DÜNYA GÜNEŞ VE AYHAZIRLAYAN:ÖZGE GÜL BİLEN

• Bulutsuz bir günde gökyüzüne baktığımızda Güneş`i, gece ise Ay ve yıldızları görürüz. Güneş, Dünya, Ay ve bütün yıldızlar uzay adı verilen sonsuz bir boşluk içinde bulunmaktadır. Günümüzde Güneş, Dünya ve Ay`ın küreye benzediğini biliyoruz

GÜNEŞ• Çok sıcaktır ve yanmakta olan gazlardan

oluşan ateşten bir topa benzer. Çok güçlü bir ısı ve ışık kaynağıdır. Güneşin güçlü ışığı gözlerimiz için çok zararlıdır. Bu nedenle hiçbir zaman güneşe çıplak gözle, özellikle de teleskop ve dürbün ile bakılmamalıdır.

• insanlar meraklarını gidermek amacıyla sürekli araştırmalar yapmışlardır. Bilim insanları, uzay ve gök cisimlerinin gizemini çözmek amacıyla gözlem evleri kurmuş, teleskopu icat etmişlerdir. Teleskop, gök cisimlerini gözlemek amacıyla kullanılıp Güneş, Dünya ve Ay`ın bilinmeyen birçok yönünü çözmemizi sağlamıştır.

DÜNYA• Güneşin çevresinde dolanan bir gezegendir.

Dünyanın katmanlardan oluşan bir küreye benzediğini dördüncü sınıfta öğrenmiştik.

AY• Küre biçiminde bir gök cismidir. Ay`dan gelen

ışığın kaynağı Güneş`tir. Ay`ın kendi ışığı yoktur. Bu nedenle dürbün ve teleskopla bakılabilir.

• Yapılan gözlemlere göre, Ay`ın çapını 1 birim olarak kabul edersek Dünya`nın çapı 4 birim, Güneş`in çapı ise 400 birimdir. Diğer bir ifade ile Güneş`in çapı: Dünya`nın çapının 100, Ay`ın çapının ise 400 katıdır.

• Ay, Dünya`dan yaklaşık 348 bin km uzaklıkta, Dünya`ya en yakın gök cismidir. Güneş ise çok uzaktadır. Güneş, Dünya`ya Ay`dan 400 kez daha uzaktadır. Güneş, Ay`dan çok büyük olmasına rağmen, Dünya`ya olan uzaklıklarının farklı olması nedeniyle aynı büyüklükteymiş gibi görünür. Camdan dışarı baktığınızda uzaktaki bir arabayı, yakındaki bir arabadan daha küçük görürsünüz. Çünkü cisimler uzaklaştıkça gerçek boyutlarından daha küçük görünürler. Aslında gerçekte aralarında bu kadar büyüklük farkı yoktur.

Gece ve Gündüz Nasıl Oluşur?

• Çok eskiden insanlar gökyüzündeki Güneş ve Ay`ın, Dünyanın çevresinde döndüğüne inanılırdı. Günümüzde ise Dünya`nın, Güneş`in etrafında döndüğünü biliyoruz. Dünya aynı zamanda sürekli olarak kendi etrafında da dönmektedir.

• Bir el feneri Güneş olarak düşünülürse, önüne konulan topun bir tarafı aydınlanırken, diğer tarafı karanlık kalır.

• Dünya`mızın kendi ekseni etrafında dönmesiyle gece ve gündüz oluşur.

• • Dünya`nın, kendi etrafındaki dönüş hareketinin yönü batıdan doğuya doğrudur.

• • Dünya`nın kendi etrafındaki bir tam dönüşünü tamamladığı süreye bir gün adı verilir.

• • Bir günlük süre içinde bir kez gündüz, bir kez gece olur.

• • Dünya`nın ışık alan bölümlerinde gündüz, ışık almayan bölümlerinde ise gece yaşanır.

• • Gece ve gündüzden oluşan bir günlük süre, Dünya`nın kendi etrafındaki bir tam dönüş hareketinin tamamlandığı doğa olayıdır.

• • Saat ise insanların, Dünya`nın bu hareketini tamamladığı bir günlük süreyi, 24 zaman dilimine ayırmasıyla oluşturduğu bir zaman süresidir.

• • İnsanlar bir günlük süreyi 24 saat kabul etmişlerdir.

• Tarih boyunca insanlar, zamanı gittikçe daha küçük parçalara bölüp ölçmüşlerdir. Zamanı günlere bölmek tarlalarda çalışanlar ve avcılar için önemliydi. Sonraları, fabrikada çalışanlar için ücretlerini belirlemede saatler ön plana çıkmıştır. Günümüzde ise bilim adamları, dakika, saniye ve daha küçük zaman dilimleri kullanmaktadır

Güneş mi Yoksa Dünya mı Hareket Ediyor?

• Dünya dönmekte ve Güneş`in etrafında dolanmaktadır. Buna rağmen biz, bunu hissetmez; yeryüzü sabit, Güneş`i hareketliymiş gibi hissederiz.

• Dünya bu dolanımını ne kadar sürede tamamlar?

• Aşağıdaki resimde Dünya`nın Güneş`in çevresindeki dolanımını görüyorsunuz.

• • Dünya, kendi etrafında dönerken aynı zamanda güneşin çevresinde de dolanır.

• • Bu dolanımı hayali bir çizgi üzerinde gerçekleştirir.

• • Dünya`nın Güneş etrafındaki dolanımına dönme ya da devir adı verilir.

• • Dünya, Güneş etrafındaki bir tam dolanımını 365 günde tamamlar.

• • Bu süreye 1 yıl adı verilir.

AY`IN HAREKETLERİ

• Dünya`mız gibi Ay`ın da hareketleri vardır.

• 1. Kendi etrafında döner.• 2. Dünya`nın etrafında dolanır.• 3. Dünya ile birlikte Güneşin etrafında dolanır.

• Dünya`dan bakıldığında Ay`ın Dünya çevresindeki dolanım süresince, görünümünde düzenli değişmeler vardır. Ay`ın görünüşünde belirli aralıklarla tekrarlanan bu değişikliklere Ay`ın evreleri adı verilir. Ay`ın dört ana evresi vardır: