DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor...

25
DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2017 DOW TERNEUZEN

Transcript of DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor...

Page 1: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

DuurzaamheiDsverslag 2017 Dow Terneuzen

Page 2: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen

inhoud

Woord vooraf 3

doW Terneuzen in beeld 4

doW Terneuzen 6

onze presTaTies 10productieveiligheidComplianceenergieMilieu donaties

onze Mensen 18

2025 duurzaaMheidsdoelsTellingen 22

Page 3: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 3

Woord vooraf

2017 stond voor dow Terneuzen in het teken van groei. onze locatie is één van de vier end-to-end hubs van The dow Chemical Company; centra die zich toeleggen op geïntegreerde dienstverlening voor onze klanten. ik ben trots dat we in Terneuzen veel nieuwe talenten mogen verwelkomen die voor vestigingen in europa, het Midden-oosten, afrika en india een breed scala aan diensten verzorgen. om aan deze groei te kunnen voldoen, startte in september de bouw van het nieuwe hoofdkantoor op het Maintenance valuepark. een uniek herkenningspunt voor de regio zeeuws-vlaanderen. Met een nieuwe standaard op het gebied van duurzaamheid en veiligheid biedt het kantoor ruimte aan meer dan 1.000 medewerkers.

ook binnen de fabrieksgrenzen groeiden we. Met als resultaat mooie productiecijfers voor alle fabrieken het afgelopen jaar. daarnaast zetten we jaarlijks stappen om efficiënter te werken met minder kosten en lagere belasting voor onze omgeving tot gevolg. het grootste project op de site was de grote onderhoudsstop van lhC 2 in het eerste kwartaal van 2017. zo’n 2.400 medewerkers van dow en verschillende contractors werkten dag en nacht aan het krakercomplex. veiligheid heeft binnen Dow altijd topprioriteit en had dus vanzelfsprekend de centrale rol tijdens dit omvangrijke project.

de aandacht voor veiligheid is onveranderd hoog. er startten diverse projecten om de veiligheid op de site te verbeteren. zo hebben we – onder andere naar aanleiding van het dodelijk incident in 2016 – onze Life Critical standards aangescherpt en brengen we sinds 2017 de Non-Injury pLIFE in kaart. Dit zijn incidenten die een ingrijpend gevolg hadden kúnnen hebben. Op basis van deze bijna-incidenten kunnen we direct actie ondernemen om ze in de toekomst te voorkomen. niet alleen inhoudelijk trainen, maar juist medewerkers bewust maken van het belang van veilig werken, heeft onze aandacht. We blijven ons inzetten om onze veiligheidscultuur te verbeteren met als doel: nul incidenten!

naast veiligheid is duurzaamheid een van onze belangrijkste pijlers. Ik ben ervan overtuigd dat de chemische industrie een sleutelrol heeft in het verduurzamen van de wereld dankzij duurzamere producten en processen. deze rol pakken wij door meer duurzaamheidsinitiatieven op te zetten. zo realiseren we prachtige, innovatieve projecten die eraan bijdragen dat we minder energie nodig hebben, water kunnen hergebruiken of alternatieve grondstoffen kunnen toepassen. ik vind het mooi om te zien dat wij dagelijks werken aan een duurzame wereld door het inzetten van onze innovaties, kennis en oplossingen. en ik ben er dan ook van overtuigd dat wij ons aandeel in een duurzamere samenleving hiermee verder vergroten.

neldes hovestad,site leader dow Terneuzen

Page 4: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 4

doW Terneuzen in beeld

76% 24%

IMPROOFdow onderzoekt en test manieren om de efficiëntie van de ethyleenfornuizen op een kosteneffectieve manier te verbeteren en tegelijkertijd de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.

Broedeiland voor visdiefjesdow realiseerde een geschikte plaats voor visdiefjes om hun jongen groot te brengen.

Waterzakjes voor festival VESTROCKdow ontwikkelde en sponsorde herbruikbare waterzakjes voor het festival vesTroCK in hulst. dow-medewerkers deelden deze zakjes uit aan bezoekers.

Zoutrecycling bij de Amines-fabriekdow onderzoekt op welke manieren de grootste afvalstroom zout hergebruikt kan worden.

Implementatie van vernieuwde EO-katalysatordow ontwikkelt in het hTr-lab katalysatoren waarbij meer EO wordt geproduceerd en tegelijk minder CO2 vrijkomt.

Schapen onderhouden het Dow-terreinTien Rijmlamschapen houden het gras kort tussen de grondsanerende bomen. een natuurlijke manier van onderhoud.

ontwikkelen van een blauwdruk voor duurzaamheid

realiseren van baanbrekende innovaties

Bevorderen van een circulaire economie

waarderen van de natuur

vergroten van vertrouwen in de chemische technologie

Betrekken van medewerkers om samen het verschil te maken

mondiaal presteren op operationeel topniveau

3.200medewerkers

>47nationaliteitenmedewerkers

Productievolume

5.374 mln kton

Omzet

2,0 mld

een greep uiT onze duurzaaMheidsprojeCTen

loCaTies in de benelux

CijFERs

WesTe

rsCheldeTu

nnelWeg

nieuW duurzaaM en energiezuinig hoofdKanToor

ONzE 2025 DuuRzaaMhEIDs- doelsTellingen

Page 5: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 5

doW Terneuzen

Page 6: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 6

doW Terneuzen

doW Terneuzen is onderdeel van The doW CheMiCal CoMpany. heT is de op een na grooTsTe produCTieloCaTie van doW WERELDWijD. DaaRNaasT Is hier een inTernaTionaal researCh & developMenT CenTer gevesTigd, Waar ONDERzOEkERs saMEN-WerKen aan innovaTies binnen en buiTen doW. Terneuzen is ooK héT CenTrale punT voor ondersTeunende diensTen voor doW in europa, Midden oosTen, afriKa EN INDIa (EMEaI).

Terneuzen maakt een sterke groei door. onze inzet: deze locatie op een duurzame manier ontwikkelen zodat die internationaal uitblinkt op het gebied van operations, dienstverlening en onderzoek & ontwikkeling. Wij doen dat met deskundige medewerkers en partners, die in een veilige omgeving de ruimte krijgen om zich persoonlijk te ontwikkelen, en door het aantrekken van nieuwe activiteiten en investeringen.

door het combineren van de kracht van wetenschappelijke kennis en technologie ontwikkelen wij innovaties die waarde creëren op het snijvlak van chemie, natuurkunde en biologie. Daarmee pakken wij dringende problemen in de wereld aan op het gebied van schoon drinkwater, energiebesparing, duurzame energie, recycling en het verbeteren van de landbouw.

producttoepassingen in 90% van alle geproduceerde goederen op de wereld speelt chemie een rol. het is dan ook niet vreemd dat onze basischemicaliën en kunststoffen op verschillende manieren in het dagelijks leven zijn terug te zien. Bijvoorbeeld in sportschoenen, speelgoed, medicijnen, matrassen, verzorgingsproducten, verpakkingen, mobiele telefoons, isolatie-materialen, auto-onderdelen en wasmiddelen.

Page 7: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 7

doW Terneuzen

operationsMet zestien fabrieken is dow Terneuzen een toonaangevende productielocatie. de drie naftakrakers vormen het hart van onze site. ruwe olie (nafta) en lpg verwerken we tot ethyleen, propyleen, benzeen en butadieen. Deze vier basischemicaliën vormen belangrijke grondstoffen voor alle productieprocessen binnen dow. de fabrieken bewerken deze stoffen tot halffabricaten, waarna ze naar de klant gaan. zij maken er uiteindelijk eind-producten van voor consumenten en bedrijven.

research & development (r&d)de chemische industrie speelt een sleutelrol in het verduurzamen van de planeet. onze afdeling r&d onderzoekt op welke manier we veiliger, goedkoper, schoner en efficiënter kunnen produceren. Belangrijke onderwerpen zijn Co2-reductie en recycling. Wij werken hieraan in ons high Throughput research laboratorium waarin we katalysatoren ontwikkelen, testen en optimaliseren voor alle vestigingen van dow wereldwijd. Ook hebben we proeffabrieken waarin we verschillende innovaties testen, voordat we ze in de fabrieken toepassen.

Momenteel onderzoeken we in verschillende projecten hoe we restproducten kunnen omzetten in waardevolle elementen voor het productieproces. daarnaast ontwikkelen we in ons nieuwe robotics Center diverse robots en andere geautomatiseerde systemen om risicovolle taken uit te voeren die anders door medewerkers gedaan worden. Bijvoorbeeld werken in besloten ruimtes of op hoogtes. een efficiënte en bovenal veilige innovatie!

business servicesTerneuzen is een van de vier locaties van The dow Chemical Company die zich toeleggen op dienstverlening. We leveren een breed en specialistisch pakket aan diensten, zoals logistieke services, klantenservice, facturatie en inkoop en vertalingen binnen europa, het Midden-oosten, afrika en india (eMeai). Met de nieuwe geïntegreerde service-aanpak worden bedrijfsprocessen verbeterd, systemen vernieuwd en werkzaamheden beter op elkaar afgestemd. dit alles voor een positieve klantervaring. de combinatie van sterk uiteenlopende talenten, verschillende nationaliteiten en achtergronden op een centrale plek en het eensgezind streven naar kwaliteit, maakt onze dienstverlening een essentieel onderdeel van de eMeai.

grondsToffen TransporT geinTegreerde produCTie

TransporT naar KlanTen

afzeTMarKTen

ethyleen

propyleen

benzeen

butadieen

polyol

polyglycol

aminesCumeen

polyethyleenldpe + dowlex

ethyleen oxide

Page 8: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 8

Tertre

doW Terneuzen

dow beneluxdow Terneuzen is onderdeel van dow benelux. dow heeft in deze regio zeven vestigingen. samen produceerden we in 2017 8.000 mln kton aan kunststoffen en chemicaliën. Dow benelux telde eind 2017 3.932 medewerkers in totaal.

locaties in de benelux• Terneuzen – hoofdkantoor benelux,

geïntegreerde productie, r&d en services.• Delfzijl – Mdi • Zwijndrecht – dow Cellosize • Tertre – polyol • Antwerpen – dienstencentrum en

verkoopkantoor • Brussel – eu government affairs en public

policy • Seneffe – siliconen en r&d

80

47

3.200

10

Dow Terneuzen

Delfzijl

Zwijndrecht

antwerpen

Brussel6

93

seneffe

496

Page 9: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 9

onze presTaTies

Page 10: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 10

onze presTaTies produCTie

PRODuCTIEheT proDucTievolume DaalDe lichT Ten opzichTe van voorgaanDe jaren, terwijl een stijging werD verwacht. De Daling komT meDe Door een groTe onDerhouDsstop bij een van De krakers. in totaal was De proDuctie van Dow Terneuzen ruim 5,3 miljoen ton. Dit komt overeen met De proDuctie van 2015. toen stonD ook een grote onDerhouDsstop op het programma.

groeiende vraag2017 was wederom een goed productiejaar. veel fabrieken draaiden op volle toeren. Toch was de totale productie iets lager dan in 2016. dat is mede het gevolg van een grote onderhoudsstop die plaatsvond bij lhC 2, één van onze krakers. We zien dat de vraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017 al op.

eind oktober draaiden we de eerste productie van Copolymer polyol in de nieuwe Cpp2-fabriek. naar verwachting is deze aanwinst medio 2018 volledig operationeel. Daarnaast zijn we begonnen met de voorbereidende werkzaamheden voor het debottleneckingsproject van de dowlex-fabriek. in het tweede kwartaal van 2018 vergroten we de productiecapaciteit door het installeren van nieuwe technologie en het verbreden van de pijpleidingen.

produCTievoluMe doW Terneuzen (in Mton x 1000)

2016 2017

Terneuzen (nl) 5.540 5.374

Bij LhC 2 was het een drukte van belang tijdens de grote onderhoudsstop.

Page 11: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 11

onze presTaTies veiligheid

VEIlIghEIDveiligheiD is en blijft prioriteit nummer één bij Dow. we maken ons sterk voor een veilige omgeving voor onZe meDe-werkers, conTracTors, Bezoekers en mensen in De omgeving. we werken conTinu aan onze veiligheiDsBewusTe beDrijfscultuur. we Zijn met elkaar in gesprek en zoeken voorTDurenD naar manieren om onze veiligheiD verDer Te verbeteren.

Dagelijks zijn we met veiligheid bezig. We ont-wikkelen programma’s, houden inspecties en trainen onze mensen. zo streven we samen met onze medewerkers, contractors en leveranciers naar ons ultieme doel: produceren zonder ongevallen en procesveiligheidsincidenten. dit streven gaat niet over een nacht ijs. het kost tijd om onze veiligheidscultuur en werkprocessen verder te optimaliseren. De cijfers van 2017 laten een vergelijkbaar verloop zien als in 2016 en blijven hiermee wat achter bij de jaren daarvoor. dit heeft ook te maken met de vele extra manuren die gemaakt zijn tijdens de grote onderhoudsstop bij LhC 2. hier vond een aantal kleine incidenten plaats.

plifeeén van de veiligheidsprogramma’s die in 2017 is gestart, is het in kaart brengen van de non-Injury pLIFE. Dit zijn ongevallen die ingrijpende gevolgen hadden kúnnen hebben. hiermee willen we incidenten met ernstige, mogelijk levensveranderende of zelfs fatale, gevolgen voorkomen. Want door inzicht te krijgen in deze gebeurtenissen, kunnen we gericht procedures ontwikkelen en onze medewerkers trainen. zo vonden in 2017 twee plife-incidenten plaats, beide in het eerste kwartaal. Bij het eerste ongeval raakte een contractor-medewerker gewond bij hijswerkzaamheden. het tweede ongeval werd veroorzaakt door restchemicaliën die tussen twee leidingkleppen waren achtergebleven. We behandelden deze incidenten alsof ze de potentie hadden tot ernstigere gevolgen. door deze incidenten hebben we de onderwerpen werkvoorbereiding en vergunningverlening op de site nog verder aangescherpt.

procesveiligheidsincidenteneen incident is een procesveiligheidsincident wanneer er sprake is van een verstoring van het proces met als gevolg een explosie of brand, een ongeval met verzuim tot gevolg of een emissie van een stof boven een bepaalde drempelwaarde. in 2017 vonden vier procesveiligheidsincidenten plaats. We hebben deze incidenten onderzocht, geëvalueerd en diverse maatregelen genomen.

Nieuw rapportagesysteemsinds 2016 hanteren we een nieuw rapportagesysteem: incident Management. dit is een uitgebreid analyseprogramma waarin alle aspecten tijdens en rond incidenten zeer gedetailleerd in kaart worden gebracht. doordat we werken met een nieuw systeem zijn de huidige resultaten niet evenredig te vergelijken met de cijfers van 2015 en eerder.

proCesveiligheidsinCidenTen

0 0

11

Het incident in 2011 vond plaats in Delfzijl. De overige procesveiligheidsincidenten deden zich voor in Terneuzen.

‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘15 ‘16 ‘17

4

1

2

0

1 1

2

ONTWIkkELINg pERsOONLijkE VEILIghEID TERNEuzEN 2017 (2007-2015 aLLE VEsTIgINgEN INCL. CONTRaCTOR MEDEWERkERs)

Ongeval-verzuim-index: ongevallen per 200.000 gewerkte uren

‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘15 ‘16 ‘17

0,28

0,16

0,100,14 0,14

0,11

0,000,05

0,180,16 0,16

Page 12: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 12

onze presTaTies CoMplianCe

COMPlIANCEwe willen veilig proDuceren meT Zo min mogelijk belasting voor onze meDewerkers, heT milieu en De omgeving. we moeten ons aan De neDerlanDse en europese wet- en regelgeving houDen. De overheiD houDT perioDieke auDiTs en inspecTies om hierop toe te Zien. Daarnaast heeft Dow ook eigen voorschriften Die we regelmatig controleren.

er is sprake van een compliance-incident als de wettelijke normen worden overschreden. We krijgen dan een waarschuwing om de overtreding binnen een bepaalde termijn op te lossen. Ten opzichte van voorgaande jaren zijn er in 2017 meer overtredingen geconstateerd op het gebied van milieu- en veiligheidswetgeving. de elf overtredingen resulteerden allemaal in waarschuwingen

met een termijn voor herstel. Dow volgde de aanwijzingen binnen de gestelde tijd op. Er zijn plannen van aanpak gemaakt om herhaling te voorkomen of de situatie is aangepast. ook is de hercontrole inmiddels achter de rug. Mede vanwege de toename van het aantal compliance events, is aanvullend een integraal plan van aanpak opgesteld, met als doel de milieu- en veiligheidsprestaties op het hoogste niveau te brengen en houden.

Voorwaardelijke boetein 2017 legde de rechtbank dow een (voorwaardelijke) boete op voor een incident dat in 2014 plaatsvond in een van de drie krakers. Daarbij is methaan vrijgekomen tijdens het veiligstellen van een pomp. dit incident had geen slachtoffers of schade tot gevolg, maar wordt gezien als een overtreding van de brzo (besluit risico’s zware ongevallen)-wetgeving.

LEkkagEs (LOpC/psCE) sINDs 2007, Terneuzen

‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘15 ‘16 ‘17

20 21

16 17

10 10

46

3

7

3

‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘15 ‘16 ‘17

10 10 10

5

1

3

3

3

2

1

5

3

1

2

1 1 1

CoMplianCe overziChT doW Terneuzen

vergunningoverschrijding aanwijzing met termijn voor herstel overtreding boete

Note: Met ingang van 1 januari 2016 is een nieuwe rapportagetool in gebruik genomen waardoor data niet 1 op 1 te vergelijken is met voorgaande jaren. Daarnaast is de scope van het verslag voor 2017 alleen Terneuzen.

21

11

12

11

1

Page 13: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 13

onze presTaTies energie

ENERgIEvoor heT maken van onze proDucTen hebben we veel energie noDig. als energie-intensief beDrijf streven we ernaar om ons energieverBruik en Daarmee De energiekosTen zo laag mogelijk te houDen. hiervoor nemen we Deel aan verschillenDe projecTen en maken we afspraken met partners in De regio en in De keten.

het totale energiegebruik en de totale broeikas- gasemissies zijn in 2017 licht gedaald ten opzichte van 2016. naast een geringe verbetering in de energie-efficiëntie heeft de afname in het productievolume hieraan bijgedragen. Er vond wel een verschuiving plaats tussen scope 1 en 2 emissies*, doordat de warmtekrachtcentrale elsTa het afgelopen jaar meer produceerde.

Energie Efficiëntie planDe in het basis Energie Efficiëntie plan 2017-2020 voorgenomen pe- en Ke-besparingen**, zijn ruimschoots gehaald. Dat kwam doordat sommige besparingen hoger uitvielen dan gepland, er een aanvullend project is uitgevoerd en een deel van de besparingen al gerealiseerd

is die in het plan voor 2020 waren opgenomen. de totale energiebesparing bedroeg 6 petajoule (pj). dit is inclusief de bezuinigingen van Trinseo en olin, die – omdat ze onder de milieuvergunning van dow vallen –samen met dow deelnemen aan het Mee-convenant. hierin werken ruim 1.000 bedrijven uit 37 sectoren aan energiebesparing en Co2-reductie voor 2020. De in de grafiek getoonde besparingen betreffen alleen het dow-resultaat. omdat een groot deel van de totale energiebesparing in de keten plaatsvond, is de daling van het eigen energieverbruik minder sterk.

aanvulling Mee-convenantin 2017 is ook het addendum op het Mee-convenant getekend door dow, olin en Trinseo. hiermee verklaren de partijen garant te staan voor het invullen van de 9 pj energiebesparing door eTs (emissions Trading system)-bedrijven, zoals overeengekomen in het sER-energieakkoord dat in 2013 werd afgesloten. Een plan voor invulling van deze bedrijfsopgave is eind 2017 ingediend en goedgekeurd. dit plan omvat net als het basis Energie Efficiëntie plan de periode 2017-2020. de eerste besparingen in dit aanvullende plan staan gepland voor 2018.

roadmap Co2-reductieOm aan de langetermijndoelstellingen voor Co2-reductie te voldoen, wordt aan een roadmap gewerkt. hierbij wordt zowel naar de mogelijkheden voor reductie van de eigen emissies gekeken als naar de emissies van andere industrieën die met Dow technologie kunnen worden gereduceerd (scope 3). Bijvoorbeeld door samenwerking met de staalindustrie en de kunstmestindustrie. dit vormt de basis voor de discussies die in 2018 gevoerd worden in het kader van het klimaatakkoord over de bijdrage die dow en het cluster zeeland, kunnen leveren aan de doelstellingen voor 2030 die in het regeerakkoord zijn genoemd, en uiteindelijk aan het klimaatakkoord 2050 van parijs.

elsTa warmtekrachtcentralein september 2018 gaat de warmtekrachtcentrale elsTa over naar dow. daarnaast ging in 2017 de bouw van een nieuwe boiler (stoomketel) naast elsTa van start. Deze moet eind 2019 operationeel zijn. Met de nieuwe boiler kan de stoomopwekking verder worden ontkoppeld van de opwekking van elektriciteit. zo kan Dow flexibeler inspelen op ontwikkelingen in de elektriciteitsmarkt.

80

70

60

50

40

30

20

10

0

-10

-20

‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘15 ‘16 ‘17

Pj /

hv

energiebesparing doW Terneuzen

** PE staat voor procesefficiëntie maatregelen en KE voor ketenefficiëntie maatregelen

Doelstelling

Procesefficiëntie Ketenefficiëntie

*Noot: De scope 1 emissies zijn afkomstig uit Dow’s Global Emissions Inventory (GEI); de scope 2 emissies zijn geschat door van de totatle scope 2 emissies, zoals door Elsta gealloceerd aan Dow, het deel af te trekken dat verband houdt met het stoom en elektra verbruik door Trinseo en Olin. Dit is gedaan voor alle jaren.

4500

4000

3500

3000

2500

2000

1500

1000

500

0‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘15 ‘16 ‘17

kt C

O2 e

q

Scope1 Scope2

broeiKasgaseMissies doW Terneuzen

Page 14: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 14

onze presTaTies Milieu

MIlIEuonZe inDustrie heeft impact op het milieu. Dit effect heeft onZe volleDige aanDachT en proBeren we zo veel mogelijk te beperken. we streven naar het effectief gebruikmaken van onZe gronD- en hulpstoffen en Zoeken naar DuurZame alternatieven. tegelijkertijD kijken we hoe we ons waterverbruik, afval en onZe emissies naar waTer en luchT kunnen reDuceren.

vosvos is een verzamelnaam voor vluchtige organische stoffen. Deze stoffen, voornamelijk etheen, methaan en andere koolwaterstoffen, komen op diverse manieren vrij in de atmosfeer. dit gebeurt via afblaaspunten, fakkels en lekverliezen vanuit afsluiters en pompen. in vergelijking met vorig jaar is in 2017 een kleine toename van vos-emissies te zien. deze stijging komt door de grote onderhoudsstop bij LhC 2, waarbij we moesten fakkelen bij de shut-down en start-up. Daarnaast vond bij dezelfde kraker een incident plaats, waardoor we extra moesten fakkelen.

prioriteitsemissiesEen deel van de VOs-emissies zijn prioriteits-emissies. Dit zijn gezondheidsbelastende stoffen zoals ethyleenoxide, benzeen en butadieen. ze worden voornamelijk veroorzaakt door adem- en vulverliezen van opslagtanks en door lekverliezen. sinds 2013 is er een afname van deze emissies. dit komt door aanpassingen in installaties en doordat we minder stoffen gebruiken die deze emissies veroorzaken. Jaarlijks blijven we investeren in projecten om de emissies te verminderen.

noxIn lijn met het productievolume verandert ook de hoeveelheid van bepaalde emissies, zoals NOx. Dit zijn stikstofoxiden die vrijkomen bij verbrandingsprocessen. ze dragen bij aan de luchtproblematiek en verzuring van het milieu. in 2017 was de emissie teruggelopen door een lager productievolume als gevolg van de onderhoudsstop bij LhC 2, maar dat is niet de enige oorzaak. We zien dat de uitstoot de afgelopen zeven jaar niet eerder zo laag is geweest. sinds 2017 winnen we meer restwarmte terug en we hebben de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in Low-NOx-branders in onze krakers.

nox eMissies doW Terneuzen

2.500

2.000

1.500

1.000

500

0

‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘15 ‘16 ‘17

met

riC

tO

ns

vos eMissie doW Terneuzen (in Mton)1.200

1.000

800

600

400

200

0‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘15 ‘16 ‘17

met

riC

tO

ns

met

riC

tO

ns

40

35

30

25

20

15

10

5

0 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘15 ‘16 ‘17

prioriTeiTseMissies doW Terneuzen

Page 15: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 15

onze presTaTies Milieu

Water dow gebruikt Westerscheldewater om te koelen tijdens het productieproces. Daarnaast nemen we leidingwater af van Evides Waterbedrijf. In totaal verbruikten we in 2017 ruim 340 miljoen m3

water, waarvan we slechts 11 miljoen m3 zoetwater afnamen. We hergebruikten water uit de biologische afvalwaterzuivering (biox), afvalwater van de gemeente Terneuzen en we gebruikten water uit de groengordel, de sloten rondom het dow-terrein. dow vangt regenwater op in de sloten, bewaart het in de spuikom en gebruikt het vervolgens op de site. We hergebruiken al op verschillende manieren water, maar we blijven werken aan het verder optimaliseren hiervan.

emissies naar waterde totale lozing van afvalwater is in 2017 ongeveer gelijk aan de lozing in 2016 en hiermee hoger dan voorgaande jaren. in 2017 is veel minder water direct overgestort, terwijl er meer BIOX-effluent naar de Westerschelde is geloosd. in 2016 werd meer water direct overgestort door de grote hoeveelheid regenval die de biox niet kon verwerken. de hoeveelheid stikstof is stabiel, de hoeveelheid ToC (Total organic Carbon) is gedaald. dit komt doordat we de afgelopen jaren onze processen hebben verbeterd. Maar, we blijven continu zoeken naar mogelijkheden om de emissies verder te verminderen.

iMproveddow heeft als doel om in 2025 alleen nog maar lokale waterstromen te gebruiken en hergebruiken. zo hoeven we geen beroep meer te doen op het steeds schaarser wordende zoetwater. Dat is een flinke uitdaging! daarom lopen tal van projecten om dit doel te bereiken. iMproved is een die projecten. samen met basf, yara, evides en onderwijsinstellingen onderzoeken we hoe we lokale waterstromen kunnen zuiveren om ze geschikt te maken als proceswater. er is een mobiele onderzoeksunit gebouwd waarin verschillende zuiveringstechnieken naast elkaar worden getest. daarnaast onderzoeken we wat het effect van het gezuiverde water is op de pijpleidingen. In 2017 deden we onderzoek bij BasF en Yara en in 2018 komt de onderzoeksunit op het terrein in Terneuzen te staan.

oppervlaktewatergebruik 329.318.785 leidingwater (evides) 10.998.201 grondwateronttrekking 14.052 Totaal 340.331.038

2017 WaTerverbruiK doW Terneuzen (in m3)

Overstort Spui via BIOX-effluent Totaal koeltoren

2011201220132014201520162017

74.6265.334

141005.658

149.785853.437137.553

881.267913.416756.854662.059678.408636.964756.867

6.486.5435.388.8926.470.9736.094.0846.248.2557.952.7288.679.300

7.442.4366.307.6427.241.9276.761.8017.076.4489.443.1299.573.720

afvalWaTersTroMen doW Terneuzen (in m3)

ToTaal sTiKsTof die WordT geloosd op de WesTersChelde (in kg)

Overstort LHC-3 BIOX-effluent Totaal koeltoren

2011201220132014201520162017

32128

317

3002.441

477

12.70010.66112.44910.358

6.8489.909

10.147

38.31422.10728.61835.58838.45136.37134.810

51.33532.79641.07045.96345.68950.17045.434

ToC afvalWaTer die WordT geloosd op de WesTersChelde (in kg)

Overstort LHC-3 BIOX-effluent Totaal koeltoren

2011201220132014201520162017

1.425678862

59927.174

1.662

38.07139.91237.18430.83625.43325.66328.653

113.40792.73587.451

100.353111.958104.363

89.512

152.903132.713124.723131.251137.990157.200119.827

Page 16: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 16

onze presTaTies Milieu

afvalde overheid verstaat onder afval het reguliere restproduct dat extern wordt aangeboden. voor dow valt ook het product dat we met fakkelen verbranden onder afval, want dat is grondstof waarvan we geen product maken.

In vergelijking met vijftien jaar geleden zien we een duidelijke daling van de hoeveelheid afval. echter is in 2017 een toename in zowel het gevaarlijke als niet-gevaarlijke afval ten opzicht van de voorgaande jaren. De stijging van het gevaarlijke afval komt deels doordat we tijdens de onderhoudsstop van LhC 2, een grote hoeveelheid spoelwater gebruikten om de fabriek ethyleen 2 te spoelen. dit verontreinigde water voerden we vervolgens af. We hebben een aantal keer gefakkeld bij onderhoudsstops en incidenten en er is meer gevaarlijk afval afgevoerd in de vorm van verontreinigde grond en stenen afkomstig van sloopprojecten. deze sloopprojecten op de site dragen ook bij aan de toename van het niet-gevaarlijk afval, zoals metaal, grond en stenen. slopen en saneren, levert ruimte op voor het bouwen van nieuwe installaties. zo hoeven we de footprint van de site niet verder uit te breiden.

StortVerbrandingAfvalwaterzuiveringEnergieterugwinningHergebruik

Demolitionproject in 2016 is het demolitionproject gestart om installaties of onderdelen die op de site niet meer in gebruik zijn, te slopen. In 2017 vond het zwaartepunt plaats. zo sloopten we de ethyleen-glycol-fabriek en onze eye-catcher op het terrein: Watertank T1 bij de hoofdpoort.

afvalverwerkinghet afval verwerken we op verschillende manieren. het meeste verbranden we met energieterugwinning (41.999 ton). ook recyclen we een groot deel (6.545 ton), verbranden we zonder energieterugwinning (10.340 ton) of storten we (466 ton). We blijven zoeken naar manieren om meer afval te recyclen en zo een bijdrage te leveren aan een circulaire economie.

Verwerkingsmethode Extern

stort 466verbranding 10.340 afvalwaterzuivering 0energieterugwinning 41.999 recycling 6.545 Totaal 59.350

*Afvaldata, zoals gerapporteerd aan overheid

afval verWerKingsMeThodes (in Mton)

Page 17: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 17

onze presTaTies donaTies

DONATIESvan kinDerboerDerij tot zorginsTelling en van puBlieksevenemenT ToT heT onDerwijs; Dow Doneert jaarlijks aan verschillenDe projecTen en organisaties uit De regio. Door een bijDrage aan mooie, lokale initiatieven willen we onZe leefomgeving DuurZaam onDersteunen.

zeeuwse grondenWe doneerden € 15.000 aan de ggz-instantie zeeuwse gronden in Terneuzen. deze stichting biedt dagbesteding aan mensen met een psychische aandoening. eén van de activiteiten die de stichting iedere woensdag organiseert, is kajakken. de steiger stond echter op instorten. We benaderden de organisatie en boden een donatie aan voor de aanleg van een nieuwe steiger.

alle donatieprojecten van 2017 op een rij

het zeeuwse landschapstaatsbosbeheervestrockscheldejazzfestival van zeeuws-vlaanderenhavendagen Terneuzendorpsraad st. jansteenTruckroll zeeuwse grondenporgy & bessModule aangepast sporten Kpj eedestichting petit parijsTheaterhuis zeelandiahsv hoekstichting Kunstenfestival aardenburgWarmande/ Bejaardentehuis RozenoordKv luctorscaldastichting activiteiten rotaryclub Terneuzen graauwrockbach Comite aardenburgstad TerneuzenCTT huis van de Techniekbinnenstebuitenjuniorkamer zeeuws-vlaanderen

in totaal doneerde dow Terneuzen zo’n € 200.000 aan organisaties in de regio.

vesTroCKhet publieksevenement vesTroCK steunden we dit jaar met een donatie van € 10.000. het festival is niet meer weg te denken uit de hulsterse festiviteitenagenda. veel collega’s zijn dan ook trouwe bezoekers. Niet alleen vanwege de grote impact op de regio vonden wij een donatie op zijn plaats, maar ook door het duurzame karakter van het evenement. dit sluit namelijk feilloos aan op onze 2025 duurzaamheidsdoelstellingen. daarom gingen we nog een stapje verder en doneerden we niet alleen een mooi bedrag, maar deelden we ook herbruikbare drinkwaterzakjes uit aan festivalbezoekers om het drinken van kraanwater te stimuleren.

het zeeuwse landschapMet € 30.000 was onze donatie aan het zeeuwse landschap een van de grootste. We hebben een langdurige samenwerking waarbij we de natuurgebieden Verdronken land van saeftinghe en hooge platen geadopteerd hebben. We willen de natuur in de regio behouden en waar mogelijk verbeteren, zodat iedereen kan genieten van de zeehonden, de vogels en al het andere natuurschoon dat deze natuurgebieden te bieden hebben.

Met de donatie van dow werd een nieuwe steiger gebouwd voor de stichting zeeuwse gronden.

Page 18: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 18

onze Mensen

Page 19: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 19

onze Mensen

onze MedeWerKers denKen vooruiT en vinden OpLOssINgEN. zij zijN DE ONMIsBaRE sChakEL Bij heT oMzeTTen van onze sTraTegie in TasTbare resulTaTen. de afgelopen jaren is heT aanTal MedeWerKers van doW Terneuzen gesTegen en DEzE sTijgINg zET zICh naar verWaChTing ooK de KoMende jaren door. REDEN TE MEER OM TE BLijVEN invesTeren in onze Mensen én de speCialisTen van de ToeKoMsT.

de sterke groei van het aantal medewerkers kent twee oorzaken. Enerzijds draait de economie goed waardoor er meer vraag is naar onze producten. om aan deze vraag te voldoen, hebben we meer mensen nodig. een andere reden is de nieuwe strategie van dow, waarin ondersteunende diensten worden samengebracht in vier centrale locaties wereldwijd. Terneuzen is één van de locaties van waaruit europa, het Midden oosten, afrika en india worden bediend. een logische keuze aangezien hier al veel ervaring aanwezig is.

geoasDow meet jaarlijks de medewerkerstevredenheid in het onderzoek global employee opinion and action survey (gEOas). kijkend naar de resultaten uit 2017 in vergelijking met de afgelopen jaren, zien we een terugloop in de cijfers. aan de hand van de uitkomsten kijken we hoe we deze weer kunnen verbeteren. eén van de onderwerpen waarmee we aan de slag zijn gegaan, is de toegenomen werkdruk die medewerkers ervaren. dow zet projecten op om die werkdruk te verminderen en biedt nieuwe trainingen aan waarin medewerkers leren omgaan met werkdruk.

76% 24%

3.200medewerkers

DE BELaNgRijksTE REsuLTaTEN*:

Onderdeel Tevredenheid 2016 Tevredenheid 2017Performance management 84% 73%Diversity & inclusion 77% 74%Veiligheid, gezondheid en milieu 74% 70%strategic alignment 72% 68%tevredenheid met het werk 74% 72%

*De resultaten uit 2016 zijn van Dow Terneuzen inclusief het toenmalig BpsC. De cijfers van 2017 zijn alleen van Dow Terneuzen.

>47nationaliteitenmedewerkers

Page 20: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 20

onze Mensen

duurzame inzetbaarheidWe willen dat al onze medewerkers fit zijn voor de toekomst. een organisatie is immers zo gezond en vitaal als zijn medewerkers. Jaarlijks organiseren we diverse acties en activiteiten in het kader van duurzame inzetbaarheid. zo organiseerden de arbodienst en de personeelsvereniging voor het eerst een vitaliteitsdag. Medewerkers en hun gezinnen kwamen alles te weten over wat dow te bieden heeft op het gebied van gezonde voeding, beweging en ontspanning. in pv-gebouw de bremer waren daarnaast allerlei onderafdelingen van de personeelsvereniging en partners van Dow aanwezig waarmee zij konden kennismaken. voor de medewerkers in de ploegen organiseerden we de training ‘gezond werken in ploegen’. Wat hebben zij nodig qua voeding en slaap om maximaal te kunnen werken, nu maar ook in de toekomst. In dezelfde lijn zijn we doorlopend bezig met het initiatief ‘gezondheid werkt’. als uit een periodieke keuring blijkt dat een medewerker een te hoog BMI heeft, kijken we of die persoon interesse heeft in een door Dow medegefinancierd, persoonlijk trainingsprogramma en dieet. in 2018 wordt het thema duurzame inzetbaarheid nog meer op de kaart gezet met de campagne ‘fit voor de Toekomst’.

persoonlijke ontwikkelingDow vindt het belangrijk dat medewerkers zich ontwikkelen en de ruimte krijgen om te groeien. daarom heeft iedere medewerker een persoonlijk Employee Development plan, waarin medewerkers en hun leaders afspraken maken en doelen stellen. in 2017 hebben we het ontwikkelplan teruggebracht tot een overzichtelijk a4’tje om meer gericht tot een plan van aanpak te komen. Jaarlijks kijken we welke medewerkers al langere tijd dezelfde rol vervullen en de potentie en interesse hebben om iets anders te doen. binnen dow kijken we waar die ruimte is. Dat betekent niet altijd veranderen van functie, maar ook meer verantwoordelijkheden krijgen of lid worden van een team. door de sterke groei van onze service-afdelingen zijn er voor medewerkers meer mogelijkheden om ook op andere afdelingen kennis en ervaring op te doen.

Een impuls voor de regio! 18 september was een historische dag! burgemeester van Terneuzen jan lonink en twee topfunctionarissen van dow, heinz haller, president dow europa en peter holicki, Vice president of Manufacturing and Engineering, gaven de officiële aftrap voor de bouw van het nieuwe kantoor op het Maintenance valuepark. de openingshandeling bestond uit het inmetselen van een tijdcapsule, waarin alle aanwezigen een kaartje met een toekomstboodschap hadden gestopt. het nieuwe kantoor biedt vanaf begin 2019 plaats voor ruim 1.000 medewerkers. nu werken nog veel medewerkers verspreid op het industry park Terneuzen en in kantoorgebouwen in Terneuzen. straks zitten veel medewerkers van de service-afdelingen bij elkaar én is er voldoende capaciteit voor onze sterke groei.

We ontvingen de awards Top employer netherlands en Europe. Een prijs om trots op te zijn!

2017

2017

Page 21: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 21

onze Mensen

investeren in de toekomstBij Dow vinden we het belangrijk om te blijven bijdragen aan het aanbieden van goed kwalitatief (technisch) onderwijs in de regio. het is voor een bedrijf als Dow namelijk van belang dat er in de toekomst voldoende (technisch) personeel is. daarom investeert dow op verschillende manieren in de scholieren en studenten van nu.

Kennismaken met techniekonze sTeM-ambassadeurs laten scholieren kennismaken met techniek. in het industrieel Museum zeeland in sas van gent verwelkomden we in 2017 zeshonderd basisschoolleerlingen die interactieve rondleidingen kregen en leuke proefjes konden doen. zo leerden zij spelenderwijs dat technologie en chemie overal aanwezig is. op 13 april werkte dow mee aan de nationale girlsday. 44 meisjes uit groep 7 en 8 werden door onze vrouwelijke technici op enthousiaste wijze wegwijs gemaakt in de wereld van techniek. dit deden we samen met andere bedrijven uit de kanaalzone. Door scholieren al op jonge leeftijd kennis te laten maken met de veelzijdigheid van techniek, is de kans groter dat zij in de toekomst voor een technische opleiding kiezen. We ondersteunen ook nadrukkelijk het huis van de Techniek. het huis van de Techniek coördineert, regisseert en faciliteert

initiatieven die worden ontwikkeld om alle zeeuwse leerlingen kennis te laten maken met de mogelijkheden die een keuze voor techniek voor hen kan betekenen.

Ervaringen en kennis delenWe hebben langdurige relaties met verschillende partneruniversiteiten zoals ugent en Tu Eindhoven. Onze bijdrage bestaat uit financiering van en deelname aan onderzoeksprogramma’s, ontwikkeling van lesprogramma’s in duurzame chemie, het delen van technische expertise, het aanbieden van gespecialiseerde stages en het verstrekken van donaties. We doen deze investeringen omdat we van mening zijn dat we alleen samen tot baanbrekende innovaties kunnen komen. Onze service-afdelingen zijn de afgelopen jaren flink gegroeid. Om goed geschoolde (Finance) medewerkers aan te trekken, zijn we in 2017 een nieuwe samenwerking aangegaan met Erasmus universiteit Rotterdam. zij zijn een belangrijke partner in het aantrekken van de beste mensen voor onze organisatie. dow was als hoofdpartner aanwezig tijdens de sTaR Management Week van de universiteit, waar we studenten op een laagdrempelige wijze lieten kennismaken met onze dow-organisatie. zo konden bezoekers hun eigen dow-pannenkoek printen met behulp van een 3d-foodprinter en de dow end-to-end game spelen; een intern ontwikkeld bordspel waarbij deelnemers kennismaken met het hele proces: van een productaanvraag door een klant tot aan de betaling van de factuur.  

Tijdens de girlsday worden meisjes uit groep 7 en 8 enthousiast gemaakt voor techniek.

studenten van erasmus universiteit rotterdam maakten kennis met de dow-organisatie.

Page 22: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 22

2025 duurzaaMheidsdoelsTellingen

Page 23: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 23

2025 duurzaaMheidsdoelsTellingen

WE zijN ERVaN OVERTuIgD daT voor de CheMisChe indusTrie een sleuTelrol Is WEggELEgD IN DE TRaNs- forMaTie naar een duurzaMe saMenleving. sINDs 1995 ONTWIkkELEN Wij TienjarenprograMMa’s die zICh RIChTEN Op hET VER-Kleinen van onze fooTprinT (2005), hET VERgROTEN VaN ONzE haNDpRINT (2015) EN heT onTWiKKelen van een BLuEpRINT (2025). zO zETTEN We sTelselMaTig onze Kennis en ervaring in voor duurzaMe oplossingen voor heT Milieu en onze saMenleving. MoMenTeel WERkEN Wij aaN ONzE zEVEN 2025 DuuRzaaMhEIDs- doelsTellingen

Wat is de rol van de chemische industrie in het verduurzamen van de wereld en hoe kunnen we als Dow Terneuzen hieraan bijdragen? Dagelijks zijn we bezig deze vragen te beantwoorden. We hebben veel kennis en technologie in huis. die zetten we graag in! We willen een leidende rol spelen door te verbinden, bijzondere samenwerkingen aan te gaan en een platform te bieden voor innovatieve ideeën. Dat zien we terug in het aantal initiatieven. In 2017 zijn namelijk twee keer zoveel projecten gestart als de jaren ervoor.

de zeven duurzaamheidsdoelstellingen staan in dit hoofdstuk toegelicht met daaraan gekoppeld een bijbehorend project. elk initiatief draagt, naast de genoemde doelstelling, ook bij aan een of meerdere andere duurzaamheidsdoelstellingen.

Ontwikkelen van een blauwdruk voor duurzaamheiddow werkt aan een blauwdruk voor een duurzame planeet. We werken samen met overheden, wetenschappelijke instellingen en industriepartners aan innovaties en veranderingen die een duurzame samenleving dichterbij brengen.

Waterstofuitwisseling met yaraDow Terneuzen heeft waterstof als bijproduct uit het productieproces van ethyleen. We gebruiken een deel zelf in onze procesvoering, maar hebben alsnog een overschot. yara uit sluiskil gebruikt waterstof als grondstof voor hun productieproces. deze grondstof wordt gemaakt uit aardgas en bij dit proces komt Co2 vrij. Beide organisaties hebben duurzaam

ondernemen als prioriteit. samenwerken was dan ook niet meer dan logisch. vanaf eind 2018 gaan we waterstof uitwisselen met yara. We vangen het op en transporteren het via een ondergrondse leiding van de gasunie die loopt van dow naar yara. in 2017 troffen we hiervoor allerlei voorbereidende maatregelen. De grootste bijdrage van dit project is de reductie van de Co2-uitstoot bij Yara. De waterstofuitwisseling met yara is het eerste project dat voortvloeit uit het platform smart delta resources.

In het platform Smart Delta Resources zitten elf grondstof- en energie-intensieve bedrijven uit de regio. Met ondersteuning van Provincie Zeeland, Economisch Impuls Zeeland en North Sea Port kijken zij naar slimme manieren om met grond-, afval- en reststoffen om te gaan. Meer informatie: www.smartdeltaresources.com.

Realiseren van baanbrekende innovatiesdow zorgt voor baanbrekende en duurzame innovaties in de chemie die bijdragen aan het welzijn van mensen en de leefbaarheid van onze omgeving.

stoom hergebruikenCo2-neutraal zijn, de NOx-emissies verminderen en op deze manier onze footprint verkleinen; daarmee zijn we in verschillende projecten volop bezig. een van deze projecten is steam recompression. in 2017 startten we een proef bij de power & utilities-fabriek. dow gebruikt stoom in het productieproces op verschillende drukniveaus, zoals negentig, vijfendertig, twaalf en drie bar. Daarna is de stoom te laag van druk en temperatuur voor

Page 24: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 24

2025 duurzaaMheidsdoelsTellingen

verder gebruik. daarom condenseert dow de resterende stoom. We plaatsten een compressor die de stoom opvangt vanuit de kunststoffen, ldpe-fabriek, deze vervolgens opwarmt en de stoom in hoge druk terug de pijpleiding inpompt voor hergebruik. De compressor werkt nu op gewone elektriciteit, maar kan ook worden aangesloten op zonne- of windenergie.

Bevorderen van een circulaire economiedow bevordert de circulaire economie door met oplossingen te komen die de grondstofketens in belangrijke markten sluiten. eindproducten en afvalstoffen van het ene productieproces zijn input voor het andere.

zoutrecycling bij de amines-fabriekbinnen het platform smart delta resources startte een aantal jaar geleden een onderzoek naar de uitwisseling van reststromen in de industrie. zout, dat met duizenden tonnen jaarlijks de grootste afvalstroom van dow Terneuzen is, kwam als een van de geïdentificeerde stromen in beeld. Bij het maken van de stof amine wordt als bijproduct zout gevormd. omdat dit zout niet helemaal schoon is, wordt het in de biox-fabriek opgelost in water en gezuiverd. vervolgens laten we het naar de Westerschelde stromen. dow onderzoekt op het moment hoe we het overtollige zoutwater kunnen voorkomen. een genoemde optie is om van het restproduct zout, wegenzout te maken. zo kan dow de

afvalstroom gebruiken om de omgeving te helpen door zout te leveren aan bedrijven die zout strooien. een win-winsituatie. in 2018 voeren we gesprekken met bedrijven uit de regio om dit idee verder uit te werken.

Waarderen van de natuurdow zorgt ervoor dat de natuur onderdeel is van het bedrijfs-matige beslissingsproces. zo zijn projecten niet alleen van waarde voor het bedrijf, maar ook voor het ecosysteem.

vogelbroedeiland voor visdiefjesWij zijn van mening dat bedrijventerreinen kansen bieden voor biodiversiteit en zo bijdragen aan de verbinding van natuurgebieden. daarnaast vormen ze op deze manier een prettige omgeving om in te werken. Dat vinden we bij Dow belangrijk. daarom realiseerden we in november 2017 een drijvend vogelbroedeiland voor visdiefjes in de spuikom van dow, langs de savoyaardsweg. De spuikom ligt beschut en is gesitueerd bij de braakmanhaven, het gebied waar visdiefjes naar voedsel zoeken. een perfecte plaats voor het eiland. het eiland van 200 m2 biedt de visdief een veilige plek om te rusten en te broeden. rondom is een omheining van gaas bevestigd om te voorkomen dat visdiefjongen in het water vallen. doorlatend worteldoek met daarop een laag grind en kokkelschelpen zorgt voor een gunstig broedklimaat. nu het broedeiland is gerealiseerd, blijven we dit de komende periode monitoren.

Page 25: DuurzaamheiDsverslag 2017 - Dovraag naar onze producten net als vorig jaar blijft toenemen. Voor 2018 verwachten we daarom een flinke productietoename. hier anticipeerden we in 2017

Duurzaamheidsverslag 2017 Dow Terneuzen 25

Vergroten van vertrouwen in de chemische technologiedow vergroot het vertrouwen in veilig gebruik van chemische industrie door transparantie, dialoog, verrassende samen-werkingen, onderzoek en natuurlijk de manier waarop we werken.

Waterzakjes tijdens VEsTROCkhet streven naar bewustwording van hergebruik van plastic en honderd procent waterhergebruik, zijn twee pijlers die zowel bij VEsTROCk als Dow centraal staan. Met dat in gedachten, ontwikkelde en sponsorde

2025 duurzaaMheidsdoelsTellingen

dow herbruikbare waterzakjes. dow-medewerkers deelden tijdens de achtste editie 7.500 exemplaren uit aan dorstige festivalgangers. De zakjes zijn langdurig te gebruiken, omdat je ze steeds opnieuw kunt vullen met kraanwater. iedere keer wanneer je het zakje gebruikt, voorkom je Co2-uitstoot voor het maken van een petfles en het transport ervan. het waterzakje is daarnaast grotendeels recyclebaar. Met deze bijzondere samenwerking ondersteunde dow in 2017 een mooi, lokaal evenement om diens duurzaamheidsdoelstelling te behalen. Daarnaast leverden we direct een bijdrage aan het reduceren van de Co2-uitstoot.

Betrekken van medewerkers om samen het verschil te makendow-medewerkers werken vanuit hun passie en deskundigheid mee aan de mooiste oplossingen voor het verduurzamen van onze planeet en het welzijn van mensen.

dow-medewerkers steken handen uit de mouwenvan publieksevenementen tot natuurprojecten; dow-medewerkers organiseren of helpen bij verschillende initiatieven in de regio. In 2017 deelden medewerkers waterzakjes uit tijdens VEsTROCk en droegen zo hun steentje bij aan het verduurzamen van dit muziekevenement. Dow organiseert jaarlijks in samenwerking met staatsbosbeheer een natuurvrijwilligerswerkdag. Op zo’n dag gaan dow-medewerkers met een boswachter naar natuurgebied de braakman, dat grenst aan het Dow-terrein. Daar krijgen ze uitleg over de omgeving en de natuur en steken ze tegelijkertijd de handen uit de mouwen. ze snoeien bijvoorbeeld jonge bomen om het open karakter van het terrein te behouden en ze voeren kleine (herstel)klussen uit. ook het zeeuwse landschap en schoon zeeland steunen we niet alleen financieel, maar tevens door de inzet van onze medewerkers. Met deze acties ondersteunen we lokale organisaties, zorgen we voor een mooie, schone omgeving en maken we samen het verschil.

Mondiaal presteren op operationeel topniveaudow presteert op operationeel topniveau bij het efficiënt gebruikmaken van natuurlijke grondstoffen en op het gebied van milieu, gezondheid en veiligheid.

iMproofDow is sinds 2016 actief betrokken bij het vierjarig europees project iMproof. het doel van het project is om de energie-efficiëntie van ethyleenfornuizen op een kosteneffectieve manier te verbeteren en tegelijkertijd de uitstoot van broeikasgassen (Co2 en nox) te verminderen. dow produceert ethyleen in stoomkrakers door koolwaterstoffen bloot te stellen aan hoge temperaturen. het kraken van koolwaterstoffen gebeurt in zogenaamde coils. Een van de ongewenste bijproducten van dit kraakproces is coke. Coke slaat neer op de coilwanden met verstopping van de coils en corrosie van het materiaal als gevolg. bovendien is de gevormde coke een perfecte warmte isolator, waardoor meer energie moet worden verbruikt om dezelfde hoeveelheid ethyleen te maken. door onderzoek te doen naar innovatieve hoge emissiviteit coatingmaterialen en coilmaterialen met specifieke 3D-vorm, hopen we het energieverbruik terug te brengen en de vervuiling in de fornuizen te verminderen.

meer over De DuurzaamheiDsDoelsTellingen en De DuurzaamheiDsprojecTen vinDT u op www.dowduurzaam.nl.