Duchowość człowieka - teorie i metody jej badania [syllabus 2009]

5
DR PAWEŁ M. SOCHA PAWEL.M.SOCHA@UJ.EDU.PL starszy wykładowca Zakład Psychologii Religii, Instytut Religioznawstwa UJ ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków DUCHOWOŚĆ CZŁOWIEKA - TEORIE I METODY JEJ BADANIA SYLABUS TEMATY I PROBLEMATYKA WYKŁADÓW: 1. Duchowośd – koncepcja potoczna i teoria psychologiczna. „Dusza” jako przednaukowa kategoria psychologiczna, wymiar duchowy jako kontynuacja wymiaru psychologicznego, życie duchowe jako sfera świadomości. Podłoże psychiczne i sfery życia duchowego. Literatura: (1) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP, 22-24. (2) Socha P. (2000). Psychologia rozwoju duchowego zarys zagadnienia. (w:) P. Socha (red.), Duchowy rozwój człowieka. Fazy życia, osobowośd, wiara, religijnośd. Kraków: Wydawnictwo UJ, 15-35. Literatura uzupełniająca: (3) Socha P. (1995). Duchowośd: zarys koncepcji dla psychologii religii. Przegląd Religioznawczy, 1(175), 187-199. (4) Kozielecki J. (1987). Koncepcja transgresyjna człowieka. Warszawa: PWN. 2. Psychoanalityczna teoria duchowości (psychoanaliza klasyczna, teorii relacji z obiektem i analitycznej). Źródła duchowości według Freuda i następców. Pruyser – świat iluzjonistyczny. Kohut – narcyzm jako motyw rozwoju duchowego. Jung koncepcja rozwoju duchowego jako indywiduacji. Rozwój duchowy jako indywiduacja. Literatura: (1) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP, 245-246, 252-255, 297- 300, 303-314. (2) Freud Z. (1967). Kultura jako źródło cierpieo. (w:) Z. Freud, Człowiek, religia, kultura. Warszawa: KiW, 235-314. (3) Freud Z. (1967). Przyszłośd pewnego złudzenia (fragment). (w:) Z. Freud, Człowiek, religia, kultura, KiW, Warszawa 1967, 184-191. (4) Pruyser P. W. (2001). Procesy intelektualne w religii (rozdział 3 z książki The dynamic psychology of religion, New York 1968, 47-73). Nomos. Przegląd Religioznawczy, 32/33, 31-64. (5) Jung C. G. (1976). Archetypy i symbole. Warszawa: Czytelnik, 58-144. Literatura uzupełniająca: (6). Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP, rozdziały 7, 8, 10 (o Freudzie, teorii relacji z obiektem i Jungu). 3. Humanistyczna teoria duchowości. Opisowo-fenomenologiczna koncepcja duchowej samorealizacji. Duchowośd jako doświadczenie „trzeciego wymiaru” (H. Romanowska-Łakomy). Umysł dwukomorowy emocjonalna i intuicyjna strona życia duchowego. Dualizm uczud – pozytywne i negatywne formy ekspresji duchowości. Literatura: (1) Maslow A. H. (1990). Motywacja i osobowośd. Rozdział 11: Ludzie samorealizujący się: studium zdrowia psychicznego. Warszawa: IW PAX, 212-250; (2) Maslow A. H. (1986). W stronę psychologii istnienia. Rozdział 6: Poznanie bytu w doświadczeniach szczytowych. Warszawa: IW PAX, 74-106. (3) Romanowska-Łakomy (1996). Psychologia doświadczeo duchowych. Warszawa: ENETEIA, Wydawnictwo Psychologii i Kultury. Streszczenie, zwłaszcza Rozdział IV: „Psychologia duchowości człowieka”, 62-85. (4) Mirski A. (2000). Koncepcja rozwoju ja w ujęciu Giseli Labouvie-Vief. (w:) P. Socha (red.), Duchowy rozwój człowieka. Fazy życia, osobowośd, wiara, religijnośd. Kraków: Wydawnictwo UJ, 79- 81. Literatura uzupełniająca: (5) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Rozdział 13 (fragment). Warszawa: WSiP, 508-517. (6) Maslow A. H. (1970). Religious aspects of peak-experiences, (w:) W. A. Sadler, Jr. (red.), Personality and religion. The role of religion in personality development . New York & Evanston: Harper & Row, 168-179. (7) Labouvie-Vief G. (1994). Psyche and Eros. Mind and gender in the life course. Cambridge University Press, 33-48. (8) Lazarus R. S., Lazarus B. N. (1994). Passion and reason. Making sense of our emotions. Oxford University Press, New York-Oxford 1994, 3-10, 13-39, 139-151. 4. Humanistyczno-egzystencjalna teoria duchowości. Przezwyciężanie nerwicy i zaburzeo cywilizacyjnych. Koncepcje V. E. Frankla i K. Dąbrowskiego. Model rozwoju przez nerwicę. Rozwój duchowy jako poszukiwanie sensu. Przez nerwicę do wyższych poziomów integracji. Literatura: (1) Horney K. (1997). Nerwica a rozwój człowieka. Wydanie 2. Poznao: Rebis, 7-39. (2) Popielski K. (1987). Logoteoria i logoterapia w kontekście psychologii współczesnej. (w:) K. Popielski (red.), Człowiek - pytanie otwarte. Lublin: TN KUL, 27-76. (3) Dąbrowski K. (1975). Trud istnienia. Warszawa: Wiedza Powszechna, 24-119. (4) Cekiera C. (1997). Model rozwoju osoby w teorii dezintegracji pozytywnej Kazimierza Dąbrowskiego. (w:) C. Cekiera, I.

Transcript of Duchowość człowieka - teorie i metody jej badania [syllabus 2009]

Page 1: Duchowość człowieka - teorie i metody jej badania [syllabus 2009]

DR PAWEŁ M. SOCHA

[email protected] starszy wykładowca Zakład Psychologii Religii, Instytut Religioznawstwa UJ ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

DUCHOWOŚĆ CZŁOWIEKA - TEORIE I METODY JEJ BADANIA SYLABUS

TEMATY I PROBLEMATYKA WYKŁADÓW: 1. Duchowośd – koncepcja potoczna i teoria psychologiczna. „Dusza” jako przednaukowa kategoria psychologiczna,

wymiar duchowy jako kontynuacja wymiaru psychologicznego, życie duchowe jako sfera świadomości. Podłoże psychiczne i sfery życia duchowego.

Literatura: (1) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP, 22-24. (2) Socha P. (2000). Psychologia rozwoju duchowego – zarys zagadnienia. (w:) P. Socha (red.), Duchowy rozwój człowieka. Fazy życia, osobowośd, wiara, religijnośd. Kraków: Wydawnictwo UJ, 15-35. Literatura uzupełniająca: (3) Socha P. (1995). Duchowośd: zarys koncepcji dla psychologii religii. Przegląd Religioznawczy, 1(175), 187-199. (4) Kozielecki J. (1987). Koncepcja transgresyjna człowieka. Warszawa: PWN.

2. Psychoanalityczna teoria duchowości (psychoanaliza klasyczna, teorii relacji z obiektem i analitycznej). Źródła duchowości według Freuda i następców. Pruyser – świat iluzjonistyczny. Kohut – narcyzm jako motyw rozwoju duchowego. Jung – koncepcja rozwoju duchowego jako indywiduacji. Rozwój duchowy jako indywiduacja.

Literatura: (1) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP, 245-246, 252-255, 297-300, 303-314. (2) Freud Z. (1967). Kultura jako źródło cierpieo. (w:) Z. Freud, Człowiek, religia, kultura. Warszawa: KiW, 235-314. (3) Freud Z. (1967). Przyszłośd pewnego złudzenia (fragment). (w:) Z. Freud, Człowiek, religia, kultura, KiW, Warszawa 1967, 184-191. (4) Pruyser P. W. (2001). Procesy intelektualne w religii (rozdział 3 z książki The dynamic psychology of religion, New York 1968, 47-73). Nomos. Przegląd Religioznawczy, 32/33, 31-64. (5) Jung C. G. (1976). Archetypy i symbole. Warszawa: Czytelnik, 58-144. Literatura uzupełniająca: (6). Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP, rozdziały 7, 8, 10 (o Freudzie, teorii relacji z obiektem i Jungu).

3. Humanistyczna teoria duchowości. Opisowo-fenomenologiczna koncepcja duchowej samorealizacji. Duchowośd jako doświadczenie „trzeciego wymiaru” (H. Romanowska-Łakomy). Umysł dwukomorowy – emocjonalna i intuicyjna strona życia duchowego. Dualizm uczud – pozytywne i negatywne formy ekspresji duchowości.

Literatura: (1) Maslow A. H. (1990). Motywacja i osobowośd. Rozdział 11: Ludzie samorealizujący się: studium zdrowia psychicznego. Warszawa: IW PAX, 212-250; (2) Maslow A. H. (1986). W stronę psychologii istnienia. Rozdział 6: Poznanie bytu w doświadczeniach szczytowych. Warszawa: IW PAX, 74-106. (3) Romanowska-Łakomy (1996). Psychologia doświadczeo duchowych. Warszawa: ENETEIA, Wydawnictwo Psychologii i Kultury. Streszczenie, zwłaszcza Rozdział IV: „Psychologia duchowości człowieka”, 62-85. (4) Mirski A. (2000). Koncepcja rozwoju ja w ujęciu Giseli Labouvie-Vief. (w:) P. Socha (red.), Duchowy rozwój człowieka. Fazy życia, osobowośd, wiara, religijnośd. Kraków: Wydawnictwo UJ, 79-81. Literatura uzupełniająca: (5) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Rozdział 13 (fragment). Warszawa: WSiP, 508-517. (6) Maslow A. H. (1970). Religious aspects of peak-experiences, (w:) W. A. Sadler, Jr. (red.), Personality and religion. The role of religion in personality development. New York & Evanston: Harper & Row, 168-179. (7) Labouvie-Vief G. (1994). Psyche and Eros. Mind and gender in the life course. Cambridge University Press, 33-48. (8) Lazarus R. S., Lazarus B. N. (1994). Passion and reason. Making sense of our emotions. Oxford University Press, New York-Oxford 1994, 3-10, 13-39, 139-151.

4. Humanistyczno-egzystencjalna teoria duchowości. Przezwyciężanie nerwicy i zaburzeo cywilizacyjnych. Koncepcje V. E. Frankla i K. Dąbrowskiego. Model rozwoju przez nerwicę. Rozwój duchowy jako poszukiwanie sensu. Przez nerwicę do wyższych poziomów integracji.

Literatura: (1) Horney K. (1997). Nerwica a rozwój człowieka. Wydanie 2. Poznao: Rebis, 7-39. (2) Popielski K. (1987). Logoteoria i logoterapia w kontekście psychologii współczesnej. (w:) K. Popielski (red.), Człowiek - pytanie otwarte. Lublin: TN KUL, 27-76. (3) Dąbrowski K. (1975). Trud istnienia. Warszawa: Wiedza Powszechna, 24-119. (4) Cekiera C. (1997). Model rozwoju osoby w teorii dezintegracji pozytywnej Kazimierza Dąbrowskiego. (w:) C. Cekiera, I.

Page 2: Duchowość człowieka - teorie i metody jej badania [syllabus 2009]

2 Paweł M. Socha: Duchowość człowieka. Teorie i metody jej badania, N14-II, rok akademicki 2008/2009, semestr letni

Niewiadomska (red.), Rozwój osoby w Kazimierza Dąbrowskiego teorii dezintegracji pozytywnej. Lublin: TN KUL, 9-46. Literatura uzupełniająca: (5) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP, 523-526. (6) Horney K. (1997). Nerwica a rozwój człowieka. Wydanie 2. Poznao: Rebis. (7) Frankl, V. E. (1971). Homo patiens. Warszawa: IW PAX. (8) Dąbrowski K. (1982). Pasja rozwoju. Warszawa: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.

5. Synteza teorii humanistycznej i psychoanalizy: teoria duchowości i jej rozwoju Daniela A. Helminiaka a teoria psychosyntezy Roberto Assagioli. Omówienie podstaw teoretycznych (teologia fundamentalna B. Lonergana, teorie poznawcze i psychoanalityczne) oraz stadiów duchowego rozwoju. Porównanie: koncepcja R. Assagioli i podejście empiryczne.

Literatura: (1) Socha P. M. (2003). Wybrane współczesne teorie duchowości. Nomos. Kwartalnik Religioznawczy, 43/44, 19-39. (2) Helminiak D. A. (1987). Spiritual development. An interdisciplinary study. Part I; The contribution of psychology: Authentic human processes and stages. Chicago: Loyola University Press, 11-73. (3) Helminiak D. A. (1996). The human core of spirituality. Mind and psyche and spirit (fragments). Albany: SUNY Press, 14-22, 31-39, 43-59, 91-103, 121-128. (4) Białek E. (2005). Psychosynteza w edukacji. Wzrastanie samoświadomości człowieka. Warszawa: Wydawnictwo ENETEIA, 24-58. Literatura uzupełniająca: (5) Assagioli R. (1982). Psychosythesis: A manual of principles and techniques. Chapter I: Dynamic psychology and psychosynthesis. Hammondsworth: Penguin Books, 11-31.

6. Psychologia transpersonalna i jej teorie duchowości. Zasady i kierunki psychologii transpersonalnej, teoria duchowości Kena Wilbera.

Literatura: (1) Dobroczyoski B. (1999). Kategoria osobowości w psychologii transpersonalnej. (w:) A. Gałdowa (red.), Klasyczne i współczesne koncepcje osobowości. Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 257-268. (2) Frager R. (1989). Transpersonal psychology. Promise and prospects. (In:) R. S. Valle, S. Halling (Eds.), Existential-phenomenological perspectives in psychology. New York & London: Plenum Press, s. 289-309. (3) Wycisk J. (1999). Wędrówka syna marnotrawnego. Perspektywy rozwojowe człowieka w ujęciu Kena Wilbera. (w:) A. Brzezioska, K. Bondyra, J. Wycisk (red.), New Age – nowe oświecenie? Poznao: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, 91-112. Literatura uzupełniająca: Wilber K. (1997). Krótka historia wszystkiego. Warszawa: Jacek Santorski & Co., Wydawnictwo.

7. Współczesne koncepcje duchowości (I). Koncepcja duchowości jako zjawiska naturalnego według Davida Hay’a oraz duchowośd jako sposób radzenia sobie z sytuacją egzystencjalną: podejście biologa i psychologa.

Literatura: (1) Hay D. (1998). The spirit of the child. Chapter 4: A geography of the spirit. London: Fount, s. 57-75. (2) Socha P. M. (2001). Duchowośd jako signum temporis; zastosowanie rozmytego pojęcia do psychologii religii. Nomos. Kwartalnik Religioznawczy, 34/36, 277-285. (3) Socha P. M. (2003). Wybrane współczesne teorie duchowości. Nomos. Kwartalnik Religioznawczy, 43/44, 19-39.. Literatura uzupełniająca: (1) Hay D., Socha P. M. (2005). Spirituality as a natural phenomenon: Bringing biological and psychological perspectives together. Zygon. Journal of Religion & Science, 40(3), 589-612.

8. Inteligencja duchowa czy duchowośd? Duchowośd jako inteligencja – teorie Danah Zohar i Roberta A. Emmonsa. Literatura: (1) Zohar D., Marshall, I. (2001). Inteligencja duchowa. Poznao: Dom Wydawniczy Rebis, 13-120 (rozdziały 1-5). (2) Socha P. M. (2003). Wybrane współczesne teorie duchowości. Nomos. Kwartalnik Religioznawczy, 43/44, 19-39. Literatura uzupełniająca: (3) Emmons R. A. (2000). Is Spirituality an Intelligence? Motivation, Cognition, and the Psychology of Ultimate Concern. The International Journal for the Psychology of Religion, 10(1), 3–26. 9. „Ukryte teorie duchowości” (I): Teoria opanowywania trwogi J. Greenberga, S. Solomona i T. Pyszczynskiego.

Omówienie i projekcja fragmentów filmu Flight from death. Quest for immortality. Literatura: (1) Rusaczyk M. (2008). Teoria opanowywania trwogi: wprowadzenie do elementów aktualnego dyskursu i prezentowanych tekstów. (w:) M. Rusaczyk (red.) , Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w literaturze amerykaoskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 7-32. Literatura uzupełniająca: (2) Rosenblatt A., Greenberg J., Solomon S., Pyszczynski T., Lyon D. (2008). Teoria opanowywania trwogi. Efekty eksponowania śmiertelności a reakcje tych, którzy naruszają lub podtrzymują wartości kulturowe. (w:) M. Rusaczyk (red.) , Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w literaturze amerykaoskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 35-56. (3) Dodd K. (2007). Radykalne Wybaczanie jako dążenie do redukcji lęku egzystencjalnego. Niepublikowana praca magisterska wykonana pod kierunkiem P. M. Sochy. Warszawa: Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej. (4) Greenberg J., Solomon S., Pyszczynski T. (1997). Terror management theory of self-esteem and cultural worldviews: Empirical assessments and conceptual refinements. (In:) M. P. Zanna (Ed.) Advances in Experimental Social Psychology. New York: Academic Press, Vol. 29, 61-72. (5) pozostałe teksty z pracy M. Rusaczyk (red.) , Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w literaturze amerykaoskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. (5) Adamczyk M. (2006). Mechanizmy opanowywania trwogi przed śmiercią. Psychologia Jakości Życia, 5(1), 101-117. (6) Śmieja, M., Kałaska, M. i Adamczyk, M. (2006). Scared to death or

Page 3: Duchowość człowieka - teorie i metody jej badania [syllabus 2009]

3 Paweł M. Socha: Duchowość człowieka. Teorie i metody jej badania, N14-II, rok akademicki 2008/2009, semestr letni

scared to love? – Terror Management Theory and close relationship seeking. European Journal of Social Psychology, 36/2 , 279-296. 10. „Ukryte teorie duchowości” (II): Psychotransgresjonizm J. Kozieleckiego i teoria uskrzydlenia M. Csikszentmihalyi’a. Literatura: (1) Kozielecki J. (1987). Koncepcja transgresyjna człowieka. Warszawa: PWN, rozdziały 1 i 6 (s. 9-20, 99-113) (referat). (2) Csikszentmihalyi M. (1990). Psychologia optymalnego doświadczenia. Przepływ – Jak poprawid jakośd życia? Warszawa: Studio EMKA lub wydanie 2: Csikszentmihalyi M. (2005). Przepływ. Warszawa: Wydawnictwo Jacek Santorski (wybrane rozdziały jako referaty). Literatura uzupełniająca: (3) Kozielecki J. (2001). Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

11. Synkretyczne teorie duchowości. Duchowa transcendencja jako warunek zdrowia (I. Heszen), duchowośd

wieloaspektowa (J. Averill). Duchowośd jako rezultat przemiany poznawczej – poznawcze, „niefanklowskie” koncepcje konstruowania sensu.

Literatura: (1) Heszen-Niejodek I., E. Gruszczyoska E. (2004). Wymiar duchowy człowieka, jego znaczenie w psychologii zdrowia i jego pomiar, Przegląd Psychologiczny, 47(1), s. 15-31. (2) Averill J. R. (1999). Spirituality: From the mundane to the meaningful – and back. Journal of Theoretical and Philosophical Psychology, 18, 101-126 . (3) Proulx T., Heine S. j. (2006). Death and black diamonds: Meaning, mortality, and the Meaning Maintenance Model, Psychological Inquiry, 17, 4, 309-318. Lans van der (1997). Literatura uzupełniająca: (5) David Fontana (2003). Psychology, religion, and spirituality, 11-14, 148-156. Oxford: BPS Blackwell. 12. Duchowośd jako proces radzenia sobie z sytuacją egzystencjalną (P. M. Socha). Proces radzenia sobie poprzez

religię a duchowośd wg K. I. Pargamenta, integracja wątków psychologii głębi, egzystencjalnych, humanistycznych i poznawczych, kluczowy moment – przemiana (duchowa, poznawcza, tożsamości).

Literatura: (1) Socha P. M. (1999). The existential human situation. Spirituality as the way of coping. W: K. Helmut Reich, Fritz K. Oser & W. George Scarlett (Eds.). Psychological Studies on Spiritual and Religious Development (s. 50-56). Series: Being Human: The Case of Religion, Vol. 2. Lengerich, Berlin, Düsseldorf, Leipzig, Riga, Scottsdale (USA), Wien, Zagreb: Pabst Science Publishers. (2) Socha P. M. (2004). O byciu, wierze, świętości i duchowości, czyli jak pojęcia chodzą parami. (w:) I. Borowik, H. Hoffmann (red.), Światopogląd: między transcendencją a codziennością. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS, s. 45-56. Literatura uzupełniająca: (3) Hay D., Socha P. M. (2005). Spirituality as a natural phenomenon: Bringing biological and psychological perspectives together. Zygon. Journal of Religion & Science, 40(3), 589-612. (4) Bering J. (2002). The existential theory of mind. Review of General Psychology, 6(1), 3-24. (5) B. Spilka, R. W. Hood Jr., B. Hunsberger & R. Gorsuch (2003). The psychology of religion. An empirical approach. Third Edition. New York: The Guilford Press, pp. 494-495.

13. Mistycyzm jako doświadczenie duchowe i teorie wyjaśniające. Odmienne stany świadomości jako przejawy życia duchowego: teorie wyjaśniające, badanie funkcji tych stanów. Techniki mistycyzmu religijnego i niereligijnego, mechanizmy i funkcje stanów mistycznych. Typy doświadczeo mistycznych – religijnych i niereligijnych. Wyjaśnienia klasyczne, psychologii głębi, teorii przywiązania i teorii atrybucji. Wyjaśnianie zjawiska jako procesu nadawania sensu.

Literatura: (1) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Rozdział 3: biologiczne podłoże religijności (fragment). Warszawa: WSiP, 76-110, 161-179, 414-421. (2) Sikora T. (1998). Użycie substancji halucynogennych a religia. Kraków: Nomos, 182-189, 270-179, 286-294. (3) James W. (2001). Doświadczenia religijne. Kraków: Nomos. Wykłady XVI i XVII: Mistycyzm, 292-331. (4) Unger J. (1986). Problematyka doświadczenia religijnego w ujęciu C. Glocka i R. Starka. (w:) H. Grzymała-Moszczyoska (red.), Psychologia religii. Wybór tekstów, Częśd II. Kraków: Uniwersytet Jagiellooski, 41-61. (5) Spilka B., Shaver P., Kirkpatrick L. A. (1994). Ogólna teoria atrybucji w psychologii religii. Nomos. Kwartalnik Religioznawczy, 5/6, 35-62. Literatura uzupełniająca: (6) Deikman A. (1990). Bimodalna świadomośd i doświadczenie mistyczne. (w:) K. Jankowski (red.), Psychologia wierzeo religijnych. Warszawa: Czytelnik, 213-238. (7) Beit-Hallahmi B. (1995). Object relations theory and religious experience. (In:) R. W. Hood, Jr., (Ed.), Handbook of religious experience. Birmingham, AL: Religious Education Press, 254-268. (8) Holm N. G. (1995). Role theory and religious experience. (In:) R. W. Hood, Jr., (Ed.), Handbook of religious experience. Birmingham, AL: Religious Education Press, 397-420. (9) Spilka B., McIntosh D. N. (1995). Attribution theory and religious experience. (In:) R. W. Hood, Jr., (Ed.), Handbook of religious experience. Birmingham, AL: Religious Education Press, 421-445. (10) Kirkpatrick, L. A. (1995). Attachment theory and religious experience. (In:) R. W. Hood, Jr., (Ed.), Handbook of religious experience. Birmingham, AL: Religious Education Press, 446-475. (11) McCallister B. J. (1995). Cognitive theory and religious experience. (In:) R. W. Hood, Jr., (Ed.), Handbook of religious experience, Birmingham, AL: Religious Education Press, 312-352.

Page 4: Duchowość człowieka - teorie i metody jej badania [syllabus 2009]

4 Paweł M. Socha: Duchowość człowieka. Teorie i metody jej badania, N14-II, rok akademicki 2008/2009, semestr letni

14. Mistycyzm jako doświadczenie duchowe. Teorie wyjaśniające objawienia i opętania. Literatura: (1) Carroll M. P. (1994). Dziewica Maria z LaSalette i Lourdes: kogo widziały dzieci? Nomos. Kwartalnik Religioznawczy, 5/6, 63-85. (2) Janus D. (2004). Psychopatologia a religia. Warszawa: ENETEIA, 121-144, 233-270. (3) Lietaer H., Corveleyn J. (1995). Psychoanalytical interpretation of the demoniacal possession and the mystical development of Sister Jeanne des Anges from Loudun (1605-1665). The International Journal for the Psychology of Religion, 5(4), 259-276. Literatura uzupełniająca: (4) Dębiec J. (2000). Opętanie. Próba psychopatologicznego ujęcia problemu. Kraków: Wydawnictwo UJ.

TEMATY I PROBLEMATYKA ĆWICZEŃ:

1. Czy można mierzyd duchowośd? Metody i narzędzia psychologii religii w badaniu duchowości. Metody jakościowe

i ilościowe. Samoopis – kwestionariusz, rozmowa psychologiczna (wywiad), skale pomiarowe, procedura ex post facto, quasi-eksperymentalna i eksperymentalna.

Literatura: (1) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP, 23-24. (2) Batson C. D., Ventis W. L. (1994). W stronę społecznej psychologii religii (fragment). Nomos. Kwartalnik Religioznawczy, 5/6, 25-32. (3) Emmons R. A., Paloutzian R. F. (2003). The psychology of religion (fragment: 381-386). Annual Review of Psychology, 54 , 377-402. Literatura uzupełniająca: (4) Podręczniki metod badao psychologii, np. Shaughnessy J. J., Zechmeister E. B., Zechmeister J. S. (2002). Metody badawcze w psychologii. Gdaosk: Gdaoskie Wydawnictwo Psychologiczne.

2. Projekt badania duchowości jako radzenia sobie z sytuacją egzystencjalną. Omówienie koncepcji i możliwości badania – wykonane badania i zastosowane narzędzia.

Literatura: (1) Socha P. M. (2007). Poczucie świętości jako rezultat przemiany poznawczej. Przegląd Religioznawczy, 3(225), 13-26. (2) Dodd K. (2007). Radykalne Wybaczanie jako dążenie do redukcji lęku egzystencjalnego. Niepublikowana praca magisterska wykonana pod kierunkiem P. M. Sochy. Warszawa: Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej. (3) Kudma K. (2007). Zachwycająca wyprawa do głębi rzeczy, czyli optymistyczne implikacje doświadczania piękna. Niepublikowana praca magisterska wykonana pod kierunkiem P. M. Sochy. Warszawa: Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej.

3. Projekt badania Świat wielowymiarowy. Duchowośd w świetle wymiarów postrzegania rzeczywistości. Omówienie kwestionariusza internetowego i dotychczasowych rezultatów.

Literatura: (1) Latała A., Socha P. M. (2009). Świat wielowymiarowy. Duchowośd w świetle wymiarów postrzegania rzeczywistości. Maszynopis niepublikowany. Literatura uzupełniająca: (2) Socha Paweł M. (2001). Duchowośd jako signum temporis: zastosowanie rozmytego pojęcia do psychologii religii. Nomos. Kwartalnik Religioznawczy, 2001, 34/36, 277-285.

4. Projekt badania Świat wielowymiarowy. Duchowośd w świetle wymiarów postrzegania rzeczywistości. Omówienie kwestionariusza internetowego i dotychczasowych rezultatów.

Literatura: (1) Matusewicz Czesław (1975). Psychologia wartości. Warszawa: Paostwowe Wydawnictwo Naukowe. (wybór fragmentów w formie mówieo przez studentów)

5. Projekt badania Świat wielowymiarowy. Testy do badania wartości. Analiza dotychczasowych wyników – ciąg dalszy. Literatura: (1) Brzozowski Piotr (1995). Skala Wartości Schelerowskich – SWS. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

6. Kwestionariusz Samoopisu Ireny Heszen. Własności psychometryczne i wyniki badao (znaczenie duchowości w psychologii zdrowia)

Literatura: (1) Heszen-Niejodek I., E. Gruszczyoska E. (2004). Wymiar duchowy człowieka, jego znaczenie w psychologii zdrowia i jego pomiar, Przegląd Psychologiczny, 47(1), s. 15-31. Literatura uzupełniająca: (2) Heszen I., Mroziak B. (2006). Human health resources: Contribution of psychology to health sciences. Polish Psychological Bulletin, 37(2), 61-64. (3) Heszen I. (2006). Spiritual resources and physical health. Polish Psychological Bulletin, 37(2), 84-93.

7. Testy do badania determinant i przejawów duchowości – Skala Transliminalności M. Thalbourne’a. Literatura: (1) Thalbourne Michael A., Delin Peter S. (1999). Transliminality: Its relation to dream life, religiosity, and mystical experience. The International Journal for the Psychology of Religion, 9(1), 45-61. (2) Lange R., Thalbourne M A., Houran J., Storm L. (2000). The revised Transliminality Scale:; Reliability and validity data from a Rasch top-down purification procedure. Consciousness and Cognition, 9, 591-617.

Page 5: Duchowość człowieka - teorie i metody jej badania [syllabus 2009]

5 Paweł M. Socha: Duchowość człowieka. Teorie i metody jej badania, N14-II, rok akademicki 2008/2009, semestr letni

8. Testy do badania aspektów duchowości: Test SQ (Spiritual Quotient) Danah Zohar. Literatura: (1) ) Zohar D., Marshall, I. (2001). Inteligencja duchowa. Poznao: Dom Wydawniczy Rebis, 221-264 (rozdziały 12 i 13).

9. Skala Mistycyzmu Ralpha W. Hooda. Kłopoty z przekładem i ich przyczyny. Trafnośd teoretyczna i rzetelnośd skali w świetle wyników badao.

Literatura: (1) B. Spilka, R. W. Hood Jr., B. Hunsberger & R. Gorsuch (1996). The psychology of religion. An empirical approach. Second Edition. New York: The Guilford Press, 256-264.

10. Temat do ustalenia ze studentami zależnie od postępu prac nad narzędziami pomiaru duchowości. Literatura:

11. Temat do ustalenia ze studentami zależnie od postępu prac nad narzędziami pomiaru duchowości. Literatura:

Ostateczny termin oddania pracy pisemnej.

12. Temat do ustalenia ze studentami zależnie od postępu prac nad narzędziami pomiaru duchowości. Literatura:

13. Temat do ustalenia ze studentami zależnie od postępu prac nad narzędziami pomiaru duchowości. Literatura:

14. Temat do ustalenia ze studentami zależnie od postępu prac nad narzędziami pomiaru duchowości. Literatura:

UWAGA: Podana literatura podstawowa obowiązuje poza szczegółami znajdującymi się w tekstach obcojęzycznych. Planowane jest streszczenie części tekstów przez studentów (przekażą oni te streszczenia reszcie osób). Literatura uzupełniająca NIE OBOWIĄZUJE DO EGZAMINU. Podana jest tylko dla osób szczególnie zainteresowanych wiedzą, nie dla uczących się dla oceny.

Pozycje trudnodostępne zostaną przekazane do Biblioteki Instytutu Religioznawstwa na płycie CD, w formacie PDF.

W terminie późniejszym studenci otrzymają skrypt z konspektami do wykładów. Będzie to wewnętrzny druk w technice cyfrowej, liczba egzemplarzy zostanie ustalona na podstawie zamówieo.

Przed egzaminem studenci otrzymają pomocne dla przygotowania się „zagadnienia”.