lyù (tham vaán) trôû neân teá nhò hôn, vì

moät nguyeân taéc ñôn giaûn laø :

+ Chæ khi naøo hieåu bieát vaán ñeà moät caùch toaøn dieän thì môùi cho lôøi khuyeân.

25

+ Trong khi, chæ coù thaân chuû môùi “töï nhaän thaáy mình moät caùch toaøn dieän, coøn

nhaø tö vaán bieát veà thaân chuû thöôøng chæ ôû möùc ñoä töông ñoái chính xaùc, qua

caùc keát quaû ño ñaït cuûa khoa hoïc taâm lyù xaõ hoäi. Ñoä chính xaùc ñöôïc chaáp

nhaän ñoù thöôøng coù bieân ñoä giao ñoäng khaù lôùn

Vaû laïi, ñoái vôùi caùc nhaø tö vaán taâm lyù, khoâng ai daùm phuû nhaän nguyeân taéc

“thaân chuû laø ngöôøi hieåu mình hôn ai heát” va ø “thaân chuû töï quyeát". Ngöôøi laøm

tö vaán höôùng nghieäp seõ taïo moái quan heä toát ñeïp, taïo moái töông giao laønh maïnh

vôùi thaân chuû, töøng böôùc loaïi tröø caùc ngheà nghieäp thaân chuû khoâng yeâu thích,

nhöõng ngheà choáng chæ ñònh, sau ñoù phaân tích saâu hôn nhöõng ñieàu thaân chuû yeâu

thích, ñoái chieáu moät caùch voâ tö, khoâng toû thaùi ñoä gì veà ñieåm soá cao hay thaáp

trong traéc nghieäm veà nhöõng döõ lieäu traéc nghieäm coù ñöôïc.

2.2 GIAÙO DUÏC HÖÔÙNG NGHIEÄP

Nhaèm muïc ñích höôùng daãn vaø chuaån bò cho theá heä treû saün saøng ñi vaøo caùc

ngaønh ngheà maø ñaát nöôùc hay töøng ñòa phöông ñang caàn. Quaù trình höôùng

nghieäp trong nhaø tröôøng phoå thoâng laø quaù trình cung caáp nhöõng hieåu bieát caàn

thieát veà thò tröôøng lao ñoäng, naém vöõng caùc hoaït ñoäng cuûa theá giôùi ngheà nghieäp

vaø nhöõng ñaëc ñieåm cuûa nhaân caùch mình ñeå choïn ngheà moät caùch khoa hoïc.

Trong quaù trình ñoù, ngöôøi ñöôïc höôùng nghieäp cuõng seõ ñöôïc toå chöùc saép xeáp cho

laøm quen vôùi ngheà, ñeå ngöôøi coù yù ñònh vaøo ngheà coù thaùi ñoä ñuùng ñaén veà ngheà

cuûa mình vaø yeâu quyù ngheà ñaõ choïn.

Maët khaùc, coâng taùc giaùo duïc höôùng nghieäp coøn quan taâm toå chöùc hoïc sinh

coù ñöôïc tình caûm thoùi quen lao ñoäng, tieán tôùi coù theå quen vôùi moät soá ngheà

truyeàn thoáng, ngheà thoâng duïng ñang caàn phaùt trieån vaø duy trì ôû ñòa phöông.

26

Giaùo duïc höôùng nghieäp trong nhaø tröôøng phoå thoâng goàm 3 khaâu quan troïng vaø

lieân hoaøn nhau laø : Ñònh höôùng ngheà, Tö vaán ngheà, Tuyeån choïn ngheà.

Ñònh höôùng ngheà:

Moät trong nhöõng nhieäm vuï ñaàu tieân vaø quan troïng cuûa coâng taùc höôùng

nghieäp laø giuùp cho caùc hoïc sinh, ñònh höôùng ngheà ngay töø khi ngoài treân gheá nhaø

tröôøng quan taâm ñeán nhöõng ngheà nghieäp ñang phaùt trieån taïi ñòa phöông, thaùi ñoä

ñoái vôùi ngheà ñoù nhö theá naøo cho phuø hôïp. Ñoàng thôøi giuùp nhöõng ngöôøi treû tuoåi

naøy hieåu bieát veà caùc yeâu caàu taâm sinh lyù do ngheà nghieäp ñoù ñaët ra, ñoái chieáu

vôùi khaû naêng, sôû tröôøng vaø ñaëc tröng taâm sinh lyù, nhaân caùch cuûa baûn thaân. So

vôùi ñieàu kieän vaøo ngheà coù phuø hôïp khoâng ? Nhöõng gì caàn khaéc phuïc ? Nhöõng gì

caàn reøn luyeän boå sung ? Hình thaønh trong taâm trí caùc em nhöõng bieåu töôïng

ñuùng ñaén veà nhöõng ngheà xaõ hoäi ñang caàn phaùt trieån.

Tö vaán ngheà: (tö vaán höôùng nghieäp)

Trong quaù trình tìm hieåu ngheà, ôû ngöôøi ñöôïc tö vaán höôùng nghieäp caù

nhaân seõ xuaát hieän vaø phaùt trieån höùng thuù rieâng veà ngheà nghieäp. Höùng thuù laø

moät ñoäng löïc heát söùc quan troïng ñeå con ngöôøi gaén boù vôùi ngheà nghieäp, laø chæ soá

haøng ñaàu ñeå xeùt söï phuø hôïp ngheà. Treân cô sôû phaân tích nhöõng ñaëc ñieåm,

nhöõng ñieàu kieän theo töøng hoaøn caûnh rieâng cuûa töøng caù nhaân vaøo ngheà, ngöôøi

laøm coâng taùc tö vaán höôùng nghieäp seõ höôùng daãn phaùt trieån höùng thuù cuûa thanh

thieáu nieân höôùng veà ngheà ñoù. Dó nhieân phaûi tuyeät ñoái toân troïng söï yeâu thích

rieâng cuûa caùc em nhö laø moät nguyeân taéc khoâng ñôn giaûn giôùi thieäu nhöõng ngheà

maø em khoâng yeâu thích.

27

Tuy vaäy, coâng taùc giaùo duïc ñaïo ñöùc, giaùo duïc chính trò cuõng coù yù nghóa

ñoái vôùi söï hình thaønh vaø phaùt trieån höùng thuù.

Tuyeån choïn ngheà

Nhieäm vuï höôùng nghieäp cuõng khoâng döøng ôû choå giuùp caùc ñoái töôïng

höôùng nghieäp tìm thaáy höùng thuù vaø phaùt trieån loøng yeâu thích ñoái vôùi ngheà

nghieäp mong ñôïi, maø ñoøi hoûi giuùp hoïc sinh hình thaønh naêng löïc ngheà nghieäp.

Neáu hoï thieáu naêng löïc chuyeân moân thì khoâng theå ñöôïc tuyeån choïn vaøo ngheà

ñöôïc, khi chuyeân moân ngheà nghieäp moãi ngaøy moãi cao hôn.

Ñoái vôùi hoïc sinh phoå thoâng con ñöôøng hình thaønh naêng löïc ngheà nghieäp

laø toå chöùc hoïc sinh ñöôïc saûn xuaát keát hôïp vôùi daïy ngheà phoå thoâng. Qua cuoäc thöû

söùc ban ñaàu hoïc ngheà phoå thoâng seõ giuùp hoïc sinh, ñoái töôïng ñöôïc höôùng nghieäp

traûi nghieäm, töï xeùt laïi vaø naâng cao naêng löïc caàn coù theå thích öùng vôùi ngheà.

Cuõng caàn phaûi noùi theâm veà nhieäm vuï höôùng nghieäp trong thôøi ñaïi cuûa

chuùng ta laø giaùo duïc cho thanh thieáu nieân coù thaùi ñoä lao ñoäng Xaõ Hoäi Chuû Nghóa,

yù thöùc toân troïng ngöôøi lao ñoäng thuoäc caùc ngaønh ngheà khaùc nhau, yù thöùc tieát

kieäm baûo veä cuûa coâng. Giaùo duïc ñaïo ñöùc vaø löông taâm ngheà nghieäp tröôùc khi

vaøo ngheà cuõng laø moät ñieàu raát caàn thieát, goùp phaàn tích cöïc vaøo vieäc giuùp cho

ngöôøi lao ñoäng töông lai coù phaåm chaát nhaân caùch haøi hoøa, hoäi nhaäp deã daøng vôùi

cuoäc soáng töï laäp vôùi ngheà nghieäp cuûa mình.

Coù theå hieåu coâng taùc höôùng nghieäp theo sô ñoà " tam giaùc höôùng nghieäp"

cuûa giaùo sö KI. Flatonop nhö sau:

28

Sô ñoà 01: Tam giaùc höôùng nghieäp Flatonop.

Theo sô ñoà treân coâng taùc höôùng nghieäp goàm :

Giôùi thieäu ngheà nghieäp, caùc ñaëc ñieåm yeâu caàu cuûa ngheà nghieäp

Giôùi thieäu nhu caàu veà ngheà nghieäp xaõ hoäi , thò tröôøng lao ñoäng

Laøm cho HS thaáy roõ ñaëc ñieåm veà nhaân caùch cuûa mình ñeå choïn ngheà phuø hôïp.

2.3 TRUYEÀN THOÂNG HÖÔÙNG NGHIEÄP

Trong thôøi ñaïi thoâng tin buøng noå, truyeàn thoâng höôùng nghieäp cuõng coù

nhieàu thuaän lôïi vaø aûnh höôûng taùc ñoäng ngaøy caøng hieäu quaû. Truyeàn thoâng , ñaëc

bieät truyeàn thoâng ñaïi chuùng trong coâng taùc höôùng nghieäp thöôøng vöôït ra khoûi

nhöõng giôø sinh hoaït höôùng nghieäp cuûa nhaø tröôøng phoå thoâng baäc trung hoïc.

Truyeàn thoâng ( communication) coù taùc giaû dòch laø giao tieáp , laø truyeàn ñaït thoâng

tin giöõa ngöôøi naøy vaø ngöôøi khaùc ( truyeàn thoâng lieân caù nhaân) hay truyeàn ñaït

thoâng tin moät caùch roäng raõi ñeán moïi ngöôøi trong xaõ hoäi ( truyeàn thoâng ñaïi

Tuyeån choïn

ngheà

Giaùo duïc vaø tuyeân truyeàn ngheà

nghieäp

Caùc ngheà nghieäp vaø ñaëc ñieåm

cuûa chuùng

Nhaân caùch vaø nhaân

löïc cuûa caù nhaân

Tö vaán ngheà

nghieäp

29

chuùng). Ñaàu tieân moâ hình hoaù quaù trình truyeàn thoâng Shannon neâu leân 3 vaán ñeà

:

- Kyù hieäu truyeàn ñi coù ñuùng maãu khoâng? : Kyõ thuaät.

- Kyù hieäu truyeàn ñi coù ñaày ñuû yù nghóa khoâng? : Ngöõ nghóa

- Taùc ñoäng ñeán möùc naøo treân ñoái töôïng : Hieäu löïc

Nghieân cöùu veà truyeàn thoâng Lasswell ñöa ra coâng thöùc : Ai? Noùi gì ?

keânh naøo? cho ai? Hieäu quaû ra sao ? ( Ngöôøi phaùt. Thoâng ñieäp, phöông tieân,

Ñoái töôïng , Hieäu quaû)

Sô ñoà 2 Moâ hình truyeàn thoâng Lasswell

Trong thöïc teá truyeàn thoâng coù theå nhieàu chieàu, qua nhieàu phöông

tieän khaùc nhau. Michel de Coster (1992) quan nieäm quaù trình truyeàn thoâng theo

moâ hình moät chu kyø kheùp kín goàm : phaùt tin truyeàn tin ,nhaän tin vaø phaûn hoài (

Emission, Transmission, Reception, Feedback)

Ai?

( Ngöôøi

phaùt)

Noùi gì ?

( Thoâng

ñieäp)

Keânh naøo

(Meâdia)

Cho ai?

( Ñoái

töôïng )

Hieäu

quaû

ra sao?

30

Sô doà 3: Moâ hình tuyeàn thoâng cuûa Michel de Coster

Phaùt tin Nhaän tin

Truyeàn tin

Phaùt thaûo thoâng

ñieäp trong ñaàu

Maõ hoaù

Keânh

truyeàn tin

Boä loïc

Giaûi thích

thoâng ñieäp

Giaûi maõ

Thu nhaän

tin

Boä loïc

Boä loïc

Boä loïc Tieáng ñoäng

Nguoàn

thoâng tin

Phaûn hoài Nguoàn

thoâng tin

31

Theo ñieàu khieån hoïc, moät thoâng ñieäp sau khi phaùt ra , luoân luoân gaây neân

nhöõng phaûn öùng töø ngöôøi nhaän, ngöôøi nhaän tin seõ coù moät thoâng ñieäp phaûn hoài

cho ngöôøi phaùt tin. Luùc ñoù, ngöôøi nhaän tin trôû thaønh ngöôøi phaùt tin, laøm thaønh

moät chu kyø kheùp kín. Moâ hình naøy thöôøng aùp duïng cho truyeàn thoâng lieân caù

nhaân, nhaèm gaëp gôõ trao ñoåi thoâng tin giöõa caù nhaân naøy vôùi caù nhaân kia.

Trong höôùng nghieäp, ñoù laø truyeàn thoâng giöõa giaùo vieân tö vaán, tö vaán

vieân, vôùi hoïc sinh, thaân chuû.

Tuy nhieân trong truyeàn thoâng ñaïi chuùng (mass communication), thoâng

tin thöôøng ñöôïc phaùt qua keânh cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng

(mass media), laø thaønh töïu cuûa theá giôùi kyõ thuaät coâng nghieäp, gaây aûnh höôûng

lôùn treân ñoâng ñaûo quaàn chuùng vaø raát nhanh choùng ñöôïc dö luaän xaõ hoäi quan

taâm. Truyeàn thoâng veà höôùng nghieäp bao goàm :

Truyeàn thoâng qua nhieàu phöông tieän trong tröôøng hoïc

+ Truyeàn thoâng trong giôø sinh hoaït höôùng nghieäp

+ Truyeàn thoâng veà höôùng nghieäp qua caùc moân hoïc khaùc

Truyeàn thoâng ngoaøi xaõ hoäi ñoái töôïng chính laø HSPT vaø PHHS

(Ñaây chính laø höôùng khaûo saùt, ñeà xuaát trieån khai cuûa ñeà taøi )

Truyeàn thoâng ngoaøi xaõ hoäi thöôøng taäp trung vaøo caùc noäi dung :

32

+ Truyeàn thoâng veà theá giôùi ngheà nghieäp, vaø yeâu caàu nhaân löïc phuïc vuï

coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoaù.

+ Thoâng tin tuyeån sinh caùc baäc hoïc.

+ Thoâng tin höôùng nghieäp qua baùo ñaøi truyeàn thanh, truyeàn hình

+ Thoâng tin qua toång ñaøi ñieän thoaïi veà höôùng hoïc vaø höôùng nghieäp

(trung taâm tö vaán vaø tin hoïc vieãn thoâng)…

Khoâng ai phuû nhaän aûnh höôûng cuûa hoaït ñoäng truyeàn thoâng, chính truyeàn

thoâng ñaõ ñöa leân nhieàu hình töôïng thôøi ñaïi, taïo thaønh neáp soáng, caùch nghó, caùch

laøm cuûa quaàn chuùng. Höôùng ñeán muïc ñích xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån chaát

löôïng nhaân löïc phuïc vuï coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù, nhaø nöôùc noùi chung vaø

chính quyeàn thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng taäp trung nhieàu hôn nöõa cho

hoaït ñoäng truyeàn thoâng höôùng nghieäp.

33

CHÖÔNG II

CÔ SÔÛ THÖÏC TEÁ VEÀ HÖÔÙNG NGHIEÄP

1. TOÅNG QUAN VEÀ PHAÙT TRIEÅN KTXH VAØ CAÙC VAÁN ÑEÀ COÙ LIEÂN

QUAN ÑEÁN TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG TÖ VAÁN HÖÔÙNG NGHIEÄP

1.1. TÌNH HÌNH CHUNG

Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trung taâm lôùn veà kinh teá thöông maïi, taøi

chính, coâng nghieäp, du lòch vaø giao löu quoác teá. Moät trung taâm vaên hoùa khoa

hoïc kyõ thuaät cuûa caû nöôùc vaø cuûa khu vöïc. Ñaùng chuù yù sau caùc hoaït ñoäng coâng

nghieäp cuûa caùc khu cheá xuaát, khu coâng nghieäp vaø caùc khu ñoâ thò môùi ñang

thaønh laäp laø heä thoáng khaùch saïn, ngaân haøng, coâng ty baûo hieåm, heä thoáng böu

ñieän, heä thoáng caàu caûng, ñöôøng boä, ñöôøng haøng khoâng quoác teá vaø quoác no äi… Heä

thoáng caùc tröôøng Cao Ñaúng, Ñaïi Hoïc, caùc trung taâm vaø vieän nghieân cöùu khoa

hoïc, caùc coâng trình vaên hoùa ngheä thuaät khaùc cuûa thaønh phoá.

Naêm 2000 toaøn thaønh phoá coù 303 phöôøng xaõ, 22 quaän huyeän, 5.169.449

ngöôøi, trong ñoù coù 3.445.613 ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng, treân dieän tích

2.095,01 km2, maät ñoä daân soá bình quaân:2.468 ngöôøi/m

2.

Cô caáu kinh teá chuû yeáu cuûa thaønh phoá laø thöông maïi dòch vuï (52%), coâng

nghieäp (46%). Hoaït ñoäng laâm nghieäp chæ coøn moät tyû troïng raát nhoû (2%).

So vôùi caû nöôùc, thaønh phoá chæ chieám 0,6 dieän tích vaø 6,6% daân soá caû

nöôùc nhöng ñem laïi giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp khaù lôùn cho quoác gia (29,3%).

Ñoùng goùp18,9% GDP caû nöôùc, 34,9% nguoàn thu ngaân saùch quoác gia

34

Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa thaønh phoá khaù nhanh: 12,62%/naêm giai

ñoaïn (1991-1995); 10,2%/naêm (1996-2000) so vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá caû

nöôùc (8,23%; 6,93%). Döï kieán vaøo naêm 2010, thaønh phoá seõ coù khoaûng 7,5

trieäu daân vaø 5 trieäu khaùch vaõng lai. Thaønh phoá trôû thaønh moät ñoâ thò lôùn ña trung

taâm, phaùt trieån caùc khu trung taâm ñoâ thò môû roäng, caùc khu ñoâ thò ngoaïi vi, xaây

döng noâng thoân môùi ñi lieàn vôùi vieäc caûi taïo, chænh trang ñoâ thò cuõ, töøng böôùc trôû

thaønh moät thaønh phoá ñaït chuaån roäng, thoaùng, xanh, saïch vaø ñeïp. Cuøng vôùi

Ñoàng Nai, Bình Döông, Baø Ròa Vuõng Taøu hình thaønh moät töù giaùc haøng ñaàu,

moät heä thoáng ñoâ thò coù quy moâ baäc nhaát nöôùc ta.

1.2. TÌNH HÌNH LAO ÑOÄNG,VIEÄC LAØM VAØ YEÂU CAÀU HÖÔÙNG NGHIEÄP

Soá ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng coù khaû naêng lao ñoäng chieám 95,72% lao

ñoäng trong ñoä tuoåi, tyû troïng ngöôøi ngoaøi ñoä tuoåi lao ñoäng tham gia lao ñoäng laø

1.92% , trong ñoù soá ngöôøi treân ñoä tuoåi lao ñoäng 1,48% vaø döôùi tuoåi lao ñoäng

0,44. Tuy vaäy, soá ngöôøi ñang laøm vieäc, coù vieäc laøm oån ñònh trong caùc cô sôû

kinh teá xaõ hoäi chæ ñaït 64,81% toång soá ngöôøi LÑ trong ñoä tuoåi.

Neáu keå lao ñoäng döï tröõ laø soá HS, ngöôøi noäi trôï vaø ngöôøi chöa coù vieäc

laøm thì soá naøy leân ñeán 32.83% daân soá trong ñoä tuoåi lao ñoäng.

HS chuyeân nghieäp ñaïi hoïc cao ñaúng 7,50%,

HS phoå thoâng chieám 5,54%,

Soá ngöôøi noäi trôï coøn lôùn 13,28%. (444.985, gaàn nöûa trieäu ngöôøi )

Ñaëc bieät soá ngöôøi chöa coù vieäc laøm trong naêm 2000 laø : 217.733 ngöôøi.

(Neáu chæ keå daân soá thöïc teá coù hoä khaåu thaønh phoá HCM: thaønh phoá chæ coù 134.472

ngöôøi thaát nghieäp )

Qua ñaøo taïo

Toång Soá

35

Baûng 1 : Cô caáu daân soá naêm 2000 tp. HCM

(nguoàn: Phaân phoái lao ñoäng naêm 2000-Sôû LÑTBXH.TpHCM, 2trg15)

Trong voøng 10 naêm (1985 -1995) löïc löôïng lao ñoäng thaønh phoá

taêng gaàn 1.5 trieäu ngöôøi. Hieän nay, ngoaøi daân soá chính thöùc treân 5 trieäu ngöôøi,

coøn 1.5 trieäu ngöôøi nhaäp cö chöa oån ñònh.

1.2.1. Vaán ñeà thaát nghieäp

Nhaân löïc doài daøo laø moät thuaän lôïi voâ cuøng to lôùn, tuy nhieân löïc löôïng ñoù

cuõng laø moät löïc löôïng naëng neà, ñaët ra nhieàu vaán ñeà kinh teá xaõ hoäi khoù khaên cho

thaønh phoá caàn giaûi quyeát.

Cô caáu daân soá Toång soá

(ngöôøi)

Trong ñoù

nöõ

(ngöôøi)

Tyû leä

(%)

Tyû troïng

cô caáu (%)

A . LAO ÑOÄNG

1. Daân soá trong ñoä tuoåi LÑ

Trong ñoù

Maát söùc

Coù khaû naêng LÑ

2. Ngoaøi tuoåi LÑ tham gia LÑ

Treân tuoåi LÑ

Döôùi tuoåi LÑ

B. PHAÂN PHOÁI LÑ

1. Soá ngöôøi ñang laøm vieäc

2. HS ñang ñi hoïc

HS chuyeân nghieäp

HS phoå thoâng

3. Noäi trôï vaø chöa coù vieäc laøm

Noäi trôï

Chöa coù vieäc laøm

3.350.358

143.375

3.206.963

64.326

49.585

14.741

2.171.363

437.158

251.418

185.740

662.718

444.985

217.733

1.907.850

75.497

1.832.353

31.417

24.563

6.854

1.091.952

227.522

130.863

69.659

545.096

424.179

120.917

56,65

52.65

57.14

48.84

49.54

46.50

50.29

52.05

52.05

52.04

82.25

95.32

55.53

100

4.28

95.72

1.92

1.48

0.44

64.81

13.05

7.50

5.54

19.78

13.28

6.50

36

Ñaëc bieät, trong cuoäc khaûo saùt veà lao ñoäng naêm 2001, Sôû LÑ TBXH TP

nhaän ñöôïc phieáu ñaêng kyù cuûa 60.829 ngöôøi. (thaát nghieäp thaät söï vaø ñoàng yù ñaêng

kyù tìm vieäc), trong ñoù gaàn 2% (1,86%) khoâng coù hoä khaåu thaønh phoá.

Bình quaân ôû caùc quaän huyeän coù töø: 6.000 – 13.000 ngöôøi thaát nghieäp.

Ngöôøi caàn vieäc laøm chia theo khu vöïc thaønh thò, noâng thoân nhö sau :

Baûng 2 Lao ñoäng trong ñoä tuoåi chia theo khu vöïc thaønh thò vaø noâng thoân

Tình traïng Toaøn thaønh phoá Thaønh thò Noâng thoân

stt vieäc laøm Toång soá Nöõ Toång soá Nöõ Toång soá Nöõ

1 Toång soá 2.350.910 1.069.194 1.952.112 879.622 398.694 189.570

2 Coù vieâäc laøm 2.216.438 1.006.005 1.855.678 839.678 360.778 166.394

3 Khoâng vieäc laøøm 134.472 63.189 96.434 37.916 23.186

Veà vaên hoùa vaø nghieäp vuï chuyeân moân cuûa LÑ thaát nghieäp

Soá ngöôøi tìm vieäc laøm coù trình ñoä vaên hoùa caáp 2 chieám tyû leä cao hôn

caû (47,75%), trong ñoù, noäi thaønh laø 47,93% vaø ngoaïi thaønh chieám 47,22%

Soá ngöôøi toát nghieäp caáp 3 chieám 24,23%. trong ñoù : noäi thaønh chieám

29,12%, ngoaïi thaønh 9,49%. Coù söï cheânh leäch nhau raát xa veà tyû leä naøy

giöõa noäi thaønh vaø ngoaïi thaønh.

Veà maët ngheà nghieäp chuyeân moân, keát quaû khaûo saùt cho thaáy 85,55% soá

ngöôøi tìm vieäc laøm laø ngöôøi khoâng coù ngheà chuyeân moân (khoaûng 35.000

ngöôøi). Haàu heát soá coøn laïi (65,68%) laø ngöôøi khoâng thoâng qua ñaøo taïo tröôøng

lôùp, chæ coù thaâm nieân kinh nghieäm trong ngheà nghieäp.

37

o Veà ngaønh ngheà cuï theå maø ngöôøi LÑ thaát nghieäp ñaêng kyù tìm vieäc

Thaønh phoá hieän coù 216 ngheà do ngöôøi chöa coù vieäc laøm ñaêng kyù laøm

vieäc , goàm :

- Nhoùm toát nghieäp cao ñaúng, ñaïi hoïc toái thieåu trung caáp caùc ngaønh ngheà

quaûn trò kinh doanh, kinh teá taøi chính, taøi chính tín duïng, hoäi hoïa, KHXH ..

- Nhoùm ngheà CNKT : cô khí may, s/c xe maùy, thieát bò laùi xe, deät…

Hôn 10 naêm qua, nhaèm taïo ñaø thöïc hieän coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa,

thaønh phoá cuøng vôùi caû nöôùc coù nhieàu khu coâng nghieäp vaø khu ñoâ thò môùi ñang

nhanh choùng hình thaønh vaø phaùt trieån :

khu cheá xuaát Taân Thuaän, Linh Trung,

khu coâng nghieäp kyõ thuaät cao Quaän 9,

khu coâng nghieäp Caùt Laùi Quaän 2,

khu coâng nghieäp Hieäp Phöôùc Nhaø Beø,

khu coâng nghieäp Taân Thôùi Hieäp Hoùc Moân...

thu huùt haøng chuïc ngaøn lao ñoäng kyõ thuaät nhöng soá ngöôøi lao ñoäng thieáu

vieäc laøm vaãn coøn lôùn do ngöôøi lao ñoäng khoâng coù tay ngheà, hoaëc tay ngheà

khoâng phuø hôïp, khoâng ñaùp öùng ñuùng yeâu caàu ñaëc ñieåm vaø trình ñoä lao ñoäng.

Tö vaán höôùng nghieäp caàn chuù yù löïc löôïng thaát nghieäp veà ñoä tuoåi, nguyeân

nhaân vaø cô caáu ngaønh ngheà giuùp cho hoïc sinh vaø phuï huynh hoïc sinh hieåu bieát

veà thò tröôøng lao ñoäng.

38

1.2.2. Vieäc laøm vaø trình ñoä chuyeân moân cuûa ngöôøi lao ñoäng

Khaûo saùt cuûa Sôû LÑTBXH coøn cho thaáy moái quan heä vieäc laøm vaø trình ñoä

chuyeân moân cuûa ngöôøi lao ñoäng trong thaønh phoá tröôùc ngöôõng cuûa theá kyû 21:

Baûng 3 : Vieäc laøm vaø trình ñoä chuyeân moân ( %)

stt Vieäc laøm LÑ

phoå thoâng

LÑ

kyõ thuaät

Ñaïihoïc,

treân DH

1 Thaát nghieäp 8,1 4,0 2,2

2 Laøm coâng aên löông 44,2 66,4 86,3

3 Töï taïo vieäc laøm 34,4 24,2 8,6

4 Lao ñoäng gia ñình 8,0 2,4 0,5

5 Môû doanh nghieäp hoä gia ñình 5,3 2,8 2,4

(Nguoàn: Baùo caùo toång hôïp thoâng tin veà lao ñoäng chöa coù vieäc laøm sôû LÑTBXH.TPHCM 2001)

Baûng 4:

Vieäc laøm ôû caùc khu vöïc kinh teá cuûa ngöôøi LÑ coù baèng caáp chuyeân moân (%)

ST

T

Vieäc laøm-lao ñoäng Khoâng

Chuyeân moân

Coù

chuyeân moân

Ñaïi hoïc,

treân ñaïi hoïc

1

2

3

4

5

6

7

8

Tö nhaân

Lao ñoäng coâng nhaät

100% voán nöôùc ngoaøi

Lieân doanh nöôùc ngoaøi

Hoä gia ñình

Kinh teá hôïp taùc xaõ

Nhaø nöôùc coâng quyeàn

Haønh chính söï nghieäp

46,1

0,3

0,1

2,5

15,2

0,1

28,7

7,0

27,7

0,3

0,3

1,4

5,4

-

39,0

25,9

18,1

0,3

0,5

2,2

3,0

-

46,0

29,9

Nguoàn: Baùo caùo toång hôïp thoâng tin veà LÑ chöa coù vieäc laøm Sôû LÑTBXH TPHCM 5.2001

39

2.3. ÑÒNH HÖÔÙNG LAO ÑOÄNG-VIEÄC LAØM TRONG NHÖÕNG NAÊM 2000

Döï kieán vaøo nhöõng naêm ñaàu cuûa nhöõng naêm 2000, moãi naêm thaønh

phoá coù treân 30.000 lao ñoäng toát nghieäp ñaïi hoïc caàn vieäc laøm .

Trong ñoù coù:

- 30% coù vieäc laøm ñuùng ngaønh ngheà;.

- 50% coù vieäc laøm khaùc ngaønh ngheà ñaøo taïo, khoù tìm vieäc laøm;

- 20% thaát nghieäp.

Tyû leä ngöôøi toát nghieäp ñaïi hoïc ôû löïc löôïng chôø vieäc laøm laø ( 8,74%) cao

hôn tyû leä ngöôøi coù trình ñoä trung caáp chuyeân moân kyõ thuaät (6,26%) vaø CNKT

laønh ngheà (5,23%). Tyû leä CNKT sô caáp coù yeâu caàu tìm vieäc khaù cao ( 10,67%)

so vôùi CNKT laønh ngheà (5,23%).

Nhöõng ñieàu treân cho thaáy giaù trò cuûa lao ñoäng thoâng qua ñaøo taïo vaø söï

choïn ngheà phuø hôïp ñeå coù theå trôû thaønh chuyeân gia trong nghieäp vuï chuyeân moân

kyõ thuaät hoaëc nhaø nghieân cöùu saùng taïo coù trình ñoä ñaïi hoïc, sau ñaïi hoïc.

Trong nhöõng naêm tôùi (2001-2005 ) döï baùo toác ñoä phaùt trieån daân soá 2,5%

töông öùng 150.000 ngöôøi, trong ñoù 100.000 ngöôøi böôùc vaøo tuoåi lao ñoäng,

50.000 ngöôøi môùi nhaäp cö taêng cô hoïc. Veà choã laøm vieäc ñeå giaûi quyeát vieäc laøm,

Sôû LÑTBXH thaønh phoá döï kieán 190.000 vieäc laøm/naêm. Cuï theå nhö sau :

- 30.000 vieäc laøm trong doanh nghieäp nöôùc.

- 15.000 vieäc laøm ôû khu cheá xuaát, khu coâng nghieäp.

- 30.000 vieäc laøm trong doanh nghieäp lieân doanh nöôùc ngoaøi.

- 40.000 vieäc laøm ôû doanh nghieäp ngoaøi nöôùc.

- 7.000 vieäc laøm cho ngöôøi ñi lao ñoäng ôû nöôùc ngoaøi.

- 38.000 vieäc laøm ôû caùc khu vöïc kinh teá khaùc.

40

1.2.3. Tình hình caân ñoái lao ñoäng döï kieán ñeán naêm 2005

Choïn naêm 2001 laøm cô sôû, khaûo saùt nhu caàu tuyeån duïng trong caùc doanh

nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá cuûa sôû LÑTB-XH ñöa ra keát quaû:

Baûng 5: Trình ñoä chuyeân moân cuûa LÑ (tuyeån duïng trong naêm 2000)

stt Cô caáu trình ñoä tay ngheà tyû leä %

1 LÑ coù trình ñoä ñaïi hoïc trôû leân 8,42

2 Trung caáp 9,33

3 CNKT laønh ngheà 7,50

4 CNKT sô caáp baäc 3 47,02

5 Sô caáp nghieäp vuï 11,33

6 Lao ñoäng bình thöôøng 21,40

Baûng 6 : Caùc ngaønh ngheà coù nhu caàu tuyeån duïng nhieàu lao ñoäng

stt Ngaønh ngheà tyû leä %

1 Deät may giaû da 56,75

2 Xaây döïng 6,52

3 Cô khí 2,89

4 Moäc,myõ ngheä 2,52

5 Ñieän, ñieän töû 2,00

6 Du lòch tieáp thò baùn haøng thöông maïi 3,88

7 Giao thoâng vaän taûi, caáp thoaùt nöôùc 2,65

8 Quaûn trò thö kyù vaên phoøng 2,25

9 Chuyeân moân kyõ thuaät khaùc 13,67

So saùnh ngöôøi caàn vieäc vaø vieäc caàn ngöôøi theo cô caáu chuyeân moân vaø

trình ñoä nghieäp vuï kyõ thuaät, caân ñoái nhu caàu tuyeån duïng lao ñoäng naêm 2001

ñeán 2005 ñöôïc trình baøy ôû baûng 14 sau ñaây :

41

Baûng 7: Caân ñoái thöøa thieáu lao ñoäng 2001-2005 taïi Tp.HCM (%)

stt Trình ñoä chuyeân moân , kyõ thuaät

Ngöôøi caàn

vieäc (%)

Vieäc caàn

ngöôøi (%)

Thöøa

(%)

Thieáu

(%)

1 Toång soá 100% 100%

2 Ñaïi hoïc cao ñaúng 12 10 2

3 Trung caáp kyõ thuaät 3,5 6 2,5

4 CNKT baäc 4 tính leân 8,0 10 2

5 CNKT baäc 3 15,0 18 3

6 CNKT baäc 2+ sô caáp 17,0 20 3

7 LÑ phoå thoâng 44,5 36 8,5

(nguoàn: Baùo caùo LÑTB XH TPHCM löu haønh noäi boä naêm 2001)

Soá lao ñoäng toát nghieäp ñaïi hoïc, cao ñaúng haøng naêm chöa coù vieäc laøm töø

10.000-15.000 ngöôøi, bao goàm cô caáu ngaønh ngheà ñaøo taïo khaùc nhau. Rieâng veà

soá lao ñoäng coù trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï vaø kyõ thuaät trung caáp vaø CNKT

laønh ngheà moãi naêm taêng töø 12-15%.

Khaû naêng ñaøo taïo ngheà haèng naêm cuûa thaønh phoá hieän nay cung caáp:

_ 40.000 ngöôøi coù trình ñoä ñaïi hoïc

_ 80.000 CNKT baäc 3 trôû leân,

Tình hình treân ñoøi hoûi thaønh phoá caàn taêng cöôøng toå chöùc nhieàu hình thöùc

sinh hoaït giôùi thieäu ngaønh ngheà ñaøo taïo, giôùi thieäu tay ngheà gioûi, toå chöùc thi tay

ngheà vaø ñaåy maïnh hoaït ñoäng tö vaán giaùo duïc tuyeân truyeàn ñònh höôùng ngheà

nghieäp cho TTN tröôùc ngöôõng cöûa cuoäc ñôøi vaø nhöõng lao ñoäng treû tuoåi veà ngheà

nghieäp vaø vieäc laøm cuûa thaønh phoá.

42

2. HIEÄN TRAÏNG TOÅ CHÖÙC HÖÔÙNG NGHIEÄP TAÏI TP HOÀ CHÍ MINH

2.1. HIEÄN TRAÏNG CHUNG TOÅ CHÖÙC HN TRONG PHAÏM VI CAÛ NÖÔÙC.

2.2.1. Hieän traïng chung..

Toå chöùc höôùng nghieäp cho thanh thieáu nieân Vieät Nam baét ñaàu töø coâng

taùc höôùng nghieäp cho hoïc sinh phoå thoâng. Trong gaàn 20 naêm qua, coâng taùc

höôùng nghieäp noùi chung, trong ñoù coù hoaït ñoäng TVHN traûi qua nhieàu giai ñoaïn

khaùc nhau. Hieän nay hoaït ñoäng TVHN trong caû nöôùc ñang töøng böôùc ñöôïc quan

taâm toå chöùc ñoåi môùi töø noäi dung ñeán chieán löôïc phaùt trieån.

Sau giai ñoaïn thí ñieåm, ngaøy 19/3/1981 Chính phuû ban haønh quyeát ñònh

126 Cp veà coâng taùc höôùng nghieäp vaø söû duïng hôïp lyù HSPT toát nghieäp ra tröôøng.

Chính phuû quyeát ñònh toaøn boä heä thoáng caùc tröôøng trung hoïc phoå thoâng phaûi

tích cöïc tieán haønh coâng taùc höôùng nghieäp, trong ñoù coù TVHN treân cô sôû thöïc

hieän giaùo duïc toaøn dieän. Quyeát ñònh 126 CP quy ñònh Boä Giaùo duïc, (luùc ñoù) coù

nhieäm vuï xaây döïng taøi lieäu, ñaøo taïo giaùo vieân, caûi tieán phöông phaùp giaûng daïy,

cuøng vôùi Toång cuïc Daïy ngheà, Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp höôùng

daãn vieäc xaây döïng caùc trung taâm höôùng nghieäp ôû caùc quaän huyeän. Uyû ban Keá

hoaïch Nhaø nöôùc, Boä Lao ñoäng vaø caùc Boä ngaønh kinh teá vaø caû caùc hoäi ñoaøn

cuõng ñöôïc phaân coâng hoã trôï coâng taùc höôùng nghieäp.

Tuy vaäy böùc tranh toå chöùc, quaûn lyù coù heä thoáng töø trung öông ñeán ñòa

phöông veà coâng taùc höôùng nghieäp phaûi chôø ñeán thaùng 3/1991, khi Trung taâm

Lao ñoäng Höôùng nghieäp thuoäc Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo ñöôïc thaønh laäp. Töø

Trung taâm naøy caùc taøi lieäu ñöôïc bieân soaïn, caùc tö vaán vieân ñöôïc taäp huaán vaø

43

heä thoáng caùc Trung taâm Giaùo duïc Kyõ thuaät Höôùng nghieäp treân caùc tænh thaønh,

quaän huyeän ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng beân caïnh maïng löôùi caùc tröôøng

THCS,THPT treân quy moâ caû nöôùc. Theo thoâng tin töø Trung Taâm Lao Ñoäng

Höôùng Nghieäp Boä GDÑT, töø naêm 1991 ñeán nay, soá löôïng trung taâm KTTH-HN

vaø HS ñöôïc hoïc ngheà phoå thoâng ñaõ taêng leân moät caùch ñaùng keå veà quy moâ phaùt

trieån soá löôïng vaø chaát löôïng.

Baûng 8: Quy moâ phaùt trieån TT. KTTH vaø soá löôïng HS hoïc ngheà PT

Stt Tieâu chí 1991-1992 1995-1996 1997-1998 1998-1999

1 Soá HS hoïc ngheà PT 100.000 647.918 1.026.821 1.250.584

2 Soá trung taâm KTTH-HN 103 320 320 320

Trong khi ñoù soá löôïng vaø quy moâ hoaït ñoäng cuûa caùc tröôøng trung hoïc

chuyeân nghieäp cuõng taêng nhanh sau moät thôøi gian trì treä.

Baûng 9: Soá löôïng caùc tröôøng THCN vaø quy moâ HS thcn trong caû nöôùc

thôøi kyø 1995-1999

Soá löôïng tröôøng vaø

quy moâ HS

Naêm hoïc

1995-1996

Naêm hoïc

1996-1997

Naêm hoïc

1997-1998

Naêm hoïc

1998-1999

Toång soá tröôøng

Trong ñoù :

_ Trung öông

_ Ñòa phöông

253

88

165

244

83

161

239

84

155

258

85

173

Toång soá HS: 132.589 160.589 206.476 216.902

Rieâng veà coâng taùc toå chöùc höôùng nghieäp taïi caùc tröôøng phoå thoâng

vai troø vaø yù nghóa khoa hoïc cuûa hoaït ñoäng giaùo duïc höôùng nghieäp vaãn chöa

ñöôïc quan taâm. Vieäc thöïc hieän höôùng nghieäp cho hoïc sinh phoå thoâng qua 4 con

ñöôøng khoâng thöïc hieän ñaày ñuû. Haàu heát caùc trung taâm KTTH-HN ñeàu chuù troïng

daïy ngheà phoå thoâng.

44

Cuï theå nhaát laø cô sôû vaät chaát vaø kinh phí daønh cho hoaït ñoäng lao ñoäng–

höôùng nghieäp trong nhaø tröôøng phoå thoâng haàu nhö khoâng coù, vì vöøa ít vöøa

khoâng oån ñònh, cô cheá caáp phaùt thöôøng thay ñoåi chæ tieâu, khoâng thoáng nhaát, gaây

phieàn haø, khoù khaên cho nhieàu cô sôû thöïc hieän.

Veà vaán ñeà chuyeân moân: nghieäp vuï tö vaán khoâng ñöôïc ñaët ra nhö laø moät

ngaønh chuyeân moân taâm lyù xaõ hoäi phuïc vuï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ñòa phöông.

Taøi lieäu “sinh hoaït höôùng nghieäp” ñaõ quaù laïc haäu. Taøi lieäu môùi chöa ñaày ñuû vaø

coâng taùc taäp huaán trieån khai chöa saâu, ñuû ñeå caùn boä chuyeân traùch, giaùo vieân

ñöôïc phaân coâng thöïc hieän trong lôùp hoïc.

Trong khi ñieåm laïi tình hình 10 naêm ñoåi môùi (1985-1995), tyû troïng HS

vaøo ñaïi hoïc, cao hoïc trung hoïc chuyeân nghieäp, daïy ngheà Vieät Nam vaãn maát

caân ñoái traàm troïng vaø khoâng hôïp lyù: (1 / 0,82 / 0,6) . Hieän nay tyû troïng ñoù vaãn

chöa ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån (1 / 1,2 / 2.3 ). Cô caáu trình ñoä quy hoaïch

ÑHCÑ, THCN, CNKT theo quy hoaïch ñeán naêm 2005 ( 1 / 1,5 / 3,5) caøng khoù

ñaït.

Quy moâ ñaøo taïo ngaønh GDNN tuy coù taêng, nhöng toác ñoä taêng vaãn coøn

haïn cheá .Cô caáu ñaøo taïo thieáu hôïp lyù, khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu nhaân löïc

nhö Nghò quyeát TÖ 2 khoaù VIII ñeà ra, ñaëc bieät laø lao ñoäng kyõ thuaät nghieäp vuï

cho khu vöïc noâng nghieäp vaø noâng thoân coøn thieáu traàm troïng. Tröôùc maét, thöïc

hieän tinh thaàn Nghò quyeát Ñaïi hoäi Ñaûng khoaù IX , phuïc vuï CNH-HDH, yeâu caàu

ñaøo taïo, cung öùng lao ñoäng kyõ thuaät ñoøi hoûi caàn ñaët naëng coâng taùc toå chöùc

TVHN nhieàu hôn nöõa.

45

2.1.2. Hieän traïng toå chöùc TVHN phuïc vuï phaân luoàng phaân ban

Theo soá lieäu thoáng keâ naêm hoïc 1998-1999 trong toång soá SV, HS caû

nöôùc, HS THCN chæ chieám 1,15%, trong khi ñoù sinh vieân caùc tröôøng ñaïi hoïc,

cao ñaúng chieám 4,21% vaø HS caùc tröôøng trung taâm daïy ngheà 3,02% cô caáu

giöõa 3 caáp ñaøo taïo coøn baát nhieàu ñieàu baát caäp... Töø naêm 1996 ñeán nay tyû leä HS

vaøo hoïc THCN chæ chieám khoaûng 6% toång soá HS toát nghieäp THCS vaø THPT.

Khoâng theå keùo daøi tình traïng tuyeån vaøo tröôøng ngheà toaøn laø nhöõng HS rôi rôùt

trong giaùo duïc phoå thoâng, khoâng tieáp tuïc leân lôùp, phaûi ra ngang khi chöa heát caáp

hoïc, baäc hoïc.

Trong vieäc phaân luoàng HS, thöïc hieän muïc tieâu ñaøo taïo cuûa THPT ôû Vieät

Nam hieän nay laø: “Ñaøo taïo HS thaønh nhöõng ngöôøi coù loøng yeâu nöôùc, hieåu

bieát vaø töï haøo veà truyeàn thoáng daân toäc trung thaønh vôùi lyù töôûng ñoäc laäp daân

toäc vaø CNXH coù hoïc vaán phoå thoâng toaøn dieän vaø ñöôïc naâng cao moät soá moân

hoïc thuoäc ngaønh hoïc khoa hoïc töï nhieân hoaëc khoa hoïc xaõ hoäi.” ( 3 trg3 )….

Coù tri thöùc kyõ thuaät toång hôïp vaø ñònh höôùng ñöôïc ngheà nghieäp, ñoàng thôøi coù

khaû naêng töï thích öùng vôùi caùc ñieàu kieän töï nhieân vaø xaõ hoäi. Coù theå töï hoïc,

phaùt trieån hieåu bieát yeâu thích vaø caûm thuï ñöôïc caùi ñeïp trong cuoäc soáng vaø

trong ngheä thuaät. ( 3,trg3 )

Nhöõng naêm gaàn ñaây ñeå thöïc hieän chæ thò 30/1998 cuûa chính phuû

xaây döïng laïi phöông aùn phaân ban baäc trung hoïc phoå thoâng “treân cô sôû moät

chöông trình chuaån vaø ñaûm baûo tính phoå thoâng toaøn dieän höôùng nghieäp.

Tröôùc maét theo 2 ban laø khoa hoïc töï nhieân vaø khoa hoïc xaõ hoäi vaø nhaân vaên.

HS trung hoïc trong töông lai gaàn seõ ñöôïc phaân ban trôû laïi töø lôùp 10 theo

46

2 ban KHTN vaø ban KHXH_NV.” Vai troø cuûa höôùng nghieäp trôû neân raát quan

troïng, nhaèm hoã trôï HS vaø phuï huynh HS xaùc ñònh khaû naêng sôû tröôøng vaø

thaáy ñöôïc höôùng phaùt trieån töông lai caàn chuaån bò, choïn löïa ban phuø hôïp, coù

cô sôû khoa hoïc.

2.1.3. Hieän traïng toå chöùc höôùng nghieäp sau khi coù Quy cheá Toå chöùc

vaø Hoaït ñoäng Trung taâm KTTH-HN

Ngaøy 11 thaùng 7 naêm 2000, Boä tröôûng Boä GDÑT Nguyeãn Minh Hieån ñaõ

ra quyeát ñònh soá 15/2000/QÑ-BGDÑT, ban haønh Quy cheá veà Toå chöùc vaø Hoaït

ñoäng cuûa Trung taâm KTTH-HN noäi dung chuû yeáu :

_ Xaùc ñònh vò trí, chöùc naêng nhieäm vu,ï vaø caùc loaïi hình hoaït ñoäng;

_ Caùc phöông thöùc hoaït ñoäng giaùo duïc coù keá hoaïch;

_ Quaûn lyù trình ñoä chuaån cuûa giaùm ñoác, phoù giaùm ñoác vaø giaùo vieân;.

_ Quy ñònh hoaït ñoäng cuûa hoäi ñoàng giaùo duïc vaø toå chöùc Ñaûng ;

_ Caùc quy ñònh veà cô sôû vaät chaát kyõ thuaät vaø taøi chính;

_ Quy ñònh caùc moái quan heä giöõa trung taâm vaø gia ñình, xaõ hoäi; traùch

nhieäm lieân heä kyù keát hôïp ñoàng vôùi caùc cô sôû giaùo duïc, caùc cô quan nghieân cöùu

khoa hoïc, caùc nhaø khoa hoïc vaø caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh dòch vuï nhaèm ñaåy

maïnh naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû hoaït ñoäng.

Nhöõng ñieåm môùi cuûa quy cheá ñaõ thoåi vaøo caùc hoaït ñoäng höôùng nghieäp

moät luoàng sinh khí môùi, duø chöa ñuû maïnh veà maët chuyeân moân, nhöng ñaõ xaùc

laäp veà maët toå chöùc quaûn lyù, laø daáu hieäu ñaùnh daáu söï quan taâm chæ ñaïo cuûa Nhaø

nöôùc vaø Boä Giaùo Duïc Ñaøo Taïo, laøm daáu moác cho moät giai ñoaïn môùi veà cuõng coá

vaø phaùt trieån toå chöùc hoaït ñoäng höôùng nghieäp.

47

Töø naêm 2000 caùc TT-KTTH-HN chæ chòu söï quaûn lyù tröïc tieáp cuûa Sôû

GDÑT caùc tænh, thaønh. Caùc hoäi ñoaøn vaø moät soá tö nhaân ñöôïc khuyeán khích thaønh

laäp caùc TT.KTTH-HN daân laäp ôû moät soá ñòa phöông tænh thaønh coù khoù khaên.

Coâng taùc tö vaán ñöôïc Quy cheá xaùc ñònh laø 1 trong 3 nhieäm vuï giaùo duïc

chuû yeáu cuûa trung taâm KTTH-HN (Ñieàu 2 Muïc 1: Daïy ngheà kyõ thuaät-coâng

ngheä, daïy ngheà phoå thoâng vaø tö vaán höôùng nghieäp cho hoïc sinh. Thoáng nhaát

teân goïi giaùo vieân TVHN (Ñieàu 3). Thay vì coù nôi goïi laø caùn boä, chuyeân vieân

nhö ôû caùc trung taâm taâm lyù giaùo duïc.

2.2. HEÄ THOÁNG TOÅ CHÖÙC MAÏNG LÖÔÙI HN TAÏI TP.HCM

Toå chöùc hoaït ñoäng TVHN roä leân nhö moät phong traøo, sau caùc ñôït taäp

huaán TVHN cuûa Boä Giaùo duïc Ñaøo taïo naêm 1992 taïi Tp. HCM, 1993 taïi Hueá,

1994 taïi Tieàn giang. Ñaëc bieät, sau ngaøy 30.7.1993 , ngaøy Boä GDÑT ban haønh

Thoâng tö soá 89/ LÑHN, chæ thò “ môû roäng töøng böôùc vuõng chaéc coâng taùc TVHN

ôû caùc Trung taâm KTTH-HN-DN vaø moät soá tröôøng phoå thoâng cô sôû, phoå thoâng

trung hoïc troïng ñieåm” Caùc trung taâm KTTH-HN thaønh phoá vaø quaän huyeän

trieån khai hoaït ñoäng höôùng nghieäp cho HS phoå thoâng, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa

Phoøng Giaùo duïc Trung hoïc, Sôû GDÑT thaønh phoá.

Tuy vaäy hieän nay, coâng taùc TVHN trong caùc trung taâm KTTTH-HN treân

ñòa baøn thaønh phoá ñang gaëp nhieàu khoù khaên. Ñeå ñaùnh giaù thöïc traïng toå chöùc

hoaït ñoäng TVHN cho thanh thieáu nieân treân ñòa baøn thaønh phoá, beân caïnh caùc soá

lieäu thoáng keâ, ñeà taøi ñaõ toå chöùc ñieàu tra, khaûo saùt, thaêm doø yù kieán cuûa caùn boä

quaûn lyù vaø caùn boä tröïc tieáp laøm coâng taùc TVHN

48

Ñoàng thôøi tieán haønh ñieàu tra theo caùc chuyeân ñeà, thuoäc ñeà taøi:

_ Khaûo saùt coâng taùc tö vaán giaùo duïc truyeàn thoâng veà höôùng nghieäp taïi caùc trung

taâm KTTH-HN vaø caùc tröôøng trung hoïc trong thaønh phoá do Thaïc syõ Mai Ngoïc

Luoâng phuï traùch

_ Khaûo saùt coâng taùc tö vaán giaùo duïc truyeàn thoâng veà höôùng nghieäp taïi caùc trung

taâm Tö vaán TLGD trong thaønh phoá do tieán syõ Traàn Thò Quoác Minh phuï traùch.

_ Khaûo saùt chuyeån bieán trong xu höôùng choïn ngheà cuûa HS trung hoïc trong thaønh

phoá do thaïc syõ Lyù Minh Tieân phuï traùch.

_ Khaûo saùt coâng taùc höông nghieäp treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng

trong thaønh phoá do thaïc syõ Taï Vaên Doanh phuï traùch.

Rieâng tröôøng PTTH Leâ Quyù Ñoân, BGH tröôøng phoái hôïp vôùi Trung taâm

tö vaán Giaùo duïc Taâm lyù Theå chaát toå chöùc thaêm doø moät ñôït rieâng cho 879 HS

lôùp 12 goàm 879 phieáu thaêm doø moät ñôït rieâng.

Do ñaëc ñieåm cuûa thaønh phoá, hoaït ñoäng TVHN cho TTN treân ñòa baøn

khoâng chæ goùi goïn trong heä thoáng caùc Trung taâm KTTH-Höôùng nghieäp. Thaønh

phoá ñaõ sôùm hình thaønh nhöõng phoøng tö vaán taâm lyù giaùo duïc do hoäi ñoaøn ñöùng

ra thaønh laäp, tröôùc khi coù chuû tröông xaõ hoäi hoaù giaùo duïc, nhö laø moät hình thöùc

ñaùp öùng nhu caàu xaõ hoäi ôû moät giai ñoaïn phaùt trieån kinh teá nhaát ñònh.

Veà maët toå chöùc quaûn lyù, töøng böôùc caùc toå chöùc hoäi ñoaøn coù vaên phoøng,

hoaëc trung taâm tö vaán taâm lyù höôùng nghieäp ñeàu ñaêng kyù chòu söï quaûn lyù

chuyeân moân cuûa nhaø nöôùc cuûa Sôû Khoa hoïc-Coâng ngheä-Moâi tröôøng. Ngoaøi ra,

vì coù thu phí dòch vuï neân caùc ñôn vò naøy phaûi ñaêng kyù kinh doanh vôùi Sôû KH-

ÑT vaø chòu söï kieåm tra cuûa ngaønh thueá. Caùc cô quan quaûn lyù ñoøi hoûi moãi cô sôû

49

phaûi coù ñuû moät soá tieâu chuaån nhaát ñònh veà nhaân söï, coù baèng caáp hoïc vò chuyeân

moân, coù voán vaø cô sôû vaát chaát ñaûm baûo hoaït ñoäng coù chaát löôïng vaø söï tín nhieäm

ñoái vôùi thaân chuû vaø caùc chuyeân gia trong ngaønh.

Theo moâ hình thöïc traïng toå chöùc naøy, heä thoáng caùc trung taâm KTTH-HN

chæ chòu söï quaûn lyù cuûa Sôû GDÑT, coøn caùc trung taâm tö vaán taâm lyù giaùo duïc

chòu söï quaûn lyù chuyeân moân cuûa Sôû KH-CN-MT vaø ñoàng thôøi ñöôïc ñôn vò chuû

quaûn (Hoäi ñoaøn) quaûn lyù tröïc tieáp.

Sau ñaây laø sô ñoà moâ hình toå chöùc, vaø moái quan heä quaûn lyù giöõa caùc ñôn vò

thöïc hieän hoaït ñoäng TVHN vôùi caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc.

50

51

2.2.1. Toå chöùc TVHN taïi caùc trung taâm KTTH-HN trong thaønh phoá

Thaønh phoá coù 20 trung taâm KTTK-HN, trong ñoù coù 2 trung taâm KTTH-HN

caáp thaønh phoá (Leâ Hoàng Gaám vaø Thuû Ñöùc) vaø 18 trung taâm KTTH-HN caáp

quaän, huyeän . Hieän coøn moät soá quaän huyeän chöa thaønh laäp trung taâm KTTH-

HN laø quaän 7, 8, Nhaø beø vaø Caàn Giôø.

Thöøa keá ñeà taøi thöïc traïng TVHN do thaïc syõ Nguyeãn Toaøn chuû nhieäm

(1998) thaêm doø ôû 15 trung taâm KTTH-HN , vaø qua so saùnh khaûo saùt ñôït naøy

(2000) , cho thaáy toå chöùc TVHN treân ñòa baøn thaønh phoá coù nhieàu thay ñoåi tích

cöïc trong coâng taùc toå chöùc quaûn lyù. Nhöng nhöõng chuyeån bieán ñoù, coøn naëng veà

coâng taùc toå chöùc höôùng nghieäp noùi chung chöù rieâng veà caùc hoaït ñoäng TVHN

vaãn coøn gaëp nhieàu baát caäp. Cuï theå nhö sau :

Baûng 10 : Hieän traïng chaát löôïng TVHN trong caùc trung taâm KTTH-HN

stt Chæ tieâu 1998

tyû leä %

trung taâm

thöïc hieän

2001

tyû leä % trung

taâm thöïc

hieän

Ghi chuù

thay ñoåi caàn

quan taâm

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Coù thöïc hieän coâng taùc tö vaán HN

Coù chuaån bò nhöng chöa trieån khai

Coù cöû caùn boä tham gia taäp huaán

Coù caùn boä chuyeân traùch

Coù caùn boä baùn chuyeân traùch

Xaùc ñònh CSVC, tö lieäu tö vaán laø caàn thieát

Chöa ñöôïc sôû GDÑT quan taâm chæ ñaïo

Ñaõ coù taøi lieäu

Coù taøi lieäu nhöng khoâng theå söû duïng ñöôïc vì :

- Khoâng ñaày ñuû vaø khoâng ñoàng boä

- Khoâng hieåu caùch söû duïng

- Khoâng phuø hôïp

- Khoaù maõ traû lôøi khoâng ñaày ñuû

29

4

100

5

11

100

100

100

100

85

23

100

39

00

87

6

85

100

100

100

100

70

67

100

-Caàn löu y

ù

-thay ñoåi

ñaùng keå

52

Qua thaêm doø vaø so saùnh baûng baùo caùo soá lieäu ôû 2 ñôït 1998 vaø 2000, cho

thaáy caùc trung taâm KTTH-HN haàu nhö khoâng quan taâm thöïc hieän toå chöùc hoaït

ñoäng TVHN, hoaëc coù chuaån bò nhöng chöa trieån khai ( 4%) , thieáu caùn boä

chuyeân traùch ( 5-6%) ;maëc duø soá löôïng caùn boä baùn chuyeân traùch coù taêng.Ñieàu

ñaùng löu yù laø taøi lieäu daønh cho caùn boä söû duïng TVHN ngaøy caøng thieáu vaø

khoâng coøn ñöôïc quan taâm nöõa.Chæ coù Trung taâm KTTH-HN Thuû Ñöùc laø ñôn vò

duy nhaát duy trì thöïc nghieäm vaø tieáp tuïc nghieân cöùu öùng duïng caùc thaønh töïu töø

sau caùc ñôït taäp huaán cuûa boä GDÑT taïi Hueá vaø taïi Tieàn Giang (1993, 1994) ÔÛ

ñaây coøn löu laïi moät soá boä test ñöôïc bieân soaïn vaø söu taàm phuïc vuï cho vieäc chaån

ñoaùn xu höôùng ngheà laø cô sôû khoa hoïc trong quaù trình TVHN cho HS.

2.2.2. Toå chöùc TVHN taïi caùc trung taâm tö vaán TL-GD.

Trung taâm Taâm lyù Giaùo duïc Tình yeâu, Hoân nhaân vaø Gia ñình thuoäc

Hoäi Lieân Hieäp Khoa Hoïc Kyõ Thuaät thaønh phoá

Hoäi Taâm lyù thuoäc Hoäi lieân hieäp KHKT TP thaønh laäp “Trung taâm Tö vaán Taâm

lyù Giaùo duïc Tình yeâu Hoân nhaân vaø Gia ñình” taïi 43 Nguyeãn Thoâng quaän 3,

Trung taâm ñaõ coù 816 thanh nieân ñeán tö vaán tröïc tieáp taïi Trung taâm. Keát quaû

tích cöïc qua caùc phieáu vaø thö phaûn hoài nhöõng caûm xuùc raát böùc xuùc vaø chaân

thaønh. Caùc em ñaõ boäc loä nieàm vui khi tìm thaáy chính mình, xaùc ñònh nieàm tin,

trôû neân töï tin hôn trong phaán ñaáu vaø ñònh höôùng choïn ngheà, choïn moân hoïc vaø

tröôøng hoïc.

Trung taâm Hoå trôï Gia ñình ( Höôùng Döông ) thuoäc LÑLÑ.Tp

Trung taâm Tö vaán Hoã trôï Gia ñình (Höôùng döông) cuûa Lieân ñoaøn Lao ñoäng

thaønh phoá, cuõng coù boä phaän chaêm lo veà coâng taùc höôùng daãn ngheà nghieäp, hoã

53

trôï ngöôøi lao ñoäng treû ñöùng ra laäp nghieäp hoaëc choïn ngheà trong thôøi gian tìm

vieäc. Keát hôïp vôùi baùo Ngöôøi Lao ñoäng vaø Trung taâm Ñaøo taïo vaø Cung öùng Lao

ñoäng VOTEC, Lieân ñoaøn Lao ñoäng thaät söï tham gia vaøo coâng taùc chaêm lo vieäc

laøm vaø ñôøi soáng cho ngöôøi lao ñoäng.

Vaên phoøng Tö vaán Treû em thuoäc UÛy ban Baûo veä Chaêm soùc Treû em Tp.

Thaùng 6.1997, UÛy ban baûo veä chaêm soùc treû em TP.HCM ñaõ thaønh laäp

“vaên phoøng tö vaán treû em thaønh phoá” cöû moät chuyeân vieân chuyeân traùch nhoùm

coâng taùc vieân tö vaán giaùo duïc höôùng nghieäp cho treû vaøo ñôøi sôùm vaø caùc treû coù

hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên khaùc.

Moät soá quaän huyeän cuõng coù Vaên phoøng Tö vaán Treû em nhö quaän 10,

quaän 8.... Hoaëc thaønh laäp caùc boä phaän tö vaán giaùo duïc truyeàn thoâng trong vaên

phoøng UÛy ban Baûo veä Chaêm soùc Treû em quaän huyeän nhö quaän Goø Vaáp, Taân

Bình, Thuû Ñöùc, Bình Chaùnh, quaän 2, . . .

Trung taâm Sinh hoaït Thanh nieân, Hoäi LHTN Vieät Nam taïi TP.HCM

Hoäi Lieân hieäp Thanh nieân Vieät Nam ñaõ thaønh laäp Trung taâm Sinh hoaït Thanh

nieân taïi Tp. HCM trong ñoù coù boä phaän TVHN ñöôïc ñaëc bieät quan taâm. Ñoäi nguõ

chuyeân vieân TVHN ñeàu laø nhöõng ngöôøi ñöôïc ñaøo taïo chuyeân ngaønh taâm lyù, taâm lyù

giaùo duïc, giaùo duïc hoïc. Trung taâm cuûa Hoäi coù chi nhaùnh ôû Bình Thaïnh, ôû caùc

tröôøng Ñaïi hoïc vaø moät soá nôi khaùc.

54

Trung taâm Tö vaán Giaùo duïc Taâm lyù Theå chaát ( Concepp) cuûa taäp theå

caùc nhaø khoa hoïc taâm lyù giaùo duïc vaø lao ñoäng xaõ hoäi .

Moät taäp theå caùc nhaø khoa hoïc giaùo duïc vaø taâm lyù laõo thaønh trong ngheà

nghieäp chuyeân moân ñaõ ñöùng ra thaønh laäp Trung Taâm Tö Vaán Giaùo duïc-Taâm lyù-

Theå chaát CONCEPP taïi 29C Phuù nhuaän. Trung taâm coù 3 ban: Ban Taâm lyù, Ban

Giaùo duïc vaø Höôùng nghieäp, Ban Theå chaát;

Rieâng Ban Giaùo duïc Höôùng nghieäp, töø thaùng 6/ 2000 ñeán thaùng 5/2001

ñaõ thöïc hieän 10.950 ca tö vaán. Trung taâm ñaõ tieán haønh nhieàu ñôït noùi chuyeän vaø

traéc nghieäm höôùng nghieäp taïi moät soá tröôøng trong thaønh phoá vôùi treân 1200

tröôøng hôïp. Taïi vaên phoøng, Trung taâm tröïc tieáp tö vaán 356 ca, 82% ñoái töôïng

traéc nghieäm choïn höôùng tieáp tuïc hoïc leân, 23% choïn ngheà töông lai vaøo ñôøi.

2.2.2. Toå chöùc TVHN giaùn tieáp qua baùo ñaøi vaø ñieän thoaïi.

Trong hôn 40 tôø baùo thaønh phoá, phaûi keå ñeán baùo Ngöôøi Lao ñoäng cuûa

Lieân ñoaøn Lao ñoäng thaønh phoá, laø tôø baùo ñaàu tieân toå chöùc muïc “tö vaán ñaøo taïo

vieäc laøm” , “vieäc laøm hoâm nay” cuï theå laø “goùc höôùng nghieäp”. “Dieãn ñaøn giaùo

duïc&khoa hoïc” “Ñoái thoaïi-tö vaán”...

Naêm 1993, VOTEC vaø baùo Ngöôøi Lao ñoäng cuûa Lieân ñoaøn Lao ñoäng ñaõ

hôïp taùc môû muïc “tö vaán ñaøo taïo vaø cung öùng lao ñoäng” treân tôø Ngöôøi Lao ñoäng.

Töø ñoù, nhieàu tôø baùo khaùc cuõng quan taâm ñeán vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng,

nhö: Möïc Tím, Hoa hoïc troø, Giaùo duïc Saùng taïo, Phuï nöõ tuoåi treû, Saøi goøn Giaûi

phoùng, Thanh nieân, Tieáp thò .. Tuy vaäy, theo ñieàu tra môùi nhaát cuûa ñeà taøi thì chæ

coù moät soá tôø baùo cuûa thaønh phoá coøn quan taâm muïc höôùng nghieäp, trong thôøi

gian khaûo saùt, soá laàn xuaát hieän baøi vieát, chöông trình coù tính giaùo duïc höôùng

nghieäp raát thöa, ngoaïi tröø caùc tôø nhö Giaùo duïc Saùng taïo ( 100%) Thanh nieân

55

(75%), Ngöôøi lao ñoäng (75%), Saøi goøn Giaûi phoùng(50%); trong khi caùc muïc gôõ

roái tô loøng, tình yeâu hoân nhaân, giôùi tính laãn xuaát baûn naøo cuõng coù.

Rieâng vôùi ñaøi truyeàn thanh vaø ñaøi truyeàn hình cuõng ñaõ goùp phaàn tích

cöïc vaøo TVHN vaø tuyeân truyeàn veà taàm quan troïng cuûa TVHN. Heä thoáng baùo

ñaøi coøn ñeà caäp ñeán caùc moái quan taâm veà ngheà nghieäp cho caùc ñoái töôïng ñaëc

bieät: khuyeát taät, treû moà coâi, lang thang. Höôùng nghieäp trong caùc nhaø nuoâi, nhaø

môû, caâu laïc boä ñöôøng phoá. Giôùi thieäu ngheà daønh cho noâng daân trong luùc noâng

nhaøn ñöôïc tuyeân truyeàn qua nhieàu hình thöùc: noùi chuyeän, phoûng vaán, kòch

ngheä, phim aûnh tö lieäu, phim truyeän...

Ñieåm noåi baät cuûa thaønh phoá laø hoaït ñoäng phong phuù, roäng lôùn cuûa toång

ñaøi ñieän thoaïi 1088 veà TVHN. Toång ñaøi ñaõ taäp hoïp gaàn 30 chuyeân gia haøng

ñaàu trong thaønh phoá coù baèng caáp hoïc vò, phuïc vuï 24/24 cho baát cöù khaùch haøng

naøo caàn trao ñoåi chuyeân ñeà TVHN, baèng caùch nhaác ñieän thoaïi goïi 1088. Soá

löôïng khaùch haøng quan taâm ñeán TVHN ngaøy caøng gia taêng trung bình töø 30

ñeán 50 löôït ñieän thoaïi/ngaøy.

2.2.3. Söï phoái hôïp giöõa nhaø tröôøng vôùi trung taâm KTTH-HN vaø trung

taâm tö vaán TLGD

Trong thaønh phoá hieän nay, hai heä thoáng toå chöùc vaø quaûn lyù hoaït ñoäng

höôùng nghieäp do hai Sôû laõnh ñaïo:

- Moät beân laø caùc trung taâm KTTH-HN vaø caùc tröôøng hoïc toå chöùc hoaït

ñoäng TVHN trong heä thoáng GD-ÑT, ñöôïc Nhaø nöôùc bao caáp kinh phí, ñöôïc

quy ñònh töø quyeát ñònh 126/CP ngaøy 19.3.1981 vaø nhieàu vaên baûn tieáp theo. Ñoái

56

töôïng phuïc vuï thuaàn tuùy laø nhöõng HSPT. Giôø hoïc ñöôïc quy ñònh raát giôùi haïn,

naëng veà tö vaán thoâng tin chung cho moät lôùp, moät nhoùm HS, khoâng theå toå chöùc

tö vaán caù nhaân, ñoàng ñeàu cho haøng ngaøn, haøng chuïc ngaøn HS cuøng moät luùc vaø

theo doõi chu ñaùo trong suoát baäc hoïc, caáp hoïc. Noùi chung coù taàn suaát hoaït ñoäng

raát cao, quaù taûi phuïc vuï.

- Moät beân laø caùc trung taâm tö vaán taâm lyù giaùo duïc thöïc hieän söï nghieäp TVHN

cuûa quaàn chuùng, hoäi ñoaøn, taäp theå caù nhaân höôûng öùng nhö: Ñoaøn thanh nieân

coäng saûn Hoà Chí Minh (chæ thò 27/CP TW Ñaûng ngaøy 28.10.1983), Hoäi lieân

hieäp phuï nöõ Vieät Nam (thoâng tin soá 05/TK ngaøy 11.11.1983). Hoäi taâm lyù hoïc

thaønh phoá, taäp theå chuyeân vieân taâm lyù giaùo duïc... ñöôïc Sôû KH-CN-MT quaûn lyù

nghieäp vuï veà maët Nhaø nöôùc. Laø moät moâ hình töông ñoái coøn môùi coù naêng löïc

thöïc hieän chuyeân moân chuyeân saâu nhöng taàn suaát hoaït ñoäng chöa cao. TTN ñöôïc

môøi goïi ñeán trung taâm baèng caùc phöông tieän tuyeân truyeàn quaûng caùo, ñöôïc tö

do gaëp gôõ thaûo luaän vôùi caùc nhaø taâm lyù öùng duïng, tieáp caän vôùi caùc coâng cuï traéc

nghieäm chaån ñoaùn taâm lyù, ñöôïc trung taâm theo doõi caù nhaân, giuùp ñôõ höôùng daãn

uoán naén, baát cöù yù töôûng haønh vi naøo ñeàu coù theå ñöôïc thoâng baùo cho nhaø tö vaán

tröïc tieáp hay qua ñieän thoaïi...

Trong thöïc teá, maëc duø heä thoáng trung taâm KTTH-HN vaø tröôøng trung

hoïc thuoäc Sôû GDÑT, laø nôi xuaát phaùt vaø ñieàu höôùng chæ ñaïo ñöôøng loái vaø hoã

trôï veà maët chuyeân moân toå chöùc hoaït ñoäng TVHN. Nhöng veà maët ñoùng goùp ,

phuïc vuï quaàn chuùng vaø tính khoa hoïc cuûa nghieäp vuï TVNH cuûa caùc trung taâm

tö vaán TLGD vaø heä thoáng baùo ñaøi chieám vò trí raát quan troïng.

57

Söï phoái hôïp giöõa caùc ñôn vò baùo ñaøi veà maët tuyeân truyeàn ñöôïc coi laø

coâng taùc thöôøng xuyeân. Veà maët nghieäp vuï trong heä thoáng caùc trung taâm KTTH-

HN chæ coù Trung taâm KTTH-HN Thuû ñöùc laø ñôn vò quan taâm phoái hôïp vôùi caùc

trung taâm tö vaán TLGD phaùt trieån hoaït ñoäng trieån khai caùc thaønh töïu khoa hoïc

cuûa caùc boä test traéc nghieäm höôùng nghieäp vaø nghieäp vuï tö vaán trong TVHN.

58

2.3. HIEÄN TRAÏNG THÖÏC HIEÄN MUÏC TIEÂU, NOÄI DUNG TVHN

Muïc tieâu toå chöùc hoaït ñoäng TVHN laø giuùp thanh thieáu nieân töï bieát mình.

Muïc tieâu naøy seõ khoù ñaït khi noäi dung tö vaán khoâng vaän duïng kieán thöùc cuûa

nhieàu moân hoïc khaùc nhau.

Muïc tieâu höôùng nghieäp thöïc teá qua caùc cuoäc vaán ñaøm, ôû caùc buoåi sinh

hoaït höôùng nghieäp, hoaëc qua ñieän thoaïi, (tö vaán vieân vaø thaân chuû khoâng heà

thaáy bieát nhau), ñang hoaït ñoäng trong thaønh phoá, chæ nhaém vaøo nhöõng thoâng tin

chung, cung caáp cho nhöõng ngöôøi thieáu thoâng tin ôû caáp ñoä bình thöôøng. Coù theå

duøng lôøi ñeå giuùp thaân chuû phaûn tænh, nhöng roõ raøng chæ ôû moät möùc ñoä raát töông

ñoái. Buø laïi, nhieàu tröôøng hôïp TVHN coù traéc nghieäm, vaø sau ñoù tröïc tieáp vaán

ñaøm ôû caùc trung taâm tö vaán TLGD, thaân chuû heát söùc xuùc ñoäng khi nhaän bieát ra

mình moät caùch khoa hoïc, moâ taû qua caùc chæ soá taâm lyù vaø theå chaát.

Noäi dung toå chöùc TVHN hieän nay taïi thaønh phoá coøn ñôn giaûn. Noäi dung

tö vaán chæ bao haøm nhöõng vaán ñeà tìm hieåu nhaân caùch cuûa thaân chuû baèng kieán

thöùc vaø kyõ naêng giao tieáp thoâng thöôøng; Kinh nghieäm vaø hieåu bieát veà noäi dung

caùc test vaø moái töông quan giöõa ñaëc ñieåm ngheà vaø nhaân caùch trong TVHN coøn

haïn cheá do tö vaán vieân chöa ñöôïc taïo ñieàu kieän nghieân cöùu, tham khaûo; coù nôi

coøn beâ nguyeân caùc chæ soá taâm sinh lyù nöôùc ngoaøi vaøo aùp duïng. Noäi dung caùc tö

lieäu veà theá giôùi ngheà nghieäp trong thaønh phoá chöa ñöôïc caäp nhaät vaø soaïn thaûo

ñuùng yeâu caàu phaùt trieån ngaønh ngheà cuûa xaõ hoäi.

Khi ñaùnh giaù veà muïc ñích vaø noäi dung hoaït ñoäng cuûa caùc cô sôû thöïc

hieän TVHN thuoäc caùc hoäi ñoaøn: 87, 5% caùn boä TVHN nhaát trí cao cho raèng hoï

laø ñaõ thöïc hieän toát muïc tieâu vaø noäi dung TVHN .

59

2.4. HIEÄN TRAÏNG SÖÛ DUÏNG QUY TRÌNH VAØ COÂNG CUÏ TVHN

Nhö ñaõ neâu treân, ôû Tp. HCM, hình thöùc tö vaán qua ñieän thoaïi ñang ñöôïc

söû duïng roäng raõi, do ñoù TVHN qua ñieän thoaïi laø hình thöùc tö vaán coù nhieàu löôït

ngöôøi tham gia. Ñaây laø loaïi hình maø quy trình toå chöùc TVHN khaù ñôn giaûn, ñoä

chính xaùc ôû möùc töông ñoái phuø hôïp vôùi trình ñoä phaùt trieån KTXH. Tö vaán vieân

buoäc phaûi coù haèng loaït caâu hoûi traû lôøi nhanh vaø deã hieåu, gioïng ñieäu thaân thieän

ñeå khai thaùc thoâng tin. Vaø cuoái cuøng, dó nhieân chæ ñaët vaán ñeà ñeå thaân chuû töï traû

lôøi hôn laø lôøi khuyeân.

Taïi caùc trung taâm KTTH-HN trong cuoäc khaûo saùt tröôùc ñaây (1998) vaø

baây giôø (2000) ñeàu cho thaáy:100% yù kieán ñaùnh giaù quy trình TVHN khoâng theå

thöïc hieän ñöôïc vì khoaù maõ khoâng ñaày ñuû ( 51 vaø 3 trg 32 ).

Hieän caùc trung taâm KTTK-HN söû duïng taøi lieäu taäp huaán TVHN taäp 1 vaø 2 cuûa

Boä GDÑT, tröø trung taâm KTTH-HN Thuû Ñöùc söû duïng 7 boä coâng cuï traéc

nghieäm höôùng nghieäp cuûa moät ñeà taøi caáp thaønh phoá .

Caùc trung taâm tö vaán GDTL söû duïng caùc boä coâng cuï rieâng, vaø giöõ bí maät khoaù

maõ, ñieàu naøy coù theå toát vaø phong phuù trong caùch thöïc hieän, nhöng cuõng vì leõ ñoù

maø vieäc kieåm tra töø beân ngoaøi, cuûa cô quan chöùc naêng coù khoù khaên ñaûm baûo

tính khoa hoïc cuûa coâng cuï vaø quy trình söû duïng coâng cuï ñoù.

Keát quaû khaûo saùt, cuõng cho thaáy möùc ñoä höôùng daãn khoaù maõ coøn yeáu,

caùc yù kieán ñeàu thoáng nhaát ñaùnh giaù vaøo möùc trung bình hoaëc yeáu ôû taát caû phaïm

truø: ñaày ñuû, khoa hoïc, deã hieåu, coù söï quan taâm chæ ñaïo cuûa caáp treân...

60

Veà caùc coâng cuï traéc nghieäm: Ngoaøi caùc boä coâng cuï ñang löu haønh theo

höôùng daãn cuûa Boä GDÑT: traéc nghieäm ño söï beàn vöõng chuù yù BOURDON, tính

beàn vöõng chuù yù RISS, khuoân hình tieáp dieãn RAVEN, test do traïng thaùi taâm hoàn,

test khaû naêng hieåu ñuùng tình huoáng giao tieáp, caùc loaïi caân troïng löôïng ngöôøi,

do chieàu cao, coâng thöùc tính Pignet, chæ soá Kaup IBM, Demeny... Trung taâm

Lao ñoäng Höôùng nghieäp Boä GDÑT ñaõ xaây döïng hoïa ñoà ngheà cho 12 nhoùm

ngheà vaø 30 nhoùm ngheà khaùc trong cuoán Tuoåi treû vaø Ngheà nghieäp - TCDN-Vieän

NCKHDN- Ñaêng Danh AÙnh chuû bieân. Thaønh phoá Hoà Chí Minh coøn cho löu

haønh theâm moät boä coâng cuï traéc nghieäm HN rieâng goàm coù 7 traéc nghieäm, vaø

nhieàu taøi lieäu veà lao ñoäng/vieäc laøm.

2.5. KEÁT QUAÛ CHUNG CUÛA HEÄ THOÁNG TOÅ CHÖÙC HN taïi Tp. HCM

Chuû yeáu hoaït ñoäng cuûa caùc trung taâm KTTH-HN laø daïy ngheà phoå thoâng,

ngoaïi tröø Trung taâm KTTH-HN Thuû Ñöùc thöôøng xuyeân tieán haønh caùc ñôït traéc

nghieäm höôùng nghieäp cho HSPT vaø caùc TTN treân coäng ñoàng. Haèng naêm coù töø

500 ñeán 1000 löôït HS ñaêng kyù TVHN coù traéc nghieäm .

Duø taäp trung daïy ngheà phoå thoâng heát coâng suaát, vaãn chöa ñaùp öùng nhu caàu, Sôû

GDÑT ñaõ cho pheùp 5 trung taâm daïy ngheà ñöôïc daïy ngheà phoå thoâng cho HS

trung hoïc. Trong naêm hoïc 2000-2001 ñaõ nhaän daïy ngheà phoå thoâng cho 49.220

HS baäc THCS vaø 21.058 HS baäc THPT. Trong baùo caùo naêm hoïc 2000 –2001

cuûa Sôû GDÑT khoâng noùi ñeán caùc löôït TVHN, maø noùi ñeán soá löôït nhaän ñaøo taïo

ngheà phoå thoâng. nhö laø moät phöông thöùc höôùng nghieäp.

61

Moät cuoäc khaûo saùt taïi 8 ñôn vò thöïc hieän tö vaán höông nghieäp cho TTN

trong thaønh phoá, cho thaáy: Soá löôït ngöôøi ñöôïc TVHN leân ñeán haèng chuïc ngaøn

löôït. Trong ñoù, treân 97% laø caùc cuoäc tö vaán qua ñieän thoaïi, soá löôït ngöôøi tröïc

tieáp ñeán vaên phoøng tö vaán coù traéc nghieäm khoâng quaù 3% ( 25, taäp 3 trg 8).

Ñoái vôùi heä thoáng baùo ñaøi, Tp. HCM coù 119 cô quan baùo ñaøi thoâng taán

trung öông vaø caùc tænh thaønh treân toång soá 487 cô quan baùo ñaøi trong caû nöôùc. Ñeå

ñaùnh giaù moái quan taâm cuûa baùo ñaøi ñoái vôùi hoaït ñoäng tö vaán höôùng nghieäp, Thaïc

syõ Taï Vaên Doanh, toång bieân taäp baùo Giaùo duïc Saùng taïo. ñaõ choïn 18 ñôn vò ñaïi

dieän, tieán haønh khaûo saùt töø 26/2 ñeán 3/3/2001, ñöa ra moät soá ghi nhaän:

Baûng 11. hoaït ñoäng cuûa caùc baùo ñaøi vôùi vaán ñeà TVHN

Tyû leä% dieän tích treân trang baùo

hoaëc thôøi löôïng coá ñònh trong caùc

chöông trình phaùt thanh

daønh cho TVHN

0%

döôùi 2%

2% ñeán

< 4%

4% ñeán

< 6%

6% ñeán

< 8%

8%

trôû leân

Soá löôïng ñôn vò baùo ñaøi tham gia

8

ñôn vi

1

ñôn vi

7

ñôn vi

0

ñôn vi

2

ñôn vi

1

ñôn vi

Soá baùo ñaøi khoâng daønh tyû leä % thôøi gian hoaëc % dieän tích cho TVHN laø

8 treân 18 ñôn vò, tuy nhieân soá baùo ñaøi daønh töø 2% ñeán 4% dieän tích vaø thôøi

löôïng cho TVHN cuõng ñoâng : 7 ñôn vò / 18 dôn vò.

Nhìn chung, hoaït ñoäng höôùng nghieäp, TVHN trong nhöõng naêm qua treân

ñòa baøn thaønh phoá coù nhieàu chuyeån bieán, nhaát laø töø khi coù söï tham gia cuûa baùo

ñaøi (Ngöôøi Lao Ñoäng, Tuoåi treû, Thanh nieân..., Toång Ñaøi 1088, caùc trung taâm tö

vaán TLGD ñaõ gaây neân nhöõng taùc ñoäng taâm lyù thuaän lôïi giuùp cho TTN choïn

ngaønh hoïc, choïn ngheà, phaân luoàng HS phuø hôïp. Soá HS vaøo ñaïi hoïc vaø hoïc ngheà

62

taêng nhanh. Tuy nhieân, vì hoaït ñoäng TVHN coù traéc nghieäm, chöa ñöôïc phaùt trieån,

ñöa ñeán tình traïng choïn ngheà thieáu caên cöù khoa hoïc chính xaùc; hieän töôïng caùc em

HS thoâi hoïc, boû ngheà nöõa chöøng trong töông lai laø moät thieät thoøi cho theá heä treû.

2.6. CAÙC ÑIEÀU KIEÄN ÑAÛM BAÛO KHAÙC VAØ NHÖÕNG TOÀN TAÏI

Thaønh phoá coù 2 trung taâm KTTH-HN tröïc thuoäc Sôû GDÑT, coù cô sôû vaät

chaát khang trang roäng lôùn. Trung taâm KTTH-Thuû Ñöùc coù phoøng höôùng nghieäp,

phoøng TVHN rieâng bieät, trang bò vi tính,vaø caùc loaïi maùy moùc caân do caàn thieát

thöïc hieän do caùc chæ soá nhaân traéc, phuï trôï ñaùnh giaù chính xaùc thò löïc, trí töôûng

töôïng khoâng gian, trí nhôù, vaø tính ñieåm ñaùnh giaù loaïi hình khí chaát qua caùc traéc

nghieäm. Coù coâng cuï ñaày ñuû cuûa caùc va li höôùng nghieäp vaø coù theå cheá taùc caùc

coâng cuï töông töï cung öùng cho caùc nôi traéc nghieäm höôùng nghieäp trong thaønh

phoá vaø tænh baïn.

Trung Taâm Tö Vaán Tình Yeâu-Hoân Nhaân-Gia Ñình, Trung Taâm Tö vaán

Giaùo duïc-Taâm lyù-Theå chaát CONCEPP, Trung taâm Sinh hoaït Thanh nieân Hoäi

LHTNTW taïi Tp HCM,... ñeàu coù phoøng TVHN rieâng, Coù ñuû coâng cuï vaø duïng

cuï ño ñaït chính xaùc. Ñaëc bieät coù ñoäi nguõ chuyeân vieân coù hoïc vò chuyeân moân, vaø

nhieàu kinh nghieäm. Tuy vaäy, qua thaêm doø chung, toå chöùc hoaït ñoäng TVHN

coøn nhieàu toàn taïi caàn nhanh choùng khaéc phuïc.

63

2.6.1. Quan ñieåm nhaän thöùc veà nghieäp vuï TVHN thieáu cô sôû khoa hoïc

Hoaït ñoäng höôùng nghieäp noùi chung coøn luùng tuùng, khoâng trieån khai khaùi

nieäm “taâm lyù caù nhaân” cuûa coâng taùc tö vaán taâm lyù, coøn döøng ôû coâng taùc giaùo

duïc chung chung, hoâ haøo ñieàu höôùng phaân luoàng, phuïc vuï yeâu caàu chieán löôïc

phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi khoâ khan.

Trong caùc tröôøng daïy ngheà vaø trung hoïc kyõ thuaät, haàu nhö khoâng ñöôïc

chuû tröông, ñoäng vieân höôùng nghieäp cho HS hoïc ngheà nhö nhöõng naêm 1982-

1986. Vaán ñeà nghieân cöùu thaùi ñoä ngheà nghieäp vaø nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán

nhaän thöùc, thaùi ñoä cuûa HS ñoái vôùi ngheà nghieäp ñang hoïc thöôøng bò buoâng lôi.

Nhaø tröôøng chæ chuù troïng ñeán kyõ naêng, kyõ xaûo, tay ngheà tieâu chuaån. Xa hôn nöõa,

moät soá nôi coøn xem TVHN treân ñòa baøn laø hình thöùc xa laï vaø toán keùm neân khoâng

coù keá hoaïch thöïc hieän. Sau ñaây laø moät soá quan ñieåm coøn toàn taïi:

o Tö vaán höôùng nghieäp chæ caàn khi ñaêng kyù döï thi ñaïi hoïc

Tö vaán höôùng nghieäp ñoái vôùi caùn boä vaø nhaân daân trong thaønh phoá, ñöôïc

quan nieäm chæ laø phöông tieän giuùp thanh nieân HS choïn ngaønh thi vaøo ñaïi hoïc.

Hoï chæ caàn TVHN khi vaøo muøa thi ñaïi hoïc, nhöõng ngaøy khaùc trong naêm thöôøng

ít ngöôøi quan taâm, vaø thöôøng thoaû maõn nhanh choùng qua ñieän thoaïi hôn laø ñích

thaân tröïc tieáp ñeán traéc nghieäm TVHN taïi vaên phoøng.

o Tö vaán höông nghieäp laø khuyeân HS vaøo hoïc ngheà

Nhieàu ngöôøi hieåu laàm TVHN trong caùc buoåi sinh hoaït höôùng nghieäp ôû

nhaø tröôøng hay trong caùc trung taâm tö vaán taâm lyù laø ñeå khuyeán khích hoïc ngheà,

ngaên caûn HS phoå thoâng vaø thanh nieân vaøo ñaïi hoïc.(?!)

64

Ñieàu naøy ngöôïc vôùi chuû tröông cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc cho raèng :

Öôùc voïng vaøo ñaïi hoïc cuûa thanh nieân HS laø öôùc voïng chính ñaùng vaø caàn

ñöôïc khuyeán khích. Moät neàn giaùo duïc phaùt trieån laø neàn giaùo duïc coù hieäu suaát

cao ñöa ñöôïc nhieàu ngöôøi vaøo ngöôõng cöûa ñaïi hoïc, coù trình ñoä trí tueä chuyeân

saâu vaø bao quaùt, khuyeán khích ñöôïc söï saùng taïo vôùi taát caû söï ñam meâ, vöôn ñeán

nhöõng chaân trôøi kieán thöùc môùi. ( 3)

Moät toàn taïi khaùc cuõng caàn phaûi nhaéc ñeán laø vieäc caùc trung taâm KTTH-

HN thöôøng coi troïng daïy ngheà hôn laø caùc ñôït “sinh hoaït höôùng nghieäp”.

Buoâng lôi coâng taùc toå chöùc TVHN cho HSPT treân ñòa baøn traùch nhieäm.

o Tö vaán laø cho ngay moät lôøi khuyeân.

Trong baát cöù moät tröôøng hôïp tö vaán naøo … nhieäm vuï cuûa tö vaán vieân taâm

lyù (tham vaán vieân) laø laøm giaûm ñöôïc phaàn naøo caûm xuùc tieâu cöïc cho thaân chuû,

giaûm ñöôïc söï baát an, noãi lo veà töông lai, taïo moái töông giao laønh maïnh … Sau

ñoù, tìm caùch trao ñoåi, cung caáp thoâng tin giuùp thaân chuû hieåu bieát veà mình veà

hoaøn caûnh ñang soáng, khuyeán khích thaân chuû naâng cao khaû naêng töï giaûi quyeát;

Hoã trôï thaân chuû veà maët nhaän thöùc, gaây chuyeån bieán trong thaân chuû, luoân coá

gaéng khôi daäy moïi nguoàn löïc töï coù cuûa thaân chuû vaø huy ñoäng caùc nguoàn löïc cuûa

moâi tröôøng gia ñình, coäng ñoäng, beø baïn giuùp ñôõ. Töø ñoù môùi cuøng thaân chuû tìm

ra moät höôùng quyeát taâm nhö laø moät lôøi khuyeân. Tö vaán ñöôïc hieåu ñôn giaûn laø

thaéc maéc, ñoøi hoûi cho ngay moät lôøi khuyeân, khoâng qua caùc trình töï noùi treân laø

quan ñieåm noùng voäi xa laï ñoái vôùi phöông thöùc TVHN hieän nay

2.6.2. Nhaän thöùc chöa ñuùng möùc cuûa hoïc sinh veà höôùng nghieäp

65

Maëc duø coù nhieàu em quan taâm ñeán vieäc choïn ngheà, suy nghó cho mình

moät ngheà töø luùc coøn nhoû (tröôùc lôùp 9: 5,32%) vaø cuõng coù em chöa bao giôø nghó

raèng mình seõ soáng baèng moät ngheà naøo ñoù (15,70%). Trong nhöõng em ñaõ coù suy

nghó choïn cho mình moät ngheà, thì 56,28% em vaãn coøn lôø môø hieåu khoaûng 20-

40% veà ñaëc ñieåm ngheà, yeâu caàu taâm sinh lyù vaø khaû naêng ñaëc bieät ñeå thaønh ñaït

trong ngheà. Thaät ra caùc em gaëp raát nhieàu khoù khaên, haàu nhö bò ñoäng (13,12%),

hoaëc coøn moät soá khoù khaên chöa bieát khaéc phuïc ra sao ( 25,50%).

Xu höôùng choïn ngheà cuûa caùc em HS phoå thoâng Tp. HCM choïn ngaønh

ngheà coù lieân quan ñeán caùc laõnh vöïc sau:

_ Khoa hoïc töï nhieân 13,10% _ Khoa hoïc kyõ thuaät 22,23%

_ Khoa hoïc xaõ hoäi 15,78% _ Y hoïc 18,17%

_ Kinh teá 39,10% _Quaân söï 6,34%

_ Vaên hoùa ngheä thuaät 12,45% _ Theå duïc theå thao 10,01%

_ Dòch vuï 1 9,12% _Coâng ngheä thoâng tin 19,80%

Khi choïn ngheà, chæ coù 6,35% toång soá HS ñöôïc thaêm doø, choïn nhöõng

ngheà deã kieám vieäc laøm nhaát (37,23%), chi phí hoïc ngheà thaáp ( 31,68 %), ngheà

môùi maø xaõ hoäi ñang caàn (25,45%). Chæ coù moät soá ít quan taâm ñeán höùng thuù

ngheà nghieäp (20,40%), söùc khoûe (18,24%), truyeàn thoáng gia ñình ( 2,35%).

Trong cuoäc thaêm doø taïi tröôøng THPT Leâ Quyù Ñoân (ñaõ daãn) Toång hôïp yù kieán

traû lôøi caâu hoûi “Ai giuùp em choïn ngheà” cuûa caùc em HS nhö sau :

_ Töï quyeát ñònh 93% _ Taùc ñoäng cuûa gia ñình 26%

_ Nhaø tröôøng, thaày coâ giôùi thieäu 0,4% _ Baïn ruõ cuøng choïn 1,3%

_ Trung taâm TVHN 0,9% _ Khaùc 1,3%

( chæ 0,9% HS quan taâm ñeán hoaït ñoäng cuûa trung taâm tö vaán GDTL laø quaù nhoû.)

66

2.6.3. Caùn boä tö vaán höôùng nghieäp chöa ñöôïc quan taâm

Trong Quy cheá “Toå chöùc vaø hoaït ñoäng trung taâm kyõ thuaät toång hôïp vaø

höôùng nghieäp”, giaùo vieân TVHN ñaõ ñöôïc nhaéc tôùi ( ñieàu 2 vaø ñieàu 23) duø chöa

ñaäm neùt. Nhöng bieân cheá chung daønh cho moät trung taâm, khoâng quaù 12 ngöôøi,

trong ñoù coù 6 giaùo vieân cho caùc toå boä moân, toå TVHN khoù maø coù ñöôïc moät bieân

cheá chuyeân traùch. Trong thöïc teá TVHN chöa ñöôïc coi laø moät toå boä moân ñuû

maïnh so vôùi caùc nhoùm giaùo vieân hình thaønh caùc toå chuyeân moân daïy coâng ngheä

vaø daïy ngheà phoå thoâng. Ñoù laø chöa noùi ñeán khi caùc tröôøng THPT baùn coâng,

daân laäp, trong thaønh phoá ñöa HS ñeán sinh hoaït höôùng nghieäp-TVHN leân ñeán 3-

4 traêm ngaøn HS. Khoâng theå naøo trung taâm KTTH-HN toå chöùc TVHN caù nhaân

cho moät soá löôïng HS ñoâng ñaûo nhö theá.

Ngöôïc laïi, trong khi ñoù naêng löïc TVHN cuûa caùc trung taâm tö vaán taâm lyù-

giaùo duïc trong thaønh phoá thì coøn dö coâng suaát; soá löôït ngöôøi ñeán tö vaán coù traéc

nghieäm ngheà chöa cao (!). Haàu heát caùc chuyeân vieân TVHN taïi caùc trung taâm tö

vaán taâm lyù-giaùo duïc laø nhöõng nhaø taâm lyù hoïc, giaùo duïc hoïc, taâm lyù giaùo duïc

hoïc ñöôïc ñaøo taïo vaø coù hoïc vò. Ñoàng thôøi coù kinh nghieäm vaø yeâu ngheà.

Tuy vaäy, moãi chuyeân vieân ôû moãi trung taâm söû duïng moät soá coâng cuï traéc

nghieäm höôùng nghieäp khaùc nhau vaø giöõ bí maät cuûa rieâng mình. thieáu söï caäp

nhaät thoâng tin thò tröôøng lao ñoäng vieäc laøm cuï theå trong thaønh phoá. Caàn ñöôïc toå

chöùc gaëïp gôõ trao ñoåi kinh nghieäm thoáng nhaát moät soá tieâu chí giöõa nhöõng ngöôøi

cuõng laøm coâng taùc khoa hoïc trong cuøng moät lónh vöïc vôùi nhau.

67

2.6.4. Nguoàn taøi chính cô sôû vaät chaát ñaàu tö HN coøn yeáu keùm

Cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cho coâng taùc höôùng nghieäp noùi chung coøn quaù

ngheøo naøn, chöa ñöôïc ñaàu tö thích ñaùng. Do ñoù, toå chöùc hoaït ñoäng TVHN, moät

boä phaän cuûa höôùng nghieäp, khoâng theå naøo ñaït ñöôïc yeâu caàu toái thieåu.

Ñieàu 37 quy cheá toå chöùc vaø hoaït ñoäng trung taâm KTTH-höôùng nghieäp

quy ñònh: “Nguoàn taøi chính cuûa trung taâm KTTH-höôùng nghieäp bao goàm:

- Ngaân saùch Nhaø nöôùc do UBND caáp tænh hoaëc Sôû GDÑT caáp.

- Hoïc phí do HS ñoùng goùp theo quy ñònh cuûa UBND caáp tænh.

- Caùc khoaûn thu töø hoaït ñoäng lao ñoäng saûn xuaát, tö vaán, dòch vuï

chuyeån giao coâng ngheä.

- Caùc khoaûn taøi chính khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät.

Ñieàu 38 quy ñònh veà söû duïng quaûn lyù nguoàn taøi chính coù ghi: “Nguoàn

taøi chính cuûa trung taâm KTTH-höôùng nghieäp ñöôïc söû duïng ñeå traû löông cho

giaùo vieân nhaân vieân, xaây döïng söûa chöõa naâng caáp”. Nhöng khoâng quy ñònh

cheá ñoä chi tieâu cho höôùng nghieäp, toå chöùc TVHN, caùc loaïi trích quyõ % phuùc

lôïi, ñaøo taïo.

Traû lôøi caâu hoûi veà söï ñaùnh giaù cô sôû vaät chaát ñaàu tö cho toå chöùc

TVHN, caùc chuyeân vieân vaø giaùo vieân tö vaán ñeàu ñaùnh giaù raát thaáp, thieáu vaø

yeáu keùm (87%).

68

2.6.5. Phoái hôïp giöõa nhaø tröôøng vaø caùc trung taâm KTTH-HN, trung taâm

tö vaán TLGD trong hoaït ñoäng TVHN.

Tö vaán höôùng nghieäp döôùi daïng sinh hoaït höôùng nghieäp giöõa nhaø tröôøng

vaø caùc trung taâm KTTH-höôùng nghieäp, coù moät thôøi kyø lieân keát chaët cheõ, nhöng

nhìn chung hieän nay ít ñöôïc quan taâm.

Moät hình thöùc phoái hôïp giöõa trung taâm tö vaán TLGD vôùi trung taâm

KTTH-HN cuõng caàn ñöôïc ñaët ra nhö tröôøng hôïp: phoái hôïp giöõa Trung Taâm Tö

Vaán Giaùo Duïc Taâm Lyù Theå Chaát vaø Trung Taâm Kyõ Thuaät Toång Hôïp Höôùng

Nghieäp Thuû Ñöùc. Hai trung taâm naøy ñaõ cuøng nhau nghieân cöùu moät ñeà taøi, cöû caùn

boä qua laïi trao ñoåi thöû nghieäm vaø ñieàu chænh caùc boä coâng cuï. Toå chöùc phoái hôïp

naøy ñaõ taïo ñöôïc moät söùc maïnh trí tueä vaø lôïi ích, coù yù nghóa khoa hoïc vaø thöïc teá,

taïo moái giao tieáp, töông quan hoã trôï, buø ñaép nhöõng thuaän lôïi khoù khaên cuûa nhau.

Neáu coù ñöôïc chuû tröông nhaân roäng, hai trung taâm keát nghóa seõ kyù keát caùc hôïp

ñoàng HN vôùi caùc tröôøng phoå thoâng trung hoïc vaø trung hoïc cô sôû treân ñòa baøn laøm

toát coâng taùc toå chöùc HN.

Tröôøng hôïp phoái hôïp giöõa nhaø tröông vôùi caùc trung taâm tö vaán TLGD

cuõng thöôøng xaûy ra nhöng chöa ñöôïc khích leä, vaø hoaït ñoäng laâu daøi, do chöa coù

chuû tröông chung cuûa thaønh phoá, vaø chæ coù moät soá tröôøng coi troïng coäng taùc

höôùng nghieäp.

69

2.7. NHAÄN XEÙT CHUNG : HIEÄN TRAÏNG VAØ NGUYEÂN NHAÂN

Sô keát chöông II cho thaáy, nhaø tröôøng phoå thoâng coù moät vaøi nôi chuù troïng

coâng taùc höôùng nghieäp nhöng haàu nhö khoâng coù khaû naêng toå chöùc höôùng nghieäp ñaày

ñuû cho HS, nhaát laø loaïi hình TVHN coù chaån ñoaùn taâm lyù.

Ñoái vôùi trung taâm kyõ thuaät toång hôïp höôùng nghieäp cuõng gaëp phaûi nhieàu

khoù khaên ñeå thaønh laäp toå tö vaán beân trong phoøng höôùng nghieäp. Caùch thöùc duy

trì toå chöùc phaùt trieån hoaït ñoäng TVHN vaãn chöa ñöôïc quan taâm. Phaân tích

nguyeân nhaân nhaän thaáy nhö sau:

+ Quan nieäm coøn xöa cuõ

Caàn khaéc phuïc quan nieäm “trôøi sinh voi sinh coû” hoaëc “bon chen

chaúng qua thôøi vaän” . Ñaây laø moät quan nieäm quaù xöa cuõ vaãn coøn toàn taïi cho duø

xaõ hoäi tieán boä coù nhieàu ñoåi thay. Haàu heát caùc cuoäc thaêm doø cho thaáy caùc em

ñeàu töï löïc choïn ngheà nghieäp töông lai cho chính mình, chæ quan taâm ñeán vôùi

caùc trung taâm TVHN töø 0,38 - 1,2%. Ñoù laø con soá quaù nhoû.

Trong thanh nieân, 10 naêm veà tröôùc, khi coøn aûnh höôûng toát ñeïp cuûa neàn

giaùo duïc voâ thaàn XHCN, keát quaû moät cuoäc ñieàu tra veà nieàm tin cho thaáy ít nhaát

coù 4-5% thanh nieân hoaøn toaøn tin vaøo nhöõng ñieàu thaàn bí. Soá nöûa tin nöûa ngôø

50% ñeán 55% ( 47.trg 81).

Taâm lyù chaïy theo giaù trò xaõ hoäi cuõ coi troïng ngöôøi coù baèng caáp cao, öôùc

mô cuûa thanh nieân HS laø phaûi vaøo ñaïi hoïc, thích laøm “laøm thaày” hôn “laøm

70

thôï”; “nhaát só nhì noâng”. . . Thöïc teá coù 93,15% chaïy theo danh giaù, haøo

nhoaùng beân ngoaøi trong ñoù coù nhöõng ngöôøi khoù khaên veà hoaøn caûnh kinh teá.

Moät maët naøo ñoù, taâm lyù treân laø ñaùng khuyeán khích, nhöng thöïc teá khoâng

nhö con ngöôøi mô öôùc, maø phaûi caên cöù vaøo hoaøn caûnh xaõ hoäi, hoaøn caûnh rieâng,

döïa vaøo tö chaát, khaû naêng vaø chæ soá choïi “k” (K: soá ngöôøi ÑKDT/chæ tieâu tuyeån sinh

ñaïi hoïc) môùi coù caên cöù khoa hoïc vaø thieát thöïc.

+ Chöa coi troïng vò trí, vai troø taâm lyù hoïc trong phuïc vuï CNH-HÑH

Trong söï nghieäp caùch maïng chuyeån hoaù thôøi ñaïi, vai troø cuûa con

ngöôøi, trí tueä-ñaïo ñöùc, cuûa taâm lyù chöa ñöôïc coi troïng, maëc duø khaåu hieäu chieán

löôïc phaùt trieån coi con ngöôøi laø muïc tieâu vöøa laø ñoäng löïc cuûa söï phaùt trieån

KTXH.

Yeáu toá taâm lyù con ngöôøi trong phaùt trieån giaùo duïc ñöôïc coi laø keát caáu

haï taàng cuûa xaõ hoäi, moät ñieàu kieän cô baûn cuûa phaùt trieån KTXH. Phaùt trieån nhaân

caùch con ngöôøi phuø hôïp vôùi ngheà nghieäp baèng nhöõng phöông tieän traéc nghieäm taâm

lyù caàn ñöôïc phoå bieán roäng raõi, taïo ñieàu kieän thay ñoåi caùch nhìn cuûa TTN tröôùc

ngöôõng cöûa ngheà nghieäp vaø söï nghieäp, phuø hôïp vôùi yeâu caàu phaùt trieån KTXH thôøi

ñaïi.

71

+ Thieáu caùc bieän phaùp tích cöïc trong toå chöùc quaûn lyù

Höôùng nghieäp laø höôùng töông lai cuûa thieáu nieân, neáu khoâng xaùc

ñònh treân cô sôû khoa hoïc vaø chuaån bò ñaày ñuû tö theá cho caùc em vaøo ñôøi, caùc em

seõ muø môø, töï phaùt khoâng ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån baûn thaân cuûa ngöôøi thanh

nieân vaø trôû ngaïi cho caû höôùng phaân luoàng, phaân coâng lao ñoäng, phaùt trieån kinh

teá xaõ hoäi ñòa phöông, laøm trì treä heä thoáng chieán löôïc naâng cao naêng suaát toaøn

xaõ hoäi, daãn ñaát nöôùc vaøo con ñöôøng yeáu keùm tuït haäu so vôùi söï phaùt trieån chung

cuûa vuøng vaø cuûa theá giôùi hieän ñaïi.

Vaán ñeà laø ai seõ ñaàu tö, ñaàu tö töø ngaân saùch naøo, ñeàu tuøy thuoäc vaøo

coâng taùc toå chöùc quaûn lyù khoa hoïc cuûa thaønh phoá.

Maët khaùc cuõng tuøy thuoäc vaøo chaát löôïng nhoùm tö vaán vieân nghieân

cöùu ñem ñeán hieäu quaû, ñoä chính xaùc khoa hoïc cuûa boä traéc nghieäm, quy trình,

trình ñoä tay ngheà tö vaán cuûa caùc chuyeân vieân tö vaán ñöôïc ñaøo taïo.

Ñeå khaéc phuïc tình traïng neâu treân, thaønh phoá caàn thöïc hieän moät soá

giaûi phaùp trình baøy ôû chöông III sau ñaây.

72

CHÖÔNG III

ÑEÀ XUAÁT GIAÛI PHAÙP TAÊNG CÖÔØNG COÂNG TAÙC

TÖ VAÁN GIAÙO DUÏC TRUYEÀN THOÂNG VEÀ HÖÔÙNG NGHIEÄP

Hieän nay, Boä Giaùo duïc döï kieán: 30 tænh thaønh phoá ñaït chuaån phoå caäp

trung hoïc cô sôû vaøo naêm 2005 vaø caû nöôùc vaøo naêm 2010. Caû nöôùc seõ phaùt trieån

theâm nhieàu trung taâm giaùo duïc thöôøng xuyeân, trung taâm KTTH-HN vaø hình

thaønh moâ hình tröôøng phoå thoâng trung hoïc kyõ thuaät ñeå phaân luoàng HS.

Taïi Tp. HCM, Nghò quyeát cuûa Thaønh uûy yeâu caàu phaân luoàng HS sau lôùp

9, nhö sau: Moät boä phaän tieáp tuïc hoïc leân THPT, tyû leä naøy cuûa thaønh phoá Hoà Chí

Minh khoaûng 40% keå caû heä baùn coâng vaø daân laäp. Soá coøn laïi treân 60% seõ vaøo

tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp, tröôøng coâng nhaân kyõ thuaät. (..trg12 )

Vieäc phaân luoàng seõ tieán haønh töøng böôùc theo loä trình töø 3-5 naêm, coù söï hoã

trôï cuûa caùc löïc löôïng xaõ hoäi, keå caû keâu goïi ñaàu tö nöôùc ngoaøi, môû roäng caùc heä

ñaøo taïo taïi chöùc (vöøa hoïc vöøa laøm), toå chöùc daïy kyõ thuaät daïy ngheà roäng raõi, thöïc

hieän keá hoaïch môû tröôøng trung hoïc phoå thoâng kyõ thuaät, hình thaønh toå chöùc quaûn

lyù thò tröôøng lao ñoäng...

Nhöõng ñieàu ñoù cho thaáy roõ hôn vai troø quan troïng cuûa hoaït ñoäng tö vaán,

giaùo duïc, truyeàn thoâng veà höôùng nghieäp cho HSPT trong nhöõng naêm tôùi. Hoaït

ñoäng höôùng nghieäp, caàn ñöôïc nghieân cöùu vaø trieån khai caùc giaûi phaùp toå chöùc

moät caùch khoa hoïc hôn, phuïc vuï toát coâng taùc phaân luoàng HS, ñoàng thôøi ñoäng

vieân ñöôïc tieàm naêng phaùt trieån cuûa töøng caù nhaân HS. Qua nghieân cöùu ñeà taøi ñeà

nghò caùc giaûi phaùp sau ñaây :

73

1. GIAÛI PHAÙP TUYEÂN TRUYEÀN

Keá hoaïch môû roäng coâng taùc tuyeân truyeàn, coù muïc ñích laøm laøm thay ñoåi

veà maët nhaän thöùc giaù trò xaõ hoäi môùi

Thoâng qua caùc giôø sinh hoaït höôùng nghieäp trong nhaø tröôøng, giaùo duïc

treân coäng ñoàng, vaø baèng caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng, söû duïng heát

söùc maïnh cuûa baùo ñaøi trong caùc chöông trình coù chuû ñieåm vaø ñöôïc taøi trôï,

Töø trong nhaø tröôøng ñeán ngoaøi xaõ hoäi taäp trung tuyeân truyeàn, giaùo duïc

ñònh höôùng ngheà nghieäp cho caùc em hoïc sinh qua caùc giôø hoïc, giôø sinh hoaït

höôùng nghieäp, giôø hoïc ngheà, giôø lao ñoäng saûn xuaát vaø hoaït ñoäng ngoaïi khoaù;

Qua caùc thoâng baùo, nhöõng baøi vieát vaø caùc hoaït ñoäng vaên hoaù ngheä thuaät noùi

leân nhu caàu tuyeån sinh, tuyeån duïng; keå caû caùc hình thöùc tuyeân truyeàn, khích leä

ñoäng vieân baèng caùc phöông tieän giaùn tieáp qua caùc chính saùch kinh teá-giaùo duïc,

söû duïng nhaân löïc vaø nhöõng thay ñoåi khaùc trong xaõ hoäi, taát caû taäp trung vaøo muïc

ñích taïo ñieàu kieän giuùp toaøn xaõ hoäi nhaän thöùc veà giaù trò baèng caáp vaø ngheà

nghieäp moät caùch ñuùng ñaén, khoa hoïc, phuø hôïp yeâu caàu phaùt trieån caù nhaân vaø

neàn kinh teá xaõ hoäi ñòa phöông treân ñaø CNH-HÑH ñaát nöôùc .

Muïc ñích cuûa hoaït ñoäng tuyeân truyeàn, giaùo duïc HN laø laøm cho moïi ngöôøi

thaáy ñöôïc vai troø khoâng theå thieáu cuûa löïc löôïng lao ñoäng coù tay ngheà kyõ thuaät

vaø trình ñoä hoïc vaán cao trôû thaønh moät giaù trò môùi haøm chöùa moät naêng löïc thöïc

haønh trong söï nghieäp coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa.

74

Noäi dung tuyeân tuyeàn giaùo duïc phaûi baùm saùt chuû tröông cuûa Ñaûng vaø Nhaø

nöôùc veà giaùo duïc ñaøo taïo, quan ñieåm phuïc vuï, quan ñieåm xaõ hoäi hoaù vaø muïc

tieâu laøm thay ñoåi quan nieäm veà giaù trò xaõ hoäi veà baèng caáp khoa baûng vaø con

ngöôøi höõu ích cho xaõ hoäi. Trong quaù trình thöïc hieän caùc hoaït ñoäng truyeàn thoâng

höôùng nghieäp, nhaát laø coâng taùc tuyeân truyeàn treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng

ñaïi chuùng ngoaøi xaõ hoäi veà theá giôùi ngheà nghieäp töông lai caàn löu yù caùc bieän

phaùp sau ñaây :

1.1. TUYEÂN TRUYEÀN TRONG CAÙC CAÁP UYÛ ÑAÛNG & NHAØ NÖÔÙC

3.1.1. Tuyeân truyeàn veà vai troø HN trong caùc nghò quyeát Ñaûng veà GD

Höôùng nghieäp laø moät noäi dung cuûa quaù trình giaùo duïc ñoåi môùi phaûi ñöôïc

quaùn trieät. Tröôùc heát, töø trong heä thoáng caùc caáp UÛy Ñaûng, töø trung öông caùc boä

ngaønh, ñeán caùc tænh thaønh, quaän huyeän vaø thò xaõ. Baùm saùt Nghò quyeát Hoäi nghò

laàn thöù tö Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng khoùa VII, nghò quyeát hoäi nghò Ban

chaáp trung öông Ñaûng khoùa VIII, khoaù IX veà phaùt trieån giaùo duïc ñaøo taïo. Ñaëc

bieät, ñoái vôùi thaønh phoá, luoân baùm saùt noäi dung nghò quyeát Ban chaáp haønh TW

Ñaûng khoùa IV vaø khoaù VII cuûa Thaønh UÛy veà giaùo duïc ñaøo taïo vaø caùc nghò

quyeát cuûa thaønh phoá xaùc ñònh muïc tieâu cuûa ngaønh GD-ÑT, naâng cao chaát löôïng

hoaït ñoäng HN qua caùc maët tö vaán , giaùo duïc vaø truyeàn thoâng.

Moät trong nhöõng muïc tieâu giaùo duïc ñoåi môùi ñoøi hoûi phaûi ñaøo taïo thanh thieáu

nieân hoïc sinh thaønh nhöõng ngöôøi coù tri thöùc kyõ thuaät toång hôïp vaø ñònh höôùng

ñöôïc ngheà nghieäp, ñoàng thôøi coù khaû naêng töï thích öùng vôùi caùc ñieàu kieän töï

nhieân xaõ hoäi. Xaõ hoäi phaùt trieån coâng nghieäp taát yeáu daãn ñeán nhu caàu höôùng

75

nghieäp. Coâng nghieäp caøng phaùt trieån, ngaønh ngheà caøng phöùc taïp, cuoäc soáng con

ngöôøi coù nhieàu nhu caàu môùi caàn thoûa maõn, höôùng nghieäp vaø nhaát laø tö vaán HN

trôû thaønh moät nhu caàu cô baûn. Hoïc sinh vaø thanh thieáu nieân noùi chung phaûi ñöôïc

höôùng daãn, giaùo duïc, daïy cho caùc em moät soá kieán thöùc vaø kyõ naêng phuø hôïp ñeå

vaøo ñôøi kieám soáng, toàn taïi vaø phuïc vuï xaõ hoäi.

Hoaït ñoäng tö vaán, giaùo duïc, truyeàn thoâng veà höôùng nghieäp laø nhöõng

dòch vuï xaõ hoäi vöøa phuïc vuï caù nhaân töøng HSPT, ñoàng thôøi vöøa vaän ñoäng nguoàn

nhaân löïc phuïc vuï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ñòa phöông.

Thöïc chaát cuûa hoaït ñoäng HN trong nhaø tröôøng khoâng chæ laø hoaït ñoäng

cung caáp thoâng tin ngheà nghieäp maø coøn phaûi ñöôïc coi troïng nhö moät hoaït ñoäng

cung caáp dòch vuï chaån ñoaùn taâm lyù ngheà nghieäp vaø höôùng daãn töøng caù nhaân HS

khaû naêng töï ñònh höôùng ngheà nghieäp töông lai phuø hôïp vôùi tö chaát vaø hoaøn

caûnh soáng cuûa caùc em HS. Noùi roõ hôn laø hoaït ñoäng caàn coù nhöõng tö vaán vieân

höôùng nghieäp laøm vieäc tröïc tieáp vaø theo doõi khaû naêng vaø dieãn bieán taâm lyù,

höùng thuù ngheà nghieäp trong hoïc taäp cuûa HS. Hoaït ñoäng HN ñöôïc ñaåy maïnh coù

nghóa laø nhieàu em ñöôïc nhöõng ngöôøi thaày, nhöõng chuyeân gia nhaäp vai tö vaán

vieân giuùp ñôõ caùc em ñònh höôùng ngheà nghieäp. Tö vaán vieân HN luoân ñöùng veà

phía thaân chuû ( HS ), toân troïng suy nghó rieâng tö cuûa HSû, khoâng cöôõng eùp,

khoâng can ngaên maïnh meõ. Ñoàng thôøi tìm trong tieàm naêng thaân chuû nhöõng gì coù

theå goùp phaàn tích cöïc vaøo ñònh höôùng phaân luoàng hoïc sinh sau phoå thoâng cô sôû,

phoå thoâng trung hoïc.

76

Nhöõng hoaït ñoäng taïo ñieàu kieän cho caùc treû em HS ñöôïc höôûng caùc dòch vuï

höôùng nghieäp trong giaùo duïc laø môû roäng quyeàn ñöôïc hoïc haønh vaø höôùng tôùi moät

neàn giaùo duïc tieân tieán vaø bình ñaúng (ñieàu 28-29 Coâng öôùc quoác teá veà quyeàn treû

em).

Lao ñoäng ngheà nghieäp laø quyeàn lôïi cuûa moãi con ngöôøi trong xaõ hoäi. Trong

cheá ñoä xaõ hoäi chuû nghóa, moïi ngöôøi ñeàu phaûi lao ñoäng, lao ñoäng coù ngheà

nghieäp, coù naêng xuaát cao, coù ñoäng cô vaø höùng thuù ngheà nghieäp. Do ñoù HSPT,

ngöôøi daân treû tuoåi, tröôùc ngöôõng cöûa cuoäc ñôøi phaûi ñöôïc HN. Ñoù laø quyeàn lôïi

cuûa caùc em HS, nhöõng coâng daân nhoû tuoåi caàn ñöôïc quan taâm toân troïng.(“Höôùng

nghieäp cuõng laø quyeàn lôïi ñoái vô ùi treû em”, giaùo trình coâng taùc höôùng nghieäp

trong tröôøng phoå thoâng Haø Noäi, 1987 trang 13).

1.1.2. Taêng cöôøng tuyeân truyeàn HN ôû vuøng saâu vuøng xa

Ñaëc ñieåm ñòa lyù cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh laø vuøng ñaát bao goàm Saøi Goøn

tröôùc naêm 1975 vaø caùc vuøng phuï caän trong ñoù coù 2 huyeän xa laø huyeän Cuû Chi

vaø Caàn Giôø. Ña soá daân chuùng soáng trong vuøng queâ ngheøo thieáu thoán nhieàu maët.

Thanh thieáu nieân môùi lôùn leân laø nhöõng coâng daân treû tuoåi caàn ñöôïc baûo veä vaø

chaêm soùc ñaëc bieät do coøn non nôùt veà theå chaát vaø trí tueä thì toå chöùc tö vaán höôùng

nghieäp phaûi ñeán vôùi caùc em nhö moät quyeàn lôïi cuûa caùc em ñöôïc höôûng caùc dòch

vuï xaõ hoäi bình ñaúng vôùi caùc thanh nieân khaùc ôû vuøng ñoâ thò.

Toå chöùc TVHN ñeàu khaép, laø moät caùch chaêm soùc theá heä treû, vaø laéng nghe

nguyeän voïng yeâu caàu cuûa töøng hoaøn caûnh caù nhaân thaønh vieân chuû yeáu cuûa xaõ hoäi

töông lai. Khaûo saùt thöïc teá cho thaáy caùc trung taâm tö vaán taâm lyù giaùo duïc,

77

nhöõng ñôn vò thöôøng xuyeân coù toå chöùc tö vaán höôùng nghieäp phaàn ñoâng ñeàu hoaït

ñoäng ôû vuøng ñoâ thò, chöa toå chöùc ñeán caùc vuøng saâu vuøng xa cuûa thaønh phoá. Do

ñoù höôùng phaùt trieån toå chöùc TVHN cuûa thaønh phoá trong nhöõng naêm tôùi phaûi

quan taâm ñöa dòch vuï xaõ hoäi naøy veà caùc vuøng saâu, vuøng xa

Coù leõ cuõng neân noùi theâm veà vaán ñeà leä phí TVHN ñoái vôùi thanh thieáu nieân

vuøng saâu vuøng xa, caùc trung taâm tö vaán taâm lyù-giaùo duïc neân coù cheá ñoä giaûm

phí hoaëc mieãn luoân ñoái vôùi nhöõng ñoái töôïng chính saùch. Moät maët khaùc neân vaän

ñoäng kinh phí taøi trôï , hoaëc taøi trôï moät phaàn caùc ñôït coâng taùc xa toå chöùc TVHN

coù traéc nghieäm ngheà cho caùc em vuøng saâu vuøng xa.

1.2. TUYEÂN TRUYEÀN TRONG GIÔØ SINH HOAÏT HÖÔÙNG NGHIEÄP.

1.2.1. Nhaän thöùc vai troø coâng taùc höôùng nghieäp

Tö vaán tuyeàn thoâng vaø giaùo duïc veà coâng taùc HN laø thöïc hieän caùc bieän

phaùp giuùp cho moïi ngöôøi thaáy höôùng nghieäp laø moät boä phaän caáu thaønh cuûa coâng

taùc giaùo duïc trong tröôøng phoå thoâng. Trong ñoù,tö vaán HN caù nhaân coù moät vai

troø quan troïng, taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán töøng HS moät caùch cuï theå ñònh höôùng

töông lai vaø thaùi ñoä hoïc taäp ôû nhaø tröôøng.

Döôùi cheá ñoä xaõ hoäi chuû nghiaõ, quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng thöôøng

thoáng nhaát vôùi quyeàn lôïi Nhaø nöôùc, cuûa taäp theå. Söû duïng hôïp lyù löïc löôïng lao

ñoäng xaõ hoäi, naâng cao naêng suaát lao ñoäng khoâng nhöõng ñem laïi söï giaøu coù cho

ñaát nöôùc, maø coøn laøm cho nhaân caùch cuûa töøng ngöôøi daân phaùt trieån. Höôùng

nghieäp laø giuùp cho töøng hoïc sinh töï do choïn ngheà. Giuùp cho caùc em phaùt trieån

78

ñöôïc höùng thuù vaø naêng löïc ngheà nghieäp, giaùo duïc caùc em thaùi ñoä ñuùng ñaén,

ñoäng cô vaø phöông caùch choïn ngheà trong saùng, khoa hoïc.

Vai troø tö vaán, truyeàn thoâng vaø giaùo duïc veà coâng taùc HN ngaøy caøng trôû neân

quan troïng trong caùc hoaït ñoäng tröïc tieáp goùp phaàn tích cöïc cuï theå hoùa muïc tieâu

giaùo duïc thanh thieáu nieân, thöïc hieän ñöôøng loái giaùo duïc cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc

trong ñôøi soáng xaõ hoäi ; trong ñoù chuù troïng coâng taùc tö vaán HN phuø hôïp vôùi khaû

naêng vaø xu höôùng phaùt trieån taâm sinh lyù caù nhaân cho töøng HS.

1.2.2. Thi ñua taêng cöôøng tính höôùng nghieäp qua hoaït ñoäng giaûng daïy

Nhaø tröôøng xaõ hoäi chuû nghiaõ coù tính chaát höôùng nghieäp, caùc maët giaùo duïc

khaùc ñeàu coù quan heä chaëc vôùi höôùng nghieäp, vaø coù taàâm quan troïng nhaát ñònh

neân phaûi ñöôïc thöôøng xuyeân kieåm tra, ñaùnh giaù thi ñua naâng cao hieäu quaû hoaït

ñoäng höôùng nghieäp qua 4 con ñöôøng höôùng nghieäp. Neân chaêng phaûi coù nhöõng

tieâu chí cuï theå ñeå ñaùnh giaù caùc maët giaùo duïc hoaït ñoäng cuûa taäp theå nhaø tröôøng

coù tính höôùng nghieäp cao qua vieäc giaûng daïy caùc moân khoa hoïc cô baûn; caùc

moân kyõ thuaät toång hôïp, daïy ngheà phoå thoâng, lao ñoäng saûn xuaát; giôø sinh hoaït

höôùng nghieäp; vaø qua caùc hoaït ñoäng ngoaïi khoaù trong vaø ngoaøi nhaø tröôøng.

Nhaát laø giôø sinh hoaït höôùng nghieäp coù tö vaán höôùng nghieäp.

Trong cuoäc chaïy ñua veà saûn xuaát giöõa Nhaø nöôùc ta vôùi caùc quoác gia treân

theá giôùi, ñang dieãn ra raát maõnh lieät; toå chöùc höôùng nghieäp phaùt trieån seõ laø moät

nhaân toá tích cöïc goùp phaàn oån ñònh ñôøi soáng xaõ hoäi, hoã trôï cho ngöôøi lao ñoäng

tìm thaáy moät ngheà phuø hôïp, tröïc tieáp giuùp ngöôøi daân laäp nghieäp, hoaït ñoäng

trong nieàm vui, höùng thuù vôùi ngheà nghieäp.

79

Phoøng Giaùo duïc Trung hoïc Sôû Giaùo duïc Ñaøo taïo, Phoøng Giaùo duïc Ñaøo

taïo quaän, huyeän phaùt ñoäng thi ñua vaø kieåm tra ñaùnh giaù ñoàng thôøi vôùi caùc maët

hoaït ñoäng giaùo duïc khaùc, trong töøng thaùng töøng hoïc kyø, töøng nieân hoïc vôùi

nhöõng toång keát phaân tích saâu saéc vaø hieän thöïc.

Sau quyeát ñònh ban haønh quy cheá veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Trung taâm

KTTH-HN soá 15/2000/ QÑ-BGDÑT ngaøy 11/7/2000. Thaønh phoá coù nhieàu noã

löïc ñaåy maïnh coâng taùc höôùng nghieäp.

Tuy vaäy ñeå toå chöùc höôùng nghieäp tieán haønh maïnh meõ vaø coù yù nghóa laâu

daøi muïc tieâu, noäi dung, phöông phaùp vaø caùc hoaït ñoäng chuaån bò ñaët vaán ñeà

tröôùc giôø leân lôùp, sau khi leân lôùp tieáp caän töøng caù nhaân hoïc sinh hình thaønh tö

duy ñònh höôùng ngheà nghieäp, caàn ñöôïc laõnh ñaïo ngaønh vaø caùc trung taâm

KTTH-HN nghieân cöùu hoã trôï cuï theå, qua caùc ñôït thi ñua vaø hoäi thaûo ñöôïc ngaân

saùch vaø caùc nguoàn taøi chaùnh trong xaõ hoäi taøi trôï, ñoäng vieân.

1.3. TUYEÂN TRUYEÀN TRONG NHAÂN DAÂN QUA PHÖÔNG TIEÄN

TRUYEÀN THOÂNG ÑAÏI CHUÙNG

1.3.1. Giaù trò xaõ hoäi môùi vaø yeâu caàu nhaân löïc phuïc vuï CNH-HÑH

Ñaåy maïnh tuyeân truyeàn naâng cao nhaän thöùc cuûa caùn boä giaùo vieân vaø quaàn

chuùng trong vaø ngoaøi nhaø tröôøng veà yù nghóa vai troø taàm quan troïng cuûa höôùng

nghieäp trong thôøi ñaïi phaùt trieån coâng nghieäp, baèng nhieàu hình thöùc vôùi noäi dung

khaùc nhau, nhaèm hoã trôï taïo ñieàu kieän, xaây döïng nhaän thöùc toaøn xaõ hoäi veà giaù

trò baèng caáp vaø ngheà nghieäp moät caùch ñuùng ñaén khoâng quaù naëng veà lyù thuyeát.

80

Caàn khaéc phuïc quan nieäm cuõ cuûa taâm lyù noâng daân “trôøi sinh voi sinh coû” hoaëc

“bon chen chaúng qua thôøi vaän” ; Trong thanh nieân coù ngöôøi hoaøn toaøn tin vaøo

nhöõng ñieàu thaàn bí. Soá nöûa tin nöûa ngôø cuõng coøn nhieàu cho duø xaõ hoäi tieán boä

ñaõ coù nhieàu ñoåi thay.

Do ñoù caàn ñaët naëng coâng taùc tuyeân truyeàn laøm thay ñoåi taâm lyù chaïy theo

giaù trò xaõ hoäi cuõ coøn phieán dieän khi chæ coi troïng ngöôøi coù baèng caáp cao. Öôùc

mô cuûa thanh nieân HS laø phaûi vaøo ñaïi hoïc, thích laøm “laøm thaày” hôn “laøm

thôï”; “nhaát só nhì noâng”. . . chaïy theo danh giaù, haøo nhoaùng beân ngoaøi trong

ñoù coù nhöõng ngöôøi khoù khaên veà hoaøn caûnh kinh teá.

Ngöôøi thaønh ñaït khoâng chæ laø ngöôøi coù baèng caáp cao, coù nhieàu tieàn cuûa maø laø

ngöôøi coù nhieàu ñoùng goùp cho xaõ hoäi duø ôû baát cöù hoaøn caûnh, ñiaï vò naøo trong xaõ

hoäi. ( Giaùo duïc ngheà nghieäp ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi vaø yeâu caàu phaùt trieån

giaùo duïc ngheà nghieäp ôû CHND Trung Hoa - TTKHGD soá 83 trg 54-60 ).

Xaõ hoäi môùi caàn moät giaù trò môùi, haøm chöùa moät naêng löïc thöïc haønh thöïc teá.

Phaûi laøm cho moïi ngöôøi thaáy ñöôïc vai troø khoâng theå thieáu cuûa löïc löôïng lao

ñoäng coù tay ngheà kyõ thuaät vaø trình ñoä hoïc vaán cao trong söï nghieäp coâng nghieäp

hoùa vaø hieän ñaïi hoùa, phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc noùi chung vaø cuûa

thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng.

1.3.2. Taøi trôï cho caùc ñôït tuyeân tuyeàn HN treân baùo ñaøi

Döôùi hình thöùc ñöa tin, hay nhöõng baøi vieát, caùc hình thöùc vaên hoaù ngheä

thuaät, caùc baùo ñaøi trong thaønh phoá haèng naêm vaøo ñôït thaùng 2-4 ñöôïc taäp trung

tuyeân truyeàn höôùng nghieäp, thaønh nhöõng ñôït do nhaø nöôùc toå chöùc, coù keá hoaïch

81

vaø coù taøi trôï keøm theo caùc phaàn thöôûng xuaát saéc cho nhöõng hoaït ñoäng coù yù

nghiaõ, gaây ñöôïc aán töôïng, ñaët vaán ñeà tö duy saâu xa theo ñònh höôùng phaùt trieån.

noùi leân giaù trò xaõ hoäi môùi vaø yeâu caàu nhaân löïc phuïc vuï CNH-HÑH, treân ñoâng

ñaûo HS vaø thanh nieân vaøo ñôøi. Thöû trích ngaân saùch chi cho caùc hoaït ñoäng khoa

hoïc cuûa mình, ñeà taøi ñaõ taøi trôï tuyeân tuyeàn höôùng nghieäp ngaén haïn treân tô

Giaùo duïc Saùng taïo moät thôøi gian ngaén, cho thaáy tuyeân tuyeàn höôùng nghieäp treân

baùo ñaøi ñem laïi hieäu quaû raát cao.

Maët khaùc baùo ñaøi caàn taäp trung töøng ñôït vaän ñoäng toaøn xaõ hoäi, töï nguyeän

nhieät tình höôûng öùng ñoùng goùp, ñaàu tö cô sôû vaät chaát, ñoùng goùp nhaân löïc, tri

thöùc, vaät löïc trong hoaït ñoäng höôùng nghieäp.

Ñaëc bieät taäp trung hôn nöõa trong quyeát taâm thöïc hieän nghò quyeát cuûa

Thaønh uûy thaønh phoá Hoà Chí Minh yeâu caàu phaân luoàng hoïc sinh . Cuï theå nghò

quyeát coù neâu : “sau lôùp 9, khoaûng 40% HS tieáp tuïc hoïc leân caáp 3, keå caû heä baùn

coâng vaø daân laäp. Soá coøn laïi treân 60% HS seõ vaøo tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp,

tröôøng coâng nhaân kyõ thuaät. Vieäc phaân luoàng seõ tieán haønh töøng böôùc theo loä trình

töø 3-5 naêm, coù söï hoã trôï cuûa caùc löôïng löôïng xaõ hoäi, keå caû keâu goïi ñaàu tö nöôùc

ngoaøi, môû roäng caùc heä ñaøo taïo taïi chöùc (vöøa hoïc vöøa laøm), toå chöùc daïy kyõ thuaät

daïy ngheà roäng raõi thöïc hieän keá hoaïch môû tröôøng trung hoïc phoå thoâng kyõ thuaät,

hình thaønh toå chöùc quaûn lyù thò tröôøng lao ñoäng. . “

82

2. GIAÛI PHAÙP KIEÅM TRA

2.1. TRIEÅN KHAI THÖÏC HIEÄN QUY CHEÁ VAØ KIEÅM TRA HN

Chính quyeàn thaønh phoá vaø quaän, huyeän ñaõ coù nhieàu noã löïc trong caùc

hoaït ñoäng höôùng nghieäp sau quyeát ñònh ban haønh quy cheá thaønh laäp vaø toå chöùc

hoaït ñoäng trung taâm KTTH-HN cuûa Thuû töôùng Chính phuû. Tuy vaäy, trong

hoaït ñoäng höôùng nghieäp, quaù trình tuyeân truyeàn ñònh höôùng ngheà, tuyeån choïn

ngheà noùi nhieàu veà theá giôùi ngheà nghieäp maø thieáu toå chöùc caùc hoaït ñoäng TVHN

cuï theå cho töøng HS, giuùp cho töøng em thaáy ñöôïc con ñöôøng ngheà nghieäp baèng

caùch tìm hieåu, töï ñaùnh giaù veà baûn thaân mình moät caùch khoa hoïc, xaùc ñònh xu

höôùng nguyeän voïng veà ngheà nghieäp coù phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm taâm sinh lyù cuûa

mình , qua ñoù thaáy ñöôïc nhöõng ñieàu gì caàn khaéc phuïc vaø coù theå khaéc phuïc

ñöôïc. Do ñoù khi toå chöùc vaø kieåm tra hoaït ñoäng höôùng nghieäp cho HS caàn chuù

troïng noäi dung tö vaán höôùng nghieäp .

Höôùng nghieäp khoâng phaûi laø nhöõng chieán dòch tuyeân truyeàn veà ngheà nghieäp

maø coøn moät noäi dung quan troïng laø môøi goïi hoïc sinh , thanh nieân ñeán ñaêng kyù

tö vaán töøng caù nhaân, laàn löôït tö vaán cho töøng ngöôøi. Ñoù laø vaán ñeà caàn ñaët ra

trong quaù trình toå chöùc phaùt trieån hoaït ñoäng höôùng nghieäp cho ñoâng ñaûo HSPT

treân ñòa baøn thaønh phoá khi coâng suaát hoaït ñoäng cuûa caùc trung taâm KTTH-HN

coøn giôùi haïn. Neân chaêng thaønh phoá seõ ñaëc bieät chuù yù, xaây döïng cô sôû phaùp lyù

môû roäng caùc höôùng hôïp taùc, ñoäng vieân tieán trình xaõ hoäi hoùa caùc hoaït ñoäng giaùo

duïc, trong ñoù HN coù söï tham gia tích cöïc cuûa caùc hoäi ñoaøn, giôùi, ngaønh, vaø taäp

theå caùc nhaø khoa hoïc taâm lyù, khoa hoïc giaùo duïc vaø xaõ hoäi.

83

2.2. QUI ÑÒNH VEÀ NHAÂN SÖÏ, CÔ SÔÛ VAÄT CHAÁT VAØ TRANG THIEÁT BÒ.

Ñôn vò hoaït ñoäng TVHN cuï theå vaø tröïc tieáp trong caùc trung taâm KTTH-

höôùng nghieäp vaø trung taâm tö vaán GDTL laø phoøng TVHN. Ñeå môû roäng hoaït

ñoäng TVHN phaûi giaûi quyeát 3 ñieàu kieän coù lieân quan chaët cheõ vôùi nhau, goàm:

_ Moät ñoäi nguõ tö vaán höôùng nghieäp ñöôïc ñaøo taïo, boài döôõng nghieäp vuï

_ Moät soá trang thieát bò tö vaán höôùng nghieäp theo yeâu caàu

_ Caùc qui ñònh, quyeàn haïn traùch nhieäm, quyeàn lôïi cuûa TVV vaø thaân chuû.

2.2.1. Kieåm tra thöïc hieän quy ñònh veâà ñoäi nguõ tö vaán vieân :

Moãi phoøng TVHN cuûa trung taâm KTTH-HN, trung taâm tö vaán TL-GD

coù ít nhaát moät chuyeân vieân chuyeân traùch laø giaùo vieân, caùn boä taâm lyù-giaùo duïc,

hoaëc y baùc só vaø 1 hoaëc 2 caùn boä kieâm nhieäm. laøm coâng taùc TV.HN

Tö vaán vieân HN toái thieåu phaûi coù trình ñoä ñaïi hoïc hieåu bieát veà thò tröôøng

lao ñoäng, hieåu bieát veà heä thoáng caùc cô sôû ñaøo taïo, giaùo duïc phoå thoâng vaø giaùo

duïc chuyeân nghieäp moät caùch cuï theå vaø thöôøng xuyeân caäp nhaät thoâng tin thôøi söï

coù lieân quan. Taát caû ñeàu ñöôïc taäp huaán, boài döôõng nghieäp vuï do Boä giaùo duïc

ñaøo taïo toå chöùc hoaëc do caùc sôû ngaønh toå chöùc. Taïi TP. HCM Sôû GDÑT Sôû

Khoa hoïc-Coâng ngheä-Moâi tröôøng seõ hôïp taùc toå chöùc vôùi söï hôïp taùc cuûa caùc hoäi

ñoaøn .

Ñaëc bieät, tö vaán vieân HN coù moät tö chaát rieâng cuûa ngheà nghieäp, coù theå

chia seû töø trong taâm caûm saâu xa cuûa aån öùc, öôùc voïng ñeán caùc vieäc laøm cuï theå

theo khaû naêng ngheà nghieäp cuûa thaân chuû.

84

Töø tö vaán vieân seõ toûa ra moät taám loøng, moät tình caûm bao dung khích leä

thaân chuû baøy toû heát suy nghó vaø caûm giaùc cuûa mình. ÔÛ ñoù thaân chuû tìm thaáy söï

thaáu caûm, chia seû vaø söï chaân thaønh toân troïng.

Tö vaán vieân coù nhieäm vuï ghi cheùp theo doõi cuï theå töøng tröôøng hôïp ( ca

ñieån hình) coù söï hoã trôï cuûa maùy vi tính trong truy caäp, baùo keát quaû traéc nghieäm,

hoaëc traéc nghieäm treân maùy vi tính. Tö vaán vieân phaûi theo doõi höôùng daãn, ghi

nhaän keát quaû söû duïng taát caû khaû naêng vaø nhöõng thoâng tin coù ñöôïc, qua quaù trình

laéng nghe tích cöïc, qua vaán ñaøm, tieáp caän, quan saùt coù heä thoáng caùc taøi lieäu

trong hoà sô höôùng nghieäp cuûa töøng thaân chuû

Ñeå taêng cöôøng hoaït ñoäng TVHN, TVHN phaûi ñöôïc hieåu laø moät dòch vuï

xaõ hoäi khoâng baét buoäc phaûi thöïc hieän mieãn phí, chæ mieãn phí cho nhöõng tröôøng

hôïp khoù khaên. Do ñoù giaù phí phaûi ñöôïc quaûn lyù, ñaûm baûo thu ôû möùc toái thieåu;

buø ñaép hao phí cho moät hoaït ñoäng khoa hoïc.

Neáu coù thu dòch vuï phí tö vaán duø ôû möùc ñoä toái thieáu, thì caùc toå chuyeân moân

TVHN ôû caùc trung taâm KTHN-Höôùng nghieäp coù ñieàu kieän roäng raõi hôn ñeå môøi

goïi chuyeân gia, taêng cöôøng hoaït ñoäng tö vaán coù traéc nghieäm höôùng nghieäp.

Tö vaán vieân seõ ñöôïc quy ñònh höôûng boài döôõng theo töøng tröôøng hôïp

TVHN, Tö vaán coù traéc nghieäm, tö vaán qua ñieän thoaïi, tö vaán tröïc tieáp khoâng

coù traéc nghieäm, tröôøng hôïp tö vaán vieäc laøm cuï theå ñöôïc höôûng leä phí theo quy

cheá caùc trung taâm tö vaán dòch vuï vieäc laøm.

85

2.2.2. Kieåm tra thöïc hieän quy ñònh veà cô sôû vaät chaát, trang thieát bò,..

Phoøng tö vaán höôùng nghieäp laø cô sôû vaät chaát, laø phöông tieän ñaûm baûo

tieán haønh tö vaán tröïc tieáp, khoâng quaù chaät heïp khoâng ñoøi hoûi quaù roäng lôùn vöøa

ñuû khoâng gian ñeå tö vaán vieân vaø thaân chuû gaëp gôõ rieâng bieät, lòch söï, caùch ly

khoûi taäp theå ñoâng ñaûo, oàn aøo ñeå yeân tónh bình taâm, suy nghó taäp trung.

Moãi trung taâm KTTH-HN, ñeàu phaûi coù phoøng TVHN rieâng. Moãi trung taâm

tö vaán TLGD coù TVHN cuõng phaûi coù phoøng TVHN rieâng. Trong tröôøng phoå

thoâng neáu coù ñieàu kieän cuõng thaønh laäp moät boä phaän TVHN trong phoøng höôùng

nghieäp cuûa tröôøng. Boä phaän TVHN hoaëc phoøng TVHN treân coäng ñoàng coù theå toå

chöùc trong caùc nhaø vaên hoùa, ôû caùc tuï ñieåm, hay trung taâm sinh hoaït thanh thieáu

nieân cuûa Phöôøng, cuûa Quaän, hay cuûa Thaønh phoá. Caùc nôi naøy seõ keát hôïp vôùi caùc

trung taâm tö vaán GDTL trong thaønh phoá, yeâu caàu chi vieän caùc TVV.HN ñeán laøm

vieäc ngay trong tröôøng hay taïi caùc phöôøng theo thôøi bieåu moãi quyù moät laàn.

Tuøy theo höôùng söû duïng caùc coâng cuï traéc nghieäm, phoøng TVHN phaûi

ñöôïc trang bò “caùc vali höôùng nghieäp” cuûa Trung Taâm Lao Ñoäng Höôùng

Nghieäp Boä GDÑT, hoaëc nhöõng boä coâng cuï do caùc ñeà taøi nghieân cöùu veà HN

trong hoaøn caûnh Vieät Nam .Ñaëc bieät boä phaän TVHN phaûi coù tuû hoà sô theo doõi

keát quaû traéc nghieäm, tuû ñöïng coâng cuï traéc nghieäm, nôi ñaët thieát bò, duïng cuï caân

ño troïng löôïng chieàu cao, vaø ño thò löïc, ñoä taäp trung chuù yù vaø moät soá hình aûnh

khaùc treân töôøng. (Rieâng trong ngaønh giaùo duïc ñaøo taïo döïa vaøo thoâng tö 08/ LÑ

– HN ngaøy 30.07.1993 cuûa Boä GDÑT, coù theå xin kinh phí mua saém trang thieát bò

tö vaán höôùng nghieäp vaø phaân coâng ngöôøi chuyeân laøm coâng taùc naøy.)

86

2.2.3. Kieåm tra coâng cuï traéc nghieäm vaø quy trình höôùng nghieäp

Caùc boä coâng cuï traéc nghieäm ñöôïc boä Giaùo duïc ñaøo taïo ban haønh naêm

1994 ñeán nay ñaõ khoâng coøn thích hôïp. Theo nguyeân taéc ñeå baûo ñaûm tính khoa

hoïc cuûa boä coâng cuï traéc nghieäm, boä coâng cuï traéc nghieäm phaûi giöõ ñöôïc tính

khoa hoïc vaø khoùa maõ khoâng bò tieát loä, traéc nghieäm khoâng bò lôøn, traùnh tröôøng

hôïp moät ngöôøi laøm ñi laøm laïi moät soá traéc nghieäm khoâng coù gì môùi, söï ñaùnh giaù

bò laäp laïi quaù nhieàu laàn laø khoâng coøn hieäu nghieäm nöõa. Coù theå thaân chuû ñaõ

ñoaùn ñöôïc khoùa maõ ñaùp aùn, khoâng coøn phaûn aûnh trung thöïc.

Caàn phaûi thay ñoåi moät soá noäi dung caàn thieát ñeå ñaûm baûo ñoä chính xaùc vaø

tin caäy. Thay ñoåi töøng phaàn, thay ñoåi toaøn boä, xeùt laïi lyù luaän hình thaønh vaø

phaân boá caùc item. Ñoâi khi cuõng caàn phaûi ñieàu chænh caû quy trình, phöông thöùc

thöïc hieän vaø caùc tieâu chí söû duïng cho phuø hôïp vôùi nhöõng nhoùm ñoái töôïng rieâng

ôû moät soá ñòa phöông naøo ñoù khaùc vôùi nhöõng nôi khaùc. . .

Noùi chung, nhöõng vaán ñeà khoa hoïc lieân quan ñeán chaån ñoaùn taâm lyù caàn

phaûi ñöôïc caùc nhaø chuyeân moân xem xeùt thöôøng xuyeân. Töø caùc vaán ñeà chung

laøm cô sôû khoa hoïc, ñeán noäi dung phöông phaùp, phöông tieän, trang thieát bò

phuïc vuï tö vaán höôùng nghieäp ñeán vaán ñeà tuyeån choïn ngheà, taøi lieäu tham khaûo. .

. ñeàu coù söï hoäi yù, hoäi chaån, kieåm tra, trieån khai, thöû nghieäm vaø ñieàu chænh. Caùc

quaù trình naøy ñöôïc toå chöùc quaûn lyù moät caùch coâng khai.

Moät hoäi ñoàng goàm caùc nhaø khoa hoïc lieân quan, döôùi söï toå chöùc laõnh ñaïo

cuûa Sôû Giaùo Duïc Ñaøo Taïo vaø Sôû Khoa hoïc-Coâng ngheä-Moâi tröôøng theo doõi

kieåm tra, ñieàu chænh vaø coâng nhaän cho pheùp thöïc hieän.

87

3. GIAÛI PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU

3.1. CAÄP NHAÄT TAØI LIEÄU VAØ THOÂNG TIN THÒ TRÖÔØNG LAO ÑOÄNG.

3.1.1. Taøi lieäu veà keá hoaïch vaø chính saùch giaùo duïc- kinh teá xaõ hoäi

Nhöõng vaán ñeà chung laøm cô sôû cho caùc hoaït ñoäng TVHN phuø hôïp vôùi

tình hình môùi nhö:

Chuû tröông cuûa Nhaø nöôùc ñaåy maïnh toå chöùc hoaït ñoäng TVHN cho HS phoå

thoâng vaø TTN treân ñòa baøn daân cö vaø trong caû nöôùc;

Nhaän ñònh veà xu höôùng phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vaø giaûi quyeát vieäc laøm

trong thôøi gian tôùi cuûa Vieät Nam vaø cuûa Tp. HCM;

Vaán ñeà phaùt trieån ngheà nghieäp trong neàn kinh teá thò tröôøng;

Vaán ñeà xaùc ñònh muïc tieâu ñaøo taïo phuïc vuï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, thöïc

hieän söï nghieäp ñoåi môùi...

Ngoaøi heä thoáng tröôøng hoïc, caùc trung taâm tö vaán TLGD cuõng chòu söï chæ

ñaïo cuûa Boä GDÑT veà TVHN, ñoàng thôøi ñeà xuaát caùc phöông thöùc quy trình môùi.

3.1.2. Thoâng tin thò tröôøng lao ñoäng

Trong theá giôùi buøng noå thoâng tin, heä thoáng caùc baùo ñaøi ñaõ tích cöïc tham

gia vaøo maët traän tuyeân truyeàn coå ñoäng tuyeån duïng, tuyeån sinh theo nhu caàu

ngöôøi hoïc, ngöôøi lao ñoäng, caùc nhaø tuyeån duïng vaø chuû tröông, chính saùch phaùt

trieån kinh teá kyõ thuaät cuûa Nhaø nöôùc, cuûa thaønh phoá. Tuy vaäy, chuû taâm taäp trung

giôùi thieäu ngheà nghieäp cho roõ raøng, ñeå ngöôøi lao ñoäng treû tuoåi hieåu bieát veà ñaëc

ñieåm ngheà nhö laø moät hoïa ñoà ngheà thì chöa coù cô quan naøo taäp trung thöïc hieän.

88

Ñieàu ñoù cho thaáy thaønh phoá caàn coù boä phaän chuyeân traùch toå chöùc caùc

chöông trình tö vaán truyeàn thoâng giaùo duïc höôùng nghieäp coù ngaân saùch vaø chuû

ñieåm tuyeân truyeàn phuïc vuï phaân luoàng, ñoäng vieân thanh thieáu nieân saün saøng ñi

vaøo caùc coâng trình xaây döïng troïng ñieåm, caùc khu coâng nghieäp, mieàn röøng nuùi

ñang taäp trung nhöõng noâng tröôøng, laâm tröôøng trong caùc chöông trình kinh teá

môùi ñieàu ñoäng daân cö trong nöôùc hay ñöa lao ñoäng ñi hôïp taùc vôùi nöôùc ngoaøi

trong caùc hôïp ñoàng xuaát khaåu lao ñoäng.

Naêm 1997, phoøng daïy ngheà Sôû GDÑT thaønh phoá Hoà Chí Minh lieân keát

vôùi Phoøng Lao ñoäng Tieàn löông Tieàn coâng Sôû LÑTB&XH thaønh phoá coù döï

kieán thaønh laäp Trung taâm Tö vaán Lao ñoäng-Ñaøo taïo vaø Vieäc laøm thaønh phoá.

Nhöng do ñoåi thay veà toå chöùc, khi phoøng daïy ngheà Sôû GDÑT chuyeån veà Sôû

LÑTB&XH, Sôû LÑTB&XH thaønh phoá thaønh laäp Toå Thoâng tin Thoáng keâ Döï

baùo Lao ñoäng. Ñaây laø nôi caäp nhaät thoâng tin veà nguoàn lao ñoäng vieäc laøm trong

thaønh phoá vaø caân ñoái lao ñoäng haèng naêm.

Tuy vaäy trong hoaït ñoäng höôùng nghieäp tö vaán ngheà, moái quan heä cung

caáp thoâng tin thò tröôøng lao ñoäng giöõa Sôû LÑTB&XH vaø caùc trung taâm KTTH-

HN chöa ñöôïc ñaët ra moät caùch cuï theå. Caàn coù chæ ñaïo cuûa thaønh phoá veà höôùng

phoái hôïp caäp nhaät thoâng tin thò tröôøng lao ñoäng giöõa Sôû LÑTBXH vaø Sôû

GDÑT.

89

3.2. XAÂY DÖÏNG COÂNG CUÏ TRAÉC NGHIEÄM VAØ QUY TRÌNH TVHN

3.2.1. Toå chöùc nghieân cöùu taøi lieäu vaø traéc nghieäm TVHN

Trong tình hình hoaït ñoäng tö vaán höôùng nghieäp coù traéc nghieäm taâm lyù

coøn yeáu keùm vaø thieáu taøi lieäu höôùng daãn, tham khaûo . Taøi lieäu trong vaø ngoaøi

nöôùc coù lieân quan raát khoù tìm kieám . Caùc nhoùm tö vaán vieân coù ngöôøi chuyeân

nghieân cöùu moät höôùng, gioûi moät ngoaïi ngöõ, neáu ñöôïc laøm vieäc coù toå chöùc, coù

chuû tröông vaø coù cheá ñoä quaûn lyù seõ naêng ñoäng tìm kieám caùc taøi lieäu tham khaûo

laøm phong phuù kieán thöùc vaø lyù luaän veà khoa chaån ñoaùn taâm lyù vaø lyù thuyeát taâm

lyù sai bieät, söu taäp kho taøng veà test taâm sinh lyù, nghieân cöùu thích hôïp hoùa, Vieät

Nam hoùa, thoâng qua hoäi ñoàng khoa hoïc seõ trôû thaønh nhöõng coâng cuï phong phuù,

ña daïng trong traéc löôïng, chaån ñoaùn vaø döï ñoaùn.

3.2.2. Ñaàu tö boài döôõng ñoäi nguõ CB nghieân cöùu caäp nhaät traéc nghieäm.

Trong khi caùc keát quaû thaáy ñöôïc cuûa quaù trình tö vaán höôùng nghieäp coøn

giôùi haïn thì ñaàu tö vaøo caùc coâng trình nghieân cöùu khoa hoïc naâng cao chaát löôïng

noäi dung tö vaán höôùng nghieäp coù yù nghóa quyeát ñònh. Ñaàu tö caùc coâng trình

nghieân cöùu khoa hoïc naâng cao chaát löôïng noäi dung tö vaán höôùng nghieäp luùc

naøy trôû neân khaån thieát hôn vì caùc boä coâng cuï traéc nghieäm ñaõ lôøn.

Vaán ñeà laø ai seõ ñaàu tö, ñaàu tö töø ngaân saùch naøo ñeàu tuøy thuoäc vaøo coâng

taùc toå chöùc quaûn lyù khoa hoïc cuûa thaønh phoá. Maët khaùc cuõng tuøy thuoäc vaøo chaát

löôïng nhoùm tö vaán vieân nghieân cöùu ñem ñeán hieäu quaû, ñoä chính xaùc khoa hoïc

cuûa boä traéc nghieäm, quy trình, trình ñoä tay ngheà tö vaán cuûa caùc chuyeân vieân tö

vaán ñöôïc ñaøo taïo.

90

Thaønh Phoá Hoà Chí Minh böôùc ñaàu ñaõ ñaàu tö thöïc hieän caùc ñeà taøi veà tö

vaán ngheà töø naêm 1997 – 1998 ñeán nay:

_ Naêm 1997 – 1998, ñeà taøi “tö vaán ngheà hieän traïng vaø giaûi phaùp” do thaïc syõ

Nguyeãn Toaøn laøm chuû nhieäm ñaõ thoâng qua tính khoa hoïc moät boä coâng cuï traéc

nghieäm höôùng nghieäp vaø moät quy trình tö vaán höôùng nghieäp. Boä coâng cuï vaø

quy trình tö vaán höôùng nghieäp hieän ñang löu haønh ôû caùc trung taâm KTTH-HN

trong thaønh phoá vaø taïi 2 trung taâm tö vaán giaùo duïc – taâm lyù : Trung taâm tö vaán

Giaùo duïc–Tình yeâu–Hoân nhaân–Gia ñình 43 Nguyeãn Thoâng, Q3 vaø trung taâm tö

vaán Giaùo duïc–Taâm lyù-Theå chaát

Boä coâng cuï naøy chæ laø böôùc ñaàu phaân HS thaønh 3 nhoùm coù thieân höôùng

hôïp vôùi caùc ngaønh ngheà thuoäc khoa hoïc kyõ thuaät töï nhieân (Nhoùm A), hoaëc khoa

hoïc xaõ hoäi vaø nhaân vaên (Nhoùm B), hoaëc phuø hôïp vôùi caû 2 nhoùm ( Nhoùm C ) HS

phaûi thöïc hieän 7 traéc nghieäm trong 2g30 –3g goàm:

_ Test 1 traéc nghieäm veà tö duy logic 21 caâu hoûi-21 ñieåm

_ Test 2 traéc nghieäm veà khaû naêng lónh hoäi ngoân töø 60 caâu hoûi-60 ñieåm

_ Test 3 traéc nghieäm veà trí töôûng töôïng khoâng gian 21 caâu hoûi-21 ñieåm

_ Test 4 traéc nghieäm veà loaïi hình khí chaát 75 caâu hoûi-75 ñieåm

_ Test 5 traéc nghieäm veà trí nhôù hình töôïng 24 caâu hoûi-24 ñieåm

_ Test 6 traéc nghieäm phaân tích vaø dieãn ñaït ngoân töø 95 caâu hoûi-95 ñieåm

_ Test 7 traéc nghieäm veà tö duy toång hôïp (tö duy thao taùc, tö duy hình töôïng,

ñoä beàn vöõng chuù yù, tö duy heä thoáng. . .) 28 caâu hoûi-28 ñieåm

Ñeán nay boä coâng cuï TNHN noùi treân, qua hoaït ñoäng khoa hoïc cuûa ñeà taøi

naøy, ñaõ caûi tieán boå sung baøi test 2 vaø 6 .

91

Ñoàng thôøi ñeà taøi nghieân cöùu boå sung 2 traéc nghieäm toång quaùt ( TNTQ)

.TNTQ 01: Em gioûi kyõ naêng gì? 54 baûng caâu hoûi. TNTQHN 02 : Em thích ngheà

gì ? 50 baûng caâu hoûi , traû lôøi trong 30 phuùt. Ngoaøi ra coøn soaïn saün 11 traéc

nghieäm caù nhaân boå sung giuùp caùc em xaùc ñònh khaû naêng phuø hôïp ngheà cuûa

mình moät caùch chính xaùc hôn.

4. GIAÛI PHAÙP CHUYEÂN VIEÂN

4.1. Phaân coâng chuyeân traùch vaø phaùp lyù hoaù chöùc danh ngaïch TVVHN

Tö vaán vieân höôùng nghieäp laø nhöõng chuyeân gia phaûi ñöôïc quaûn lyù thoáng

nhaát vaø ñöôïc cô quan quaûn lyù chính thöùc coâng nhaän theo moät chuaån nhaát ñònh.

Theo höôùng daãn cuûa Boä GDÑT, moãi phoøng TVHN cuûa trung taâm

KTTH-HN, trung taâm tö vaán TLGD coù ít nhaát moät chuyeân vieân chuyeân traùch laø

giaùo vieân, caùn boä taâm lyù-giaùo duïc, hoaëc y baùc só vaø 1 hoaëc 2 caùn boä kieâm

nhieäm , ñeà nghò goïi chung laø tö vaán vieân höôùng nghieäp.(TVV-HN). Trong thöïc

teá, vì bieân cheá cuûa trung taâm .KTTH-HN quaù giôùi haïn, trung taâm gaëp khoù khaên

trong vieäc phaân coâng chuyeân traùch TVV-HN.

Caàn xaây döïng tieâu chuaån TVV-HN treân moät soá yeâu caàu chính sau ñaây:

- Tö vaán vieân höôùng nghieäp toái thieåu phaûi coù trình ñoä ñaïi hoïc hieåu bieát veà thò

tröôøng lao ñoäng, hieåu bieát veà heä thoáng caùc cô sôû ñaøo taïo, giaùo duïc phoå thoâng vaø

giaùo duïc chuyeân nghieäp moät caùch cuï theå vaø thöôøng xuyeân caäp nhaät thoâng tin thôøi

söï veà TVHN vaø dòch vuï vieäc laøm. Taát caû ñeàu ñöôïc taäp huaán, boài döôõng nghieäp

vuï do Boä giaùo duïc ñaøo taïo toå chöùc hoaëc do caùc cô sôû ngaønh toå chöùc.

92

- Tö vaán vieân höôùng nghieäp laø ngöôøi hieåu bieát chuyeân ngaønh lyù thuyeát veà moâ

hình phuø hôïp ngheà. (söï phuø hôïp giöõa ñaëc ñieåm nhaân caùch vôùi nhaân toá ngheà cuûa

F.Parsons lyù thuyeát veà loaïi hình nhaân caùch vaø loaïi hình ngheà cuûa J.Holand, moâ

hình phaùt trieån cuûa D E Super vaø E.Ginzberg, EA.Klincov vaø KK Platonov,..)

- Tö vaán vieân phaûi naém ñöôïc nguyeân lyù saâu xa, xuyeân suoát cuûa taâm lyù hoïc sai

bieät, ñi saâu vaøo theá giôùi con ngöôøi, caùc kieåu ngheà vaø kieåu ngöôøi (kieåu thao taùc

kyõ thuaät, kieåu nghieäp vuï truyeàn thoáng, kieåu nghieân cöùu khoa hoïc, kieåu hoaït ñoäng

xaõ hoäi, kieåu nghieäp vuï quaûn lyù kinh doanh, hoaït ñoäng ngheä thuaät) vaø coù ñuû thoâng

tin thôøi söï veà theá giôùi ngheà nghieäp.

- Tö vaán vieân, ngoaøi caùc tieâu chuaån veà chuyeân moân, coøn laø ngöôøi coù moät tö

chaát rieâng cuûa ngheà nghieäp: ngöôøi coù khaû naêng chia seû töø trong taâm caûm saâu xa

cuûa thaân chuû. Töø tö vaán vieân seõ toûa ra moät taám loøng, moät tình caûm bao dung

khích leä thaân chuû baøy toû heát suy nghó vaø caûm giaùc cuûa mình.

- Tö vaán vieân coù nhieäm vuï ghi cheùp theo doõi cuï theå töøng tröôøng hôïp (ca ñieån

hình) coù söï hoã trôï cuûa maùy vi tính trong truy caäp, baùo keát quaû traéc nghieäm,

hoaëc traéc nghieäm treân maùy vi tính. Tö vaán vieân phaûi theo doõi höôùng daãn, ghi

nhaän keát quaû, söû duïng taát caû khaû naêng vaø nhöõng thoâng tin coù ñöôïc, qua quaù

trình laéng nghe tích cöïc, qua vaán ñaøm, tieáp caän, quan saùt coù heä thoáng vaø caùc taøi

lieäu trong hoà sô höôùng nghieäp cuûa töøng thaân chuû.

Sau cuøng, TVVHN seõ ñöôïc quy ñònh cheá ñoä höôûng thuø lao boài döôõng

nghieäp vuï, do thu leä phí ñaêng kyù TVHN, theo töøng tröôøng hôïp TVHN, tö vaán coù

traéc nghieäm, tö vaán qua ñieän thoaïi, tö vaán tröïc tieáp khoâng coù traéc nghieäm.

93

4.2. BOÀI DÖÔÕNG NGHIEÄP VUÏ VAØ PHAÙT TRIEÅN ÑOÄI NGUÕ TVV.HN

Moät khi boä coâng cuï môùi ñöôïc xaây döïng, vaán ñeà taäp huaán chuyeân vieân söû

duïng phaûi ñöôïc ñaët ra. TVVHN trong heä giaùo duïc ñaøo taïo laø nhöõng giaùo vieân

höôùng nghieäp, chi phoái bôûi thoâng tö 31/TT ngaøy 17.11.1981 goàm giaùo vieân boä

moân, giaùo vieân giaûng daïy kyõ thuaät vaø giaùo vieân chuû nhieäm lôùp trong tröôøng phoå

thoâng. Rieâng caùc TVV-HN trong caùc trung taâm tö vaán taâm lyù giaùo duïc trong

thaønh phoá cuõng caàn ñöôïc taäp huaán, maëc duø, haàu heát ñeàu chòu söï kieåm tra cuûa

ngaønh ñaêng kyù (Sôû Khoa hoïc-Coâng ngheä-Moâi tröôøng) vaø caùc ngaønh lieân keát

nhö Böu ñieän (Toång ñaøi 1088) ñaõ coù nhöõng choïn loïc nhaát ñònh veà baèng caáp (cöû

nhaân, thaïc syõ, tieán syõ, chuyeân ngaønh) vaø kinh nghieäm nhieàu naêm trong coâng taùc

nghieân cöùu höôùng nghieäp, saép xeáp vieäc laøm trong thaønh phoá.

Khi ngaân saùch coøn giôùi haïn, caàn löu yù ñeán soá giaùo vieân caùn boä höu trí

ngaønh giaùo duïc phoå thoâng, giaùo duïc chuyeân nghieäp vaø caùn boä ngaønh quaûn lyù

lao ñoäng, dòch vuï vieäc laøm. Neáu nhoùm naøy ñöôïc ñöa vaøo taäp huaán, ngaén haïn

trong moät chöông trình ñaøo taïo laïi veà chaån ñoaùn taâm lyù vaø söû duïng caùc coâng cuï

traéc nghieäm taâm lyù höôùng nghieäp laø moät giaûi phaùp khaû thi. Caùc caùn boä höu trí

thöôøng khoâng ñoøi hoûi naëng neà veà löông tieàn maø thöôøng laøm vieäc theo nhieät taâm

coáng hieán caùc kinh nghieäm soáng.

Cuoäc taäp huaán coù theå toå chöùc döôùi daïng hoäi thaûo veà söû duïng caùc boä coâng

cuï traéc nghieäm höôùng nghieäp, caùc chuyeân vieân seõ ñöôïc caùc laõnh ñaïo chuyeân

ngaønh lao ñoäng vaø ñaøo taïo, cung caáp caùc thoâng tin môùi nhaát cuûa ngaønh, ñoàng

thôøi caùc chuyeân vieân seõ trao ñoåi caùc kinh nghieäm söû duïng caùc boä coâng cuï traéc

nghieäm höôùng nghieäp trong caùc tröôøng hôïp cuï theå maø hoï ñaõ traéc nghieäm.

94

Caùc tham döï vieân seõ ñöôïc giôùi thieäu söû duïng thoâng thaïo caùc phaàn meàn

thoáng keâ, phaàn meàn traéc nghieäm vaø baùo keát quaû, treân maùy vi tính.

Toå chöùc caùc cuoäc taäp huaán noùi treân cuõng laø moät caùch ñöa taâm lyù hoïc vaøo

phuïc vuï coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa. Taâm lyù hoïc trong thôøi ñaïi vaên minh

coâng nghieäp ñöôïc Baùc Hoà nhaéc nhôû töø nhöõng naêm 40 cuûa theá kyû XX, laø noäi

dung ñaàu tieân trong 5 noäi dung xaây döïng vaên hoùa daân toäc. (Xaây döïng taâm lyù,

xaây döïng luaân lyù, xaây döïng xaõ hoäi, xaây döïng chính trò vaø xaây döïng kinh teá). Ñoù

laø vaán ñeà con ngöôøi, giaùo duïc con ngöôøi, giaùo duïc nhaân caùch.

4.3. Coù cheá ñoä ñaõi ngoä vaø trôï caáp thuø lao thu töø dòch vuï TVHN

Tö vaán vieân seõ ñöôïc quy ñònh höôûng boài döôõng theo töøng tröôøng hôïp tö

vaán höôùng nghieäp, Tö vaán coù traéc nghieäm, tö vaán qua ñieän thoaïi, tö vaán tröïc

tieáp khoâng coù traéc nghieäm, ... Tröôøng hôïp tö vaán vieäc laøm cuï theå ñöôïc höôûng leä

phí theo quy cheá caùc trung taâm tö vaán dòch vuï vieäc laøm.

Ñoái vôùi TVV-HN höôûng cheá ñoä trong bieân cheá nhaø nöôùc cuõng phaûi coù quy

ñònh rieâng veà boài döôõng thuø lao töøng tröôøng hôïp tö vaán hay laøm coâng taùc tuyeân

truyeàn höôùng nghieäp vôùi nhöõng ñònh möùc khích leä.

Nguoàn thu ñeå chi laáy töø leä phí ñaêng kyù TVHN coù traéc nghieäm, söï hoã trôï

cuûa caùc ñeà taøi nghieân cöùu traéc nghieäm höôùng nghieäp, caùc khoaûn thu qua lao

ñoäng saûn xuaát trong nhaø tröôøng, nguoàn ngaân saùch giaùo duïc ñiaï phöông, caùc

nguoàn löïc khaùc cuûa caùc nhaø baûo trôï giaùo duïc, caùc doanh nghieäp vaø caùc chöông

trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi caàn tieáp caän ngheà nghieäp vôùi hoïc sinh ...

95

5. GIAÛI PHAÙP PHOÁI HÔÏP VAØ MÔÛ ROÄNG HÖÔÙNG XAÕ HOÄI HOÙA

5.1. PHOÁI HÔÏP ÑOÀNG BOÄ GIÖÕA CAÙC KHAÂU HN VAØ MOÂI TRÖÔØNG GD

Höôùng nghieäp moät heä thoáng taùc ñoäng cuûa xaõ hoäi veà giaùo duïc hoïc, y hoïc,

xaõ hoäi hoïc, kinh teá hoïc, taâm lyù hoïc nhaèm giuùp cho ngöôøi lao ñoäng treû tìm ñöôïc

ngheà phuø hôïp naêng löïc, nguyeän voïng, xu höôùng sôû tröôøng cuûa caù nhaân, vöøa ñaùp

öùng nhu caàu nhaân löïc theo yeâu caàu cuûa neàn kinh teá quoác daân. Vaäy baûn thaân ñaõ

laø moät hoaït ñoäng mang tính phoái hôïp lieân ngaønh khoa hoïc.

Cuõng ngay trong caùc nguyeân taéc höôùng nghieäp, khaâu tö vaán ngheà cuõng

phaûi tuaân thuû qui taét “chuaån ñoaùn phöùc hôïp” döïa vaøo nhieàu phöông phaùp nhieàu

loaïi coâng cuï cuûa caùc khaâu khaùc ñeå nghieân cöùu nhaân caùch moät caùch toaøn dieän, tö

vaán höôùng nghieäp qua tieáp caän hoaït ñoäng bieåu hieän nhaân caùch, seõ gaây taùc ñoäng

tích cöïc treân thaân chuû cho thaáy nhöõng phaåm chaát cuûa moät nhaân caùch ñang thieáu,

hay phaùt trieån chöa ñuû möùc yeâu caàu cuûa ngheà nghieäp töø ñoù quyeát taâm reøn

luyeän, boài döôõng boå khuyeát, khaéc phuïc.

96

Höôùng nghieäp trong nhaø tröôøng XHCN phaûi taän duïng theá maïnh cuûa caùc

hình thöùc vaø bieän phaùp höôùng nghieäp qua caùc hoaït ñoäng giaûng daïy, tham gia

lao ñoäng saûn xuaát, qua giôø sinh hoaït höôùng nghieäp vaø caùc hoaït ñoäng ngoaïi

khoaù, nhaát laø khaâu hoaït ñoäng ñoaøn ñoäi,hoäi lieân hieäp thanh nieân .

Phuï traùch ñoaøn ñoäi coù nôi laø nhöõng caùn boä tö vaán cho hoïc sinh veà maët

taâm lyù sinh hoaït vaø taùc ñoäng höôùng daãn hoïc sinh veà moät ñònh höôùng töông laïi

coù tính ngheà nghieäp. Ngoaøi ra, giaùo vieân chuû nhieäm vaø caùc giaùo vieân boä moân

ngoaøi nhöõng giôø leân lôùp, coøn coù nhöõng cô hoäi tieáp xuùc rieâng vôùi caùc em hoïc

sinh, laéng nghe vaø truyeàn ñaït kieán thöùc kinh nghieäm cho caùc em veà höôùng ngheà

nghieäp qua caùc göông thaønh ñaït …

Nhaø tröôøng quan taâm höôùng nghieäp laø nhaø tröôøng luoân coù keá hoaïch theo

doõi, toå chöùc, kieåm tra caùc hoaït ñoäng tö vaán, truyeàn thoâng vaø giaùo duïc veà höôùng

nghieäp trong nhaø tröôøng, treân ñòa baøn, vaø trong caùc hoaït ñoäng chuyeân ngaønh

cuûa thaønh phoá.

Trong thôøi ñaïi ngaøy nay, ñeå laøm thay ñoåi nhaän thöùc cuûa quaàn chuùng, caùc

nhaø quaûn lyù xaõ hoäi phaûi laøm toát 3 khaâu laø vaän ñoäng quaàn chuùng, tö vaán, giaùo

duïc vaø truyeàn thoâng.

Ñoái vôùi coâng taùc höôùng nghieäp, sau khaâu giaùo duïc trong nhaø tröôøng laø

giaùo duïc trong coâng ñoàng, giaùo duïc treân phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng;

keát hôïp truyeàn thoâng lieân caù nhaân qua hoaït ñoäng tieáp caän töøng caù nhaân, töøng

nhoùm ñeå tö vaán höôùng nghieäp laø hoaït ñoäng quan troïng coù hieäu quaû saâu saéc,gaây

aán töôïng laâu daøi...

97

Cuï theå, ñeå taùc ñoäng vaøo chieàu saâu nhaän thöùc. Beân caïnh caùc bieän phaùp

tuyeân truyeàn vaän ñoäng, caàn toå chöùc caùc buoåi tieáp caän ñoái thoaïi, laéng nghe quaàn

chuùng maø ñoái töôïng chính laø phuï huynh vaø thanh thieáu nieân, hoïc sinh coù yeâu

caàu choïn höôùng hoïc taäp, choïn höôùng ngheà nghieäp cho töông lai. Vieäc phoái hôïp

giöõa khaâu tö vaán höôùng nghieäp vôùi caùc khaâu giaùo duïc, truyeàn thoâng höôùng

nghieäp döôùi nhieàu hình thöùc vaø phöông tieän khaùc nhau laø raát caàn thieát.

Ñaëc bieät laø nhöõng taùc ñoäng ñoái vôùi phuï huynh hoïc sinh ôû vuøng thieáu thoâng

tin, nhöõng hoïc sinh vaø gia ñình do thieáu ñieàu kieän cuõng nhö trình ñoä, moâi

tröôøng, hoaøn caûnh khoâng tieáp caän ñöôïc vôùi nhöõng ñoåi thay cuûa theá giôùi ngheà

nghieäp vaø quan nieäm cuoäc soáng tieán boä.

Vai troø tích cöïc cuûa nhaø tröôøng trong moái quan heä vôùi caùc cô sôû saûn xuaát,

ñôn vò hoaït ñoäng kinh teá xaõ hoäi treân coäng ñoàng moät ñòa phöông cuõng laø moät theá

maïnh trong hoaït ñoäng höôùng nghieäp cho hoïc sinh. Söï phoái hôïp giöõa nhaø tröôøng,

ngaønh giaùo duïc vôùi caùc thaân haøo nhaân syõ trong ñòa phöông cuõng caàn ñöôïc löu

taâm, vì aûnh höôûng truyeàn thoâng cuûa nhöõng ngöôøi naøy ( laõnh ñaïo dö luaän) cuõng

raát quan troïng.

98

5.2. PHOÁI HÔÏP GIÖÕA TRUNG TAÂM TÖ VAÁN TLGD VAØ TRUNG TAÂM

KYÕ THUAÄT TOÅNG HÔÏP – HÖÔÙNG NGHIEÄP

Tröôøng hôïp thoâng thöôøng, TVHN laø moät boä phaän cuûa hoaït ñoäng höôùng

nghieäp trong nhaø tröôøng phoå thoâng hay trong caùc trung taâm KTTH-höôùng

nghieäp thuoäc Phoøng Giaùo Duïc Trung Hoïc thuoäc Sôû GDÑT thaønh phoá quaûn lyù.

Trong khi caùc trung taâm tö vaán TLGD do caùc hoäi ñoaøn cô quan thaønh laäp

chöa coù söï quaûn lyù thoáng nhaát. Chæ coù moät soá ñôn vò ñaët döôùi söï quaûn lyù chuyeân

moân cuûa Sôû Khoa hoïc-Coâng ngheä-Moâi tröôøng.

ÔÛ hai loaïi hình coù toå chöùc hoaït ñoäng TVHN naøy boäc loä nhieàu öu khuyeát

ñieåm coù theå phoái hôïp boå sung cho nhau nhö sau :

_ Moät beân toå chöùc hoaït ñoäng TVHN ôû trong heä thoáng giaùo duïc ñaøo taïo xaõ

hoäi chuû nghóa, ñöôïc Nhaø nöôùc chaêm lo bao caáp kinh phí, cô sôû vaät chaát, phöông

tieän hoaït ñoäng vaø chi phí caùn boä. Ñöôïc quy ñònh töø quyeát ñònh 126/CP ngaøy

19.3.1981 vaø nhieàu vaên baûn tieáp theo cuûa Nhaø nöôùc vaø caùc cô quan chöùc naêng

coù lieân quan. Theo nguyeân taéc, ít nhaát moät thaùng moät laàn sinh hoaït HN.

Nhöng thöïc teá giôø sinh hoaït HN gaëp nhieàu khoù khaên ñeà tieán haønh ñeàu ñaën nhö

theá. Ñaëc bieät quy ñònh veà tö vaán höôùng nghieäp caù nhaân haàu nhö khoâng baét

buoäc.

Do ñoù, nhieàu tröôøng phoå thoâng vaø trung taâm KTTH-HN khoâng coù phoøng

TVHN ; khoâng coù nhu caàu tö vaán caù nhaân; hay ñuùng hôn caùc cô sôû giaùo duïc noùi

treân gaëp nhieàu khoù khaên khoâng theå toå chöùc tö vaán caù nhaân cho ñoâng ñaûo hoïc

99

sinh. Haøng ngaøn, haøng chuïc ngaøn hoïc sinh cuøng moät luùc vaø theo doõi chu ñaùo

trong suoát baäc hoïc, caáp hoïc.

- Trong khi ñoù, moät beân laø söï nghieäp tö vaán höôùng nghieäp cuûa quaàn chuùng,

hoäi ñoaøn höôûng öùng, Ñoaøn thanh nieân coäng saûn (chæ thò 27/CP TW Ñaûng ngaøy

28.10.1983), Hoäi lieân hieäp phuï nöõ Vieät Nam (thoâng tin soá 05/TK ngaøy

11.11.1983)…ÔÛ ñaây, gaëp khoù khaên vì caùc ñoái töôïng phuïc vuï chöa ñöôïc bieát ñeán

haàu heát TTN ñöôïc môøi goïi baèng caùc phöông tieân tuyeân truyeàn quaûng caùo, chæ

nhöõng em gia ñình khaù giaû ñöôïc cha meï quan taâm , Caùc cô sôû naøy thöôøng dö

coâng suaát phuïc vuï, hoï luoân saün saøng phuïc vuï vaø coù tieàm naêng ñaùp öùng nhu caàu

raát lôùn. Thanh thieáu nieân ñöôïc töï do thoaûi maùi ñeán laøm vieäc vôùi caùc nhaø taâm lyù,

tieáp caän vôùi caùc coâng cuï traéc nghieäm chaån ñoaùn taâm lyù.

Ñaëc bieät ñöôïc trung taâm tö vaán TLGD theo doõi caù nhaân, giuùp ñôõ höôùng

daãn uoán naén. Baát cöù yù töôûng haønh vi naøo cuûa caù nhaân töøng em , thaân chuû cuûa

trung taâm, ñeàu coù theå ñöôïc thoâng baùo cho nhaø taâm lyù qua ñieän thoaïi, ñeå caùc

em ñöôïc chia seû , tieáp tuïc tham vaán .

Neáu coù moät cô cheá lieân keát giöõa hai beân trung taâm KTTH-HN vaø trung

taâm tö vaán GDTL, thì caû hai seõ taïo ñieàu kieän cho nhau, phoái hôïp vôùi nhau, toå

chöùc TVHN cho ñoái töôïng HS vaø TTN treân ñòa baøn laø raát thuaän lôïi.

100

Sô ñoà 5 : Chi tieát phoái hôïp giöõa trung taâm KTTH-HN vaø

Trung taâm tö vaán taâm lyù giaùo duïc

f

Giaùo vieân

-Thieáu bieân cheá,

-Giôùi haïn ngöôøi

gioûi chuyeân moân

Chuyeân vieân

- kinh nghieäm

- Ñoâng ngöôøi coù

hoïc vò, gioûi

chuyeân moân

HS

-HS ñoâng

-Khoâng theå

tö vaán caù nhaân

Khaùch haøng

-Thieáu khaùch

- Töï quaûng caùo

- Tieän lôïi cho vieäc

tö vaán caù nhaân

CSVC

Trang thieát bò

töông ñoái ñaày ñuû

CSVC

Trang thieát bò

töông ñoái ñaày ñuû

Leä phí

Mieãn phí

hoaëc

thu giôùi haïn

Leä phí

Thu theo

coâng vieäc

mieãn giaûm vuøng

saâu vuøng xa

Quy trình

Tö vaán HN coù

söû duïng

test höôùng nghieäp

Quy trình

Tö vaán HN coù

söû duïng

test höôùng nghieäp

Tru

ng

ta

âm

KT

TH

-H

N

Tru

ng

ta

âm

Tö

va

án T

aâm

lyù G

iaùo

du

ïc

101

5.3. MÔÛ ROÄNG HÖÔÙNG XAÕ HOÄI HOÙA TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG TVHN

Ñeå môû roäng coâng taùc höôùng nghieäp treân thaønh phoá, thaønh phoá Hoà Chí

Minh ñaõ ñi tröôùc moät böôùc trong caùc hình thöùc trieån khai coù söï tham gia cuûa

hoäi ñoaøn, quaàn chuùng. Döôùi daïng caùc trung taâm tö vaán taâm lyù giaùo duïc coù boä

phaän tö vaán höôùng nghieäp cho thanh thieáu nieân trong thaønh phoá. Ñoù laø hình

thöùc böôùc ñaàu xaõ hoäi hoùa tö vaán höôùng nghieäp.

Tuy vaäy, ñeå phuïc vuï ñaéc löïc, kòp thôøi vaø ñoâng ñaõo hôn nöõa soá löôïng

thanh thieáu nieân cuûa thaønh phoá trong ñònh höôùng phaân luoàng hoïc taäp vaø ñoäng

vieân lao ñoäng treû chuaån bò tham gia vaøo löïc löôïng trung caáp kyõ thuaät raát caàn

thieát ñeå coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc.

Vieäc tham gia tö vaán höôùng nghieäp cho thanh thieáu nieân cuûa caùc trung

taâm tö vaán taâm lyù giaùo duïc noùi treân caàn ñöôïc toå chöùc coù keá hoaïch vaø ñaàu tö

nhieàu hôn nöõa tính khoa hoïc, tính thoáng nhaát vaø taêng cöôøng lieân keát phoái hôïp

vôùi caùc cô quan quaûn lyù khoa hoïc, quaûn lyù giaùo duïc ñaøo taïo vaø quaûn lyù lao

ñoäng trong thaønh phoá .

Cuõng trong höôùng xaõ hoäi hoùa vaø keát hôïp vôùi caùc toå chöùc quaàn chuùng vaø

caùc cô quan chöùc naêng, ñeà nghò giaûi phaùp trieån khai hoaït ñoäng tö vaán höôùng

nghieäp roäng raõi vaøo caùc ñôn vò tö vaán vieäc laøm ( dòch vuï vieäc laøm ) laø raát caàn

thieát vaø ñaùng löu taâm.

102

Taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh hieän coù hôn 20 ñôn vò Nhaø nöôùc, treân 200

ñôn vò tö nhaân, tham gia dòch vuï vieäc laøm, döôùi söï quaûn lyù Sôû LÑTB&XH.

Thaùng 3.2000, Sôû LÑTB&XH thoâng qua keá hoaïch hình thaønh Vaên Phoøng

Trung Taâm Tö Vaán Vieäc Laøm vaø Ñaøo Taïo, trong ñoù coù tö vaán höôùng nghieäp, tö

vaán phaùp luaät, tö vaán ñaøo taïo coù höôùng saép xeáp vieäc laøm vaø tö vaán caùc ñoái

töôïng coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên (khuyeát taät, khoâng nôi nöông töïa, maát

söùc taïm thôøi...) do Toå Thoáng keâ Döï baùo nguoàn Lao ñoäng cuûa sôû ñeà xuaát.

Trong khi chôø chuû tröông chung cuûa thaønh phoá vaø thoáng nhaát cuûa caùc

ngaønh, caùc chuyeân vieân nghieân cöùu, coâng taùc vieân cuûa ñeà taøi ñaõ trieån khai thöû ôû

moät soá cô sôû dòch vuï vieäc laøm coù quan heä, nhaän laøm thí ñieåm.

Caùc vaên phoøng/trung taâm dòch vuï vieäc laøm phaùt trieån quaù nhanh trong

thaønh phoá cuøng coù xu höôùng caïnh tranh, coù yeâu caàu tuyeân truyeàn thöïc hieän dòch

vuï tö vaán höôùng nghieäp nhöng do chöa coù chuû tröông chung, xaõ hoäi chöa coù

quan nieäm nhö moät dòch vuï, thieáu chuyeân vieân ñöôïc ñaøo taïo vaø uy tín... Töø ñoù,

cho thaáy nhu caàu xaõ hoäi vaø xaõ hoäi hoùa coù tieàm löïc phaùt trieån thuaän lôïi hoaït

ñoäng tö vaán höôùng nghieäp trong thaønh phoá neáu coù chuû tröông, toå chöùc, höôùng

daãn coù troïng taâm .

Trong nhöõng naêm tôùi, höôùng nghieäp noùi chung , tö vaán höôùng nghieäp noùi

rieâng seõ môû roäng trôû thaønh noäi dung khoâng theå thieáu cuûa caùc cô sôû dòch vuï vieäc

laøm , caùc coâng ty saên ñaàu ngöôøi, tìm mua chaát xaùm,caùc cô sôû vaên hoaù coäng

ñoàng , cô quan tuyeån sinh tuyeån duïng...

103

Sô ñoà 6 : Tö vaán höôùng nghieäp vaø traéc nghieäm tuyeån lao ñoäng

trong nhöõng naêm tôùi taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh

Caùc trung taâm

tö vaán taâm lyù giaùo duïc

Phoøng dòch vuï vieäc laøm trong

caùc cô sôû vaên hoaù kinh teá xaõ hoäi

treân coäng ñoàng

Caùc Coâng ty xí nghieäp

Tuyeån lao ñoäng

caùc tröôøng hoïc tuyeån sinh

Ñôn vò dòch vuï vieäc laøm

Tö vaán tuyeån lao ñoäng

Phoøng tö vaán phaùt trieån vieäc laøm

cuûa caùc hoäi ñoaøn ,cô quan phaùt

trieån kinh teá xaõ hoäi

Ñôn vò cô sôû toå chöùc

tö vaán höôùng nghieäp

vaø traéc nghieäm tuyeån lao ñoäng

Caùc trung taâm

kyõ thuaät toång hôïp-höôùng nghieäp

vaø caùc tröôøng phoå thoâng

chuyeân nghieäp

Trình ñoä

phaùt trieån

KTXH

Nhaân löïc

vaø

Thò tröông

lao ñoäng

104

PHAÀN 2

XAÂY DÖÏNG MÔÙI VAØ HOAØN THIEÄN

MOÄT SOÁ TRAÉC NGHIEÄM HÖÔÙNG NGHIEÄP

CHO HOÏC SINH PHOÅ THOÂNG

THEO YEÂU CAÀU

LAO ÑOÄNG TP HOÀ CHÍ MINH

105

CHÖÔNG I

CÔ SÔÛ KHOA HOÏC

XAÂY DÖÏNG BOÄ COÂNG CUÏ TRAÉC NGHIEÄM

1. CAÊN CÖÙ KHOA HOÏC NGHIEÂN CÖÙU HOAØN THIEÄN VAØ XAÂY DÖÏNG

BOÄ TRAÉC NGHIEÄM HÖÔNG NGHIEÄP CHO HSPT

Caên cöù khoa hoïc nghieân cöùu xaây döïng boä traéc nghieäm höôùng nghieäp goàm:

+ Veà lyù thuyeát :

_ Khaùi nieäm veà traéc nghieäm_ Moät soá chæ soá kyõ thuaät cuûa moät boä traéc nghieäm

_ Lyù thuyeát veà söï phuø hôïp ngheà cuûa HN goùp phaàn taêng naêng xuaát toaøn xaõ hoäi

_ Khaùi nieäm veà theá giôùi ngheà nghieäp vaø caùc caùch phaân loaïi

+ Veà thöïc teá :

_ Chuû tröông veà phaùt trieån KTXH cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc, vaø cuûa tp.HCM

_Thò tröôøng lao ñoäng hieän taïi vaø töông lai vaø xu höôùng choïn ngheà cuûa HSPT

Döïa vaøo lyù thuyeát phaân chia theá giôùi ngheà nghieäp hieän ñaïi vaø phoå bieán

nhaát theo caùc nhaø taâm lyù ngheà nghieäp treân theá giôùi, chuùng ta seõ choïn moät soá

kieåu ngöôøi-ngheà öu tieân ñöôïc xem laø nhöõng nhoùm ngheà dieän roäng öu tie ân.

Trong moãi nhoùm ngheà dieän roäng chuùng ta choïn moät ngheà dieän roäng tieâu

bieåu ñeå moâ taû khaùi quaùt baèng hoaït ñoà ngheà.

Döïa vaøo hoaï ñoà ngheà vaø lyù thuyeát veà xaây döïng boä traéc nghieäm chuùng ta

xaây döïng caùc baøi traéc nghieäm . Keát quaû traéc nghieäm seõ laø cô sôû ñeå tö vaán vieân

döïa vaøo ñoù, phoái hôïp vôùi yeâu caàu thöïc teá KTXH, thò tröôøng lao ñoäng vaø naêng

löïc nguyeän voïng, hoaøn caûnh gia ñình cuûa töøng HS thaân chuû , cuøng trao ñoåi vôùi

thaân chuû veà höôùng ngheà nghieäp cuï theå töông lai phuø hôïp, mang maøu saéc

ngaønh ngheà chuyeân moân vaø chöùc nghieäp thöïc teá deã hieåu .

106

SÔ ÑOÀ THUYEÁT MINH

1. Lyù thuyeát :

2.Thöïc teá :

3. Nhoùm ngheà

Öu tieân

Theá giôùi ngheà nghieäp vaø

lyù thuyeát phaân loaïi ngheà nghieäp

hieän ñaïi theo taâm lyù hoïc

Lyù thuyeát veà söï phuø hôïp ngheà_ Khaùi nieäm veà traéc nghieäm

_Caùc chæ soá kyõ thuaät cuûa moät boä traéc nghieäm

Chuû tröông cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc vaø

cuûaTp HCM veà phaùt trieån KTXH vaø

ngheà nghieäp

Thò tröôøng lao ñoäng

hieän haønh vaø töônglai

Xu höôùng choïn ngheà

cuûa HSPT

Caùc kieåu ngöôøi-ngheà hay nhoùm

ngheà dieän roäng theo taâm lyù hoïc

maø tp. HCM ñang caàn.

Giôùi haïn coâng taùc nghieân cöùu xaây döïng coâng cuï traéc nghieäm höôùng nghieäp

107

1. CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT

1.1. KHAÙI NIEÄM VEÀ TRAÉC NGHIEÄM VAØ CAÙC CHÆ SOÁ KYÕ THUAÄT

1.1.1. Traéc nghieäm chaån ñoaùn taâm lyù

+ Söï hình thaønh khoa chaån ñoaùn taâm lyù söû duïng traéc nghieäm

Khoa chaån ñoaùn taâm lyù vôùi tö caùch laø moät khoa hoïc, ñöôïc xaây döïng treân

cô sôû thöïc nghieäm thaønh moät moân khoa hoïc ñoäc laäp töø cuoái theá kyû XIX. Buoåi

ñaàu vôùi Francis Galton ( 1822 – 1911). Francis Galton ñaõ ñeà xuaát nhöõng tö

töôûng traéc nghieäm ( test ) ñaàu tieân, xaây döïng kyõ thuaät nghieân cöùu nhöõng khaùc

bieät caù nhaân treân cô sôû söû duïng phöông phaùp thoáng keâ, laäp phoøng thí nghieäm

tieán haønh caùc traéc nghieäm taâm lyù taïi trieån laõm quoác teá veà söùc khoeû ôû Luaân Ñoân

naêm 1884.

Hoïc troø cuûa Francis Galton nhaø taâm lyù hoïc Myõ J.Mc Cattell (1860 –

1944) xuaát baûn cuoán “caùc traéc nghieäm vaø ño löôøng trí tueä“ taïi New York naêm

1890 vôùi 50 maãu traéc nghieäm taâm lyù ngöôøi. Taùc ñoäng lôùn cuûa cuoán saùch ñöa

ñeán söï boäc phaùt cuûa caùc coâng trình nghieân cöùu traéc nghieäm taâm lyù naêm 1895 –

1896 Myõ ñaõ thaønh laäp ñaïi hoäi ñoàng quoác gia ñeå thoáng nhaát caùc noã löïc cuûa caùc

traéc nghieäm gia .

Nhöng vieäc söû duïng caùc traéc nghieäm taâm lyù trôû thaønh khoa hoïc thaät söï baét

ñaàu töø nhöõng traéc nghieäm taâm lyù xaùc ñònh möùc ñoä phaùt trieån trí tueä cuûa treû em

3-15 tuoåi cuûa nhaø taâm lyù hoïc Phaùp Alfred Binet (1857-1911) vaø baùc só T.Simon

. Hai oâng xaây döïng thang ño löôøng möùc ñoä phaùt trieån trí tueä Binet Simon vaø

xuaát baûn 50 baøi taäp vaø thuû tuïc quy trình thöïc hieän thöû nghieäm oùc phaùn ñoaùn vaø

söï thoâng hieåu cuûa treû em

108

Naêm 1910 Gmunsterberg xaây döïng haøng loaït traéc nghieäm duøng rieâng cho

coâng taùc höôùng nghieäp vaø tuyeån choïn ngheà. Cuõng vaøo naêm 1910 G I Roâtxolimo

ñöa ra phöông phaùp traéc dieän taâm lyù “raát ñöôïc chuù yù ôû Taây Aâu ( Ñöùc, YÙ…) vaø

Myõ .Naêm 1912 nhaø taâm lyù hoïc Ñöùc V.stern ñaõ ñöa ra khaùi nieäm “ heä soá thoâng

minh “intelligent quotient”

Naêm 1916 vaø 1937 Giaùo sö Ñaïi hoïc Stanford ( Myõ ) ñaõ 2 laàn caûi tieán

thang naêng löïc trí tueä Binet – Simon duøng cho treû em Myõ . Trong theá chieán thöù

nhaát vaø theá chieán thöù hai quaân ñoäi Myõ ñaõ söû duïng caùc traéc nghieäm “Alpha luïc

quaân – Beâta luïc quaân”. tuyeån choïn ngheà nghieäp quaân söï cho1750 taân binh theá

chieán I, 20.000.000 taân binh theá chieán II. Khaùi nieäm veà khoa chaån ñoaùn taâm

lyù xuaát hieän vaøo nhöõng naêm 20 cuûa theá kyû naøy nhö moät giai ñoaïn môùi, khi cuoán

saùch “ khoa chaån ñoaùn taâm lyù “ cuûa Rorschach ra ñôøi .Thôøi kyø naøy cuõng laø luùc

phaùt trieån caùc khoa nghieân cöùu nhaân caùch khaùc veà chaát nhö caùc phöông phaùp

phoùng ngoaïi ( projeetive methds ) … xu theá söû duïng roäng raõi caùc traéc nghieäm

nhieàu maët lieân hôïp hoaù . Trong soá nhöõng phöông phaùp nghieân cöùu trí tueä thì

thang ñieåm cuûa traéc nghieäm Wechsler ñöôïc coi laø phaùt trieån roäng raõi nhaát .

Traéc nghieäm tri giaùc chuû ñeà cuûa H.A Murray TAT traéc nghieäm nghieân cöùu

phaûn öùng haãng huït cuûa Rozenweig … cuõng ñaõ trôû neân phoå bieán . Trong traøo löu

phaùt trieån traéc nghieäm cuõng phaûi keå ñeán nhöõng phöông phaùp nhö kieåm keâ nhaân

caùch ( Personality inventory ), kieåm keâ nhaân caùch ña töôùng Minnesota

(Minnesota Multi Phasic Persemality Inventory – MMPI, kieåm keâ nhaân caùch

cuûa Eysenck EPI (Eysenck Personality Inventory) vaø cuûa Cattell…

109

+ Khaùi nieäm veà traéc nghieäm .

Ñeå chaån ñoaùn taâm lyù ngheà nghieäp töông lai cuûa hoïc sinh caùc nhaø tö vaán

höôùng nghieäp coù nhieàu caùch, nhöng thoâng thöôøng vaø chính xaùc nhaát vaãn laø traéc

nghieäm. Traéc nghieäm ( test) laø thöû hay pheùp thöû. Töø ñieån Websters Colegiate

giaûi thích test laø “ Baát cöù moät loaït caâu hoûi, hay baøi taäp naøo duøng ñeå ño kyõ naêng,

söï hieåu bieát, trình ñoä thoâng minh hay naêng löïc, taøi naêng cuûa moät caù nhaân hay

moät taäp theå. Hay noùi moät caùch chuyeân saâu hôn “traéc nghieäm laø moät hình thöùc

thöïc nghieäm ñaëc bieät. Ñoù laø nhöõng baøi taäp ngaén goïn , ñaõ ñöôïc tieâu chuaån hoaù,

ñeå xaùc ñònh möùc ñoä phaùt trieån cuûa nhöõng quaù trình taâm lyù khaùc nhau ôû treû em “

( A.A. Liublinxcaia) . Hoaëc traéc nghieäm laø moät thöïc nghieäm thöû nghieäm, mang

tính chaát moät baøi taäp nhaát ñònh. Baøi taäp naøy, kích thích moät hình thöùc nhaát ñònh

cuûa tính tích cöïc vaø vieäc thöïc hieän noù laø moät trieäu chöùng cuûa söï hoaøn thieän caùc

chöùc naêng nhaát ñònh, ñöôïc ñaùnh giaù veà maët ñònh löôïng vaø ñònh tính. Coù theå hieåu

traéc nghieäm theo E.S. Freeman traéc nghieäm taâm lyù laø “moät coâng cuï ñaõ ñöôïc

tieâu chuaån hoaù, ñeå ño löôøng khaùch quan moät hay nhieàu khía caïnh cuûa nhaân

caùch hoaøn chænh qua nhöõng maãu traû lôøi baèng ngoân ngöõ, phi ngoân ngöõ, hoaëc

nhöõng daïng haønh vi khaùc.”

Moät traéc nghieäm taâm lyù phaûi hoäi ñuû 3 khaùi nieäm cô sôû : Ñoä tin caäy, tính

hieäu löïc vaø khaùi nieäm quy chuaån.

Ñoä tin caäy : Khi chuùng ta duøng nhieàu hình thöùc khaùc nhau cuûa cuøng moät

traéc nghieäm hoaëc tieán haønh cuøng moät traéc nghieäm nhieàu laàn treân cuøng

moät ñoái töôïng thì keát quaû phaûi gioáng nhau.

110

Tính hieäu löïc:

Traéc nghieäm phaûi ño ñöôïc caùi maø chuùng ta dònh ño. Coù 4 loaïi tính hieäu löïc cuûa

traéc nghieäm :

_ Tính hieäu löïc veà noäi dung ( phaûn aùnh ñaày ñuû chöông trình vaø caùch thöùc

giaûng daïy ñoái vôùi moät loaïi nghieäm theå naøo ñoù};

_ Tính hieäu löïc thoáng keâ (Ñieåm soá cuûa traéc nghieäm phaûi töông ñöông vôùi

ñieåm soá cuûa traéc nghieäm chuaån hoaù..

_Tính hieäu löïc veà quan ñieåm taâm lyù hoïc cuûa taùc giaû. Khi ño löôøng thöû

nghieäm moät chöùc naêng hay ñaëc ñieåm taâm lyù, ngöôøi laäp traéc nghieäm thöôøng giaû

thieát veà caùc nhaân toá hôïp thaønh vaø nhöõng bieåu hieän cuûa noù, giaû thieát naøy phaûi

ñöôïc chöùng minh thöïc nghieäm nhö khoâng theå khoâng mang maøu saéc cuûa quan

ñieåm cuûa taùc giaû..

Khaùi nieäm quy chuaån

Traéc nghieäm phaûi phaûi ñöôïc thöïc hieän theo moät thuû tuïc tieâu chuaån vaø

phaûi coù nhöõng quy chuaån caên cöù theo nhoùm chuaånñaïi dieän. Caùc quy chuaån cuûa

nhoùm chuaån laø moät heä thoáng caùc chæ soá ñeå kieåm tra, kieán giaûi caùc keát quaû traéc

nghieäm.

Traéc nghieäm coù theå phaân chia laøm nhieàu loaïi theo chöùc naêng , theo noäi

dung, theo hình thöùc, theo caùch thöùc theå hieän, heä thoáng cho ñieåm vaø caùch dieãn

giaûi. Döôùi daïng chung nhaát, coù theå chia caùc loaïi traéc nghieäm thaønh caùc caëp sau

- Traéc nghieäm ño löôøng taâm lyù vaø traéc nghieäm phoùng ngoaïi

- Traéc nghieäm caù nhaân vaø traéc nghieäm nhoùm

- Traéc nghieäm chuû quan vaø traéc nghieäm khaùch quan

- Traéc nghieäm toác ñònh vaø traéc nghieäm khaû löïc. ( speed test , power test )

111

1.1. 2. MOÄT SOÁ CHÆ SOÁ KYÕ THUAÄT CUÛA TRAÉC NGHIEÄM

Boä traéc nghieäm chæ coù theå ñaûm baûo ñöôïc tính khoa hoïc khi ñaûm baûo caùc

chæ soá kyõ thuaät sau ñaây : ñoä khoù. ñoä phaân bieät, heä soá tin caây , heä soá töông quan.

Ñoä khoù :

Ñoä khoù cuûa caâu hoûi trong traéc nghieäm ( item) bieåu thò möùc ñoä khoù hoaëc

deã cuûa moãi caâu döïa treân tyû leä nhöõng ngöôøi traû lôøi ñuùng caâu ñoù. Nhöõng traéc

nghieäm cho pheùp boäc loä toái ña naêng löïc cuûa nghieäm theå ( maximal

performance tests) thöôøng phaûi phaân tích ñoä khoù. Coâng thöùc ñeå tính ñoä khoù :

Soá ngöôøi traû lôøi ñuùng

P = ---- ------------------------

Toång soá ngöôøi traû lôøi

P : Ñoä khoù cuûa caâu

N : Toång soá ngöôøi tham gia traû lôøi

P coù giaù trò töø 0,0 ñeán 1,0. Giaù trò cuûa P caøng gaàn 0,0 thì ñoä khoù cuûa caâu

hoûi caøng taêng.Muoán tính P phaûi phaïm truø hoaù ñieåm cuûa caâu hoûi nhö laø ñuùng vaø

sai. Ñuùng 4-5 ñieåm, sai 1-2 hoaëc 3 ñieåm

Ñoä phaân bieät

Phaân tích ñoä phaân bieät chæ ra möùc ñoä khaùc bieät trong caùch traû lôøi caâu hoûi

traéc nghieäm ôû nhöõng kieåu ngöôøi khaùc nhau. Haàu heát caùc loaïi traéc nghieäm ñeàu

caàn ñöôïc ñaùnh giaù ñoä phaân bieät. Coù nhieàu caùch ñaùnh giaù ñoä phaân bieät cuûa caùc

caâu trong traéc nghieäm taâm lyù., trong ñoù coù 2 caùch thöôøng söû duïng . Ñoù laø ñaùnh

giaù chæ soá phaân bieät ( Item Discrimination Index) vaø ñaùnh giaù töông quan giöõa

ñieåm cuûa caâu hoûi vaø ñieåm cuûa traéc nghieäm ( Item- Total Correlation ).

Ñaùnh giaù chæ soá phaân bieät caâu hoûi traéc nghieäm ñöôïc xaùc ñònh töø keát quaû

so saùnh ñieåm traéc nghieäm cuûa 2 nhoùm nguôøi coù ñieåm soá cao vaø thaáp ruùt ra töø 2

112

maãu rieâng reõ hay 2 phaàn cuûa moät traéc nghieäm. Coâng thöùc tính ñoä phaân bieät nhö

sau :

Soá ngöôøi traû lôøi ñuùng ôû nhoùm ñieåm cao Soá ngöôøi traû lôøi ñuùng ôû nhoùm ñieåm thaáp

D=Pt-Pb= ------------------------------------- - -----------------------------------

Toång soá ngöôøi traû lôøi ôû nhoùm ñieåm cao Soá ngöôøi traû lôøi ñuùng ôû nhoùm ñieåm thaáp

D = Ñoä phaân bieät cuûa caâu hoûi traéc nghieäm

Pt = Tyû leä % soá ngöôøi trong nhoùm ñieåm cao traû lôøi ñuùng

Pb = Tyû leä % soá ngöôøi trong nhoùm ñieåm thaáp traû lôøi ñuùng

D < hoaëc = 0,3 ñöôïc coi laø thích hôïp.

D < hoaëc = 0,2 ñöôïc coi laø khoâng thích hôïp, neân ñöôïc vieát laïi .

Heä soá töông quan vaø heä soá tin caäy

Khi ñaùnh giaù töông quan giöõa caâu hoûi vaø toaøn boä traéc nghieäm neáu traéc

nghieäm vaø caâu hoûi cuøng ño moät ñaëc tính thì ñieåm traû lôøi treân caâu hoûi seõ töông

quan tuyeán tính vôùi toång soá ñieåm cuûa traéc nghieäm. Coâng thöùc ñöôïc tính nhö sau

_ _

( XY / N ) – (X) (Y)

Rxy = ----------------------------

( X)( Y)

X : Ñieåm cuûa caâu hoûi ñöôïc phaân tích

Y : Ñieåm cuûa toång caùc caâu hoûi cuûa traéc nghieäm

_

(X) : Ñieåm trung bình cuûa caâu hoûi ñöôïc phaân tích

_

(Y) : Ñieåm trung bình cuûa toång caùc caâu hoûi cuûa traéc nghieäm

( X) : Ñoä leäch chuaån cuûa caâu hoûi ñöôïc phaân tích

( Y) : Ñoä leäch chuaån cuûa traéc nghieäm.

Neáu traéc nghieäm coù caùc caâu hoûi ñöôïc cho ñieåm theo kieåu löôõng cöïc

( ñuùng / sai, ñoàng yù / khoâng ñoàng yù, coù / khoâng) coâng thöùc sau ñaây ñöôïc duøng

ñeå ñaùnh giaù töông quan

113

_ _

( X1- X ) P

RXY = --------- ------

X 1 - P

_

X : Giaù trò trung bình traéc nghieäm ( cho taát caû moïi ngöôøi )

_

Y : Giaù trò trung bình cuûa nhöõng ngöôøi laøm traéc nghieäm traû lôøi ñuùng

caâu hoûi 1.

X : Ñoä leäch chaån cuûa traéc nghieäm

P : Tyû leä nhöõng ngöôøi traû lôøi ñuùng treân caâu hoûi 1

Giaù trò cuûa heä soá töông quan caøng tieäm caän vôùi 1,0 caøng chöùng toû caâu hoûi

vaø traéc nghieäm coù tính ñoàng nhaát cuøng do moät ñaëc tính

Ngöôøi ta phaân bieät moät vaøi chæ soá tin caäy tuyø thuoäc vaøo phöông phaùp tính

toaùn chuùng, cuõng nhö vaøo nguoàn goác cuûa nhöõng sai soùt coù aûnh höôûng ñeán tính

oån ñònh cuûa caùc chæ soá.Phöông phaùp cô baûn ñeå xaùc ñònh heä soá tin caäy cuûa traéc

nghieäm tröôùc heát laø tính heä soá töông quan gi8öõa caùc chæ soáthöû nghieäm laëp laïi

treân cuøng moät quaàn theå baèng cuøng moät traéc nghieäm nhö nhau. Hoaëc Xaùc ñònh

heä soá töông quan giöõa hai nöûa cuûa cuøng moät traéc nghieäm . Coâng thöùc chung ñeå

tính heä soá tin caäy nhö sau :

2r

R = ------

1 + r

r : heä soá tin caäy giöõa 2 nöõa traéc nghieäm

R : heä soá tin caäy cuûa traéc nghieäm noùi chung

114

Neáu traéc nghieäm tuyø thuoäc vaøo soá löôïng baøi traéc nghieäm : n , thì coâng thöùc

chung bieán ñoåi nhö sau :

Nr R(1- r)

R = ---------------- n = --------------

1 + ( n - 1)r r ( 1- R )

Neáu khoâng phuï thuoäc vaøo giaû thieát cuûa ngöôøi xaây döïng , coâng thöùc tính heä

soá tin caäy nhö sau :

2 2

a - b

Rn = 2 ( 1 - ---------------- )

2

t

Coâng thöùc chung nhaát cuûa Kuder vaø Richardson :

Mt

Mt (1 - ------ )

n n

Rn = ---------- 1 - -------------------------

2

n - 1 t

1.2. LYÙ THUYEÁT VEÀ SÖÏ PHUØ HÔÏP NGHEÀ- TAÊNG NAÊNG SUAÁT LÑXH

Theo quan ñieåm cuûa chuû nghóa duy vaät bieän chöùng, trong baát kyø moät söï

vaát, hieän töôïng naøo cuõng toàn taïi caùi rieâng vaø caùi chung. Moãi ngöôøi laø moät theá

giôùi rieâng, vôùi voâ soá ñaêïc ñieåm rieâng cuûa mình, ñoàng thôøi coù moät soá thuoäc tính

chung gioáng vôùi moät soá ngöôøi khaùc. Moãi ngöôøi laø moät caù theå khoâng laëp laïi

nhöng coù nhöõng thoäc tính cuûa nhoùm, loaøi , kieåu theå chaát , taâm lyù , thaàn kinh

.Khoa hoïc sinh lyù cho thaáy giöõa ngöôøi lao ñoäng nam vaø nöõ coù 30 ñieåm khaùc

nhau veà caáu truùc, chöùc naêng, boä phaän trong cô theå aûnh höôûng ñeán tính caùch

coâng vieäc, thao taùc, vaø tö duy cuûa lao ñoäng nam vaø nöõ. Trong nghieân cöùu veà

sinh lyù thaàn kinh, phaân tích theo 3 thuoäc tính chöùc naêng : cöôøng ñoä, tính caân

115

baèng vaø tính linh hoaït, ñoàng thôøi döïa vaøo 2 quaù trình chöùc naêng höng phaán vaø

öùc cheá cuûa thaàn kinh , Pap-loáp chia heä thaàn kinh ñoäng vaät laøm 4 kieåu ;

(_Maïnh , caân baèng, linh hoaït_ Maïnh , caân baèng, khoâng linh hoaït_ Maïnh khoâng

caân baèng _Yeáu ) Hoaëc chia caùc nhoùm ngöôøi theo 3 kieåu heä thaàn kinh rieâng:

kieåu baùc hoïc , kieåu ngheä syõ, kieåu trung gian.giöõa baùc hoïc vaø ngheä syõ.

Veà taâm lyù , nhöõng khaùc bieät veà naêng löïc, phaåm chaát nhaân caùch laø nhöõng

tieâu chí ñeå phaân bieät kieåu ngöôøi- ngheà phuø hôïp. Coù ngöôøi thaän troïng, coù ngöôøi

nhieät tình yeâu ngheà…. Yeâu caàu taâm sinh lyù cuûa moãi ngheà nghieäp ñaõ trôû thaønh

vaán ñeà quyeát ñònh trong höôùng daãn choïn ngheà vaø tuyeån duïng nhaân söï.

Khi noùi veà quyeàn töï do choïn ngheà C.Maùc ñaõ vieát “ khaû naêng löïa choïn

ngheà nghieäp laø maët öu vieät cuûa con ngöôøi tröôùc nhöõng toàn taïi khaùc cuûa theá giôùi,

nhöng ñoàng thôøi vieäc löïa choïn aáy laïi laø moät haønh ñoäng coù theâ tieâu dieät cuoäc

soáng cuûa hoï, laøm tieâu tan moïi döï ñònh cuûa hoïvaø laøm cho hoï baát haïnh. Do vaäy ,

vieäc löïa choïn ngheà naøy phaûi caân nhaéc ñaén ño suy nghó kyõ, ñoù laø traùch nhieäm

ñaàu tieân cuûa thanh nieân khi böôùc vaøo ñôøi” . Trong baøi choïn ngheà baø Crupxkaia

ñaõ chæ ra yù nghóa cuûa söï phuø hôïp ngheà, hieäu quûa lao ñoäng xaõ hoäi seõ tuyø thuoäc

vaøo sö höôùng daãn choïn ngheà cho hoïc sinh coù phuø hôïp hay khoâng, vaø cho raèng

neàn coâng nghieäp hieän nay ñoøi hoûi chuùng ta phaûi coù quan ñieåm choïn ngheà khoa

hoïc ñeå xaùc ñònh söï phuø hôïp ngheà cho hoïc sinh.

Hoïc sinh phoå thoâng ñöôïc höôùng daãn choïn ngheà phuø hôïp ñaëc ñieåm taâm

sinh lyù seõ giuùp chính chính em ñoù ñaït ñöôïc söï thoaû maùi trong coâng vieäc cuûa

ngheà nghieäp ñaõ choïn vaø laøm vieäc tích cöïc vôùi naêng suaát cao. Töø ñoù naêng suaát

toaøn xaõ hoäi seõ ñöôïc naâng cao.

116

1.3. LYÙ THUYEÁT VEÀ THEÁ GIÔÙI NGHEÀ NGHIEÄP VAØ PHAÂN LOAÏI

Noùi ñeán höôùng nghieäp vaø tö vaán höôùng nghieäp phaûi noùi ñeán theá giôùi

ngheà nghieäp, khoâng theå hoaït ñoäng höôùng nghieäp maø thieáu thoâng tin veà theá giôùi

ngheà nghieäp, veà tình hình thò tröôøng lao ñoäng vaø nhu caàu nhaân löïc phaùt trieån

kinh teá xaõ hoäi cuûa ñòa phöông, vuøng kinh teá, tình hình chung caû nöôùc vaø theá

giôùi. Thuaät ngöõ “Theá giôùi ngheà nghieäp” thöôøng ñöôïc duøng ñeå noùi leân söï phong

phuù roäng lôùn cuûa soá löôïng ngheà nghieäp. Nhö vaäy, theá giôùi ngheà nghieäp cuõng

nhö theá giôùi con ngöôøi heát söùc phöùc taïp, ña daïng vaø luoân bieán ñoäng, sinh ra,

phaùt trieån, giaø coåi heùo hon, roài tieâu vong.

Ngheà nghieäp trong xaõ hoäi laø keát quaû cuûa söï phaân coâng lao ñoäng, hình

thaønh töø khi loaøi ngöôøi bieát söû duïng coâng cuï lao ñoäng, ñaáu tranh sinh toàn vôùi

thieân nhieân vaø ñoàng loaïi. Xaõ hoäi loaøi ngöôøi ñaõ töøng böôùc hình thaønh vaø oån ñònh

ngheà nghieäp, cuoäc soáng con ngöôøi trôû thaønh neà neáp, coù nôi trôû thaønh thöù baäc,

giai caáp. Töø ñoù quy ñònh nhieàu kieåu loaïi ngheà nghieäp, vaø keøm theo nhöõng quan

ñieåm khinh troïng khaùc nhau, nhöng nhìn chung taát caû caùc ngheà nghieäp ñeàu caàn

thieát trong söï tieán hoùa ñi leân cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi.

Ñoái vôùi ngöôøi xöa, xaõ hoäi Ñoâng phöông khi noùi ñeán “ngheà” ngöôøi ta

thöôøng lieân heä ñeán “nghieäp”. Nghieäp ñöôïc hieåu laø ñònh meänh, hình thaønh töø

nhieàu kieáp ôû quaù khöù, hoaëc nhöõng gì hình thaønh tích luõy trong laâu daøi do mình

taïo neân nhö moät nghieäp dó . Khi neàn coâng nghieäp phaùt trieån, nhaát laø vaøo thôøi

ñaïi chuùng ta, coâng nghieäp ñang phaùt trieån vôùi toác ñoä vuõ baõo nhö hieän nay, söï

phaân coâng lao ñoäng caøng tinh vi, phöùc taïp; soá ngheà treân theá giôùi caøng taêng

nhanh ñeán noãi khoâng ai ghi cheùp ñaày ñuû; duø caùc nöôùc Anh, Myõ... ñaõ coá gaéng

xuaát baûn nhieàu ñôït töø ñieån ngheà nghieäp noùi veà haøng chuïc vaïn ngheà.

117

ÔÛ Vie ät Nam, taùc giaû Nguyeãn Taát Dong trong “Ngheà nghieäp töông lai”

(NXB-PN, 1978) ñöa con soá 15 000 ngheà trong coâng nghieäp, 30.000- 40 000

ngheà trong xaõ hoäi. Moät saùch höôùng nghieäp khaùc, “Tuoåi treû vaø ngheà nghieäp” û (

Ñaëng Danh AÙnh. Tuoåi treû vaø ngheà nghieäp taäp 1. NXB Coâng nhaân kyõ thuaät, Haø

Noäi 1985.) ñöa ra con soá 65 000 ngheà, vaø coù khoaûng 400 ngheà trong danh muïc

ngheà ñaøo taïo do Toång cuïc Daïy ngheà-Vieän nghieân cöùu khoa hoïc daïy ngheà xaây

döïng. Theo thoáng keâ veà daïy ngheà, ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh vaøo thaùng 4/1991

coù ít nhaát 132 ngheà ñaøo taïo. Theo danh muïc ngheà ñaøo taïo 1985 coù 396 ngheà

ñaøo taïo, trong ñoù coù 32 ngheà dieän roäng. Danh muïc naêm 1992 coù 228 ngheà ñaøo

taïo, trong ñoù coù 65 ngheà dieän roäng. ÔÛ caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp coù

khaû naêng ñaøo taïo 123 nhoùm ngheà vaø 79 ngaønh ñaøo taïo (quyeát ñònh soá 3607-

GDDT, ngaøy 29/8/1996).

Töø nhöõng naêm 90 ñeán nay, ngaønh ngheà ngoaøi xaõ hoäi vaø trong ñaøo taïo

tieáp tuïc phaùt trieån vôùi toác ñoä nhanh do söï phaùt trieån kinh teá, do ñaàu tö nöôùc

ngoaøi vaøo caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, moãi nôi, moãi vuøng coù nhöõng

ngaønh ngheà ñaëc bieät. Caùc taøi lieäu naøy raát coù giaù trò cho coâng taùc höôùng nghieäp.

Nhöõng saùch noùi veà caùc ngheà treân theá giôùi raát nhieàu , trong khi ôû thaønh phoá

nhöõng loaïi saùch naøy thì raát ít laïi khoù tìm.

Ngheà nghieäp laø hoaït ñoäng theå hieän lyù töôûng, öôùc mô, hoaøi baûo cuûa con

ngöôøi. Do ñoù khi choïn ngheà, ñieàu quan troïng tröôùc tieân laø phaûi bieát xaùc ñònh

phöông höôùng choïn ngheà vaø höôùng phaùt trieån ñaùp öùng thôøi ñaïi CNH-HÑH

trong hoaøn caûnh ñaát nöôùc.

118

Nhu caàu ngheà nghieäp haèng naêm theo thoâng baùo cuûa cô quan chöùc naêng

thöôøng coù nhieàu thay ñoåi. Coù khi nhaèm nhöõng ñôït huy ñoäng troïng ñieåm phuï vuï

caùc coâng trình caáp thaønh phoá, caáp quoác gia….nhaát laø trong theá giôùi ngheà nghieäp

cuûa thôøi ñaïi thoâng tin nhö ngaøy nay. Söï bieán ñoäng aáy ñoøi hoûi ngöôøi giaùo vieân tö

vaán höôùng nghieäp, caùc hoïc sinh trung hoïc phoå thoâng vaø phuï huynh hoïc sinh

phaûi heát söùc nhaïy caûm, vaø tinh teá ñeå “baét soùng” thoâng tin ngheà nghieäp. Nghóa

laø phaûi thöôøng xuyeân theo doõi thoâng tin thôøi söï kinh teá xaõ hoäi ñòa phöông, vaø

caùc vuøng laân caän keå caû thoâng tin nöôùc ngoaøi veà nhu caàu nhaân löïc qua caùc

phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng.

Thöù ñeán laø tìm kieám nhöõng thoâng tin ngheà nghieäp cuûa theá giôùi ngheà

nghieäp qua caùc nhaân vaät coù uy tín trong coäng ñoàng mình sinh soáng vaø tieáp xuùc…

Theá giôùi ngheà nghieäp nhö teân goïi aùm chæ söï phaùt trieån khoâng ngöøng cuûa caùc

daïng loaïi ngheà nghieäp trong xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Tröôùc söï ña daïng phöùc taïp ñoù,

con ngöôøi duø tröôûng thaønh tôùi ñaâu cuõng khoâng khoûi hoang man, lo laéng khi

phaûi choïn cho mình moät ngheà sinh soáng troïn ñôøi hay ít nhaát moät ngheà coù yù

nghóa phuø hôïp vôùi naêng löïc vaø hoaøn caûnh rieâng tö cuûa mình hieän nay tröôùc

ngöôõng cöûa cuoäc ñôøi. Tröôùc ñaây, moãi luùc noùi ñeán ngheà nghieäp ngöôøi ta thöôøng

chæ hoûi moät ngöôøi thôï caû, moät oâng kyõ sö coù kinh nghieäm ngheà nghieäp maø thoâi.

Ngaøy nay, caùc nöôùc Phöông Taây keå caû Lieân xoâ, töø cuoái theá kyû thöù 19, ñaàu theá

kyû 20, ngöôøi ta ñaõ nhôø ñeán caùc nhaø taâm lyù hoïc. Vaøo thôøi naøy, caùc nhaø taâm lyù

hoïc ñaõ ñöùng ra nhaän nhieäm vuï phaân loaïi theá giôùi ngheà nghieäp theo taâm lyù hoïc

vôùi nhöõng ngaønh hoïc môùi phaùt trieån, taâm lyù hoïc so saùnh , taâm lyù hoïc ngheà

nghieäp vaø khoa chaån ñoaùn taâm lyù qua caùc traéc nghieäm (test).

119

Trong theá giôùi ngheà nghieäp thöôøng phaân bieät yù nieäm: ngheà vaø chuyeân

moân, ngheà vaø ngaønh ngheà, ngheà vaø ngheà dieän roäng.

Chuyeân moân laø moät ñôn vò nghieâp vuï, kyõ thuaät chuyeân saâu bao goàm moät

heä thoáng thao taùc tö duy vaø haønh ñoäng moät caùch thuaàn thuïc, söû duïng söùc maïnh

theå chaát vaø tinh thaàn cuûa con ngöôøi, taïo ra phöông tieän toàn taïi vaø phaùt trieån.

Ngheà bao goàm nhieàu nhoùm chuyeân moân gaàn nhau, ví duï: ngheà thaày thuoác bao

goàm chuyeân moân chöõa beänh tim, beänh phoåi, tai muõi hoïng...

Cuøng moät ngheà nhöng ôû nhieàu ngaønh kinh teá xaõ hoäi (KTXH), khoa hoïc

kyõ thuaät (KHKT) khaùc nhau. Ví duï : cuõng laøm kyõ thuaät vieân (KTV), coù KTV

quaûn trò maïng, KTV ñieän laïnh,... Khi noùi noâm na : ngheà ñieän laïnh, ngheà vi tính

.. thì chöa roõ, chöa noùi leân ñaëc ñieåm con ngöôøi phaûi laøm vieäc, thao taùc cô baép,

thao taùc trí tueä, phaïm truø quan heä xaõ hoäi ôû caáp ñoä naøo, chöùc nghieäp trong ngaønh

ngheà ñoù ra sao?. (coâng nhaân , kyõ thuaät vieân hay kyõ sö ñieän laïnh, vi tính vieãn

thoâng hay vi tính ñoà hoaï .

Tuy vaäy, duø noùi “ Toâi laøm KTV vi tính” vaãn chöa ñuû. Neáu noùi ñeán

ngaønh, khoâng chæ noùi ñeán ngaønh khoa hoïc kyõ thuaät maø phaûi noùi ñeán ngaønh kinh

teá quoác daân nöõa, töùc laø phaûi noùi ñaày ñuû “ Toâi laøm KTV vi tính böu chính vieãn

thoâng, hay KTV vi tính ñoà hoaï xaây döïng, ñoà hoïa myõ thuaät, thieát keá thôøi trang...

“ môùi coù theå hình dung töông ñoái ñaày ñuû veà moät ngheà cuï theå trong xaõ hoäi.

120

Ngheà dieän roäng bao goàm caùc nhoùm ngheà coù nhöõng kyõ naêng cô sô,û kyõ

naêng nghieäp vuï cuõng nhö xu höôùng taâm sinh lyù gaàn gioáng nhau. Coù nhieàu caùch

hieåu ngheà dieän roäng tuyø theo bieân ñoä, möùc ñoä roäng lôùn cuûa nhoùm ngheà quy

ñònh. Coù theå roäng ñeán möùc ñoä: moät nhoùm roäng bao goàm nhieàu nhoùm ngheà dieän

roäng. Moät soá nhaø taâm lyù ngheà nghieäp ñaõ nghieân cöùu saép xeáp caùc ngheà coù yeâu

caàu taâm sinh lyù gioáng nhau vaøo moät nhoùm ngheà vaø ñi ñeán keát luaän: “khaû naêng

con ngöôøi khoâng chæ phuø hôïp vôùi moät ngheà maø phuø hôïp vôùi moät nhoùm ngheà.”

Ví duï: Moät ngöôøi coù khaû naêng laøm ngheà ñoàng hoà, chuyeân laép raùp caùc chi

tieát nhoû thì cuõng coù khaû naêng laøm cuøng nhoùm coù yeâu caàu taâm sinh lyù laép raùp

chi tieát nhoû gioáng nhö theá ( laép raùp ñieän töû...)”. Töø ñoù, lyù thuyeát phaân loaïi ngheà

nghieäp theo kieåu taâm sinh lyù con ngöôøi (John Holland ) ñöôïc thònh haønh, boû

qua caùc caùch phaân loaïi ngheà theo ñoái töôïng, theo muïc ñích, theo coâng cuï vaø

ñieàu kieän lao ñoäng...

Noùi cho cuøng moät ngheà cuï theå khoâng deã lieät keâ, ôû ñaây ñeà taøi chæ döøng laïi

ôû nhöõng nhoùm ngheà dieän roäng, maø bieân ñoä roäng lôùn cuûa nhoùm ñöôïc quy ñònh

bôûi nhöõng nhaø khoa hoïc taâm lyù ngheà nghieäp, ñaõ daøy coâng nghieân cöùu xeáp loaïi,

laøm cô sôû khoa hoïc cho caùc traéc nghieäm, nhaèm phaùt hieän caùc nhaân toá phuø hôïp

ngheà cho moät kieåu ngöôøi-ngheà nhaát ñònh trong theá giôùi ngheà nghieäp phöùc taïp,

vaø ña daïng. Töø quy ñònh cuûa caùc nhaø taâm lyù hoïc ngheà nghieäp hieän ñaïi, laáy

nhoùm roäng cuûa ngheà dieän roäng laøm cô sôû phaân loaïi theá giôùi ngheà nghieäp,

TVV.HN qua tieáp caän HS tìm ra ngheà dieän roäng, ngheà theo ngaønh ngheà cuï

theå...cho rieâng töøng em moät.

121

Vaäy lyù thuyeát phaân loaïi ngheà nghieäp cuûa caùc nhaø khoa hoïc ñoù cuï theå nhö

theá naøo? Caùch vaän duïng vaøo hoaøn caûnh ñaát nöôùc vaø tình hình thaønh phoá ra sao

ñeå choïn löïa nhöõng ngheà dieän roäng öu tieân nghieân cöùu xaây döïng caùc boä coâng

cuï cho phuø hôïp? Caàn phaûi ñöôïc laøm roõ vaø thoáng nhaát moät caùch khoa hoïc.

Xuaát phaùt töø nhöõng yeâu caàu phaùt trieån cuûa neàn coâng nghieäp phöông taây

vaøo nhöõng naêm ñaàu cuûa theá kyû 20, Nhaèm phuïc vuï coâng taùc tuyeån choïn lao

ñoäng coù khaû naêng laøm vieäc vôùi naêng suaát cao, phuø hôïp vôùi phaùt trieån taâm sinh

lyù con ngöôøi vaø nhöõng yeâu caàu ñaëc ñieåm cuûa hoaït ñoäng ngheà nghieäp trong saûn

xuaát kinh doanh vaø dòch vuï. Vaøo thôøi kyø ñoù, naêng suaát lao ñoäng laø phaùt hieän

môùi sau maùy moùc, ñöa neàn coâng nghieäp ñeán ñænh cao cuûa caïnh tranh.

F. Taylor coi tuyeån choïn ngöôøi phuø hôïp ngheà laø nhieäm vuï cuûa toå chöùc

lao ñoäng khoa hoïc. S. Thompson ngöôøi ñeä töû cuûa Taylor, ñaõ nghieân cöùu taïi

phaân xöôûng phaân loaïi vieân bi ñeå laép voøng bi xe ñaïp, coâng nhaân ñöôïc tuyeån

choïn khoa hocï, baèng heä soá nhaïy caûm cuûa con ngöôøi ñoái vôùi vaät nhoû beù, ñaõ taêng

naêng xuaát töø 60-70%, ngaøy coâng ruùt ngaén 2 giôø, löông taêng 80%.

Cuõng töø ñoù, Emison, moät chuyeân gia toå chöùc lao ñoäng Myõ, cho thaáy

trong soá coâng nhaân ñuùc chöõ coù ngöôøi khoâng ñuùc ñöôïc 2.500 chöõ / giôø ; nhöng coù

ngöôøi ñuùc ñöôïc treân 5.000 chöõ / giôø maø cuõng chæ caàn boû ra moät coâng söùc töông

töï . Ñoù laø nhöõng phaùt hieän ñaàu tieân khieán cho caùc nhaø taâm lyù ñi vaøo nghieân cöùu

ñaêïc ñieåm taâm sinh lyù ngheà nghieäp vaø phaân loaïi kieåu ngöôøi-ngheà phuø hôïp hay

khoâng phuø hôïp, choáng chæ ñònh …

Tröôùc heát ñoái vôùi theá giôùi ngheà nghieäp, coù nhieàu caùch phaân chia khaùc

nhau, sau ñaây ñôn cöû moät vaøi caùch chia ñang thònh haønh:

122

1.3.1. Phaân loaïi theá giôùi ngheà nghieäp theo E. A Climoáp:

Climoáp chia theá giôùi ngheà nghieäp phöùc taïp theo caùc loaïi daáu hieäu khaùc

nhau: theo ñoái töôïng lao ñoäng, theo thao taùc lao ñoäng cô baûn, theo coâng cuï lao

ñoäng, vaø theo ñieàu kieän lao ñoäng.

+ Phaân loaïi theo ñoái töôïng lao ñoäng coù 5 kieåu ngheà: (K)

1. Ngöôøi- Kyõ thuaät (Thôï maùy, thôï ñieän, KS baùn daãn...)

2. Ngöôøi- Daáu hieäu ( Ngöôøi ñaùnh maùy chöõ, laäp trình vieân, khoa hoïc gia...)

3. Ngöôøi- Ngheä thuaät (Ngheä só, nhaø vaên, soaïn nhaïc..)

4. Ngöôøi- Ngöôøi (Quaûn lyù nhaân söï, coâng taùc XH, giaùo vieân, y taù, baùc só....)

5. Ngöôøi- Thieân nhieân ( Traéc ñòa, noâng nghieäp...)

+ Phaân loaïi theo muïc ñích lao ñoäng coù 3 daïng ngheà (D)

1. Ngheà laøm vieäc tröøu töôïng (Ngheä thuaät,...)

2. Ngheà laøm bieán ñoåi söï vaät (Thôï goø,..)

3. Ngheà thay ñoåi naâng cao nhaän thöùc (Gíao vieân,...)

+ Phaân loaïi ngheà theo coâng cuï lao ñoäng : coù 4 loaïi ngheà: (L)

1. Ngheà söû duïng maùy töï ñoäng (Nhaân vieân ñieàu haønh maùy)

2. Ngheà söû duïng maùy (Thôï maùy,..)

3. Ngheà laøm baèng tay chaân (Lao ñoäng cô baép)

4. Ngheà lao ñoäng ñaëc bieät (Ngoân ngöõ) (Thoâng ngoân,..)

+ Phaân loaïi ngheà theo ñieàu kieän lao ñoäng: coù 4 nhoùm ngheà: ( N )

1. Ngheà hoaït ñoäng trong ñieàu kieän bình thöôøng (Thôï hoà, neà...)

2. Ngheà hoaït ñoäng trong ñieàu kieän Ñaïo ñöùc - Chính trò (Gíaùo vieân...)

3. Ngheà hoaït ñoäng trong ñieàu kieän khoaùng ñaït (K S Noâng nghieäp...)

4. Ngheà hoaït ñoäng trong ñieàu kieän ñaëc bieät ( phi haønh gia, thôï laën..)

Töø ñoù moät ngheà duø phöùc taïp ñeán ñaâu cuõng coù theå ñònh höôùng trong moät

coâng thöùc, goïi laø coâng thöùc ngheà bao goàm nhöõng ngheà coù cuøng ñaëc ñieåm

Coâng thöùc ngheà: K (x) L(y) D (x’) N(y’)

123

1.3.2. Phaân loaïi ngheà theo taâm lyù hoïc ngheà nghieäp VN : 8 loaïi

Theo Phaïm Taát Dong , Trung taâm Höôùng nghieäp- Lao ñoäng- Boä GDÑT,

chia theá giôùi ngheà nghieäp laøm 8 loaïi ( Ngheà nghieäp töông lai- trang 23, 28)

1. Ngheà kyõ thuaät (Kyõ sö coâng ngheä, KTS...)

2. Ngheà thôï (neà, moäc...)

3. Nhöõng ngheà thuoäc lónh vöïc NCKH (vieän só...)

4. Nhöõng ngheà tieáp xuùc vôùi ngöôøi (nhaø giaùo, thaày thuoác...)

5. Haønh chính ( saép xeáp, xöû lyù hoà sô...)

6. Nhöõng ngheà tieáp xuùc vôùi thieân nhieân (noâng nghieäp...)

7. Nhöõng ngheà trong lónh vöïc vaên hoïc,ngheä thuaät

(ngheä só, kieán truùc,)

8. Nhöõng ngheà ñaëc bieät ( laùi maùy bay, du haønh...)

1.3.3. Phaân loaïi ngheà theo taâm lyù hoïc ngheà nghieäp ( John Holland)

Theá giôùi ngheà nghieäp cuõng nhö theá giôùi con ngöôøi heát söùc phöùc taïp, phaùt

trieån roài tieâu vong. Trong söï phaùt trieån vaø tieâu vong phöùc taïp ñoù caùc nhaø khoa

hoïc hieän ñaïi ñaõ laàn tìm ra ñaàu moái. Caùc nhaø tö vaán taâm lyù ngheà nghieäp Myõ,

Anh, Phaùp, Ñöùc, Nhaät ñaëc bieät laø ñoùng goùp cuûa John Holland, ñaõ ñi ñeán nhaän

ñònh : Caù tính con ngöôøi duø coù phöùc taïp ñeán ñaâu cuõng coù nhöõng ñaëc ñieåm chung

ñeå phaân thaønh 6 kieåu ngöôøi.Vaø theo ñoù theá giôùi ngheà nghieäp ña daïng, nhieàu caáp

baäc, nhieàu teân goïi vôùi nhöõng phaïm tru, tieâu chí khaùc nhau cuõng coù theå chia

thaønh 6 kieåu ngheà lôùn töông öùng vôùi 6 kieåu ngöôøi treân.

124

Nhöõng kieåu (ngöôøi-ngheà) naøy laø cô sôû khoa hoïc ñeå caùc nhaø tö vaán ngheà

nghieäp tieán haønh caùc traéc nghieäm höôùng nghieäp, choïn ngheà vaø tuyeån nhaân löïc

cho caùc coâng ty, xí nghieäp lôùn vaø tuyeån quaân cho caùc binh chuûng chuyeân moân.

Söï phaân chia theá giôùi ngheà nghieäp xuaát hieän raát sôùm, töø nhöõng naêm 20

cuûa theá kyû 20, noåi baäc nhaát laø traéc nghieäm cuûa E.K. Strong, Jr. vôùi Strong

Vocational Interest Blank (SVIB). Sau ñoù laø G.F.Kuder, vôùi nhöõng traéc nghieäm

khoâng quaân trong theá chieán laàn thöù 2, …Nhöng lyù thuyeát phaân loaïi ngheà nghieäp

thònh haønh cho ñeán nay phaûi keå ñeán lyù thuyeát cuûa John Holland.

Trong traéc nghieäm höùng thuù ngheà nghieäp vôùi Strong-Campbell Interest

Inventory (SCII), traéc nghieäm SVIB caûi tieán coù chuù yù ñeán ngheà nghieäp theo tính

phaùi ñaõ öùng duïng lyù thuyeát phaân loaïi ngheà cuûa John Holland ( 1973)

Chính Holland sau nhieàu caùch phaân chia vôùi haèng traêm vieäc laøm vaø ngheà

nghieäp, ñaõ ñöa ra lyù thuyeát chia theá giôùi ngheà nghieäp ra laøm 6 (muïc loaïi) kieåu

coù quan heä nhau theo kieåu caùc ñöôøng caïnh vaø ñöôøng cheùo hình luïc giaùc:

XH QL

KT NV

NC NT

125

SAÙU (6) KIEÅU NGÖÔØI-NGHEÀ

CUÛA JOHN HOLLAND

Kieåu R ( Realistic)

Kieåu thöïc teá cuï theå- thao taùc kyõ thuaät kyù hieäu KT

(thôï, kyõ thuaät vieân...)

Kieåu C ( conventional)

Kieåu thaän troïng neà neáp - nghieäp vuï quy cuõ kyù hieäu NV

(NV vaên phoøng, taøi vuï, böu ñieän, tieáp taân...)

Kieåu I ( investigative )

Kieåu kieân trì khoa hoïc- ñieàu tra nghieân cöùu kyù hieäu NC

(Vieän só, chuyeân vieân nghieân cöùu...)

Kieåu S ( Social)

Kieåu linh hoaït quaûng giao- phuïc vuï xaõ hoäi kyù hieäu XH

(Caùn söï xaõ hoäi, giaùo vieân, baùc syõ, luaät sö, caùn boä daân vaän...)

Kieåu E ( Enterprising )

Kieåu chuû ñoäng heä thoáng- döïng nghieäp quaûn lyù kyù hieäu QL

( Giaùm ñoác, ñoäi tröôûng, ngöôøi ñi laäp nghieäp...)

Kieåu A ( Artistic )

Kieåu ngöôøi saùng taïo töï do- vaên hoïc ngheä thuaät kyù hieäu NT

( Nhaø vaên , bieân kòch, Ngheä só, hoaï só...)

126

Kieåu phaân loaïi theá giôùi ngheà nghieäp theo taâm lyù hoïc cuûa John Holland

noùi treân ñaõ ñöôïc nhieàu nhaø taâm lyù ngheà nghieäp chaáp nhaän. Kieåu phaân loaïi theo

taùc giaû Phaïm Taát Dong laø moät baèng chöùng cuûa söï taùn ñoàng ñoù. Taùc giaû chæ

theâm 2 nhoùm ngheà: Nhoùm ngheà laøm vieäc trong ñieàu kieän khoaùng ñaït nhö noâng

nghieäp,.. vaø nhoùm ngheà ñaëc bieät. Nhöng xeùt cho cuøng taùc giaû cuõng ñaõ choïn

caùch phaân loaïi ngheà theo taâm lyù hoïc laøm cô sôû khoa hoïc tieán haønh caùc traéc

nghieäm tìm kieám caùc nhaân toá taâm sinh lyù phuø hôïp vôùi caùc nhaân toá ngheà, ñeå coù

theå thaáy ñöôïc nhöõng höôùng ñi thích öùng khi keát hôïp moät con ngöôøi caù bieät vôùi

moät nhoùm ngheà cuï theå.

Trong theá giôùi ngheà nghieäp, ngheà dieän roäng nhö ñaõ trình baøy ôû treân, bao

goàm caùc nhoùm ngheà coù nhöõng kyõ naêng cô sôû, kyõ naêng nghieäp vuï cuõng nhö xu

höôùng taâm lyù gaàn gioáng nhau. Nhö vaäy, theo caùch phaân loaïi cuûa nhaø taâm lyù hoïc

ngheà nghieäp John Holland, caùc kieåu ngöôøi-ngheà laø nhöõng nhoùm ngheà dieän roäng

coù yeâu caàu taâm sinh lyù vaø kyõ thuaät gioáng nhau ôû möùc ñoä bao quaùt treân caùc

ngaønh hoaït ñoäng kinh teá xaõ hoäi vaø khoa hoïc kyõ thuaät.

Ñeå choïn moät soá ngheà dieän roäng öu tieân maø thaønh phoá caàn trong keá hoaïch

phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi phuïc vuï coâng taùc höôùng nghieäp HSPT, tröôùc heát phaûi

xem xeùt ôû möùc ñoä caùc kieåu ngöôøi-ngheà öu tieân nhöõng nhoùm ngheà dieän roäng caàn

ñöôïc quan taâm. Töø nhoùm ngheà dieän roäng choïn moät ngheà dieän roäng öu tieân ñaïi

dieän cho caùc ngheà khaùc cuûa nhoùm.. Sau ñoù, trong thöïc teá tieáp caän vôùi HSPT,

qua traéùc nghieäm, TVV.HN seõ cuøng vôùi moãi HS thaûo luaän veà moät soá ngheà cuï theå

trong ngheà dieän roäng.

127

Nhö vaäy, trình töï cuï theå maø tö vaán vieân höôùng nghieäp phaûi laøm nhö sau:

-Töø nhoùm ngöôøi-ngheà xaùc ñònh nhö ñaõ noùi ôû phaàn toång quan ngheà

vaø ngheà dieän roäng, TVV.HN traéc nghieäm toång quaùt xeáp loaïi kieåu

ngöôøi–ngheà trong 6 kieåu

-TVV.HN seõ tieán haønh traéc nghieäm caù nhaân ( TNCN), tieáp caän tröïc

tieáp qua maïn ñaøm, phoûng vaán naém roõ nguyeän voïng, hoaøn caûnh vaø

con ngöôøi thaät töø theå chaát ñeán tinh thaàn,

- Ñoái chieáu vôùi nhöõng ngaønh ngheà kinh teá xaõ hoäi vaø khoa hoïc kyõ

thuaät thaønh phoá ñang phaùt trieån, söû duïng caùc hoaï ñoà ngheà moâ taû

ngheà ñeå cung caáp thoâng tin cho HS ñoù, laøm cô sôû quyeát ñònh cho

mình moät höôùng hoïc, moät höôùng taäp trung reøn luyeän ñaït moät ngheà

nghieäp cuï theå thích hôïp.

Ñeå naém thoâng tin veà caùc ngaønh ngheà ñang coù, GV.TV.HN caên cöù nghò

quyeát caùc kyø ñaïi hoäi Ñaûng vaø Hoäi ñoàng nhaân daân thaønh phoá vaø caû nöôùc, caên cöù

thò tröôøng lao ñoäng hieän taïi vaø xu höôùng phaùt trieån trong töông lai, qua thoâng

tin tình hình lao ñoäng-vieäc laøm vaø nhieàu tnguoàn thoâng tin khaùc töø caùc keá hoaïch

ñaàu tö , kim ngaïch xuaát khaåu, khu cheá xuaát, khu coâng nghieäp, tình hình kinh teá

trong vaø ngoaøi nöôùc,.... Xaùc ñònh yeâu caàu nhaân löïc, ngaønh ngheà thöïc teá vaø ñònh

höôùng phaùt trieån KTXH.

128

2. CÔ SÔÛ THÖÏC TEÁ

2.1 HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN KTXH CUÛA ÑAÛNG VAØ NHAØ NÖÔÙC TRONG

CNH- HÑH.

Ruùt kinh nghieäm khaéc phuïc nhöõng yeáu keùm trong thôøi gian thöïc hieän Nghò

quyeát Ñaïi hoäi VIII, trong ñoù vaán ñeà “Ñaøo taïo chöa gaén vôùi söû duïng gaây laõng

phí”, ...“tyû leä thaát nghieäp ôû thaønh thò vaø thieáu vieäc laøm ôû noâng thoân coøn ôû möùc

cao ñang laø moät trong nhöõng vaán ñeà noåi coäm nhaát cuûa xaõ hoäi”... Ñaïi hoäi laàn thöù

IX ñöa ra ñöôøng loái phaùt trieån kinh teá, CNH, HÑH laøm nhieäm vuï troïng taâm, taïo

chuyeån bieán maïnh veà giaùo duïc ñaøo taïo, khoa hoïc vaø coâng ngheä, phaùt huy nhaân

toá con ngöôøi, tieáp tuïc ñaøo taïo nhaân löïc, boài döôõng nhaân taøi, naâng cao daân trí.

“Phaùt huy nguoàn löïc trí tueä vaø söùc maïnh tinh thaàn cuûa ngöôøi Vieät Nam, coi phaùt

trieån GDÑT vaø KHCN laø neàn taûng vaø ñoäng löïc cuûa söï nghieäp CNH- HÑH”.Xaây

döïng neàn kinh teá ñoäc laäp töï chuû, phaùt huy naêng löïc noäi sinh.

Nhöõng naêm ñaàu cuûa theá kyû 21, Nghò quyeát IX ghi roõ: “Con ñöôøng CNH,

HÑH cuûa ñaát nöôùc ta caàn... phaùt huy nhöõng lôïi theá cuûa ñaát nöôùc, taän duïng moïi

khaû naêng ñeå ñaït trình ñoä coâng ngheä tieân tieán, ñaëc bieät laø coâng ngheä thoâng tin vaø

coâng ngheä sinh hoïc”... “Phaùt trieån coâng nghieäp dòch vuï, caùc ngaønh ngheà ña

daïng, chuù troïng coâng nghieäp cheá bieán, cô khí phuïc vuï noâng nghieäp,... caùc ngaønh

söû duïng nhieàu lao ñoäng, vöøa ñi nhanh vaøo moät soá laõnh vöïc coù coâng ngheä hieän

ñaïi, coâng ngheä cao... Phaùt trieån maïnh coâng ngheä cheá bieán noâng nghieäp, thuyû

saûn, may maëc, giaøy da, moät soá saûn phaåm cô khí, ñieän töû, coâng ngheä phaàn meàm...

caùc ngaønh dòch vuï thöông maïi ñieän töû, haøng khoâng, haøng haûi vaø caùc hình vaän taûi

129

khaùc, böu chính vieãn thoâng, du lòch, taøi chính, ngaân haøng, ...chuyeån giao coâng

ngheä, tö vaán phaùp lyù, thoâng tin thò tröôøng...”

Veà nghieân cöùu khoa hoïc, nghò quyeát chuû tröông phaùt trieån nhanh moät soá

ngaønh, lónh vöïc söû duïng coâng ngheä cao nhö tin hoïc, sinh hoïc, vaät lieäu môùi, töï

ñoäng hoùa, khuyeán khích saùng taïo vaø öùng duïng khoa hoïc coâng ngheä vaøo saûn

xuaát, kinh doanh, quaûn lyù vaø dòch vuï.

Nhö vaäy nhöõng ngheà nghieäp ñi theo caùc ngaønh kinh teá xaõ hoäi keå treân caàn

chuù troïng phaùt trieån laø nhöõng:

+ Ngheà vaø ngaønh ngheà trong caùc ngaønh KHKT & KTXH:

Tin hoïc,

Sinh hoïc,

Vaät lieäu môùi,

Töï ñoäng hoaù,

Cheá bieán noâng nghieäp, thuyû saûn,

May maëc, Giaøy da,

Dòch vuï thöông maïi, tö vaán ( phaùp lyù, kinh teá, xaõ hoäi)...

Keøm theo nhöõng ngaønh ngheà ñoùù phaûi chaêng laø nhöõng:

+ Ngheà theo chöùc nghieäp :

Coâng nhaân, Kyõ thuaät vieân

Kyõ sö thöïc haønh, kyõ sö..

Nhaø nghieân cöùu khoa hoïc cô baûn, khoa hoïc chuyeân ngaønh

130

Nhaø quaûn lyù, nhieàu caáp baäc, hoaït ñoäng ôû nhieàu laõnh vöïc khaùc nhau...

Nhaø giaùo duïc ñaøo taïo, giaùo vieân daïy chöõ, daïy ngheà caùc caáp

Nhaø tö vaán xaõ hoäi, höôùng nghieäp.... Giaûi ñaùp caùc chæ baùo töông lai, giaûi

toûa taâm tö, ñoäng vieân ngöôøi lao ñoäng, ñònh höôùng cuoäc ñôøi thieát thöïc höõu ích

cho mình vaø cho xaõ hoäi.

Nghò quyeát noùi ñeán ngaønh nhieàu hôn noùi ñeán ngheà cuï theå, vaäy khi phaùt

trieån “ngheà” phaûi chuù troïng ñeán “ngheà” trong “nghieäp”, trong ngaønh ngheà,

tieân tieán hieän ñaïi nhö ñaõ ñöôïc lieät keâ ôû treân. Nghò quyeát Ñaûng cuûa TP, khuyeán

khích laø nhöõng ngheà thöïc teá saûn xuaát ( CNKT, KTV,KSTH...) vaø nghieäp vuï cao

caáp chuyeân saâu (Kinh teá, thöông maïi, chöùng khoaùn, marketing...) höôùng ñaåy

maïnh giaùo duïc nghieân cöùu khoa hoïc vaø coâng taùc quaûn lyù ( sinh hoïc, tin hoïc, vaät

lieäu môùi, töï ñoäng hoaù )

ÔÛ ñaây, ngheà dieän roäng ñöôïc hieåu khoâng quaù naëng veà maët kyõ thuaät, maø veà

maët taâm lyù, xaõ hoäi thöôøng duøng moät caùch roäng raõi ñoái vôùi caùc nhaø taâm lyù hoïc,

xaõ hoäi, kinh teá, chính trò. Ngheà nghieäp ñöôïc phaân tích xeáp loaïi moät caùch khoa

hoïc ( goàm nhieàu nhaân toá taâm sinh lyù, coù theå do löôøng qua caùc traéc nghieäm ) phaûi noùi ñeán

baûng phaân loaïi ngheà nghieäp trong theá giôùi ngheà nghieäp cuûa taâm lyù hoïc ( phaàn lyù

thuyeát 1.3 ). Nghò quyeát ñaõ laøm saùng hôn, chi tieát hôn yeâu caàu öu tieân trong caùc

ngaønh coâng nghieäp vaø dòch vuï phaùt trieån hieän ñaïi.

Nhöõng ñònh höôùng treân caøng roõ hôn khi vaán ñeà thò tröôøng lao ñoäng ñöôïc

ñaët ra vaø khaûo saùt moät caùch nghieâm tuùc ñeå xaây döïng vaø thöïc hieän döï baùo veà

nhu caàu nhaân löïc vaø ngheà nghieäp sinh soáng, phaùt trieån cuûa thaønh phoá.

131

2.2 YEÂU CAÀU THÒ TRÖÔØNG LAO ÑOÄNG VAØ XU HÖÔÙNG CHOÏN NGHEÀ

CUÛA HSPT.

2.2.1 Thò tröôøng lao ñoäng

Khaûo saùt döï baùo nhu caàu nhaân löïc theá kyû 21 ñaêng treân nhaät baùo The

Traits Times (Singapore) do Boä Lao Ñoäng Singapore tieán haønh, cho thaáy 10

lónh vöïc ngaønh ngheà coù nhu caàu tuyeån duïng cao nhaát trong theá kyû 21 goàm:

a. Kyõ thuaät:

1. Coâng ngheä sinh hoïc

2. Kyõ thuaät ñieän-ñieän töû

3. Coâng ngheä thoâng tin

4. Coâng nhaân kyõ thuaät laønh ngheà

b. Nghieäp vuï

5. Marketing

c. Quaûn lyù

6. Quaûn lyù nhaân söï

d. Khoa hoïc

7. An ninh quoác phoøng

e. Xaõ hoäi

8. Gíao vieân

9. Dòch vuï nhoû

10. Tö vaán “Gôõ roái tô loøng”

Taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh, theo baùo caùo Sôû LÑTBXH, tình hình tuyeån

duïng trong TP naêm 2000, caùc ngaønh ngheà coù nhu caàu tuyeån duïng nhieàu lao

ñoäng nhö sau :

132

Ngaønh ngheà (%0 )

Deät may giaøy da 56,75

Xaây döïng 6,52

Du lòch, tieáp thò, baùn haøng, thöông maïi 3,88

Cô khí 2,89

GTVT, caàu ñöôøng, caáp thoaùt nöôùc 2,65

Moäc myõ ngheä 2,52

Ñieän- ñieän töû 2,00

Quûan trò, thö kyù vaên phoøng 2,25

Chuyeân moân kyõ thuaät khaùc 13,67

Nhìn chung thò tröôøng hieän nay vaø trong nhöõng naêm tôùi raát caàn LÑ caùc

ngaønh deät may giaøy da (56,75%), xaây döïng (6,52%), cô khí (2,89%),

GTVT(2,65%), CB nghieäp vuï trung caáp du lòch, baùn haøng (3,88%), thö kyù

(2,25%) . Baûng caân ñoái Lao ñoäng naêm 2001, cho thaáy thò tröôøng hieän nay ñang

caàn caùc loaïi coâng nhaân kyõ thuaät töø sô caáp ñeán trung caáp, trong khi LÑ coù trình

ñoä ñaïi hoïc vaø lao ñoäng phoå thoâng coù khuynh höôùng dö thöøa so vôùi nhu caàu

tuyeån duïng. Dó nhieân, CNKT cuûa caùc ngaønh deät da may, cô khí, xaây döïng,

ñieän, ñieän töû, giao thoâng vaän taûi.. laø öu tieân hôn caû. Nhöõng naêm tôùi theo höôùng

phaùt trieån cuûa nghò quyeát Ñaûng seõ phaùt trieån caùc ngaønh öùng duïng coâng ngheä

môùi : coâng ngheä sinh hoïc, coâng ngheä thoâng tin, vaät lieäu môùi, töï ñoäng hoaù, ….cheá

bieán noâng nghieäp, thuyû saûn, keøm theo caùc dòch vuï : du lòch, thöông maïi, tö vaán

...

133

2.2.2 Xu höôùng choïn ngheà trong giôùi thanh nieân, SVHS.

Khaùc vôùi yeâu caàu thò tröôøng vaø höôùng phaùt trieån cuûa nghò quyeát Ñaûng ñeà

ra, caùc em HSPT thöôøng choïn ngheà deã kieám vieäc laøm, chi phí hoïc ngheà thaáp,

thu nhaäp cao, boû qua yeáu toá höùng thuù ngheà nghieäp, söùc khoûe, truyeàn thoáng gia

ñình. Khuynh höôùng vaø phöông thöùc choïn ngheà cuûa thanh nieân chöa ñöôïc

chuaån bò moät caùch ñaày ñuû vaø khoa hoïc ñeå töï hieåu mình vaø naém baét thoâng tin veà

vieäc laøm, thò tröôøng lao ñoäng:

Thaùng 3/2001 Ban höôùng nghieäp cuûa Trung taâm Tö vaán Gíao duïc Taâm lyù

Theå chaát CONCEPP phoái hôïp vôùi BGH tröôøng PTTH Leâ Quyù Ñoân khaûo saùt

nguyeän voïng hoïc sinh, keát quaû cho thaáy 93,15% HS nguyeän voïng vaøo ÑH

(trong khi 53,44% HS laø gioûi, khaù; 42,07% HS : trung bình; 3,42% HS :yeáu).

Neáu chæ choïn 1 nguyeän voïng: 43,47% HS : thích vaøo ÑH, 2,78%HS : CÑ;

6,65% :THCN, 0,25%HS :DN. Soá coøn laïi 52,82%HS: choïn nhieàu nguyeän voïng.

Vaø ñaùng chuù yù laø :

63% HS töï quyeát ñònh maø khoâng hoûi ai, khoâng cô sôû khoa hoïc,

26% HS chòu aûnh höôûng gia ñình,

1,4% HS coù yù kieán thaày coâ,

0,9% HS hoûi yù kieán giaùo vieân tö vaán,

7,3% HS theo baïn beø ruû reâ,

Trong khi nguyeän voïng vaø yeâu caàu ngheà nghieäp ñoøi hoûi moãi ngaøy moät

chuyeân saâu vaø coù haøm löôïng chaát xaùm cao. Ñeå giuùp caùc em moät phaàn naøo

trong quyeát ñònh choïn ngaønh ngheà hoïc taäp vaø choïn höôùng phaùt trieån ngheà

nghieäp töông lai phuø hôïp, ñeà taøi choïn ra 5 ngheà tieâu bieåu cuûa 5 nhoùm ngheà

dieän roäng kieåu ngöôøi-ngheà öu tieân ñeå xaây döïng caùc boä coâng cuï traéc nghieäm.

134

3. NHOÙM NGHEÀ DIEÄN ROÄNG ÖU TIEÂN XAÂY DÖÏNG TRAÉC NGHIEÄM

3.1. NHOÙM NGHEÀ DIEÄN ROÂNG ÖU TIEÂN.

Trong theá giôùi ngheà nghieäp coù 6 kieåu ngöôøi-ngheà, kieåu ngöôøi-ngheà naøo

cuõng raát caàn thieát cho coâng cuoäc phaùt trieån ñaát nöôùc. Tuy vaäy trong töøng thôøi

kyø, phaûi choïn löïa moät soá kieåu taäp trung phaùt trieån chöù khoâng theå giaøn ñeàu.

Do ñoù, caên cöù nghò quyeát Ñaûng, höôùng phaùt trieån cuûa thaønh phoá, nguyeän

voïng HS vaøø tình hình thò tröôøng lao ñoäng, 5 trong 6 kieåu ngöôøi-ngheà ñöôïc choïn

ñeå xaây döïng caùc boä coâng cuï traéc nghieäm, kieåu ngheà thöù saùu ngöôøi –ngheà saùng

taïo töï do vaên hoaù ngheä thuaät thöôøng ñoøi hoûi caùc kyõ naêng ñaëc bieät thuoäc vaøo loaïi

naêng khieáu, neân seõ phaûi xaây döïng caùc boä coâng cuï traéc nghieäm vôùi nhöõng

phöông tieän rieâng, baèng nhöõng phöông thöùc ñaëc bieät, khoù xaây döïng vaø khoù thöcï

hieän.

Tröôøng hôïp qua traéc nghieäm toång quaùt höôùng nghieäp (TNTQHN)

HS ñöôïc traéc nghieäm rôi vaøo kieåu ngöôøi-ngheà thöù 6, vaên hoaù ngheä thuaät, seõ laø

ngheä só, nhaø vaên thaønh coâng... TVV.HN vôùi taát caû kinh nghieäm cuûa mình soaùt

xeùt ñaày ñuû laø: HS ñoù thaät söï khoâng theå soáng vôùi moät ngheà naøo khaùc nhö kieåu thöù

saùu thì TVV.HN caàn coù nhöõng khích leä yù nghóa.

Tuy nhieân neáu nhöõng bieåu hieäu ñoù khoâng quaù roõ neùt, maø chæ mang

tính chaát haøm chöùa trong cuoäc soáng ngheà nghieäp. TVV.HN coù theå tieán haønh caùc

traéc nghieäm boå sung nhaém vaøo kieåu 3,4,5. (NC,XH.QL) HS ñoù coù theå laøø nhaø

khoa hoïc, laø giaùo vieân, nhaø quaûn lyù ngheä thuaät..

135

3.2. NGHEÀ DIEÄN ROÄNG TIEÂU BIEÅU CUÛA NHOÙM NGHEÀ DIEÄN ROÄNG

Trong 5 kieåu taâm lyù ngöôøi ngheà, moãi kieåu seõ ñöôïc choïn moät nhoùm ngheà

dieän roäng vaø moät ngheà dieän roäng tieâu bieåu thaønh phoá ñang caàn .

Baûng lieät keâ sô boä 5 kieåu ngöôøi-ngheà vaø 5 ngheà dieän roäng tieâu bieåu

1. Kieåu ngöôøi ngheà thöïc teá - thao taùc kyõ thuaät : KT

Nhoùm ngheà dieän roäng: Kyõ thuaät vieân

Ngheà dieän roäng tieâu bieåu: Kyõ thuaät vieân cô khí

2. Kieåu thaän troïng - nghieäp vuï quy cuõ: NV

Nhoùm ngheà dieän roäng: Chuyeân vieân nghieäp vuï

Ngheà dieän roäng tieâu bieåu : Chuyeân vieân nghieäp vuï kinh teá

3. Kieåu kieân trì- ñieàu tra nghieân cöùu NC

Nhoùm ngheà dieän roäng: Chuyeân vieân nghieân cöùu

Ngheà dieän roäng tieâu bieåu : Chuyeân vieân nghieân cöùu khoa hoïc

4. Kieåu linh hoaït- phuïc vuï xaõ hoäi XH

Nhoùm ngheà dieän roäng: Tö vaán vieân

Ngheà dieän roäng tieâu bieåu : Tö vaán vieân taâm lyù ( tham vaán vieân)

5. Kieåu chuû ñoäng - döïng nghieäp quaûn lyù QL

Nhoùm ngheà dieän roäng: Quaûn trò vieân

Ngheà dieän roäng tieâu bieåu: Uyû vieân hoäi ñoàng quaûn trò coâng ty

136

Toùm laïi neáu döøng ôû 5 nhoùm ngheà dieän roäng theo kieåu taâm lyù ngöôøi-ngheà

taïm choïn nhöõng nhoùm ngheà öu tieân mang hình aûnh chöùc nghieäp trong xaõ hoäi ,

khaùi quaùt nhö sau :

Töø nhoùm ngheà dieän roäng noùi leân thieâng höôùng ñònh vò xaõ hoäi chöa roõ neùt

naøy, TVV.HN tieáp tuïc caùc traéc nghieäm boå sung, gom heïp bieân ñoä roäng lôùn cuûa

nhoùm lôùn vaøo nhoùm nhoû hôn laø nhöõng ngheà dieän roäng mang teân cuûa ngaønh

khoa hoïc kyõ thuaät vaø kinh teá xaõ hoäi trong thöïc teá ngheà nghieäp coù ñaày ñuû chöùc

danh töông ñoái coù theå hình dung cuï theå hôn vaø ñöôïc HS thaân chuû nhaát trí.

Tröôøng hôïp coù söï giao thoa giuõa caùc kieåu ngöôøi-ngheà quaù lôùn, nghóa laø

ñieåm phuø hôïp ngheà cuûa moät HS cuï theå giuõa caùc kieåu ngheà khoâng coù söï caùch

bieät lôùn ñuû ñeå keát luaän rieâng bieät vaøo moät kieåu ngöôøi-ngheà nhaát ñònh. Giaûi

phaùp dung hoaø khoa hoïc vaø thöïc teá laø gôïi yù moät ngheà dieãn bieán bao haøm heát

caùc ñaëc ñieåm taâm lyù ñoù.

Kyõ thuaät vieân

Chuyeân vieân nghieäp vuï

Chuyeân vieân nghieân cöùu

Tö vaán vieân

Quaûn trò vieân

137

Ví duï :

KT~NV nhöng KT>NV: Moät LÑ, KTV, KS laøm caùc chi tieát thaän troïng,

quy cuõ : Ngöôøi thôï thuû coâng myõ ngheä tranh caån xaø cöø, moät thôï söûa radio cuõ, KS

xe hôi baûo thuû, an phaän...

KT~NV nhöng KT< NV : Moät thôï söûa chöõa maùy moùc vaên phoøng, moät keá

toaùn vieân gioûi söû duïng caùc coâng cuï tính toaùn...

KT~NC : Moät kyõ thuaät vieân thích tìm toøi, moät nhaø KHKT, ñieäp baùo söû

duïng thieát bò kyõ thuaät môùi...

Trong quaù tình tö vaán höôùng nghieäp, giaùo vieân tö vaán höôùng nghieäp

(GV.TV.HN) thöôøng söû duïng caùc loaïi traéc nghieäm : Traéc nghieäm naêng löïc

chung, traéc nghieäm naêng löïc chuyeân bieät, traéc nghieäm caù tính kieåu thaàn kinh

khí chaát. Moãi loaïi traéc nghieäm ñeàu coù giôùi haïn cuûa noù vaø tuyø thuoäc vaøo caùch

thaùi choïn löïa, caùch nhìn vaø söï hieåu bieát, kinh nghieäm cuûa tö vaán vieân.

Tröôøng hôïp tieán haønh traéc nghieäm taäp theå hoïc sinh, moät nhoùm, moät lôùp

hoïc...GV.TV.HN söû duïng hình thöùc vieát. Tröôøng hôïp traéc nghieäm caù nhaân

GV.TV.HN thöôøng söû duïng caùc loaïi coâng cuï, keå caû thieát bò maùy moùc theo doõi

töøng caù nhaân, keát quaû chính xaùc vaø saùt hôïp hôn.

Phaàn naøy cuûa ñeà taøi nhaèêm choïn moät soá nhoùm ngheà öu tieân theo caùc kieåu

ngheà cuûa taâm lyù hoïc trong moät giai ñoaïn lòch söû. Söï choïn löïa treân coù muïc ñích

moâ taû khung cô baûn taâm lyù ngöôøi cuûa moãi kieåu ngheà, vaø söï suy ñoaùn moái quan

heä giöõa kieåu ngöôøi-ngheà vôùi moät nhoùm ngheà dieän roäng, töø moät nhoùm ngheà dieän

roäng ñeán moät ngheà dieän roäng vaø töø nhöõng thoâng soá coù ñöôïc qua traéc nghieäm,

138

qua phoûng vaán, TVV.HN thaûo luaän vôùi töøng caù nhaân HS veà moät soá ngheà cuï theå

maø em coù theå yeâu thích, tìm thaáy höùng thuù trong coâng vieäc choïn ngaønh hoïc,

choïn ngheà tìm vieäc laøm.

Caùc nhaø taâm lyù ngheà nghieäp ñeàu ñoàng yù raèng trong hoaït ñoäng ngheà

nghieäp, höùng thuù ngheà nghieäp cuûa con ngöôøi ñöôïc coi laø ñoäng löïc, coù söùc maïnh

kích thích haêng say, nhieät tình vaø söï beàn bæ cuûa con ngöôøi ñoái vôùi vieäc laøm. Nhaø

giaùo duïc hoïc noåi tieáng cuûa Lieân Xoâ Crupxkaia khaúng ñònh: “Khi con ngöôøi yeâu

thích coâng vieäc ñang laøm vaø tìm thaáy nieàm vui ôû ñoù thì hoï seõ ñaït naêng suaát lao

ñoäng cao, khoâng caûm thaáy meät nhoïc keå caû nhöõng luùc phaûi taêng cöôøng ñoä lao

ñoäng” Xaây döïng xaõ hoäi chuû nghóa ñoøi hoûi toaøn xaõ hoäi phaûi ñaït naêng suaát cao,

tìm thaáy nieàm vui trong lao ñoäng. Do ñoù, ñeå giuùp caùc em HSPT choïn ngheà

töông lai phaûi giuùp caùc em tìm thaáy höùng thuù trong ngheà nghieäp.

Yeáu toá quyeát ñònh söï phuø hôïp ngheà coøn phaûi keå ñeán hoaøn caûnh rieâng cuûa

moâi tröôøng soáng. Ñoù laø söï töï ñaùnh giaù baûn thaân so vôùi yeâu caàu ñaëc ñieåm sinh

lyù, thaàn kinh, taâm lyù vaø caùc quan ñieåm veà ngheà seõ choïn, goïi chung laø caùc yeáu

toá taâm sinh lyù thích hôïp ngheà hình thaønh naêng löïc ngheà nghieäp.

Dó nhieân, naêng löïc ngheà khoâng phaûi hoaøn toaøn do yeáu toá baåm sinh maø laø

nhöõng nhaân toá hình thaønh vaø phaùt trieån qua quaù trình hoïc taäp, reøn luyeän vaø lao

ñoäng. Song vôùi con ngöôøi coù ñaëc ñieåm taâm sinh lyù phuø hôïp ngheà ngay baây giôø,

thì deã coù ñieàu kieän ñi vaøo moät soá ngheà nhaát ñònh so vôùi nhöõng ngöôøi khaùc.

Naêng löïc ngheà thöïc hieän moät ngheà nghieäp coøn tuyø thuoäc vaøo söùc khoûe

theå löïc cuûa moãi ngöôøi. Trong lao ñoäng taát nhieân ñöa ñeán meät moûi. Meät moûi laø

phaûn öùng taát nhieân cuûa cô baép, heä thaàn kinh vaø caû nhöõng caûm giaùc nhaän bieát

139

cuõng suy yeáu. Ngöôøi coù söùc khoûe, söùc khoûe doài daøo vaø beàn bæ ñaït ñöôïc khoái

löôïng vaø phaåm chaát coâng vieäc cao hôn.

Söï thay ñoåi naêng löïc vaø höùng thuù ngheà nghieäp laø nhöõng yeáu toá giôùi haïn

caàn thieát ñeå nhöõng lôøi khuyeân sau traéc nghieäm höôùng nghieäp khoâng trôû neân

xaùc ñònh, aûnh höôûng khoâng toát ñeán töông lai cuoäc soáng cuûa HS.

4. TOÙM LÖÔÏT HOAÏ ÑOÀ NGHEÀ 5 NHOÙM NGHEÀ DIEÄN ROÄNG

Naém veà con ngöôøi roài, phaûi naéêm veà ngheà, GV.TV.HN söû duïng hoaï ñoà

ngheà. Trong caùc baûn hoaï ñoà ngheà coù moâ taû lòch söû cuûa ngheà, thôøi gian ñaøo taïo

cuõng nhö yeâu caàu taâm sinh lyù, thu nhaäp, khaû naêng phaùt trieån thaêng tieán ngheà

nghieäp trong töông lai. Töø ñoù ñoái chieáu vôùi nhu caàu nguyeän voïng vaø hoaøn caûnh

gia ñình, tình hình phaùt trieån KTXH ñòa phöông maø ñaøm luaän, höôùng daãn cho

HS choïn moät höôùng hoïc höôùng ngheà töông lai cuï theå cho töøng em.

Nhöõng keát luaän naøy, hay keát quaû cuï theå cuûa caùc boä traéc nghieäm khoâng

theå coù ñöôïc neáu khoâng coù caùc GV.TV.HN, theo doõi saùt caùc keát quaû töøng traêc

nghieäm. GV.TV.HN laø ngöôøi suy nghó choïn löïa traéc nghieäm chính phaûi tieán

haønh, nhöõng traéc nghieäm boå sung caàn thieát, xaùc ñònh muïc tieâu tìm kieám caùc

nhaân toá taâm lyù ngheà nghieäp cuûa thaân chuû vaø tính phuø hôïp vôùi caùc ngheà nghieäp

cuï theå trong theá giôùi ngheà nghieäp, vôùi thaùi ñoä vaø kinh nghieäm tích luyõ qua quaù

trình coâng taùc cuûa mình .

Sau ñaây laø sô ñoà ñôn giaûn cuûa 5 kieåu ngöôøi-ngheà hay naêm nhoùm ngheà

dieän roäng vaø ñôn cöû naêm ngheà dieän roäng cho naêm nhoùm ngheà.

140

141

142

143

144

145

146

CHÖÔNG II

DIEÃN GIAÛI NOÄI DUNG BOÄ TRAÉC NGHIEÄM MÔÙI CHO HSPT

Traéc nghieäm ôûÛ voøng 1 (TNTQ) seõ giuùp tö vaán vieân höôùng nghieäp

(TVV.HN) tìm caùc yeáu toá taâm sinh lyù cuûa HS phuø hôïp vôùi 6 kieåu taâm lyù ngheà

nghieäp cuûa con ngöôøi trong theá giôùi ngheà nghieäp theo söï phaân chia theá giôùi

ngheà nghieäp cuûa caùc nhaø taâm lyù hieän ñaïi. (Goïi taét laø 6 kieåu ngöôøi-ngheà ) Trong

ñoù, coù chuù yù taäp trung vaøo 5 kieåu ngöôøi coù taâm sinh lyù phuø hôïp vôùi 5 nhoùm

ngheà dieän roäng, phaân chia theo taâm lyù hoïc ngheà nghieäp maø neàn CNH HÑH caû

nöôùc vaø thaønh phoá ñang caàn ñöôïc öu tieân.

Tröôøng hôïp keát quaû chöa roõ neùt, GVTV.HN seõ choïn theâm moät soá TNCN

voøng 2 :

_ Ñoái vôùi kieåu KT : TNCN 1, 2 , 3 , (coù theå theâm 4, 6.7 )

_ Ñoái vôùi kieåu NV : TNCN 4, 5, (coù theå theâm 1, 2, 3, 6)

_ Ñoái vôùi kieåu NC: TNCN 6, 7, ( coù theå theâm 1, 4, 9 )

_ Ñoái vôùi kieåu XH : TNCN 8, 9, ( coù theå theâm 4, 5, 6, 7)

_ Ñoái vôùi kieåu QL : TNCN 10, 11, (coù theå theâm 1, 3, 5, 6,9 )

Cuoái cuøng GV.TV.HN phoûng vaán tröïc tieáp ( PVTT) vôùi töøng HS ñeå naém

theâm veà nhaân daùng, veà gia caûnh vaø caùc moái quan heä ngheà nghieäp coù theå phaùt

huy trong töông lai.

Ngoaøi ra, TVV.HN coøn phaûi söû duïng theâm moät soá traéc nghieäm taâm lyù phuï

trôï, ñöôïc giôùi thieäu trong phaàn phuï luïc nhaèm naâng cao ñoä chính xaùc cuûa TNHN.

Caùùc traéc nghieäm ñöa ra sau ñaây ñeàu döïa treân cô sôû khoa hoïc cuûa caùc nhaø

taâm lyù, ñöôïc soaïn laïi cho phuø hôïp trình ñoä HS vaø TVV.HN, phuø hôïp vôùi hoaøn

caûnh Vieät Nam vaø thaønh phoá Hoà Chí Minh trong thôøi kyø ñoåi môùi, CNH HÑH .

147

1. TRAÉC NGHIEÄM TOÅNG QUAÙT (TNTQ)

TNTQ goàm hai traéc nghieäm TNTQ 1 vaø TNTQ 2.

_TNTQ 1 daønh cho HS töï ñaùnh giaù moät caùch khaùch quan kyõ naêng coù ñöôïc .

_ TNTQ.2 giuùp TVV thaáy ñöôïc xu höôùng ngheà nghieäp cuûa HS ñeå ñoái chieáu söï

phuø hôïp ngheà vôùi nhöõng kyõ naêng HS coù ñöôïc.

Hai traéc nghieäm naøy tieán haønh trong lôùp hoïc, giôø sinh hoaït höôùng

nghieäp, HS traû lôøi treân giaáy, raát deã thöïc hieän moät laàn cho ñoâng ñaûo HS. Mieãn laø

ñöøng ñeã caùc em hoäi yù nhau laøm sai laïc tính khaùch quan cuûa traéc nghieäm.

Traéc nghieäm TNTQ1 goàm 54 caâu, saép xeáp thaønh 9 baûng, thöù töï caâu

trong moãi baûng coù thay ñoåi, nhöng luùc naøo cuõng mang maõ soá töøù 1-6 ñoù laø thöù töï

cuûa nhoùm ngheà. Caùc HS seõ cho ñieåm töø 0 ñeán 4 treân baûng traû lôøi.

Traéc nghieäm TNTQ 2 goàm 50 baûng caâu hoûi nhöng moãi HS chæ traû lôøi 25

baûng caâu hoûi. Giaùo vieân choïn baét ñaàu töø baûng soá 1-25 hoaëc töø baûng 26-50 hoaëc

theo moät phöông thöùc tuyø yù, mieãn traùnh ñöôïc söï sao cheùp giöõa caùc HS vôùi

nhau.

Khi phaùt caâu traû lôøi cho HS giaùo vieân höôùng nghieäp neân ñaùnh traùo thöù töï

khoâng ñeå HS ngoài gaàn nhau xem baøi cuûa nhau vaø khoâng ñeå HS giöõ baûng caâu

hoûi khi thu baûng traû lôøi.

Sau ñaây laø baøi traéc nghieäm vaø phaàn höôùng daãn khoaù maõ:

148

TNTQ 1

Baøi traéc nghieäm

BAÛNG TÖÏ ÑAÙNH GIAÙ KYÕ NAÊNG CUÛA HOÏC SINH

Em haõy töï ñaùnh giaù theo töøng möùc ñoä töø 0 ñeán 4 ñieåm caùc kyõ naêng em

hieän coù hay tin raèng mình seõ hoïc ñöôïc theo khaû naêng töø khoù khaên ñeán deã daøng

Khoâng bieát - raát khoù tieáp thu neáu ñöôïc hoïc 0 ñieåm

Coù bieát nhö ng khoâng laøm ñöôïc - khoù tieáp thu 1 ñieåm

Bieát vaø laøm ñöôïc - tieáp thu ñöôïc 2 ñieåm

Laøm khaù - deã tieáp thu 3 ñieåm

Laøm gioûi - raát deã tieáp thu 4 ñieåm

Baûng A

Caùc kyõ naêng caùc em töï ñaùnh giaù baûn thaân mình Maõ soá

cuûa caâu

Em coù khaû naêng tính toùan tieân lieäu söï vieäc seõ tieán ñeán 3.a

Em coù khaû naêng thaáu hieåu caûm xuùc ngöôøi khaùc. 4.a

Em laø ngöôøi coù oùc quan saùt, ñeå yù suy nghieäm söï kieän, hieän töôïng. 5.a

Em thöôøng söû duïng töø vöïng, öùng ñoái ngoân töø phong phuù, chính xaùc. 6.a

Em thao taùc laép raùp caùc boä phaän nhoû chính xaùc nhanh leï. 1.a

Em thöôøng ñöôïc tin töôûng giao vieäc löu tröõ vaø baûo quaûn thaän troïng. 2.a

149

Baûng B

Caùc kyõ naêng caùc em töï ñaùnh giaù baûn thaân mình Maõ soá

cuûa caâu

Em thöôøng söõa chöõa laët vaët khaù thaønh coâng 1.b

Em luoân haønh xöû theo ñuùng noäi quy, nguyeân taéc, quy ñònh. 2.b

Em thöôøng quyeát ñoùan, tin laø mình ñuùng 3.b

Em thöôøng khuyeân baûo baïn, traû lôøi aân caàn, baát cöù luùc naøo 4.b

Em thöôøng heä thoáng caùc söï kieän rôøi raïc, tìm v/ñ coát tuûy xuyeân suoát. 5.b

Em coù kyõ naêng vieát, bieân taäp tö lieäu baùo chí 6.b

Baûng C

Caùc kyõ naêng caùc em töï ñaùnh giaù baûn thaân mình Maõ soá

cuûa caâu

Em coù kyõ naêng höôùng daãn troø chôi, vaø thöôøng chôi theå thao. 4.c

Em thöôøng öùng duïng KHKT ñeå laøm ñoà chôi, gæai thích hieän töôïng. 5.c

Em bieát kyõ thuaät chuïp aûnh/ hoäi hoïa/ taïo hình. 6.c

Em coù khaû naêng vaø thích do ñaït, caét goït chính xaùc caùc loaïi vaät lieäu 1.c

Em coù theå giao nhaän giaáy tôø, vaät tö, tieàn baïc roõ raøng , chính xaùc 2.c

Em gioûi mua baùn caùc saûn phaåm, dòch vuï. 3.c

Baûng D

Caùc kyõ naêng caùc em töï ñaùnh giaù baûn thaân mình Maõ soá

cuûa caâu

Em ñoïc ñöôïc bieåu töôïng, coâng thöùc; ñoïc vaø vieát baùo caùo KH 5.d

Em gioûi phoái hôïp vaø söû duïng maøu saéc , khoâng gian, hình daïng 6.d

Em bieát khôûi ñoäng maùy phaùt ñieän, duïng cuï ñieän theo chæ daãn 1.d

Em sao cheùp soá lieäu, vaên baûn raát nghieâm tuùc vaø chính xaùc 2.d

Em coù kyõ naêng xoay sôû taïo nguoàn voán vaø huy ñoäng voán 3.d

Em thaáy mình gioûi vieäc gíup ngöôøi giaø, taøn taät, vaø treû em vöôït khoù 4.d

150

Baûng E

Caùc kyõ naêng caùc em töï ñaùnh giaù baûn thaân mình Maõ soá

cuûa caâu

Em thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù cao trong nghieäp vuï baûo maät. 2.e

Em coù kyõ naêng vui chôi, sinh hoaït vôùi treû em 4.e

Em thöôøng giaûi quyeát v/ñ nhanh leï,ñuùng ñaén vaø hôïp lyù 3.e

Em coù thoùi quen phaân tích, xeáp loaïi caùc hieän töôïng, giaû thieát 5.e

. Em thích giôùi thieäu taùc phaåm VHNT tröôùc ñaùm ñoâng 6.e

Em gioûi baûo veä, nuoâi daïy suùc vaät, ngöôøi vaø baûo quaûn taøi saûn 1.e

Baûng F

Caùc kyõ naêng caùc em töï ñaùnh giaù baûn thaân mình Maõ soá

cuûa caâu

Em thöôøng boû thì giôø ra ñeå saùng taùc caùc taùc phaåm ngheä thuaät 6.f

Em tieáp thu nhanh khi ñöôïc hoïc ngheà vaø thöïc haønh kyõ thuaät 1.f

Em hay toø moø, tìm hieåu vaø söû duïng caùc loaïi maùy vaên phoøng 2,f

Em gioûi laäp keá hoaïch, giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà khoù khaên 3.f

Em coù kyõ naêng phoûng vaán thöïc hieän caùc ñeà taøi vaên hoùa xaõ hoäi 4.f

Em thích ñoái chieáu döõ lieäu, tìm ra choã khaùc laï; ñoïc , vieát baùo caùo KH 5.f

Baûng G

Caùc kyõ naêng caùc em töï ñaùnh giaù baûn thaân mình Maõ soá

cuûa caâu

Em ca haùt coù gioïng ñieäu, thuoäc vaø nhôù nhieàu baøi ñeå bieåu dieãn 6.g

Em hieåu bieát, söû duïng toát kyõ thuaät nuoâi daïy thuù vaät vaø thuûy saûn. 1.g

Haèng ngaøy em thöïc hieän coâng vieäc caàn maãn vaø thaän troïng. 2,g

Em coù kyõ naêng noùi vaø vieát toát moät soá ngoaïi ngöõ. 3.g

Kyõ naêng laéng nghe vaø truyeàn ñaït söï caûm thoâng cuûa em khaù toát. 4.g

Baåm sinh em coù kyõ naêng ño ñaïc vaø nghieân cöùu chính xaùc. 5.g

151

Baûng H

Caùc kyõ naêng caùc em töï ñaùnh giaù baûn thaân mình Maõ soá

cuûa caâu

Em chôi gioûi moät loaïi nhaïc cuï vaø hieåu bieát caùc loaïi nhaïc cuï khaùc 6.h

Em coù khaû naêng troàng caây vaø saûn xuaát noâng nghieäp. 1.h

Em thöôøng giao tieáp chöøng möïc vaø coù caùch rieâng vôùi töøng ngöôøi. 2.h

Em thöôøng toå chöùc cuoäc hoïp trang troïng coù noäi dung phong phuù. 3.h

Em bieát caùch phuïc vuï caùc ñoái töôïng xaõ hoäi. 4.h

Em coù kyõ naêng keát hôïp caùc yù kieán theo moät caùch môùi vaø deã nhôù. 5.h

Baûng I

Caùc kyõ naêng caùc em töï ñaùnh giaù baûn thaân mình Maõ soá

cuûa caâu

Em coù khaû naêng vaø bieát caùch söû duïng caùc saûn phaåm ngheä thuaät. 6.i

Em tieáp thu nhanh khi hoïc ñieàu khieån xe maùy, taøu thuyeàn 1.i

Em coù kyõ naêng ñaëc bieät saép xeáp, ghi nhôù, vaø truy xuaát taøi lieäu 2,i

Em gioûi thuyeát phuïc, ñieàu chænh trung gian hoøa giaûi. 3.i

Em luoân laøm vieäc coù kyõ thuaät vaø coù söï hoäi nhaäp haøi hoøa. 4.i

Em coù theå gioûi laäp trình tin hoïc, söû duïng ngoân ngöõ KHKT &KHXH 5.i

152

TNTQ 1 BAÛNG TRAÛ LÔØ I

Hoï vaø teân

Lôùp Tröôøng

Ñòa chæ :

Ñieän thoaïi lieân laïc :

Ngaøy traéc nghieäm :

Keát

quaû

ñieåm ñieåm ñieåm ñieåm ñieåm ñieåm

1.a 2.a 3.a 4.a 5.a 6.a

1.b 2.b 3.b 4.b 5.b 6.b

1.c 2.c 3.c 4.c 5.c 6.c

1.d 2.d 3.d 4.d 5.d 6.d

1.e 2.e 3.e 4.e 5.e 6.e

1.f 2.f 3.f 4.f 5.f 6.f

1.g 2.g 3.g 4.g 5.g 6.g

1.h 2.h 3.h 4.h 5.h 6.h

1.i 2.i 3.i 4.i 5.i 6.i

Toång

coäng

Öu

tieân

153

TNTQ 1

Höôùng daãn

BAÛNG TÖÏ ÑAÙNH GIAÙ KYÕ NAÊNG CUÛA HS

TNTQ 1 coù muïc ñích giuùp TVV.HN tìm hieåu kyõ naêng cuûa HS phuø hôïp vôùi

kieåu ngöôøi-ngheà trong theá giôùi ngheà nghieäp chia theo caùc nhaø taâm lyù ngheà

nghieäp.

Caùc nhaø taâm lyù chia theá giôùi ngheà nghieäp laøm 6 kieåu ngöôøi-ngheà sau ñaây

BAÛNG TOÙM TAÉT PHAÂN LOAÏI TAÂM LYÙ NGHEÀ NGHIEÄP HIEÄN ÑAÏI

Stt

Kieåu ngöôøi

Hoaït ñoäng ngheà Kyù

hieäu

Ngheà

ñieån hình

1 Thöïc teá

Cuï theå

Thao taùc

kyõ thuaät

KT Thôï thuû coâng, CNKT, kyõ thuaät vieân,

kyõ sö thöïc haønh, laùi xe…

2 Neà neáp

Thaän troïng

Nghieäp vuï

quy cuû

NV

Thö kyù, keá toaùn, NV böu chính, vaên

phoøng, quaûn gia, buoân baùn nhoû…

3

Khoa hoïc

Kieân trì

Ñieàu tra

nghieân cöùu

NC CB nghieân cöùu khoa hoïc töï nhieân,

KHXH, ñieàu tra vieân, ñieäp baùo…

4

Quaûng giao

Linh hoaït

Phuïc vuï xaõ hoäi

(giaùoduïc,y teá,

luaät phaùp.. )

XH

Giaùo vieân, ñieàu döôõng vieân, baùc syõ,

nhaø taâm lyù, nhaø töø thieän, luaät sö, caùn

söï xaõ hoäi, tö vaán vieân, …

5

Chuû ñoäng

Heä thoáng

Döïng nghieäp

quaûn lyù

QL

CB quaûn lyù, nhaø chính trò, chuû cô

nghieäp, só quan quaân ñoäi

6

Töï do

Saùng taïo

Vaên hoïc

ngheä thuaät

NT

Nhaø vaên, ngheä syõ, ngheä nhaân…

154

KYÕ NAÊNG CUÛA CAÙC KIEÅU NGÖÔØI-NGHEÀ

THEO TAÂM LYÙ HOÏC NGHEÀ NGHIEÄP

1 Caùc kyõ naêng cuûa kieåu ngöôøi KT :

a) Em thao taùc laép raùp caùc boä phaän nhoû, li ti chính xaùc vaø nhanh leï.

b) Em hay thích söûa chöõa laët vaët vaø khaù thaønh coâng.

c) Em coù khaû naêng vaø thích ño ñaït, caét goït chính xaùc caùc loaïi vaät lieäu.

d) Em hieåu bieát vaøcoù khaû naêng khôûi ñoäng maùy ñieän, ñoà ñieän theo chæ daãn.

e) Em gioûi coâng taùc baûo veä, nuoâi daïy suùc vaät, ngöôøi vaø baûo quaûn taøi saûn.

f) Em tieáp thu nhanh khi ñöôïc hoïc ngheà baûo trì maùy vaø thieát bò.

g) Em hieåu bieát vaø söû duïng toát kyõ thuaät nuoâi daïy thuù vaät, thuûy saûn.

h) Em coù ñuû khaû naêng troàng caây caùc loaïi vaø saûn xuaát noâng nghieäp.

i) Em tieáp thu nhanh khi hoïc caùc moân ñieàu khieån xe maùy taøu thuyeàn.

1. Caùc kyõ naêng cuûa kieåu ngöôøi NV

a) Em thöôøng ñöôïc tin töôûng giao vieäc löu tröõ vaø baûo quaûn thaän troïng .

b) Em luoân haønh xöû ñuùng noäi quy, nguyeân taéc , quy ñònh.

c) Em coù khaû naêng giao nhaän giaáy tôø, tieàn baïc, vaät tö roõ raøng chính xaùc.

d) Em laøm raát nghieâm tuùc vaø chính xaùc khi sao cheùp soá lieäu, vaên baûn.

e) Em thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù cao trong nghieäp vuï baûo maät.

f) Em hay toø moø, tìm hieåu söû duïng caùc loaïi maùy vaên phoøng.

g) Haèng ngaøy em thöïc hieän coâng vieäc caàn maãn vaø thaän troïng .

h) Em thöôøng giao tieáp chöøng möïc vaø coù caùch rieâng vôùi töøng ñoái töôïng

i) Em coù kyõ naêng ñaët bieät saép xeáp, ghi nhôù, tìm kieám, truy xuaát taøi lieäu.

155

3. Caùc kyõ naêng cuûa kieåu ngöôøi QL

a) Em thích coù kyõ naêng tính toaùn tieân lieäu

b) Em thöôøng quyeát ñoùan vaø tin laø mình ñuùng.

c) Em gioûi mua baùn caùc saûn phaåm, dòch vuï.

d) Em coù kyõ naêng xoay sôû taïo nguoàn voán, huy ñoäng voán.

e) Em thöôøng giaûi quyeát v/ñ nhanh leï, ñuùng ñaén vaø hôïp lyù.

f) Em thöôøng gæoi laäp keá hoïach giaûi quyeát caùc v/ñ khoù khaên.

g) Em coù kyõ naêng noùi vaø vieát toát keå caû moät soá ngoaïi ngöõ.

h) Em thöôøng toå chöùc cuoäc hoïp trang troïng, coù noäi dung phong phuù.

i) Em gæoi thuyeát phuïc,thöông löôïng ñieàu chænh, trung gian hoøa giaûi.

3. Caùc kyõ naêng cuûa kieåu ngöôøi- XH

a) Em coù khaû naêng thaáu hieåu caûm xuùc ngöôøi khaùc

b) Em thöôøng khuyeân baûo baïn, traû lôøi aân caàn, baát cöù luùc naøo

c) Em coù khaû naêng höôùng daãn troø chôi, vaø thöôøng chôi theå thao

d) Em thaáy mình gioûi vieäc giuùp ngöôøi giaø, beänh vaø taøn taät

e) Em thöôøng coù kyõ naêng vui chôi, sinh hoaït vôùi treû em

f) Em coù khaû naêng phoûng vaán thöïc hieän caùc ñeà taøi xaõ hoäi, vaên hoùa

g) Kyõ naêng laéng nghe vaø truyeàn ñaït söï caûm thoâng cuûa em khaù toát

h) Em bieát caùch phuïc vuï caùc ñoái töôïng xaõ hoäi.

i) Em luoân laøm vieäc coù kyõ thuaät vaø coù söï hoäi nhaäp haøi hoaø.

156

4. Caùc kyõ naêng cuûa kieåu NC

a) Em laø ngöôøi coù oùc quan saùt, thöôøng suy nghieäm caùc söï kieän,hieän töôïng.

b) Em thích heä thoáng hoùa caùc söï kieän rôøi raïc ñeåtìm v/ñ coát tuyû,xuyeân suoát.

c) Em thöôøng öù/duïng kieán thöùc KHKT ñeå laøm ñoà chôi, giaûi thích hieän töôïng.

d) Em ñoïc ñöôïc bieåu töôïng, coâng thöùc, quy trình vaän haønh cuûa söï vaät.

e) Em coù thoùi quen phaân tích, xeáp loaïi, kieåm ñònh caùc hieän töôïng, giaû thieát.

f) Em thích ñoái chieáu döõ kieän, tìm ra choã khaùc laï; ñoïc, vieát baùo caùo KH

g) Baåm sinh em thích söï chính xaùc, coù kyõ naêng ño ñaïc vaø nghieân cöùu .

h) Em coù kyõ naêng keát hôïp caùc yù kieán theo moät caùch môùi : dung hôïp, deã nhôù .

i) Em coù theå gioûi laäp trình vi tính, söû duïng ngoân ngöõ KHKT, KHXH

5. Caùc kyõ naêng cuûa kieåu ngöôøi- NT

a) Em thöôøng söû duïng toát voán töø vöïng vaø öùng ñoái ngoân töø.

b) Em coù kyõ naêng vieát, bieân taäp tö lieäu baùo chí.

c) Em bieát kyõ thuaät chuïp aûnh/ hoäi hoïa/ taïo hình.

d) Em gioûi phoái hôïp, öùng duïng maøu saéc, khoâng gian, hình daïng.

e) Em thích gíôi thieäu, trình dieãn taùc phaåm VHNT tröôùc ñaùm ñoâng.

f) Em gioûi saùng taùc caùc taùc phaåm vaên hoùa ngheä thuaät .

g) Em thöôøng ca haùt coù gioïng ñieäu, thuoäc vaø nhôù nhieàu baøi ñeå bieåu dieãn.

h) Em chôi gioûi moät loaïi nhaïc cuï vaø hieåu bieát caùc loaïi nhaïc cuï khaùc.

i) Em coù khaû naêng rieâng vaø bieát caùch söû duïng caùc loaïi taùc phaåm NT.

157

Baûng caâu hoûi vaø baûng ñieåm ñöôïc vieát laïi theo thöù töï sau ñaây :

Baûng a. goàm kyõ naêng 1.a, 2.a, 3.a, 4.a, 5.a, 6.a

Baûng b goàm kyõ naêng 1.b, 2.b, 3.b, 4.b, 5.b, 6.b

Baûng c. goàm kyõ naêng 1.c, 2.c, 3.c, 4.c, 5.c, 6.c

Baûng d. goàm kyõ naêng 1.d, 2.d, 3.d, 4.d, 5.d, 6.d

……

Baûng i goàm kyõ naêng 1i., 2.i, 3.i, 4.i, 5.i, 6.i

TVV coù theå coá tình xaùo troän thöù töï caâu vaø baûng caâu hoûi nhöng giöõ

nguyeân tính heä thoáng cuûa caùc kieåu ngöôøi-ngheà, vaø 9 loaïi kyõ naêng tieâu bieåu ñaõ

lieät keâ. Sau khi coäng ñieåm , saép xeáp theo thöù töï töø lôùn nhaát ñeán nhoû nhaát, theo

töøng kieåu ngöôøi ngheà seõ thaáy thieân höôùng ngheà nghieäp theo khaû naêng cuûa HS .

Ví duï :

Keát

quaû

ñieåm

KT

ñieåm

NV

ñieåm

QL

ñieåm

XH

ñieåm

NC

ñieåm

NT

1.a 2 2.a 2 3.a 4 4.a 4 5.a 1 6.a 1

1.b 1 2.b 3 3.b 3 4.b 2 5.b 1 6.b 2

1.c 3 2.c 4 3.c 2 4.c 1 5.c 1 6.c 3

1.d 1 2.d 2 3.d 3 4.d 4 5.d 3 6.d 2

1.e 4 2.e 3 3.e 3 4.e 2 5.e 1 6.e 2

1.f 3 2.f 2 3.f 2 4.f 1 5.f 1 6.f 1

1.g 4 2.g 3 3.g 4 4.g 1 5.g 1 6.g 1

1.h 2 2.h 2 3.h 3 4.h 2 5.h 1 6.h 1

1.i 2 2.i 2 3.i 3 4.i 1 5.i 2 6.i 2

Toång

coäng

22 23 27 20 12 15

Sô keát : HS naøy laø moät nhaø quaûn lyù saûn xuaát kyõ ngheä thaän troïng vaø hieåu bieát raát

kyû veà caùc thao taùc kyõ thuaät nghieäp vuï cuûa mình.

158

2. TRAÉC NGHIEÄM TOÅNG QUAÙT 2

Baøi traéc nghieäm :

TNTQ.2a

Ngaøy traéc nghieäm

Hoï vaø teân

Lôùp Tröôøng

Ñòa chæ,

ñieän thoaïi lieân laïc :

HS töï choïn moät ngheà maø em yeâu thích nhaát trong moãi baûng lieät keâ caùc hoaït

ñoäng coù lieân quan ñeán ngheà nghieäp döôùi ñaây. Duø coù nhieàu phaân vaân nhöng em

chæ choïn moät hoaït ñoäng ngheà nghieäp ôû moät baûng lieät keâ maø thoâi.

Baûng 1:

a. Gæang daïy baäc trung hoïc

b. Laõnh ñaïo xí nghieäp coâng ty

c. Nghieân cöùu khoa hoïc

d. Hoïa syõ

e. Thuû coâng myõ ngheä

f. Keá toaùn tröôûng

Baûng 2:

a. Cöùu trôï xaõ hoäi

b. Toå chöùc nhaân söï

c. Thaùm töû, trinh saùt

d. Nhaø vaên nhaø baùo

e. Kyõ sö cô khí cheá taïo maùy

f. Thö kyù vaên phoøng

159

Baûng 3:

a. Giaùo vieân tröôøng khuyeát taät

b. Giaùm ñoác nhaø maùy cheá bieán thöïc phaåm

c. Nhaø ñoäng vaät hoïc

d. Bieân taäp vieân

e. Kyõ sö noâng nghieäp

f. Nhaân vieân thueá vuï

Baûng 4

a. Ngöôøi phuïc vuï toân giaùo

b. Thanh tra haûi quan

c. Nhaø sinh hoïc

d. Ngöôøi vieát quaûng caùo

e. Chaên nuoâi ñoäng vaät

f. Chuyeân vieân kieåm toaùn

Baûng 5

a. Huaán luyeän vieân theå thao

b. Thaåm phaùn

c. Nhaø taâm lyù coâng nghieäp

d. Ñaïo dieãn phim

e. Ñaàu beáp nhaø haøng

f. Nhaân vieân khaùch saïn

Baûng 6

a. Nhaø taâm lyù

b. Nhaø thieân vaên

c. Moâi giôùi nhaø ñaát

d. Giaûng vieân aâm nhaïc

e. Kyõ sö kieåm phaåm KCS

f. Thuû quyõ ngaân haøng

160

Baûng 7

a. Caùn söï xaõ hoäi

b. Chuyeân vieân phoøng thí nghieäm

c. Ñaïi lyù du lòch

d. Bieân taäp vieân ñaøi truyeàn hình

e. Giaùm ñoác kyõ thuaät nhaø maùy CBTP

f. Thö kyù toång hôïp

Baûng 8

a. Chuyeân vieân vaät lyù trò lieäu

b. Döôïc só

c. Luaät sö baøo chöõa

d. Dieãn vieân saân khaáu haøi

e. Taøi xeá xe taûi

f. Keá toaùn lao ñoäng tieàn löông

Baûng 9

a. Ngöôøi chaêm soùc treû em ñöôøng phoá

b. Ngöôøi kieåm tra thöïc phaåm coâng nghieäp

c. Ngöôøi gaây quyõ tín duïng

d. Ngöôøi vieát tieåu söû nhaân vaät chính trò

e. Ngöôøi söûa Ti-vi Radio kyõ thuaät soá

f. Nhaân vieân ñieàu vaän taøu ñieän ngaàm

Baûng 10

a. Ngöôøi phuï traùch chöông trình khuyeán noâng

b. Ngöôøi phuï traùch quan heä coâng chuùng

c. Ngöôøi phaân tích taøi chính phaùt trieån

d. Ngöôøi saùng taùc vaên chöông

e. Ngöôøi söûa chöõa maùy coâng cuï

f. Ngöôøi höôùng daãn ñaët veù maùy bay ôû ñaïi lyù

161

Baûng 11

a. Chaêm soùc veä sinh raêng mieäng

b. Chuû doanh nghieäp baùn xe oâ toâ

c. Nhaø hoaù hoïc öùng duïng hieän ñaïi

d. Xöôùng ngoân vieân ñaøi truyeàn hình

e. Chuû traïi chaên nuoâi boø söõa

f. Caùn boä böu chính vieãn thoâng

Baûng 12

a. Caùn söï ñieàu döôõng

b. OÂng baàu dòch vuï giaûi trí

c. Baùc syõ nhi khoa

d. Dieãn vieân muùa

e. Ngöôøi laøm vöôøn ôû trang traïi

f. Chuyeân vieân löu tröõ vaø xöû lyù hoà sô y khoa

Baûng 13

a. Nhaân vieân phuïc vuï

b. Thö vieän, ñaïi lyù taøu bieån

c. Gíao vieân sau ñaïi hoïc

d. Ngheä só ñaøn döông caàm

e. Kyõ sö vaän haønh

f. Nhaân vieân kieåm soaùt khoâng löu

Baûng 14

a. Hieäu tröôûng tröôøng lao ñoäng vaø baûo trôï xaõ hoäi

b. Chuyeân vieân trang ñieåm

c. Gíao vieân khoa hoïc töï nhieân

d. Kyõ thuaät vieân phaàn meàm vi tính

e. Ngöôøi huaán luyeän voõ thuaät

f. Ngöôøi phoûng vaán ñeå cho vay

162

Baûng 15

a. Chuyeân gia tö vaán ngheà nghieäp

b. Tieáp vieân haøng khoâng

c. Nhaø toaùn hoïc

d. Ngöôøi giôùi thieäu ñóa haùt

e. Chuyeân vieân söõa chöõa cao oác

f. Caùn boä tuyeân truyeàn thoâng tin vaên hoùa

Baûng 16

a. Tröôûng ñoaøn cöùu trôï luït ÑBCL

b. Troïng taøi kinh teá

c. Baùc syõ ña khoa

d. KTV ñoà hoïa

e. Phi coâng vuõ truï

f. Nhaân vieân kieåm tra vaø thu tieàn baûo hieåm

Baûng 17

a. Chuyeân gia höôùng daãn vaät lyù trò lieäu

b. Chuû vöïa thu mua noâng s aûn

c. Chuyeân vieân cao caáp kyõ thuaät phaãu thuaät

d. Chuyeân vieân löu tröõ

e. Ngöôøi veõ sô ñoà cô khí

f. Thö kyù haønh chính coâng ty daàu khí

Baûng 18

a. Chuyeân gia dinh döôõng

b. Toå tröôûng toå pha cheá röôïu nhaø haøng

c. Gíaûng vieân ñaïi hoïc coäng ñoàng

d. Ngheä syõ phuï traùch giaøn nhaïc soáng.

e. Tröôûng phoøng tín duïng ngaân haøng coâng thöông

f. Caùn boä toång ñaøi böu chính vieãn thoâng.

163

Baûng 19

a. Y taù tình nguyeän chaêm soùc söùc khoûe vuøng xa

b. Ñaïi lyù taøu bieån

c. Chuyeân gia gaây meâ BV lieân doanh nöôùc ngoaøi

d. Nhaø pheâ bình ngheä thuaät

e. Kyõ sö noâng nghieäp phuï traùch vöôøn öôm

f. Tieáp taân vaø tröïc ñieän thoaïi coâng ty quoác teá

Baûng 20

a. Phuïc vuï taâm lyù trò lieäu beänh vieän taâm thaàn

b. Trôï lyù giaùm ñoác caùc vaán ñeà phaùp luaät

c. Nhaø nghieân cöùu beänh caây troàng

d. Nhaïc syõ söû duïng caùc nhaïc cuï daân toäc

e. Ngöôøi huaán luyeän choù saên

f. Keá toaùn ñieàu khieån maùy tính hoaù ñôn

Baûng 21

a. Vaän ñoäng vieân ñua moâtoâ

b. Gíam ñoác kinh doanh

c. Kyõ sö- Tieán syõ Polyme

d. Ñaïo dieãn aâm nhaïc

e. Thuyeàn tröôûng taøu soâng

f. Nhaân vieân baûo hieåm nhaân thoï

Baûng 22

a. Nhaø kinh teá hoïc hoã trôï kinh teá gia ñình

b. Ngöôøi khai hoang laäp nghieäp vuøng cao vuøng saâu

c. Nhaø ñòa lyù ñòa caàu

d. Chuyeân vieân thieát keá thôøi trang daân toäc

e. Thôï söûa chöõa heä thoáng laïnh

f. Caùn boä xöû lyù hoà sô tuyeån duïng

164

Baûng 23

a. Chuyeân gia huaán luyeän coâng taùc phaùt trieån coäng ñoàng

b. Ngöôøi kinh doanh haøng myõ ngheä xuaát khaåu

c. Chuyeân gia phaân tích moâi tröôøng

d. Nhaø soaïn nhaïc hoøa taáu

e. Thôï laøm khuoân maãu

f. Tieáp vieân coâng ty maùy tính xuyeân quoác gia

Baûng 24

a. Giaùo vieân daïy ngheà lao ñoäng hôïp taùc nöôùc ngoaøi

b. Quûan lyù trung taâm dòch vuï giaùo duïc vaø söùc khoûe

c. Chuyeân vieân khí töôïng hoïc

d. Nhaø thieát keá caûnh quang

e. Ñieàu khieån nhaø maùy xöû lyù nöôùc uoáng

f. Ñaïi lyù ñaët veù maùy bay quoác teá

Baûng 25

a. Caùn boä khuyeán noâng caây aên traùi nhieät ñôùi

b. Quûan lyù beänh vieän taâm thaàn

c. Nhaø nghieân cöùu ñòa chaát

d. Chuyeân vieân saân khaáu ca nhaïc

e. Ñieàu khieån traïm bôm gas

f. Thu ngaân vieân ngaân saùch

165

TNTQ 2 HÖÙNG THUÙ NGHEÀ NGHIEÄP

Höôùng daãn

Moãi HS chæ choïn moät ngheà trong moät baûng lieät keâ saép xeáp theo moät quy öôùc

maät. Nhöõng ngheà trong baûng lieät keâ naøy laø nhöõng ngheà cuï theà, trích töø caùc

thoâng tin tuyeån duïng, coù tham khaûo phoøng phoøng Lao doäng Tieàn löông Tieàn

coâng, toå Thoâng tin Thoáng keâ Döï baùo lao ñoäng Sôû LÑTBXH tp. Hoà Chí Minh.

HS chæ caàn traû lôøi nhanh trong 10 baûng hoaëc trung bình 25 baûng trong soá 50

baûng ñaõ soaïn saün. Coù theå moãi em baét ñaàu töø baûng 1, coäng 24 baûng tieáp theo

theo thöù töï , hoaëc baûng 2 coäng 24 baûng nöõa, ….theo voøng troøn (1-50-1). Tö vaán

vieân höôùng nghieäp seõ coù 50 laàn 25 baûng cho HS traéc nghieäm. Quy öôùc maät :

a. XH : xu höông choïn ngheà phuïc vuï xaõ hoäi

b. QL : xu höông choïn ngheà döïng nghieäp quaûn lyù

c. NC : xu höông choïn ngheà ñieàu tra nghieân cöùu

d. NT: xu höông choïn ngheà vaên hoïc ngheä thuaät

e. KT: xu höông choïn ngheà thao taùc kyõ thuaät

f. NV: xu höông choïn ngheà nghieäp vuï quy cuõ

TVV.HN seõ ñeám soá laàn xuaát hieän a,b,c,d,e,f. trong 25 baûng lieät keâ ngheà.

Taàn soá cao nhaát cuûa moät xu höôùng choïn ngheà seõ ñöôïc nhaân leân 4 quy thaønh %

cho deã nhôù. Neáu moät xu höôùng cao nhaát coù keát quaû döôùi 20%, caàn phaûi traéc

nghieäm laïi baèng 25 baûng lieät keâ hoaït ñoäng ngheà nghieäp khaùc . Tröôøng hôïp xu

höôùng choïn ngheà cao nhaát coù keát quaû gaàn vôùi ñieåm xu höôùng choïn ngheà keá caän

, hoaëc coù 2 xu höôùng cao nhaát baèng nhau. TVV phaûi ghi nhaän heát ñeå tham

khaûo. Ví duï: (a ) coù keát quaû cao nhaát, nhöng (b) cuõng gaàn baèng ; coù theå ñöa ra

moät lyù ñoaùn phoái hôïp ( ngöôøi laõnh ñaïo trong laõnh vöïc coâng taùc phuïc vuï xaõ hoäi )

166

SÔ KEÁT XU HÖÔÙNG VAØ SÖÏ PHUØ HÔÏP NGHE ÀNGHIEÄP

Hoï vaø teân hoïc sinh Lôùp

Tröôøng

Ñòa chæ

Ñieän thoaïi

Ngaøy traéc nghieäm 1

Ngaøy traéc nghieäm 2

Traéc nghieäm voøng 1 :

TNTQ 1

Kieåu ngheà em coù nhieàu kyõ naêng phuø hôïp :

TNTQ 2

Kieåu ngheà em thích :

Lieät keâ moät soá ngheà cuï theå :

Sô keát :

Caàn traéc nghieäm voøng 2

Khí chaát

Moät vaøi khaû naêng khaùc :

Ngaøy

Giaùo vieân tö vaán höôùng nghieäp

167

2. TRAÉC NGHIEÄM HÖÔÙNG NGHIEÄP CAÙ NHAÂN (TNCN)

TNCN thöôøng söû duïng cho caùc kieåu ngheà

o Kieåu KT :

TNCN 1 : Ño chæ soá thôøi gian phaûn öùng caûm giaùcvaän ñoäng

TNCN 2 : Ño ñoä rung tay

TNCN 3 : Ño ñoä beàn cô tónh

o Kieåu NV

TNCN 4 : Ñònh höôùng thaàn kinh

( Ñ : ñònh, ñoä oån ñònh, H: höôùng, höôùng noäi, höôùng ngoaïi)

TNCN 5 : Tín hieäu giao tieáp

o Kieåu NC

TNCN 6 : Toång hôïp tröïc quan

TNCN 7 : Kieán thöùc cô hoïc

o Kieåu XH

TNCN 8 : Xuùc caûm vaø aâm höôûng

TNCN 9 : Phaân bieät 3 höôùng ngheà thôøi ñaïi (XH,QL,NC)

o Kieåu QL

TNCN 10 : Giao tieáp trong quaûn lyù

TNCN 11 : Kyõ naêng soáng

168

TRAÉC NGHIEÄM HÖÔÙNG NGHIEÄP CAÙ NHAÂN (TNCN)

TNCN 1

ÑO CHÆ SOÁ THÔØI GIAN

PHAÛN ÖÙNG CAÛM GIAÙC / VAÄN ÑOÄNG

Muïc ñích

Phaûn öùng caûm giaùc vaän ñoäng laø phaûn öùng linh hoaït cuûa thaàn kinh trung

öông ñaùp laïi moät löôïng tín hieäu aùnh saùng, moät aâm thanh hay moät haønh ñoäng

khaû naêng phaûn öùng caûm giaùc vaän ñoäng, hieån thò baèng thôøi gian ngaén nhaát keå töø

luùc coù tín hieäu ( tình huoáng coù vaán ñeà) ñeán khi coù tín hieäu ngaét tín hieäu kích

thích. Trong hoaït ñoäng ngheà nghieäp, con ngöôøi caàn ñaït ñeán moät chæ soá thôøi gian

phaûn öùng nhanh, ñöôïc tín baèng 1/1000 giaây. Moät soá nhoùm ngheà caàn traéc

nghieäm phaûn öùng caûm giaùc- vaän ñoäng cuûa ngöôøi lao ñoäng nhö ngheà ñieàu khieån

maùy coâng cuï, trang thieát bò xaây döïng, khai thaùc, ñieàu khieån xe maùy oâtoâ, taøu

thuûy, maùy bay, moät soá ngheà giao tieáp öùng xöû linh hoaït…

Chöùc naêng Ño phaûn öùng cuûa ngöôøi ñoái vôùi tín hieäu aùnh saùng, aâm thanh, xaùc

ñònh traïng thaùi heä thaàn kinh trung öông.

Ñaëc ñieåm Maùy söû duïng kyõ thuaät vi ñieän töû chính xaùc 0.1%

Hieån thò baèng soá caùc tín hieäu aùnh saùng ñoû xanh vaøng, caùc tín hieäu

aâm thanh 100 Hz, boä dao ñoäng chuaån 100Hz.

Nguoàn: 220 –20 hoaëc 9v, 12 v. Thao taùc thöïc hieän baèng chuyeån

maïch Sensô kieåu caûm öùng giaûm thôøi gian treã.

Caáu taïo Goàm 2 hoäp nhoû

+ Hoäp chæ huy:

_ Nuùt xoùa: xoaù heát nhöõng lònh coù tröôùc. _ Nuùt ngöøng

169

_ Nuùt khôûi ñoäng: maùy baét ñaàu ñeám thôøi gian.

_ Ñeøn baùo loãi: seõ saùng leân neáu HS phaûn öùng sai.

_ Nuùt maøu (3): xanh, ñoû, vaøng.

_ Nuùt aâm thanh: loa taïo aâm thanh.

+ Hoäp traû lôøi:

Caùc ñeøn töông öùng: xanh, ñoû, vaøng.

Nuùt döøng: aâm thanh

Vaän haønh

Caém daây nguoàn . Baät nuùt xoùa. Ñònh cheá ñoä kieåm tra maøu hay aâm thanh

Baät nuùt khôûi ñoäng maùy ñeám thôøi gian hoaït ñoäng. Khi aáy ôû hoäp traû lôøi seõ coù ñeøn

maøu töông öùng saùng leân hoaëc loa keâu.

HS nhaán nuùt “ ngöøng” khi nhaän ñöôïc tín hieäu theo ñuùng hieäu leänh vaø quy öôùc

cuûa TVV. TV V ñeám thôøi gian ghi phieáu keát quaû.

Aán nuùt xoùa, tieáp tuïc laøm vieäc vôùi HS khaùc hoaëc taét nguoàn neáu khoâng tieáp tuïc.

Keát quaû traéc nghieäm

Ngaøy lamø traéc nghieäm ;

Hoï vaø teân Lôùp tröôøng

Tö vaán vieân sô keát :

Ghi chuù :

Yeáu :

Trung bình

Khaù

Gioûi

Kyù teân

170

TNCN 2 ÑO ÑOÄ RUN TAY

Muïc ñích

Chæ soá run tay hieån thò khaû naêng cöû ñoäng linh hoaït cuûa ngoùn tay, söï meàm

deûo cuûa baøn tay vaø söï phoái hôïp haøi hoøa giöõa maét vaø tay ñeå thöïc hieän thao taùc

trong coâng vieäc thuoäc moät soá nhoùm ngheà nhö nhoùm ngheà thuû coâng myõ ngheä,

laép raùp ñieän töû, vi kyõ thuaät.

Chæ soá run tay ñöôïc tính baèng soá loãi treân moät ñôn vò thôøi gian ( soá laàn

chaïm buùt thöû trong quaù trình tröôït theo raõnh thöû coù daïng phöùc taïp)

Chöùc naêng:

Xaùc ñònh ñoä chính xaùc vaø kheùo leùo cuûa tay.

Xaùc ñònh söï phoái hôïp giöõa thò giaùc vaø vaän ñoäng

Ñaëc ñieåm:

Hieån thò baèng soá . Soá ño thôøi gian: ___giaây . Soá loãi chaïm: ___laàn

Maùy coù khaû naêng nhôù keát quaû vaø thôøi gian

Coù tín hieäu aâm thanh vaø ñeøn baùo loãi

Ño 2 daïng run tay: Run tay ñoäng: tay chuyeån ñoäng hình sin, zíczaéc.

Run tay tónh: döøng 1 ñieåm vaãn run

Nguoàn ñieän: 220, 9v, 12v

Caáu taïo : Goàm 2 phaàn : Maùy chæ huy

Baøn kieåm tra vôùi caùc ñöôøng M.S.Caùc loå tænh vaø buùt vieát goàm :

Boä ñeám loãi, baùo soá laàn phaïm loãi chaïm buùt. Maùy thôøi gian baùo thôøi gian.

Nuùt xoùa: xoaù nhöõng hieån thò ñeå baét ñaàu ñeám laïi khi coù leänh.

171

Vaän haønh

Môû nguoàn ñieän, baám nuùt xoùa. Kieåm tra ñoä run tay ñoäng:

Ñaët maùy ôû cheá ñoä kieåm tra loãi. Khi thôøi gian khôûi ñoäng, HS ñöa buùt di

chuyeån theo ñöôøng quy ñònh. Ñoïc giôø/ ñoïc ñieåm loãi khi ñeán ñieåm “ döøng” ôû

cuoái ñöôøng di chuyeån.

Kieåm tra ôû cheá ñoä tónh. Môû maùy ñeám thôøi gian, ñeám loãi.

HS caàm buùt döøng ôû 1 ñieåm maø moãi laàn chaïm thaønh baøn kieåm tra laø 1 loãi.

Ñoïc giôø/ ñoïc ñieåm loãi.

Keát quaû traéc nghieäm

Ngaøy lamø traéc nghieäm ;

Hoï vaø teân Lôùp tröôøng

Tö vaán vieân sô keát :

Ghi chuù :

Yeáu :

Trung bình

Khaù

Gioûi

Kyù teân

172

TNCN 3

ÑO ÑOÄ BEÀN CÔ TÓNH

Muïc ñích

Chæ soá söùc beàn bieåu thò löôïng thôøi gian gaéng söùc ñeå duy trì 1 löïc nhaát

ñònh cuûa cô tay ôû traïng thaùi tónh. Chæ soá söùc beàn coù theå laø löïc caàn ño ñöôïc taïo ra

töø löïc boùp cuûa baøn tay vaøo cô caáu ño cuûa thieát bò ño söùc beàn deõo.

Haàu heát caùc nhoùm ngheà ñeàu caàn ño ñoä beàn vaø deõo cuûa cô tónh. Ñaëc bieät

vôùi nhoùm ngheà giao tieáp vôùi nhieàu ngöôøi, laøm vieäc treân cao, ñieàu khieån vaän

haønh thieát bò maùy moùc chính xaùc, laøm vieäc trong ñieàu kieän vaät lyù ñaëc bieät.

Chöùc naêng

Ño ñoä beàn bæ, deõo dai cuûa cô baép

Ñaëc ñieåm kyõ thuaät

Ño löïc boùp cuûa tay: 30- 50 kg

Ño thôøi gian khoaûng: 90s

Hieån thò löïc baèng kim ñoàng hoà ñieän

Hieån thò thôøi gian baèng soá

Nguoàn ñieän: 220v 12 v

Caáu taïo

Phaàn chæ huy vaø phaàn caûm bieán löïc laø moät caøng boùp tay

Coù caùc nuùt xoùa, nuùt khôûi ñoäng.

Vaän haønh

Môû nguoàn ñieän

_ HS giöõ phaàn caûm bieán löïc kim ñoàngg hoà chæ giaù trò löïc boùp cuûa cô tay

173

_Neáu ño thôøi gian duy trì löïc thì cuøng luùc HS thöïc hieän boùp tay, vöøa khôûi ñoäng

ñoàng hoà ñeám giaây. Khi löïc giaûm döôùi möùc quy ñònh thì cho döøng ñoàng hoà vaø

ñoïc keát quaû thôøi gian

Keát quaû :

Ngaøy traéc nghieäm:

Hoï vaø teân HS:

Lôùp tröôøng

Tö vaán vieân ñaùnh giaù :

Ghi chuù :

Yeáu :

Trung bình

Khaù

Gioûi

Kyù teân

174

TNCN 4 Ngaøy traéc nghieäm

PHAÂN LOAÏI KHÍ CHAÁT Hoï vaø teân HS

Lôùp tröôøng

Moãi em traû lôøi trong vaøi giaây “Coù” hoaëc “Khoâng”,baèng caùch ñaùnh x vaøo

oâ thích hôïp khoâng neân ñeå troáng, khi ñoïc xong caâu hoûi döôùi ñaây :

Baûng A

Co’ khoâng

1 Em luoân giöõ lôøi höùa

2 Chaáp haønh kyõ luaät duø khoâng bò kieåm soaùt

3 Thöôøng noãi noùng khoù kieàm cheá

4 Thöôøng giaáu yù nghó rieâng

5 Cho raèng thoùi quen cuûa mình laø toát vaø caàn thieát

6 Coù luùc ñöa tin phao chuyeän

7 Coù luùc treã heïn, treã vieäc

8 Khoâng thích moät vaøi ngöôøi trong nhoùm baïn

9 Noùi nhöõng ñieàu khoâng naém chaéc

Coäng

Baûng B- B1

1 Em thöôøng chôø ñieàu môùi laï, hoài hoäp

2 Laø ngöôøi voâ taâm

3 Thöôøng phaùt ngoân khoâng caàn suy nghó

4 Trong thaûo luaän baûo veä yù kieán ñeán cuøng.

5 Haønh ñoäng boàng boät.

6 Thöôøng tuï hoïp baïn beø

7 Phaûn öùng laïi ngay khi bò la raày.

8 Coù khaû naêng truyeàn caûm, laøm vui ñaùm ñoâng.

9 Laø ngöôøi hoaït baùt vui veû

10 Thích coâng vieäc haønh ñoäng nhanh choùng

11 Thích troø chuyeän caû vôùi ngöôøi chöa quen

12 Khoå sôû vì thieáu giao tieáp

13 Thieáu töï tin

14 Thöôøng giuùp vui luùc hoïp maët

15 Thích treâu ñuøa ngöôøi khaùc

Coäng

175

Baûng B – B2

1 Suy nghó tröôùc khi quyeát ñònh

2 Thích ñoïc saùch hôn gaëp gôõ

3 Thaø ít baïn nhöng baïn thaân

4 Thöôøng im laëng nôi coù ngöôøi laï

5 Thöôøng töï tìm hieåu vaán ñeà

6 Thích coâng vieäc ñoøi hoûi tính lieân tuïc

7 Khoù chòu khi ngöôøi ta hay chaêm choïc

8 Ñi ñöùng chaäm raõi ung dung

9 Khoù thoûa maõn trong caùc cuoäc vui lieân hoan

Coäng

Toång coäng

Baûng C

1 Caàn baïn ñoäng vieân, an uûi.

2 Caûm thaáy khoù khaên khi noùi khoâng.

3 Coù suy nghó tröôùc khi quyeát ñònh.

4 Thöôøng caûm thaáy baát haïnh khoâng lyù do.

5 Thöôøng ngöôïng nguøng khi noùi chuyeän vôùi ngöôøi khaùc giôùi.

6 Thöôøng ray röùc vì ñaõ laøm vieäc khoâng neân laøm.

7 Deã phaät yù.

8 Khi nghò löïc, khi ueå oaûi.

9 Hay öôùc mô.

10 Ray röùc khi coù loãi

11 Laø ngöôøi nhaïy caûm

12 Coù caûm giaùc coù theå laøm toát hôn khi laøm xong moät vieäc quan troïng.

13 Thöôøng thao thöùc vôùiù nhieàu yù nghó khaùc nhau.

14 Thöôøng hoài hoäp .

15 Run leân vì sung söôùng hay sôï haõi.

16 Deã noåi noùng.

17 Hoài hoäp khi thaáy baát lôïi .

18 Thöôøng aùc moäng.

19 Lo laéng vì moät choã ñau trong mình.

20 Deã caùu kænh.

21 Deã phaät yù khi bò neâu khuyeát ñieåm.

22 Khoâng yeân taâm khi thua baïn.

23 Lo laéng veà söùc khoeû mình.

24 Thöôøng xuyeân maát nguû

coäng

176

TNCN 4

HÖÔÙNG DAÃN

Ñeå tìm ra ngay moät loaïi hình thaàn kinh vaø kieåu khí chaát con ngöôøi thaän

troïng phuø hôïp vôùi nhöõng ngheà thöïc hieän nghieäp vuï quy cuû.

TVV.HN söû duïng Sô ñoà phaân tích nhaân caùch ña yeáu toá vaø phaân tích tieâu

chuaån cuûa H.J. Eyzenck goàm :

_ truïc hoaønh H (Kyù hieäu VN höôùng noäi höôùng ngoaïi) vaø

_ truïc tung O ( tính thaàn kinh oån ñònh veà caûm xuùc )

Khoù tính / nhaïy caûm, hoài hoäp / baên khoaên, giaùo ñieàu / hieáu chieán, bieát ñieàu /deâõ bò kích thích

Bi quan /deã thay ñoåi, deø daët/ boác ñoàng, khoâng thích giao tieáp/laïc quan

Khoâng oån ñònh

(o) 24

Öu tö soâi noåi

höôùng noäi 0 4 8 12 24 höôùng ngoaïi

(H)

7

ñieàm tónh linh hoaït

0

oån ñònh

caån thaän /côûi môû, nhaõ nhaën/lieám thoaéng, coù thieän chí /toát buïng

nghieâm tuùc /deã daõi, ñaùng tin /xoác noãi, ñieàm daïm ,voâ tö

177

TVV.HN cho HS traû lôøi nhanh caùc baûng caâu hoûi löôïc giaûn vaø traû lôøi ( TL

) baèng caùch ñaùnh (x) vaøo coät coù hoaëc coät khoâng. Traéc nghieäm coù 57 caâu hoûi ,

trong ñoù coù :

_ Nhoùm caâu thöû (T) : goàm 9 caâu : 1, 2 ( TL Coù ) 3,4,5,6,7,8,9.(TL khoâng )

_ Nhoùm caâu ( H ) : höôùng noäi –höôùng ngoaïi , truïc hoaønh, goàm 24 caâu :

15 caâu traû lôøi coù Baûng A :

1,2,3,4,5,6,7,8,910.11.12,13,14,15

9 caâu traû lôøi khoâng :Baûng B : 1,,2,3,4,5,6,7,8,9

_ Nhoùm caâu ( 0 ) Caûm xuùc oån ñònh khoâng oån ñònh, goàm 24 caâu traû lôøi coù:

Baûng C : 1,2,3…..24

Moãi caâu traû lôøi ñuùng 1 ñieåm, rieâng nhoùm caâu thöû phaûi treân 5

ñieåm thì keát quaû ÔÛ caâu (H) vaø (O) môùi ñöôïc chaáp nhaän.

Höôùng noäi : ( Introversion )

_ Höôùng veà mình , ít chuù yù ñeán beân ngoaøi ; öu tieân caùc thoâng tin beân trong,

quan taâm ñeán tö töôûng kinh nghieäm mình._ Soáng noäi taâm maïnh, kín ñaùo , deø

daët, ít côûi môû.

_ Trí naêng caù bieät hoaù roõ; trí töôûng töôïng phaùt trieån, saùng taïo, coù yù thöùc veà

mình.

_ ÖÙc cheá vaän ñoäng phaûn öùng baèng naõo, baèng thaàn kinh töï chuû hôn laø cô baép.

_ Höôùng nhuïc duïc vaøo trong, co laïi khi coù tress.

178

Höôùng ngoaïi : (Extraversion )

_ Öu tieân cho thoâng tin beân ngoaøi, phaûn öùng vôùi theá giôùi beân ngoaøi maïnh hôn

ñaáu tranh baûn thaân, ñoâi khi theo ñoäng cô beân ngoaøi .

_ Coù trí naêng taùi hieän toát. Deã thích nghi. Nhaïy caûm vôùi maøu saéc .

_ Quan heä xaõ hoäi roäng, kheùo leùo hôø hôït,saùng taïo trong quan heä.

Thaàn kinh oån ñònh theå hieän con ngöôøi caån thaän /côûi môû,

nhaõ nhaën/lieám thoaéng, coù thieän chí /toát buïng, nghieâm tuùc

/deã daõi, ñaùng tin /xoác noãi, ñieàm daïm ,voâ tö

Thaàn kinh khoâng oån ñònh theå hieän con ngöôøi : Khoù tính /

nhaïy caûm, hoài hoäp / baên khoaên, giaùo ñieàu / hieáu chieán,

bieát ñieàu / deã bò kích thích, bi quan / deã thay ñoåi, deø daët/

boác ñoàng, khoâng thích giao tieáp / laïc quan

Ví duï :

T = 6 T = 7

I = 4 I = 21

N = 7 N = 5

KL: Ñieàm tónh , KL : Linh hoaït,

phuø hôïp vôùi (~) NV ) khoù chaáp nhaän (#) NV

T = 6 T = 7

N = 15 N = 21

I = 5 I = 3

KL: öu tö ~ NV ) KL : Öu tö # NV

179

T = 6 T = 7

N = 13 N = 15

I = 13 I = 15

KL : soâi noãi ~ NV ) KL : soâi noãi # # NV

Tröôøng hôïp ñaùng ngôø ôû caùc giôùi haïn :

T = 5 T = 7

I = 0 I = 2

N = 2 N = 11

KL: ñieàm tónh ## NV KL : Öu tö ( khoù thích

öùng ## NV )

Ñoái vôùi caùc kieåu ngöôøi-ngheà khaùc :

T = 6 t = 7 t = 8 T= 9

I = 5 I = 7 I = 17 I= 18

N =7 N = 16 N = 8 N = 16

KL : Ñieàm tónh KL : Öu tö KL : linh hoaït KL : soâi noãi

( ~ NV, NC, NT ( ~ NV, NC, NT) ( ~ XH, QL) ( ~ NT, ## QL )

XH,NC, QL)

Tröôøng hôïp coù söû duïng traéc nghieäm veà khí chaát cuûa boä coâng cuï TNHN

cuõ ñöôïc ñieàu chænh thì khoâng söû duïng traéc nghieäm naøy maø phaûi chuyeån qua traéc

nghieäm 8

180

TNCN 5 Ngaøy traéc nghieäm

HIEÅU ÑUÙNG TÍN HIEÄU HAØNH VI Hoï vaø teân HS

Lôùp tröôøng

1. Hai tay luoân cöû ñoäng laø bieåu hieän cuûa söï:

a. Soát ruoät

b. Boái roái

c. Ba hoa

d. Thaân thieän quaù möùc

2. Xoa caèm, sôø gaùy, naém tai laø bieåu hieän cuûa söï:

a. Suy tính thieät hôn

b. Bí ñöôøng trong caùch giaûi quyeát

c. Aân haän vì bò pheâ phaùn

d. Coù ñieàu gì chöa ñöôïc haøi loøng

3. Hai chaân gaùc leân nhau, 2 tay choáng caèm laø bieåu hieän cuûa söï:

a. Lô ñaûng

b. Chaùn naûn

c. Taäp trung

d. Thaát voïng

4. Sôø muõi laø bieåu hieän cuûa söï:

a. Söï taùy maùy

b. Suy tính, caân nhaéc

c. Pheâ phaùn

d. Lô ñaûng

5. Ngoài daïng chaân laø bieåu hieän cuûa söï:

a. Coi thöôøng

b. Quùa töï tin

c. Khoâng nhöôïng boä

d. Sô hôû

181

TNCN 5

HIEÅU ÑUÙNG TÍN HIEÄU HAØNH VI

HÖÔÙNG DAÃN

Ñaùp aùn :

1a,

2a,

3c,

4b,

5d

.

Moãi caâu 2 ñieåm

Yeáu : < 6 ñieåm ,

thöôøng : 6 ñieåm,

khaù : 8 ñieåm,

gioûi : 10 ñieåm

Kieåu NV : > 8 ñieåm

182

TNCN 6 TOÅNG HÔÏP TRÖÏC QUAN

183

184

185

186

187

188

189

TNCN 6 HÖÔÙNG DAÃN

Muïc ñích : Do khaû naêng trí löïc trong phaân tích toång hôïp ôû trình ñoä

HSTH, baèng caùch quan saùt hình , gheùp hình , ñoái chieáu hình trong hình hoïc

phaúng. Moãi hoïc sinh laøm nhanh trong 15 phuùt, 20 baøi trong soá 60 baøi ; caùc hoïc

sinh khaùc coù theå baét ñaàu 20 baøi töø baøi soâ’2, soá 3, …n nhö ñaõ giaûi thích ôû caùc baøi

TN tröôùc. ( 10 baøi ñaàu coù phaàn deãõ hôn nhöõng baøi khaùc).

Moãi baøi ôû ñaàu goùc traùi coù ghi soá thöù töï, noäi dung goàm 6 hình veõ. Hình veõ

ñaàu tieân ôû goùc traùi laø ñeà baøi , caùc hình coøn laïi laø hình traû lôøi. HS chæ choïn 01

hình naøo goàm ñuùng caùc thaønh phaàn maø hình veõ ôû ñaàu baøi ñaõ ñöa ra.

Ví duï : Baøi 1 ; ñaùp aùn C Baøi 2 ñaùp aùn : C…

Ñaùp aùn chung :

1c, 2c, 3e, 4a, 5d, 6a, 7a, 8a, 9b, 10c,

11c, 12b, 13a, 14b, 15c, 16d, 17a, 18b, 19a, 20b,

21a, 22a, 23e, 24e, 25b, 26d, 27d, 28e , 29a, 30d,

31e, 32b, 33e, 34c, 35d, 36d, 37c, 38b, 39c, 40b,

41d, 42c, 43b, 44e, 45b, 46e, 47c, 48e, 49d, 50b

51c, 52e, 53d, 54e, 55d, 56c, 57d, 58c, 59b, 60e.

Ñieåm toái thieåu phuø hôïp : 18 / 20 ñieåm /20 baøi

Tieâu chuaån kieåu NC

_ TNTQHN 01 : A+ +, B++

_ TNTQ 1 : NC ñöôïc choïn cao nhaát, KQ > 25%.

_ TNTQ 2 : NC ñöôïc choïn cao nhaát, KQ> 25%.

_ TNCN 4 Eyzenck : Ñieàm tónh, caùc ñaëc ñieåm khaùc khoâng phaïm

choáng chæ ñònh.

_ TNCN 6 : xuaát saéc 18, 20 ñieåm.

_ TNCN 7 : xuaát saéc 18, 20 ñieåm

190

TNCN 7 :

KIEÁN THÖÙC CÔ HOÏC PHOÅ THOÂNG

(VAÄN HAØNH, VAÄT LYÙ, VAÄT LIEÄU)

Maõ

Soá

Caâu hoûi

Hình aûnh

Traû lôøi

01

Maùy bay naøo

ñang löôïn qua

höôùng phaûi

A

B

C

02

Trong moät khoaûn

thôøi gian (1 phuùt)

Baùnh raêng naøo

thöïc hieän nhieàu

voøng quay hôn caû

?

A

B

C

03

Xe taûi naøo deã laät

hôn treân doác ñoài?

A

B

191

04

Nhöõng baùnh xe

naøo chòu aùp löïc

naëng hôn treân

ñöôøng ray.

A

B

05

Thang naøo an

toaøn hôn

A

B

06

Ngöôøi naøo coù khaû

naêng keùo vaät

naëng hôn?

A

B

07

Vaät theå naøo naëng

hôn?

A

B

08

Ngöôøi naøo gaùnh

naäng hôn?

A

B

192

09

Khi naáu aên caùi

chao naøo coù tay

caàm deã bò noùng

tay

A

B

10

Con ngöïa naøo

khoù giöõ hôn?

A

B

11

Ngöôøi naøo duøng

söùc keùo nhieàu

hôn?

A

b

12

Baùnh xe nhoû

quay theo chieàu

muõi teân, baùnh xe

lôùn seõ quay theo

chieàu naøo?

A

B

13

Cuøng naëng moät

kyù khoái nöôùc ñaù

naøo tan nhanh?

A

B

193

14

Ngöôøi ta haâm

noùng baép hoäp coù

naép ñaøn hoài

Haõy xem hình

döôùi ñaây ,

Hình naøo ñuùng ?

A

B

C

15

Ñaàu daây naøo chòu

naëng hôn ?

A

B

16

Baùnh xe naøo

quay cuøng höôùng

vôùi muõi teân vaø

baùnh xe khôûi

ñoäng?

A

B

17

Coù 2 beù cuøng caân

naëng nhö nhau

chôi baäp beânh.

ÔÛ baäp beânh naøo

caàn ñöùa naëng hôn

cuøng chôi. ?

A

B

18

Baùnh raêng ñoäng

löïc quay theo

chieàu muõi teân.

Baùnh raêng theo

sau quay theo

chieàu naøo ?

A

B

194

19

Coù ngöôùi ñöùng

nghe ñaïi baùc noå.

a- tröôùc khi ñaïn

rôi noå?

b- sau khi ñaïn rôi

noå ?

A

B

20

Maùy xay naøo coù

söùc laøm vieäc lôùn

hôn ?

A

B

21

Hai khoái cuøng

troïng löôïng khoái

naøo deã laät ?

22

Ñöôøng beân naøo

ñöôïc xaây döïng

cao hôn?

A

B

23

Khung tay quay

naøo giuùp ta keùo

ñöôïc vaät naëng

hôn ?

A

B

195

24

Con boø naøo khoù

ñöôïc nhìn thaáy töø

treân maùy bay ?

A

B

25

Caùi giaù naøo chòu

ñöôïc vaät naëng

hôn ?

A

B

26

Baùnh xe naøo

khi döøng cuõng

nhö khi khôûi ñoäng

phaûi ñöôïc taùc

ñoäng baèng moät

löïc maïnh hôn?

A

B

27

Ñöôøng bieåu dieån

naøo theå hieän

döôøng bom rôùi

khi khoâng coù gioù

taùc ñoäng.?

A

B

28

Cuïc ñaù vaø boà luùa

moãi caùi ñeàu naëng

100 kg.

Hoûi boà luùa trong

hình II naëng bao

nhieâu ?

A

B

196

29

Kính luùp naøo sau

ñaây cho hình vaät

theå lôùn hôn?

A

B

30

Nôi naøo treân doøn

baåy deã bò gaõy

Khi

Ngöôøi duøng löïc

löïc baûy quaù maïnh

?

A

B

31

Ñaây laø veát nöùt cô

khí . Noù coù theå

trôû neân traàm

troïng hôn, khi

hoaït ñoäng theo

höôùng A hoaëc B ?

A

B

32

Tröôøng hôïp naøo

cho thaáy nguoàn

ñieän ñöôïc söû

duïng toát hôn?

A

B

33

Neáu xe chaïy tôùi

moät tí . Baùnh xe

naøo laøm cho con

ngöïa ñoà chôi naøy

taïo ra moät khaùng

löïc lôùn hôn?

A

B

197

34

Ñoàng hoà naøo

thöôøng thaáy chaäm

hôn.

?

35

Taûng ñaù naøo deã

noùng leân döôùi aùnh

saùng maët trôøi ?

A

B

36

Tröôøng hôïp naøo

chôû ñöôïc vaät

naêng hôn ?

A

B

37

Doøng ñieän naøo

chuyeån taûi ñieän

nhieàu hôn ?

A

B

38

Beå chöùa naøo caïn

nhanh hôn ?

A

B

198

39

Chai naøo naëng

hôn ?

A

B

40

Daây ñieän trôû naøo

söû duïng ñieän

nhieàu hôn ?

A

B

Hoï vaø teân hoïc sinh traéc nghieäm

Lôùp tröôøng

Ngaøy traéc nghieäm : / /

Ñieåm

Tö vaán vieân

199

TNCN 7

KIEÁN THÖÙC CÔ HOÏC

HÖÔÙNG DAÃN

Söû duïng 20 hình hình trong toång soá 40 hình choïn moät caùch may ruûi hoaëc

theo heä thoáng thöù töï baét ñaàu baèng moät hình baát kyø . Hoûi nhanh 2 phuùt moät hình

neáu chöa traû lôøi ñöôïc thì boû qua khoâng giaûi thích. Traû lôøi ñuùng 14 / 20 môùi tính

ñieåm..

- 14 – 16 hinh traû lôøi ñuùng : thöôøng

- 17 _18 hình traû lôøi ñuùng : khaù

- 19_20 hình traû lôøi ñuùng : gioûi, coù naêng khieáu logic (~NC)

thích hôïp kieåu ngöôøi-ngheà NC

Ñaùp aùn :

1a, 2c, 3a, 4b, 5a, 6b, 7a, 8b, 9b, 10b,

11a, 12a, 13b, 14a, 15a, 16b, 17b, 18a, 19a, 20b,

21b, 22b, 23a, 24b, 25a, 26b, 27a, 28 200kg, 29b, 30b,

31b, 32a, 33b, 34b, 35b, 36b, 37b, 38a, 39b, 40a,

200

TNCN 8 PHAÂN LOAÄI CAÛM XUÙC

Thöïc hieän traéc nghieäm nhanh trong 10 phuùt. HS ñaùnh (x) vaøo caáp ñoä

ñaùnh giaù phuø hôïp vôùi mình moãi caâu töø 0 ñeán 4 :

tt Caáp

ñoä

0

Caáp

ñoä

1

Caáp

ñoä

2

Caáp

ñoä

3

Caáp

ñoä

4

1 Em thöôøng bò khuaáy ñoäng bôûi nhöõng chuyeän vaët khoâng ñaâu

2 Em thöôøng toû ra döõ doäi trong lôøi noùi trong haønh ñoäng

3 Tính khí cuûa em thay ñoåi that thöôøng.

4 Em caûm thaáy cuoäc ñôøi nhieàu ñieàu bi quan hôn laïc quan

5 Coù luùc em coù nhöõng ham muoán, nhöõng xuùc caûm voâ lyù.

Coäng: Nhoùm 1 C. = ( )

1 Em thöôøng baän taâm coâng vieäc höõu ích, khoâng moät chuùt thaûnh

thôi

2 Ñoái vôùi coâng vieäc, em khoâng chòu boû dôû khi laøm chöa xong.

3 Em thöôøng phuïc hoài nhanh choùng sau nhöõng coâng vieäc meät

nhoïc

4 Noùi tröôùc quaàn chuùng duø khoâng chuaån bò tröôùc , em vaãn öùng

bieán ñöôïc.

5 Em thích thao luyeän thöû thaùch söùc maïnh vaø söï kheùo leùo.

Coäng : Nhoùm 2 + / - = ( )

1 Em laø ngöôøi bieát döï phoøng, khoâng muoán bò ñaët tröôùc söï baát

ngôø.

2 Em coù nhöõng tình caûm saâu naëng, khoù xoaù môø.

3 Em thöôøng toû ra böôùng bænh , coá chaáp.

4 Luoân giöõ nhöõng tình huoáng beàn vöõng, em khoâng thích söï ñoåi

thay

5 Ngöôøi khoân kheùo tieát kieäm thôøi gian tieàn baïc, söùc löïc laø em.

Coäng : Nhoùm 3 * / . . . = ( )

Hoï vaø teân hoïc sinh traéc nghieäm Lôùp tröôøng

Ngaøy traéc nghieäm : / /

201

TNCN 8

PHAÂN LOAÏI CAÛM XUÙC

HÖÔÙNG DAÃN

Muïc ñích : tìm nhanh moät keát quaû phoái hôïp vôùi nhieàu traéc nghieäm khaùc

ñeå tìm kieåu ngöôøi ngheà phuø hôïp. nhöõng ñaëc ñieåm choáng chæ ñònh ; nhöõng ngheà

caùc em HS thích maø khoâng coù nhöõng kyõ naêng phuø hôïp, khoâng thích hôïp vôùi thò

tröôøng lao ñoäng…

Traéc nghieäm phaân loaïi khí chaát cuûa Heymans vaø Wierma hình thaønh do

phaân tích nhaân caùch thaønh 3 nhoùm nhaân toá :

_Tính xuùc caûm : tính deã ñoû maët, hoaëc taùi xanh, run raåy tröôùc söï coá. Thaát

thöôøng, bi quan yeám theá, thích caûm nghieäm ham muoán, thuø gheùt voâ lyù, ñoä rung

caûm nhaïy beùn…

Phaân bieät xuùc caûm, kyù hieäu ( C ) vaø khoù xöùc caûm, kyù hieäu ( kC )

_Tính tích cöïc : Naêng ñoäng, khoù boû qua duø gaëp trôû ngaïi. ( + / _ )

_Tính aâm höôûng : goàm :

Nguyeân phaùt : Deã xaûy ra gaây daáu aán töùc thì nhöng bieán nhanh ( kyù hieäu : * )

Thöù phaùt : xaûy ra gaây daáu aán laâu daøi, chi phoái tri giaùc, bieåu töôïng. bieát döï

phoøng, tieát kieäm beàn vöõng, nhöng böôùng bænh khoù an uûi… (kyù hieäu: ... )

Söï keát hôïp giöõa caùc thuoäc tính cô baûn ñoù hình thaønh 8 loaïi tính caùch :

202

Baûng phaän loaïi khí chaát Heymans & Weirma

Phaân loaïi Caûm xuùc

(Nhoùm 1: C)

Tích cöïc

( Nhoùm 2 : + / - )

AÂm höôûng

( Nhoùm 3 : * / ... )

Kyù hieäu

01 Ñam meâ

Passionneù

C

Deã rung caûm

+

Naêng ñoäng, khoù boû qua

…

Thöù phaùt (Keùo daøi)

C+…

02 Noùng naûy

Colerique

C

Deã rung caûm

+

Naêng ñoäng, khoù boû qua

*

Nguyeân phaùt ( Chôïp taét)

C+*

03 Ña caûm

Sentimental

C

Deã rung caûm

__

Thieáu naêêng ñoäng, deã boû qua

…

Thöù phaùt (Keùo daøi)

C- …

04 Maãn caûm

Nerveux

C

Deã rung caûm

__

Thieáu naêng ñoäng, khoù boû qua

*

Nguyeân phaùt (Chôïp taét)

C-*

05 Ñieàm ñaïm

Flegmatique

kC

Khoù rung caûm

+

Naêng ñoäng, khoù boû qua

…

Thöù phaùt (Keùo daøi)

kC+…

06 Noâng noåi

Sanguin

kC

Khoù rung caûm

+

Naêng ñoäng, khoù boû qua

*

Nguyeân phaùt ( Chôïp taét)

kC+*

07 Laõnh ñaïm

Apathique

kC

Khoù rung caûm

__

Thieáu naêng ñoäng, deã boû qua

__

Thöù phaùt (Keùo daøi )

kC-…

08 Lôø ñôø

Amorphe

kC

Khoù rung caûm

__

Thieáu naêngñoäng, deã boû qua

*

Nguyeân phaùt (Chôïp taét)

kC-*

Moãi nhoùm nhaân toá laáy ñieåm 10 laøm giôùi haïn phaân bieät.

Ví duï :

Nhoùm 1, HS cho ñieåm toång coäng laø 12; coù nghóa laø kC , khoù caûm xu ùc.

Nhoùm 2, 6 ñieåm laø (+) , tích cöïc.

Nhoùm 3, 18 ñieåm laø( ...) thöù phaùt .

Keát luaän : kC + ... laø ñieàm ñaïm

203

TNCN 9

PHAÂN BIEÄT 3 HÖÔÙNG NGHEÀ THÔØI ÑAÏI

Theo baïn nhöõng ñieàu sau ñaây laø ñuùng hay phuø hôïp vôùi nhöõng suy nghó, haønh vi

thöôøng ngaøy cuûa baïn.Ñaùnh daáu x vaøo ngay chöõ a/b/c/d caâu traû lôøi ñuùng yù nhaát.

1. Khi coù loãi baïn thöôøng hay:

a. Ray röùt töï kieåm nghieâm tuùc

b. Phôùt lôø

c. Cho laø caàn thieát

d. Töï kieåm vaø giaûi toûa baèng haønh ñoäng

2. Coù nhieàu baïn beø laø:

a. Coù lôïi veà tinh thaàn

b. Hao toán, oàn aøo

c. Theå hieän vai troø quan troïng cuûa mình

d. Mình bò ñaùnh maát, hoøa laãn trong ñaùm ñoâng

3. Ngöôøi baïn thaân thieát laø ngöôøi:

a. Luoân chia seõ, hoøa dòu

b. Con ngöôøi thöù hai cuûa mình, bieát pheâ phaùn mình

c. Ngöôøi hieåu bieát, noùi cuøng ngoân ngöõ

d. Thöông yeâu mình

204

4. Coù khi naøo baïn thaáy:

a. Hoài hoäp, chôø ñôïi ñieàu gì xaûy ra phaûi ñoái phoù

b. Buoàn phieàn voâ cuøng vì thaân phaän cuûa mình

c. Maát nguû vì nhöõng yù nghó voâ côù

d. Lo laéng suy nghó veà moät lôïi ích chung

5. Khi phaûi haønh ñoäng baïn ñaõ:

a. Haønh ñoäng nhanh choùng

b. Deø daët nhöng cuõng ñaùp öùng kòp thôøi

c. Suy nghæ ñaén ño tröôùc khi haønh ñoäng

d. Chôø söï theâm söùc, ñoäng vieân ñeå nhaát ñònh haønh ñoäng ñöôïc thaéng lôïi

6. Trong lôùp hoïc, trong ñaùm ñoâng ngöôøi ta nhaän ñònh veà baïn nhieàu maët, nhöng

maët naøo baïn thaáy taâm ñaéc nhaát:

a. Baïn ñaõ noùi nhieàu nhöng khoâng coù nhieàu yù hay

b. Baïn quaù ö bí maät, chaáp nhaän vaø im laëng

c. Baïn hay phaùt bieåu, vui, hay

d. Baïn noùi ra nhö ñinh ñoùng coät

7. Nhöõng luùc noùng giaän:

a. Baïn ñaõ heùt leân vaø töï giaûi toûa, xin loãi moïi ngöôøi

b. Baïn ñaõ ñaám vaøo töôøng vaø im laëng

c. Baïn nhìn thaáy mình vaø kieàm cheá

d. Baïn noùi vaø haønh ñoäng nhö ngöôøi say, keû maát hoàn

205

8. Khi ngöôøi ta naëng lôøi vôùi baïn:

a. Töï aùi khoâng cho pheùp baïn nhaân nhöôïng

b. Baïn choáng ñôõ, oân toàn

c. Baïn raát giaän nhöng im laëng vaø seõ coù bieän phaùp

d. Phôùt lôø

9. Baïn ñi ñöùng thöôøng ngaøy:

a. Chaäm raõi, ung dung, ñöôøng beä

b. Vöøa ñi vöøa chaøo hoûi moïi ngöôøi

c. Thaån thô, suy nghó

d. Voäi vaõ ñi nhanh ñeán ñích

10. Khi gaëp laïi moät ngöôøi baïn thaân laâu ngaøy vaéng maët:

a. Chaøo ñoùn long troïng thaân tình

b. Thaêm hoûi baïn vaø caùc baïn beø khaùc

c. Laéng loøng nghe baïn noùi vaø chia xeû

d. Voàn vaû huyeân thuyeân khoâng chuû ñeà

11. Trong nhoùm baïn beø coù ngöôøi baïn khoâng thích, ñoái vôùi ngöôøi ñoù baïn thöôøng:

a. Treâu choïc

b. Traùnh xa

c. Chaáp nhaän

d. Giao tieáp kieåu hình thöùc xaõ giao khi gaëp gôû

206

12. Khi xuùc ñoäng vì quaù sôï haõi hay sung söôùng, baïn thöôøng:

a. La leân hoaûng loaïn vaø vuøng chaïy

b. Khoùc to, ñaàm ñìa nöôùc maét

c. Naát ngheïn töøng hoài khoâng kieàm cheá ñöôïc

d. Run leân caû thaân mình

13. Ñoái vôùi ñieàu môùi laï baïn thöôøng:

a. Thöôøng mong chôø nhöng khoâng noân noùng

b. Coá yù luoân luoân taïo ra ñieàu môùi laï

c. Ham meâ tìm kieám ñieàu môùi laï

d. Khoâng mong chôø

14. Coù khi naøo baïn döï kieán vaø laäp keá hoaïch cho cuoäc ñôøi baïn chöa:

a. Thöôøng xuyeân

b. Ñònh kyø kieåm tra vaø ñieàu chænh

c. Thöôøng xuyeân ñoái chieáu vôùi hình aûnh vaø soi roïi taâm lyù mình

d. Khoâng bao giôø vì noù khoâng töôûng

15. Khi ñaõ quyeát ñònh laøm moät vieäc gì :

a. Baïn taäp trung caùc höôùng nghieân cöùu, suy nghó caùch thöïc hieän

b. Baïn baét tay vaøo coâng vieäc ngay sôï ñoåi yù

c. Baïn vöøa tieán coâng vöøa caûnh giaùc vöøa ñieàu chænh

d. Baïn thöïc hieän moät caùch töï tin

207

16. Baïn thöôøng quan taâm nhöõng thoâng tin treân baùo ñaøi vaø caùc taïp chí veà caùc

vaán ñeà

a. Coâng ñoaøn vaø luaät lao ñoäng

b. Apghanistan chieán tranh vaø ngheøo ñoùi

c. Ai thuû phaïm söï kieän 11.9 taïi Myõ

d. Tai naïn xe coä, aùn maïng

17. Cuøng moät söï kieän 11.9 taïi Myõ, baïn:

a. Quan taâm vaán ñeà chính trò toaøn caàu giöõa Hoài giaùo vaø Myõ

b. Lo laéng veà noãi kinh hoaøng cuûa ngöôøi Myõ

c. Nguyeân nhaân vaø haäu quaû cuûa söï kieän

d. Khoâng laïc quan khoâng bi quan

18. Baïn thöôøng coù caûm giaùc sau ñaây maø khoâng roõ nguyeân nhaân:

a. Thay ñoåi yù kieán baát thöôøng

b. Coá baûo veä yù kieán cuûa mình ñeán cuøng

c. Caûm thaáy mình baát haïnh, coâ ñoäc

d. Deã xuùc ñoäng khi thaáy chuyeän ñau thöông

19. Khi ñöôïc soáng töï do khoâng bò kieåm soaùt:

a. Baïn seõ deã ñaõi, deã tha thöù cho mình

b. Baïn vaãn soáng nghieâm khaéc vôùi caùc quy ñònh

c. Baïn thöôøng töï kieåm, söûa chöõa cho phuø hôïp hoaøn caûnh

d. Baïn soáng ñaày töï tin

208

20. Gaëp ngöôøi khaùc phaùi baïn thöôøng:

a. Ngöôïng nguøng im laëng

b. Lòch söï xaõ giao

c. Coá tình laøm quen

d. Töï nhieân nhö khoâng coù gì

21. Baïn töøng maéc beänh:

a. Maát nguû thao thöùc vì bò haï beä chaïm töï aùi

b. Caûm giaùc veà moät caûnh ñau thöông cuûa ai ñoù

c. Veà moät trang saùch haøm chöùa moät trieát kyù saâu xa

d. Veà moät tình yeâu vu vô

22. Khi ngöôøi haøng xoùm cuûa baïn than phieàn veà vaán ñeà maát veä sinh traät töï

do gia ñình baïn gaây ra, baïn seõ

a. Oân toàn xin loãi duø loãi khoâng lôùn

b. Choáng ñôõ roài xin loãi

c. Coá laøm nheï loãi baèng lyù luaän hoaëc im laëng nhö loãi khoâng lôùn

d. Noùi thaät nhieàu chuyeän khaùc ñeå ñaùnh laõng caâu chuyeän

23. Neáu coù thôøi gian reøn luyeän thaân theå, baïn thöôøng choïn hoaït ñoäng naøo

döôùi ñaây:

a. Taäp theå duïc buoåi saùng ngoaøi trôøi

b. Taäp theå duïc thaåm myõ, taäp taï, theå hình

c. Ñi boä reøn luyeän deûo dai

d. Leo nuùi, taém soâng

209

24. Baïn coù thoùi quen thöôûng thöùc caùc taùc phaåm vaên hoïc, ngheä thuaät:

a. Saùch vaø truyeän veà trí khoân loaøi ngöôøi

b. Saùch truyeän taâm lyù xaõ hoäi

c. Saùch truyeän veà KHKT giaû töôûng

d. Truyeän tranh vui

25. Ñoái vôùi coâng vieäc phaûi thöôøng xuyeân caêng thaúng vaø kieân trì, baïn seõ:

a. Döùt khoaùt khoâng nhaän vieäc neáu löôïng söùc mình khoâng ñaït

b. Coá gaéng chòu ñöïng vì yù nghóa vieäc laøm

c. Caøng khoù caøng doác löïc hoaøn thaønh

d. Khoâng sao, neáu coâng vieäc ñem ñeán nhöõng ñieàu laï

Ngaøy traéc nghieäm

Hoï vaø teân HS

Lôùp tröôøng

Ñieåm

a/

b/

c/

d/

Tö vaán vieân sô keát :

Kyù teân

Hoï vaø teân:

210

TNCN 9 BAÛNG TRAÛ LÔØI

Ngaøy traéc nghieäm

Hoï vaø teân HS

Lôùp tröôøng

a b c d

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

Coäng

211

TNCN

PHAÂN BIEÄT 3 HÖÔÙNG NGHEÀ THÔØI ÑAÏI

HÖÔÙNG DAÃN

Traéc nghieäm TNCN 9 coù muïc ñích phaân bieät trong soá nhöõng HS

o Coù naêng löïc trí tueä vaø theå chaát treân trung bình

o Coù ñieåm 3 höôùng ngheà QL,XH vaø NC gaàn baèng nhau, khoù phaân bieät ñöôïc

höôùng ngheà nghieäp cuï theå

Baûng ñieåm moãi laàn choïn laø moät ñieåm , töông öùng vôùi moät kieåu ngöôøi

a : XH b : QL c : NC

Ñieåm kieåu ngöôøi-ngheà naøo nhieàu ñieåm nhaát seõ cho thaáy thieân höôùng cuûa

HS veà kieåu ngöôøi ñoù.

+Ñieåm cuûa ( a ) lôùn nhaát : HS coù xu höôùng laøm nhöõng ngheà coù lieân heä ñeán caùc

hoaït ñoäng xaõ hoäi roäng lôùn, phuïc vuï con ngöôøi, nhö giaùo duïc xaõ hoäi, y teá, luaät

phaùp… (kieåu XH),

+Ñieåm cuûa ( b ) lôùn nhaát: HS thích hôïp vôùi maãu taâm lyù ngheà nghieäp cuûa moät

ngöôøi hoaït ñoäng tröïc tieáp laõnh ñaïo vì söï nghieäp kinh teá chính trò, laøm coâng taùc

kinh doanh, saûn xuaát, töï döïng nghieäp (kieåu QL)ù,

+ Ñieåm cuûa ( c ) lôùn nhaát : HS coù nhieàu chæ baùo cho thaáy phuø hôïp vôùi ngheà

nghieäp ñoøi hoûi söï kieân trì, trí tueä, tìm kieám chuyeân saâu moät vaán ñeà khoa hoïc,

moät söï kieän lòch söû xaõ hoäi, thöôøng xuyeân ñieàu tra, nghieân cöùu ñeà xuaát giaûi

phaùp… ( kieåu NC )

+Neáu HS ñaùnh troøn vaøo chöõ (d) caâu traû lôøi d quaù 5 caâu trong 25 caâu laø khoâng

bình thöôøng.

Tröôøng hôïp laäp laïi ñieåm a,b,c ñeàu gaàn baèng nhau nhö trong TN TQ thì lyù

ñoaùn moät ngheà toång hôïp nhö laø moät chính uyû (XH) laõnh ñaïo (QL)boä phaän tình

baùo ( NC)…

Hoaëc caâu traû lôøi ñöôïc choïn nhieàu nhaát maø toång soá ñieåm (X) khoâng quaù 10

caâu thì keát quaû chung coøn nhieàu nghi vaán, khoâng neân keát luaän, phaûi laøm caùc traéc

nghieäm boå sung khaùc.

212

TNCN 10 GIAO TIEÁP QUAÛN LYÙ

+ TNCN 10.1

Em haõy choïn taát caû nhöõng caâu naøo ñuùng yù mình

(khoanh troøn soá thöù töï caâu neáu ñoàng yù)

1. Yeâu meán ngöôøi, kính troïng ngöôøi coù taøi.

2. Keát baïn vôùi nhöõng ngöôøi coù aûnh höôûng, uy tín

3. Duøng phöông phaùp thaûo luaän ñeå thuyeát phuïc ngöôøi

4. Söû duïng uy quyeàn gaây söï coá

5. Baét chöôùc laøm theo nhöõng ngöôøi mình öa thích

6. Thöôøng laøm nhöõng ñieàu bò caám ñeå ñöôïc noåi baät

7. Luoân giöõ bí maât, haïn cheá giao tieáp

8. Khuyeán khích ngöôøi noùi toát, tuyeân truyeàn veà mình

9. Suy nghó, trao ñoåi ñeå ñi ñeán keát luaän

10. Toû ra deã tin ngöôøi duø môùi sô giao

11. Töï löïc, tìm kieám caùch giaûi quyeát ñoäc ñaùo

12. Duøng moïi caùch ñeå laøm giaøu, ñeå thuyeát phuïc ngöôøi khaùc

13. Queân mình vì moïi ngöôøi duø phaûi thay ñoåi phöông höôùng

14. Luoân giaûi thích caùch thöïc hieän nhieäm vuï

15. Traùnh yeâu caàu ñoøi hoûi, thöôøng ñeà nghò

+ TNCN 10.2

Baïn thöôøng coù nhöõng ñaëc ñieåm naøo trong soá caùc ñaëc ñieåm sau ñaây:

( khoanh troøn ñieåm mình coù)

1. Thaáy tröôùc vaø ñaày ñuû moïi vieäc

2. Thích coâng vieäc coù nhòp ñoä khoâng quaù gay gaét

3. Thöôøng phaûi quyeát ñònh tröôùc khi ñaày ñuû thoâng tin

4. Caàn nhìn thaáy coâng vieäc roõ raøng, thuaàn nhaát

5. Luoân lieân heä nhieàu ñoái taùc, caøng nhieàu caøng toát

6. Moïi coâng vieäc cuûa baïn ñeàu ôû vaên phoøng laøm vieäc

7. Thöôøng thoâng tin qua ñieän thoaïi, quaûn lyù thoâng tin qua vi tính

8. Trao ñoåi, baøn luaän, gaëp gôõ treân 80% thôøi gian.

9. Thöôøng quan taâm tieáp xuùc vôùi caùn boä thuoäc caáp

10. Coù nhieàu ñieàu kieän nghæ ngôi giaûi trí

213

Ñaùp aùn

TNCN 10.1

Caâu leû : 6 ñieåm

Caâu chaún : tröø 2 ñieåm . Rieâng caâu 6,12 tröø 3 ñieåm.

Yeáu : <20 thöôøng : 20-35 ñieåm, khaù : 36 – 45 ñieåm, gioûi : 35-42 ñieåm.

Ñaùp aùn :

TNCN 10.2

Caâu chaün : -1 ñieåm . Caâu leû : + 2 ñieåm

Yeáu : < 10 ñieåm , Thöôøng : 10 ñieåm , Khaù :16 ñieåm , Gioûi : 20 ñieåm

Toång keát : Khaû naêng giao tieáp

Möùc ñoä hieåu ñuùng

haønh vi

TNCN 5

Giao tieáp

Trong quaûn lyù

TNCN 10.1

Hieåu ñaëc ñieåm

LÑ quaûn lyù

TNCN 10.2

Toång keát

TNCN 10

Yeáu

Thöôøng

Khaù

Gioûi

214

TNCN 11

KYÕ NAÊNG SOÁNG

Baét thaêm, moãi em choïn 1 thaêm traû lôøi theo tình huoáng trong thaêm. Moãi

nhoùm choïn 1 thaêm. Naêm nhoùm 5 thaêm ( naêm tình huoáng) .

Tö vaán vieân phoûng vaán theo caâu hoûi cuûa thaêm vaø cho ñieãm 20 moãi tình

huoáng. Toång coäng toái ña 100 ñieåm.

Nhoùm tình huoáng 1 KYÕ NAÊNG GIAO TIEÁP

1. Ñöôïc tin moät ngöôøi baïn thi ñaäu vaøo ñaïi hoïc. Boång döng gaëp baïn aáy ngoaøi

phoá, em vui veû baét tay vaø noùi lôøi chuùc möøng baïn. Em haõy dieãn laïi vai mình

trong tình huoáng gaëp baïn neâu treân. Tö vaán vieân ñoùng vai ngöôøi baïn.

2. Em ñoùng vai HS lôõ tay laøm beå bình hoa trang trí trong lôùp tröôùc maët coâ giaùo

chuû nhieäm vaø caùc baïn ñang baän roän trang trí lôùp. Tö vaán vieân ñoùng vai coâ

giaùo.

3. Em laø ngöôøi thay maët caùc baïn cuøng lôùp ñeán thaêm meï moät ngöôøi baïn hoïc

ñang beänh naëng. HS ñoùng vai ngöôøi ñaïi dieän lôùp. Tö vaán vieân ñoùng vai

ngöôøi meï.

4. Em dieãn taû baèng ngoân ngöõ khoâng lôøi thaät phong phuù ñoäc ñaùo vaø töï nhieân

nhöng raát kieâm nhöôøng khi ñöôïc ñieåm 10 moân toaùn.

5. Em nhaäp vai thuû tröôûng khen ngôïi caùn boä thuoäc caáp ñaït thaønh tích toát.

215

Nhoùm tình huoáng 2 KYÕ NAÊNG RA QUYEÁT ÑÒNH

1. Em ñaõ quyeát ñònh ñi chôi daõ ngoaïi vôùi moät ngöôøi baïn khaùc phaùi moät caùch

coù lyù. Haõy noùi veà nhöõng suy nghó ñöa ñeán quyeát ñònh ñoù theo trình töï.

2. Em thöû ñaùnh giaù khaû naêng gì seõ xaûy ra khi em quyeát ñònh ñi du hoïc.

3. Coù nhöõng thoâng tin naøo caàn tham khaûo vaø tham khaûo ôû ñaâu khi em choïn

tröôøng thi vaøo ñaïi hoïc.

4. Em ñaõ suy nghó nhö theá naøo veà vieäc choïn ngheà nghieäp töông lai.

5. Ñeå thueâ nhaø troï, em phaûi tìm kieám nhöõng thoâng tin gì coù lieân quan.

Nhoùm tình huoáng 3 KYÕ NAÊNG ÑAËT MUÏC TIEÂU

1. Ñang laø HS lôùp 12 , muïc tieâu lôùn nhaát cuûa em luùc naøy laø gì? Ñeå ñaït ñöôïc

muïc tieâu aáy, trong hoïc kyø naøy muïc tieâu cuûa em laø gì? em phaûi laøm gì,

phöông phaùp, thôøi gian?

2. Trong ñôøi ai cuõng coù luùc nhaän thaáy mình khoâng ñaït muïc tieâu,. Em haõy

keå laïi caûm giaùc vaø suy nghó luùc ñoù cuûa em.

216

3. Muoán xaùc ñònh muïc tieâu phaûi döïa vaøo caùc yeáu toá :

a/ Khaùch quan : söï nhaän ñinh hoaøn caûnh khaùch quan vaø söï choïn löïa khoa

hoïc cuûa ngöôøi xaây döïng muïc tieâu.

b/ Chuû quan : Khaû naêng cuûa ngöôøi thöïc hieän, töø naêng löïc quyeát taâm ñeán

caû nhöõng yeáu toá taâm linh, ñoäng cô ñaïo lyù, giaù trò .

c/ Thôøi gian : Thôøi gian thích hôïp; Yeáu toá thôøi cô …

d/ Cuï theå : ñònh löôïng ñöôïc vôùi caùc tieâu chí roõ raøng.

e/ Khaû thi: Phoái hôïp vaø caân ñoái giöõa hoaøn caûnh vaø naêng löïc.

Coù theå phaân chia thaønh nhöõng giai ñoaïn vôùi nhöõng muïc

tieâu nhoû cuûa caây muïc tieâu ñeå theo doõi, kieåm tra, hoã trôï vaø

ñieàu chænh kòp thôøi trong quaù trình thöïc hieän.

Theo em yeáu toá naøo quan troïng nhaát.

4. Haõy choïn moät muïc tieâu ñaõ coù kinh nghieäm thaønh coâng. Keå laïi nhöõng

suy nghó, lyù luaän töø khi xaùc ñònh muïc tieâu .

5. Trong hoïc taäp, ñeå naâng cao trình ñoä moät moân hoïc, em phaûi xaùc ñònh

muïc tieâu, xaây döïng keá hoaïch thöïc hieän nhö theá naøo?

Nhoùm tình huoáng 4: KYÕ NAÊNG XAÙC ÑÒNH GIAÙ TRÒ

1. Em haõy lieät keâ 2 öu ñieåm , 2 khuyeát ñieåm cuûa em vaø ñeà ra bieän

phaùp phaùt huy hoaëc khaéc phuïc.

217

2. Moät tieâu chuaån ñaïo ñöùc maø em khoâng bao giôø vi phaïm trong khi

öùng xöû vôùi moïi ngöôøi.

3. Moät tieâu chuaån ñaïo ñöùc maø em mong muoán moïi ngöôùi phaûi tuaân

theo laø gì, vaø giaûi thích theâm.

4. Em mô öôùc mình seõ laø ngöôøi nhö theá naøo sau 10 naêm nöõa, taïi sao?

5. Hieän em coù vaán ñeà gì quan troïng nhaát vaø em ñaõ laøm gì ñeå giaûi

quyeát vaán ñeà ñoù.

Tình huoáng 6 ( Kieân ñònh )

1. Kieân ñònh laø kieân taâm trì gan laøm moät vieäc gì maø khoâng vì

hieáu thaéng , khoâng vì phuïc tuøng keû khaùc. Em coù ñoàng yù ñònh

nghóa naøy khoâng YÙ em theá naøo ?

2. Theå hieän phaân bieät 3 loaïi baét tay : hieáu thaéng - phuïc tuøng -

kieân ñònh vôùi tö vaán vieân.

3. Vì sao ngöôøi ta phaûi kieân ñònh vôùi quyeát ñònh cuûa mình.

4. Baïn A ruû baïn B ñi chôi khua. Neáu em laø baïn B, giaùo vieân tö

vaán laø baïn A. Em noùi lôøi töø choái baèng caùch naøo vôùi baïn A?

5. Cho moät ví duï kinh nghieäm trong ñôøi veà tính kieân ñònh cuûa

anh chò ?

218

+ Moät soá TNCN boå sung

Töø caùc traéc nghieäm veà khaû naêng phaân tích toång hôïp tröïc quan TNCN 6,

giaùo vieân tö vaán höôùng nghieäp coù theå tìm theâm nhöõng traéc nghieäm töông töï

trong caùc taøi lieäu traéc nghieäm ñang löu haønh, nhö Phöông phaùp luyeän trí

naõo, Traéc nghieäm trí thoâng minh, Traéc nghieäm taøi naêng cuûa Willam

Bernard, … döôùi daïng nhöõng troø chôi giaùo duïc. Hoaëc trích töø caùc traéc nghieäm

trong Tö vaán ngheà cuûa BoäGDÑT cuõng raát phong phuù.

Töø caùc tö lieäu ñoù, giaùo vieân tö vaân höôùng nghieäp cheá taùc nhöõng traéc

nghieäm töông töï nhö nhöõng baøi toaùn cô baûn ñöôïc thay ñoåi caùch ñaët caâu vaø

ngöõ caûnh, traùnh caùc em bò lôøn hoaëc bieát tröôùc ñaùp aùn quen thuoäc.

Rieâng caùc traéc nghieäm veà khí chaát, ngaøy nay khoâng coøn cöùng ngaét trong

nhöõng ñònh nghóa phaân loaïi cuõ. Nhöng ñoù laø cô sôû ñeå xaây döïng, cheá taùc caùc

traéc nghieäm thaêm doø khuynh höôùng haønh vi öùng xöû cuûa moät ngöôøi. Ñeå tieáp

caän khung höôùng taâm sinh lyù phuø hôïp ngheà, xu höôùng ngaøy caøng phaùt trieån

caùch traéc nghieäm phoái hôïp nhieàu phöông thöùc vaø nhieàu maët khaûo saùt daønh

cho moät nhoùm ngheà. Ngoaøi kyõ naêng ngheà, ngöôøi ta ñoøi hoûi NLÑ phaûi bieát

ñònh höôùng coâng vieäc maø ngöôøi ñoù choïn löïa, thaêm doø khaû naêng giao tieáp va ø

thieát laäp quan heä, cuoái cuøng NLÑ ñoù phaûi laø moât con ngöôøi coù yù thöùc phaán

ñaáu, vaø bieát giöõ tö caùch ñaïo ñöùc ngheà nghieäp…

Theá giôùi traéc nghieäm heát söùc ña daïng vaø phong phuù phaùt trieån gaàn 2 theá

kyû qua. Caùc boä coâng cuï traéc nghieäm moãi ngaøy moät môùi. Môùi töø quan ñieåm

lyù luaän öùng duïng. Do ño boä coâng cuï ôû treân caàn ñöôïc caùc giaùo vieân tö vaán

höôùng nghieäp tieáp tuïc tieáp tuïc laøm môùi vaø ñöa vaøo öùng duïng.

219

Sau ñaây laø caùc traéc nghieäm laøm maãu cheá taùc töông töï …

TRAÉC NGHIEÄM TNBS 6 a

Từ một hình phẳng trên bìa giấy, em xác định đó là hình triển khai trên mặt phẳng của

một trong 5 hình khối bên cạnh ( A,B,C,D,E). Hãy ghi tên của hình khối đó vào ô ( )

1. ( )

2. ( )

3. ( )

4 . ( )

5. ( )

6. ( )

7. ( )

8. ( )

9. ( )

10. ( )

220

TRAÉC NGHIEÄM TNBS 7a

Một trong 3 hình dưới đây A,B,C , Hình nào xứng với lời phê ở bên trái.

Ghi kết quả vào ô ( ).

1. Thống nhất

( )

2. Thăng bằng

( )

3. Ph ối hợp

( )

4. Hài hoà

( )

5. Nhịp nhàng

( )

6. Linh động

( )

7. Cân đối

( )

8. Đẹp

( )

9. Duyên dáng

( )

10. Vững vàng

( )

221

TRAÉC NGHIEÄM TNBS 9a

1. Laøm theá naøo ñeå ño baèng thöôùc ñöôøng cheùo XY cuûa moät vieân thuyû

tinh hình khoái chöõ nhaät ? ( 3phuùt, 10 ñieåm )

2. Ngöôøi ta giao cho em 5 muõi teân. Nhieäm vuï cuûa em phaûi baén truùng

100 ñieåm vaøo taám bia sau ñaây. Em phaûi baén truùng vaøo voøng ñie åm

naøo ?

( 3phuùt, 10 ñieåm )

3. Tìm con ñöôøng ngaén nhaát töø A ñeán B ( 3phuùt, 10 ñieåm )

4. Coù 17 caây ñeøn caày, gío thoåi taét 5 caây, roài sau ñoù, taét theâm 2 caây .

Ngöôøi ta ñoùng cöûa laïi ngaên gioù, cuoái cuøng trong phoøng coøn bao

nhieâu caây ñeøn caày.

( 3phuùt, 10 ñieåm )

5. Coù 8 ñoàng tieàn coå, trong ñoù coù moät ñoàng tieàn giaû nheï hôn. Laøm

caùch naøo ñeå phaùt hieän neáu trong tay chæ coù 1 caùi ñóa caân vaø chæ

ñöôïc caân 2 laàn?

(3 phuùt, 10 ñieåm )

222

6. Con soá naøo coøn thieáu : ( 3phuùt, 10 ñieåm )

1 6 5 3 2 8

7 8 1 4 3 9

4 7 ? 2 1 ?

1 3 6 8 16 ?

7 4 8 5 10 ?

6 4 7 5 8 ?

7. Tieáng Vieät: ( 3phuùt, 10 ñieåm )

Tìm 10 töø baét ñaàu vaø keát thuùc baèng chöõ C

Tìm 10 töø baét ñaàu vaø keát thuùc baèng chöõ T

Tìm 10 töø baét ñaàu vaø keát thuùc baèng chöõ H

Tìm nhöõng töø caàn taùch rieâng ra :

seàn seät,laày nhaày, nhôùt nhaùt, dòu daøng, coû laù meàm nhuûn.

8. Thöû töôûng töôïng coù moät ngöôøi baïn toát nghieäp cao ñaúng vi tính,

ñeán nhôø em vieát thö xin vieäc ôû Coâng ty Coâng vieân Phaàn meàm .

Trong 10 phuùt em thaûo vaøi caâu coù tính thuyeát phuïc, giuùp baïn vieát

tieáp thö tìm vieäc.

( 30 ñieåm )

Hoï vaø teân HS Tö vaán vieân :

Lôùp tröôøng Ghi chuù keát quaû :

Ngaøy traéc nghieô(

223

CHÖÔNG III

HOAØN THIEÄN BOÄ TRAÉC NGHIEÄM HÖÔÙNG NGHIEÄP CUÕ

HÖÔÙNG DAÃN CHOÏN TRÖÔØNG ,CHOÏN NGHEÀ

224

225

TRAÉC NGHIEÄM 1 TÖ DUY LOGIC

226

227

228

TRAÉC NGHIEÄM II CAÛM THUÏ VAØ DIEÃN ÑAÏT NGOÂN TÖØ

229

TRAÉC NGHIEÄM III TRÍ TÖÔÛNG TÖÔÏNG KHOÂNG GIAN

230

231

232

233

TRAÉC NGHIEÄM IV KHÍ CHAÁT

234

235

236

TRAÉC NGHIEÄM V TRÍ NHÔÙ HÌNH TÖÔÏNG

237

238

239

240

241

TRAÉC NGHIEÄM VI TÍNH BEÀN VÖÕNG CHUÙ YÙ

242

TRAÉC NGHIEÄM VII TÍNH BEÀN VÖÕNG CHUÙ YÙ

243

244

245

246

247

248

249

PHAÀN 3

TRIEÅN KHAI THÖÏC NGHIEÄM

TUYEÂN TUYEÀN

VAØ TÖ VAÁN HÖÔÙNG NGHIEÄP

VÔÙI BOÄ TRAÉC NGHIEÄM

MÔÙI ÑÖÔÏC XAÂY DÖÏNG

250

CHÖÔNG I

TRIEÅN KHAI THÖÏC NGHIEÄM TAÊNG CÖÔØNG THOÂNG TIN

HÖÔÙNG NGHIEÄP CHO HSPT TREÂN BAÙO GIAÙO DUÏC SAÙNG TAÏO

Ñeå trieån khai böôùc ñaàu taêng cöôøng coâng taùc tuyeân truyeàn höôùng nghieäp

treân baùo ñaøi, Nhoùm Nghieân Cöùu Ñeà Taøi choïn baùo Giaùo duïc Saùng taïo (GDST)

laøm nôi trieån khai thöïc nghieäm , vì ñaây laø dieãn ñaøn cuûa ngaønh, tieáng noùi chính

thöùc coù uy tín veà maët chuyeân moân cuûa thaày coâ giaùo, phuï huynh vaø hoïc sinh. Soá

löôïng phaùt haønh bình quaân cuûa baùo treân döôùi 10 ngaøn baûn/kyø, soá chuyeân ñeà leân

ñeán gaàn 50 ngaøn baûn/kyø

Rieâng naêm 2002, khi ñang thöïc hieän ñeà taøi veà tuyeân truyeàn höôùng

nghieäp thì baùo GDST ñaõ taêng cöôøng soá löôïng caùc tin baøi veà ngheà nghieäp keå caû

caùc baøi coù tính chaát ñònh höùông choïn tröôøng, choïn ngaønh ñeå thi ñaïi hoïc, cao

ñaúng, trung hoïc chuyeân nghieäp. Soá löôïng caùc baøi coù tính höôùng nghieäp leân ñeán

34 baøi. So vôùi naêm 2001: 12 baøi (taêng gaàn gaáp ba) naêm 2000: 11 baøi, naêm

1999: 8 baøi. Nhìn chung soá löôïng tin baøi coù noäi dung veà höôùng nghieäp caùc naêm

gaàn ñaây taêng ñeàu . Naêm 2002, baùo GDST chuû ñoäng taêng soá löôïng ñeå ñaùp öùng

ñeà taøi nghieân cöùu. Ñaëc bieät caùc baøi coù tính chaát tröïc tieáp tö vaán cho baïn ñoïc

choïn ngaønh ngheà ñeå theo hoïc trong dòp tuyeån sinh 2002 laø 13 baøi töø thaùng 4

ñeán thaùng 7/2002. Caùc baøi tö vaán höôùng nghieäp theo yeâu caàu baïn ñoïc xuaát hieän

döôùi teân muïc thöôøng xuyeân laø: tö vaán ngheà nghieäp hoaëc Höôùng vaøo ñôøi. Gaàn

nhö soá baùo naøo cuõng coù muïc naøy. Noäi dung tö vaán ôû muïc naøy do baùo GDST keát

251

hôïp vôùi caùc chuyeân vieân Trung taâm Tö vaán Taâm lyù-Giaùo duïc-Theå chaát ñeå thöïc

hieän. .

Trong thôøi gian laøm thöû truyeàn thoâng höôùng nghieäp trong naêm 2002, baùo

GDST ñaõ taêng cöôøng soá löôïng baøi vieát ñònh höôùng ngheà 300% so vôùi naêm

2001, taêng voït so vôùi naêm 2000 vaø naêm 1999. Vieäc taêng soá löôïng tin baøi nhöõng

naêm tröôùc chuû yeáu laø do nhu caàu thoâng tin khaùch quan, rieâng naêm 2002 laø coù

theâm nguyeân nhaân chuû quan cuûa Ban bieân taäp.

Vôùi 34 baøi vieát, khoâng keå caùc tin, veà noäi dung ñònh höôùng ngheà nghieäp

trong naêm 2002 treân baùo GDST, coù theå noùi baùo GDST ñaõ ñem ñeán cho baïn

ñoïc laø thaày coâ giaùo, phuï huynh vaø hoïc sinh nhöõng thoâng tin höùông nghieäp khaù

boå ích.

Caùc baøi vieát naøy taäp trung ôû 3 vaán ñeà lôùn:

- Vaán ñeà phaân luoàng trong chieán löôïc phaùt trieån giaùo duïc;

- Phaân tích xu höôùng choïn ngheà vaø höôùng nghieäp cho HSPT

_ Tö vaán cuï theå vieäc choïn ngheà ñeå theo hoïc cho HS treân baùo

1. TUYEÂN TUYEÀN VEÀ VAÁN ÑEÀ PHAÂN LUOÀNG TRONG CHIEÁN LÖÔÏC

PHAÙT TRIEÅN GIAÙO DUÏC

Tröôùc heát laø caùc baøi coù noäi dung ñeà caäp ñeán chieán löôïc phaân luoàng giaùo

duïc. Ñaây laø vaán ñeà chieán löôïc coù yù nghóa raát quan troïng. Ñoái töôïng phuïc vuï vaø

trao ñoåi thoâng tin cuûa caùc baøi naøy laø caùc nhaø quaûn lyù giaùo duïc, caùc nhaø nghieân

cöùu kinh teá giaùo duïc.

252

Caùc baøi vieát taäp trung phaân tích cô caáu ñaøo taïo baát hôïp lyù cuûa heâä thoáng

giaùo duïc ñaïi hoïc, chuyeân nghieäp – coâng nhaân kyõ thuaät cuûa nöôùc ta. Töø ñoù taùc

ñoäng ñeán nhaän thöùc xaõ hoäi coi troïng vieäc ñaøo taïo ñoäi nguõ kyõ thuaät vieân, coâng

nhaân kyõ thuaät… Beân caïnh moät boä phaän thích hôïp ñöôïc ñaøo taïo trình ñoä cao (ñaïi

hoïc, sau ñaïi hoïc) caàn coi troïng vaø ñaåy maïnh ñaøo taïo ngheà nghieäp, nhaát laø trong

ñieàu kieän kinh teá- xaõ hoäi nhö Vieät Nam. Caùc baøi vieát daïng naøy cuõng ñaët vaán ñeà

caàn phaûi ñaàu tö cho giaùo duïc chuyeân nghieäp daïy ngheà hôn nöõa, xaùc ñònh moät

vieãn caûnh toát ñeïp, phuø hôïp vôùi böôùc ñi cuûa neàn kinh teá ñang coâng nghieäp hoaù-

hieän ñaïi hoùa. Chaúng haïn caùc baøi vieát nhö:

- “Thöïc traïng trung hoïc chuyeân nghieäp daïy ngheà: nhöõng gam maøu saùng

vaø toái” cuûa Gia Vónh ñaêng treân baùo GDST soá 158 (thaùng 8/2002).

- “Thieát bò thöïc taäp cho caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp: caàn ñöôïc

ñaàu tö nhieàu hôn” cuûa Thu Hieàn ñaêng treân baùo GDSTsoá 163 (thaùng 9/2002).

- “Ñaøo taïo lieân thoâng vaãn ñang naèm treân giaáy” vaø baøi “Daïy ngheà cho caùc

ñoái töôïng xaõ hoäi: ñaït caû 2 hieäu quaû kinh teá vaø chính trò” cuûa Thu Hieàn ñaêng treân

baùo GDST caùc soá 167 vaø 169 (thaùng 10/2002).

- “Ñaøo taïo coâng nhaân kyõ thuaät: khoâng ñaït yeâu caàu?” cuûa Phuùc Taâm ñaêng

treân baùo GDST soá 173 (thaùng 11/2002).

- “100% hoïc vieân caùc trung taâm giaùo duïc chuyeân nghieäp ngoaøi coâng laäp

toát nghieäp coù vieäc laøm ngay” cuûa Thu Hieàn , GDST soá 176 (thaùng 12/2002).

- “Ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc: khôûi ñoäng ôû khu vöïc kinh teá troïng ñieåm phía

Nam” cuûa Troïng Tín , GDST soá 131 (thaùng 2/2002).

- “Thò tröôøng lao ñoäng cao caáp” cuûa Aùi Phieân , GDST soá 132 (2/2002).

253

- “Vaøi suy nghó veà chieán löôïc phaùt trieån giaùo duïc” cuûa Phaïm Khaéc Trí GDST soá

156 (thaùng 7/2002)v.v.

254

2. PHAÂN TÍCH XU HÖÔÙNG CHOÏN NGHEÀ, HÖÔÙNG NGHIEÄP CHO HSPT

Caùc baøi coù noäi dung phaân tích xu höôùng choïn ngheà, ñaët vaán ñeà caàn phaûi

gia taêng coâng taùc höôùng nghieäp cho thanh thieáu nieân, nhaát laø hoïc sinh phoå

thoâng taïi caùc nhaø tröôøng. Chöông trình giaùo duïc phoå thoâng tröôùc ñaây coi troïng

daïy ngheà phoå thoâng (lao ñoäng) vaø höôùng nghieäp, khi thöïc hieän caûi tieán chöông

trình caùc naêm gaàn ñaây thì chöông trình naëng veà caùc boä moân vaên hoùa, coi nheï

hoaëc boû luoân phaàn giaùo duïc lao ñoäng, höôùng nghieäp. Ñoù laø hai thaùi cöïc ñeàu neân

traùnh. Ñeà caäp ñeán noäi dung naøy coù caùc baøi nhö:

- “Ñònh höôùng ngheà nghieäp cho hoïc sinh THPT” cuûa Huyeàn Traân ñaêng

treân baùo GDST soá 133 (thaùng 2/2002).

- “Vaøi suy nghó veà coâng taùc höôùng nghieäp cho hoïc sinh THCS” cuûa Ñoaøn

Quoác Tuaán ñaêng treân baùo GDST soá 177 (thaùng 12/2002).

- “Xu höôùng choïn ngheà” cuûa K.T, baùo GDST soá 140 (thaùng 3/2002).

-“Ñeå ñònh höôùng ngheà ñuùng nhaát” cuûa Nguyeãn Ñöùc Huøng ñaêng treân baùo

GDST soá 136 (thaùng 3/2002) v.v.

3. TÖ VAÁN CHOÏN NGHEÀ CHO HOÏC SINH TREÂN BAÙO GDST

Rieâng trong ñôït tuyeån sinh cao ñaúng, ñaïi hoïc THCN naêm 2002, baùo

GDST môû chuyeân muïc rieâng “Höôùng vaøo ñôøi” ñeå tö vaán cuï theå veà choïn ngaønh

ngheà, choïn tröôøng… phuø hôïp vôùi ñieàu kieän taâm sinh lyù, gia caûnh cuûa ho ïc sinh

phoå thoâng. Coù taát caû 13 kyø baùo (moät quyù) coù chuyeân muïc naøy. Ñaây laø chuyeân

muïc cuï theå trình baøy döôùi hình thöùc hoûi-ñaùp.

Ví duï caùc noäi dung sau:

255

- “Toâi muoán thi vaøi ngaønh kyõ thuaät in Ñaïi hoïc Sö phaïm kyõ thuaät TP HCM.

Xin ñöôïc hoûi ngaønh naøy daïy nhöõng gì, coù hôïp vôùi nöõ khoâng? (Vaên Bình-Bình

Phöôùc)”. Traû lôøi: Ngaønh in ñaøo taïo kyõ thuaät saép chöõ, ngheä thuaät trình baøy aán

phoå, quaù trình cheá taïo khuoâng in, vaät hieän in, quaûn lyù chaát löô ïng saûn phaåm in….

Nöõ coù theå laøm ñöôïc ôû khaâu cheá baûn, thaønh phaåm”.

- “Em laø nöõ, muoán thi vaøo ngaønh baùo chí, nghe noùi ngaønh naøy ñi nhieàu, coù

hôïp vôùi nöõ khoâng? (Minh Thoa –TP HCM). Traû lôøi: Ñoái vôùi ngheà baùo, nam, nöõ

ñeàu coù “theá maïnh rieâng”. Baïn hoaøn toaøn coù theå theo ngheà neáu coù loøng say

meâ”.

- “Em haùt hay, ñaøn gioûi (thöôøng tham döï vaø ñaït nhieàu giaûi ôû caùc cuoäc thi

vaên ngheä phong traøo), muoán sau naøy theo ñuoåi ngheà ca haùt, nhöng caû nhaø phaûn

ñoái baét em phaûi noäp hoà sô thi vaøo sö phaïm. Cho em moät lôøi khuyeân (Thanh

Nhaân-tröôøng Traàn Quoác Tuaán-Quaûng Ngaõi). Traû lôøi: Em neân thuyeát phuïc gia

ñình ñeå choïn ngaønh maø em thích vaø coù khaû naêng phaùt trieån. Em coù theå thi vaøo

nhaïc vieän TP HCM hoaëc tröôøng Cao ñaúng vaên hoaù Ngheä thuaät”v.v.

Coù 13 kyø baùo, moãi kyø coù trung bình 3 tình huoáng tö vaán, caù bieät coù kyø coù

1 tình huoáng tö vaán chuyeân saâu. Nhö vaäy trong khoaûng hôn moät quyù (cuûa heø

naêm 2002) baùo taêng cöôøng tö vaán höôùng nghieäp cho khoaûng 30 tröôøng hôïp cuï

theå. Tuy cuï theå cho moãi tröôøng hôïp nhöng ñaây laø nhöõng vaán ñeà maø caùc hoïc sinh

phoå thoâng khaùc cuõng thöôøng thaéc maéc vaø quan taâm.

Moät thöïc teá khaùch quan laø tuyeån sinh trung hoïc chuyeân nghieäp vaø trung

hoïc kyõ thuaät cuûa caùc naêm gaàn ñaây taêng bình quaân töø 10-15%. Theo oâng Huyønh

Minh Trí- Tröôûng phoøng giaùo duïc chuyeân nghieäp Sôû GDÑT, khu vöïc TP HCM

256

hieän coù 37 tröôøng THCN cuûa ñòa phöông vaø Trung öông, keå caû caùc ñaïi hoïc vaø

cao ñaúng coù heä ñaøo taïo trung hoïc chuyeân nghieäp. Trong ñoù, rieâng 11 tröôøng

THCN cuûa TP tuyeån sinh naêm hoïc 2002-2003 laø 8.325 hoïc sinh taêng 51% so

vôùi kyø tuyeån sinh naêm tröôùc. Caùc tröôøng THCN thuoäc Trung öông vaø heä THCN

caùc tröôøng ÑH, CÑ cuõng ñeàu taêng nhöng khoâng nhieàu nhö thaønh phoá (xem baùo

GDST soá 158). Khoù coù theå ño löôøng taùc ñoäng cuûa baùo GDST ñeán vôùi phuï

huynh vaø hoïc sinh laø bao nhieâu nhöng chaéc chaén laø coù taùc ñoäng ñeå laøm chuyeån

bieán nhaän thöùc cuûa hoïc sinh theo höôùng choïn ngaønh ngheà vöøa vôùi söùc cuûa mình

laø THCN, laøm taêng % soá luôïng ñaêng kyù tuyeån sinh THCN nhö treân.

Ñieàu tra ñeå keát luaän chính xaùc möùc ñoä aûnh höôûng cuûa caùc baøi baùo höôùng

nghieäp laø khoù khaên, nhöng nhaän xeùt chung laø chaéc chaén coù moái quan heä nhaân

quaû giöõ thoâng tin tuyeân truyeàn vaø vieäc gia taêng soá löôïng ñaêng kyù tuyeån sinh

trong heø vöøa qua.

4. THAÊM DOØ HS ÑOÏC BAÙO COÙ MUÏC HÖÔÙNG NGHIEÄP

Thaêm doø taïi 2 lôùp 12 tröôøng THPT BC Dieân Hoàng chung quanh vaán ñeà

ñoïc baùo vaø ñònh höôùng ngheà nghieäp treân baùo GDST cho thaáy : 44% hoïc sinh

phoå thoâng coù ñoïc baùo GDST. So vôùi caùc tôø baùo daønh cho löùa tuoåi nhö Tuoåi Treû,

Möïc Tím thì baùo GDST vöøa ra ñôøi sau, vöøa khoâ khan , ít ñöôïc hoïc troø tìm mua.

Tuy nhieân ñeå 1 tôø baùo khoa giaùo môùi chuyeån thaønh tuaàn baùo 2 naêm nhö baùo

GDST ñeán ñöôïc vôùi 42% hoïc sinh phoå thoâng cuõng laø ñieàu maø Ban bieân taäp ñaõ

mong ñôïi. Ñoïc baùo GDST, HS quan taâm nhaát nhöõng noäi dung:

Thôøi söï giaùo duïc: (23%) Ñònh höôùng ngheà nghieäp: (41%)

Hoïc haønh thi cöû: (68%) Vaên hoùa vaên ngheä: (36%)

257

Treân baùo GDST ñoái vôùi caùc baøi coù noäi dung ñònh höôùng ngheà nghieäp

coùù 71% HS xaùc nhaän laø ñaõ giuùp ích cho caùc em hình thaønh yù ñònh choïn tröôøng,

choïn ngheà sau naøy.

Qua caùc phieáu traû lôøi cuûa HS cho thaáy raèng quaû thöïc caùc baøi vieát höôùng

nghieäp taùc ñoäng ñeán nhaän thöùc choïn ngaønh ngheà cuûa caùc em. Caùc thoâng tin töø

phieáu thaêm doø treân ñaõ phaûn aùnh chaân thöïc möùc ñoä aûnh höôûng cuûa baùo GDST

ñoái vôùi baïn ñoïc laø HS phoå thoâng .

Toùm laiï, caùc thoâng tin phaûn aùnh treân chöùng minh moät ñieàu laø neáu caùc cô

quan truyeàn thoâng ñaïi chuùng ñoàng loøng toå chöùc caùc chuyeân muïc, goùc tö vaán

höôùng nghieäp treân baùo cho hoïc sinh phoå thoâng thì chaéc chaén tình hình cô caáu

tuyeån sinh, cô caáu ñaøo taïo seõ ñoåi khaùc .

Ñeå caùc cô quan baùo chí (38 ñôn vò cuûa thaønh phoá, hoaëc 119 neáu keå caû

caùc ñôn vò cuûa Trung öông treân ñòa baøn TP) höôûng öùng ñôït tuyeân truyeàn höôùng

nghieäp naøy thì cô quan chæ ñaïo cuûa Ñaûng, Ban Tö tröôûng Vaên hoaù Thaønh uûy, cuï

theå laø Phoøng Khoa giaùo cuûa Ban, caàn tham möu ñeå Thaønh uûy coù Nghò quyeát chæ

ñaïo caùc ñôn vò baùo chí thöïc hieän toát vaán ñeà naøy, nhaát ñònh nhaän thöùc xaõ hoäi seõ

ñoåi môùi.

Haøng tuaàn Thaønh uûy coù giao ban baùo chí vôùi caùc Toång bieân taäp. Thaønh

uûy maø coù chæ ñaïo veà truyeàn thoâng höôùng nghieäp haøng tuaàn thì caùc cô quan baùo

chí seõ thöïc hieän vaán ñeà naøy raát toát. Ñaëc bieät laø caùc baùo maïnh nhö HTV, Tuoåi

Treû, Saøi Goøn Giaûi Phoùng, Ngöôøi Lao Ñoäng, Phuï Nöõ, Möïc Tím, Khaên Quaøng

Ñoû, Sinh Vieân… coù chuyeân trang, chuyeân muïc höôùng nghieäp thì aûnh höôûng seõ

raát lôùn.

258

CHÖÔNG II

TRIEÅN KHAI THÍ ÑIEÅM TÖ VAÁN

HÖÔÙNG NGHIEÄP VÔÙI BOÄ TRAÉC NGHIEÄM MÔÙI XAÂY DÖÏNG

1. TRIEÅN KHAI TRAÉC NGHIEÄM TOÅNG QUAÙT 1 VAØ 2

Töø 15.10.2002 ñeán 30.11.2002 keát quaû nghieân cöùu xaây döïng boä coâng cuï

traéc nghieäm boå sung cuûa ñeà taøi ñöôïc ñem toå chöùc thöû nghieäm, ruùt kinh nghieäm.

Moät maët ñaùnh giaù tính khaû thi vaø phuø hôïp trình ñoä, hoaøn caûnh ; moät maët thaâu

thaäp yù kieán cuûa caùc chuyeân gia theo doõi, caùc coäng taùc vieân tham gia thöû

nghieäm ñeå naâng cao hieäu quaû vaø tính khoa hoïc cuûa boä coâng cuï.

Ñeà taøi ñaõ trieån khai 500 tröôøng hôïp traéc nghieäm hoïc sinh tröôøng THCS vaø

THPT caáp 2 vaø caáp 3 ôû moät soá quaän huyeän thí ñieåm trong thaønh phoá. ÔÛ trung

taâm thaønh phoá choïn quaän 5 vôùi tröôøng chuyeân THPT Leâ Hoàng Phong, ôû vuøng

ven choïn quaän Thuû Ñöùc vôùi tröôøng THPT Nguyeãn Höõu Huaân, THPT Thuû Ñöùc.

Quaän môùi thaønh laäp choïn quaän 2 THCS An Khaùnh. ÔÛ vuøng KV2-NT vôùi tröôøng

THPT Nguyeãn Hueä, THPT phöôùc Long.

Ngoaøi ra , ñeå thí ñieåm taïi caùc vuøng KV1,KV1-VS, KV2,KV2-NT,vaø KV3

boä coâng cuï traéc nghieäm höôùng nghieäp môùi ñöôïc ñeà taøi xaây döïng ñöôïc ñem veà

thöû nghieäm taïi thò xaõ Taân An, vuøng saâu Taân Truï vôùi caùc tröôøng THCS Nhöït

Taûo vaø THPT Taân Truï.

Qua quaù trình tieáp caän thöïc teá cho thaáy hai boä traéc nghieäm toång quaùt

(TNTQ 1 vaø 2 ) ôû 8 tröôøng coù hoaøn caûnh ñòa lyù nhaân vaên khaùc nhau trong ñoù coù

259

2 tröôøng THCS, taát caû 100% nhaø tröôøng vaø thaày coâ tham gia, caùc chuyeân gia

theo doõi ñeàu cho raèng raát thuaän tieän cho hoïc sinh thöïc hieän trong giôø sinh hoaït

höôùng nghieäp, coù nôi ñaõ ñöa vaøo giôø chuû nhieäm vaø giôø sinh hoaït ñoaøn ñoäi...vaán

ñeà laø phaûi coù ngöôøi giaùo vieân tö vaán höôùng nghieäp höôùng daãn môû ñaàu vaø nhaän

baøi caùc em veà nghieân cöùu phaân tích theo nhöõng quy ñònh cuûa boä traéc nghieäm,

coäng ñieåm phaân loaïi tìm caùch lyù giaûi vaán ñeà vaø sô keát höôùng hoaït ñoäng ngheà

nghieäp thích hôïp cho caùc em. Caùc em raát phaán khôûi, coù em laáy laøm taâm ñaéc vôùi

nhöõng lôøi pheâ thaám yù maø ñoâi khi em chæ coù caûm töôûng laø mình seõ nhö theá,

nhöng khoâng hieåu moät caùch coù lyù leõ, vaø sau khi laøm traéc nghieäm caùc vaán ñeà

ñöôïc saùng toû hôn . Veà phía nhaø tröôøng vaø giaùo vieân qua thaêm doø cuõng ñaùnh giaù

cao noã löïc taïo nhöõng chaát lieäu môùi, neáp nghó vaø caùch laøm phong phuù giôø sinh

hoaït höôùng nghieäp baèng hình thöùc tö vaán coù traéc nghieäm vaø nhaát laø coù giaùo

vieân tö vaán höôùng nghieäp coù chuyeân moân giaûi ñaùp , seõ laøm cho hoïc sinh hieåu

roõ khaû naêng cuûa chính mình hôn.

Veà maët chuyeân moân 2 traéc nghieäm toång quaùt vaø hôn 10 traéc nghieäm caù

nhaân ñeàu toát , coù tính khoa hoïc vaø phuø hôïp vôùi trình ñoä HSPT trong tình hình

thò tröôøng lao ñoäng hieän nay.

Tuy nhieân :

_ Rieâng traéc nghieäm caù nhaân 4 (TNCN 4) tính oån ñònh cuûa thaàøn kinh vaø xu

höôùng höôùng noäi höôùng ngoaïi cuûa hoïc sinh ñaõ thöïc hieän ôû Boä traéc nghieäm cuõ (

do ThS Nguyeãn Toaøn chuû nhieäm) neân khoâng söû duïng ñeå traùnh truøng laëp, chæ

neân söû duïng traéc nghieäm caù nhaân 8 (TNCN 8) ñeå ñaùnh giaù khí chaát.

260

_ Caùc tröôøng vaø giaùo vieân, phuï huynh vaø hoïc sinh ñeàu thaáy roõ khoâng coù

giaùo vieân tö vaán höôùng nghieäp coù chuyeân moân thì khoâng thöïc hieän ñöôïc vì aûnh

höôûng cuûa nhöõng lôøi khuyeân trong khi hoïc sinh vaø phuï huynh baên khoaên veà

töông lai laø raát lôùn ñoái vôùi quyeát taâm hoïc taäp cuûa hoïc sinh.

Sau ñaây laø baûng toång hôïp caùc keát quaû traû lôøi xu höôùng choïn ngheà vaø kyõ

naêng cuûa caùc em ôû 8 tröôøng vöøa thí ñieåm:

Keát quaû traû lôøi xu höôùng choïn ngheà vaø töï ñaùnh giaù kyõ naêng cuûa HS

Trong tö vaán höôùng nghieäp coù söû duïng boä traéc nghieäm môùi xaây döïng

Tröôøng tham gia

thí ñieåm

Traéc

nghieäm

kieåu ngöôøi ngheà theo TLH ngheà nghieäp (%)

Ghi chuù KT NV QL XH NC NT

Khaùi quaùt khoái

TröôøngTHPT

TNTQ1

TNTQ 2

19,9

29,8

49,3

29,2

6,8

4,7

13,6

24,8

4,4

4,4

6,0

7,1

TNTQ1&2

truøng hôïp

45,15%

- Leâ H. Phong

( KV3)

TNTQ 1

TNTQ 2

10,3

3,7

50,00

26,4

12,2

22,6

12,2

3,7

4,7

29,2

10,6

14,4

Quaän 5

106 HS,

3 lôùp

- ThuûÑöùc &

Nguyeãn H.Huaân

(KV2)

TNTQ 1

TNTQ 2

27,5

17,5

50,0

30,0

2,5

7,5

10,2

10,0

5,0

15,0

5,0

20,0

Q Thuû Ñöùc

40hs,19 lôùp

- Nguyeãn hueä &

Phöôùc long(KV2)

TNTQ 1

TNTQ 2

16,3

19,6

45,9

42,6

9,8

6,5

16,3

8,1

8,1

9,8

3,6

13,4

Quaän 9

61hs,12 lôùp

- Taân truï

( KV1-VS )

TNTQ 1

TNTQ 2

25,7

22,0

51,4

39,7

2,9

4,4

16,1

18,3

0,0

9,5

3,9

6,1

H. Taân Truï

Long An

Khaùi quaùt khoái

Tröôøng THCS

TNTQ 1

TNTQ 2

15,7

11,5

34,6

23,2

10,2

7,5

10,0

22,3

15,8

22,8

13,7

12,7

TNTQ1&2

truøng hôïp

38,25%

_ An Khaùnh

Quaän 2(KV2)

TNTQ 1

TNTQ 2

25,0

12,9

25,9

13,8

7,4

11,0

31,4

22,2

2,7

21,2

7,6

18,9

Quaän môùi

thaønh laäp

100hs,2 lôùp.

_ Nhöït taûo

(KV2-NT)

TNTQ 1

TNTQ 2

34,6

10,2

32,6

32,6

2,0

4,0

18,3

22,4

6,1

24,4

6,4

6,4

TX Taân An-

Long An

50 hs, 1 lôùp

261

ÔÛ baäc THPT coù 45,15% caùc em laøm traéc nghieäm toång quaùt 1 vaø 2 coù

cuøng keát quaû ôû moät nhoùm ngheà, nhö vaäy caùc ñoái töôïng naøy ñaõ coù söï löïa choïn

töông öùng. Coøn laïi 54,58% coù sôû thích vaø kyõ naêng khaùc nhoùm ngheà .

ÔÛ baäc hoïc THCS thì nhoùm hoïc sinh coù kyõ naêng vaø sôû thích cuøng ôû moät

nhoùm ngheà chæ chieám 38,25%, coøn laïi 61,75% coù kyõ naêng vaø sôû thích khaùc

nhoùm ngheà.

- Hoïc sinh THPT

+ TNTQ 1 nhoùm kyõ naêng cao nhaát : NV : 49,3%

nhoùm kyõõ naêng thaáp nhaát : NT : 6%

+ TNTQ 2 nhoùm sôû thích cao nhaát : KT : 29,8%

nhoùm sôû thích thaáp nhaát : NC : 4,4%

_ Hoïc sinh THCS,

+ TNTQ 1 nhoùm kyõ naêng cao nhaát : NV : 34,6%

nhoùm kyõõ naêng thaáp nhaát : XH : 10,0%

+ TNTQ 2 nhoùm sôû thích cao nhaát : NV : 23,2%

nhoùm sôû thích thaáp nhaát : QL : 7,5%

Hoïc sinh khi traéc nghieäm höôùng nghieäp ôû caû 2 traéc nghieäm toång quaùt 1

vaø 2 ñaõ ñöôïc phaân boá ra 6 nhoùm ngheà nghieäp. Tuyø theo kyõ naêng vaø sôû thích maø

caùc hoïc sinh ñaõ hình thaønh ñöôïc moät nhoùm ngheà cho töông lai. Trong töøng

nhoùm ngheà dieän roäng, caùc em seõ tìm moät ngheà cuï theå maø baûn thaân mình thích

nhaát.

262

Ñoái vôùi hoïc sinh THPT,

Nhoùm hoïc sinh coù sôû thích vaø kyõ naêng phuø hôïp nhau, laø nhoùm caùc em ñaõ

xaùc ñònh roõ höôùng choïn ngheà cho baûn thaân. Caàn keát hôïp vôùi ñieåm caùc moân hoïc

ôû tröôøng maø höôùng cho moãi em choïn höôùng vaøo ñaïi hoïc phuø hôïp khaû naêng .

Nhoùm caùc em coù kyõ naêng vaø sôû thích khoâng cuøng moät nhoùm ngheà, neân

xem xeùt yeáu toá hoïc baï, ñieåm trung bình thi toát nghieäp ñeå tìm nhöõng chi tieát

thích hôïp boå sung cho ñònh höôùng ngheà tö vaán cho caùc em.

Trong töøng tröôøng hôïp cuï theå, tö vaán vieân seõ laøm traéc nghieäm boå sung

tröïc tieáp cho hoïc sinh.

Ñoái vôùi hoïc sinh THCS:

_ Nhoùm hoïc sinh coù sôû thích vaø kyõ naêng veà nhoùm ngheà phuø hôïp nhau, caùc

em seõ coá gaéng hoïc toát ñeå laøm tieàn ñeà cho vieäc hoïc leân caáp III, vaïch ra höôùng

choïn ngheà, choïn tröôøng trong töông lai.

_ Nhoùm hoïc sinh coù sôû thích vaø kyõ naêng khoâng phuø hôïp nhau : caàn phaûi

laøm theâm traéc nghieäm boå sung caù nhaân ñeå ñònh höôùng cho caùc em choïn ngheà

phuø hôïp cho döï ñònh töông lai sau naøy.

Dó nhieân yù töôûng cuûa caùc em coù theå seõ thay ñoåi qua quaù trình hoïc caáp III

vì nhieàu yeáu toá khaùch quan nhö xu theá gia ñình, söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi v.v…

hoaëc chuû quan cuûa baûn thaân. Coù theå caùc em seõ laïi laøm traéc nghieäm theâm vaøo

caùc naêm cuoái caáp III neáu caàn thieát.

263

2. TRIEÅN KHAI THÖÏC NGHIEÄM CAÙC TRAÉC NGHIEÄM CAÙ NHAÂN

(TNCN)

Trong quaù trình tieán haønh trieån khai traéc nghieäm toång quaùt 1 vaø 2

cho hoïc sinh, chuùng toâi ñaõ tieán haønh traéc nghieäm boå sung vaø tö vaán tröïc tieáp

cho caùc em coù nhu caàu. Ñoái vôùi hoïc sinh choïn nhoùm thao taùc kyõ thuaät,

chuùng toâi laøm theâm caùc traéc nghieäm boå sung 4, 6, 7. Coøn traéc nghieäm boå

sung 1, 2, 3 chöa coù ñieàu kieän ñeå thöïc hieän traéc nghieäm (chöa trang bò maùy

ño ñoä rung tay, ño ñoä beàn cô tónh, ño chæ soá thôøi gian phaûn öùng caûm giaùc

v.v…). Ñoái vôùi hoïc sinh choïn nhoùm nghieäp vuï quy cuõ chuùng toâi laøm traéc

nghieäm boå sung 4, 5 (hoaëc theâm 1, 2, 3, 6). Ñoái vôùi hoïc sinh choïn nhoùm

nghieân cöùu, chuùng toâi laøm traéc nghieäm boå sung 6, 7 (theâm 1, 4, 9). Ñoái vôùi

hoïc sinh choïn nhoùm ngheà phuïc vuï xaõ hoäi, chuùng toâi laøm traéc nghieäm boå

sung 8, 9 (theâm 4, 5, 6, 7).

Ñoái vôùi hoïc sinh choïn nhoùm ngheà quaûn lyù, chuùng toâi laøm traéc nghieäm boå

sung 10, 11 (theâm 1, 3, 5, 6, 9).

Keát hôïp caùc loaïi traéc nghieäm toång quaùt 1 vaø 2, caùc traéc nghieäm boå sung

vôùi phoûng vaán tröïc tieáp töøng hoïc sinh chuùng toâi ñöa ra keát quaû traû lôøi tröïc

tieáp cho töøng hoïc sinh. Sau ñaây chuùng toâi xin trình baøy ñaïi dieän caùc tröôøng

hôïp tö vaán tröïc tieáp sau:

264

_ Tröôøng hôïp thöù 1:

1/ Hoïc sinh Nguyeãn Duy Ñöùc – lôùp 8. Tröôøng ñieåm Nhöït Taûo vôùi traéc

nghieäm toång quaùt 1, em ñaït caùc ñieåm sau:

a/ Nhoùm kyõ thuaät: 18 ñieåm

b/ Nhoùm nghieäp vuï: 16 ñieåm

c/ Nhoùm quaûn lyù: 11 ñieåm

d/ Nhoùm phuïc vuï xaõ hoäi: 13 ñieåm

e/ Nhoùm nghieân cöùu: 11 ñieåm

f/ Nhoùm ngheä thuaät: 1 ñieåm

ÔÛ traéc nghieäm toång quaùt 2, em coù baûng ñieåm sau:

a/ Nhoùm kyõ thuaät: 3 ñieåm

b/ Nhoùm nghieäp vuï: 1 ñieåm

c/ Nhoùm quaûn lyù: 7 ñieåm

d/ Nhoùm phuïc vuï xaõ hoäi: 2 ñieåm

e/ Nhoùm nghieân cöùu: 12 ñieåm

f/ Nhoùm ngheä thuaät: 0 ñieåm

Nhö vaäy qua traéc nghieäm toång quaùt em coù sô keát xu höôùng nhö sau:

* Kyõ naêng thích hôïp vôùi nhoùm thao taùc kyõ thuaät.

* Sôû thích thích hôïp vôùi nhoùm nghieân cöùu.

@/ Nhaän ñònh cuûa tö vaán vieân qua keát quaû traéc nghieäm höôùng nghieäp toång

quaùt 1 vaø 2.

Em coù theå choïn caùc nhoùm ngheà thuoäc thao taùc kyõ thuaät nhö kyõ sö, kyõ thuaät

vieân v.v… hoaëc coù theå laøm nghieân cöùu vieân caùc lónh vöïc khoa hoïc kyõ thuaät

v.v…

265

2/ Keát quaû traéc nghieäm tröïc tieáp:

a/ Traéc nghieäm boå sung TNCN 4:

BAÛNG A: 6 ñieåm.

BAÛNG B: 10 ñieåm.

BAÛNG C: 10 ñieåm

- Keát luaän: Höôùng noäi, ñieàm tónh, oån ñònh raát thích hôïp vôùi coâng taùc nghieân

cöùu khoa hoïc.

b/ Traéc nghieäm boå sung TNCN 6a: 8/10.

c/ Traéc nghieäm boå sung TNCN 7a: 8/10.

- Keát luaän: Raát thích hôïp laøm coâng taùc nghieân cöùu, kyõ thuaät.

266

d/ Traéc nghieäm boå sung TNCN 8.

- Keát quaû: Nhoùm 1: 2 , Nhoùm 2: 12 , Nhoùm 3: 12.

- Keát luaän: thuoäc loaïi khí chaát KC+… Ñieàm ñaïm. Raát thích hôïp vôùi coâng taùc

nghieân cöùu khoa hoïc.

e/ Traéc nghieäm boå sung TNCN 9a:

-Keát quaû: 70/100.

-Thích hôïp laøm nghieân cöùu.

f/ Traéc nghieäm boå sung TNCN 10:

-TNCN 01: 0 ñieåm.

-TNCN 02: -1 ñieåm.

-Keát luaän: Khoâng thích hôïp laøm quaûn lyù.

3/ Tö vaán qua hoaøn caûnh gia ñình:

- Cha vaø Meï ñeàu laøm coâng taùc giaùo duïc, coù trình ñoä.

- Baûn thaân hoïc löïc gioûi, laø hoïc sinh gioûi töø lôùp 1 ñeán nay.

- Sôû thích laø tìm toøi khaùm phaù lónh vöïc khoa hoïc kyõ thuaät.

- Baûn thaân gia ñình kinh teá vöõng, cha meï muoán höôùng con laøm döôïc só.

- Baûn thaân raát thích pha cheá thuoác, hoaù hoïc, sinh vaät v.v…

* Keát luaän chung cuûa tö vaán vieân qua caùc baøi traéc nghieäm vaø tröïc tieáp

phoûng vaán:

Em coù ñieàu kieän, kyõ naêng, sôû thích raát thích hôïp cho moät ngöôøi laøm

coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc kyõ thuaät. Baûn thaân raát kheùo leùo tæ mæ vaø

muoán khaùm phaù theá giôùi xung quanh. Neáu sau naøy em hoïc raát gioûi Toaùn,

Hoaù, Sinh em coù theå maïnh daïn thi vaøo ngaønh Döôïc cuûa Ñaïi hoïc y döôïc.

267

+ Tröôøng hôïp thöù 2:

1/ Hoïc sinh Tröông Nguyeãn Thaûo Nguyeân – lôùp 9 tröôøng THCS

Traàn Phuù. Qua keát quaû traéc nghieäm toång quaùt 1 em coù keát quaû sau:

a/ Nhoùm kyõ thuaät: 22 ñieåm

b/ Nhoùm nghieäp vuï: 20 ñieåm

c/ Nhoùm quaûn lyù: 8 ñieåm

d/ Nhoùm phuïc vuï xaõ hoäi: 9 ñieåm

e/ Nhoùm nghieân cöùu: 16 ñieåm

f/ Nhoùm ngheä thuaät: 15 ñieåm

ÔÛ traéc nghieäm toång quaùt 2, em coù baûng ñieåm sau:

a/ Nhoùm kyõ thuaät: 2 ñieåm

b/ Nhoùm nghieäp vuï: 9 ñieåm

c/ Nhoùm quaûn lyù: 3 ñieåm

d/ Nhoùm phuïc vuï xaõ hoäi: 2 ñieåm

e/ Nhoùm nghieân cöùu: 7 ñieåm

f/ Nhoùm ngheä thuaät: 2 ñieåm

Nhö vaäy qua keát quaû traéc nghieäm toång quaùt, em coù sô keát xu höôùng nhö sau:

* Kyõ naêng thích hôïp vôùi nhoùm thao taùc kyõ thuaät.

* Sôû thích thích hôïp vôùi nhoùm nghieäp vuï qui cuõ.

Nhaän ñònh cuûa tö vaán vieân qua keát quaû traéc nghieäm höôùng nghieäp toång quaùt

1 vaø 2.

268

Em coù theå choïn caùc ngaønh ngheà nhö nhaân vieân, chuyeân vieân phoøng kyõ

thuaät, quaûn lyù nhoû, keá toaùn, chuû doanh nghieäp nhoû v.v…

2/ Keát quaû traéc nghieäm tröïc tieáp:

a/ Traéc nghieäm boå sung TNCN 4:

BAÛNG A: 6 ñieåm.

BAÛNG B: 15 ñieåm.

BAÛNG C: 12 ñieåm

Keát luaän: Höôùng ngoaïi, linh hoaït vaø soâi noåi ôû möùc ñoä trung bình thích

hôïp laøm coâng taùc nghieäp vuï quy cuõ.

b/ Traéc nghieäm boå sung TNCN 6a: 4 ñieåm.

c/ Traéc nghieäm boå sung TNCN 7a: 7 ñieåm.

Trung bình: 11/2 = 5,5/10.

- Keát luaän: Thích hôïp nhoùm kyõ thuaät ôû möùc ñoä trung bình.

d/ Traéc nghieäm boå sung TNCN 8.

Nhoùm 1: 11 ñieåm

269

Nhoùm 2: 5 ñieåm

Nhoùm 3: 4 ñieåm

- Keát quaû: C-* Maãn caûm.

Thuoäc khí chaát ngöôøi maãn caûm, laøm coâng taùc nghieäp vuï quy cuõ thích hôïp

hôn.

e/ Traéc nghieäm boå sung TNCN 9a: 30 ñieåm.

Keát luaän: Khoâng thích hôïp laøm kyõ thuaät, nghieân cöùu.

f/ Traéc nghieäm boå sung TNCN 10:

-TNCN 10.1: 1 ñieåm.

-TNCN 10.2: 3 ñieåm.

-Keát luaän: Khoâng coù khaû naêng laøm quaûn lyù ôû giai ñoaïn naøy.

3/ Tö vaán qua hoaøn caûnh gia ñình:

- Cha vaø Meï ñeàu kinh doanh.

- Chò lôùn ñaõ toát nghieäp ñaïi hoïc.

- Ñieàu kieän gia ñình khaù giaû.

- Baûn thaân thích hôïp vieäc vaên phoøng, coù tính neà neáp goïn gaøng.

- Hoïc gioûi ñeàu caùc moân, ngoaïi hình khaù.

* Keát luaän chung cuûa tö vaán vieân qua caùc baøi traéc nghieäm vaø tröïc tieáp

phoûng vaán:

Em raát thích hôïp laøm coâng taùc nghieäp vuï quy cuõ. Neáu thi khoái A, em

coù theå choïn caùc ngaønh nhö keá toaùn, chuyeân vieân phoøng kyõ thuaät v.v… Neáu

thi khoái D em coù theå laøm höôùng daãn vieân du lòch, vaên phoøng dòch thuaät v.v..

_ Tröôøng hôïp 3.

270

1/ Hoïc sinh Traàn Quoác Khaùnh – lôùp 12 tröôøng THPT Taân Truï. Qua

keát quaû traéc nghieäm toång quaùt 1, em coù keát quaû nhö sau:

a/ Nhoùm kyõ thuaät: 20 ñieåm

b/ Nhoùm nghieäp vuï: 5 ñieåm

c/ Nhoùm quaûn lyù: 13 ñieåm

d/ Nhoùm phuïc vuï xaõ hoäi: 19 ñieåm

e/ Nhoùm nghieân cöùu: 13 ñieåm

f/ Nhoùm ngheä thuaät: 13 ñieåm

ÔÛ traéc nghieäm toång quaùt 2, em coù baûng ñieåm sau:

a/ Nhoùm kyõ thuaät: 7 ñieåm

b/ Nhoùm nghieäp vuï: 3 ñieåm

c/ Nhoùm quaûn lyù: 4 ñieåm

d/ Nhoùm phuïc vuï xaõ hoäi: 3 ñieåm

e/ Nhoùm nghieân cöùu: 3 ñieåm

f/ Nhoùm ngheä thuaät: 5 ñieåm

Nhö vaäy qua keát quaû traéc nghieäm toång quaùt em coù sô keát xu höôùng nhö sau:

* Kyõ naêng thích hôïp vôùi nhoùm thao taùc kyõ thuaät.

* Sôû thích thích hôïp nhoùm thao taùc kyõ thuaät.

@/ Nhaän ñònh cuûa tö vaán vieân qua keát quaû traéc nghieäm höôùng nghieäp toång

quaùt 1 vaø 2.

Em coù theå laøm kyõ sö, kyõ thuaät vieân, nhaân vieân kyõ thuaät, coâng nhaân kyõ thuaät

caùc lónh vöïc maø em öa thích.

2/ Keát quaû traéc nghieäm tröïc tieáp:

271

a/ Traéc nghieäm boå sung 4: BAÛNG A: 8 ñieåm.

BAÛNG B: 8 ñieåm.

BAÛNG C: 8 ñieåm

- Keát luaän: Raát thích hôïp laøm ngheà thuoäc nhoùm kyõ thuaät.

272

b/ Traéc nghieäm boå sung TNCN 6a: 8 ñieåm.

c/ Traéc nghieäm boå sung TNCN 7a: 10 ñieåm.

- Keát luaän: TB = 18/20 = 9/10 Raát thích hôïp laøm ngheà ôû nhoùm kyõ thuaät.

d/ Traéc nghieäm boå sung TNCN 8.

- Keát quaû: Nhoùm 1: 14 ñieåm.

Nhoùm 2: 13 ñieåm.

Nhoùm 3: 15 ñieåm.

- Keát luaän: thuoäc loaïi khí chaát C+… Ñam meâ. Em coù theå theo ñuoåi say meâ

vaøo lónh vöïc kyõ thuaät.

3/ Tö vaán qua hoaøn caûnh gia ñình:

-Gia ñình caên baûn, khuyeán khích choïn caùc ngaønh thuoäc lónh vöïc kyõ thuaät.

-Söùc khoeû baûn thaân toát.

- Raát say meâ hoïc toaùn, lyù, hoaù … vaø ñaït keát quaû khaù.

* Keát luaän chung cuûa tö vaán vieân qua phoûng vaán vaø traéc nghieäm:

Baûn thaân raát thích hôïp laøm ngheà thuoäc lónh vöïc kyõ thuaät. Coù nieàm ñam meâ

theo ngheà thì nhaát ñònh seõ thaønh moät kyõ sö, kyõ thuaät vieân coù tay ngheà cao.

Neáu choïn thi khoái A em coù theå vaøo caùc ngaønh cô khí, ñieän, ñieän töû v.v…

Trong suoát gaàn ba thaùng trieån khai boä traéc nghieäm xuoáng taän caùc

tröôøng töø noäi thaønh thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeán caùc khu vöïc 1 vuøng saâu cuûa

tænh Long An, ñoaøn thöïc nghieäm thí ñieåm ñeà taøi HN-TNHN 01-02 ñaõ ñöôïc

tieáp ñaõi raát aân caàn vaø ñöôïc söï uûng hoä raát nhieät tình cuûa caùc tröôøng.

273

Baûn thaân caùc em hoïc sinh raát thích ñöôïc laøm traéc nghieäm vì keát quaû cuûa

traéc nghieäm seõ goùp phaàn ñònh höôùng cho caùc em trong vieäc choïn löïa ngheà

nghieäp cho töông lai.

Khi tieán haønh caùc traéc nghieäm toång quaùt 1 vaø 2 taïi noäi thaønh thaønh phoá

Hoà Chí Minh, chuùng toâi khoâng caàn giaûi thích veà caùc ngheà nghieäp coù trong

traéc nghieäm sôû thích choïn ngheà. Tuy nhieân, taïi caùc khu vöïc ngoaïi thaønh vaø

tænh thì hoïc sinh chöa coù khaùi nieäm veà ngheà nghieäp nhieàu nhö vaäy, do ñoù

caàn ñöôïc giaûi thích ngheà nghieäp kyõ tröôùc khi cho caùc em laøm traéc nghieäm.

Ñoái vôùi hoïc sinh coù traéc nghieäm toång quaùt 1 vaø 2 truøng nhau nghóa laø

traéc nghieäm kyõ naêng baûn thaân vaø sôû thích choïn ngheà truøng nhau (coù cuøng

nhoùm ngheà) thì tö vaán vieân chæ caàn keát hôïp vôùi keát quaû hoïc taäp cuûa caùc em

ñeå ñònh höôùng choïn ngheà laø ñuû.

Caùc tröôøng hôïp khaùc phaûi caàn laøm traéc nghieäm boå sung, keát hôïp vôùi

phoûng vaán seõ giuùp cho caùc em ñònh höôùng roõ raøng hôn.

Trong moät soá tröôøng hôïp nhö caùc em theå hieän kyõ naêng vaø söï löïa choïn

daøn traûi ra caùc nhoùm, do ñoù vieäc theå hieän nhoùm troäi khoâng roõ. Baèng vieäc

traéc nghieäm boå sung coäng vôùi phoûng vaán chuùng ta coù theå tìm ra nhoùm ngheà

giao thoa giöõa hai nhoùm ngheà maø caùc em löïa choïn.

Nhoùm nghieân cöùu raát mong caùc em ñeán ñeå laøm traéc nghieäm tröïc tieáp

nhieàu hôn, nhöng vì thôøi gian coù haïn neân khoâng theå phoûng vaán nhieàu hoïc

sinh maø chæ choïn moät soá hoïc sinh ñieån hình. Nhaø tröôøng raát mong muoán

ñöôïc söï hôïp taùc cuûa nhoùm nghieân cöùu ñeå trang bò cho caùc em moät soá kieán

274

thöùc veà choïn ngheà cho töông lai baûn thaân hoïc sinh tröôùc khi caùc em thi ñaïi

hoïc, hoaëc hoïc leân caáp III.

Toùm laïi boä coâng cuï raát khoa hoïc vaø khaû thi , ñem ñeán söï höõu ích thieát

thöïc cho hoïc sinh trong höôùng choïn ngheà nghieäp töông lai, aûnh höôûng tröïc

tieáp nhö laø nhöõng ñoäng cô hoïc taäp hieän taïi. Boä traéc nghieäm ñaõ giuùp cho

ngöôøi ñöôïc laøm traéc nghieäm thoaû maõn ñöôïc nhöõng thaéc maéc, nguyeän voïng

baûn thaân vaø phaàn naøo giuùp cho baûn thaân ngöôøi ñöôïc laøm traéc nghieäm coù söï

suy nghó löïa choïn caân nhaéc ñeå quyeát ñònh cho töông lai cuûa mình.

Nhö vaäy, vieäc cho trieån khai ñaïi traø boä coâng cuï traéc nghieäm höôùng

nghieäp taïi caùc tröôøng phoå thoâng caøng sôùm caøng toát.

Tuy nhieân caàn coù giao vieân tö vaán höôùng nghieäp, tö vaán vieân co ù

nghieäp vuï ñeå giaûi ñaùp vaø xöû lyù soá lieäu, gaëp gôõ hoïc sinh gaây nieàm tin vaø taän

tình höôùng daãn caùc em hoïc sinh trong nhöõng tröôøng hôïp khoù khaên . Nhaát laø

khi caùc em quaù phaân vaân giöõa caùc ngaønh ngheà, hoaëc nhöõng ngaønh nghe à

giao thoa giöõa nhieàu nhoùm ngheâ.

Caùc ngheà giao thoa giöõa caùc nhoùm ngheà chính , chaúng haïn giao thoa

giöõa nhoùm ngheà phuïc vuï xaõ hoäi vaø nhoùm ngheà thao taùc kyõ thuaät coù theå laø

caùc ngheà nhö giaùo vieân daïy kyõ thuaät, Baùc syõ hay chuyeân vieân y teá, chuyeân

vieân kyõ thuaät söû duïng caùc maùy moùc, trang thieát bò y teá v.v…. Giao thoa giöõa

nhoùm ngheà phuïc vuï xaõ hoäi vaø nhoùm ngheà ngheä thuaät nhö caùc ngheà giaùo

vieân daïy aâm nhaïc, baùc syõ thaåm myõ, caùn söï vaên hoaù cuûa ñòa phöông

v.v….giaùo vieân tö vaán, tö vaán vieân höôùng nghieäp seõ giuùp em nhìn thaáy ngheà

nghieäp cuûa mình cuï theå hôn.

275

Caùc chuyeân vieân naøy seõ tröïc tieáp ñaët caâu hoûi boå sung trong phoûng

vaán hoïc sinh theo töøng nhoùm ngheà ñeå xaùc ñònh theâm möùc ñoä phuø hôïp vôùi

ngaønh ngheà ñaõ choïn.

Qua thöïc nghieäm thí ñieåm ñeà taøi cho thaáy cô sôû vaát chaát phuïc vuï muïc

tieâu höôùng nghieäp, caùc goùc höôùng nghieäp, caùc boä coâng cuï vaø trang bò cho

höôùng nghieäpôû thoâng tö 08 LÑ-HN ngaøy 30.7.1993 cuûa Boä giaùo duïc Ñaøo

taïo veà kinh phí mua saém trang thieát bò phuïc vuï tö vaán höôùng nghieäp chöa

ñöôïc quan taâm ñeà xuaát keá hoaïch mua saém, pheâ duyeät..

Ñeà taøi caàn boå sung moät phuï luïc veà ngaønh ngheà ñaøo taïo, vaø tình hình thi

tuyeån vaø höôùng daãn haèng naêm vaøo caùc tröôøng ñaïi hoïc, THCN, DN trong

thaønh phoá vaø caùc tænh laân caän.

Ñeà taøi haèng naêm neáu coù theå tieáp tuïc hieäu chænh, boå sung caùc traéc

nghieäm môùi vaø nhöõng höôùng daãn môùi lieân quan ñeán vaán ñeà tuyeån sinh vaø

vieäc laøm trong thaønh phoá. Coù nhö vaäy coâng taùc tö vaán giaùo duïc truyeàn thoâng

veà höôùng nghieäp môùi baûo ñaûm tính khoa hoïc, tính khaû thi vaø lôïi ích tích cöïc,

luoân thích öùng vaø hieäu quaû.

276

CHÖÔNG III

KEÁT QUAÛ ÑAÙNH GIAÙ TÍNH TIN CAÄY CUÛA THANG ÑO

TRAÉC NGHIEÄM TOÅNG QUAÙT 1

1. KHAÛO SAÙT TÍNH TIN CAÄY CUÛA THANG ÑO

MOÂ TAÛ VIEÄC ÑAÙNH GIAÙ:

Traéc nghieäm toång quaùt 1 (TNTQ 1) duøng vôùi muïc ñích ñaùnh giaù caùc kyõ

naêng veà nhoùm ngheà goàm 54 caâu (item) caáu taïo thaønh 9 baûng (töø baûng A ñeán

baûng I), moãi baûng coù 6 caâu ñöôïc kyù hieäu thaønh 1a, 2a, .. ñeán 6a; 1b, 2b, .. ñeán

6b; .. 1i, 2i, .. ñeán 6i theo teân chöõ cuûa baûng.

54 caâu chia thaønh 6 nhoùm rieâng bieät :

+ 9 caâu coù kyù hieäu 1, lieân quan kyõ naêng KT (kyõ thuaät)

+ 9 caâu coù kyù hieäu 2, lieân quan kyõ naêng NV (nghieäp vuï)

+ 9 caâu coù kyù hieäu 3, lieân quan kyõ naêng QL (quaûn lyù)

+ 9 caâu coù kyù hieäu 4, lieân quan kyõ naêng XH (xaõ hoäi)

+ 9 caâu coù kyù hieäu 5, lieân quan kyõ naêng NC (nghieân cöùu)

+ 9 caâu coù kyù hieäu 6, lieân quan kyõ naêng NT (ngheä thuaät)

Tröôùc heát caàn xaùc ñònh tính tin caäy cuûa thang ño chung 54 caâu. Keá tieáp,

moãi nhoùm 9 caâu treân ñaây cuõng ñöôïc coi nhö 1 thang ño rieâng (veà moät kyõ naêng),

vì vaäy heä soá tin caäy cuõng ñöôïc tính ñeå ñoái chieáu.

Maët khaùc, thang ño TNTQ 1 ñaõ ñöôïc tieán haønh khaûo saùt treân 2 nhoùm

hoïc sinh lôùp 9 vaø 12. Vôùi giaû thuyeát ñaây laø traéc nghieäm töï ñaùnh giaù kyõ naêng

277

ngheà nghieäp, nhoùm nghieân cöùu cho raèng thang ño seõ phuø hôïp vôùi hoïc sinh lôùp

12 hôn. Do ñoù, heä soá tin caäy cuûa caùc thang ño ñöôïc tính vôùi 3 nhoùm döõ kieän :

(a) cho toaøn theå hoïc sinh, (b) rieâng cho lôùp 12 vaø (c) rieâng cho lôùp 9. Vieäc tính

toaùn naøy boå sung theâm caùc trò soá giuùp cho vieäc ñaùnh giaù möùc töông quan hay söï

phuø hôïp giöõa thang ño vaø ngöôøi traû lôøi traéc nghieäm.

Heä soá tin caäy tính theo coâng thöùc Kuder Richardson cô baûn, thích hôïp

vôùi loaïi thang ño vôùi caùc möùc ñieåm töø 0 ñeán 4 (5 baäc).

Trong ñoù: K laø soá caâu,

i = ñoä leäch tieâu chuaån caâu i

tt = ñoä leäch tieâu chuaån toaøn theå (tính theo toång ñieåm)

Beân caïnh heä soá tin caäy, caùc trò soá ñieåm trung bình, ñoä leäch tieâu chuaån ñeå

moâ taû möùc ñoä kyõ naêng trung bình vaø heä soá töông quan R biserial (töông quan

nhò phaân) cuõng ñöôïc duøng ñeå tìm hieåu ñoä phaân caùch töøng caâu.

2

2

1

1tt

i

K

KRtc

278

KEÁT QUAÛ:

Baûng 1: Heä soá tin caäy tính treân döõ kieän chung, rieâng lôùp 12, rieâng lôùp 9

STT MOÂ TAÛ THANG ÑO HEÄ SOÁ TIN

CAÄY

ÑIEÅM TRUNG

BÌNH (MEAN)

ÑOÄ LEÄCH

TIEÂU CHUAÅN

(SD)

1 Thang ño 54 caâu Toaøn theå:

Lôùp 12:

Lôùp 9:

0.91

0.90

0.93

101.80

102.54

100.41

26.27

23.79

30.51

2 Thang ño 9 caâu Toaøn theå:

(Kyõ thuaät, KT) Lôùp 12:

Lôùp 9:

0.73

0.74

0.72

18.06

17.89

18.47

5.97

5.90

5.97

3 Thang ño 9 caâu, Toaøn theå:

(Nghieäp vuï, NV) Lôùp 12:

Lôùp 9:

0.75

0.69

0.79

21.07

22.20

19.01

6.05

5.35

6.61

4 Thang ño 9 caâu, Toaøn theå:

(Quaûn lyù, QL) Lôùp 12:

Lôùp 9:

0.74

0.73

0.74

16.26

16.81

15.32

5.71

5.46

5.89

5 Thang ño 9 caâu, Toaøn theå:

(Xaõ hoäi, XH) Lôùp 12:

Lôùp 9:

0.71

0.73

0.70

18.81

18.98

18.57

5.67

5.53

5.86

6 Thang ño 9 caâu, Toaøn theå:

(Nghieân cöùu, NC) Lôùp 12:

Lôùp 9:

0.81

0.80

0.84

14.19

14.14

14.41

6.41

5.94

7.14

7 Thang ño 9 caâu, Toaøn theå:

(Ngheä thuaät, NT) Lôùp 12:

Lôùp 9:

0.77

0.78

0.74

13.21

12.50

14.64

6.42

6.29

6.33

Chuù thích: Toaøn theå: 437 hoïc sinh; Lôùp 9: 287 hoïc sinh; Lôùp 9: 150 hoïc sinh

279

Nhaän xeùt baûng 1:

Quan saùt coät heä soá tin caäy ta thaáy caùc trò soá tính ñöôïc treân thang 54 caâu

laø raát cao (treân 0.90). Ñieàu naøy cho pheùp ta khaúng ñònh boä traéc nghieäm toång

quaùt 1 naøy coù tính tin caäy vaø coù theå duøng cho hoïc sinh lôùp 9 hay lôùp 12. Caùc trò

soá khaùc cuûa heä soá tin caäy trong töøng thang ño cuõng ñaït ñöôïc töø 0.70 trôû leân,

chieám töø möùc khaù ñeán khaù cao. Do soá caâu trong thang töøng phaàn chæ coù 9 caâu

neân caùc trò soá ñaït ñöôïc nhö treân coù theå noùi laø tin caäy ñöôïc.

Xeùt giaù trò ñieåm trung bình treân thang 54 caâu, neáu ta giaû ñònh laáy möùc

ñieåm 2 (bieát kyõ naêng vaø laøm ñöôïc – tieáp thu ñöôïc) cho moïi caâu thì thang 54 caâu

seõ coù ñieåm trung bình laø 108. Tuy nhieân trò soá trung bình thu ñöôïc treân toaøn

maãu laø 101.80, (vôùi lôùp 12 laø 102.54, lôùp 9 laø 100.41) cho thaáy caùc em cuõng raát

thaän troïng, coù suy nghó, caân nhaéc trong khi traû lôøi. Caên cöù vaøo trung bình naøy,

ta döï baùo ñöôïc raèng tuy coù em traû lôøi ôû möùc cao hôn 2 nhöng phaàn ñoâng seõ töï

cho ñieåm töø 2 trôû xuoáng. Tham khaûo coät trung bình töøng caâu trong baûng 2 beân

döôùi caøng khaúng ñònh theâm nhaän xeùt naøy.

Caùc trung bình trong töøng nhoùm KT, NV, QL, XH, NC, NT khoâng baèng

nhau caøng theå hieän roõ nhöõng khaùc bieät trong töï ñaùnh giaù kyõ naêng cuûa hoïc sinh.

Hoïc sinh coù khuynh höôùng cho ñieåm cao hôn thuoäc veà nhoùm kyõ naêng nghieäp vuï

(ñieåm trung bình = 21.07), keá ñeán laø caùc nhoùm xaõ hoäi (mean = 18.81) vaø kyõ

thuaät (mean = 18.06). Thöù töï thaáp daàn tieáp theo laø nhoùm kyõ naêng quaûn lyù,

nghieân cöùu, ngheä thuaät.

280

Baûng 2: Caùc ñieåm trung bình vaø ñoä phaân caùch töøng caâu

(tính treân toaøn maãu 437 hoïc sinh)

Caâu soá Mean caâu SD caâu Tæ leä p R biserial

1 C1a 1.77 1.14 0.285 0.290

2 C2a 2.14 1.23 0.395 0.289

3 C3a 1.39 1.14 0.175 0.373

4 C45 2.26 1.23 0.460 0.335

5 C5a 1.97 1.08 0.310 0.476

6 C6a 1.79 1.15 0.239 0.444

7 C1b 2.35 1.21 0.483 0.317

8 C2b 2.80 1.05 0.651 0.333

9 C3b 2.38 1.09 0.462 0.343

10 C4b 2.61 1.03 0.568 0.421

11 C5b 1.58 1.14 0.214 0.574

12 C6b 1.34 1.17 0.170 0.557

13 C1c 1.79 1.11 0.255 0.508

14 C2c 2.65 1.12 0.559 0.449

15 C3c 1.89 1.18 0.310 0.392

16 C4c 1.88 1.20 0.320 0.223

17 C5c 1.40 1.21 0.179 0.429

18 C6c 1.52 1.32 0.246 0.345

19 C1d 2.21 1.26 0.464 0.366

20 c2d 2.64 1.11 0.589 0.463

21 C3d 1.78 1.24 0.294 0.536

22 C4d 2.23 1.09 0.409 0.381

23 C5d 1.51 1.13 0.200 0.438

24 C6d 1.86 1.08 0.253 0.426

25 C1e 2.13 1.23 0.398 0.498

26 C2e 2.15 1.30 0.428 0.429

27 C3e 2.22 0.98 0.363 0.450

28 C4e 2.49 1.17 0.499 0.359

29 C56 1.73 1.09 0.237 0.612

30 C6e 1.19 1.14 0.138 0.355

31 C1f 2.53 1.07 0.536 0.419

32 C2f 2.24 1.26 0.460 0.498

33 C3f 1.83 1.08 0.251 0.606

34 C4f 1.35 1.15 0.166 0.445

35 C5f 1.60 1.13 0.230 0.553

36 C6f 1.23 1.30 0.186 0.453

37 C1g 1.31 1.11 0.136 0.452

38 C2g 2.17 1.05 0.363 0.384

39 C3g 1.62 1.10 0.228 0.543

40 C4g 2.36 1.10 0.485 0.567

41 C5g 1.31 1.08 0.133 0.518

281

42 C6g 1.88 1.36 0.359 0.365

43 C1h 1.57 1.18 0.211 0.210

44 C2h 2.55 1.14 0.563 0.508

45 C3h 1.11 1.05 0.090 0.396

46 C4h 1.81 1.15 0.267 0.502

47 C5h 2.03 1.07 0.354 0.518

48 C6h 0.77 1.06 0.078 0.430

49 C1i 2.42 1.20 0.517 0.317

50 C2i 1.77 1.09 0.246 0.583

51 C3i 2.07 1.11 0.331 0.427

52 C4i 1.86 1.10 0.299 0.670

53 C5i 1.09 1.12 0.126 0.521

54 C6i 1.68 1.15 0.246 0.447

Chuù thích baûng 2:

1. Mean caâu = ñieåm trung bình töøng caâu;

2. SD caâu = ñoä leäch tieâu chuaån;

3. Tæ leä p : tính treân soá hoïc sinh traû lôøi treân möùc 2;

4. R biserial = heä soá töông quan nhò phaân tính treân soá lieäu töøng caâu.

Nhaän xeùt baûng 2:

- Quan saùt coät caùc trò soá trung bình töøng caâu ta thaáy ,

- Coät tæ leä p cho ta bieát tæ leä % hoïc sinh traû lôøi nhöõng möùc cao töø 3 trôû leân

cho töøng caâu kyõ naêng. Caùc trò soá trong baûng chieám tæ leä khoâng cao. Tæ leä cao

nhaát laø 65% taïi caâu soá 2B vaø thaáp nhaát laø 7,8%.

- Heä soá töông quan R biserial trong töøng caâu ñeàu ñaït giaù trò ñuû lôùn

(>0.22), töông quan coù yù nghóa. Cho pheùp keát luaän caùc caâu ñeàu coù phaân caùch.

282

2. KEÁT QUAÛ PHAÂN TÍCH BAÈNG FACTOR ANALYSYS

(phaân tích caáu truùc 6 nhoùm trong traéc nghieäm toång quaùt 1)

(caàn xem caùc trò soá xin tra caùc baûng soá lieäu trong phuï luïc)

Kyõ thuaät factor analysys cho pheùp kieåm chöùng caáu truùc thang ño ñaõ soaïn

thaûo. Keát quaû trong baûng Rotated Component Matrix vôùi yeâu caàu phaân tích 6

component (duøng phaàn meàm SPSS for Windows, version 10.05) cho thaáy 54

caâu trong thang TNTQ 1 cuõng theå hieän ñöôïc caáu truùc 6 thaønh phaàn. Keát quaû

ñöôïc ghi laïi trong baûng toùm taét sau:

Baûng 3: Caùc nhoùm thaønh phaàn theo keát quaû Factor analysys)

Teân caùc nhoùm

thaønh phaàn

Caùc caâu phuø hôïp vôùi

caáu truùc ban ñaàu

Caùc caâu ñöôïc

boå sung theâm Ghi chuù

1

Kyõ naêng veà

NGHIEÂN CÖÙU

C5A, C5B, C5D, C5E,

C5F, C5G, C5H, C5I

C2F, C2I,

C3A, C3F,

C4I

13 caâu, trong ñoù

coù 8 caâu ban ñaàu

2

Kyõ naêng veà

NGHEÄ THUAÄT

C6A, C6B, CEC, C6D,

C6E, C6F, C6G, C6H,

C6I

C3G

C4F

11 caâu, trong ñoù

coù ñuû 9 caâu ban

ñaàu

3

Kyõ naêng veà

QUAÛN LYÙ

C3C, C3D, C3E, C3H,

C3I

C4A, C4B, C4C,

C4D, C4E, C4H,

11 caâu, trong ñoù

coù 5 caâu ban ñaàu

4

Kyõ naêng veà NGHIEÄP

VUÏ VAÊN PHOØNG

C2A, C2B, C2C, C2D,

C2E, C2G, C2H

C4G 8 caâu, trong ñoù

coù 7 caâu ban ñaàu

5

Kyõ naêng veà

KYÕ THUAÄT

C1A, C1B, C1C, C1D,

C1F, C1I,

C3B

C5C

8 caâu, trong ñoù

coù 6 caâu ban ñaàu

6

Nhöõng kyõ naêng coù teân

goïi khoâng ñuùng nhoùm

quy ñònh

C1E, C1G, C1H 3 caâu, chæ coù 3

caâu ban ñaàu ñöôïc

taùch rieâng

283

Nhaän xeùt baûng 3:

- Qua keát quaû phaân tích, soá caâu trong moãi thaønh phaàn baây giôø khoâng coøn

baèng nhau, töùc goàm 9 caâu. Coù 2 nhoùm thaønh phaàn bò giaûm caâu, cuï theå laø nhoùm

“Kyõ thuaät”, nhoùm “Nghieäp vuï vaên phoøng”. Moät soá caâu trong ñoù ñöôïc hoaùn

chuyeån sang thaønh phaàn khaùc. Nhoùm thaønh phaàn “Nghieân cöùu” goàm 13 caâu.

/ñöôïc boå sung theâm ñeán 5 caâu thuoäc veà 3 nhoùm khaùc nhau.

- Trong töøng nhoùm thaønh phaàn, caùc caâu ban ñaàu vaãn coøn nhieàu, ít nhaát laø

nhoùm “Quaûn lyù” coøn 5/9 caâu. Nhoùm “Ngheä thuaät” vaãn coøn nguyeân veïn 9 caâu

vaø ñöôïc theâm 2 caâu.

- Nhoùm thaønh phaàn 6 chæ goàm nhöõng caâu thuoäc nhoùm “chaên nuoâi, troàng

troït”. Noù ñöôïc taùch ra khoûi nhoùm “Kyõ thuaät”. Ñoïc laïi caùc caâu hoûi coù kyù hieäu laø

1 (nhoùm kyõ thuaät) thaáy quaû thaät chuùng khoâng cuøng thuoäc moät phaïm truø.

- Quan saùt theâm ôû baûng Component Score Cooefficient Matrix (phuï luïc),

ta thaáy caùc heä soá döông coù ñoä lôùn töông ñoái cao trong moãi thaønh phaàn ñeàu

töông öùng vôùi caùc caâu ñöôïc moâ taû trong baûng treân ñaây. Caùc heä soá coøn laïi

thöôøng laø aâm hoaëc döông raát beù.

Keát luaän veà vieäc ñieàu chænh thang ño:

Do söï thay ñoåi soá caâu noùi treân, caùc taùc giaû bieân soaïn traéc nghieäm naøy

caàn phaûi ñieàu chænh noäi dung caùc caâu chöa phuø hôïp ñeå boá trí laïi chuùng vaøo caùc

nhoùm, baûo ñaûm nhöõng caâu trong nhoùm phaûi gaàn guõi veà yù nghóa hoaëc toaùt leân yù

chung.

284

3. KEÁT QUAÛ XÖÛ LYÙ TRAÉC NGHIEÄM TOÅNG QUAÙT 2

Vì tính chaát cuûa döõ kieän thu ñöôïc trong traéc nghieäm toång quaùt 2 (TNTQ 2)

khoâng phaûi laø con soá maø laø taàn soá, cho neân khoâng theå khaûo saùt heä soá tin caäy

baèng nhöõng coâng thöùc phoå bieán nhö Alpha-Cronbach, Kuder - Richardson hay

Spearman - Brown. (nguoàn soá lieäu phaân tích : chæ rieâng hoïc sinh lôùp 12)

21. Ñeå moâ taû coù chaát ñònh löôïng, döõ kieän ñöôïc chuyeån ñoåi nhö sau: Caùc

löïa choïn cuûa moãi hoïc sinh treân caùc caâu (chæ ngheà) coù kyù hieäu laø A, B, C, D, E, F

trong caùc baûng caâu hoûi ñöôïc coäng theo töøng kyù hieäu ñeå coù moät con soá

(number). Ñoù chính laø taàn soá löïa choïn (frequency) ñoái vôùi töøng ngheà. Soá lieäu

goác cho thaáy : moãi hoïc sinh coù taàn soá choïn caùc kyù hieäu A, B, .. laø khaùc nhau,

theå hieän khuynh höôùng thích ngheà khaùc nhau (xin söû duïng chöông trình SPSS

for Windows xem file TN2HC.SAV).

2.3. Treân cô sôû caùc soá lieäu môùi naøy, döôùi ñaây trình baøy vieäc khaûo saùt tin

caäy thoâng qua caùc con soá thoáng keâ moâ taû nhö : toång soá (SUM), trung

bình coäng (Mean), ñoä leäch tieâu chuaån (SD), Maximum, Minimum,

vaø khaûo saùt tính bình thöôøng cuûa phaân boá : ñoä xieân (skewness), ñoä

deït nhoïn (Kurtosis).

Nhaän xeùt:

- Tính treân 286 hoïc sinh lôùp 12 tham gia traéc nghieäm, caùc taàn soá choïn

A, B, C, .. . ñeàu coù Min = 0, Max thay ñoåi trong khoaûng 12 ñeán 20

treân toång soá 25 caâu trong traéc nghieäm. Nhö vaäy vieäc traû lôøi cuûa hoïc

sinh khoâng phaûi theo loái ngaãu nhieân tuøy yù maø coù söï caân nhaéc.

285

- Trò soá toång ñieåm laø khaùc nhau, bieán thieân töø 948 laàn (choïn E), 976

laàn (choïn D), 1019 laàn (choïn A), 1182 laàn (choïn C), 1254 laàn (choïn

B) cho ñeán 1771 laàn (choïn F) caøng chöùng minh cho nhaän xeùt treân.

- Caùc trò soá trung bình cho thaáy bình quaân soá laàn choïn caùc löïa choïn A,

B, C, .., F laø : khoaûng 3 laàn (ñoái vôùi choïn E) ñeán 6 laàn (ñoái vôùi choïn

F). Thoâng thöôøng laø 4 laàn. Nhö vaäy caùc nhoùm ngheà tuy ñöôïc öu tieân

choïn khaùc nhau, nhöng moãi nhoùm ñeàu coù hoïc sinh quan taâm ñeán.

- Caùc trò soá ñoä xieân vaø ñoä deït nhoïn phaàn lôùn laø döông.

- Caùc taàn soá trong baûng 2A ñeán 2F cho thaáy soá laàn löïa choïn A hay B, ..

hay F ñöôïc phaân boá raûi ñeàu töø 0 ñeán toái ña (=20) trong caùc caâu hoûi kyù

hieäu F. Chuùng laøm roõ theâm keát luaän töø baûng 1A vaø 1B.

- Döôùi ñaây, ta quan saùt caùc bieåu ñoà ñeå thaáy roõ hôn caùc phaân boá ñoù. Caùc

phaân boá xieân veà beân traùi, vì bình quaân soá laàn choïn laø thaáp : chæ töø 3

ñeán 6 laàn trong khi coù hoïc sinh choïn ñeán 16, .. 20 laàn (nghóa laø coù

khuynh höôùng veà moät ngheà raát roõ reät).

286

Histogram : Nhaät ñoà khaûo saùt phaân boá taàn soá

theo soá löïa choïn A, B, .. ,F

Tan so chon A

16.014.012.010.08.06.04.02.00.0

Tan so chon A

Fre

qu

en

cy

120

100

80

60

40

20

0

Std. Dev = 3.28

Mean = 3.6

N = 286.00

Tan so chon B

12.010.08.06.04.02.00.0

Tan so chon B

Fre

qu

en

cy

100

80

60

40

20

0

Std. Dev = 2.30

Mean = 4.4

N = 286.00

287

Tan so chon C

16.014.012.010.08.06.04.02.00.0

Tan so chon CF

req

ue

ncy

100

80

60

40

20

0

Std. Dev = 3.11

Mean = 4.1

N = 286.00

Tan so chon D

14.012.010.08.06.04.02.00.0

Tan so chon D

Fre

qu

en

cy

100

80

60

40

20

0

Std. Dev = 3.14

Mean = 3.4

N = 286.00

288

Tan so chon E

17.515.012.510.07.55.02.50.0

Tan so chon EF

req

ue

ncy

140

120

100

80

60

40

20

0

Std. Dev = 3.74

Mean = 3.3

N = 286.00

Tan so chon F

20.0

18.0

16.0

14.0

12.0

10.0

8.0

6.0

4.0

2.0

0.0

Tan so chon F

Fre

qu

en

cy

70

60

50

40

30

20

10

0

Std. Dev = 4.49

Mean = 6.2

N = 286.00

289

4. ÑIEÀU CHÆNH CAÙC CAÂU CHÖA PHUØ HÔÏP

Ñeå ñieàu chænh, traéc nghieäm caàn phaûi ñöôïc xem laïi noäi dung töøng caâu,

tröôùc heát laø laøm saùng toû töø ngöõ ñaõ duøng, xem thöïc söï töø ngöõ ñoù coù moâ taû

ñuùng laø sôû thích veà nhoùm ngheà maø ta phaân loaïi. Sau khi göûi traéc nghieäm

naøy ñeán moät soá chuyeân gia, nhôø xem xeùt, ñaùnh giaù veà duøng töø vaø veà noäi

dung caùc ghi nhaän nhö sau :

_ Traéc nghieäm naøy caàn phaûi ñieàu chænh noäi dung caùc caâu chöa

phuø hôïp ñeå boá trí laïi chuùng vaøo caùc nhoùm, baûo ñaûm nhöõng caâu

trong nhoùm phaûi gaàn guõi veà yù nghóa hoaëc toaùt leân yù chung.

- Veà teân goïi caùc nhoùm kyõ naêng: löu yù raèng, tuy thang ño coøn ñuû 6

nhoùm thaønh phaàn nhöng caùc caâu thuoäc kyõ naêng “KT “ chöa roõ (

caâu coù kyù hieäu 1. E, 1G, 1.H) Caùc caâu “XH” (coù kyù hieäu laø 4A, 4B,

..) ñaõ bò phaân taùn sang caùc nhoùm khaùc. Vaø coù ñeán 6 caâu ñaõ chuyeån

veà nhoùm kyõ naêng “Q Lù”.

-Do vaäy, neáu caàn duy trì thaønh phaàn nhoùm kyõ naêng “XH” thì phaûi

söûa laïi caùc caâu kyù hieäu 4 naøy cho thaät roõ yù nghóa, cho thaáy ñoù laø

nhöõng kyõ naêng xaõ hoäi thöïc söï.

290

PHAÀN SÖÛA CHÖÕA CAÀN LÖU YÙ

Sau hoäi nghò chuyeân moân , noäi dung vaø töø ngöõ cuûa TNTQ 1 xin söûa chöõa

nhö sau :

Caâu 1. ( KT ).

1.E : Em gioûi kyõ thuaät söûa chöõa maùy baûo quaûn cheá bieán thöïc phaåm

1.G : Em bieát caùch söû duïng maùy phaùt ñieän trong noâng traïi

1.H : Em gioûi kyõ thuaät hieän ñaïi veà gheùp caây troàng

Caâu 2. ( NV )

1. F : Em thöôøng toû ra gioûi vieäc haønh chaùnh vaên phoøng.

2. I : Em laø ngöôøi quy cuû, luoân chaáp haønh leänh thuû tröôûng

Caâu 3 : ( QL )

3. B : Em thöôøng quyeát ñoaùn trong coâng vieäc vôùi nhieàu ngöôøi

3. G : Em gioûi ngoaïi ngöõ theå loaïi chính trò

Caâu 4 : (XH )

4. A : Em coù khaû naêng thaáu hieåu vaø chia seû vôùi nguôøi bò thieät thoøi

4. B : Em thöôøng gaàn nhöõng baïn coù hoaøn caûnh thua keùm mình

4. C : Em thöôøng toå chöùc caùc baïn ñeán chôi vôùi treû baát haïnh

4. D : Em deã xuùc ñoäng tröôùc caûnh khoå cuûa con ngöôøi

4. G : Em bieát laéng nghe vaø caûm thoâng vôùi nhöõng treû hö

4. I : Em laø ngöôøi thöôøng ñöôïc nhieàu ngöôøi ñeán taâm söï

Caâu 5 : ( NC )

5. C : Em thöôøng toø moø öùng duïng kieán thöùc KHKT laøm ñoà chôi

291

KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ

i. KEÁT LUAÄN

Toå chöùc TVHN lieân heä ñeán nhieàu ngaønh khoa hoïc, laø moät khaâu quan

troïng vaø chuû yeáu cuûa hoaït ñoäng höôùng nghieäp, moät nhieäm vuï caáp thieát cuûa toaøn

xaõ hoäi, khoâng chæ rieâng ngaønh GDÑT.Tö vaán höôùng nghieäp khoâng chæ ñôn

thuaàn giuùp cho ngöôøi ñöôïc tö vaán choïn ñuùng ngheà phuø hôïp vôùi khaû naêng, sôû

thích, ñaëc ñieåm taâm sinh lyù cuûa baûn thaân hoï maø coøn ñaùp öùng yeâu caàu ñieàu

höôùng phaân luoàng hoïc sinh sau THCS vaø THPT , ñaøo taïo vaø söû duïng coù keá

hoaïch nguoàn nhaân löïc.

Ñeå toå chöùc hoaït ñoäng TVHN coù hieäu quaû, chuùng toâi ñeà xuaát 5 giaûi phaùp

sau ñaây :

- Giaûi phaùp tuyeân truyeàn, laøm thay ñoåi nhaän thöùc cuûa caùn boä quaûn lyù vaø

nhaân daân veà vai troø quan troïng cuûa toå chöùc hoaït ñoäng TVHN .

-Giaûi phaùp kieåm tra, kieän toaøn veà maët toå chöùc, thöïc hieän quy cheá thaønh

laäp, cô sôû toå chöùc TVHN , kieåm tra coâng cuï, quy trình, CSVC, nhaân söï, trang

thieát bò TVHN.

292

-Giaûi phaùp nghieân cöùu, bieân soaïn taøi lieäu, xaây döïng coâng cuï, quy trình

TVHN, nghieân cöùu caäp nhaät thoâng tin veà keá hoaïch chính saùch GD,KTXH vaø

thoâng tin thò tröôøng lao ñoäng.

- Giaûi phaùp chuyeân vieân, cöû CB chuyeân traùch vaø boài döôõng nghieäp vuï

TVHN, coâng nhaän tö caùch tö vaán vieân ; giaùo vieân tö vaán höôùng nghieäp.

- Giaûi phaùp phoái hôïp vaø môû roäng höôùng XHH toå chöùc TVHN, phoái hôïp

ñoàng boä vôùi caùc khaâu höôùng nghieäp khaùc vaø môû roäng toå chöùc hoaït ñoäng TVHN,

môøi goïi söï tham gia cuûa caùc ñôn vò kinh teá, caùc hoäi ñoaøn lieân quan ñeán höôùng

nghieäp

Phaàn quan troïng laø ñeà taøi ñaõ söû duïng toaøn boä thôøi gian vaø haàu heát kinh

phí vaøo vieäc xaây döïng vaø toå chöùc thöïc nghieäm boä coâng cuï traéc nghieäm höôùng

nghieäp môùi, vaø nghieân cöùu hieäu chænh boä coâng cuï traéc nghieäm cuõ, phuø hôïp vôùi

yeâu caàu ngaønh ngheà ñang phaùt trieån. Theâm vaøo ñoù laø nhöõng höôùng daãn caàn

thieát daønh cho moät tö vaán vieân, giaùo vieân tö vaán höôùng nghieäp hoaït ñoäng coù

phöông phaùp.vaø hieäu quaû hôn.

293

KIEÅM CHÖÙNG TÍNH CAÁP THIEÁT VAØ TÍNH KHAÛ THI CUÛA CAÙC GIAÛI

PHAÙP ÑEÀ XUAÁT THOÂNG QUA PHIEÁU KHAÛO SAÙT CAÙN BOÄ QUAÛN LYÙ

VAØ CHUYEÂN GIA TÖ VAÁN HÖÔÙNG NGHIEÄP TRONG THAØNH PHOÁ

Döïa vaøo coâng taùc TVHN ñang thöïc hieän vaø caùc hoaït ñoäng phuïc vuï ñeà taøi

HN-TNHN 0102 cuûa thaønh phoá, ñeà taøi toå chöùc laáy yù kieán chuyeân gia baèng 50

phieáu hoûi yù kieán caùn boä laõnh ñaïo vaø chuyeân gia .

Keát quaû nhö sau:

Giaûi phaùp Möùc ñoä caàn thieát Tính khaû thi Thöù töï öu tieân

1 5 3 4

2 4 5 2

3 5 5 1

4 4 3 3

5 3 4 5

GHI CHUÙ : Caùc möùc ñoä ñaõ ñaõ ñaùnh giaù töø 1 ñeán 5.

1 laø khoâng caàn thieát ,khoâng khaû thi

5 laø raát caàn, tính khaû thi cao

Keát quaû khaûo saùt caùc caáp quaûn lyù vaø caùc nhaø chuyeân moân thaêm doø veà thöïc

traïng toå chöùc vaø caùc giaûi phaùp ñeà nghò, cho thaáy haàu heát caùc ñoái töôïng ñeàu xaùc

ñònh söï khaån thieát cuûa vaán ñeà, nhöng quaù trình hình thaønh hoaøn thieän toå chöùc

294

coøn ñoøi hoûi nhieàu noå löïc töø phía caùc nhaø quaûn lyù ñeán caùc chuyeân gia trong

ngaønh. Nhaát laø vaán ñeà giaùo duïc truyeàn thoâng veà söï caàn thieát vaø hieäu quaû cuûa

TVHN choïn ngheà, choïn höôùng hoïc taäp moät caùch khoa hoïc.

295

II. KIEÁN NGHÒ

1. Ñoái vôùi Sôû GDÑT thaønh phoá

_ Taêng cöôøng giaùo vieân TVHN cho caùc trung taâm KTTH-HN.

_ Coù chuû tröông cho caùc tröôøng THCS, PTTH phoái keát hôïp vôùi caùc trung

taâm TVTL-GD trong thaønh phoá thöïc hieän TVHN.

_ Coi TVHN laø moät noäi dung giaùo duïc trong nhaø tröôøng, ñöôïc tieán haønh

thanh tra, kieåm tra tieâu chuaån, chaát löôïng vaø thaønh tích hoaït ñoäng nhö

caùc noäi dung giaùo duïc khaùc

6. Ñoái vôùi Sôû LÑTB&XH

_ Môû roäng hoaït ñoäng thoâng tin döï baùo nguoàn lao ñoäng trong 3-5 naêm tôùi vaø

chieán löôïc nhaân löïc daøi haïn 5-10 naêm laøm cô sôû cho thanh thieáu nieân ñònh

höôùng hoïc taäp vaø choïn ngheà reøn luyeän.

_ Nhöõng döï baùo cuûa Sôû LÑTB&XH coøn caàn phaûi ñöôïc toång hôïp töø nhieàu

nguoàn phaùt trieån khoa hoïc kyõ thuaät-kinh teá xaõ hoäi khaùc.

_ Caàn naâng cao tính khoa hoïc cuûa caùc döï baùo LÑVL treân cô sôû döï baùo phaùt trieån

kinh teá xaõ hoäi . Xaây döïng chieán löôïc nhaân löïc, vaø yeâu caàu ñaøo taïo LÑKT .

7. Ñoái vôùi Sôû Khoa hoïc-Coâng ngheä-Moâi tröôøng.

_ Tieáp tuïc ñaàu tö caùc coâng trình nghieân cöùu chuyeân moân veà chaån ñoaùn taâm

lyù ngheà nghieäp. nghieân cöùu xaây döïng caùc boä coâng cuï traéc nghieäm höôùng

nghieäp.

296

_ Ñaàu tö, tuyeân truyeàn veà höôùng hoïc höôùng nghieäp, taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán

keá hoaïch phaân luoàng hoïc sinh sau THCS vaø PTTH.

_ Coù keá hoaïch quy tuï caùc chuyeân vieân taâm lyù chaån ñoaùn, taïo ñieàu kieän phaùp lyù vaø

chuyeân moân giuùp caùc trung taâm tö vaán TLGD ñi vaøo hoaït ñoäng coù neà neáp

8. Ñoái vôùi Ñoaøn thanh nieân vaø caùc hieäp hoäi,

Ñoaøn thanh nieân vaø caùc hieäp hoäi, hoäi lieân hieäp TN, PN, hoäi khoa hoïc kyõ

thuaät thaønh phoá coù keá hoaïch cuï theå hoã trôï nhaø tröôøng vaø thaønh phoá tích cöïc trong

coâng taùc giaùo duïc tö vaán truyeàn thoâng höôùng nghieäp qua caùc sinh hoaït thöôøng kyø

cuûa hoäi ñoaøn vaø caùc hình thöùc toå chöùc hoaït ñoäng chuyeân ñeà, toå chöùc cô sôû chuyeân

ngaønh keát hôïp vôùi nhaø tröôøng .

9. Ñoái vôùi Ban Vaên hoaù Tö töôûng thaønh phoá

Trong chæ ñaïo ngaønh giaùo duïc, vaø caùc chöông trình haønh ñoäng cuûa caùc caáp

uyû Ñaûng trong thaønh phoá ñeà nghò nhaán maïnh noäâi dung höôùng nghieäp , höôùng veà

nhöõng ngheà nghieäp töông lai cho con em, tích cöïc vaø cuï theå hôn trong caùc

chöông trình haønh ñoäng chuaån bò nhaân löïc cho coâng cuoäc CNH-HÑH thaønh phoá

vaø ñaát nöôùc trong nhöõng naêm tôùi.

Cuï theå Phoøng Khoa Giaùo cuûa Ban, tham möu cho Thaønh Uyû, trong giao ban

haøng tuaàn vôùi caùc Toång Bieân taäp baùo ñaøi khuyeán khích vaø kieåm tra soá baøi vôû ,

hình aûnh daønh cho höôùng nghieäp

297

DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Alfred, W. Munzert . Your IQ Test – Traéc nghieäm chæ soá thoâng minh cuûa

baïn..NXBT- 1998

2. Ñaëng Danh AÙnh. Goùp phaàn tìm hieåu vaán ñeà höôùng nghieäp. Taïp chí Nghieân

cöùu Giaùo duïc, soá 2/1982.

3. Ñaëng Danh AÙnh. Tuoåi treû vaø ngheà nghieäp taäp 1, taäp 2. NXB Coâng nhaân kyõ

thuaät, Haø Noäi 1985.

4. Phaïm Thò Ngoïc Anh. Nghieân cöùu thaùi ñoä ngheà nghieäp cuûa HS hoïc ngheà vaø

nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán thaùi ñoä ngheà nghieäp trong quaù trình ñaøo taïo ôû

tröôøng ngheà. Ñeà taøi caáp Vieän, MS: V93-12. Vieän Nghieân cöùu Phaùt trieån

Giaùo duïc, NXB Haø Noäi 1994.

5. Ñaëng Quoác Baûo. Veà phöông höôùng phaùt trieån söï nghieäp giaùo duïc phoå thoâng.

NXB Haø Noäi, thaùng 10/1987.

6. Nguyeãn Troïng Baûo.Giaùo duïc lao ñoäng, kyõ thuaät toång hôïp höôùng nghieäp

tröôøng phoå thoâng .NXB Söï Thaät , NXB Haø Noäi, 1985.

7. Nguyeãn Thò Bình. Ñoåi môùi phaùt trieån vaø naâng cao chaát löôïng giaùo duïc lao

ñoäng, höôùng nghieäp trong thôøi kyø coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc.

Hoäi nghò höôùng nghieäp-Boä GDÑT, NXB.Haø Noäi, 1999.

8. Benjiamin S. Bloom, Nguyeân taéc phaân loaïi muïc tieâu giaùo duïc , lónh vöïc nhaän

thöùc, Ñoaøn Vaên Ñieàu dòch, ÑHSP, Tp. HCM.

9. Boä GDÑT, Danh muïc ngheà cho HS THCS vaø PTTH.– Haø Noäi-1991.

298

10. Boä GDÑT, Ñònh höôùng hoaït ñoäng LÑ-HN phuïc vuï söï nghieäp CNH, HÑH

1996-2000 -nxb Haø Noäi-1996.

11. Boä GDÑT , Giaùo trình coâng taùc HN trong tröôøng PT., NXB Haø Noäi , 1987.

12. Boä GDÑT, Höôùng daãn thöïc hieän nhieäm vuï Giaùo duïc Lao ñoäng-Höôùng nghieäp

naêm hoïc 2000-2001,Taøi lieäu löu haønh noäi boä, 2000.

13. Boä GDÑT, Tö vaán höôùng nghieäp cho HS phoå thoâng. , taäp1 vaø taäp 2 , Taøi lieäu

taäp huaán löu haønh noäi boä-Haø Noäi-1994.

14. Boä GDÑT, Quy cheá veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Trung taâm KTTH-HN. NXB

Haø noäi, 2000

15. Jacques Delors, Hoïc taäp moät kho baùu tieàm aån, NXB giaùo duïc, 1997.

16. Nguyeãn Thò Doan. Caùc hoïc thuyeát quaûn lyù. NXB Chính trò quoác gia,1996.

17. Caùc maùc-Aêng ghen-Leâ Nin, Baøn veà giaùo duïc , NXB Haø Noäi, Haø Theá Ngöõ,

Buøi Thieäp bieân soaïn, 1984

18. -Hoà Chuû tòch baøn veà giaùo duïc, NXB Giaùo duïc Haø Noäi, 1963.

19. -Hoà Chí Minh vaø Ñaïo ñöùc , NXB Chính trò Quoác gia Haø noäi. 1993

20. Ñoaøn Leâ Dung- Caùc bieän phaùp toå chöùc nhaèm taêng cöôøng hoaït ñoäng höôùng

nghieäp cho HS.THPT tp. Bieân Hoaø, tænh Ñoàng Nai. Luaän vaên thaïc syõ KHGD-

Vieän NCPTGD, naêm 2000.

21. Phaïm Taát Dong. Ñoåi môùi coâng taùc höôùng nghieäp phuïc vuï söï nghieäp CNH-

HÑH ñaát nöôùc. Taïp chí Nghieân cöùu giaùo duïc thaùng 6/1996.

22. Phaïm Taát Dong, Nguyeãn Dung AÁt. Söï löïa choïn töông lai, .NXB Thanh

Nieân, Haø Noäi- 2000.

23. Phaïm Taát Dong. Ngheà nghieäp töông lai. NXB Phuï nöõ , Haø noäi-1978

299

24. Phaïm Taát Dong. Giuùp baïn choïn ngheà. NXB Giaùo duïc-1989.

25. Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam-Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù IV, Ban

chaáp haønh TW Ñaûng khoùa VII.

26. Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam-Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù II, Ban

chaáp haønh TW Ñaûng khoùa VIII.

27. Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam-Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù IX

28. Nguyeãn Minh Ñöôøng, Giaùo duïc ngheà nghieäp ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi vaø

yeâu caàu phaùt trieån giaùo duïc ngheà nghieäp ôû CHND Trung Hoa. Thoâng tin

Khoa hoïc Giaùo duïc-soá 83 , 2001

29. EÂphimoâp V.V, Gheânieùcteâin X. G, Koâgan V. N, Platonov K.K. Cô sôû khoa hoïc

cuûa vieäc daïy lao ñoäng cho HS. Taäp II. Nhaø xuaát baûn giaùo duïc , Haø noäi – 1974.

30. Howard Gardner : Cô caáu trí khoân, lyù thuyeát veà nhieàu daïng trí khoân, Phaïm

Toaøn dòch, NXBGD 1997.

31. Ñoã Thò Hoøa. Giaùo duïc nhaän thöùc thaùi ñoä ngheà nghieäp cho HS höôùng nghieäp.

Ñeà taøi caáp vieän MS:V98_01. Vieän Nghieân cöùu Phaùt trieån Giaùo duïc, Haø Noäi

naêm 2000.

32. Ñoã Thò Hoøa, Tuyeån choïn phaåm chaát taâm lyù hoïc sinh hoïc ngheà laùi xe. Ñeà taøi

caáp vieän MS:32TI_0101. Haø Noäi, naêm 1990.

33. Phaïm Minh Haïc. Taâm lyù hoïc phuïc vuï Coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa. Taïp chí

Phaùt trieån giaùo duïc soá 2/2000 trang 3-6.

34. Phaïm Minh Haïc. Taâm lyù hoïc. NXB Giaùo duïc-1988.

35. Nguyeãn Coâng Khanh. Caùc kyõ thuaät phaân tích ñoä khoù cuûa Item. Thoâng tin

KHGD, soá 83-2000.

300

36. Nguyeãn Coâng Khanh. Caùc kyõ thuaät phaân tích ñoä phaân bieät cuûa Item. Thoâng

tin KHGD, soá 84-2000.

37. Klaus Korn. Kinh teá giaùo duïc ôû CHDC Ñöùc – Baùo caùo khoa hoïc taïi Vieän

nghieân cöùu khoa hoïc giaùo duïc Vieät Nam, 1984.

38. Koontz H., Odonnell C., Weihrich H. Nhöõng vaán ñeà coát yeáu cuûa quaûn lyù .

Nhaø xuaát baûn khoa hoïc vaø kyõ thuaät, Haø noäi – 1994.

39. A.X.Makarenco, Baøi ca Sö phaïm, NXB Vaên hoùa, Haø noäi , 1963.

40. Milan Kohr : Management consultation, a guide to the Profession,

International

Labour office, Genevea, 1992.

41. Kell & Burow, Development counseling & therapy, Houton Mifflin

Company, Boston, 1970

42. Ñaëng Baù Laõm-Phaïm Thaønh Nghò. Chính saùch vaø keá hoaïch trong quaûn lyù

giaùo duïc. NXB Giaùo duïc, naêm 1999.

43. Luaät Giaùo Duïc CHXHCN Vieät Nam, NXB Chính Trò Quoác Gia 1988.

44. Luaät lao ñoäng nöôùc CHXHCN Vieät Nam, NXB Chính Trò Quoác Gia 1996.

45. Luaät baûo veä-chaêm soùc treû em, NXB Thanh Nieân 1996.

46. Phoøng GDTH, Sôû GDÑT. Tp HCM, Toång keát naêm hoïc 2000-2001 vaø höôùng

daãn nhieäm vuï chuyeân moân naêm 2001-2002 baäc trung hoïc, Löu haønh noäi boä,

thaùng 8/2001.

47. A.C. Paseop & K. P. Urginski – Tính phoå bieán cuûa lao ñoäng xem nhö laø moät

tieàn ñeà veà toå chöùc hôïp lyù quaù trình naøy. Matxcova, 1970.

48. J. Piaget, Tuyeån taäp taâm lyù hoïc, NXB Giaùo duïc, Haø noäi, 1996

301

49. J.Piaget, Taâm lyù hoïc vaø giaùo duïc hoïc, NXB Giaùo duïc, Haø noäi, 1999.

50. Platonop – Taâm lí hoïc lao ñoäng, Matxcova, 1970.

51. Carl Roger-Counseling and Psychotherapy. Houghton Mifflin Co, Publisher,

Boston. 5th

edition, 1980.

52. Sôû LÑTB&XH Tp.HCM Baùo caùo toång hôïp phaân tích thoâng tin veà lao ñoäng

chöa coù vieäc laøm, coù nhu caàu laøm vieäc naêm 2000-2001. Moät soá döï baùo thôøi kyø

2001-2003. thaùng 5/2001. Taøi lieäu löu haønh noäi boä, 2000

53. Nguyeãn Vieát Söï. Ñoåi môùi muïc tieâu ñaøo taïo vaø cô caáu ngaønh trong ñaøo taïo

trung hoïc chuyeân nghieäp ñeán naêm 2005 ôû nöôùc ta. Thoâng tin KHGD, soá 83

54. Stefflre & Grant, Theory of Counseling, Mc Graw Hill Book company,

1970

55. Thaønh UÛy TP Hoà Chí Minh, Hoäi thaûo veà coâng taùc daïy ngheà. -Ban Tö Töôûng

Vaên Hoùa, thaùng 9/1999.

56. Phaïm Minh Haït, Nghieân cöùu con ngöôøi vaø nguoàn nhaân löïc ñi vaøo CNH-

HÑH, NXB Chính trò Quoác gia, 2001.

57. Ñaëng Vuõ Hoaït , Quaù trình GDL hoïc sinh hö , hoïc sinh phaïm phaùp Vieän

KHGD, Trung taâm Giaùo duïc Ñaïo ñöùc Coâng daân, 1992.

58. Nguyeãn Höõu Thaân. Quaûn trò nhaân söï. NXB Haø Noäi , 1996.

59. Maïc Vaên Trang. Moät vaøi neùt döï baùo veà dieãn bieán tö töôûng loái soáng cuûa SVHS

THCN, HSHN-Thoâng baùo KH cuûa caùc tröôøng ñaïi hoïc 1991-TT KHGD.

60. Traàn Troïng Thuûy. Khoa chaån ñoaùn taâm lyù. NXB Giaùo duïc, Haø Noäi – 1992

61. Nguyeãn Toaøn vaø caùc taùc giaû. Thöïc traïng TVHN, Ñeà taøi NCKH caáp tp, 1998

302

62. Nguyeãn Huy Tuù, Nhöõng vaán ñeà taâm lyù hoïc veà giaùo duïc laïi, taøi lieäu lôùp cao

hoïc taâm lyù hoïc, Vieän KHGD

63. Trung taâm lao ñoäng höôùng nghieäp Chieán löôïc phaùt trieån GDÑT lao ñoäng kyõ

thuaät toång hôïp höôùng nghieäp, Boä GDÑT-2000.

64. Trung taâm Lao ñoäng Höôùng nghieäp Boä GDÑT, Sinh hoaït höôùng nghieäp

PTTH. Taøi lieäu tham khaûo ñeå höôùng daãn sinh hoaït höôùng nghieäp-, Löu haønh

noäi boä, thaùng 8.2000

65. Trung taâm Lao ñoäng Höôùng nghieäp Boä GDÑT Sinh hoaït höôùng nghieäp

THCS. Taøi lieäu tham khaûo ñeå höôùng daãn sinh hoaït höôùng nghieäp , Löu haønh

noäi boä, thaùng 8.2000

66. Trung taâm quoác teá nghieân cöùu giaùo duïc, Ñònh höôùng Giaùo duïc daïy ngheà

L’orientation devient “Scolair et professionelle”, Coäng hoøa Phaùp, 1984.

67. Nguyeãn Khaéc Vieän. Töø ñieån taâm lyù. NXB Theá Giôùi,1995.