Düşünmek, ilmi araştırmalar sonunda sabit olmuştur file“Düşünmek, ilmi araştırmalar...
Transcript of Düşünmek, ilmi araştırmalar sonunda sabit olmuştur file“Düşünmek, ilmi araştırmalar...
“Düşünmek,ilmiaraştırmalarsonundasabitolmuşturkiençokenerji(kalori)sarfedilmesiicapedenfizikibirolaydır.”
“Matematik,düşünmedeekonomisağlar.”ProfDr.Mustafaİnan
Kaynak;(http://www.kutuphane.itu.edu.tr/hakkimizda/mustafa-inan-kimdir)erişimtarihi;10.12.2017
“VERİMLİKALKINMA”Dr.Halit Suiçmezİktisatçı,yazar
1- KalkınmaKavramı2- Türkiye– DünyaKarşılaştırmaları
3- BüyümeAnalizi4- VerimliKalkınmaŞeması
• 1-KALKINMAKAVRAMI• Başlığıtırnakişaretiiçinealdık.• Hemöneminivurgulamakhemdeneanlamdakullandığımızıaçıklamak
için.• Diyebilirsinizki,“kalkınmanınverimlisidemivar?”• Evet,var,sanayileşerek,doğayıkoruyupgeliştirerek,bölüşümüdüzelterek,
katmadeğeriyaygınlaştıraraksağlanankalkınma;heminsancıl,hemkalıcı,hemde“huzurlu”birkalkınmadır.
• Kalkınmakavramıüzerineçokgenişbirliteratürbulunmakta.• Tarihselvetoplumsalboyutlarıönemli,ayrıcaiktisatbilimiiçindebir
“kalkınmaekonomisi”isimlialtdisiplinyeralır.• Kalkınmanınözü;toplumun;sağlık,eğitim,kentleşme,şehirlileşme,
barınma,konut,ulaşım,kültür,dinlence,gelecekumudu,üretim,paylaşım,tüketimgibialanlardakipotansiyellerinikeşfetmekvegeliştirmektir.
• Dahaözveedebibiranlatımla;kalkınma;herkesinhayattakendi“ses”inikeşfetme-bulma-geliştirmevetopluma-insanlığaonusunma olanaklarınasahipolmasıdemektir.(SabahattinAli,SesÖyküsü)
• Hepimizkendiöz“sesimizi”bulabildikmiacaba?• Kalkınmanınçoksayıdagöstergesibulunmaktadır.• Kalkınmanınenanlamlıgöstergesi,verimlilik,işgücüverimliliğivetoplam
faktörverimliliğigibi emeğinüretkenliğiniortayakoyangöstergelerdir.
• Çünküüretimsüreciileçalışankişiarasındakiilişkiyiyansıtanenönemligöstergeodur.• BukonudaErinçYeldan’ın görüşüdebizidesteklemektedir.• “…İktisatbilimiönceliklereelüretimveüretim- harcamakalemlerininreelkaynaklarıylailgilenir.
Ziraiktisatçılarınbirülkeninekonomisinianalizederkenönceliklekullanmaktaolduğu“işçibaşınareelüretim,yaniüretkenlik”;yada“sermaye-emekoranı”gibigöstergelergerekbüyüme,gereksedışticaretkonularındaçalışanuzmanlarınolmazsaolmazverikaynaklarıdır…”(13Eylül2017Çarşamba/Cumhuriyet)
•• Büyümeayrı,kalkınmaayrıkavramlardır.•• Büyüme, birülkedekiyıllıküretimin,yadamilligelirinbiryıldanötekineartışoranıdır.Yüzdebeş
büyüdük,filandenilir.•• Kalkınmaise,ortayaçıkanbumilligelirartışlarınıntoplumungenelineadilbiçimdeyansımasıve
toplumsalbirgelişmeninyaşanmasıdır.•• Büyüyoruzamabelkidekalkınamıyoruz?•• Birçoktemelalandakigöstergelerinortakbirendeksiileölçülür,yadatektekeğitimde,sağlıkta,
gelirseviyesinde,refahtaülkenindiğerülkelerlekarşılaştırılmasıileanlaşılır.•• 2- TÜRKİYE- DÜNYAKARŞILAŞTIRMALARI•• DünyaEkonomikForumu(WEF)2017-2018KüreselRekabetçilikRaporuyayımladı.• Buyıl12bileşeniçerenbirkapsayıcıkalkınmaendeksi geliştirilmiştir.•
• 2012-13’te43.ncü sıradaolanTürkiye,2017’de53.ncü sırayadüşmüştür.• Tablo;KalkınmaEndeksiSıralaması•• İsviçre1• ABD2• Singapur3• Hollanda4• Almanya5• HongKong6• İsveç7• BirleşikKrallık8• Japonya9• Finlandiya10• Çin27•• Rusya38•• TÜRKİYE53••• Yemen137•• Enöndeveengerideolduğumuzalanlarnedir?•• Piyasabüyüklüğünde14.ncü sıradayız.•• İşgücüpiyasasıetkinliğinde127.nci sıradayız.•• Piyasabüyüklüğünde14.ncü olmak“başarımıdır,yoksabirbaşkagöstergenindeyansımasımıdır.?”•• Milligelirbüyüklüğünde18.nci sıradaolmakla“kalkınmada”50veya60.ncı sıralardaolmakneanlamagelmektedir?•
AşağıdakiŞekillerde2010-11yıllarındansonraişgücüverimliliğindebir“duraklama”içindeolduğumuz
izlenmektedir.
Grafik;İmalatSanayiEmekVerimliliği
Grafik;SanayideEmekVerimliliğiİşgücüverimliliğikalkınmaaçısındanenanlamlıgöstergedir.
İşgücüverimliliği=katmadeğer/işçisayısı
Ülkedeüretimileemekgücüarasındakienanlamlıilişkiyikurantekgöstergedir.
İşgücüverimliliğisıralamasındaTürkiye121ülkeiçerisinde2005yılında36.sıradaiken,2012de43.sırayadüşmüştür.
Büyümevekalkınmapolitikalarıkonuşulurkenbusonuçlarenönemliyolgöstericilerimizolacaktır.
Kaynak;Suiçmez veBalkan,2017,VerimlilikDergisi,2017/1
3637
39 3940 40
4243
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Türkiye'nin İşgücü Verimliliği Sıralaması
• 3-BÜYÜMEANALİZİ•• Büyüme;dönemdönemülkegenelindeüretimartışıdemektir.Büyüme;üretimartışı,harcamaartışıvegelirartışışeklindeüçbiçimdehesaplanır.Üretimyönündenbirbüyümedenklemiyazalım;
• Y=f(A,K,L)•• K;sermayeyanimakinevedonanımıtemsileder.• L;emekyaniişçisayısınıtemsileder.• A;KveLyi enetkinbiçimdedeğerlendirmegücü,teknolojigöstergesiyadatoplamfaktörverimliliğinigösterir.
• Budenkleme,büyümeninkaynaklarıyadabüyümemuhasebesidenilir.
• Öncelikle,ilanedilenbüyümeninkaynaklarınadeğinelim.Sabitsermayeyatırımlarının2017’ninikinciçeyreğinde%9.5büyüdüğütahminedilmekte.Ancaksözkonusuyatırımartışınınneredenkaynaklandığınabakarsak,buradainşaatvekonutyatırımlarındaki%25’likbüyümeninbelirleyiciolduğunugörmekteyiz.
• Diğeryandan“makineveteçhizatyatırımlarının”2016’nınikinciçeyreğindenbuyanabüyümehızları,sırasıyla,%0.2;%-3.7;%-0.7ve%-12.Güncelveriise%-8.6.
• Yanimakineveteçhizatsanayineyapılanyatırımlarınsonbeşçeyrekdönemdekibüyümehızlarınınortalaması%-5.07!
• Sanayisektörününenöncüfaaliyetalanındakibugerileme,Türkiye’ninAvrasya’nınüretimmerkeziolacağıstratejisiylehiçdebağdaşmamaktadır.
• Kaynaklarınyanlışkullanıldığına,israfedildiğineörnektir.• Tümteşviklererağmenyatırımcılargeleceğegüvenduymamakta;kaynaklarülkenin
uzundönemdeüretimkapasitesiniarttıracakyatırımlaryerinekısadönemderantyaratacakinşaatsektörüneyönelmektedir.
• Bukonudabazıköşeyazarlarınınilginçsaptamalarıbulunmaktadır.• Örneğin,12Eylül2017’de,TevfikGüngörUras,DünyaGazetesindeyazdığıyazısında
şöyledemektedir;• “İnşaat,ihracatvetüketimsayesindebüyüyoruz”• Yılınilkyarısınıyüzde5dolayındabüyümeiletamamladık.Görünenoki2017yılını
yüzde5dolayındabirbüyümeiletamamlayacağız.• İkinciüçaylıkdönemdebüyümeninarkasında,inşaatyatırımlarınınartışıvar.• Nevarkiyatırımlardakibüyüme,inşaatyatırımlarındakibüyümedenkaynaklanıyor.
Birinciüçaylıkdönemdeyüzde14.0büyüyeninşaatyatırımlarıikinciüçaydayüzde25.0büyüdü.
• Bunakarşılıkmakineveteçhizatyatırımlarındagerilemedevamediyor.Makineveteçhizatyatırımlarıilküçaydayüzde12.0gerilemişti.İkinciüçaydagerilemeyüzde8.6oldu.
• Birdiğeryazar,ÖzlemYüzak,18Eylül2017’deCumhuriyetGazetesinde,şöyleyazmaktadır;
• “Beşerisermaye...DünyaveTürkiye...”• DünyaEkonomikForumu’nunKüreselBeşeriSermayeraporu2017açıklandı.• Beşerisermayebirtoplumunsahipolduğuişgücüdemek.İlkkezNobelödüllü
ekonomistTheodoreSchultztarafından ortayaatılmış.
• Schultz,2.DünyaSavaşısonrasındaJaponyaveAlmanya’nıngelişiminiincelerkenherikiülkenindehesapladığındandahabüyükbirhızlatoparlandığınıgözlemlemiş.Ardındanbuhızlıtoparlanmayıherikiülkenindeeğitimseviyesiyüksekvesağlıklıbireylerdenoluştuğuvebunungetirisiolarakdadahaüretkenbirtoplumolmalarınabağlamıştı.
• Rapor,Türkiye’dehernekadarsesgetirmesede,çokönemli.Geleceğinişgücününyenidenyapılanmasındaülkeliderlerineışıktutuyor.Ülkelerinyetenekkaynaklarınıölçümlüyor.
• Birülkeninbeşerigücünübelirleyenfaktörleroülkenineğitimpolitikalarınıntoplumayansıması,kişilerinkazandıklarıbilgivebeceriler,bunlarınoülkeyevetoplumakatkısı,gelişenkoşullaragörebubilgivebecerilerinyenilenmehızı...
• Gelelim2017raporununbizlerenelersöylediğine...• - Ortalamaolarakdünyakendiinsansermayesiniyüzde62oranındakullanıyor.Başkabir
deyişle,ülkelerkendiinsankaynaklarınınyüzde38’inigözardıediyor,yadadeğerlendirmiyor.• - Bu4ölçektedelisteninilk10’unagirenenbaşarılıülkeler sırasıylaNorveç,Finlandiya,
İsviçre,ABD,Danimarka,Almanya,YeniZelanda,İsveç,SlovenyaveAvusturya.• Türkiyebeşerisermayesinideğerlendirmekonusunda130ülkearasında75.Sıradadır.• Beşerisermayemizinyüzde60.ını kullanıyoruz.• Budünyaortalamasınınaltındadır.• - 130ülkearasındadahaüstsıralardaolanülkelerkendihalklarınıneğitimlerineilişkinuzun
vadelipolitikalaroluşturabilen,belirlialanlarakonsantreolaraközellikleoalanlardadünyaölçeğindeinsanyetiştirmeyibaşarabilenler.Zatenbununbirsonucuolarakoülkelerbugünyüksekgelirliülkelerarasındalar.
• LatinAmerika’daArjantin(52)veŞili(53)insankaynaklarıaçısındanbölgelideri.DerinbirkriziniçindeolanVenezüella(94)isetahminedebileceğinizgibibüyükbirdüşüşiçinde.OrtaAvrupaülkelerindenÇekya (22)veUkrayna’nın(24)başarısıdikkatçekici.3KörfezülkesiBirleşikArapEmirlikleri(45)Bahreyn(47)veKatar(55)dünyaortalamasınınveTürkiye’ninüzerinde.
• Tümbunlarbizeneyianlatıyor?• - Kendiinsankaynağınadoğruyatırımyapankazanıyor.Doğrusözüönemli,çünkü
kişibaşıeğitimeABD’nin4’tebirioranındakaynakayıranFinlandiyadahaüstsıradayeralabiliyor.YadatamtersieğitimeayırdığıkaynağıartıranTürkiye,eğitimperformansınıdüşürebiliyor.
• - Beşerisermayeaynızamandayüksekkatmadeğeriiçeriyor.Busermayesadeceeğitimeayrılanbütçeilealakalıdeğil,busermayeyikullanabileceğinizistihdam,yatırımveüretimpolitikalarıilebusermayeniniçindeyaşamakisteyeceği,onlarıbaşkayerlerekaçırtmayacakbirdemokrasi,özgürlük,çoğulculukortamlarınınvarlığıiledeilgili.”
• Yeniden“BüyümeAnalizi”nedönersek;• Ülkemizde30yıllıkbirdönemdebüyümedeteknolojininyadaverimliliğinpayı
yüzde5’igeçememiştir. BuoranBatılıülkelerdeyaklaşıkyüzde50-60’larseviyesindedir.
• “…1981-2012dönemindeyüzde4,3olarakgerçekleşenortalamabüyümeninyalnızca0,2puanı(yani0,2/4,3=0,04,6yaklaşıkyüzde5)ToplamFaktörVerimliliğiartışındankaynaklanmıştır…(Kaynak;OnuncuKalkınmaPlanı,2014-2018,s,150.)
• Yapılançalışmalarda(Suiçmez veTaymaz,2005,Alptekin,2002)sanayidekitekniketkinliğin0,59 olduğu,makineveriminin0,60civarındaolduğuortayakonulmuştur.
• Daron Acemoğlu,Kasım2017’deverdiğibirröportajda,“…üretimdençoktüketimlebüyüdüğümüzü,verimliliğindüşükolduğunu,toplamfaktörverimliliğininbüyümeyiarttırmasıgerektiğini,yeniteknolojiyeyatırımyapıpişgücününveriminiarttırmamızgerektiğini…”söylemiştir.
• MilliProdüktiviteMerkezindeçalıştığımızson25yılboyuncaesasenhepgündeminilksırasındatuttuğumuztezimizbudur.
• Yani,verimlilikodaklıbirbüyümeyeihtiyacımızolduğu..• 1990yılındayayımlananmakalemizinbaşlığıda;“büyümevekalkınmanın
verimliliktemelinedayandırılması”şeklindedir.• Yenibirekonomihikâyesineihtiyacımızvar;• Odaüretkenliktir.• Yukarıdainsankaynaklarımızındaancakyüzde60oranındaetkindeğerlendirildiği
gözükmektedir.• Tümbuverilerülkemizdeçokciddibir“verimsizliksorunu”olduğunu
kanıtlamaktadır.• Çözümolarak;demokratikbirplanlamaylabaştainsankaynaklarıolmaküzeretüm
maddivefinansal,doğalkaynaklarınetkindeğerlendirilmesi“verimlikalkınmanın”girişnoktasıolacaktır.
• Ülkegenelinde; demokratik,karmaekonomiilkeliplanlama,bireyselplandaverimlilikilkeleriniöğrenipiçselleştirme(15adet),sektörel kapsamda kaynaklarıetkinkullanma,bölgeselalanda,yerelpotansiyellerinkeşfedilipgeliştirilmesiyenikalkınmamodelininanaçizgileri olarakyaşamageçirilmelidir.
“VERİMLİKALKINMA”MODELİNDEAKIŞŞEMASI
BİLİM,SANAYİ,TEKNOLOJİ• ARGEveBİLİMSELDÜŞÜNCEYEDAYALINİTELİKLİ
EĞİTİM>>>>>(öncebilimgelir)•• >>>>>ÜRETKENYATIRIMLAR>>>>>>(sonrasanayi)•• >>>>>>>>>TEKNOLOJİKGELİŞMEESASLIVERİMLİLİK
ARTIŞI>>>>(dahasonradateknoloji)•• >>>>>>>>>VERİMLİLİKODAKLIBÜYÜME>>>>>>>>•• >>>>>>ADİLBÖLÜŞÜM>>>>>>•• >>>>>>>>TOPLUMSALKALKINMA
MUSTAFAİNANveOĞUZATAY’a SAYGIYLA..
BirBilimAdamınınRomanı,OğuzAtay'ınİTÜİnşaatFakültesi'ndenhocasıolanProf.Dr.Mustafaİnan'ınyaşamöyküsünüanlattığıromanıdır.KitapİletişimYayınları'ndan
çıkmıştırve270sayfadanoluşmaktadır.1975yılındayayımlanmıştır.
BütünÖmrünüÜlkesineAdayanBirBilimİnsanı:Mustafaİnan
OğuzAtay(1934-1977) Mustafaİnan(1911-1967)
• Mustafaİnan’ın“kalkınma”üzerinesaptamalarıdabizeışıktutmaktadır;
• "2.Cihansavaşındansonra,iyiceanlaşılmıştırkidünyayüzündegerçekbarış,ancakmilletlerarasındamevcutekonomikvekültürelseviyefarklarınıgidermeklekabilolacaktır.Bufikreuygunolarakileriseviyedeolanmilletler,azgelişmişülkelereyardımdabulunmuşlardır;ancakseviyefarkınıngiderilmesi,başlangıçtadışyardımdanteminedilsebile,zamangeçtikçegerikalmışmemleketlerkendiimkânlarıilekalkınmakzorundadırlar. Buiçtenkalkınmamecburiyetiiçindeilme,tekniğevedolayısıylaonunadamlarınaihtiyaçvardır;kendikabiliyetlerinidurmadankaybedenmilletlerin,seviyefarkınıkapatmalarıhiçbirzamanbeklenemez,dolayısıyladadünyabarışınahizmetedilmişolamaz."(Kaynak;www.kutuphane.itu.edu.1)
• VerimliBirKalkınmaİçinReferanslar• 1-Grigoriy Petrov,BeyazZambaklarÜlkesinde,Roman• 2-SadriErtem,ÇıkrıklarDurunca,Roman• 3- Ha-JoonChang,SanayileşmeninGizliTarihi,İnceleme,Araştırma• 4- OğuzAtay,BirBilimAdamınınRomanı• 5- Ha-JoonChang veIleneGrabel,KalkınmaYeniden,Alternatif
İktisatPolitikalarıElKitabı• 6- KorkutBoratav,TürkiyeİktisatTarihi,1908-2009• 7- ŞevketPamuk,Türkiye’nin200YıllıkİktisadiTarihi• 8- MuhteşemKaynak,Kalkınmaİktisadı• 9- ErolTaymaz-HalitSuiçmez,Türkiye’deVerimlilikBüyümeveKriz• 10- HalitSuiçmez,ÜretkenTürkiye; (ToplumsalDenemeler)• 11- HasanGürak,EkonomikBüyümeveKalkınma, Kuramlar,
Eleştirilerve“Alternatif”BirBüyümeModeli• 12- Daron Acemoğlu,UluslarınDüşüşü,İnceleme• 13- ErinçYeldan; İktisadiBüyümeveBölüşümTeorileri